Lage rugpijn en werk:
oorzaken, preventie, ergonomie Veerle Hermans Dept.verantwoordelijke ergonomie, IDEWE Docent Ergonomie, VUB
Referenties BelCoBack studie: een prospectieve studie naar werkgerelateerde risicofactoren voor lage rugproblemen (2000-2003) Burton AK, 2005, How to prevent low back pain?, Best Practice & Research Clinical Rheumatology 19 (4): 541-555. EC, DG Research: policy, coordination, strategy: www.backpaineurope.org Op De Beeck R, Hermans V, 2000, Research on work-related low back disorders, European Agency for Safety and Health at Work, 71 p. Peereboom KJ, 1999, Handboek fysieke belasting, Sdu Uitgevers, 177 p.
Inhoud • Oorzaken • Preventie: Globale ergonomische aanpak • Wetgeving/richtlijnen • Risicoanalyse: Methodologie
National Research Council, 1999
Oorzaken Taak, uitrusting, omgeving
Fysiologisch principe Belasting Reactie
Organisatie
Sociale context
Symptomen
Aanpassing
Verstoring Letsel
Individuele fysieke en psychische factoren en niet-werkgebonden activiteiten
Fysieke risicofactoren Zwaar manueel werk Manueel hanteren van lasten Ongunstige lichaamshoudingen Statisch werk Lichaamstrillingen Vallen en uitglijden
++ +++ ++ +/0 +++ +
European Agency, 2000
Case: verzorgingssektor Prevalentiecijfers RK (%) Enquetes IDEWE
Verzuimdagen
Jaar
Punt
Verzuim voorbije jaar
I (n=7004) (1989-1991)
65
20
16
35
14
4,8
II (n=2004) (1992-1993)
47
20
9
32
14
2,9
III (n=360) (1997)
43
15
9
33
14
2,9
Gemidd.
Mediaan
Gemidd./ werkn.
KENMERK
UITKOMST
%
Frequentie
Eénmalig Herhaalde malen doorlopend
16 72 11
Duur pijnepisodes (in totaal)
< 1 week 1-4 weken > 4 weken
48 32 20
Æ verzuimkost: vooral werkgever
Beroepsgroep (Studie I)
Prevalentiecijfers RK (%)
Verzuimdagen
Voorbije jaar
Verzuim voorbije jaar
Gemidd./wn.
Psychogeriatr.vpl.
77
18
4,0
Thuisverpleging
72
15
4,1
Vpl. revalidatie
70
15
5,4
Keuken
70
14
4,3
Verpleging (alg.)
69
9
2,8
Gezinshulp
63
18
4,8
Technisch
63
11
4,3
Schoonmaak
58
16
3,3
Administratief
59
12
2,6
Paramedisch
56
7
2,1
Belang van de resultaten • 3 tot 5 verzuimdagen per werknemer per jaar • Schatting economische kost voor werkgever: vb. loonkost van één werkdag = 175 ¼ / 240 ¼
525 - 875 ¼ 720 - 1200 ¼ (per werknemer / per jaar)
Stel verzorgingsinstelling met 500 personeelsleden: 265.000 tot 600.000 ¼ / jaar
Belang van de resultaten NIET inbegrepen: ! Indirecte kosten (productieverlies, vervanging/opleiding andere werknemers, …) ! Medische kosten (Europese studies: bovenop loonkost: 156-297 ¼/wn/j)
Psychosociale en organisatorische factoren “ stress”
• te hoge werkbelasting (hoge jobvereisten) • lage jobinhoud (monotone job, weinig • •
verantwoordelijkheid, weinig jobtevredenheid) weinig controle of regelmogelijkheden (ritme) weinig sociale steun (collega’s en supervisoren)
Individuele (niet-werkgebonden) factoren • medische historiek • roken • fysieke conditie • body mass index • geslacht (! soort werk, privé) • leeftijd / aantal jaren dienst • psychische kenmerken (“coping”, klagers, …) bewegingsangst (BelCoBack)
Oorzaken “werkgerelateerde” lage rugpijn
Æ multi-causaliteit Æ conflictsituaties werk-privé
Preventie op het werk: Globale Ergonomische Aanpak
Globale Ergonomische Aanpak • Onderzoeksfase
•
- Observatie - Participatieve RisicoInventarisatie (RIE) - Rapportering Verbeteringsfase - Multidisciplinaire werkgroep - Oplossingen en suggesties
$9(53/$$76,1*67(&+1,(.(1 9(53/$$76,1*
%(225'(/,1*
$:HQWHOHQ
.1(/3817(1 Als niet OK:
2.
1LHW2.
1. Frequentie: 2. Instelling bed: 3. Ruimte: 4. Hulpmiddelen:
$=LMZDDUWVYHUSODDWVHQ
Als niet OK: 2.
1LHW2.
5. Frequentie: 6. Instelling bed: 7. Ruimte: 8. Hulpmiddelen:
$+RJHURSVFKXLYHQ
Als niet OK: 2.
1LHW2.
9. Frequentie: 10.Instelling bed: 11.Ruimte: 12.Hulpmiddelen:
B. TILLEN VAN LASTEN %2QGHU .QHOSXQW NQLHKRRJWH
.QHOSXQW
2PVFKULMYLQJ
2PVFKULMYLQJ
*HZLFKW
)UHTXHQWLH
*HZLFKW
)UHTXHQWLH
+DQWHHUEDDUKHLG
5HLNDIVWDQG
+DQWHHUEDDUKHLG
5HLNDIVWDQG
❏2.
❏1LHW2.
o 2.
o 1LHW2.
o 2.
.QHOSXQW %%RYHQ VFKRXGHUKRRJWH
o 1LHW2.
o 2.
o 1LHW2.
.QHOSXQW
2PVFKULMYLQJ
2PVFKULMYLQJ
*HZLFKW
)UHTXHQWLH
*HZLFKW
)UHTXHQWLH
+DQWHHUEDDUKHLG
5HLNDIVWDQG
+DQWHHUEDDUKHLG
5HLNDIVWDQG
❏2.
❏1LHW2.
o 2.
o 1LHW2.
o 2.
o 1LHW2.
o 2.
o 1LHW2.
C. ADMINISTRATIEVE TAKEN / BEELDSCHERMWERK %(/$67(1'( +28',1*
&*HERJHQJHGUDDLGH URPS
206&+5,-9,1*
.1(/3817(1
Omschrijving van de
Als niet OK:
probleemhande lingen
Duur: Positie beeldscherm: Instelling stoel: Meubilair:
&*HERJHQJHGUDDLGH
Als niet OK:
QHN
Duur: Positie beeldscherm:
&2SJHWURNNHQ
Als niet OK:
VFKRXGHUV
Duur: Meubilair:
&9RUPLQJ
-D
1HH
Opvolging?
Risico-analyse methoden • Eerste lijnsmethoden: NIOSH
checklists, Ergoweb checklists, …
• Berekeningsmethoden: Schaub, NIOSH LI (lifting index), Mainz Dortmunder Dosismodel, 3DSSPP (3D static strength prediction program) • Objectieve analyses: bewegingsregistraties, EMG, … + simulaties
Preventie op het werk • Techniek: Reduceren van de fysieke eis • Werkmethode: Opvoeding/training • Werk-organisatorische factoren Secundaire preventie
Techniek • Ontwerp van de werkplek - “Maak het zo zwaar mogelijk zodat je niet kan tillen”
- Hoeveel mag je tillen? - Wetgeving / richtlijnen
Wetgeving / Richtlijnen • Welzijnswet • KB manueel hanteren van lasten • ISO 7250: basis lichaamsafmetingen • ISO 15534: machinerichtlijn • prEN 1005: fysieke kracht / biomechanica • NIOSH
Aanbevolen grenswaarden?
Taakduur 4u
Wisselende houdingen
Taakduur < 4u
Romp, > 20°rotatie en/of flexie
Max. 120/u
Max. 60/u
Armen > 20°flexie en/of abductie
Max. 120/u
Max. 60/u
Hoofd > 25°rotatie en/of flexie
Max. 240/u
Max. 120/u
Benen/knieën > 45° Max. 120/u gebogen, hurken, knielen, op 1 been
Max. 60/u
Peereboom, 1999
Aanbevolen grenswaarden? Statische houdingen
Taakduur max. 8u
Romp
Max. 150sec/u
Armen
Max. 150 sec/u
Hoofd
Max. 270 sec/u
Benen
Max. 180 sec/u
Staan
Max. 4 u/dag of max. 1 u continu
Zitten
Max. 7 u/dag of max. 2 u continu Peereboom, 1999
Techniek • Hulpmiddelen: Effect van ruggordels? / / /
Interne krachten nemen af Geheugensteuntje Wervelkolom verstijft Geen effect op rotatie Intra-abdominale druk stijgt Vals gevoel van veiligheid
Techniek • Andere hulpmiddelen
- Ergonomische werkpost - Manipulator - ...
Werkmethode • Effect van tiltechnieken? -
Back lift (stoop) Leg lift (squat) Asymmetrie Snelheid Frequentie Lastkenmerken / LBD en tiltechnieken: geen evidentie
Werkmethode Effect van rugschool? - Inhoud • • • •
Anatomie, biomechanica Tiltechnieken Overbrengen Risico evaluatie & analyse
• •
Actieve ipv passieve programma’s: DOEN Controverse: selectie
- Fysieke traniningsprogramma’s
Organisatie • Aanpassingen: geen jaagsystemen,
echte jobrotatie, correct pauzesysteem • Participatieve werkmethode • Sociale steun: collega’s & supervisoren • Safety cultuur ontwikkelen
Secundaire preventie • Communicatie & coöperatie • Dagdagelijkse (werk)activiteiten • Actief revalidatie programma • Tijdelijke werkaanpassingen
(aanpassing inhoud werk, werkduur, ...)
