LANDGOED HAARENDAEL – HAAREN (NBr.) DUURZAME PROEFTUIN voor KENNIS, INNOVATIE en CREATIVITEIT
1
LANDGOED HAARENDAEL – HAAREN (NBr.) DUURZAME PROEFTUIN voor KENNIS, INNOVATIE en CREATIVITEIT
Landgoed Haarendael, gelegen tussen Tilburg en Den Bosch, is een uniek complex met een rijke historie. Vanaf de oplevering (1839) tot 1967 (met uitzondering van de oorlogsjaren) is dit Landgoed in gebruik geweest als Grootseminarie. Van 1941 tot 1945 heeft het dienst gedaan als gevangen- en gijzelaarskamp. Aan het eind van de oorlog hebben Canadese troepen het gebouw gebruikt als hoofdkwartier. Sinds 1967 is het Landgoed door zorginstelling Cello in gebruik als woon- en werklocatie voor mensen met een verstandelijke en fysieke beperking. Geruime tijd al voldoen de gebouwen niet meer aan de hedendaagse eisen en wensen voor een goed functionerende zorginstelling; het complex zal in de loop van 2012 worden verkocht. Aan die verkoop ligt een (concept)structuurvisie ten grondslag. Nieuw leven voor Landgoed Haarendael Een bezinning op de toekomst ligt dus voor de hand. Om andere functies en ontwikkelingen mogelijk te maken is voor het Landgoed een herziening van het bestemmingsplan voorzien. Stichting Behoud Landgoed Haarendael i.o. doet onderzoek naar de functie(s) die het Landgoed in de toekomst zou kunnen gaan vervullen. Daarbij valt te denken aan een centrum t.b.v. de nationale en internationale kenniseconomie; een intensieve samenwerking tussen overheden, bedrijfsleven en wetenschap zou tot de mogelijkheden kunnen behoren (Triple Helix).
2
Huidige en toekomstige waarden Het Landgoed Haarendael vertegenwoordigt een maatschappelijke waarde die uitgaat boven haar waarde als onroerend goed. Deze (immateriële) meerwaarde zit in het (voormalige) religieuze en historische karakter, de soberheid, authenticiteit, rust, stilte en afstand die zij uitstraalt. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft (delen van) het Landgoed aangewezen als Rijksmonument. Deze toekomstige TTI zou kunnen worden ingebed in een hoogwaardig internationaal kennisnetwerk dat erkende wetenschappers en topstudenten aantrekt. Landgoed Haarendael heeft potentie Het is onze overtuiging dat Landgoed Haarendael in potentie alles in zich heeft om een duurzame Brabantse Proeftuin voor kennis, innovatie en creativiteit te worden. Het Landgoed beschikt over een zeer groot terrein (34 ha) dat -ten dele- herontwikkeld kan worden. Een hoofdgebouw van meer dan 14.000m2 kan ruimte bieden aan semipermanente verblijven, college- en vergaderzalen en laboratoria. De aanwezige kapel kan verbouwd tot auditorium of theaterzaal en het grote, lommerrijke park biedt gelegenheid voor ontspanning, rust en reflectie. Ook facilitaire voorzieningen als een restaurant en sport- en fitnessfaciliteiten behoren tot de mogelijkheden. Gesprekken met financiers, instituten en bedrijfsleven staan op de rol. Aanbod aan Cello De Stichting biedt de huidige eigenaar, Cello, aan om drie opties voor een nieuwe, toekomstvaste bestemming uit te werken, met als leidraad de eerder verschenen (concept-)Structuurvisie (KuiperCompagnons). Nadat deze opties door Cello zijn geaccordeerd, gaan wij op zoek naar een nieuwe, geschikte eigenaar (want éérder, zo verwachten wij, zal die zich niet aandienen, gelet op de crisis in de vastgoedmarkt). Daarbij bedienen wij ons van een gedegen en betrouwbaar netwerk van succesvolle ondernemers, beleggers en investeerders.
De juridisch, bedrijfseconomisch en bedrijfskundig geschoolde en zeer ervaren bestuursleden van de Stichting i.o. werken met een model dat een spiegelbeeld is van dat van een projectontwikkelaar, d.w.z. met een fundamenteel andere rangorde van waarden. Zo hebben wij niet alleen oog voor de economische waarde en rentabiliteit van een object (i.c. Landgoed Haarendael) maar de cultuur-historische en de sociaalmaatschappelijke waarden worden minstens zo goed behartigd. Kortom, niet alleen de financiën zijn leidend, maar zeer zeker ook de immateriële waarden. Tot besluit Ons startpunt is de verkenning van een drietal opties voor een nieuwe bestemming van het Landgoed -het zgn. streefbeeld- waarmee eigenaar Cello een kompas in handen heeft om de bestemming op een verantwoorde, duurzame en passende wijze in te vullen en daarbij de juiste koper(s) en partners te engageren. Het spreekt vanzelf dat wij ons bij het uitwerken van de opties laten adviseren door bestuursleden van Stichting Gedenkplaats Haaren 1940-1945 enerzijds en Stichting Heemkundekring De Kleine Meijerij anderzijds. Met beide Stichtingen bestaat reeds een hechte samenwerking; onderlinge afspraken zijn gemaakt. De vraag is wie het voortouw gaat nemen m.b.t. de herontwikkeling van Landgoed Haarendael en wie ons initiatief steunt. namens Stichting Behoud Landgoed Haarendael i.o. Mr Drs. Frank Evers Rob Evers MBA Niels Hinse Bunnik, 27 maart 2012 3
Bijlage: Aanbod aan Cello In bovenstaande hebben wij aangeboden om een drietal opties uit te werken, opties die richting moeten geven aan een Nieuw Leven voor Landgoed Haarendael. Daarmee krijgt Cello een kompas in handen om de bestemming op een verantwoorde, duurzame en passende wijze in te vullen en daarbij de juiste koper(s) en partners te engageren. 1. Uit te voeren werkzaamheden In het hiernavolgende zullen wij uit de doeken doen op welke wijze wij tot een visieontwikkeling willen komen. Dit doen wij door krachten te bundelen, de strategie te bepalen en een stevige projectstructuur te formuleren: 1. Verkenning toekomstige exploitatie, deelfase 1 Middels een zeer beperkt aantal vraaggesprekken met relevante partijen (natuurbeschermers, bouwkundigen, architecten, financiers, andere geïnteresseerden (bv toekomstige gebruikers)) enerzijds en een beperkt litteratuuronderzoek anderzijds zullen wij een visie ontwikkelen op de functies die voor Landgoed Haarendael haalbaar zouden kúnnen zijn. Aan het einde van deze fase (1.1) krijgt de opdrachtgever een zgn. Plan van Aanpak in handen. Dit rapport wordt eigendom van de opdrachtgever. Dit Plan van Aanpak zal aandacht besteden aan o.m. de volgende aspecten: o
situatiebeschrijving (heden en verleden van Landgoed Haarendael)
o
onze marktvisie, op hoofdlijnen o
eerste inventarisatie van doelgroepen (d.w.z. gebruikers) enerzijds en
o
onze visie op de marktpositionering van Landgoed Haarendael
4
mogelijke exploitanten anderzijds
o
onze ruimtelijke visie (d.w.z. landschapsvisie), op hoofdlijnen o
o
harmonie tussen "groen", "blauw" en "rood"
inventarisatie van te betrekken belanghebbenden enerzijds en beoogde ondernemers, beleggers en investeerders anderzijds
o
onze visie op de nieuwe identiteit van Landgoed Haarendael
Voor dit door de St. Behoud Landgoed Haarendael uit te voeren onderzoek denken wij 120 uur nodig te hebben; geschatte doorlooptijd: 60 dagen. 2. Verkenning toekomstige exploitatie, deelfase 2 Middels een groot aantal vraaggesprekken met relevante partijen (natuurbeschermers, bouwkundigen, architecten, financiers, andere geïnteresseerden (bv toekomstige gebruikers)) enerzijds en diepgaand litteratuuronderzoek anderzijds zullen wij de eerder ontwikkelde visie verder uitdiepen. De doelgroepen die mogelijk in Landgoed Haarendael interesse hebben, worden nader geïdentificeerd. Al naar gelang van de wensen van de opdrachtgever kunnen wij potentiële gebruikers / kopers op voorhand sonderen naar hun intenties, bedoelingen en hun interesse in een eventuele verwerving van het Landgoed. Aan het einde van deze fase (1.2) krijgt de opdrachtgever een zgn. Planconcept in handen. Dit rapport wordt eigendom van de opdrachtgever.
Het Planconcept zal aandacht besteden aan o.m. de volgende aspecten: o
haalbaarheid van het Plan van Aanpak: o
ontwikkeling
van
missie
en
strategie
m.b.t.
Landgoed
Haarendael
(voortvloeiend uit de eerder geformuleerde identiteit van het Landgoed) o
onderzoek naar het economisch draagvlak bij investeerders en beleggers,
o
onderzoek naar de vigerende RO-regels en –wetten (wat mág en kán
o
onderzoek
mede gelet op regelingen van het Rijk (denk bv. aan Brim) ontwikkeld worden op het Landgoed ?) naar
ontsluiting
van
het
Landgoed
(autoverkeer,
OV-
voorzieningen en parkeervoorzieningen) o
onderzoek naar fasering van de renovatie van het gebouw enerzijds en de tuinen anderzijds o
o
welke fasescenario's zijn denkbaar ?
toepasbaarheid van het Plan van Aanpak: o
zijn de te ontwikkelen activiteiten dusdanig op elkaar afgestemd dat er een schone en kwalitatieve hoogwaardige omgeving ontstaat, met voorzieningen die op de doelgroepen zijn toegesneden ?
o
werkgelegenheid voor de regio Tilburg / Den Bosch
eerste inschatting van de directe tijdelijke (d.w.z. gedurende bouw en renovatie) en directe permanente werkgelegenheid (d.w.z. vanaf moment aanvang exploitatie)
eerste inschatting van de indirecte tijdelijke (d.w.z. gedurende bouw en renovatie) en indirecte permanente werkgelegenheid (d.w.z. vanaf moment aanvang exploitatie)
5
o
risico-analyse
Voor dit door de St. Behoud Landgoed Haarendael i.o. uit te voeren onderzoek denken wij 360 uur nodig te hebben; geschatte doorlooptijd: 120 dagen.
2. Samenwerking met danwel raadpleging van andere, relevante partijen Het spreekt vanzelf dat wij ons bij de uitwerking van ons Plan van Aanpak en Planconcept laten inspireren en adviseren door talloze regionale en locale partijen; hierna volgt een opsomming. Locale inbedding Niet alleen de Gemeente en Provincie zullen worden geraadpleegd (dat spreekt nogal voor zich) maar zeker ook relevante partijen uit de Haarense gemeenschap zelf: St. Gedenkplaats Haaren en St. Heemkundekring De Kleine Meijerij, immers de historische en landschappelijke context zijn medebepalend voor de herontwikkeling van het Landgoed. Landgoed Haarendael maakt deel uit van het Groene Woud. Daarom dat het voor de hand ligt om de Brabantse Milieufederatie en Brabants Landschap bij de plannen te betrekken; beide instanties zullen om advies worden gevraagd. Dit vragen-om-advies is conform de duurzaamheidsgedachte die St. Behoud Landgoed Haarendael i.o. voorstaat. Renovatie en restauratie Het oud-seminarie en de omliggende tuinen (Brevierpark en de twee Voortuinen) heeft een monumentale status. Vandaar dat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed gevraagd zal worden hun zienswijze op de renovatie, restauratie en behoud van het Landgoed kenbaar te maken. Deze dienst zal ook worden geraadpleegd inzake de mogelijkheden omtrent financiering vanuit overheidsbudgetten, de zgn. Brim-regeling. Ook: Monumentenfonds Brabant.
6
Brabantse maakindustrie Landgoed Haarendael ligt centraal in de driehoek Amsterdam-Brussel-Düsseldorf. Functies als een internationaal HQ, DC (distribution centre), call center, datacenter of R&D-locatie zouden voor de hand kunnen liggen. Vandaar dat niet alleen de Brabantse maakindustrie (denk bv aan DAF Trucks, Van Der Leegte Groep, Inalfa Roof Systems) zal worden geraadpleegd maar ook partijen zoals NFIA, een instituut dat zich inspant contacten tot stand te brengen tussen buitenlandse bedrijven enerzijds en de huidige (of nieuwe) eigenaar van Landgoed H'dael anderzijds en SER Brabant of BOM. Wetenschappelijke instellingen Zoals boven gezegd: Brabant is een van de grotere economische kurken waarop Nederland drijft: zij neemt ongeveer 1/3 van de Nederlandse export voor haar rekening en meer dan de helft van alle in Nederland aangevraagde patenten en octrooien komen uit deze Provincie. R&D-investeringen (producten, diensten en technologieën) nemen een hoge vlucht. Omdat Brabant onderdeel is van de grensoverschrijdende TopTechnologieregio Eindhoven-Leuven-Aken Triangle (TTR ELAt) zullen ook die wetenschappelijke instellingen en individuele wetenschappers naar hun mening worden gevraagd als het gaat om het toekomstig gebruik van Landgoed Haarendael, naast natuurlijk de instellingen die in de directe omgeving liggen (Radboud Nijmegen en KUB Tilburg). Hotellerie In het oostelijk deel van Brabant is geen *****-hotel te vinden. Dat is een gemis, zeker met het oog op de kandidatuur van Eindhoven als Culturele Hoofdstad van Europa (2018). Een hotelfunctie ligt daarom in de rede. Het spreekt vanzelf dat een hotelfunctie voor Haarendael ook ondersteunend kan zijn aan cursisten (zij die zich gedurende een aantal dagen mentaal komen "opladen"), tijdelijke bewoners (de medewerkers van Topinstituut) maar ook aan permanente bewoners (d.w.z. zij die een appartement huren of kopen). Kortom, Landgoed Haarendael als Bron voor Kwaliteit van Leven.
Openbaar vervoer Last but not least: Landgoed Haarendael ligt centraal, óók in de Provincie Noord-Brabant. En bij een centrale ligging behoort een goede bereikbaarheid. OV-specialisten zullen worden benaderd welke visie zij hebben op het vervoer, toekomstige vervoersstromen én toekomstige, mogelijke vervoersmodaliteiten over de as Tilburg-Haaren enerzijds en Den Bosch-Haaren anderzijds.
7
