Infobrochure :
Kunststofopleidingen KHBO Master Kunststofverwerking Master na Master Industriële Kunststofverwerking
KHBO ExpertiseCentrum Kunststoffen
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
EDB/HBN/5-5-2011
Afkortingen Ba
: Bachelor
CH
: Chemie
CLF
: Cutter Location File
EM
: Elektromechanica
IKV
: Industriële KunststofVerwerking
IAK
: Industriële Adviesraad Kunststoffen
IO
: Industrieel Ontwerp
KHBO
: Katholieke Hogeschool Brugge Oostende
KTA
: Koninklijk Technisch Atheneum
KV
: KunststofVerwerking
Ma
: Master
ManaMa
: Master na Master
MOP
: Mechanisch Ontwerp en Productietechnieken
PO
: ProductOntwikkeling
VKC
: Vlaams Kunststof Centrum
VTI
: Vrij Technisch Instituut
WVOK
: Werk Vorming Onderwijs Kunststoffen
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
2
EDB/HBN/5-5-2011
Inhoud
1. Inleiding 2. Opleidingen Ma KV – ManaMa IKV 2.1 Academisch onderwijs 2.1.1 Instroom 2.1.2 Curriculum 2.1.3 Laboratoria 2.1.3.1 Lab Numerieke Simulatietechnieken 2.1.3.2 Lab Kunststofvormgevingstechnieken 2.1.3.3 Lab Materialen 2.1.4 Samenwerking – Contacten 2.1.4.1 Universiteiten 2.1.4.2 Hogescholen 2.1.4.3 Middelbare scholen 2.1.4.4 Kenniscentra – Beroepsfederaties 2.1.4.5 Bedrijven 2.2 Wetenschappelijke en Maatschappelijke dienstverlening 2.3 Wetenschappelijk Onderzoek 3. Industriële Adviesraad Kunststoffen 4. Info
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
3
EDB/HBN/5-5-2011
1. Inleiding
2001 : Dekaan Yves Willems(faculteit ingenieurswetenschappen K.U.Leuven) en departementshoofd Egide Degroote departement IW&T, KHBO) beslissen om samen een voortgezette opleiding Industriële KunststofVerwerking (1 jaar) op te starten. Deze opleiding is toegankelijk voor industrieel ingenieurs en gegradueerden Elektromechanica, industrieel ingenieurs en gegradueerden Chemie Industrieel Ontwerp en licentiaten Productontwikkeling.
2004 : Op vraag van de kunststofindustrie en Fechiplast (federatie van kunststofverwerkers) wordt de bachelor- en masteropleiding (3 Jaar + 1 jaar) Kunststofverwerking opgestart en wordt de voortgezette opleiding Industriële KunststofVerwerking omgezet naar de Master na Master opleiding Industriële Kunststofverwerking (1 jaar) . Tezelfdertijd wordt een Master-diploma Elektromechanica, Chemie, Industrieel Ontwerp of Productontwikkeling de toelatingsvoorwaarde voor het volgen van de MasternaMaster opleiding IKV.
2007 : De academische bacheloropleiding Kunststofverwerking wordt afgebouwd. De masteropleiding Kunststofverwerking en de Master na Master opleiding Industriële Kunststofverwerking worden behouden.
2008 : De Masteropleiding Kunststofverwerking wordt door de provincie West-Vlaanderen ondersteund en erkend als Laagdrempelig Expertise-en Dienstencentrum Kunststoffentechnologie.
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
4
EDB/HBN/5-5-2011
2. Opleidingen Ma KV - ManaMa IKV . Decretale zending : * Academisch onderwijs * Wetenschappelijke en maatschappelijke dienstverlening * Wetenschappelijk onderzoek
2.1
Academisch Onderwijs
2.1.1 Instroom De instroommogelijkheden voor de Ma KV en de ManaMa IKV worden weergegeven op fig. 1. Afwijkingen hiervan zijn mogelijk en worden beoordeeld op basis van een curriculumdossier. Ac Ba EM andere instelling
Geïndividualiseerd opleidingsprogramma
Ac Ba EM KHBO
Voorbereidings-
Ma KV
Andere Ac Ba
Programma
Schakelprogramma
Prof Ba
Ma
Andere Ma
Onderzoek naar geschiktheid en bekwaamheid
Ma na Ma IKV
EM, CH, IO, PO
fig.1 Instroommogelijkheden voor de Masteropleidingen Kunststoffen
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
5
EDB/HBN/5-5-2011
2.1.2 Curriculum Het programma dat aangeboden wordt, is gebaseerd op de kunststofcirkel (fig. 2). Ruime aandacht wordt besteed aan de industriële contacten in de masterproef (Ma KV) en het industrieel project (ManaMa IKV)
1.Grondstof Polymeersynthese Technologische eigenschappen
2.Productontwerp Functioneel dimensioneren
Kwaliteit Ecologie Veiligheid Ethiek Economie
5. Recyclage
4. Nabehandelingen
3.Vormgeving
Chemische nabehand. Mechanische nabewerk.
Spuitgieten-Extrusie Warmvervormen– Schuimen-Kalanderen
fig. 2 Kunststofcirkel
2.1.3 Laboratoria De kunststofopleidingen beschikken over drie specifieke labo’s nl.: Lab Numerieke Simulatietechnieken Lab Kunststofvormgevingstechnieken Lab Materialen
Deze laboratoria samen met de bijhorende competenties werd samengebundeld in het “KHBO Expertise Centrum Kunststoffen”.
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
6
EDB/HBN/5-5-2011
2.1.3.1 Lab Numerieke Simulatietechnieken Aan de hand van softwarepakketten wordt het fysisch proces en de bijhorende fenomenen van de kunststofvormgevingsprocessen, spuitgieten, extrusie en thermoformeren gesimuleerd en voorspeld. Beschikbare softwarepakketten : NX - CAD Deze module wordt gebruikt om producten en matrijzen te ontwerpen . Verder worden hiermee CLF-files aangemaakt voor de mechanische vormgevingstechnieken. NX Advanced Simulation Dit pakket laat toe structuren te meshen, randvoorwaarden en belastingen op te leggen voor mechanisch belaste structuren (statisch en dynamisch), thermisch belaste systemen en strominsgverschijnselen. NX CAE/ Nastran Solver Lineaire en niet-lineaire berekeningen voor statisch en dynamisch belaste mechanische systemen NX CAE/ Advanced Thermal- Advanced Flow Simulaties van thermische fenomenen, stromingsverschijnselen alsook combinaties van beide, kunnen met deze software uitgevoerd worden (fig. 3)
fig. 3 Temperatuurbeeld van verkeerscamera
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
7
EDB/HBN/5-5-2011
Autodesk Moldflow Insight/ Adviser Validatie en optimalisatie van kunststofonderdelen, injectiematrijzen en spuitgietprocessen. Deze software simuleert de vulfase van het thermoplastisch spuitgietproces in functie van procesparameters : injecteerdruk, klemkracht, koeltijd.. Daarnaast kunnen krimp- en warpagesimulaties uitgevoerd worden alsook voorspellingen gemaakt worden van potentiële defecten zoals laslijnen, luchtinsluitsels, krimpholtes (fig. 4). Speciale spuitgietprocessen zoals insertmolding, gasondersteund spuitgieten, co-injection molding en reactive molding(RIM/RTM) behoren ook tot de mogelijkheden.
fig.4 Moldflowsimulatie kunststofproduct (vultijd)
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
8
EDB/HBN/5-5-2011
Virtual Extrusion Laboratory Het softwarepakket Virtual Extrusion Lab wordt gebruikt voor het ontwerp en optimalisatie van het extrusieproces. Dit betekent optimalisatie van de matrijs voor maximale productie, optimalisatie van de kalibratie en de koeling, vloei- en drukverdeling in extruder en matrijs (fig. 5).
fig. 5 Simulatie extrusieprofiel (doorstroomsnelheden)
T-sim Bij het thermoformeren wordt de verwarmde en plastisch geworden kunststofplaat door een matrijs in de gewenste vorm gebracht. Dit proces en bijhorende fenomenen zoals plaatdiktes (fig. 6), en temperatuurprofielen worden gesimuleerd met het softwarepakket T-sim.
fig. 6 Simulatie thermoformeren kunststofplaat (wanddiktes)
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
9
EDB/HBN/5-5-2011
2.1.3.2 Lab Kunststofvormgevingstechnieken De vormgevingstechnieken spuitgieten, extrusie en thermoformeren worden in dit lab uitgetest op industriële machines. Het lab kunststofvormgevingstechnieken is voorzien van een extrusielijn, 2 spuitgietmachines met bijhorende randapparatuur en een thermoformeermachine. Onderstaande lijst geeft een overzicht van de aanwezige apparatuur. Arburg 50T en Arburg 30T spuitgietmachines (fig. 7) Arburg Thermolift warmeluchtdroger Regloplas 90S tempereertoestel Normmatrijs trekstaven (met P en T sensoren) Normmatrijs kerfslagstaven (met P en T sensoren) Dr Collin 30M meetextruder (met P en T sensoren langs de schroef )
(fig.8) Thermoformeermachine Geiss U8 (fig 9) Vacuüminstallatie voor vervaardigen van composieten(vacuum bagging en liquid resin infusion)
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
10
EDB/HBN/5-5-2011
fig. 7 Spuitgietmachines
fig. 8 Extrusielijn
fig. 9 Thermoformeermachine
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
11
EDB/HBN/5-5-2011
2.1.3.3 Lab Materialen Het lab Materialen beschikt over een uitgebreid gamma aan meettechnieken voor materiaalkarakterisatie. Zowel mechanische als fysische karakteristieken kunnen opgemeten worden. FTIR spectroscopie Atomaire absorptie spectrometrie UV-VIS spectroscopie NMR spectroscopie Gas chromatografie HPLC analyse TOC metingen Differential Scanning Calorimetrie(DSC) Verbrandingswarmtemetingen Melt Flow Index(MFI) Viscosimetrie Trek- en buigtesten(stress-strain measurements) Impact testen Hardheidsmetingen Statische en dynamische contacthoekmetingen Glans- en kleurmetingen Microscoopmetingen Pilot Plant Polymer Synthesis
fig. 10 Capillaire Rheometer –Trekbank -DSC
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
12
EDB/HBN/5-5-2011
2.1.4 Samenwerking – Contacten Er is een zeer brede basis van samenwerking in het kader van masterproeven, industriële projecten, maatschappelijke en wetenschappelijke dienstverlening en wetenschappelijk onderzoek met universiteiten, hogescholen, middelbare scholen, kenniscentra, beroepsfederaties en vooral kunststofbedrijven. 2.1.4.1 Universiteiten K.U.Leuven Departement Metalen en Toegepaste Materialen : prof. dr. ir. I. Verpoest Departement Chemische Ingenieurstechnieken : prof. dr. ir. P. Moldenaers – prof. dr. ir. P. Vanpuyvelde Departement Werktuigkunde : prof. dr. ir. D. Vandepitte Tomas Bata University, Zlin, Tsjechië Faculty of Technology, department of Polymer Engineering prof. dr. M. Zatloukal Upper Austria University of Applied Sciences, Wels, Oostenrijk Polymer Processing, prof. dr. G. Zitzenbacher, prof. Dr. D. Heim
2.1.4.2 Hogescholen KaHo St Lieven, Gent Ir. K. Vandenhautte Katholieke Hogeschool Limburg Cel Kunststoffen ir. L. Naelaerts Institut Supérieure de Plasturgie d’Alençon, Alençon, France prof. A. Tiendrebéogo 2.1.4.3 Middelbare scholen VTI, Tielt KTA, Brugge Instituut Glorieux, Oostakker
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
13
EDB/HBN/5-5-2011
2.1.4.4 Kenniscentra – Beroepsfederaties
VKC, Kortrijk Competentiepool Flanders PlasticVision Federplast WVOK 2.1.4.5 Bedrijven
3M, Acrosoma , ANL, Anziplast, Arburg, BASF, Bayer Lanxess, Bayer Polymer Sheets Europe, BPM , Campine, Composit Trailer, Deceuninck NV, De Ster, Didak, DME, Dupont de Nemours, Dyka Plastics, Eriks, Exel Composites, Henkel, Injextru Plastics, Kaysersberg Plastics, Lyondell Basell, Materialise, Mc Bride, Netstal, Niko, Orac Industries, Oroplastic, Philips, Plastal NV, Plastigi, Plastimmo, Plast-O-Form, Procap NV, Proviron Functional Chemicals, Quadrant EPP, Quadrant CMS, Recticel, Renolit, Resilium, Samsonite Europe NV, Solutia, Spiromatic, StockPlastics, Structuplas, Tessenderlo Group, Tupperware, Tyco Electronics, Villeroy&Boch, Vitalo Group, Vosschemie, Indurub, Proviron, Eriks+Baudoin,...
2.2
Wetenschappelijke en maatschappelijke dienstverlening Projecten in samenwerking met de industrie kunnen al naargelang de inhoud, complexiteit en de beschikbare tijdsduur, uitgewerkt worden als wetenschappelijke en maatschappelijke dienstverlening, industriële projecten van de ManaMa IKV of als masterproef in de Ma KV. Projecten van beperkte duur en met een korte realisatietermijn worden uitgewerkt als maatschappelijke dienstverlening met de competenties en uitrusting zoals die in de labo’s beschikbaar zijn. Studiedagen en opleidingen worden verzorgd als disseminatie van eigen onderzoek en competenties naar alle geïnteresseerden. Opleidingen kunnen echter ook op maat van het bedrijf aangeboden worden.
Implementatie van MPX en SPC aan de spuitgietmachine, Tupperware, Aalst Studie van de procesparameters bij het thermoformeren van kunststofplaten, Vitalo Group, Meulebeke
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
14
EDB/HBN/5-5-2011
Invloed van de procesparameters van het rotatiegietproces op de materiaaleigenschappen, Plastigi, Herentals Onderzoek naar de dimensiestabiliteit van TH-producten als functie van hun procesverleden, Philips, Hoogstraten Fundamenteel onderzoek naar de correlatie tussen de hoeklassterkte en lasfactor van geëxtrudeerde PVC-profielen, Deceuninck NV, Hooglede-Gits Onderzoek vezeloriëntatie bij extrusie van platen via numerieke simulaties, Quadrant EPP, Tielt Bepalen van de mechanische eigenschappen van UV-uithardende polyester : trek- en buigsterkte, Vosschemie, Lier Analyse van spuitgietfouten bij een polycarbonaatlens, Punch Products NV, Evergem Onderzoek omtrent de prepolymeertechniek ter verbetering van de huidige PU-formulatie, Recticel, Wetteren Het gebruik van infrarood-thermografie bij de kunststofverwerking, VKC, Kortrijk Bepaling van de invloed van de lasspiegeltemperatuur, smeltdruk en lasvlakgeometrie op de smelttijd en de hoeklassterkte bij het spiegellassen van PVC-profielen, Deceuninck NV, Hooglede-Gits Analyse en optimalisatie van het opwarmen en afkoelen van de HDPEkunststofplaat bij het thermovormen, Vitalo Group, Meulebeke Onderzoek naar de invloed van de mechanische verschillen van lasmachines en het gevolg daarvan op de hoeklassterkte, Deceuninck NV, Hooglede-Gits Fysico-mechanische en thermische eigenschappen van nieuwe polyolefinproducten tov styreengebaseerde polymeren, ic ABS en HIPS, Basell Polyolefins, Ottignies Uitvoering van mechanische testen en kwaliteitsbewaking naar E23-norm toe, van composietprofielen, Exel Composites, Oudenaarde Studie naar de effecten van twee PPA's op het vloeigedrag en de eigenschappen van LLDPE en PP, 3M, Zwijndrecht
Invloed van de densiteit bij het lagedruk spuitgietproces, Orac Industries NV, Oostende Thermovormen van platen in HDPE en PPC : studie van de mogelijkheden en optimalisatie van de producteigenschappen, Vitalo Group, Meulebeke Vacuümtechniek voor silo deksels, Spiromatic, Nazareth Optimalisatie van de dikte van de overmouldingcomponent van een bakje, De Ster, Hoogstraten Optimalistatie van matrijskoeling, Vitalo Group, Meulebeke Vul- en koelanalyse voor medisch onderdeel, Plast-O-Form, Izegem Berekenen van een skid, Anziplast, Izegem Vul-, koel- en kromtrekanalyse voor een plantbak, VKC, Kortrijk Invloed van een “in mold label” op het kromtrekken van een dienblad, De Ster, Hoogstraten Numerieke simulatie van het thermisch gedrag van een Power LED Eye behuizing, Modular Lighting Instruments, Roeselare Charpytesten op Compolite panelen, Recticel, Wetteren Brochure Ma KV/ManaMa IKV
15
EDB/HBN/5-5-2011
Gewichtsoptimalisatie van kunststofbestekdelen, De Ster, Hoogstraten Bepalen van aanspuitpunten voor asymmetrische potjes, R&D Potmstudios BV, Eindhoven Extrusietesten met scrapmateriaal, VKC, Kortrijk Vergelijkende koelsimulaties voor een scheermesonderdeel, Plast-O-Form, Izegem Opmeten en belasten van kunststof schroefdraadonderdelen, StockPlastics, Zwevezele Thermische berekening van verkeerscamera, Traficon NV, Wevelgem Analyse en experimentele verificatie van mechanische eigenschappen van thermisch belaste kunststof diepvriesdeuren, Agridoor, Diksmuide Studiedag : Optimalisatie van de lijmkeuze bij het ontwerp.
2.3
Wetenschappelijk Onderzoek Wetenschappelijk onderzoek is inhoudelijk diepgaander en gespreid over een langere tijdsperiode dan maatschappelijke dienstverlening. Het wetenschappelijk onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met bedrijven, universiteiten en kenniscentra. Concreet vertaalt zich dit in doctoraatsstudies, IWT innovatiestudies en Tetrafondsprojecten. Doctoraatsstudie : dr.ir. F. Desplentere, K.U.Leuven, 2007 “ Meso-macro stochastic flow simulation for liquid moulding composite processes” Doctoraatsstudie : ing. W. Sambaer, Tomas Bata University, Zlin, Tsjechië “ Analysis and control of electrospinning to produce nanofibers” Doctoraatsstudie : ing. B. Buffel , Baekelandmandaat i.s.m. Recticel , dept.MTM KULeuven “Vezelversterkte polyurethaan sandwichpanelen: karakterisatie, optimalisatie en numerieke modellering” IWT-innovatieproject : ism Composit Trailer,Lokeren en K.U.Leuven “Onderzoek over het Acrosoma® pultrusie proces” IWT-innovatieproject : ism Curana, Roeselare “ Ontwikkeling van een prototype kunststofbagagedrager voor een fiets” IWT-innovatiestudie : ism Crea, Roeselare "Het verhogen van de plooibaarheid van de rillen in kunststofdozen door middel van modificaties in het vormgevingsproces"
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
16
EDB/HBN/5-5-2011
PWO-project : “ Technologische en economische valorisatie van kunststofscrap in eigen bedrijf” Onderzoeksproject : “Onderzoek van lijmverbindingen: statisch en dynamische belastingen” Onderzoeksproject : “Optimalisatie van energieverbruik bij kunststofverwerking” Onderzoeksproject : “Korte middenlange-vezelversterkte producten : verwerking en karakterisatie.”
3. Industriële Adviesraad Kunststoffen Al deze kunststofopleidingen worden ondersteund door een adviesraad die samengesteld is uit vertegenwoordigers van de kunststofindustrie, leden van de beroepsfederatie Federplast, de kenniscentra Sirris en VKC, de competentiepool PlasticVison, de associatie K.U.Leuven en KHBO.
4. Info •
dr. ir. Eric Debrabandere
:
[email protected]
•
ir. Hilde Bonte :
[email protected]
KHBO, departement IW&T Zeedijk 101 8400 Oostende Tel.: Fax:
+32 59 56 90 45 +32 59 56 90 01 +32 59 56 90 45
Brochure Ma KV/ManaMa IKV
17
EDB/HBN/5-5-2011