S E C U R I T I E S
B.V.
INSTITUTIONEEL 020 623 88 83 | PARTICULIER 020 522 52 52 |
[email protected]
Kwartaalrapportage
2 e K W A R TA A L 2 0 1 5
"The problem with the euro is that once you're in, it goes just like the Eagle's song 'Hotel California' - you can check out any time you like, but you can never leave."
Huidige situatie Brexit, Grexit, Exit, geen Exit? Na een fantastisch eerste kwartaal voor aandelenbeleggers kwam de koude douche in de laatste maand van het afgelopen kwartaal. Aandelenmarkten corrigeerden vooral door het aanhoudende Griekse drama en tegenvallende economische cijfers uit de US en diverse Emerging markets. Maar terwijl wij onze focus richten op de Griekse toestanden, vindt er in China een groter beursdrama plaats. De hoeveelheid schuld die Chinese beleggers hebben opgebouwd met aandelenbeleggingen als onderpand is gestegen tot bijna 8% van de waarde van het Chinese BNP. Vanwege margin verplichtingen worden beleggers met geleend geld gedwongen hun posities af te bouwen hetgeen een verdere beurdaling veroorzaakt en nog meer beleggers moeten afbouwen. De overheid probeert dit sneeuwbaleffect te beteugelen door onder andere een ruimere margin te geven op beleggingen en door het oprichten van een aankoop steunfonds voor de sector. Obligatiemarkten kregen in het tweede kwartaal verhoudingsgewijs nog hardere klappen te verduren. In april tikte de 10-jaars Duitse rente een laagte record aan van 0,07% om vervolgens in enkele
Yanis Varoufakis
weken tijd te stijgen tot bijna boven de 1%. De Nederlandse 10-jaars rente ging van 0,22% naar 1,2%. Gigantische stijgingen van meer dan 1000%. Obligaties een rustige defensieve belegging?! Oorzaak van deze snelle rentestijging is in eerste instantie de Liquiditeit. Mario Draghi koopt maandelijks nog steeds voor € 60 miljard aan (staats)obligaties op. Totaal heeft de ECB inmiddels voor meer dan € 180 miljard gekocht. Recent heeft de ECB nog aangekondigd ook Non financial Corporate bond te gaan opkopen. De liquiditeit zal hier niet beter door worden. Maar ook Hedgefondsen hebben meegeholpen aan de snelle stijging van de rente. Toen bleek dat economische en inflatiecijfers meevielen moesten hedgefondsen hun short posities terug kopen. Dat in een lege markt met nog een grote koper de ECB, zorgde voor een extra stijging van de rente. Alweer bijna vergeten was de verrassende Engelse verkiezingsuitslag in mei. De conservatieven behaalden tegen alle verwachtingen in een absolute meerderheid. En weer is gebleken dat voorspellen middels peilingen niet werkt. De verkiezingsuitslag brengt echter een Brexit wel dichterbij. In 2016 komt er een referendum over dit onderwerp. PA G I N A 1 > > >
S E C U R I T I E S
B.V.
Kwartaalrapportage
De prijs van een vat olie steeg wel afgelopen kwartaal van rond de USD 50,- tot momenteel rond de USD 60,-. De prijs van goud bleef afgelopen kwartaal nagenoeg gelijk rond de USD 1.200,-. Vreemd gezien de onzekere tijd waarin we zitten met Griekenland en de Euro. Een stijging was eerder te verwachten. Maar ook de Euro/ USD koers bewoog weinig afgelopen kwartaal. Stilte voor de storm? Het tweede kwartaal van 2015 was een minder goed kwartaal voor beleggers. Behalve grondstoffen en High Yield obligaties daalde alle andere beleggingscategorieën. Met onze optimaal gespreide portefeuille daalde wij ook bijna 5%. Het rendement over het hele jaar komt daarmee uit op 7,2%.
Vooruitzichten 3e kwartaal 2015 Grexit of niet. Wie het weet mag het zeggen. De afloop rondom de Griekse schuldenproblematiek ligt het in handen van politici, centrale bankiers en het IMF. Politieke beslissingen zijn per definitie moeilijk te voorspellen. Elk uur is anders en onzekerheid is iets waar beurzen niet van houden. De VIX index (maatstaf van nervositeit op de S&P 500 index) is de laatste weken dan ook gestegen van 13 naar 19. Dat is nog lang niet zo erg als in 2011 toen de index tot boven de 40 steeg of 2008 zelfs boven de 80, maar het geeft wel aan dat markten nerveuzer zijn. Wij bepalen ons beleggingsbeleid liever op economische omstandigheden. Het risico van een Grexit is voor een deel al inge-
2 e K W A R TA A L 2 0 1 5
prijsd. Markten zullen wel onder druk komen te staan bij een Grexit maar dat is naar onze verwachting kortstondig en beid wellicht juist een goed aankoopmoment. Mocht het tot een Grexit komen, dan zal het Nederlandse bedrijfsleven en dat in de overige EU-landen amper worden geraakt volgens een recent onderzoek van onderzoeksbureau Panteia. Komt er wel een oplossing dan is er ruimte voor een opluchtingsrally. Vraag is dan of we binnen afzienbare tijd niet weer te maken krijgen met Griekse problemen. Het is twijfelachtig of Griekenland ooit een geloofwaardig euroland zal worden. Afgelopen jaren is dat in ieder geval niet gebleken. Zorgelijker is wat er in China de komende weken gaat gebeuren. Daar is meer dan 20% van de totale beurswaarde van bedrijven in rook op gegaan en dat is omgerekend 10 keer het nationale inkomen van Griekenland (althans op papier). China is een veel grotere economie en als de aandelenmarkt daar niet aantrekt, kan dat grote gevolgen hebben voor het consumentengedrag aldaar. Een van de cruciale motoren van de wereldeconomie kan daardoor gaan haperen. Wij verwachten dat deze correctie tijdelijk is en je beter kan kijken naar de lange termijn positieve ontwikkelingen. Doelstelling van Xi Jinping is om van China weer een politieke en economische supermacht te maken. China neemt afscheid van haar simpele export geleide model. ‘Copied in China’ wordt ‘Invented in China’ net als Japan en Korea hebben
PA G I N A 2 > > >
S E C U R I T I E S
B.V.
Kwartaalrapportage
doorgemaakt. In 2014 heeft China, ondanks een negatief advies van de US, de AIIB (Asian Infrastructure Investment Bank) opgericht waar inmiddels 57 landen zich bij hebben aangesloten. De Chinezen streven een reservevalutastatus na voor de Renmimbi, hetgeen de invloed van China vergroot op de internationale financiële markten. Om in aanmerking te komen voor een SDR (Special Drawing Rights) status is China druk bezig haar financiële markt te liberaliseren en heeft baat bij een sterke Renmimbi en geen devaluatie om de export te stimuleren. November dit jaar zal het IMF besluiten of de Chinese munt wordt toegevoegd aan de Special Drawing Rights van het IMF. De Chinese economie en aandelenmarkt (qua marktkapitalisatie) is de op één na grootse ter wereld en toch vertegenwoordigen Chinese aandelen nog geen 3% van de MSCI world All Countries index, tegen bijna 51% Amerikaanse aandelen. Dit zal gaan veranderen. China zal haar aandelenmarkten steunen en meer en betere ondernemingen zullen naar de beurs gaan met als gevolg dat het gewicht aan Chinese aandelen binnen MSCI world All Countries index zal toenemen. Indexvolgende beleggers worden hierdoor gedwongen meer Chinese aandelen te kopen hetgeen kan zorgen voor een langdurige stijgende Chinese aandelenindex. Even afhankelijk hoe snel het Griekse probleem is opgelost verwachten wij dat door de nog steeds lage rentes er weer meer geld
2 e K W A R TA A L 2 0 1 5
stroomt richting risicovollere beleggingen. Dividendrendement op aandelen en vastgoed is nog steeds aanzienlijk beter dan de rentevergoeding op een spaarrekening of een veilige staatslening. Voor een hogere rentevergoeding zal nog steeds moeten worden gekeken naar obligaties genoteerd in dollars, high yield obligaties of obligaties uit de opkomende landen.
Aandelen Aandelen deden een stapje terug na een eerste droomkwartaal. Zoals we in ons vorige verslag al schreven zou een herhaling van het eerste kwartaal moeilijk zijn. Bij het minste geringste aan onzekerheid zijn beleggers ook sneller genegen hun winst te pakken dan na een minder uitvoerige beursstijging. De AEX index daalde afgelopen kwartaal 3,5% geheel in lijn met de Europese index. Per saldo nog steeds een mooie plus dit jaar van ruim 11% voor de AEX en 12,6% voor de MSCI Europe. In de Verenigende gebeurde niet veel. Die hebben ook minder last van de Griekse Tragedie. De Dow Jones index daalde 0,9% in USD en omgerekend in Euro’s 4,6%. Over het gehele jaar laat de Dow Jones index omgerekend in euro’s echter toch nog een mooie plus zien van 7,3%. Het rendement van de MSCI Emerging markets index was afgelopen kwartaal ook negatief met 3,1%. Economisch gezien is er weinig veranderd en de Griekse economie binnen Europa,
PA G I N A 3 > > >
S E C U R I T I E S
B.V.
Kwartaalrapportage
2 e K W A R TA A L 2 0 1 5
AEX, Dow Jones en Emerging Markets
en zeker wereldwijd, is een kleine speler. Mocht door Griekenland de economie wel gaan haperen dan zal Mario Draghi waarschijnlijk nog meer geld in de markt pompen. Geen reden voor terughoudendheid maar eerder mooie koopmomenten voor kwaliteitsaandelen.
Obligaties Obligaties hadden het zwaar afgelopen kwartaal. Alle categorieën, met uitzondering van High yield wat vrijwel gelijk bleef, daalden tussen de 2% en 6%. Iets wat we afgelopen jaren niet meer hebben gezien. Een Wake Up Call dat we nu echt de bodem hebben gezien van de rente? Bij een stijgende rente kan je het beste obligaties aanhouden met een zeer korte looptijd. Wie echter in veilige korte Nederlandse of Duitse staatsleningen wil beleggen moet er rekening mee houden dat alles met een looptijd van korter dan
3 jaar een negatief rendement geeft. Langere looptijden geven wel een positief rendement maar met het risico op flinke koersverliezen als de rente gaat stijgen. Afgelopen weken hebben we gezien hoe heftig de 10 jarige leningen kunnen bewegen, laat staan lenigen met een nog veel langere looptijd. Uit een onderzoek van Beurwijzer.com en de VEB blijkt dat steeds meer particuliere beleggers momenteel aandelen en vastgoed als veiligere belegging zien dan obligaties. Dit vanwege de huidige lage rentestand en sterkt toegenomen volatiliteit op obligatiemarkten, iets waarmee we maar mee moeten leren leven volgens ECB-president Mario Draghi. Het rendement op bedrijfsobligaties van grote solide ondernemingen is momenteel ook erg laag. Bij een toch al lage rentevergoeding kunnen converteerbare obligaties best een goed alternatief zijn. Daar is de rentevergoeding laag maar omdat deze obligaties mogen worden omgezet in aandelen van dat bedrijf
PA G I N A 4 > > >
S E C U R I T I E S
B.V.
Kwartaalrapportage
2 e K W A R TA A L 2 0 1 5
10-jaars rente Euroland 2,500 2,300 2,100 1,900 1,700 1,500 1,300 1,100 0,900 0,700 0,500 Mrt Mei 2012
Jul
Sept Nov 2013
Jan
Mrt
Mei Jul Sept Nov 2014
tegen een van te voren vastgestelde prijs kan het bij een stijgende aandelenbeurs een leuk extra rendement opleveren. Het is als het ware een obligatie met een call optie erbij op de aandelen van dat bedrijf. Voor een hogere rentevergoeding zal nog steeds moeten worden gekeken naar obligaties genoteerd in dollars, high yield obligaties of obligaties uit de opkomende landen. Voorlopig zien wij nog geen verandering in het beleid van de centrale banken. De ECB blijft tot ver in 2016 obligatie opkopen en de FED zal naar alle verwachting in september/oktober dit van dit jaar een eerste kleine renteverhoging doorvoeren. Een stijgende rente dan wel slecht voor obligatiehouders maar de verwachting van een rentestijging is al ingeprijsd en zolang de USD harder stijgt dan dat de koers van USD genoteerde obligaties daalt blijven dit soort obligaties aantrekkelijk.
Jan
Mrt 2015
Mei
Jul
Sept Nov
Jan
Mrt
Vastgoed Vastgoed heeft ook een minder goed tweede kwartaal achter de rug. Europees vastgoed daalde bijna 7% en wereldwijd ruim 9%. Door de flinke stijging van het eerstekwartaal is vastgoed nog steeds een goede belegging geweest dit jaar. Rendement YTD is rond de 11%. Wij blijven positief over vastgoed en zien de daling van afgelopen kwartaal puur als een tijdelijk correctie vanwege onzekere externe marktomstandigheden.
B&O Securities Vermogensbeheer Vanwege het verzwakken van de euro is het verstandig ook andere sterke valuta’s aan te houden in de portefeuille. Men denkt dan niet meteen aan de Chinese munt maar vanwege de veranderingen daar, kan dat best wel eens interessant worden. Zoals ik al aangaf heeft China er
PA G I N A 5 > > >
S E C U R I T I E S
B.V.
Kwartaalrapportage
belang bij dat de Renmimbi een sterke munt wordt om te worden opgenomen als Special Drawing Rigt van het IMF. De chinezen zullen wereldwijde ingebruikname van de Renmimbi stimuleren hetgeen de rente daar zal doen dalen als gevolg van de nieuwe status als reservevaluta. Rusland accepteert inmiddels de Renmimbi al als betaalmiddel voor de olie die ze naar China exporteren. Momenteel onderzoeken wij een Chinees obligatiebeleggingsfonds van ICBC (Industrial and Commercial Bank of China) genoteerd in Renmimbi. Het fonds is toegankelijk voor de Europese belegger (heeft een notering in Luxemburg UCITS SICAV).
2 e K W A R TA A L 2 0 1 5
Rendementen daar liggen nog tussen de 4% en 5%. Gezien de ontwikkeling van China als geheel en van de Renmimbi kan dit uit oogpunt van diversificatie en zoektocht naar rendement best een goede toevoeging zijn binnen het obligatiegedeelte van een portefeuille. De vraag is alleen wachten tot november op uitslag van het IMF of nu vast deels instappen. Wij komen binnenkort met een advies hierover.
Vergelijkingsmaatstaven Puur ter informatie vermelden wij elk kwartaal een aantal Benchmarks. Ons beleggingsbeleid is niet gericht op het verslaan van een of meerdere Benchmarks.
Mike Willems 9 juli 2015 Alle gegevens in de Kwartaalrapportage werden door ons opgesteld en ontleend aan betrouwbaar geachte bronnen. Eventuele onjuistheden vallen echter buiten onze verantwoordelijkheid. Overname van gegevens, nadruk - hetzij geheel, hetzij gedeeltelijk - is toegestaan zonder voorafgaande toestemming van Boer & Olij, doch bronvermelding wordt op prijs gesteld.
COMMISSIONAIRS IN EFFECTEN Postbus 1912 1000 BX AMSTERDAM B e z o e k a d re s Ve e m k a d e 2 4 0 - 2 4 2 Ve r g u n n i n g h o u d e r A F M
VERMOGENSBEHEER Te l 0 2 0 5 2 2 5 2 5 2 Fax 020 522 52 56 Ve r g u n n i n g h o u d e r D N B
INSTITUTIONAL SALES Te l + 3 1 ( 0 ) 2 0 6 2 3 8 8 8 3 F a x + 3 1 ( 0 ) 2 0 5 2 2 5 2 5 6 Member NYSE EURONEXT
W W W . B O E R O L I J . N L
[email protected] KvK AMSTERDAM 50086359 B T W - n r. N L 8 2 2 5 . 3 1 . 8 1 1 . B 0 1 Aangesloten instelling DSI
