LANDELIJKE, REGIONALE EN LOKALE ONTWIKKELINGEN

1.

INLEIDING....................................................................................................................................... 4 1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

2.

WETTELIJK KADER ..................................................................................................................... 4 PROJECT SLUITENDE SAMENWERKING ........................................................................................ 4 DOEL BELEIDSVERSLAG/VERANTWOORDINGSVERSLAG ................................................................. 4 OPZET VERSLAG ........................................................................................................................ 5

LANDELIJKE, REGIONALE EN LOKALE ONTWIKKELINGEN 2002 ......................................... 6 2.1. 2.2. 2.3 2.4. 2.5.

AGENDA VOOR DE TOEKOMST ..................................................................................................... 6 CENTRUM VOOR WERK EN INKOMEN ........................................................................................... 6 LOKET VOOR ZORG EN INKOMEN ................................................................................................. 6 TRANSFORMATIE GEMEENTE: VAN UITVOERDER NAAR OPDRACHTGEVER EN REGISSEUR ............... 7 REGIONALE ONTWIKKELINGEN .................................................................................................... 8

3.

BELEIDSPLAN 2002 EEN TERUGBLIK! ...................................................................................... 9

4.

INKOMEN...................................................................................................................................... 10 4.1. BIJSTANDSVERLENING .............................................................................................................. 10 4.1.1. Toeslagen en verlagingenbeleid.................................................................................... 10 4.1.2. Inkomensvoorzieningen................................................................................................. 11 4.1.3. Bijstandsbesluit zelfstandigen (Bbz).............................................................................. 12 4.2. HANDHAVING ........................................................................................................................... 13 4.2.1. Bestrijding Sociale Fraude............................................................................................. 13 4.2.2. Fraudepreventie............................................................................................................. 13 4.2.3. Instrumenten.................................................................................................................. 14 4.3. TERUGVORDERING EN VERHAAL................................................................................................ 14 4.4. HERONDERZOEKSPLAN ............................................................................................................ 15 4.5. INTERNE CONTROLE / SINGLE AUDIT .......................................................................................... 16 4.6. BEZWAAR EN BEROEP .............................................................................................................. 16 4.7. KLACHTENAFHANDELING .......................................................................................................... 17 4.8. BENCHMARK ABW .................................................................................................................... 17

5.

WERK............................................................................................................................................ 18 5.1. FASE INDELING ABW ................................................................................................................ 18 5.2. INSTRUMENTEN EN MIDDELEN .................................................................................................. 19 5.2.1. Aanbesteding trajecten.................................................................................................. 20 5.2.2. Wet inschakeling werkzoekenden ................................................................................. 20 5.2.3. In- en Doorstroombanen Langdurig Werklozen (IDLW) ................................................ 20 5.2.4. Sociale Activering .......................................................................................................... 20 5.2.5. Stimuleringsregeling klantmanagement ........................................................................ 21 5.2.6. Trajectadvisering ........................................................................................................... 21 5.2.7. Wiw-verordening............................................................................................................ 21 5.2.8. Wet sociale werkvoorziening ......................................................................................... 22 5.2.9. Wet Reïntegratie Arbeidsgehandicapten....................................................................... 22

6.

ZORG ............................................................................................................................................ 23 6.1. INSTRUMENTEN EN MIDDELEN ................................................................................................... 23 6.2. BIJZONDERE BIJSTAND ............................................................................................................. 23 6.2.1. Gebruik bijzondere bijstand ........................................................................................... 24 6.2.2. Categoriale bijzondere bijstand ..................................................................................... 24 6.3. BIJDRAGEREGELING DEELNAME WELZIJNSACTIVITEITEN GEMEENTE HEUSDEN ............................. 24 6.4. KWIJTSCHELDINGSBELEID......................................................................................................... 25 6.5. SCHULDHULPVERLENING .......................................................................................................... 25 6.5.1. WSNP ............................................................................................................................ 26 6.6. VANGNETREGELING HUURSUBSIDIE ........................................................................................... 26 6.7. WET VOORZIENINGEN GEHANDICAPTEN (WVG) .......................................................................... 27 6.7.1. Veranderingen in 2002 .................................................................................................. 27 6.7.2. Gebruik Wvg .................................................................................................................. 28 6.7.3 Benchmark Wvg. ........................................................................................................... 29 6.8. STATUSHOUDERS / VLUCHTELINGEN ......................................................................................... 30 6.8.1. Regeling opvang asielzoekers....................................................................................... 30 Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

1

6.8.2. De zorgwet..................................................................................................................... 30 6.8.3. Vreemdelingenwet ......................................................................................................... 30 6.9. KINDEROPVANG ....................................................................................................................... 31 7.

CLIËNTENPARTICIPATIE............................................................................................................ 32 7.1. 7.2.

8.

CLIËNTENPARTICIPATIE ABW, IOAW, IOAZ ................................................................................. 32 CLIËNTENPARTICIPATIE WVG .................................................................................................... 32

CONCLUSIE.................................................................................................................................. 33 8.1. KWALITEITSSLAG ..................................................................................................................... 33 8.2. LANDELIJKE, REGIONALE EN LOKALE ONTWIKKELINGEN .............................................................. 33 8.3. BELEIDSVOORNEMENS 2004 .................................................................................................... 34 8.3.1. Inkomen ......................................................................................................................... 34 8.3.2. Werk .............................................................................................................................. 35 8.3.3. Zorg ............................................................................................................................... 35 8.3.4. Cliëntenparticipatie ........................................................................................................ 36

9.

AFKORTINGENLIJST .................................................................................................................. 37

Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

2

INKOMEN WERK

ZORG

BELEIDSVERSLAG 2002 AFDELING SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID GEMEENTE HEUSDEN


3

1. INLEIDING 1.1. Wettelijk kader Van rijkswege is opgelegd dat de gemeente, ter verbetering van de uitvoering van het bijstandsbeleid, op planmatige wijze en op hoofdlijnen het lokale bijstandsbeleid vastlegt en daarover in een jaarlijks verslag verantwoording aflegt1. Conform de regelgeving moet het verslag gericht zijn op: 1. de bevordering van een rechtmatige en doelmatige uitvoering van de wet, alsmede het tegengaan van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet; 2. de bevordering van de zelfstandige bestaansvoorziening door middel van inschakeling van arbeid in dienstbetrekkingen; 3. de realisatie en de vormgeving van cliëntenparticipatie bij de uitvoering van de wet met inachtneming van artikel 150, van de Gemeentewet. De bijstandsverlening is complex, met name door de noodzaak van een verscherpt handhavingsbeleid en de uitbreiding van de gemeentelijke taken op het terrein van het uitstroombeleid. Deze taken kunnen slechts effectief en efficiënt worden uitgevoerd bij een actieve, doelgerichte en samenhangende aanpak van gemeenten.

1.2. Project Sluitende samenwerking In 2001 zijn Heusden, Loon op Zand en Waalwijk gestart met een onderzoek naar de mogelijkheden tot samenwerking op het gebied van inkomen, werk en zorg. In 2002 zijn de voorbereidingen rondom deze samenwerking voortgezet. Deze samenwerking heeft betrekking op de onderdelen werk en inkomen. Het onderdeel zorg, dat meer een gemeentelijke identiteit heeft, zal naar verwachting vorm gegeven worden via gemeentelijke zorgloketten. 1.3. Doel beleidsverslag/verantwoordingsverslag Het beleidsplan is evenals het verantwoordingsverslag de basis voor het beleidsplan waarin de te volgen strategie verder moet worden vastgesteld. O.a. aan de hand van de uitkomsten van het beleidsverslag kunnen opnieuw beleidsvoornemens worden geformuleerd. Beleidsplan maken

PLAN

Op basis van conclusies opnieuw plan samenstellen. Op basis daarvan wijzigingen doorvoeren

Implementatie van voornemens

ACT

DO CHECK Beleidsverslag maken, controleren, evalueren. Zowel achteraf als tijdens het jaar.

1

Artikel 118 Abw Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

4

In dit verslag zal een weergave gegeven worden van het beleidsjaar 2002 waarna het verslag wordt afgesloten met een eerste aanzet tot het formuleren van beleidsvoornemens. Deze komen nader uitgewerkt aan orde in het beleidsplan 2004.

1.4. Opzet verslag Hoofdstuk 2 geeft een korte weergave van de landelijke en lokale ontwikkelingen in 2002. Hoofdstuk 3 geeft een schematisch overzicht van de beleidsvoornemens zoals zij zijn geformuleerd in het beleidsplan 2002. In hoofdstuk 4, 5 en 6 wordt verslag gegeven over de 3 deelproducten van Sociale Zaken inkomen, werk en zorg. Vermeld dient te worden dat de voorgaande hoofdstukken louter en alleen een opsomming geven van de feiten. Hoofdstuk 7 beschrijft hoe er in invulling is gegeven aan cliëntenparticipatie. Hoofdstuk 8 geeft op basis van de feiten een eerste conclusie waarna een eerste aanzet wordt gegeven voor het formuleren van beleidsvoornemens voor het jaar 2004. Vervolgens worden ook de resultaten van het verantwoordingsverslag 2002 daarbij betrokken. Dit verslag wordt door het College voor 20 september 2003 ingeleverd bij de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het verantwoordingsverslag wordt ter kennisname toegezonden aan commissie / raad.


5

2. LANDELIJKE, REGIONALE EN LOKALE ONTWIKKELINGEN 2002 2.1. Agenda voor de toekomst2 De minister van SZW en de VNG hebben in april 2001 afspraken gemaakt over extra inspanningen om bijstandsgerechtigden in het arbeidsproces op te nemen, of te stimuleren maatschappelijk te participeren. De bedoeling is dat het aantal mensen met een bijstandsuitkering met ongeveer 10% per jaar teruggedrongen wordt. Om dit doel te bereiken, is het streven om met iedere klant afspraken te maken over activering en daarbij duidelijkheid te scheppen over rechten en plichten (klantmanagement). Andere afspraken gaan over fraudebestrijding, het terugdringen van het aantal ontheffingen (door o.a. de bestaande ontheffingen opnieuw te bekijken) en over het uitbesteden van reïntegratie aan de private markt. Ook zijn afspraken gemaakt om de informatievoorziening te stroomlijnen (Monitor scholing en activering), over de aanpak van de armoedeval en verbetering van de cliëntenparticipatie. Jaarlijks zal de balans worden opgemaakt van de bereikte resultaten. Deze afspraken worden de Agenda voor de toekomst genoemd. De Agenda heeft de volgende thema’s; • Gemeentelijke regiefunctie • Experimenten • Sluitende keten • Participatie voor iedereen • Kansen bieden, afspraken maken • Klantmanagement • Deregulering • Fraudebestrijding • Sociale Activering • Verbetering kwaliteit dienstverlening 2.2. Centrum voor Werk en Inkomen De gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk werken samen met het Centrum voor Werk en Inkomen te Waalwijk, dat gehuisvest is in het Bedrijfsverzamelgebouw De Schoenhoorn. In dit bedrijfsverzamelgebouw zijn nog enkele andere ketenpartners gehuisvest. De samenwerkingsafspraken rondom werk en inkomen zijn met het CWI vastgelegd in een Service Niveau Overeenkomst. 2.3 Loket voor Zorg en Inkomen In 2002 heeft de start van een zorgloket nog geen concrete invulling gekregen. De ontwikkelingen op het terrein van werk en inkomen spelen daarbij een rol. Mogelijke inbedding van de zorgtaken van de afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid, waarbij met name gedacht moet worden aan bijzondere bijstand, minimabeleid, Wvgvoorzieningen, Vangnetregeling huursubsidie en huursubsidie, in een lokaal zorgloket blijft de aandacht houden. Op 10 december 2002 heeft de raad ter afsluiting van de kaderstellende discussie over de notitie “Zorgloket gemeente Heusden” randvoorwaarden en kaders vastgesteld aan de uitwerking van de notitie. Voor de uitwerking hiervan is een projectgroep ingesteld (Project Implementatie VraagWijzerloket, PIV) In 2003 wordt, samen met maatschappelijke partners, gewerkt aan de realisering van het loket. Van belang daarbij is zeker de samenhang die er is

2

Zie voor meer info www.gemeenteloket.minszw.nl Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

6

tussen de vormgeving van het zorgloket en de plannen voor het realiseren van een Intergemeentelijke Sociale Dienst. 2.4. Transformatie Gemeente: van uitvoerder naar opdrachtgever en regisseur Met de intrede van Sluitende Aanpak is de nadruk meer op resultaat (uitstroom uit de uitkering) komen liggen. Het klantenbestand is daardoor behoorlijk ‘opgedroogd’. In het klantenbestand zitten met name nog personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt (fase 4). Voor de gemeenten ligt er de uitdaging om ook deze personen te laten uitstromen naar werk of anders. Tegelijkertijd weten we dat fase 4 cliënten een intensieve begeleiding en meer tijd vragen. Een beleid gericht op duurzame uitstroom zal er toe moeten leiden dat cliënten niet meer terugvallen op een uitkering. Een goed inzicht in het resterende bestand, waarbij de nadruk ligt op de mogelijkheden van de individuele klant om te kunnen werken, is hierbij noodzakelijk. Inkopen van reïntegratietrajecten op de (private) markt In de nieuwe rol is de gemeente niet langer een ‘uitkeringsfabriek’ maar een regisseur die de reïntegratie van haar burgers bevordert. De inkomensfunctie en vangnetfunctie van de gemeente is een integraal onderdeel van deze regiefunctie van reïntegratie naar werk of sociale activering. In het kader van Suwi en Sluitende Aanpak zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de resultaten van de reïntegratie en krijgen zij bovendien de financiële middelen en de verantwoordelijkheid voor de besteding daarvan aan reïntegratietrajecten. In het kader van ‘Agenda van de toekomst’ dienen gemeenten ernaar te streven zoveel mogelijk aspecten van reïntegratie uit te besteden aan private niet aan gemeenten gelieerde partijen, waaronder de uitvoering van trajectplannen. Voor aan gemeente-gelieerde bedrijven (i.c. WSW/Wiw-bedrijven) die in aanmerking komen voor de selectie en gunning van reïntegratieactiviteiten gelden dezelfde voorwaarden en kwaliteitseisen als bij private ondernemingen. Een transparante aanbesteding met vooraf vastgestelde objectieve criteria is daarbij een vereiste. In deze rol van opdrachtgever moet de gemeente er op toezien dat de ingekochte reïntegratietrajecten leiden tot succesvolle en duurzame uitstroom van klanten. De gemeente zal hiertoe een goede planning en control moeten opbouwen, zodat zij de vinger aan de pols kan leggen en kan bijsturen als de reïntegratiebedrijven niet voldoen aan de gemaakte afspraken. Door professionalisering van de inkoopfunctie krijgt de gemeente meer inzicht en controle op de uitbesteding van reïntegratieactiviteiten. Invoeren van klantmanagement Behalve het opzetten van een adequate inkoop draagt de gemeente er zorg voor dat de klanten de weg in de reïntegratieketen (waar zij te maken krijgen met vele instellingen) niet kwijtraken. De gemeente is aanspreekpunt voor de klant wat betreft werk en inkomen. In dat verband spreken we over klantmanagement. De concrete invulling hiervan verschilt en is afhankelijk van doelstellingen en de bestuurlijke, financiële en personele situatie in de gemeente. De inrichting van een professionele inkoop en de invoering van klantmanagement vergt veel van de medewerkers van gemeenten. Het is een traject dat enige jaren zal lopen en voortdurend na evaluatie bijgesteld en geoptimaliseerd zal moeten worden. Fonds Werk en Inkomen (FWI) Om de uitvoering van de Algemene bijstandswet efficiënter te maken, is per 1 januari 2001 het Fonds Werk en Inkomen ingevoerd. Uit dit fonds worden zowel de bijstandsuitkeringen betaald als de kosten van de inschakeling van werkzoekenden. Het gemeentelijk aandeel in deze uitgaven is 25 %. Het resterende deel van de lasten wordt gedeclareerd bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De structuur van het FWI maakt het mogelijk om overschotten in het opvolgende jaar te besteden overeenkomstig de doelstellingen van de wet. Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

7

Het toegekende budget voor 2001 was voor het Inkomensdeel (uitkeringsgelden): € 1.670.795. De werkelijke uitkeringslasten bedroegen € 1.446.228. Het overschot van € 224.567 is via een raadsbesluit onder meer bestemd voor de uitvoering van het project Sluitende Samenwerking (par. 1.2). 2.5. Regionale ontwikkelingen Robuuste Rio’s Sinds 1 januari 1998 wordt de integrale indicatiestelling voor verzorging en verpleging uitgevoerd door Regionale indicatieorganen (Rio’s). De ministeries van VWS, SZW en de VNG hebben een stimuleringsbeleid ingezet die zich richt op de verbreding van de Rio’s. Dit stimuleringsbeleid wordt nader toegelicht in de Tijdelijke regeling uitkering kwaliteitsverbetering indicatieorganen. Het ministerie SWZ, VWS en VNG streven naar één indicatieorgaan waarbij uniformiteit en effectiviteit voorop staan. Het overdragen van de Wvg (m.n procedurele aspecten en indicaties) naar het Rio maakt hier onderdeel van uit. Voor alle duidelijkheid dient hier vermeld te worden dat het overdragen van de indicaties inzake de Wvg naar het Rio geen vrijblijvende keus is voor gemeenten. Inmiddels hebben het Rio en de gemeenten in de regio3 gekozen voor een minimumvariant waarbij de indicatiestelling door het Rio wordt verzorgd en de verdere Wvg-uitvoering bij de gemeenten blijft. Voor de uitwerking hiervan is in de loop van 2002 overleg (ambtelijk en bestuurlijk) opgestart. Onderwerpen daarbij zijn: • Werkprocessen; • Vaststellen van de indicatiestellingen door het Rio en de gemeenten (limitatieve lijst van zaken die door de gemeenten afgewikkeld kunnen worden); • Uitwerken van een overeenkomst tussen Rio en deelnemende gemeenten; • Ontwikkelen van een productbegroting (2003 / 2004) van het Rio met daaruit voortvloeiend vaststelling van de kosten indicatiestellingen. De verwachting is dat de integratie Rio – Wvg in de loop van 2003 zijn beslag gaat krijgen. Collectief vraagafhankelijk vervoer (CVV) De aanvankelijke bedoeling (begin 2002) om het deeltaxivervoer (contract verliep per 1 jan. 2003) voor Wvg-gerechtigden (Europees) aan te besteden in 2002 is niet doorgegaan. Op verzoek van de Provincie en de vervoersautoriteiten van de regio-gemeenten (regio als bij Rio) is gekozen voor een traject waarbij het CVV wordt aanbesteed. Hierin wordt dus zowel het vervoer voor de Wvg-gerechtigden als de “vrije” reiziger meegenomen. Omdat deze procedure eerst in 2003 zal worden afgerond is met de vervoerder deeltaxi (Wvg) afgesproken dat de uitvoering van dit vervoer vooralsnog over 2003 zal worden voortgezet. De realisering van het CVV-systeem gebeurt op projectmatige basis. Er is een project- en stuurgroep ingesteld. Uitgangspunt is invoering van het systeem ingaande 1 januari 2004. Eind 2002 is besloten om ingaande 1 februari 2003 reeds het CVV voor de deelnemende gemeenten (uitgezonderd Schijndel) mogelijk te maken. De reden hiervan is dat door het Rijk subsidie wordt verleend (voor 2004 en later) op basis van het gebruik CVV (inclusief het Wvg-vervoer) in 2003.

3

Boxtel, Haaren, ’s-Hertogenbosch, Heusden, St. Michielsgesteld, Schijndel en Vught Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

8

3. BELEIDSPLAN 2002 EEN TERUGBLIK!

Beleidsvoornemens Algemeen Vormgeving intergemeentelijke sociale dienst Aansluiting op Inlichtingenbureau

Realisatie Nee Ja

Opmerkingen Doorlopende actie in 2003

Beleidsvoornemens Inkomen Beoordeling heronderzoeksplan op uitstroomact.

Realisatie Nee

Opmerkingen Doorlopende actie in 2003

Beleidsvoornemens Werk Aanpassing Wiw-verordening ivm toetrederskorting belastingdienst Implementatie sluitende aanpak Inkoop en samenwerking met derden Aanpak sociale activering Samenwerking CWI op basis van Samenwerkingsovereenkomst (SNO) Reïntegratie Nuggers/Anw-ers

Realisatie Ja

Opmerkingen

Ja Ja Ja Ja

Doorlopende actie in 2003 Doorlopende actie in 2003

Ja

Doorlopende actie in 2003

Realisatie Ja

Opmerkingen .

Beleidsvoornemens Zorg Bestrijding armoede door stimulering werk, sociale activering, vrijwilligerswerk Aanpassing Bijdrageregeling Welzijnsactiviteiten Realisatie Zorgloket Aanbesteding deeltaxivervoer Invoering categoriale bijzondere bijstand duurzame gebruiksgoederen Aanpassing Wvg-verordening Kostenbeheersing Wvg-uitgaven Verordening cliëntenparticipatie integraal gehandicaptenbeleid

Ja Nee Nee Nee

Doorlopende actie in 2003 Wordt opgenomen in aanbesteding CVV in 2003 Als gevolg van verandering rijksbeleid

Ja Ja Ja


9

4. INKOMEN Beleidsdoelstelling

4.1.

Op grond van artikel 118 Abw en artikel 42 Ioaw en Ioaz zal gelet moet worden op de bevordering van een rechtmatige en doelmatige uitvoering van de wet.

Bijstandsverlening

Aantal uitkeringen Abw 600 500

482

470

454 Abw IOAW IOAZ Bbz

400 300 200 59

100

9

0

57

1

2000

9

50

1

2001

7

0

2002

Aantal aanvragen Abw 350 300 250 200 150 100 50 0

288 239 156 107 25 2000

Totaal Toegekend

153

148 72 19 2001

Afgewezen

93 12

48

Overige

2002

Het aantal Abw-aanvragen is duidelijk teruggelopen. Het aantal uitkeringsgerechtigden is t.o.v. het vorige jaar met 5,2% gedaald, een verdubbeling t.o.v. het daaraan voorafgaande jaar.

4.1.1. Toeslagen en verlagingenbeleid Sedert de inwerkingtreding van de nieuwe Algemene bijstandswet (Abw) op 1 januari 1996 heeft de gemeente een eigen verantwoordelijkheid gekregen bij het vaststellen van de bijstandsnorm; dit is niet langer het monopolie van het Rijk. Het Rijk is er primair verantwoordelijk voor dat de bijstand toereikend is4 en stelt voor verschillende categorieën uitkeringsgerechtigden landelijke uniforme bijstandsnormen vast: voor alleenstaanden, voor alleenstaande ouders en voor gehuwden. Leeftijd, het hebben van kinderen en het verblijven in een inrichting zijn reden voor verdere differentiatie 5.

4 5

Zijn de beginselen van rechtszekerheid en rechtsgelijkheid. Artt. 29-31 Abw. Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

10

De rol van de gemeenten is tweeërlei; a. De gemeente is verplicht de landelijke norm voor alleenstaanden en alleenstaande ouders van 21 jaar en ouder ( maar jonger dan 65) met een toeslag te verhogen, wanneer sprake is van hogere algemeen noodzakelijke bestaanskosten, waarin de landelijke norm niet voorziet. De wet bepaalt het maximumbedrag van de toeslag (art. 33 Abw). b. De gemeente is bevoegd om de landelijke bijstandsnorm te verlagen in de volgende gevallen; voor gehuwden beneden de 65 jaar wanneer zij lagere algemeen noodzakelijke bestaanskosten hebben dan waarin de landelijke basisnorm voorziet, omdat zij die kosten met anderen kunnen delen (art. 34 Abw); voor alleenstaanden of alleenstaande ouders van 21 jaar of ouder wanneer zij minder algemeen noodzakelijke bestaanskosten hebben door het ontbreken van woonkosten (art. 35 Abw); voor schoolverlaters die recent hun studie of opleiding hebben beëindigd (art. 36 Abw) en voor 21- en 22 jarigen (art.37 Abw). Met het toebedelen aan gemeenten van het toeslagen- en verlagingenbeleid heeft de wetgever beoogd de betrokkenheid en verantwoordelijkheid van gemeenten bij de bijstandsverlening te vergroten. Het vaststellen van toeslagen en verlagingen geeft gemeenten een instrument de bijstand af te stemmen op individuele en lokale omstandigheden, verschillende woonsituaties en verschillende woonlasten, zodat maatwerk kan worden geleverd. De gemeentelijke verordening is in overeenstemming met regelgeving en jurisprudentie en levert in de praktijk geen uitvoeringsprobemen op. Eind 2002 is vanuit de visie rondom de sluitende samenwerking wel een start gemaakt met het harmoniseren van de verordeningen van Heusden, Loon op Zand en Waalwijk. In het derde kwartaal van 2003 zal een raadsvoorstel worden voorgelegd.

4.1.2. Inkomensvoorzieningen Onder inkomensvoorzieningen worden verstaan de; 1. Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers [IOAW] 2. Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen [IOAZ] Het doel van deze wetten is het zorgdragen voor periodieke uitkeringen aan oudere en/of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers c.q. gewezen zelfstandigen, indien zij niet beschikken over een voldoende inkomen voor hun levensonderhoud. 3. Wet inkomensvoorziening Kunstenaars [WIK] Doel van deze wet is een speciale inkomensregeling te bieden voor kunstenaars en daarnaast het bevorderen van de zelfstandige bestaansvoorziening door ondersteuning te bieden bij het opbouwen van een renderende beroepspraktijk als kunstenaar. De kunstenaar kan maximaal 4 jaar gebruik maken van de WIK en biedt dus geen duurzame inkomensgarantie De WIK dateert van 1 januari 1999 en wordt uitgevoerd door 39 centrumgemeenten. Voor Heusden is dat ’s-Hertogenbosch. 5 personen ontvangen een WIK-uitkering.


11

Aantal aanvragen IOAW 10 8

8

7

6

6

6

Totaal

6

Toegekend

4

4

2

2

1

0

0

2

2000

0

Afgewezen Overige

0

2001

2002

Van de IOAZ wordt maar beperkt gebruik gemaakt. In 2000 is 1 aanvraag ingediend. In 2001 en 2002 zijn geen aanvragen gedaan. 4.1.3. Bijstandsbesluit zelfstandigen (Bbz) Doelstelling Het verlenen van een bedrijfskrediet of bijstand aan de zelfstandige die voor de voorziening in het bestaan is aangewezen op arbeid in het eigen bedrijf, zelfstandig beroep en in zodanige omstandigheden verkeert of dreigt te geraken, dat hij niet over de middelen beschikt om in de noodzakelijke kosten van bestaan te voorzien en wiens bedrijf levensvatbaar is. Bijstand aan zelfstandigen kan worden verleend in de vorm van een geldlening, bijstand voor levensonderhoud, een starterskrediet of een beëindigingsuitkering. Er wordt een deskundigenrapport bij het Instituut voor Midden- en Kleinbedrijf (IMK) of bij Laser (Ministerie van Landbouw). Gezien de beperkte omvang van de werkzaamheden in relatie tot de vereiste deskundigheid staat het Ministerie een regionale uitvoering voor. Hieraan heeft Heusden in 2002 nog geen invulling gegeven. Evaluatie van de huidige situatie in relatie tot de rijksvisie vindt in het tweede halfjaar van 2003 plaats. De uitvoering van de Bbz wordt in Heusden gedaan door een medewerker van het IMK.

Aantal aanvragen Bbz 14 12 10 8 6 4 2 0

12 12 10

9

9

Levensonderhoud 7

4

Bedrijfskapitaal

4 2

2

2000

Levensonderhoud toegekend

2001

1

Bedrijfskapitaal toegekend 0

2002

Het aantal aanvragen is in 2002 duidelijk lager dan in 2001. Met het oog op een efficiënte uitvoering wordt samenwerking in de regio Midden Brabant bezien en voorbereid met de gemeenten Loon op Zand en Waalwijk.


12

4.2. Handhaving Zoals onder 2.1 aangegeven is maakt fraudebestrijding een onderdeel uit van de “Agenda voor de toekomst”. Een zogenaamde “Hoogwaardige Handhaving” wordt nagestreefd. In de loop van 2003 zal worden bezien welke gevolgen dit heeft voor beleid en uitvoering. Implementatie van “hoogwaardige handhaving” zal gaan gebeuren in samenwerking met de gemeente Loon op Zand en Waalwijk. In 2004 zal de ontwikkeling daarvan worden gestart.

4.2.1. Bestrijding Sociale Fraude Doel Het bestrijden van het ten onrechte ontvangen van bijstand alsmede misbruik en oneigenlijk gebruik van wettelijke regelingen. Heusden heeft haar beleid vastgelegd in een fraudebeleidsplan dat op 10 december 2002 geactualiseerd is. Uitvoering Deze taak is door de gemeente Heusden ingekocht bij de gemeente ‘s-Hertogenbosch. Gebruik wordt daarbij gemaakt van sociale rechercheurs en van fraudepreventiemedewerkers ter ondersteuning van de reguliere activiteiten van de bijstandsconsulenten. De onderstaande overzichten geven een beeld van de verrichte activiteiten en de geconstateerde fraude.

Frauderegistratie 200

171,49

150 100 50

37

29,24 3 5

42

36,94 9 3

21 24

4 7

Aantal zaken gemeld Onderzochte zaken Proces verbaal Beëindiging/afwijzing Fraudebedrag (x E 1.000)

0 2000

2001

2002

4.2.2. Fraudepreventie De laatste jaren is het accent bij de uitvoering van de sociale zekerheid meer op fraude PREVENTIE komen te liggen. Het spreekwoord voorkomen is beter dan genezen is hier zeker op zijn plaats. Preventieve fraudebestrijding wordt o.a. geconcretiseerd door invoering van de Wet boeten en maatregelen. Als mensen weten dat zij financieel benadeeld kunnen worden bij het niet nakomen van verplichtingen zullen de kansen op frauduleus gedrag afnemen. Ook het gevoerde terugvorderingbeleid speelt een grote rol bij de preventieve fraudebestrijding. Stelt de gemeente zich actief op met terugvorderen of blijft het bij het vaststellen van de ten onrechte betaalde bijstand. Erg belangrijk is dat direct bij een aanvraag of een heronderzoek adequaat wordt gereageerd op fraudesignalen. Zo mogelijk vindt direct inschakeling van een fraudepreventiemedewerker plaats. Van de hiervoor gemelde afgewikkelde zaken zijn in


13

2001 8 zaken als fraudepreventieonderzoek afgewikkeld. Dit leidde tot 3 afgewezen aanvragen en 2 beëindigde uitkeringen. 4.2.3. Instrumenten Wet boeten en maatregelen Deze wet is per 1 juli 1997 van kracht. De wet geeft de gemeente de mogelijkheid een boete of een maatregel op te leggen indien er onvolledige, onjuiste of geen informatie wordt verstrekt door de klant. Ter uitvoering van de wet is vanaf 1 februari 2001 een (gemeentelijk) Besluit beleidsregels boeten Abw, Ioaw en Ioaz van kracht.

Aantal maatregelen/boeten 100 80

82,58 72

67

60

45

40 20

56

11

29

18,6

1817,04

5

1

2001

2002

Maatregelen wv: 100% weigering Boeten Boetebedrag (x E 100,-)

0 2000

De wet voorziet in het geven van een schriftelijke waarschuwing indien de schending van de inlichtingenverplichting niet heeft geleid tot het ten onrechte verstrekken van een uitkering. Deze waarschuwingen zijn niet in het bovenstaande overzicht opgenomen. 4.3. Terugvordering en verhaal Op grond van de Abw moet de gemeente het gangbare beleid schriftelijk vastgelegd hebben in een debiteurenbeleidsplan. Debiteurenbeleidsplan In artikel 4 van de Rau wordt als algemene regel gegeven dat telkens binnen 12 maanden een heronderzoek inzake debiteuren moet plaatsvinden. Van deze regel kan worden afgeweken als het college voorafgaande aan het kalenderjaar een onderzoeksplan opstelt waarbij aan de hand van vastgestelde criteria wordt aangegeven voor welke categorieën afwijkende termijnen zullen gelden. Van deze mogelijkheid wordt gebruik gemaakt met het vaststellen van een debiteurenonderzoeksplan, opgenomen in het algemene heronderzoeksplan. Ten aanzien van vorderingen waarvan de betalings- en aflossingstermijnen de periode van 5 jaar, te rekenen vanaf de eerste dag van de maand waarin de eerste aflossingstermijn voldaan moet zijn, niet overschrijden, kunnen B&W de toepassing van artikel 4, lid 1 achterwege laten zolang belanghebbende zijn verplichtingen nakomt (artikel 4 lid 4 Rau).


14

Aantal debiteuren 224

250 200 150 100 50

172

151

Abw Verhaal Abw

79

61 51

51

50 9

5

IOAW

51

Bbz

5

0 2000

2001

2002

Toelichting: Debiteuren Abw inclusief 18 krediethypotheken. Afwijking IOAW wordt veroorzaakt, omdat machtigingen op lopende inkomsten van derden niet meer worden geboekt als vordering. Afwijking Bbz is een gevolg van het direct opboeken van verstrekte bijstand voor levensonderhoud als vordering vooruitlopend op de definitieve inkomensvaststelling. Daarnaast is ingezet op het inlopen van achterstanden. De registratie is als gevolg van de implementatie van een andere debiteurenapplicatie per 1 januari 2002 gewijzigd.

4.4. Heronderzoeksplan Artikel 66 lid 4 Abw stelt de verplichting dat B&W regelmatig heronderzoeken verrichten naar het recht op bijstand. De IOAW en IOAZ kennen deze verplichting ook. Het betreft heronderzoeken naar zowel de rechtmatigheid als de doelmatigheid van de uitkering. Op grond van artikel 2 lid 1 sub a tot en met c van de Regeling administratieve uitvoeringsvoorschriften Abw, Ioaw en Ioaz (Rau) is de gemeente verplicht om iedere 8 maanden een heronderzoek te verrichten. Op basis van een vastgesteld heronderzoeksplan kan van deze termijnen worden afgeweken6 . In dit plan kunnen categorieën uitkeringsgerechtigden aangewezen worden waarvoor de termijn meer of minder dan 8 maanden bedraagt. Op grond van sub b moet in ieder geval een heronderzoek plaatsvinden na 18 maanden. Volgens de Rau kan de gemeente jaarlijks voor aanvang van het kalenderjaar een heronderzoekenplan vaststellen. In 2002 is gewerkt volgens het “Heronderzoeksplan uitkeringen en debiteuren 2000”.

Aantal verrichte heronderzoeken 500 400 300 200

397

375 225

282 194

162

224

171 180 111

136 46

100

Heronderzoeken Beëindigingen Terugvordering Verhaal

0 2000

6

2001

2002

Artikel 1 lid 2 sub a RAU Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

15

Het aantal verrichte rechtmatigheidsonderzoeken is in 2002 is met ruim 32% toegenomen ten opzichte van 2001. Nochtans is het niet gelukt om de in 2001 opgelopen achterstanden weg te werken (zie ook 4.8). Gezien de intensievere inzet op doelmatigheidsonderzoeken, verdient heroverweging van het heronderzoeksplan aandacht.

4.5. Interne controle / single audit Vanaf 2000 is elke gemeente verplicht mee te werken aan de single audit. De kern van single audit is het periodiek controleren van het eigen functioneren. Deze structurele controle wordt in een document opgesteld waarna deze moet worden gecontroleerd en gecertificeerd door een accountant. Hiermee verkrijgt men een betrouwbaar en geldig document waarmee verantwoording wordt afgelegd aan de Minister van SZW. Het rijk baseert zich voor de vaststelling van de rijksvergoeding op het verslag over de uitvoering, dat door de gemeente wordt aangeleverd en door de accountant is gecertificeerd. De single audit wordt gefaseerd ingevoerd. De resultaten van het verantwoordingsverslag 2002 zijn nog niet bekend. Op voorhand kan wel worden gesteld dat op onderdelen zoals de tijdigheid van heronderzoeken een onvoldoende wordt gescoord. Achterstanden vanuit 2001, een onvoldoende structurele personeelsformatie en productieverlies als gevolg van verhuisperikelen zijn hieraan debet. 4.6. Bezwaar en Beroep Zoals bekend kan tegen een besluit van de gemeente een bezwaar en/of beroepschrift worden ingediend. De medewerkers bezwaar en beroep kunnen de betreffende clusters voorzien van signalen over de kwaliteit van rapportages en gevolgde procedures. Het is belangrijk dat signalen van deze medewerkers goed geventileerd worden naar de uitvoering. De advisering op bezwaarschriften vindt plaats door een onafhankelijke adviescommissie.

Aantal bezwaarschriften 60

53

53

50

Abw, Ioaw en Ioaz

38

40 20 10 0

WVG

29

30 13 0 2000

2

7

GPK 10

0 2001

1

1

2

3

6

gegrond Abw gegrond WVG/GPK

2002

In 2002 is met name het aantal Wvg-bezwaarschriften fors verminderd en uitgekomen op een normaal niveau (het hoge aantal Wvg-bezwaarschriften in 2001 was een gevolg van het inkomensafhankelijk maken van het deeltaxisysteem). Als gevolg van de grote werkdruk bij de onafhankelijke adviescommissie is er sprake van een te lange doorlooptijd. Procedurele aanpassingen moeten in 2003 gaan leiden tot snellere afwikkeling van bezwaarschriften.


16

4.7. Klachtenafhandeling Klachten vinden veelal mondeling of telefonisch plaats. De klachten kunnen gaan over de verleende of niet verleende dienstverlening en/of over de uitvoerende ambtenaren. De gemeente Heusden kent een aparte klachtenprocedure. In 2002 zijn er 3 klachten ontvangen, waarvan er een werd ingetrokken. De resterende 2 klachten zijn gegrond verklaard. 4.8. Benchmark Abw In 2001 heeft Heusden deelgenomen aan de Benchmark sociale diensten. Via deze benchmark kan aan de hand van kengetallen een indicatieve, doch een niet volledig representatieve karakteristiek van een organisatie worden verkregen. De resultaten hiervan zijn in 2002 bekend gemaakt en geven een reële weergave van de praktijk. Conclusies: • Het gemiddelde aantal klanten per medewerker is 27% hoger dan bij vergelijkbare diensten. • Overheadkosten zijn hoog, hoewel hierbij opgemerkt wordt dat het begrip door de verschillende gemeenten verschillende geïnterpreteerd wordt en daardoor de betrouwbaarheid van dit gegeven betwijfeld wordt. • Op snelheid van de afwikkeling van een aanvraag en op tijdigheid van heronderzoeken wordt beneden het gemiddelde gescoord. • De uitgaven bijzondere bijstand liggen beneden het gemiddelde. • Een gemiddelde score wordt gehaald op invordering van schulden en het aantal geconstateerde fraudegevallen. • Een bovengemiddelde score wordt gehaald op uitstroom naar regulier werk. • Verder is het ziekteverzuim van medewerkers lager dan het gemiddelde. Opgemerkt wordt dat met name de afwikkelingssnelheid van aanvragen en heronderzoeken te lijden heeft onder een onvoldoende structurele personeelsformatie. Het niet direct kunnen invullen van vacatures en een cumulatie van zwangerschappen hebben forse invloed gehad op de bedrijfsvoering. Dit kon onvoldoende worden opgevangen door deskundig tijdelijk personeel. Het bereik van de doelgroep (besteding bijzondere bijstand) is een aandachtspunt. Bij de ontwikkeling van het zorgloket dient daar aandacht aan besteed te worden. Voorlichting op dat terrein dient verbeterd te worden.


17

5. WERK Beleidsdoelstelling

5.1.

De gemeente ontleent haar interventie op het terrein van activeringsbeleid aan de in de bijstandswet opgenomen arbeidsverplichting (artikel 113) voor bijstandsgerechtigden. Dit artikel, alsmede uitzonderingen hierop (o.a. artikel 107) vormen voor de uitvoering voldoende handvatten ten aanzien van de doelgroepen. De gemeente is daarnaast zelf verantwoordelijk voor het samenstellen van een doelmatig voorzieningen- en activeringspakket.

Fase indeling Abw

De afstand tot de afstandsmarkt van werkzoekenden wordt geregistreerd door een faseindeling. Indeling in fase 1 betekent dat de werkzoekende bemiddeld kan worden zonder dat specifieke voorzieningen vereist zijn. Een oplopende fasering betekent een toenemende afstand tot de arbeidsmarkt. Het volgende overzicht is van toepassing. De afgelopen jaren hebben vooral de beter bemiddelbaren kunnen profiteren van de goede arbeidsmarkt, zodat het uitkeringsbestand met name is gaan bestaan uit personen ingedeeld in fase 4. Het aantal uitkeringsgerechtigden is in 2002 nog niet beïnvloed door de forse toename van het aantal niet werkende werkzoekenden dat voor onze gemeente over 2002 25,9% bedroeg. (bron CWI)

Fasering Abw-klanten 462

500

458

386

400

351

300 200 100

39

12

18

15

28

14

31

0 2001

34

Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 Overige Totaal

2002

De fase-indeling van de Ioaw-doelgroep alsmede van de partners met arbeidsverplichting is over 2002 niet bekend. De bemiddelbaarheid van deze doelgroep zal naar verwachting verhoudingsgewijs overeenkomen met het bovenstaande overzicht. De Marap t.b.v. de afdeling zal ter zake worden aangepast.


18

5.2.

Instrumenten en Middelen

Instrument

Doelgroep

Budget 2002

Uitvoerder/pro Taakstelling duct

Wiw-Scholing & Activering

Abw-, Ioaw- en Ioaz, Nuggers en € 174.840,38 Laborel Anw-ers, fase 2 en 3 Idem, fase 4 Pijler + Fith

Pijler Overige MLW Abw-, Ioaw-, Ioazuitkeringsgerechtigden Langer dan één jaar ingeschreven bij CWI Werkloze jongeren tot 23jaar Abw-, Ioaw-, Ioazuitkeringsgerechtigden Werkloze jongeren tot 23 jaar Abw-, Ioaw- en Ioazuitkeringsgerechtigden

€ 10.850,94


Abw-, Ioaw-, Ioazuitkeringsgerechtigden Langer dan één jaar ingeschreven bij CWI Werkloze jongeren tot 23 jaar

€ 19.220,64 netto


Abw-, Ioaw-, Ioazuitkeringsgerechtigden Langer dan één jaar ingeschreven bij CWI Werkloze jongeren tot 23 jaar Abw-, Ioaw-, Ioazuitkeringsgerechtigden Langer dan één jaar ingeschreven bij CWI Werkloze jongeren tot 23 jaar Personen met een arbeidshandicap Abw-, Ioaw-, Ioazuitkeringsgerechtigden Langer dan één jaar ingeschreven bij CWI Werkloze jongeren tot 23 jaar Uitkeringsgerechtigden > 23j Langer dan één jaar ingeschreven bij CWI Ingezetenen die op basis van een (her)indicatie aangewezen zijn op werken onder aangepaste omstandigheden.

€ 12.696,43


Wiw-Scholing & Activering Wiw-Scholing & Activering

Wiw-Scholing en activering

REA Wiwdienstbetrekkingen In- / Doorstroombanen WSW-dienstbetrekkingen

€ 59.971,32 € 11.945,36

WML Arbeidsactivering (i.a.v. plaatsing wiwdienstverband) WML-Fidant / sociale activering Ticketproject / sociale activering Uitstroom- en werkaanvaardingssubsidie (ook naar gesubsidieerd werk) Deeltijdsubsidie

Resultaat

50 (tot 1-102003 2 x 25 (doorlopend in 2003 Pijler tot 1-62003 Voortrajecten WSW/WIW 60 trajectadviezen

25

12

6

20

1 5

6 Afhankelijk van uitstroom en voorwaarden

26

Afhankelijk van traject

15

Afhankelijk van traject

5

€ 2.727,-

Overige subsidies (zie 5.2.5.)

€ 11.615 € 337.431

Reaonderzoeken WML

35

27,22 FTE

€ 496.251

WML

28,7

25,62

WML

130

146

Nadelig saldo nog niet bekend (in 2001 € 54906,39)

Weener Groep


45,87

19

5.2.1. Aanbesteding trajecten. Overeenkomstig de bepalingen is in de loop van 2002 een begin gemaakt met de aanbesteding van reïntegratietrajecten. Trajecten zijn ingekocht voor klanten uit de fase 2 en fase 3 doelgroep bij Laborel. T.b.v. de fase 4 doelgroep zijn trajecten ingekocht bij Fith en Pijler. Gezien de doorlooptijden van trajecten is over 2002 nog geen reëel beeld te geven van de resultaten van deze trajecten. 5.2.2. Wet inschakeling werkzoekenden Wiw-dienstbetrekking Een uitkomst van de kwalificerende intake kan zijn dat iemand is aangewezen op gesubsidieerde arbeid. Gedacht kan worden aan de Wet inschakeling werkzoekenden (Wiw). Met de Wiw heeft de gemeente een instrument in handen dat langdurige werkloosheid terug kan dringen en de kans op doorstroom kan vergroten. In aanmerking komen werkloze jongeren tot 23 jaar voor wie na een jaar werkloosheid geen alternatief voor handen is (sluitende aanpak) en langdurig werklozen van 23 jaar en ouder die zijn aangewezen op gesubsidieerde arbeid. Het aantal personen met een Wiw-dienstbetrekking bedroeg per 31 december 1999 nog 46. Tussen 1 januari 1999 en 31 december 2002 is het aantal dienstverbanden teruggelopen van 46 naar 29. De oorzaak is gelegen in enerzijds de aantrekkende arbeidsmarkt, het lagere aanbod en anderzijds de op basis van het strategisch akkoord in 2002 aangegeven bezuinigingen op de gesubsidieerde arbeid voor 2003. Wiw-werkervaringsplaatsen Aan werkgevers die een langdurig werkloze in dienst nemen op een werkervaringsplaats kan op grond van de Wiw een loonkostensubsidie worden verstrekt. Deze subsidie is een stimuleringsmaatregel ter bevordering van het in dienst nemen van langdurig werklozen. De verstrekte subsidie kan volledig worden gedeclareerd bij het Rijk. Aantal personen met een Wiw-werkervaringsplaats per 31-12-2002: 2. 5.2.3. In- en Doorstroombanen Langdurig Werklozen (IDLW) Deze regeling is bedoeld om langdurig werklozen aan een baan te helpen. Heusden heeft zich bereid verklaard 28,7 personen aan een ID-dienstbetrekking te helpen. Helaas kon dit streven niet waargemaakt worden, omdat net zoals voor de WIW-dienstbetrekkingen op basis van het Strategisch Akkoord een bezuiniging in het kader van de IDLW werd afgekondigd. Ter voorkoming van eventuele gedwongen ontslagen zijn per 31 december 2002 uiteindelijk 25,62 dienstbetrekkingen gerealiseerd. 5.2.4. Sociale Activering Sociale activering maakt expliciet onderdeel uit van het beleid met betrekking tot de sluitende aanpak. Hierbij gaat het om het stimuleren van uitkeringsgerechtigden in een (vrijwel) kansloze arbeidsmarktsituatie, tot deelname aan maatschappelijk nuttige activiteiten die op termijn een kansvergrotende werking kunnen hebben op deelname aan het reguliere arbeidsproces en /of meewerken aan het voorkomen van sociale uitsluiting, isolement en maatschappelijke tweedeling. Bij het opstellen van het trajectadvies wordt ingespeeld op lokale mogelijkheden. Uiteraard kan het verrichten van vrijwilligerswerk daarbij een betekenis hebben. Vaak gaat het in deze situaties om personen met specifieke problemen, waarbij sprake is van (complexe) maatschappelijke, medische of psychische problemen. Het in beeld brengen van deze specifieke problemen dient te geschieden door het aanbieden van zorg op maat. Te denken valt aan vormen van schuldhulpverlening. Met ondersteuning van een rijkssubsidie is in 2001 aan de structuur rondom sociale activering, het toeleiden naar en het plaatsen van personen binnen bestaande of nieuw te Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

20

ontwikkelen initiatieven, ruime aandacht besteed. De drie gemeenten Heusden, Waalwijk en Loon op Zand hebben ieder een zelfde subsidie ontvangen. In 2001 en 2002 is een model “Sociale Activering” ontwikkeld. WML is daarbij nadrukkelijk betrokken. De deelname aan de als pilot gestarte sociale activering met een looptijd tot 1 juni 2003 heeft met ingang van 1 november 2002 een definitieve status gekregen voor een periode van 2 jaar. Een minimum aantal van 12 klanten wordt nagestreefd. In 2001 zijn een 2-tal trajecten sociale activering in het kader van het Ticketproject opgestart. Op 31-12-2002 namen 6 personen met behoud van hun uitkering deel aan dit specifieke trainings- en begeleidingsprogramma. 5.2.5. Stimuleringsregeling klantmanagement Tijdelijke stimuleringsregeling bevordering activering en uitstroom Abw, IOAW en IOAZ door middel van klantmanagement Deze stimuleringsregeling maakt het mogelijk om met het Rijk afspraken te maken over de realisering van een overeengekomen aantal trajecten in de jaren 2002 tot en met 2004 en de concrete uitstroom naar werk die vanuit deze trajecten wordt gerealiseerd in de jaren 2002 tot en met 2006. Achterliggende gedachte is de bevordering van een goed functionerend systeem van klantmanagement. Heusden heeft zich bereid verklaard in totaal 541 trajecten te realiseren met een uitstroom van 215 personen. Daarbij is uitgegaan van het maximum dat met het Ministerie overeengekomen kon worden. Deze afspraak is ook gemaakt in het kader van het project sluitende samenwerking. De totale subsidie bedraagt over de periode 2002 tot en met 2006 € 486.900,- en wordt jaarlijks voorschotsgewijs betaald. In 2002 is circa 70% van de doelstelling 2002 gerealiseerd (133 trajecten en 13 uitstroom). 5.2.6. Trajectadvisering Gelet op het beginsel “ werk boven inkomen” dient voor elke bestaande klant een traject te worden vastgesteld. Vanaf 2002 geldt deze aanpak ook voor alle nieuwe klanten en voor de nieuwe doelgroepen niet uitkeringsgerechtigden (Nuggers) en uitkeringsgerechtigden in het kader van de Algemene nabestaandenwet. Samenwerking met derden wordt steeds belangrijker en voor de uitvoering van trajecten dient een beroep te worden gedaan op (private) reïntegratiebureaus. Het stellen van een juiste diagnose is van belang voor het succesvol laten verlopen van een traject. Met Stichting Pijler is overeengekomen dat van 1 december 2002 tot 1 december 2003 een 60- tal trajectadviezen wordt gevraagd. Hiermee wordt bereikt dat recht gedaan kan worden aan de “actiefgarantie”, zoals die door de drie samenwerkende gemeenten Heusden, Loon op Zand en Heusden is afgesproken: binnen vier weken na de start van een reïntegratie-activiteit (de aanvullende diagnose) volgt een aanbod. 5.2.7. Wiw-verordening Om de uitstroom te bevorderen uit een uitkering of uit een gesubsidieerde baan, worden subsidies verstrekt aan categorieën langdurig werklozen en mensen met een gesubsidieerde baan. Een en ander is vastgelegd in een verordening, die ingaande 1 januari 2002 geactualiseerd is. Op grond van deze verordening kunnen de volgende subsidies worden verstrekt: • Deeltijdsubsidie Deze subsidie wordt onder voorwaarden gedurende maximaal een jaar verstrekt aan de uitkeringsgerechtigde die zich door persoonlijke omstandigheden niet volledig beschikbaar kan stellen voor een werk.


21

• Scholingssubsidie Wordt onder voorwaarden verstrekt aan de uitkeringsgerechtigde die een bij trajectplan vastgelegde scholing met succes afrondt. • Stimuleringssubsidie Wordt onder voorwaarden verstrekt aan de uitkeringsgerechtigde met een op zorg- of hulpverlening of sociale activering gericht hulpplan. • Activiteitensubsidie Wordt onder voorwaarden verstrekt als in georganiseerd verband maatschappelijke nuttige activiteiten worden verricht en er sprake is van een traject gericht op zorg, hulp of sociale activering. • Inkomensvrijlating Wordt verstrekt bij duurzaam aangewezen op deeltijdwerk. • Uitstroomsubsidie gesubsidieerd werk Bedraagt € 230 nadat gedurende tenminste 2 maanden gesubsidieerd werk is verricht. In 2002 zijn de volgende netto subsidies verstrekt.

Gebruik Wiw-subsidies /inkomensvrijlating Abw, IOAW/IOAZ 35 30 25 20 15 10 5 0

32 25,77

22

19,2

15

12,7 3

0

0

Aantallen

1

2,1

0

0 0,11

Bedrag (x E 1.000)

Deeltijd Uitstroom Uitstroom gesubs.werk Scholing Stimulering Activiteiten Inkomensvrijlating

Harmonisatie van de Wiw-verordening is noodzakelijk vanwege de regionale samenwerking (werk en inkomen)

5.2.8. Wet sociale werkvoorziening De Wet sociale werkvoorziening (Wsw) biedt beschutte arbeid voor personen met een psychische en/of lichamelijke handicap. De uitvoering is opgedragen aan Werkbedrijf voor gesubsidieerde arbeid, activering en trajecten Midden Langstaat (WML). WML valt onder het regime van de Wet gemeenschappelijke regelingen en verantwoordt de bedrijfsresultaten apart aan de gemeenteraad van de deelnemende gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk. 5.2.9. Wet Reïntegratie Arbeidsgehandicapten7 Sinds 1 juli 1998 is de wet (Re)integratie arbeidsgehandicapten van kracht. Deze wet is integraal opgenomen in de Wiw en is bedoeld om de kansen op werk voor geheel of gedeeltelijke arbeidsongeschikten te vergroten. De gemeente is verantwoordelijk voor personen die een gemeentelijke uitkering ontvangen en arbeidsgehandicapten met een Wiwdienstbetrekking. De arbeidshandicap wordt vastgesteld via een indicatie die gevraagd wordt bij Reaned. Met ingang van 1 januari 2002. In 2001 zijn met REANED afspraken gemaakt voor een 40tal Rea-toetsen, waarmee in 2002 een aanvang is gemaakt. . 7

Per 1-1-2002 Rea gewijzigd. Verantwoordelijkheid toetsen ligt nu bij het UWV. Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

22

6. ZORG Beleidsdoelstelling

Onder het product zorg verstaan we alle activiteiten die gericht zijn op personen die in een financieel kwetsbare positie verkeren of geraken. Hieraan wordt invulling gegeven door voorzieningen te treffen die hen in staat stellen om volwaardig te kunnen (blijven) participeren in onze samenleving. Het landelijk beleid over de bestrijding van armoede, vastgelegd in het “Nationaal Actieplan ter bestrijding van armoede en sociale uitsluiting” is daarbij uitgangspunt.

6.1. Instrumenten en middelen Om aan deze doelstelling te voldoen zijn er een aantal voorzieningen beschikbaar voor gemeenten. De gemeenten hebben een zekere beleidsvrijheid. Getroffen maatregelen en of ideeën komen voort uit de bestuurlijke visie van de gemeenten op basis van de kaders zoals deze door het Rijk worden gegeven. In dit hoofdstuk vindt u de middelen die voor het zorgonderdeel ingezet zijn. 6.2. Bijzondere bijstand De begrippen armoede, minima en armoedeval zijn vaak onderwerp van discussie. Met de term armoedeval wordt bedoeld dat het verschil tussen een uitkering, subsidie en inkomsten uit werk te gering is om mensen te stimuleren aan het arbeidsproces deel te nemen. Met het aanvaarden van werk komen de voordelen van kwijtscheldingen en teruggaven te vervallen. Naar rato houdt men niet méér geld over, in sommige gevallen zelfs minder. Het kan voorkomen dat men door omstandigheden aangewezen blijft op een bijstandsuitkering of het werk dat men heeft levert toch maar een beperkt inkomen op. Men kan dan geconfronteerd worden met bijzondere omstandigheden en als gevolg daarvan bijzonder noodzakelijke kosten van het bestaan. Als die niet voldaan kunnen worden uit het inkomen (ter hoogte van de bijstandsnorm en de aanwezige draagkracht), dan kan er een beroep worden gedaan op bijzondere bijstand. Het plan om te komen tot een aanpassing van het armoedebeleid (met name realiseren van het Persoonsgebonden Budget) is niet gerealiseerd. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft overleg (begin 2002) gevoerd met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Het voornemen was te komen tot een wetsvoorstel met als doel de vervanging van een scala aan gemeentelijke regelingen voor inkomenssteun aan mensen met een minimum inkomen. Reden van dit plan is: toename van de armoedeval, het niet toetreden tot de arbeidsmarkt van de genoemde groep. Om deze reden zijn er vooralsnog geen plannen/voorstellen gemaakt om het beleid in deze te veranderen. In de adviesraad Sociale Zekerheid is hierover gesproken. Deze materie dient ook hier opnieuw aan de orde te komen, zodra meer gegevens bekend zijn over de maatregelen die door het Rijk worden vastgesteld. Zie conclusie bij 4.8 (Benchmark Abw) over de bijzondere bijstand. De ontwikkeling van het Rijksbeleid bij de categoriale bijstandverlening dient gevolgd te worden. Daarop dient het beleid van de gemeente te worden afgestemd.


23

6.2.1. Gebruik bijzondere bijstand

Bijzondere bijstand 800 700 600 500 400 300 200 100 0

679,14 488

470,71

443 300,86

229,71

2000

2001

611,17 377 230,41

Aantal Bedrag (x E 1.000) Gemiddeld bedrag

2002

6.2.2. Categoriale bijzondere bijstand Met toepassing van categoriale bijstandsverlening is het mogelijk een toeslag te verstrekken aan ouders met schoolgaande en studerende kinderen in de leeftijd van 4 tot 18 jaar, die gedurende 3 aaneengesloten jaren een inkomen op minimumniveau ontvangen. Van deze regeling is als volgt gebruik gemaakt.

Gebruik categoriale bijzondere bijstand 116 114 112 110 108 106 104 102 100

114 109

109,13

108,22 106

105,95

2000

2001

Aanvragen Bedrag (x E 100,-)

2002

6.3. Bijdrageregeling deelname welzijnsactiviteiten gemeente Heusden Door middel van deze bijdrageregeling wordt een vergoeding verstrekt voor deelname aan activiteiten op het gebied van sport, cultuur en educatie. Abonnementen van verenigingen of culturele instellingen worden hierdoor mogelijk gemaakt. De bijdrage bedraagt maximaal € 100,- per gezinslid per jaar en het niet benutte deel hiervan is binnen een gezin overdraagbaar. De uitvoering van de regeling is in 2002 ondergebracht in de front-office.


24

Gebruik bijdrageregeling welzijnsactiviteiten 500 400

413 345

419 408,25

383,09

248,68

300

Aanvragen Bedrag (x E 100,-)

200 100 0 2000

2001

2002

6.4. Kwijtscheldingsbeleid Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen (afvalstoffenheffing, Rioolrecht, onroerende zaakbelasting en hondenbelasting) is in bepaalde omstandigheden mogelijk. De regeling is bedoeld om het besteedbare inkomen van personen met een minimuminkomen te verruimen. In de onderstaande overzichten zijn de relevante aantallen en getallen vermeld. De regeling wordt uitgevoerd door de afdeling Financiën.

Kwijtschelding belastingen 800 700 600 500 400 300 200 100 0

716

414

742

680 393

384

Aantal ingediende aanvragen Bedrag kwijtschelding ( x € 100)

2000

2001

2002

6.5. Schuldhulpverlening Het doel van schuldhulpverlening is te voorkomen dat mensen in problematische schuldsituaties terechtkomen. Hierbij wordt vooral aandacht geschonken aan personen die langdurig zijn aangewezen op een laag inkomen, omdat met name deze categorie extra risico’s loopt om in een schuldsituatie terecht te komen. Uitvoering van de hulpverlening op dit terrein gebeurt in de vorm van: • Budgethulpverlening via het Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW); • Schuldsaneringshulp via de Kredietbank Midden Langstraat te Waalwijk (KML); • Administratieve budgethulpverlening via de KML; • Toepassing van de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp). • Combinaties van het hiervoor genoemde aanbod zijn mogelijk. Op basis van het contract tussen de gemeente en het AMW wordt een evaluatie gehouden over de werkwijze van de Integrale Schuldhulpverlening. Ingaande 1 november 2002 heeft de Kredietbank Midden Langstraat opgehouden te bestaan. De activiteiten worden vanaf deze datum voortgezet door de Stadsbank Midden Nederland (SMN) te Hilversum. Met name betreft het de werkzaamheden op het terrein van de individuele schuldhulpverlening (ISHV) zoals de KML deze uitvoerde. De opheffing van de Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

25

KML betekent ook dat er een financiële afwikkeling moet komen. Dit zal gebeuren op basis van de vaststelling van de rekening over 2001 en 2002. Deze afwikkeling/afrekening zal in 2003 plaatsvinden. Over 2002 werden in totaal 73 aanvragen gedaan voor een krediet.

Schuldsaneringen/-regelingen 50 40 30

39 32

30

21

20

14

18

Aanvragen schuldsanering/regeling Aantal budgetteringen

10 0 2000

2001

2002

Aan de hand van de evaluatie Integrale Schuldhulpverlening dient het beleid hiervoor zo nodig te worden bijgesteld. 6.5.1. WSNP Het sluitstuk van de schuldhulpverlening is de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp), die geïntegreerd is in de Faillissementswet. Via een rechterlijke uitspraak kunnen schuldeisers gedwongen worden mee te werken aan een schuldsanering. Om toegang tot de rechter te krijgen is wel een verklaring van of namens de gemeente nodig dat een oplossing van de schulden via een minnelijke regeling, bijvoorbeeld vrijwillige sanering, onmogelijk is gebleken. Hiervoor is de Kredietbank Midden Langstraat (KML) ingeschakeld. Per 1 oktober 2002 is de KML gefuseerd met de Stadsbank Midden Nederland (SMN). Zij leggen jaarlijks verantwoording af middels een jaarrekening en jaarverslag aan het college

Verklaringen Wsnp 30

26 22

25 20 15

15

Afgegeven verklaringen

10 5 0 2000

2001

2002

6.6. Vangnetregeling huursubsidie De Vangnetregeling huursubsidie is geïntegreerd in de Huursubsidiewet. Doel van deze regeling is personen, die lopende het huursubsidiejaar geconfronteerd worden met een inkomensterugval alsnog een bijdrage te kunnen geven in de huurlasten. Dit gebeurt binnen het kader van de Huursubsidiewet. In veel gevallen wordt hierdoor een beroep op een woonkostentoeslag op grond van de Algemene bijstandswet voorkomen. Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

26

Vangnetregeling huursubsidie 600

557

507

492

500 400 300 200

165

195

159

Aanvragen en vervolgaanvragen Bedrag excl. uitv.kosten (x E 100)

100 0 2000

2001

2002

Door verandering in de regelgeving kan eerder een beroep worden gedaan op reguliere huursubsidie. Het aantal aanvragen is daarom verminderd.

6.7. Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg) De doelgroep van de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg) bestaat uit personen die als gevolg van hun handicap worden beperkt als het gaat om de functies wonen en deelnemen aan het maatschappelijk verkeer. Op grond van de Wvg hebben gemeenten de plicht zorg te dragen voor de verlening van: • woonvoorzieningen; • vervoersvoorzieningen; • rolstoelen. De verlening van deze voorzieningen dient doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht te zijn. Ook zullen de voorzieningen gericht moeten zijn op de vergroting van de mogelijkheden van de gehandicapte tot maatschappelijke integratie. Andere uitgangspunten zijn het verstrekken van de goedkoopste adequate voorziening en het bevorderen van de een-loketgedachte. De gemeentelijke zorgplicht in het kader van de Wvg is erop gericht waar mogelijk de zelfstandige woon- en leefsituatie van gehandicapten te waarborgen. 6.7.1. Veranderingen in 2002 Gemeenten hebben bij de uitvoering van de wet een grote beleidsvrijheid. De gemeentelijke bepalingen zijn vastgelegd in een verordening en een bijbehorend verstrekkingenbesluit. Na invoering van de inkomenseis per 1 januari 2001 zijn er ingaande 2002 geen ingrijpende wijzigingen doorgevoerd bij de uitvoering van de Wvg. In maart 2002 heeft de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het Protocol Wvg naar de gemeenten gestuurd. Het protocol is er op gericht om tot een meer uniforme wetstoepassing te komen, gericht op een bredere rechtszekerheid voor cliënten met het oog op hun specifieke situatie. In dat licht bezien maar ook om te komen tot een beperking van de stijging van de uitgaven Wvg zijn eind 2002 een aantal uitvoeringsmaatregelen voorbereid. Op basis van het raadsbesluit van 10 december 2002 zijn deze nieuwe maatregelen ingevoerd per 1 januari 2003. De verantwoordelijkheid voor de zorg voor voorzieningen van gehandicapten is overgedragen van de minister van Sociale zaken en Werkgelegenheid naar de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het besluit daartoe is eind juli 2002 ingegaan.


27

In hoofdstuk 2 (onder 2.4, Regionale ontwikkelingen) is aangegeven wat de ontwikkelingen zijn bij het vervoer van Wvg-gerechtigden (deeltaxi). Het betreft de invoering van een systeem van Collectief Vraagafhankelijk vervoer per 1 januari 2004. In de loop van 2002 is het proces om te komen tot een Intergemeentelijke Sociale Dienst verder vorm gegeven. Direct verband daarmee houdt ook de organisatie en plaats van het onderdeel zorg (o.a. uitvoering van de Wvg) 6.7.2. Gebruik Wvg Het gebruik van de Wvg-voorzieningen vertoont nog steeds een stijgende lijn. In de volgende overzichten wordt dat duidelijk. De beheersing van de (stijgende) uitgaven voor de verschillende Wvg-voorzieningen vraagt blijvend aandacht om overschrijding van de beschikbare budgetten te voorkomen. Zoals gezegd zijn hiertoe in 2002 nieuwe uitvoeringsmaatregelen (per 010103) voorbereid. De in het verleden opgebouwd Wvg reserve is volledig ingezet om tekorten in de Wvg uitgaven te dekken.

Aantal Wvg-aanvragen 1000

855

787

800 600

406

400 200

283 166

228 247

767

312 176

309 282

Rolstoelen Vervoer Wonen Totaal

0 2000

2001

2002

In totaliteit een lichte afname, behoudens vervoer, van het totaal aantal aanvragen.

Uitgaven Wvg-voorzieningen 1200 1000

980,63

962,5

796,88

800 600

1002,53

474,86

439,53

478,89

587,24

618,24

400

Rolstoelen (x E. 1.000) Vervoer (x E 1.000) Wonen (x E 1.000)

200 0 2000

2001

2002


28

Aantallen vervoersvoorzieningen 2000 1526 1500

1116

500 0

1004

943

1000 399

394

382 4 2000

7

1403

1331

1 2001

5

0

5

Forfaitair bedrag Deeltaxi Gezinstaxi Bruikleenauto Totaal

2002

Er is sprake van stijging van de uitgaven in het algemeen. In december 2002 zijn (uitvoerings-) genomen tot beheersing van de uitgaven. Lagere aantallen vervoersvoorzieningen in 2001 en 2002 zijn een gevolg van de invoering van de inkomenseis per 1 januari 2001 (deeltaxi).

6.7.3 Benchmark Wvg. In 2002 heeft de gemeente Heusden deelgenomen aan de Benchmark Wvg. Doel van de benchmark is: vergelijken van het beleid en uitvoering op het gebied van de Wvg met gemeenten met een vergelijkbaar aantal inwoners. Aan de Benchmark rapportage worden de volgende gegevens ontleend. Het aantal cliënten Wvg ligt onder het gemiddelde aantal van vergelijkbare gemeenten. Hetzelfde geldt voor het aantal toegekende voorzieningen. Worden de uitgaven vergeleken met andere gemeenten, dan zitten we hiermee ongeveer gelijk aan het gemiddelde. Het aantal toegekende woonvoorzieningen (toegekend per 1000 inwoners) is minder dan het gemiddelde. De uitgaven voor woonvoorzieningen laten zien dat deze meer zijn dan het gemiddelde in dezelfde gemeenteklasse. Bij de vervoersvoorzieningen is sprake van minder uitstaande vervoersvoorzieningen dan gemiddeld. De daaraan verbonden kosten zijn ongeveer gelijk aan het gemiddelde bij vergelijkbare gemeenten. Gemiddeld staan er in Heusden minder scootermobielen uit. De kosten hiervoor zijn hoger dan gemiddeld. De doorlooptijden voor aanvragen individuele vervoersvoorzieningen zijn in Heusden korter dan in vergelijkbare benchmarkgemeenten. Het aantal uitstaande rolstoelen is lager dan het gemiddelde in de gemeentegrootteklasse van Heusden. Ook de kosten voor rolstoelen zijn lager dan gemiddeld. Het percentage herverstrekkingen is in Heusden hoger dan in andere (vergelijkbare) gemeenten. Het aantal nieuwe aanvragers ligt in Heusden onder het gemiddelde. De uitvoeringskosten zijn lager dan gemiddeld in de gemeentegrootteklasse. De gemiddelde doorlooptijden voor sociaal-medische adviezen zijn langer dan gemiddeld gesproken het geval is. In een aantal situaties is er sprake van meer overdrachtsmomenten bij aanvragen dan gemiddeld bij vergelijkbare gemeenten aan de orde is. In 2003 wordt niet aan de Benchmark Wvg meegedaan.


29

Het sturen van aanvragen Wvg in het algemeen en met name als het gaat over de hoogte van woonvoorzieningen laat zich moeilijk sturen. Een aantal hoge woonvoorzieningen in één jaar hebben aanzienlijke invloed op de uitgaven. Het uitvoeren van heronderzoeken (bijv. bij scootermobielen) en het realiseren van bijv. nazorg kan invloed hebben op aantallen / uitgaven. Binnen de huidige personele bezetting is dat nagenoeg niet te realiseren. Met de GGD / Rio vindt overleg plaats. Met name wordt hierbij gevraagd maatregelen te nemen om te bereiken dat termijnen voor de indicatiestellingen wel worden gehaald. In het beleidsplan 2004 worden opmerkingen en aanbevelingen uit deze Benchmark meegenomen.

6.8.

Statushouders / vluchtelingen

6.8.1. Regeling opvang asielzoekers De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Regeling Opvang asielzoekers (ROA) een regeling die de decentrale opvang van asielzoekers oftewel niet statushouders ondersteunt. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken stelt per asielzoeker een bedrag beschikbaar om de gemaakte kosten te dekken. Bij deze kosten moet men denken aan de huur van een woning, inrichtingskosten en levensonderhoud (zak en kleedgeld). Instroom in de Roa is niet meer aan de orde. 6.8.2. De zorgwet Na beëindiging van de ROA is de Zorgwet in werking getreden. Onder de Zorgwet valt de vreemdeling die rechtmatig verblijft in Nederland op basis van een Voorlopige vergunning tot verblijf (Vvtv). Deze vreemdeling mag tijdelijk in Nederland verblijven onder de voorwaarden die aan de vergunning zijn verbonden. Deze vreemdelingen hebben geen recht op bijstand maar vallen onder de Wet gemeentelijke zorg voor houders van een VVTV oftewel Zorgwet. De verantwoordelijkheid voor de zorg en opvang van deze vreemdelingen ligt bij de gemeente. De Zorgwet is inmiddels ingetrokken. Instroom in de VVTV /Zorgwet is ook niet meer aan de orde. 6.8.3. Vreemdelingenwet De huidige Vreemdelingenwet is van 1 april 2001. Personen met een verblijfsstatus die zich in de gemeente vestigen ontvangen een Abw-uitkering. Op 31 december 2002 ontvingen nog 11 personen een Vvtv/Roa-uitkering. Zij wachten op een beslissing over hun status. Bij statusverlening gaan deze personen over naar een reguliere Abw uitkering. In het geval (dikwijls na een langdurige procedure) geen status wordt verleend zal uitzetting moeten volgen. Door huisvesting op deze wijze dient de gemeente te voldoen aan de verplichting om statushouders te huisvesten (taakstelling). Per 31 december 2002 nog in te vullen taakstelling: 58. Over de invulling zijn afspraken gemaakt met de Woningbouwcorporatie Woonveste. Spanning op de (huur-)woningmarkt, weinig mutaties in de verhuur, afspraken over spreiding van de verblijfsgerechtigden over de gehele gemeente, zijn er de oorzaak van dat de taakstelling vooralsnog niet gehaald is. Zowel op bestuurlijk als ambtelijk niveau wordt hierover regelmatig met Woonveste gesproken.


30

6.9. Kinderopvang Kinderopvangregelingen spelen een grote rol in het uitstroombeleid. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid stelt jaarlijks in het kader van de Regeling kinderopvang alleenstaande ouders (KOA) subsidie ter beschikking aan de gemeente om de kinderopvang voor alleenstaande ouders te stimuleren. Kinderopvang in combinatie met werken, studeren of deelnemen aan sociale activering wordt hierdoor mogelijk gemaakt. De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering hiervan. De KOA regeling is niet alleen toegankelijk voor alleenstaande ouders met een bijstandsuitkering maar ook voor mensen met een minimum inkomen tot 120%. Wanneer nodig en aangevraagd worden individuele contracten afgesloten met kinderopvanginstellingen. Wanneer deze contracten voldoen aan de voorwaarden zoals geformuleerd in de KOA regeling kunnen de gelden gedeclareerd worden bij het ministerie. Alle andere verzoeken c.q. aanvragen voor kinderopvang kunnen vanuit de bijzondere bijstand worden vergoed wanneer voldaan wordt aan de voorwaarden. De uitvoering van de KOA regeling lag in 2002 bij cluster Werk. Andere regelingen met betrekking tot kinderopvang worden uitgevoerd door de afdeling Welzijn.

Gebruik KOA-regeling 60

49,26

47,79

50

44,41

40 25,68

30 20

13,45 5,28

10

Dagopvang Buitenschoolse opvang Gastouderopvang Totaal

0 2000

2001

2002


31

7. CLIËNTENPARTICIPATIE 7.1. Cliëntenparticipatie Abw, Ioaw, Ioaz Sedert 1 juli 1998 is het recht op cliëntenparticipatie wettelijk geregeld in de Abw. Op 21 maart 2000 is een Adviesraad Sociale Zekerheid ingesteld. De doelstelling is het behartigen van collectieve belangen van ingezetenen van de gemeente Heusden die aanspraak kunnen maken op een uitkering ingevolge de door de gemeente uit te voeren sociale zekerheidswetten. De raad vervult een adviserende en meedenkende rol bij de ontwikkeling, implementatie en uitvoering van beleid teneinde de kwaliteit van de gemeentelijke uitkeringsregelingen te vergroten. De raad bestaat uit 10 leden, waarvan 3 leden een uitkering ontvangen en de overige 7 leden als vertegenwoordiger van belangenorganisaties optreden. In 2002 heeft de adviesraad 4 keer vergaderd, waarbij o.a. de onderwerpen armoedebeleid, toekomstige Intergemeentelijke Sociale Dienst, beleidsplan 2002. beleids- en verantwoordingsverslag 2001 behandeld zijn. 7.2. Cliëntenparticipatie Wvg De stichting GehandicaptenPlatform Heusden (GPH) treedt op als een belangvertegenwoordiger voor algehele zaken rond gehandicaptenbeleid. Wvgaangelegenheden vormen daar een onderdeel van. De gemeente Heusden heeft tot voor kort alleen inzake Wvg-aangelegenheden het gehandicaptenplatform als gesprekspartner gekend. Incidenteel gebeurde dat ook op andere beleidsvelden van het gehandicaptenbeleid. De cliëntenparticipatie Wvg is per 1 april 2000 in de Wvg vastgelegd. Op 10 december 2002 is de cliëntenparticipatie gehandicaptenbeleid (ingaande 1 januari 2003) in een verordening vastgelegd. Het betekent, dat ook de participatie op het brede terrein van het gehandicaptenbeleid vorm wordt gegeven. De verordening inzake cliëntenparticipatie Wvg en gehandicaptenbeleid is vastgesteld. Er moet verder vorm gegeven worden aan het integraal gehandicaptenbeleid.


32

8. CONCLUSIE Dit hoofdstuk is bedoeld als eerste aanzet voor het beleidsplan 2004. De conclusies dienen nader uitgewerkt te worden tot concrete aanbevelingen in dit plan. Zoveel als mogelijk is wordt dat gedaan in samenwerking met de gemeenten Loon op Zand en Waalwijk. Bij de opstellingen van het beleidsplan wordt ook het verantwoordingsverslag 2002 betrokken. Ook de invoering van een nieuwe “Algemene bijstandswet” (als ontwerp de wet “X” genoemd), zal van invloed zijn op het toekomstige beleid op het terrein van werk en inkomen. In deze wet worden zaken als werk, uitkering, gesubsidieerde arbeid e.d. opgenomen 8.1. Kwaliteitsslag De informatie is veelal wel aanwezig maar is niet centraal geregistreerd op vooraf vastgestelde criteria in 2001. Elk jaar is er op een andere manier informatie opgevraagd en zijn er verschillende verdeelsleutels toegepast. Dit maakt het vergelijken met andere jaren moeilijk. Het kwalitatieve aspect van de conclusies op basis van objectieve meetgegevens komt hiermee wankel te staan. Om een betrouwbare conclusies te komen moeten er juiste verdeelsleutels gehanteerd worden. Vooraf weten wat je wilt meten! Er kan meer efficiency winst geboekt worden als er een centraal vooraf vastgesteld registratiesysteem is. Echter alleen meten is niet voldoende om de kwaliteit van de dienstverlening aan de klant te optimaliseren. Wat te doen met de meetgegevens, wie is hier verantwoordelijk voor hoe worden de signalen verder opgepakt? Een onderwerp wat niet ongemoeid mag blijven en evenals het vorige verslag ook nu, anno 2003, nog steeds actueel. Management- en beleidsinformatiesysteem optimaliseren en centraliseren en opnemen in werkprocessen. Kwaliteitssignalen centraliseren en structureel op pakken. 8.2. Landelijke, regionale en lokale ontwikkelingen Contractbeheer In hoofdstuk 2 is al aangegeven dat de gemeente steeds meer een regisserende taak gaat vervullen. Steeds meer krijgt de afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid te maken met het begrip aanbesteding en/of uitbesteding. De noodzaak tot het formuleren van een inkoopbeleid c.q. contractbeheer is duidelijk. Wie sluit contracten af, met welke voorwaarden en wie controleert. Hierbij moet aandacht zijn voor het feit dat inkoopbeleid verder reikt dat het inkopen van reïntegratie instrumenten. Sociale zaken heeft op meerdere deelproducten te maken met uitbesteding c.q. inkoop. Gedacht kan worden aan uitbesteding van bijvoorbeeld regelingen zoals de Bbz, bestrijding sociale fraude en specifieke diensten voor de Wvg. Vermeld dient te worden dat dit onderwerp vanuit het project sluitende samenwerking gezamenlijk is opgepakt door de werkgroep beleid. Integraal denken Een aantal beleidsterreinen die vallen onder de verantwoording van de afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid hebben raakvlakken met de beleidsterreinen van de afdeling welzijn, economische zaken en vice versa. Gedacht wordt aan sociale activering, vluchtelingen, gehandicaptenbeleid, ouderenbeleid, minimabeleid, onderwijs/scholingstrajecten en werkgelegenheids-arbeidsmarktbeleid. Samenwerking en


33

afstemming op onder andere deze beleidsterreinen kan resulteren in kwalitatief betere dienstverlening c.q. beleidsbepaling naar de klant. Op genoemde beleidsterreinen (integraal) afstemming met andere afdelingen optimaliseren (opnemen in werkprocessen en werkafspraken). Wet voorzieningen gehandicapten De ontwikkelingen met name rondom het Wvg beleid laten zien dat de beleidsvrijheid van de gemeente weliswaar in stand blijft, maar dat er meer en meer naar gestreefd wordt om verschillen in uitvoering zoveel als mogelijk te beperken. Het door de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid uitgegeven protocol is daar een voorbeeld van. 8.3.

Beleidsvoornemens 2004

8.3.1. Inkomen Bijstandsverlening Evenals voor 2001 geldt voor 2002 dat het aantal te verstrekken uitkeringen is gedaald. De daling van het aantal aanvragen heeft zich echter niet vertaald in een evenredige terugloop van het aantal uitkeringen. Gelet op de economische recessie wordt in 2004 een oplopend aantal aanvragen en uitkeringen verwacht. Bbz Het aantal aanvragen is in 2002 duidelijk lager dan in 2001. Met het oog op een efficiënte uitvoering wordt samenwerking in de regio Midden Brabant bezien en voorbereid met de gemeenten Loon op Zand en Waalwijk. Fraude Zoals hiervoor onder 2.1 is aangegeven maakt fraudebestrijding een onderdeel uit van de “Agenda voor de toekomst”. Een zogenaamde “Hoogwaardige Handhaving” wordt nagestreefd. In de loop van 2003 zal worden bezien welke gevolgen dit heeft voor beleid en uitvoering. Heronderzoeksplan Het aantal verrichte rechtmatigheidsonderzoeken is in 2002 is met ruim 32% toegenomen ten opzichte van 2001. Nochtans is het niet gelukt om de in 2001 opgelopen achterstanden weg te werken (zie ook 4.8). Gezien de intensievere inzet op doelmatigheidsonderzoeken, verdient heroverweging van het heronderzoeksplan aandacht. Dit wordt in gezamenlijkheid met Loon op Zand en Waalwijk in 2003 opgepakt. Interne controle De resultaten van het verantwoordingsverslag 2002 zijn nog niet bekend. Op voorhand kan wel worden gesteld dat op onderdelen zoals de tijdigheid van heronderzoeken een onvoldoende wordt gescoord. Achterstanden vanuit 2001, een onvoldoende structurele personeelsformatie en productieverlies als gevolg van verhuisperikelen zijn wel van invloed geweest op o.a. de tijdigheid en de afwerking van aanvragen en heronderzoeken. Bezwaar en beroep In 2002 is met name het aantal Wvg-bezwaarschriften fors verminderd en uitgekomen op een normaal niveau (het hoge aantal Wvg-bezwaarschriften in 2001 was een gevolg van het inkomensafhankelijk maken van het deeltaxisysteem). Als gevolg van de grote werkdruk bij de onafhankelijke adviescommissie is er sprake van een te lange doorlooptijd. Procedurele aanpassingen moeten in 2003 gaan leiden tot snellere afwikkeling van bezwaarschriften. Beleidsverslag 2002 Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid

34

Benchmark Abw Het bereik van de doelgroep (besteding bijzondere bijstand) is een aandachtspunt. Bij de ontwikkeling van het zorgloket dient daar aandacht aan besteed te worden. Voorlichting op dit terrein dient verbeterd te worden. 8.3.2. Werk Voor de gemeenten geldt dat de samenstelling van het klantenbestand met name uit fase 4 klanten bestaat. De verschillende reïntegratie instrumenten die de gemeente ter beschikking staan zijn veelal uitbesteed aan derden (reïntegratie bedrijven). De reïntegratiebedrijven leggen apart verantwoording af over de te besteden budgetten en de kwaliteit van dienstverlening. Het opnieuw apart genereren van beheer/beleids informatie vergt veel extra tijd. Veelal wordt de beheers/beleidsinformatie op verschillende wijzen aangeleverd. Voor 2004 wordt deelname aan het project scholing en activering bezien c.q. wellicht (van overheidswege) verplicht gesteld. Faseringen klanten SoZaWe De fase-indeling van de Ioaw-doelgroep alsmede van de partners met arbeidsverplichting is over 2002 niet bekend. Om dit inzichtelijk te maken is in 2003 de Marap aangepast. WIW verordening De WIW verordening is inmiddels weer achterhaald door wet en de regionale ontwikkelingen (werk en inkomen). Aanpassing van de verordening moet plaatsvinden. In 2003 wordt hiermee een begin gemakt in overleg met de gemeenten Loon op Zand en Waalwijk. 8.3.3. Zorg Bijzondere bijstand Zie conclusie bij 4.8 / 8.3.2 (Benchmark Abw) over de bijzondere bijstand. De ontwikkeling van het Rijksbeleid bij de categoriale bijstandverlening dient gevolgd te worden. Daarop dient het beleid van de gemeente te worden afgestemd. Wet voorzieningen gehandicapten. Naar aanleiding van de gehouden Benchmark Wvg: De hoogte van het aantal aanvragen Wvg in het algemeen en in het bijzonder waar het gaat over de hoogte/omvang van woonvoorzieningen laat zich moeilijk sturen. Een aantal hoge woonvoorzieningen in één jaar hebben aanzienlijke invloed op de uitgaven. Het uitvoeren van heronderzoeken (bijv. bij scootermobielen) en het realiseren van bijv. nazorg kan invloed hebben op aantallen / uitgaven. Binnen de huidige personele bezetting is dat nagenoeg niet te realiseren. Met de GGD / Rio vindt overleg plaats. Met name wordt hierbij gevraagd maatregelen te nemen om te bereiken dat termijnen voor de indicatiestellingen wel worden gehaald. In het beleidsplan 2004 worden opmerkingen en aanbevelingen uit deze Benchmark meegenomen. Schuldhulpverlening Aan de hand van de evaluatie Integrale Schuldhulpverlening dient het beleid hiervoor zo nodig te worden bijgesteld.


35

8.3.4. Cliëntenparticipatie De verordening inzake cliëntenparticipatie Wvg en gehandicaptenbeleid is vastgesteld. Er moet verder vorm gegeven worden aan het integraal gehandicaptenbeleid.


36

9.

AFKORTINGENLIJST

Abw

Algemene bijstandswet

Aow

Algemene ouderdomswet

Awb

Algemene wet bestuursrecht

Bbz

Bijstandsbesluit zelfstandigen

B&W

Burgemeester en Wethouders

COA

Centraal Orgaan Asielzoekers

CVV

Collectief Vraagafhankelijk Vervoerssysteem

CWI

Centrum voor werk en inkomen

FWI

Fonds Werk en Inkomen

IBG

Informatie Beheergroep

IC

Interne controle

ID

In –en doorstroom regeling

IMK

Instituut Midden en Kleinbedrijf

Ioaw werknemers

Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijke arbeidsongeschikte werkloze

Ioaz Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijke arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen Koa

Kinderopvang regeling alleenstaande ouders en buitenschoolse opvang

Lisv

Landelijk Instituut sociale verkeringen

LZO

Loket Zorg en Inkomen

PVE

Partners in voorzieningen expertise

RAU

Regeling administratieve uitvoeringsvoorschriften

REA

Reïntegratie arbeidsongeschikten

Rio

Regionaal Indicatieorgaan

ROA

Regeling opvang asielzoekers

SOZA Sociale zaken


37

SZW

Sociale zaken en werkgelegenheid

VNG

Vereniging Nederlandse Gemeenten

Vvtv

Voorwaardelijke vergunning tot verblijf

Wep

Werkervaringsplaats

Wik

Wet inkomensvoorziening kunstenaars

Win

Wet inburgering nieuwkomers

WIW

Wet inschakeling werkzoekenden

WML Werkbedrijf Midden-Langstraat WSNP Wet schuldsanering natuurlijke personen WSW Wet sociale werkvoorziening Wvg

Wet voorzieningen gehandicapten


38

LANDELIJKE, REGIONALE EN LOKALE ONTWIKKELINGEN

Recommend Documents