‘Met het oog op de toekomst’ Verslag provinciale ontmoetingsdag Surinaamse ouderen 4 november 2006
‘Met het oog op de toekomst’ Verslag provinciale ontmoetingsdag Surinaamse ouderen 4 november 2006 Posthoorn in Breda
Georganiseerd door:
Provinciaal Platform Surinaamse Ouderenorganisaties in Noord-Brabant Palet, steunpunt voor multiculturele ontwikkeling in Noord-Brabant in samenwerking met
Surinaamse Inspraak Orgaan (SIO)
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 2 van 16
Colofon © Palet, steunpunt voor multiculturele ontwikkeling in Noord-Brabant Willemstraat 59, 5611 HC Eindhoven Tel.(040) 235 99 99
[email protected] www.palet.nl organisatie: verslag: eindredactie/layout: foto’s: datum:
Sherida Karamat Ali Hilda van der Plaats Willie Vissers Willie Vissers november 2006
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 3 van 16
Inhoudsopgave Inleiding 1.
Openingswoord / welkom
2.
Tien jaar PSOB
3.
Perspectief voor de toekomst
4.
Vragen en discussie
5.
Eenheid in verscheidenheid
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 4 van 16
Inleiding: Met het oog op de toekomst Tien jaar PSOB Het Provinciaal Platform voor Surinaamse Ouderenorganisaties in Noord Brabant wordt gevormd door: Mi Bosie en Naya Jotie uit Eindhoven, Stichting Belangenbehartiging Surinaamse senioren Breda Stg. Surinaamse Ouderen Tilburg, Fos'ten, afd. Brabant en Rachmattullah Islam uit St. Michielsgestel De themadagen worden éénmaal per jaar georganiseerd om de Surinaamse senioren belangrijke informatie te geven en met ze in discussie te gaan, maar vooral om elkaar te ontmoeten. Dat dit in een behoefte voorziet bleek ook dit jaar weer uit de opkomst, er waren zeker 180 mensen aanwezig.
Programma 12.30 uur
Ontvangst
13.00 uur
Opening door de dagvoorzitter, mevr. S. Haafwee
13.10 uur
Tien jaar PSOB. Wat is bereikt en hoe verder? Inleiding door mevrouw F. de Beun-Kenswil, voorzitter PSOB
13.30 uur
Wat zijn de perspectieven voor de toekomst van Surinaamse ouderen? Inleiding door de heer E.H. Imanuel, directeur SIO
13.50 uur
Gelegenheid voor vragen en discussie
14.30 uur
Optreden “Eenheid in verscheidenheid”
15.15 uur
Gezellig samenzijn onder het genot van een maaltijd en drankje en muziek
17.00 uur
Afsluiting door de dagvoorzitter
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 5 van 16
1.
Openingswoord
De sfeer zit er vanaf het begin goed in. Mensen vanuit heel Brabant zijn blij elkaar weer te zien, te kunnen bijpraten en samen te zingen en zelfs al te dansen. Mevrouw Haafwee vraagt waar de mensen vandaan komen en dat blijkt niet alleen vanuit Brabant te zijn, Amsterdam wordt genoemd en Harderwijk. Mevrouw Haafwee heet allen welkom. Ze is vanwege haar achtergrond in de journalistiek gevraagd om als dagvoorzitter op te treden en ze voelt zich aangetrokken tot deze doelgroep. Ze constateert dat zijzelf er ook binnenkort bij zal horen. Het thema van vandaag is “met het oog op de toekomst”, maar dat gaat niet zonder eerst even terug te kijken naar de geschiedenis. Vanuit het verleden kunnen we leren hoe we het in de toekomst beter kunnen doen. Ze introduceert mevrouw De Beun, die vroeger operazangeres was en nu haar stem gebruikt voor heel andere zaken.
2.
Tien jaar PSOB. Wat is bereikt en hoe verder? door mevrouw F. de Beun-Kenswil, voorzitter PSOB
Mevrouw De Beun heet iedereen hartelijk welkom bij deze viering van het tienjarig bestaan van de PSOB. Ze wil terugblikken op het verleden en kijken naar de toekomst. Wat is er gedaan en wat moet er gedaan worden. Hoe kunnen we het beste verder gaan? Allereerst dus tien jaar PSOB. In de jaren tachtig vond een onderzoek plaats onder Surinaamse ouderen, waaruit bleek dat er veel eenzaamheid en isolement bij Surinaamse ouderen bestond. Men was heel afhankelijk van de kinderen. Ook was er weinig bekendheid met de voorzieningen en de hulpverlening. Wij ouderen hebben het idee dat we niet moeten klagen en dus zagen de algemene instellingen en de overheid ons niet en hielden daarom geen rekening met onze doelgroep. Vanaf die tijd is er begonnen met het opzetten van verenigingen van Surinaamse ouderen in de grote steden van Brabant. De doelen van deze verenigingen waren naast educatie en recreatie ook het signaleren van de wensen en behoeften van Surinaamse ouderen richting instellingen en overheden. Maar laten we beginnen met wat het PSOB is en waar wij voor staan.
Historisch overzicht In november 1996 hebben zes Surinaamse ouderenorganisaties (Stichting MI BOSIE in Eindhoven, stichting S.O.T. in Tilburg, stichting Naya Jotie in Eindhoven, Vereniging Rachmatullah Islam in St. Michielsgestel, stichting Akantroesoe in Breda en Fos’ten (Surinaamse 50+ vrouwen) afdeling Brabant) zich verenigd in het Provinciaal Platform Surinaamse Ouderenorganisaties in Noord Brabant (PSOB) met als doel: Een overleg tot stand te brengen en te handhaven tussen de besturen van de bestaande of nog op te richten Surinaamse ouderenorganisaties in Noord-Brabant. Dit om de belangen van hun achterban en/of leden in deze provincie naar vermogen te kunnen behartigen. Echt belangenbehartiging dus. De samenwerking die hieruit voortvloeit, is gericht op: Het gemeenschappelijk optreden naar derden in het werkgebied Het gezamenlijk uitvoeren van activiteiten in het werkgebied Noord-Brabant. Dit alles onder de uitdrukkelijke erkenning van elkaars zelfstandigheid en met respect voor elkaars doelstellingen. Sinds drie jaar is het PSOB bestuur versterkt met twee onafhankelijke adviseurs, mevrouw Etmé Oostwoud en mevrouw Yvonne van der Plas.
Wat is bereikt in de afgelopen 10 jaar? Aan de hand van mooie Powerpointbeelden geeft mevrouw De Beun een overzicht van wat de PSOB de afgelopen tien jaar heeft bereikt.
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 6 van 16
* Samenwerking en belangenbehartiging van Surinaamse ouderenorganisaties op provinciaal niveau Er is een structureel overleg tussen de zes Brabantse Surinaamse ouderenorganisaties waardoor ze gezamenlijk op kunnen komen voor de belangen van Surinaamse ouderen. Ze komen minimaal acht maal per jaar bij elkaar voor uitwisseling van o.a. informatie, deskundigheidsbevordering en het plannen van gezamenlijke provinciale activiteiten en projecten om de verdere emancipatie en participatie van Surinaamse ouderen in Brabant te bevorderen. * Op provinciaal niveau zijn Surinaamse 50 plussers in beeld en aanwezig om voor hun belangen op te komen In de afgelopen tien jaar heeft het PSOB zich steeds meer als Surinaamse ouderenbond in Brabant ontwikkeld en de belangenbehartiging op provinciaal niveau ter hand genomen. In 2004 zijn wij toegetreden tot het Vier Bondenoverleg Ouderen Brabant (VBOB) voor belangenbehartiging. Vanaf november 2005 zijn wij volwaardig lid van deze organisatie. * Samenwerking met andere instellingen en organisaties in het kader van wonen, welzijn en zorg Om haar doel te bereiken werkt het PSOB samen met andere ouderenorganisaties, ouderenbonden (zoals het ANBO), platforms, instellingen en overheden. Belangrijke samenwerkingspartners in Brabant zijn het platform BOOG Brabantse Organisatie (allochtone) Ouderen Groepen (voornamelijk voor Turkse en Marokkaanse ouderen), het multiculturele verpleeghuis Nieuw Beekvliet en Palet, steunpunt voor multiculturele ontwikkeling in NoordBrabant. * Kennis en deskundigheid op het gebied van interculturele zorg en woonvormen uitwisselen, bundelen en overdragen Vier van de zes organisaties die het PSOB vormen hebben in hun eigen regio in samenwerking met zorg en verpleeghuizen specifieke zorg voor Surinamers gerealiseerd. MI BOSIE en Naya Jotie hebben in Eindhoven in samenwerking met Vonderhof een afdeling voor Surinamers gerealiseerd. Rachmatullah Islam heeft het woonzorgcentrum Nieuw-Beekvliet mogelijk gemaakt en is nog steeds nauw betrokken bij dit inmiddels multicultureel verzorgingshuis. De S.O.T. in Tilburg is dit jaar samen met Thebe een Surinaamse dagopvang in de ontmoetingsruimte van haar wooncomplex gestart. Ouderen kunnen overdag daar naartoe en met elkaar de dag doorbrengen. De ouderen zijn bijzonder enthousiast. Ook is de S.O.T. bezig om samen met De Wever een woonzorgcentrum op te richten. Al deze kennis komt samen in het PSOB. * Jaarlijkse Thema en ontmoetingsdag voor Surinaamse 50plussers in Brabant Ieder jaar organiseert het PSOB een provinciale themadag, gekoppeld aan ontmoetingsactiviteiten. Het doel is om de Surinaamse ouderenorganisaties te informeren en voor te lichten over thema’s die voor Surinaamse senioren belangrijk zijn en om hen te stimuleren activiteiten en/of projecten in hun eigen gemeenten op te zetten over dat thema. Op de PSOBthemadagen kunnen Surinaamse ouderen uit alle regio’s van Noord-Brabant met elkaar van gedachten wisselen. De themadagen vinden wisselen plaats in Eindhoven, Tilburg, Breda en ’s-Hertogenbosch. Het aantal bezoekers op deze dagen varieert tussen de 150 en de 200, Surinamers en andere belangstellenden. In 1998 kon de themadag door omstandigheden niet doorgaan. Maar verder is de themadag ieder jaar weer georganiseerd. De afgelopen jaren is aan de volgende thema’s, samen met Palet en verschillende instellingen en deskundigen, vorm en inhoud gegeven: • 1997 in het provinciehuis: Geloven in ontmoeting in samenwerking met het VBOB. • 1999 in Tilburg: Tien jaar Surinaams ouderenwerk in Brabant en Vitaal Grijs in samenwerking met de provincie
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 7 van 16
• • •
• • •
2000 in Eindhoven: De gekorte AOW in samenwerking met het LIZE (Landelijk Inspraakorgaan Zuid Europa). 2001 in Tilburg: Het eerste lustrum PSOB en Vrijwilligerswerk in samenwerking met stichting Meander 2002 in Breda: De remigratieregeling: Oud worden in Suriname, wat zijn de mogelijkheden? In samenwerking met het Nederlands Migratie Instituut (NMI) en de Sociale verzekeringsBank (SVB) 2003 in Eindhoven: De multiculturele samenleving, hoe kan ik daar aan bijdragen? Met als inleider prof.dr. R. Gowricharn 2004 in Den Bosch: Mantelzorg op maat. Met als inleidster mevrouw drs. L. Cyrus-Gooswit 2005 in Tilburg: Generaties in dialoog, in samenwerking met Fos’ten.
En zoals de aanwezigen inmiddels weten is de jaarlijkse provinciale themadag van het PSOB niet alleen een dag waarop voorlichting en het geven van informatie centraal staan, maar ook een dag van ontmoeting en uitwisseling en een ontspannen Surinaamse sfeer. Daarvan hebben diverse mensen al voor het begin van deze bijeenkomst een demonstratie gegeven . * Succesvolle projecten die aansluiten op de belevingswereld van Surinaamse ouderen naar Brabant halen en bekend maken en uitvoeren. • Memre geheugentraining De Memre geheugentraining (Werken met geheugen) is bedacht en ontwikkeld door mevrouw Lies Cyrus-Gooswit van Forum. De training is bedoeld voor Surinaamse ouderen die zich zorgen maken over hun geheugen en die willen leren hun geheugen optimaal te gebruiken. In de training is ook een onderdeel opgenomen over dementie, omdat dit onderwerp doorgaans weinig bekend is bij Surinaamse ouderen. In 2003 en 2004 is deze training voor het eerst uitgevoerd in Tilburg in samenwerking met de S.O.T. Dankzij een bijdrage van het VBOB kon het PSOB in 2005 en 2006 deze training opnieuw organiseren in Eindhoven voor de achterbannen van de ouderenorganisaties MI BOSIE en Naya Yoti, de Rachmatullah Islam en in Breda. In oktober 2006 is de training in Breda voor Surinaamse ouderen gestart door de nieuwe Surinaamse ouderenorganisatie SBSB. Het is een prachtig product dat wij graag in Brabant bekend hebben gemaakt en dat ook voor andere doelgroepen te gebruiken is. • “Generaties in dialoog” Dit project is ontwikkeld door Fos’ten en wordt in Brabant door de twee allochtone ouderenplatforms in de provincie Noord-Brabant (PSOB en BOOG) uitgevoerd. Deze platforms gaan in Brabant de methode van dit Surinaamse project ook toepasbaar maken voor andere doelgroepen. PSOB en BOOG willen in Tilburg en Eindhoven met het project “Generaties in dialoog”de positieve verbinding en de solidariteit tussen Surinaamse, Turkse, Marokkaanse en Antilliaanse ouderen en hun kinderen en kleinkinderen versterken. Het project bestaat uit vier gespreksbijeenkomsten. Drie gesprekken, waarin drie generaties afzonderlijk een bepaald thema bespreken en één gesprek waarin dat thema gezamenlijk besproken wordt. Met dit project kan de afstand tussen de generaties besproken worden en gezamenlijke acties gerealiseerd worden.
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 8 van 16
Let wel, het gaat daarbij niet om ouderen nog afhankelijker te maken van hun kinderen en kleinkinderen, maar juist om ze zo te versterken (empoweren) dat ze zelf hun problemen kunnen oplossen en op een positieve wijze hun kennis en ervaring in kunnen zetten voor de jongere generaties. Er worden gespreksleiders getraind uit deze doelgroepen, die door instellingen en organisaties in Brabant ingezet kunnen worden indien ze dit project willen uitvoeren. In 2006 is dit project gestart met subsidie van de provincie.
Subsidie Hoe heeft het PSOB dit alles kunnen realiseren, zonder structurele middelen? In de afgelopen tien jaar is een beroep gedaan op verschillende fondsen, de provincie Noord-Brabant, Palet en het VBOB voor het realiseren van haar activiteiten en projecten. Ook bij de fondsen als Nationaal Fonds Ouderenhulp, het VSB Fonds en het Oranjefonds vonden zij vaak een luisterend oor. Het PSOB hoopt dat haar activiteiten en projecten ook in de toekomst gesteund zullen worden als er een beroep op deze instanties zal worden gedaan.
Hoe gaan we verder? Het PSOB wil op de net geschetste weg voortgaan en belangenbehartiging op provinciaal niveau verder uitbouwen en professionaliseren. Dat is een speerpunt. Ook wil men de samenwerking met BOOG en het VBOB verder verdiepen en uitbreiden. Andere speerpunten voor de komende periode zijn: • Samen met deskundigen voorlichting geven over thema’s die voor Surinaamse ouderen van belang zijn. • Ontmoeting organiseren van Surinaamse ouderen onderling en met andere allochtone en autochtone ouderen • Projecten realiseren die op lokaal en provinciaal niveau bijdragen aan een volwaardige participatie van Surinaamse ouderen in de Nederlandse/ Brabantse samenleving. • Ons aanbod afstemmen op de behoefte en wensen van de nieuwe generatie 50 plus Surinamers “Wij doen een beroep op u, Surinaamse ouderen, op onze ‘ouderenbondgenoten’, op de provincie en op instellingen en instanties die ook allochtone ouderen als klantgroep hebben, om deze doelen samen met ons te realiseren”, eindigt mevrouw De Beun haar toelichting. Ze voegt eraan toe dat men heel benieuwd is naar de suggesties en aanbevelingen van de heer Imanuel van het SIO. Tot slot Mevrouw de Beun noemt de aanwezigheid van de heren Binderhagel, voorzitter van Palet en de heer Essed, Statenlid en als vrijwilliger voorvechter van Surinaamse ouderen. Ze dankt Palet voor de ondersteuning en de vorige voorzitters van de PSOB die met elkaar hebben gezorgd dat deze resultaten behaald zijn: de heren Hindori en Tjon A Hie, mevrouw Goedan en de heer Amat. Ze heeft nog iets te melden over Breda. Helaas heeft de ouderenorganisatie Akantroesoe zich vorig jaar moeten opheffen wegens te weinig respons van de Surinaamse ouderen voor hun activiteiten en is daarmee uit het PSOB getreden. Een moeilijke beslissing, maar wel realistisch. Maar als iets er niet meer is, dan wordt het gemist! Gelukkig waren er een aantal actieve, gemotiveerde ouderen die het er niet bij lieten zitten en de nieuwe Surinaamse ouderenorganisatie Stichting Belangenbehartiging Surinaamse Senioren Breda hebben opgericht, de SBSB. Deze stichting is toegetreden tot het PSOB. “Surinaamse ouderen in Breda, gefeliciteerd met jullie nieuwe organisatie en maak optimaal gebruik van de mogelijkheden die de stichting te bieden heeft!!”, spoort mevrouw De Beun aan. Zij dankt de mensen die de
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 9 van 16
oprichting van de SBSB voor hun rekening hebben genomen, de heer Ronald Roemer en mevrouw Cornelli Coleridge. Samen zijn we sterk, besluit ze. We rekenen op u! De dagvoorzitster dankt mevrouw De Beun voor de heldere uiteenzetting. Het is ook belangrijk om te kijken naar de landelijke ontwikkelingen voor ouderen in de toekomst. Ook de Surinaamse ouderen zullen veel mondiger moeten worden. We zijn uiteindelijk heel veel waard. Hierna kondigt ze de inleiding van de heer Imanuel, directeur van het SIO, aan.
3.
Perspectief voor de toekomst door de heer E.H. Imanuel, directeur SIO De heer Imanuel feliciteert het PSOB en bedankt voor de gelegenheid om de Surinaamse ouderen toe te spreken. “Mevrouw Kenswil heeft daarnet de zegeningen van het PSOB geteld. Aan mij nu de eer om u enkele suggesties te doen voor de komende tien jaar.”
Het SIO SIO is de afkorting voor Surinaams Inspraak Orgaan. Het SIO treedt op als belangenbehartiger van Surinamers in Nederland, onder andere door deel te nemen aan het Landelijk Overleg minderheden (LOM).Het LOM is een overlegstructuur waarin acht organisaties participeren voor de verschillende doelgroepen van het integratiebeleid. Dat overleg kan gezien worden als een vorm van inspraak: de deelnemende organisaties kunnen in dit overleg aangeven wat de minderheden zelf vinden van het integratiebeleid, wat goed gaat en wat niet en ze kunnen verandering of aanpassing van het beleid bepleiten. SIO praat zoveel mogelijk over de Surinamers. Maar u weet natuurlijk dat de problemen van Surinamers vaak ook spelen bij de Antillianen, Marokkanen, Turken etc. Daarom wordt er veel samengewerkt tussen de inspraakorganen. Eigenlijk net zoals de Surinaamse organisaties in Brabant onderling samenwerken in het PSOB. De heer Imanuel heeft zich verdiept in het PSOB en de samenwerking tussen het PSOB en andere organisaties zoals de VBOB en BOOG, in de jaarlijkse ontmoetingsdagen en alle andere activiteiten en natuurlijke ook in de ondersteuning en begeleiding van de kant van Palet. “Het is mij duidelijk dat u goed bent georganiseerd en goed bent ingebed in het maatschappelijk gebeuren in Noord-Brabant. Met weinig middelen speelt u toch heel wat klaar. Mijn complimenten daarvoor.”
Vergrijzing is geen gevaar voor de samenleving Tegenwoordig staat vergrijzing hoog op de agenda. Zo hoog dat zelfs ervaren politici als Wouter Bos erover struikelen! Want als het over de vergrijzing gaat begint iedereen zorgelijk te kijken. Het aantal ouderen gaat in de komende jaren flink toenemen. Dat betekent meer ziekte, meer ziektekosten, meer dure medicijnen, meer zorg, meer voorzieningen, en waar moet het geld vandaan komen, want ook minder werkenden, minder productie en dus ook minder geld. Vandaar de angst van de politici. En ja, angst is een strenge leermeester, maar ook een slechte leermeester. De vergrijzing gaat gepaard met ingrijpende veranderingen voor de samenleving, maar ze komt ook niet als een donderslag bij heldere hemel. We hebben de bui natuurlijk al lang zien hangen. En het
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 10 van 16
zal toch echt niet de eerste keer zijn dat de samenleving zich moet aanpassen als gevolg van ingrijpende veranderingen. Wij hebben nog voldoende tijd om ons voor te bereiden op de komende veranderingen. Dus laten we alsjeblieft niet de zaak gaan dramatiseren. Vergrijzing betekent niet in de eerste plaats: méér oude mensen, dus méér ziekte en méér zorgen. We leven in één van de welvarendste landen ter wereld, waarin wetenschap en technologie het mogelijk hebben gemaakt, dat de mens beduidend langer meegaat dan 100 jaar geleden. Niet alleen blijven we langer leven, maar we blijven ook langer gezond. En zelfs als wij fysiek minder fit zijn of gehandicapt, blijven wij, dank zij een veelheid aan geavanceerde hulpmiddelen, nog lang zelfredzaam en kunnen wij nog meedraaien in de samenleving. Het is zelfs zo, dat het sterftecijfer onder ouderen, veel lager is dan onder nietouderen. Geloof het of niet, er gaan meer niet ouderen, dan ouderen dood. Heeft u daar ooit bij stil gestaan? Ouderdom brengt de samenleving dus niet in gevaar. Het is ook niet aangetoond dat ouderdom de samenleving op kosten jaagt. En al was dat zo, de ouderen hebben al hun steentje bijgedragen. Van de niet-ouderen zullen we dat pas weten als zij zelf tot de ouderen zijn gaan behoren. Wat eerder zorgen baart is dat er in de moderne samenleving een sterke neiging bestaat om ouderen als een overbodige categorie weg te zetten. Er vindt leeftijddiscriminatie plaats op de arbeidsmarkt en ook in de media. Nog maar een week of twee geleden moest het spelprogramma LINGO weg, omdat, zo luidde de redenering, alleen ouderen ernaar keken. We moeten oppassen, dat we ouderen niet gaan wegzetten als dingen die we niet meer nodig hebben. Niet alleen omdat het inhumaan is, maar ook om de banale reden, dat het ons veel meer geld zou gaan kosten, dan als we hen zouden ondersteunen in hun functioneren in de samenleving. Ouderen vertegenwoordigen namelijk, ondanks alles, een behoorlijk potentieel (mogelijkheden) dat ten onrechte niet veel méér wordt benut. Bij het denken over ouderenbeleid of vergrijzingsbeleid wil ik u daarom in de eerste plaats aanbevelen om niet uit te gaan van de behoeftigheid van ouderen, van ouderen als een probleemgroep, maar vanuit de vraag wat zij, net als alle anderen, voor de samenleving betekenen. Uitgaande van deze zienswijze wil ik vanmiddag iets zeggen over de situatie van de Surinaamse ouderen in de Nederlandse samenleving en een enkele suggestie doen over wat het PSOB zou kunnen doen om iets bij te dragen aan de verbetering van hun positie.
Allochtone ouderen Als we het hebben over allochtone ouderen in Nederland dan gaat het om personen van 55 jaar en ouder. Die vormen op dit moment een groep van ruim 125.000 mensen. Dat is maar 3% van alle ouderen in Nederland. Het is daarom begrijpelijk dat de Nederlandse regering in haar ouderenbeleid tot nu toe weinig rekening heeft gehouden met de groep allochtone ouderen. Maar ook de allochtonen vergrijzen en zo komt het dat over tien jaar het aantal allochtone ouderen zal zijn gestegen tot 250.000. Daarbij moeten wij beseffen, dat bijna 80% van deze mensen geconcentreerd wonen in de vier grootste steden van Nederland. Dit kan dus niet langer zonder gevolgen blijven voor het regeringsbeleid. Surinaamse ouderen Tegen deze achtergrond wil ik nu even kijken naar de Surinaamse ouderen. Het gaat dan om een groep die nu uit ongeveer 35.000 mensen bestaat en over tien jaar ook verdubbeld zal zijn. Ook zij wonen geconcentreerd in de vier grootste steden. Wat is de huidige situatie van deze groep mensen? Rond de 40% van de Surinaamse ouderen is òf werkloos òf arbeidsongeschikt en 11% zit in de vut of ontvangt AOW. De helft moet rondkomen van een laag tot zeer laag inkomen. In de afgelopen periode van economische stagnatie en bezuinigingen is de werkloosheid gegroeid en is hun inkomenspositie er niet beter op geworden. Meer dan 55% van deze mensen is gehuisvest in woningen die niet adequaat zijn ingericht gelet op de leeftijdsgroep waar we het over hebben. Van allerlei voorzieningen op het gebied van werk en inkomen, wonen, zorg en welzijn maken zij, om verschillende, soms onbekende redenen, geen gebruik. Net als alle andere ouderen willen zij graag de koude winters in Ne-
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 11 van 16
derland ontvluchten, maar dat is een dure aangelegenheid, die zij eigenlijk niet kunnen betalen, gelet op hun inkomenspositie. En als zij dan niet méér dan 13 weken mogen wegblijven, omdat hun uitkering anders in gevaar komt, dan moeten zij noodgedwongen de winter zien door te komen in dit land, met alle risico’s van valpartijen, ziekte en vereenzaming. Maar ja we wisten het eigenlijk al: Nederland is geen paradijs, zeker niet voor Surinaamse ouderen. Wat willen Surinaamse ouderen? Hoe kan de nood gelenigd worden onder de Surinaamse ouderen. Wat zou het PSOB in de komende tijd kunnen doen? Dat zal afhangen van hoe u aankijkt tegen de behoeften van Surinaamse ouderen. Surinaamse ouderen willen een beter inkomen, waarvan ze kunnen leven, het liefst een inkomen uit werk. De 65-plussers kampen met een onvolledige AOW en lang niet iedereen slaagt erin om aanvullende bijstand aan te vragen en te krijgen. Surinaamse ouderen zouden ook gehuisvest willen zijn in goed aangepaste woningen, maar zelfs als die voorhanden zouden zijn, kunnen ze dat niet betalen. Groepswonen is zeer in trek onder Surinaamse ouderen, maar het betreft vooralsnog een betrekkelijk kleine groep die van deze mogelijkheid profiteert. Wat kan het PSOB in Noord-Brabant doen in deze situatie? Het eerste probleem dat u kunt helpen oplossen is de strijd aanbinden met de onderbenutting, het niet-gebruik van voorzieningen. Ook al kan in het algemeen worden gesteld, dat het huidige ouderenbeleid onvoldoende rekening houdt met de specifieke omstandigheden van de Surinaamse ouderen, dan nog zijn er vele voorzieningen die wel degelijk tegemoetkomen aan de behoeften van de Surinaamse ouderen. Een probleem daarbij is wel dat ouderen redelijk bekend zijn met het bestaan van deze voorzieningen, maar er toch geen gebruik van maken. Als u het mij vraagt komt dat door drempelvrees en doordat zij zich, terecht of onterecht, niet in staat achten formulieren in te vullen en aan de nodige documenten te komen. Ik denk dat het PSOB zowel binnen de organisaties waarvan het lid is, als in zijn overleg met gemeenten en andere maatschappelijke diensten aandacht moet vragen voor dit probleem en specifiek ondersteuning bepleiten voor deze mensen. Het gaat om een heel scala aan wettelijke regelingen en concrete voorzieningen op de terreinen van werk en inkomen, zorg, wonen en welzijn. Denkt u eens aan de uitvoering van wettelijke regelingen als de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, de AOW, en aan voorzieningen met betrekking tot de mobiliteit, tot aangepaste woningen, speciale regelingen voor scholing en werkgelegenheid. Natuurlijk beschikt u niet over de menskracht en de financiële middelen om dit zelf te doen, maar belangrijk is dat u in een positie verkeert en de mogelijkheden hebt om voortdurend dit probleem onder de aandacht te brengen van de verantwoordelijke overheden en instellingen. Verder kunt u, waar nodig, ook proberen speciale voorlichtingsbijeenkomsten te organiseren ten behoeve van de doelgroep. Interculturaliseren van instellingen Naast het probleem van de onderbenutting van voorzieningen spelen natuurlijk ook behoeften en problemen mee waaraan op dit moment nog niet, of niet voldoende aandacht wordt geschonken. Doordat instellingen voor ouderen veelal niet mede met het oog op allochtone cliënten zijn ingesteld worden Surinaamse ouderen niet op een bevredigende wijze bediend. De noodzaak van het interculturaliseren van instellingen en diensten is groot en neemt toe. Misschien kan het PSOB wijdverbreide aandacht vragen voor deze kwestie door met medewerking van strategische partners een grote conferentie over dit thema te organiseren. Als strategische partners zie ik dan de betrokken provinciale bestuurders, de gemeente(n) en de grote instellingen op het gebied van het ouderenbeleid, inclusief de ouderenbond(en) in Noord-Brabant.
Onvolledig AOW Wat het inkomen betreft, blijft het ploeteren met de onvolledige AOW en de aanvullende bijstand. Dit jaar nog heeft het Surinaams Inspraak Orgaan samen met de andere inspraakorganen bij staatssecretaris Van Hooff aangedrongen op een volledige AOW voor allochtone
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 12 van 16
ouderen, in plaats van een onvolledige AOW in combinatie met aanvullende bijstand. En opnieuw heeft hij ons verzoek afgewezen. De weigering berust vooral op het argument dat de wet vereist dat men veertig jaar, dat wil zeggen vanaf zijn vijftiende levensjaar, in Nederland heeft gewoond, en bij voorkeur ook gewerkt, om in aanmerking te komen voor een volledige AOW. Dit argument neemt het SIO niet serieus. Allochtonen die Nederland binnenkomen na hun vijftiende jaar hebben inderdaad geen 40 jaar hier gewoond en gewerkt, maar daar staat tegenover dat zij over dezelfde periode van buitenlandsverblijf geen cent aan de Nederlandse staat hebben gekost. Een veel groter aantal Nederlanders, dat vanaf hun geboorte in Nederland heeft gewoond, maar nooit heeft gewerkt is hun leven lang verzorgd door de Nederlandse staat, op kosten van de belastingbetaler en krijgt na hun 65ste AOW. Wat dacht u daarvan? Maar ik heb goed nieuws voor u, twee weken geleden las ik in de krant dat de fracties van de drie grote partijen in de Kamer hebben verklaard dat het tijd wordt om een regeling te treffen voor mensen met een onvolledige AOW. Zij willen dat er gewoon een volledige AOW komt voor de allochtonen die niet voldoen aan de eis van 40 jaar verblijf in Nederland. De heer Imanuel besluit met de wens dat de aanwezigen een gezellige voortzetting zullen hebben van de viering van het tienjarig PSOB bestaan.
4.
Gelegenheid voor vragen en discussie
Mevrouw Haafwee dankt de heer Imanuel. “U heeft veel informatie gekregen, zijn er nog vragen?” En die komen. * Iemand kan nog steeds niet begrijpen waarom de gekorte AOW voor mensen geldt die zo lang in het Koninkrijk der Nederlanden hebben gewoond en gewerkt. De heer Imanuel zegt dat de beperkingen ook gelden voor mensen die in Nederland zijn geboren en getogen en die een aantal jaren in het buitenland hebben gewerkt. Het gaat hier om landen die niet tot West-Europa behoren, of ze nu tot het Koninkrijk behoorden of niet. De actie die een paar jaar geleden werd gestart met een aantal proefprocessen voor mensen die onder de reparatiewet vielen, lijkt geen enkel succes te hebben opgeleverd. Laten we maar hopen dat de gekorte AOW zoveel werk en geld van de Sociale Diensten gaan vergen dat men de regeling gaan wijzigen. Hij heeft er goede hoop op. Het is een typisch Nederlandse regeling. Voor Frankrijk geldt dat de regels in de overzeese gebieden hetzelfde zijn als in het moederland. Mevrouw Haafwee verwijst verdere technische discussie naar de eigen organisaties. Dit onderwerp is verder vandaag niet aan de orde. Ook de heer Binderhagel wijst er nog eens op dat autochtone Nederlanders die een tijd in het buitenland zijn geweest met dezelfde problemen te kampen hebben. Veel mensen hebben er geen notie van dat dit ook voor hen geldt en komen er pas achter als het te laat is. Er moet goede voorlichting gegeven worden. We hadden die informatie eerder moeten horen toen er nog een mogelijkheid was om het gat te dichten.
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 13 van 16
* Mevrouw Haafwee zegt dat er gezegd is dat we niet bang moeten zijn voor de vergrijzing. Maar als ze dit hoort zou ze bang worden om een Surinaamse 65plusser te worden. Ze vraagt wat de heer Binderhagel er aan gaat doen. Deze antwoordt dat dit een zaak van de politiek is. Ook het SIO is ermee bezig. Van een AOW kunnen mensen amper leven, met een gekorte AOW komt iemand zeker in de problemen. Veel mensen die terug willen naar Suriname worden geconfronteerd met het feit dat in Suriname geen opvang na remigratie is geregeld. Suriname zou zich beter kunnen ontwikkelen als dat wel het geval was. Suriname moet bereid zijn mee te denken in het belang van onze ouderen. De heer Essed vult aan dat Suriname het land rijp moet maken voor mensen die willen remigreren. In hoeverre is Nederland bereid om te faciliteren? Zorg is schaars in Nederland en in Suriname is dat veel goedkoper. De heer Imanuel zegt dat er tientallen jaren van remigratie achter de rug zijn. Veel mensen moeten terugkeren omdat ze in Nederland geen geld hebben om van te leven. * Mevr. Manichand van het NMI is aanwezig. Zij geeft al jaren voorlichting over de remigratie en wijst op een brochure die voor mensen met plannen van groot belang is. Het NMI helpt de mensen tot Schiphol, maar in Suriname zijn geen kwartiermakers en veel mensen vallen in de handen van malafide ‘hulpverleners’. “Laat je niet misleiden en leg alles zwart op wit vast,” is haar dringende advies. Sinds kort heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken een attaché die namens de UWV in Suriname controle uitoefent. Als mensen meer informatie willen kunnen ze zich bij het PSOB melden. Het NMI heeft kantoren over heel Nederland. Ook mensen die pendelen kunnen te maken krijgen met een AOW-gat. Binnen vijf jaar is daar nog iets aan te doen. * De heer Amat wijst op het hogere belastingtarief in Suriname. Veel mensen die dachten dat ze alles voor elkaar hadden, stuitten daarop. Mevrouw Haafwee constateert dat dit een ‘hot-item’ is. Terug naar het thema van vandaag. * Hoe ziet u uw toekomst en heeft u tips om het leven wat beter te maken. Een mevrouw geeft als tip: “Leef met de dag, met het moment en leef met de Heer. Zoek de eenheid en laten we samen kijken of we hier uit kunnen komen.” * Mevrouw Haafwee zegt dat er veel over integratie wordt gesproken. Ook de ouderen moeten zich mengen in die discussie. Wat houdt dit in voor Surinaamse ouderen? De heer Essed merkt dat men zich in de politiek gaat realiseren dat de ouderen speciale projecten nodig hebben. Hij wijst op verschillende woonprojecten die steeds meer vorm krijgen. De heer Imanuel zegt dat integratie betekent meedoen. Je moet jezelf daarop voorbereiden. Je moet ook omgaan met autochtone Nederlanders. Als je als eenling in de Hollandse samenleving moet leven, dan ben je verloren. Zorg dat je als organisatie Nederlandse mensen binnenhaalt en kijk of er iets op te bouwen valt. Voor alle ouderen geldt hetzelfde: je komt in een situatie waarin je langzamerhand je zelfredzaamheid verliest en bereid je daarop voor.
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 14 van 16
5
Optreden ‘Eenheid in verscheidenheid’
De dagvoorzitter geeft het woord aan mevr. de Beun en mevr. Pinas die een wervelend optreden hebben georganiseerd ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het PSOB. Indiaanse, Creoolse, Hindostaanse, Javaanse en Chinese danseressen komen een voor een het podium op. Het is een optreden dat de culturele verscheidenheid van de Surinaamse bevolking in muziek, dans en klederdracht uitdrukt. De dames De Beun en Pinas praten de verschillende acts aan elkaar en geven er een (historische) toelichting bij.
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 15 van 16
Gezellig samenzijn Dan is het tijd voor een gezellig samenzijn en ontmoeting, waarbij de sfeer nog wordt verhoogd door een heerlijke maaltijd, een drankje en muziek van DJ Frank van der Plas. Om 17.00 uur wordt deze bijzondere PSOBdag feestelijk afgesloten en krijgt iedereen een pittig presentje (Faja Lobie) mee naar huis.
Palet / Met het oog op de toekomst
Pagina 16 van 16