APRIL 2012
25
Kempens Landschap Nieuwsbrief van vzw Kempens Landschap
Met de aankoop van het kloosterdomein van de zusters Franciscanessen in Gooreind wordt opnieuw een groot groengebied in de provincie Antwerpen veiliggesteld en ontsloten voor het publiek. » Pagina 4 Onze nieuwe covoorzitter Peter Bellens: “Behoud van al het goede uit het verleden, maar met open oog voor de toekomst.” » Pagina 3 Kom mee naar buiten! Ook dit voorjaar organiseren we weer tal van evenementen. In de Evenementenkalender vind je er alvast een aantal die niet te missen zijn. » Pagina 7
1
vzw Kempens Landschap G e –gNieuwsbrief a r a n d 25 ee
rd Kempens Landschap >>>
19
Essen
33
Hoogstraten
Kalmthout
Wuustwezel
42 35
Merksplas
Rijkevorsel Stabroek
Kapellen
Brecht
40
1
Brasschaat
Gegarandeerd Kempens Landschap
27
3
28
44
Nijlen
12
Herenthout
Lier
36
Berlaar Duffel
Sint-41 25 KatelijneWaver
Mechelen
39
Mol Geel Olen
43 Westerlo
37
10
2 14
13
23
11
15 Balen
9
Meerhout
Laakdal
22
Hulshout
Putte
5
Herentals
Grobben donk
6
Dessel
7 38
34 Boechout
20 31
Kasterlee
Zandhoven Ranst
Turnhout
30
Lille
21
24
8
Vosselaar
Arendonk
Retie
Zoersel
Wijnegem Borsbeek Wommelgem
32
Oud Turnhout
29
16
Beerse
Malle
Schilde
Mortsel
Ravels
4
18 17 Heist-
op-denBerg
26
Herselt
Dit zijn de eigendommen van de vzw Kempens Landschap, aangekocht in het belang van het behoud van ons erfgoed, aangekocht voor u en de generaties na ons. Er is beslist een interessant domein bij u in de buurt te vinden. Ga er eens kijken! Vzw Kempens Landschap werd opgericht in november 1997 op initiatief van het provinciebestuur Antwerpen en een veertigtal Kempense gemeentebesturen, mede in uitvoering van een beleidslijn in het provinciaal bestuursakkoord. Vzw Kempens Landschap is actief in een 55-tal gemeenten in de provincie Antwerpen. Als organisatie kan ze voor Vlaanderen uniek en exemplarisch genoemd worden. Het is immers geen natuur- of monumentenvereniging, maar een landschapsvereniging. Vzw Kempens Landschap stelt bij al haar domeinen een multidisciplinaire aanpak voorop. Het landschap heeft immers niet alleen een natuurfunctie, we wonen, werken en ontspannen er ook. Dat alles vraagt een geïntegreerd beheer en juist daarin maakt onze vereniging zich sterk. Momenteel heeft vzw Kempens Landschap zo’n 800 ha in eigendom.
1. De Poppelaer/Noenheuvel - Brecht 2. Geel-Bel - Geel-Bel 3. De Caters - Schilde 4. Wortel- en Merksplas-kolonie – Hoogstraten, Merksplas 5. Heidehuizen - Mol 6. Buitengoor-Meergoren/Berkebossen - Mol 7. Kempische Heuvelrug - Herentals 8. Zwartgoorheide - Vosselaar 9. De Most - Balen 10. Volmolen/Volbergbossen - Mol 11. De Keiheuvel - Balen 12. De Hellekens - Herentals 13. Amocobos - Geel 14. Kalvarieberg - Geel 15. Rijbergerdijk/Gompel - Mol 16. Pelerheide/De Diepte - Beerse 17. Pelgrimshof - Heist-op-den-Berg 18. Ter Speelbergen – Putte 19. Blauwbossen - Hoogstraten 20. Rooise Loop - Oud-Turnhout 21. Blommerschot - Zandhoven 22. Helschot - Laakdal 23. Achterbos - Mol 24. Koude Beek - Borsbeek 25. Roosendael – Sint-Katelijne-Waver 26. De Merode - Westerlo, Herselt, Laakdal 27. Scherpenbergmolen - Malle 28. De Welvaert - Zoersel 29. FRAC - Turnhout 30. Molen ‘In Stormen Sterk’ - Lille 31. Den Ellenboog/Goriënberg - Retie 32. Laakvallei - Beerse 33. De Schrieken - Ravels 34. Speel- en vredesbos - Boechout 35. Zr. Franciscanessen - Wuustwezel 36. Fort van Duffel - Duffel 37. Nete-vallei – Heist o/d Berg 38. Bouwelse Heide - Grobbendonk 39. Gestel – Berlaar 40. Militaire spoorlijn – Kapellen-Brasschaat 41. Ursulinneninstituut – Sint-Katelijne-Waver 42. Bleke Heyde - Wuustwezel 43. Beddermolen - Westerlo 44. Hof Ter Linden - Edegem
Wilt u meer informatie over onze domeinen? Ga dan naar www.kempenslandschap.be Peter Bellens
Inga Verhaert
en klik op het domein van uw keuze.
vzw Kempens Landschap – Nieuwsbrief 25
2
Peter Bellens – covoorzitter vzw Kempens Landschap
Authenticiteit en continuïteit Op 20 december vorig jaar nam Ludo Helsen afscheid als covoorzitter van vzw Kempens Landschap. Bijna vijftien jaar geleden stond hij, samen met Jos Geuens, aan de wieg van Kempens Landschap. Intussen heeft Peter Bellens het roer van hem overgenomen. Graag nam hij die functie op zich; de doelstellingen en de werking van Kempens Landschap onderschrijft hij immers volledig.
“In de eerste plaats ben ik er een groot voorstander
op het moment van verwerving dikwijls een vraag waar
van om al het goede dat we in het verleden hebben
we ons in tweede instantie over zouden buigen. Die tijd
weten realiseren, te continueren. Als we zien wat er
is voorbij. Veel meer dienen we ons tegenwoordig af
sinds de oprichting in 1997 zoal verwezenlijkt werd,
te vragen wat de meerwaarde straks, na onze tussen-
dan is dat een palmares om “u” tegen te zeggen.
komst, kan zijn. Net zo belangrijk als het bewaren, is
De Kolonies, domein Roosendael, de veiligstelling
immers het in stand blijven houden van het bewaarde.
van verschillende kleine en grote groendomeinen,
Continuïteit moeten we kunnen verzekeren, ook op de
sinds kort ook religieus erfgoed, het zijn maar enkele
langere termijn.”
voorbeelden van dossiers waarin vzw Kempens Landschap heeft laten zien het verschil te kunnen maken,
“Deze en andere overwegingen zijn ook terug te vinden
op het terrein nog wel. Daar mogen we allen die aan
in onze Beleidsnota voor wat betreft de toekomstige
die realisaties bijgedragen hebben, dankbaar voor
positiebepaling van vzw Kempens Landschap. Deze
zijn en Ludo Helsen in het bijzonder. Ik ben er dan
visietekst werd ontwikkeld op basis van gedegen
ook bijzonder fier op om hem op te mogen volgen als
onderzoek en gesprekken met onze externe partners.
covoorzitter.”
In de nota worden de verdere krijtlijnen uitgezet om het beleid vast te leggen, net als de middelen die nodig zijn
“Daarnaast moeten we natuurlijk oog hebben voor
om dat op een gestructureerde wijze te realiseren.
de realiteit, voor de toekomst. Er is een tijd geweest
Als covoorzitter heb ik alvast het engagement opge
dat we domeinen aankochten louter met het doel
nomen om daarmee een solide fundament te leggen
die te behouden en te beschermen. Wat we daar
voor - op zijn minst! - nog eens vijftien succesvolle
vervolgens, na aankoop, zouden ontwikkelen, was
jaren vzw Kempens Landschap.”
3
vzw Kempens Landschap – Nieuwsbrief 25
Kloosterdomein van de zusters Franciscanessen
Gooreind wordt openbaar groendomein rijker Binnenkort wordt vzw Kempens Landschap, samen met een aantal andere p artners, eigenaar van het 39 ha grote kloosterdomein van de zusters Franciscanessen in Gooreind (Wuustwezel). Met die aankoop wordt opnieuw een groot groengebied b innen de provincie Antwerpen veiliggesteld. Tijdens de ‘Pure Kempenhappening’ zal het domein opengesteld worden voor het publiek. Zorg dat je erbij bent!
Trend: religieus erfgoed Het missiehuis van de zusters Franciscanessen Missionarissen van Maria werd in 1895 gesticht. Omdat er de laatste jaren nog slechts een handjevol inwoonsters verbleven, hadden de zusters in 2008 aan het gemeentebestuur van Wuustwezel te kennen gegeven het kloosterdomein eind 2010 te zullen verlaten en te koop te stellen. Bij voorkeur wilden zij het in gemeenschapshanden behouden. Kempens Landschap werd dan ook door de
Veiligstellen en ontsluiten
gemeente benaderd om een mogelijke veiligstelling
De veiligstelling van groendomeinen zoals dat van de
van het domein te onderzoeken.
zusters Franciscanessen en een gedifferentieerde openstelling ervan ten dienste van de gemeenschap
Na het dossier rond de veiligstelling van het
is voor ons, als landschapsvereniging, een hoofddoel-
Ursulinenklooster in Sint-Katelijne-Waver is het
stelling. Sinds 2008 hebben wij dan ook vol enthou-
kloosterdomein van de zusters Franciscanessen
siasme werk gemaakt van het duurzaam behoud
te Wuustwezel het tweede dossier rond religieus
van het domein als eenheid en groene long voor de
erfgoed dat aan de orde is binnen Kempens Land-
gemeenschap. Een dergelijk stuk belangrijk religieus
schap vzw. En dit is nog maar het begin van een
erfgoed mocht immers niet verloren gaan.
nieuwe trend. Naar verwachting volgen er in de
Primair ging de interesse van Kempens Landschap
nabije toekomst immers nog meer van dergelijke
uit naar het landschappelijk patrimonium rond de
dossiers.
kloostergebouwen: een mozaïek van natuur, bos, weilanden en een parkgedeelte, die allen omgeven en ontsloten worden door prachtige dreven. Ook zijn er
vzw Kempens Landschap – Nieuwsbrief 25
4
twee cirkelvormige begraafplaatsen van de kloosterzusters en twee graven van mannelijke religieuzen aanwezig, aangevuld met beelden die verspreid staan over het domein. Dit geheel van elementen zorgt voor een bijzonder hoge belevingswaarde van het 39ha grote kloosterdomein
Verwerving van de gebouwen Op de site bevinden zich ook historisch waardevolle kloostergebouwen, een kapel en een historische hoeve. De verwerving van dit gebouwenpatrimonium was in eerste instantie evenwel geen hoofddoelstelling van Kempens Landschap. Daarom werd op zoek gegaan naar partners die de herbestemming
Pure Kempenhappening
van de verschillende gebouwen wilden realiseren, met respect voor het landschappelijk kader en in samenspraak met de publieke partners. Die herbestemming moest een maatschappelijke dimensie
Tijdens de ‘Pure Kempenhappening’ op zondag 3 juni
inhouden, bij voorkeur in de woon- en zorgsector.
kan iedereen kennis maken met het domein van de
Uiteindelijk werden in de nv Ibens en de vzw Amate
zusters Franciscanessen. Kom genieten van dit prach-
goede partners gevonden.
tige parkgebied met zijn authentieke religieuze ornamenten en statige eikendreven. Voor ieder valt er die
Restauratie en herbestemming
dag ook veel te beleven: traditionele volksspelen, een markt met streekproducten, een valkeniershow, een
De komende jaren zullen de verschillende historische
kookworkshop met Kempen Kookt (met proevertjes
gebouwen - in het kader van de opwaardering van
voor iedereen!), Kempense muziek die uit volle borst
het totale domein - gerestaureerd en herbestemd
meegezongen mag worden, kindergrime, een ballon-
worden. Zo zal in het kloostercomplex een woon-
nenclown en andere kinderanimatie. Kortom: een dag
en zorgcentrum gehuisvest worden. CODA (een
boordevol activiteiten voor jong en oud, waar niemand
hospice voor palliatieve zorg) zal haar stek blijven
zich zal vervelen!
behouden aan de Bredabaan. De boerderij zal door de gemeente mogelijk worden herbestemd tot een
Noteer alvast 3 juni in de agenda en kom tussen 13.00
educatief centrum.
en 18.00 uur naar de Pure Kempenhappening op het
Eén van de eerste realisaties op het terrein zal de
domein van de zusters Franciscanessen. Dit bevindt
bouw van een infokiosk zijn. Deze zal de begraaf-
zich langs de grens van de gemeente Wuustwezel
plaats en de historiek van de zusters en het domein
met de gemeente Brecht, tussen de woonkern van
op een passende manier ontsluiten. Op die manier
Gooreind en het natuurgebied Groot Schietveld.
wordt het verleden van het domein levend gehouden,
Ingang: Bredabaan 737, Gooreind (Wuustwezel).
blijvend. Voor de uitvoering van dit project mag vzw Kempens Landschap rekenen op Europese subsidies van Leader MarkAante Kempen.
5
vzw Kempens Landschap – Nieuwsbrief 25
U zal ze binnenkort wel eens tegen het lijf lopen:
De Landschapsdokters als nieuwe beheerders van onze landgoederen In de provincie Antwerpen liggen tal van kasteeldomeinen en grote landgoederen. Als pareltjes binnen het landschap maken ze integraal deel uit van ons erfgoed. Al jaren zet vzw Kempens Landschap zich daarom in om dergelijke sites veilig te stellen, terug op te waarderen en open te stellen. Binnenkort zal dit met steun gebeuren vanuit Vlaanderen en de provincie, dankzij een nieuw initiatief in de lokale diensteneconomie: de ‘Landschapsdokters’. Op 1 februari keurde de Vlaamse Overheid het project
Om deze werken kwalitatief uit te voeren heeft
‘Landschapsdokters’ goed. Daardoor zal Kempens
Kempens Landschap, ondersteund door de provincie
Landschap tijdens de komende vier jaar 8 arbeiders
Antwerpen en de betrokken gemeenten, de hulp
kunnen inzetten voor het specifieke beheer van de
ingeroepen van de Vlaamse Overheid. Arbeiders
landgoederen in haar eigendom en/of beheer,
vanuit de sociale tewerkstellingsonderneming
zoals domein Roosendael te Sint-Katelijne-Waver,
Natuurwerk vzw zullen worden ingezet op de domei-
het kloosterdomein van de zusters Franciscanessen
nen van Kempens Landschap en zo het vak onder de
te Wuustwezel, Hof Ter Laken te Heist-op-den-Berg,
knie kunnen krijgen. Tegelijkertijd blijft het erfgoed
Hof Ter Borght te Hulshout, Hof Ter Linden te
van de streek op een kwaliteitsvolle manier bewaard
Edegem en het Philipsbos te Grobbendonk.
en ontsloten voor het publiek.
Het beheer van dergelijke parken is geen sinecure.
De goedkeuring van het pilootproject ‘Landschaps-
Het is bijzonder arbeidsintensief en vraagt de nodige
dokters’ betekent dat Vlaanderen gedurende een
kennis van zaken. Kasteeldomeinen en parkland-
periode van vier jaren een cofinanciering van 60.000
schappen zijn immers multifunctioneel en omvat-
euro per jaar aan het project verleent. Daarnaast
ten verschillende
draagt de provincie Antwerpen jaarlijks ongeveer
beheersaspecten,
175.000 euro bij. Binnen de lokale diensteneconomie
zoals het behoud
wordt zodoende opnieuw werkgelegenheid gecre-
van cultuurhisto-
ëerd. Tevens wordt zo een oplossing geboden voor
rische waarden
een heersende nood. De vraag naar werkkrachten
en erfgoed,
die kunnen worden ingezet voor het beheer van grote
natuurbeheer en het
landgoederen en parken, neemt immers nog altijd
onderhoud van de
toe. Kempens Landschap is dan ook verheugd met de
toeristisch-recrea-
goedkeuring van het project en deze nieuwe arbeids-
tieve infrastructuur.
krachten!
Vernieuwde website / sociale media Met gepaste trots lanceert vzw Kempens Landschap haar vernieuwde webstek. Op de aantrekkelijke en handige website kan je alle informatie terugvinden over onze domeinen, evenementen, onze werking, medewerkers en zo verder. Daarnaast zijn we intussen ook te vinden op sociale media zoals Facebook, LinkedIn en Twitter. Via deze kanalen proberen we iedereen op de hoogte te houden van het reilen en zeilen van onze vereniging en geven we je nieuws heet van de naald. Daarnaast blijft onze nieuwsbrief (alle voorgaande edities zijn overigens op de website te raadplegen) je natuurlijk nog steeds trouw informeren. Neem alvast eens een kijkje op
www.kempenslandschap.be
vzw Kempens Landschap – Nieuwsbrief 25
6
Evenementenkalender voorjaar 2012
Kom mee naar buiten! Klompenbelevingspad - Laakdal Ook dit jaar kan je het Klompenbelevingspad achter Afspan-
17 juni - Midzomerfestival Putte/Heist-op-den-Berg
ning Den Eik in Laakdal weer bezoeken en wel vanaf het
Vanaf 14.00 uur is iedereen welkom op domein Ter Speelbergen
eerste weekend na Pasen. Trek je stoute klompen aan, kom
aan de Peredreef te Beerzel (Putte) voor het Midzomerfestival,
genieten van de natuur en beleef door de verschillende
een volksfeest met traditionele muziek uit binnen- en buitenland.
hindernissen te trotseren hoe het voelt om op klompen te
Dit jaar treden Westelfolk, de folkgroep Steuks en de muziek-
lopen! Het pad is geopend elke zaterdag en zondag van 13.30
groep Quest op. Daarnaast zijn er volksspelen, ambachtelijk
tot 17.30 uur tot en met het laatste weekend van september
brood bakken, een marktje met streekproducten, hapjes en
(voor groepen en tijdens de vakanties ook op weekdagen).
drank, kindergrime en meer.
Voor meer informatie en reserveringen:
[email protected]
20 mei - Koloniehappening Wortel- en Merksplas-Kolonie Deze happening wordt georganiseerd door Stad Hoogstraten en vzw Kempens Landschap. Van 13.00 tot 18.00 uur zijn er doorlopend activiteiten, zoals geleide wandelingen door de dreven en de natuur, een openlucht fototentoonstelling van Lieve Blanquart, een kunstproject, een marktje met streekproducten en proeverijen, een kookworkshop, demonstraties schapen drijven en schapen scheren, een ambachtenmarktje op het binnenplein van de boerderij, springkasteel, kindergrime, volksspelen, spelen rond schapen voor de kinderen en andere kinderanimatie, muziek, lekker eten en drinken, …
27 mei - Merodehappening - Westerlo Op zondagnamiddag 27 mei vindt voor het gemeentehuis van Westerlo de Merodehappening plaats. Voorafgaand zetten de vzw’s Kempens Landschap en RURANT van 8.00 tot 13.00 uur een stukje pure Kempense natuur in het Merodegebied in de kijker: de Beeltjens. Dan wordt hier een originele loopmanifestatie voor jong en oud georganiseerd. Iedereen kan in groep (minimum tien personen) deelnemen: scholen, verenigingen, jeugdbewegingen, buurtcomités enz. Deelname is gratis en er zijn mooie prijzen te winnen! Voor meer informatie en inschrijvingen (mogelijk tot 4 mei): info@ toerismewesterlo.be
3 juni - Pure Kempenhappening Zie pagina 5 voor meer informatie.
7
Informatie over deze en andere evenementen is terug te vinden op de vernieuwde website. Regelmatig wordt deze geactualiseerd en aangevuld met nieuwe happenings.
vzw Kempens Landschap – Nieuwsbrief 25
Voelt u zich verantwoordelijk voor een natuurlijke leefomgeving? Particulieren, organisaties en bedrijven die de werking van onze vereniging willen ondersteunen, kunnen terecht op: www.kempenslandschap.be
Legaat / duolegaat Voor meer informatie over oplossingen voor de successierechtelijke consequenties van erfrechtelijke kwesties, contacteer Philippe De Backer.
Fiscaal aftrekbare bijdragen Fiscaal aftrekbare bijdragen kunnen worden
Adellijk erfgoed van de Kempen
overgemaakt op rekening nummer 745-0143713-28 t.n.v. vzw Kempens Landschap. Voor giften vanaf €40,- per kalenderjaar ontvangt u een fiscaal attest.
Landgoederen zijn de charmeurs in het landschap. Ze zijn statig
Een gift is onvoorwaardelijk en mag onder geen
en dragen een stukje herkenbare geschiedenis met zich mee.
beding aan een tegenprestatie gekoppeld worden.
Het zijn deze buitenplaatsen die het adellijk erfgoed van de Kempen vormen. Een door mensen gemaakt landschap met herkenbare patronen, met dreven, vijvers en grachten, en met een
Voor velen zullen de kastelen nog wel het meeste tot de verbeelding spreken. Ze prikkelen mensen hun nieuwsgierigheid.
Deze bedrijven en organisaties
Adellijk erfgoed dat door de eeuwen veranderde van bouwstijl en
ondersteunen onze activiteiten:
uiterlijk. Een kasteel bewonen is in onze moderne tijd evenwel
Studiecentrum voor Kernernergie - Mol
niet meer zo eenvoudig. Vele hebben dan ook hun woonfunctie
Vito - Mol
verloren. Er moeten nieuwe bestemmingen en economische
Sibelco/NZM nv - Dessel
dragers worden gevonden. Dragers die de hoedanigheid van de
BP Chembel - Geel
kastelen en landschappen niet zullen aantasten, maar een nieuwe
NV Luyckx - Brecht
toekomst bieden. Expertise die juist bij Kempens Landschap
IVEKA - Turnhout
aanwezig is.
Belgoprocess - Dessel KPMG Fiduciaire - Brussel
‘Adellijk erfgoed van de Kempen’, toont waarom vzw Kempens
Nike - Laakdal
Landschap, samen met vele anderen, zich inzet om landgoederen
Vanhout nv - Geel
zoals Roosendael en Hof ter Linden te behouden voor de huidige
Pidpa - Antwerpen
en toekomstige generaties.
Erfgoed & Visie - Oostmalle Het 96 pagina’s tellende
Greenroad NV - Heusden
boek bevat veel foto’s die
Antea Group - Anwerpen
zowel erfgoed, land-
Groep Van Roey - Rijkevorsel
Fotografie James van Leuven / Kempens Landschap vzw
grote diversiteit aan flora en fauna.
schap als de rijke flora en fauna illustreren. De uitgave kost 24,99 Euro en is verkrijgbaar bij vzw Kempens Landschap. Verantwoordelijke uitgever vzw Kempens Landschap Peredreef 5 - 2580 Beerzel-Putte tel: 015 / 22.82.30 fax: 015 / 22.82.31 www.kempenslandschap.be
Abonnementen België/buitenland € 7,- per jaar. Jaarabonnementen gaan automatisch in na ontvangst van uw overschrijving op rek.nr. 068-2250705-41 t.n.v. vzw Kempens Landschap te Putte. U ontvangt dan drie nummers.
8
