KUNSTLETTER[s] IN DIT NUMMER. Gesprekken met kunstenaars Blikvangers Project Expeditie KUNSTWERK[t] Oproep

erkenningsnummer : P209149

KUNSTLETTER[s] Tijdschrift | Verschijnt 5x per jaar in jan-mrt–jun–sep-nov | Afgiftekantoor 9000 Gent X | Jaargang 8 | maart 2009

IN DIT NUMMER Gesprekken met kunstenaars

Nick Ervinck

Blikvangers Nieuwe tentoonstellingen/Superstories Project Expeditie KUNSTWERK[t] Oproep

Matchbox Het Huis van Oscar De 12 weken van Sint-Michiel

Inhoud

PROJECT MATCHBOX Blikvangers BLIKVANGERS EXTRA SUPERSTORIES VORMING Gesprekken met kunstenaars NICK ERVINCK expo PUBLICATIES PRAKTIJKBOEK AtelierbezoekEN expeditie kunstwerk[t] HET HUIS VAN OSCAR oproep DE 12 WEKEN VAN SINT-MICHIEL kunst na ‘45 Letter[s] van de wet KORT zoekertjes agenda

03 04 07 10 11 15 18 19 20 22 23 27 28 29 31

Jaargang 8 / maart 2009 Beeld cover: Koen Vanmechelen, Red Jungle Fowl Archeology, Verbeke Foundation, Kemzeke (B), 2003. Foto: Annemie Vingerhoets.

BINNENKORT BIJ KUNSTWERK[t]: Atelierbezoeken - Nick Ervinck Kortemark , 26 april - Roos van de Velde Kapelle-op-den-Bos, 16 mei - Kunstglasramen Mestdagh Gent, 19 juni EN OOK: - Infobeurs voor de beeldende kunstenaar Oostkamp, 29 maart - Tweedaagse workshop: digitale portfolio Hasselt, 9 en 16 mei - Opbouw van een tentoonstelling Gent, 20 juni

KUNSTWERK[t] is de organisatie ter ondersteuning van de beeldende kunsten, erkend op het decreet amateurkunsten (22 december 2000).

2

KL[s] maart 2009

KUNSTLETTER[s] is een uitgave van KUNSTWERK[t] vzw, organisatie voor beeldende kunsten in Vlaanderen.

Wie is wie

Algemeen beleid: Bea Vansteelandt 09/235.22.77 / [email protected] Projecten, expocircuit, lessenpakketten: Annemie Vingerhoets 09/235.22.73 / [email protected] Uitleendienst, documentatiecentrum: Chantal Steenhaut 09/235.22.71 / [email protected] Vorming: Petja Gekiere 09/235.22.74 / [email protected] Pers, promotie en administratie: Katrien Boogaerts 09/235.22.75 / [email protected] Redactie: Ward Desloovere 09/235.22.72 / [email protected] Raad van Beheer Hilde De Leeuw, Luc Verbeke, Roger De Moerloose, Marcel Quintijn, Alain Delmotte, Peggy Saey, Philippe Vanderschaeghe, Marleen D’Joos, Bob Vanden Eynde, Stefaan Gunst, Sophie Martens.

Abonneren?

Een abonnement kost e 10 voor 5 nummers. Daarnaast bestaat er een groepsabonnement: e 30. Meer info: KUNSTWERK[t], tel. 09/235.22.70 [email protected] of op www.kunstwerkt.be Ons rekeningnummer: 001-3538770-92 Als u NU abonneert ontvangt u kunstletter[s] t.e.m. maart 2010

Redactiesecretariaat KUNSTWERK[t], Bijlokekaai 7c, B-9000 Gent. e-mail: [email protected]

Werkten mee aan dit nummer Claude Blondeel, Willem Elias, André De Nys, Hilde Van Canneyt. Hoofdredactie: Ward Desloovere.

Vormgeving [email protected] Oplage 3700 ex. Periodiciteit verschijnt 5 maal per jaar

Verantwoordelijke uitgever Hilde De Leeuw, Bijlokekaai 7c, B-9000 Gent.

MATCHBOX KUNSTWERK[t] lanceert een

expo op wielen Matchbox is een exporuimte op wielen, waarin de ontmoeting tussen een professionele en niet-professionele kunstenaar centraal staat. Er wordt dus telkens werk van 2 kunstenaars getoond, 2 kunstenaars waartussen een zekere ‘match’ bestaat. Per provincie wordt een curator aangesteld die telkens 1 professionele en 1 niet-professionele kunstenaar aan elkaar linkt. Deze Matchbox zal het komende jaar het hele Vlaamse land doorkruisen. Dus wellicht ook wel eens terug te vinden zijn bij jou in de buurt. Volg zijn traject via onze website www.kunstwerkt.be en breng zeker eens bezoekje aan deze unieke mini-tentoonstellingsbox. Bij de oversteek van een provinciegrens komen er telkens 2 andere kunstenaars aan bod. Startschot van onze doortocht door Vlaanderen geven we op 27 juni 2009 in Limburg. Dan kan je de matchbox terug vinden aan Z33 in Hasselt! We openen dan voor het eerst onze ‘matchbox-deuren’ voor de geïnteresseerde bezoeker of toevallige passant! Kom dus zeker een kijkje nemen! +++++++++++++++++++++++++++++++++ MATCHBOX - Hasselt Opening op 27 juni aan Z33 te Hasselt. Curator: Jan Boelen, directeur Z33. +++++++++++++++++++++++++++++++++

KL[s] maart 2009

3

T I P S

BLIKVANGERS STADSVISOENEN IN MECHELEN

Op 12 mei 2009 is het precies 450 jaar geleden dat het aartsbisdom Mechelen geïnstalleerd werd. Wat is de betekenis van zo’n plechtige verjaardag vandaag, met een bevolking die zo kleurrijk en divers is, met een waaier aan culturen en godsdiensten? Onder de gemeenschappelijke noemer “Stadsvisioenen” gaat Mechelen aan de hand van tientallen kunstprojecten op zoek naar de spiritualiteit, die al lang niet meer alleen in kerken, kloosters of moskeeën wordt beleefd. De Hemel in Tegenlicht Wij westerlingen grasduinen graag in exotische culturen. Uit pure nieuwsgierigheid? Waardering voor “het andere”? Zoeken we elders “iets” dat we zijn kwijtgeraakt in onze eigen rationele cultuur? Gaan we op zoek naar een band met “iets” dat ons het gevoel geeft dat we niet verloren zijn? Die bezielende band kenden we – nog niet eens zolang geleden – inderdaad ook in onze westerse cultuur. Maar nu bevreemdt die verbinding ons en is ze voor onszelf raadselachtig geworden. We herkennen onze culturele erfenis niet meer. Meer nog, velen schamen zich ervoor of lachen ermee. Op de tentoonstelling “De Hemel in Tegenlicht” kan je zelf de confrontatie aangaan. Willen wij dat oude geloof nog wel zien? Het staat in elk geval in tegenlicht, waardoor we het nog moeilijk kunnen waarnemen. De tentoonstelling nodigt je uit om te genieten van de overvloedige spirituele schoonheid die onze westerse cultuur eeuwenlang als haar hoogste doel zag. En dit aan de hand van pakweg driehonderd artefacten, opgediept uit kerken en kapellen uit de onooglijkste dorpen van la Flandre profonde. “De Hemel in Tegenlicht” is een one-way ticket to heaven. Een reis waarin werelden van geesten en stervelingen, engelen en zondaars, duivels en heiligen in elkaar haken. Een reis die meer vragen oproept dan antwoorden geeft. Een reis die voelbaar maakt hoe mensen omgingen met datgene waarmee men niet kan omgaan. Je hoeft het niet te begrijpen, maar je kan het wel beleven, dankzij deze ontdekkingsreis doorheen een wonderland dat ooit het onze was... De Hemel in Tegenlicht Lamot – Van Beethovenstraat 8 ( ingang lans Havenwerf ) – Mechelen

All That Is Solid Melts into Air / Al het Vaststaande Verdampt Nog een tweede visioen in Mechelen. Het verlangen naar iets dat ons rationeel denken overstijgt, is een menselijk trekje dat we terug vinden in alle tijden. In de twintigste eeuw is onze westerse wereld echter veel van haar betovering verloren. Wat moet je dan met een religieuze impuls in een nuchtere, geglobaliseerde wereld? Steeds vaker zoeken we een antwoord in de sfeer van de hedendaagse kunsten. Het Antwerpse MuHKA resideert drie maanden lang in Mechelen. Voor “All That Is Solid Melts into Air / Al het Vaststaande Verdampt” stelden de curatoren een tentoonstelling in vijf hoofdstukken samen. Elk hoofdstuk vindt plaats op een eigen locatie op en rond de Cultuursite in Mechelen. > “NIET NIETS” , dat te zien is in De Garage, brengt een analyse van de beeldvorming tot in haar meest elementaire componenten. Het project gaat op zoek naar kunst die ons in staat stelt onze innerlijke ruimte waar te nemen. > “DE MAAKBARE MENS” vindt onderdak in de Oude Minderbroederskerk. Deze tentoonstelling heeft een documentair karakter en focust op kunstenaars die het lichaam als medium gebruiken. Marina Abramovic, Danny Devos, Yves Klein en vele anderen concipieerden het menselijk lichaam als kunstwerk. > “HET WERK” ontvouwt zijn beschouwingen op het binnenplein van de Mechelse Academie en enkele aanpalende locaties. Hier staat de filosofie van de Duits-Joodse schrijfster Hannah Arendt centraal. Is een kunstwerk een “schepping” of moeten we het eerder zien als het resultaat van productie en consumptie? > “HET DING” in de klassieke tentoonstellingsruimten van het cultuurcentrum wil het kunstwerk niet benaderen als object, maar eerder als “ding”. Terwijl een object controleerbaar, tastbaar en benoembaar is, moet men het “ding” de stempel ongrijpbaar meegeven. Het ondoorgrondelijk raadsel van “het ding” vormt de bron voor spirituele reflectie. > “OP ZOEK NAAR DE GEEST” is te vinden in het Scheppersinstituut. Hier wordt de geestelijke substantie van kunst in vraag gesteld. Waar moeten we die dan wel gaan zoeken, of vinden we de essentie van kunst in de zoektocht zelf? Stadsvisoenen wil de steeds weer opduikende nieuwsgierigheid naar spiritualiteit ook koesteren met speciale aandacht voor architectuur, film, outdoor lichtkunstwerken, maatschappelijke debatten en voordrachten. Uitgebreide detailinformatie vind je op de website. Alle projecten zijn te bezoeken van 21 maart tot 21 juni 2009 dinsdag tot zondag : 10 u tot 18 u. www.stadsvisioenen.be

Elisabeth Broeckaert, Object. © Elisabeth Broeckaert

Werk van Jimmie Durham. Courtesy the artist

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

4

KL[s] maart 2009

DA VAN DYCK A BELLOTTO

Het Koninklijk Paleis in het Italiaanse Turijn staat in de steigers tot 2011 en dankzij deze ingrijpende werkzaamheden krijgt Bozar de uitzonderlijke kans om een groot deel van de collectie van de Galleria Sabauda te presenteren in Brussel. En dat is niet min! De tentoonstelling brengt een honderdtwintigtal kunstwerken samen van Pieter Brueghel de Oude, Rubens en Van Dyck, naast Italiaanse meesters als Mantegna, Bellotto en Gentileschi. “Da Van Dyck a Bellotto” vertelt de ontstaansgeschiedenis van de rijkelijke collectie van het hof van Savoye. Deze adellijke familie regeert al in de elfde eeuw over de Savoye, een historische landstreek in de Alpen. Dankzij slimme politieke zetten en strategische huwelijken wordt in de achttiende eeuw het territorium uitgebreid met Sicilië en Sardinië. Het geslacht Savoye legt uiteindelijk de basis voor het koninkrijk Italië. De familie blijft aan de macht in Italië tot net na de tweede wereldoorlog. De Galleria Sabauda werd gesticht in 1832 met het doel om het Italiaanse volk de kans te geven de prachtige topkunstwerken van het huis van Savoye te ontdekken en zo iets bij te leren over de kunstgeschiedenis. Vandaag is het één van de belangrijkste verzamelingen van Vlaamse schilderkunst in Europa.

toegevoegd waardoor de oude opname tot leven lijkt te komen. We kijken terug naar een gedateerde modernistische architectuur die ooit zelf juist zo toekomstgericht was. Het werk van David Claerbout doet ons twijfelen aan de waarachtigheid van het beeld. Is dit een historisch filmfragment of een volledig geregisseerde situatie? Hoe authentiek is de beeldenstroom die ons dagelijks overspoelt?

David Claerbout, Shadow Piece, 2005.

De Pont Wimlhelminapark 1 – Tilburg – NL ot 28 juni 2009 Dinsdag tot zondag :11u – 17u. www.depont.nl +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

GOYA, REDON en ENSOR

Anton Van Dyck, I figli di Carlo I d’Inghilterra 1635 Olio su tela 151 x 154 cm Torino, Galleria Sabauda, inv. 285, cat. 264 © Galleria Sabauda

Guido Reni, Saint Jean-Baptiste © Galleria Sabauda

“Da Van Dyck a Bellotto” Paleis voor Schone Kunsten Ravensteinstraat 23 – Brussel Tot 24 mei 2009 Dinsdag tot zondag : 10u – 18u Op donderdag tot 21u. www.bozar.be

Geen van de drie kunstenaars was er vies van om eigentijdse politieke en economische omstandigheden op de korrel te nemen. Toch is de manier waarop Goya (1746 – 1828), Redon (1840 – 1916) en Ensor (1860-1949) groteske motieven gebruiken heel verschillend. In de klassieke opvattingen van Goya spelen demonen, heksen en dwazen een tragikomische rol en dat verschilt duidelijk van de ernst en de typisch symbolistische mystificaties van Redon, of van de hilarische en cynische persiflages van Ensor. Vertrekkend vanuit de bijzonder rijke collectie van het KMSKA, is de tentoonstelling opgebouwd met uitzonderlijke bruiklenen uit het Museum of Modern Art in New York, het Musée d’Orsay in Parijs, het Prado in Madrid en andere musea in binnen- en buitenland. De confrontatie van deze kunstwerken verheldert en versterkt onmiskenbaar de betekenis van de drie merkwaardige kunstenaars.

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

DAVID CLAERBOUT

In de foto’s en videowerken van Claerbout is de hoofdrol weggelegd voor het licht en het verstrijken van de tijd. Claerbout gebruikt hierbij zowel oud als nieuw beeldmateriaal. De kunstenaar combineert het statische beeld van de fotografie met het bewegende filmbeeld waardoor er een verrassende verplaatsing in de tijd optreedt. Door middel van digitale manipulatie reanimeert hij oude foto’s en weet hij beweging en leven te brengen in beelden van een voorbije tijd. Het effect is bedrieglijk en intrigerend. Dit geldt ook voor “Shadow Piece” (2005); een zwart-wit videoprojectie waarin we de glazen toegangsdeuren van een gebouw zien. Met regelmaat komen er voorbijgangers in beeld die naar binnen willen. De bezoekers vinden echter de deuren gesloten. Uiteindelijk lopen ze weer weg en verdwijnen uit beeld. Uitgangspunt voor dit werk was een oude architectuurfoto. Vervolgens heeft Claerbout met digitale technieken de voorbijgangers aan het beeld

Goya, Wanordelijke dwaasheid

KL[s] maart 2009

5

Redon, Christus met de doornenkroon Redon, Christus met de doornenkroon

Museum Schone Kunsten Citadelpark – Gent Van 21 maart tot 21 juni 2009 Dinsdag tot zondag : 10u – 18u. www.mskgent.be ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

ART BRUSSELS

Ensor, Man van smarten

Goya, Redon en Ensor – groteske schilderijen en tekeningen Kon. Museum Schone Kunsten Leopold De Waelplaats – Antwerpen Tot 14 juni 2008 Dinsdag tot zondag : 10 u – 17 u www.kmska.be

Van 24 tot en met 27 april kan je in Brussels Expo terecht voor de 27ste editie van artbrussels. De beurs probeert een overzicht te bieden van nieuwe tendensen in de internationale kunstwereld. Dat doet ze door naast gevestigde galeries ook jonge opkomende galeries en galeries die innoverend talent promoten een plaats te geven. Bovendien werden 8 vrouwelijke kunstenaars die leven en werken in België uitgenodigd om een “site-specific” werk te creëren. Onder hen o.a. Fia Cielen, Berlinde De Bruyckere, Els Opsomer, Kelly Schacht en Cindy Wright. Daarnaast kun je op artbrussels ook terecht voor een Off-programma (met onder meer bezoeken aan privé-collecties en de Brussels Gallery Night) en debatten met interessante figuren uit de internationale kunstwereld)

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

EMILE CLAUS

Gefascineerd door de Franse impressionisten wordt Claus (1849 – 1924) een overtuigd en-plein-air schilder. De getormenteerde wilde kleurtoetsen van Monet botsen echter met het traditioneel Vlaams realisme dat Claus meekreeg van zijn leermeester Nicasius De Keyser aan de Academie in Antwerpen. Van de impressionisten behoudt hij vooral het naast elkaar plaatsen van complementaire kleuren om optimaal lichteffecten te visualiseren. Claus schildert met fijn gearceerde toetsen en poederachtige kleuren. Door het vrolijk makend zonnelicht in zijn tableaus wordt hij de wegbereider van het luminisme. De belangrijkste thema’s in zijn oeuvre zijn: de boerenarbeid in de tuin en op de akker, de poëzie van het eenvoudige dorpsleven en de landschappen aan de Leie. In de tentoonstelling worden de beste werken van Claus geconfronteerd met dat van tijdgenoten zoals Meunier, Léon Frédéric, Van Rysselberghe, en vele anderen. 6

KL[s] maart 2009

JANSSEN, Sam Samore, Scenario 2008, Michael Sailstorfer, e-moll 2006

Van 24 tot en met 27 april 2009 van 11 tot 19 uur Brussels Expo - Hall 1 en 3 www.artbrussels.be +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ [André De Nys]

blikvangers

extra

Studio Makkink & Bey - Cleanliness is next to Godliness foto: Contrasts. Gallery / Studio Makkink & Bey

SUPERSTORIES Tot 10 mei 2009 kun je je in Hasselt op sleeptouw laten nemen door “SuperStories”, de tweede editie van de triënnale voor actuele beeldende kunst, mode en design. Op 5 tentoonstellingsplaatsen, op wandelafstand in het centrum van de stad vind je meer dan 100 werken van nationale en internationale kunstenaars, ontwerpers en vormgevers. De vorige editie van deze triënnale stond in het teken van de cross-over tussen de verschillende discplines. Ditmaal koos curator Koos Flinterman ervoor om beeldende kunst, mode en design op een eigen plek te tonen en de nadruk te leggen op hoe de verschillende disciplines met het verhalende, de metafoor omgaan. “Super Stories” kun je dan ook zien als de bundeling van de verhalen van de 50 deelnemende kunstenaars en ontwerpers. Zo wordt in het Cultuurcentrum werk gepresenteerd van kunstenaars die gebruik maken van digitale en audiovisuele middelen. Met o.a. eigenzinnige benaderingen van architectuur door Nick Ervinck en Els Vanden Meersch en Arno Roncada’s intrigerende beelden van woonkamers en interieurs van blinden. In Z33 vind je werken die naar het modernisme verwijzen (De Koning, Martin) en een dubbele confrontatie tussen vader en zoon: Dan en Maarten Van Serveren en Bram Bogart en Bram Boo. Verrassend is het werk van Sylvie Zijlmans die je met bizarre combinaties van fotografie en sculpturen en composities die aan klassieke schilderkunst doen denken, getuige lijken te willen maken van een incident dat zich aan het ontwikkelen is. Een verdieping hoger staan werken centraal die verwijzen naar traditie en naar productieprocessen, op een hedendaagse en eigen manier geïnterpreteerd. De assemblages van Studio Makkink & Bey, bijvoorbeeld: Chinese opbergdozen in luxe-uitvoering met veel oog voor finesse geassembleerd: Chinees porselein, houtsnijwerk, handgeschilderd bestek,… Een feest voor wie zich graag verliest in het kijken naar de rijke details, waar dit werk mee is opgebouwd. Het kunstenaarsduo Driessens en Verstappen is gefascineerd door het idee om kunst op te wekken door een zelfstandig werkend proces: in “The Factory” worden vormen gefabriceerd uit bijenwas en water. Die komen op een transportband terecht, worden vastgelegd op video (en zo gearchiveerd) en verdwijnen dan opnieuw in het bad waaruit ze ontstaan zijn. “Amper 6 minuten na zijn ontstaan, is het werk opnieuw verdwenen”, legt Erwin Driessens uit. “Maar al wordt er gerecycleerd in deze kringloop, toch is elke vorm –voor even- uniek.” Koen Vanmechelen presenteert in CIAP een volgende fase in zijn Cosmopolitan Chicken Project. In het Jenevermuseum kozen Leo Copers en Guy Rombouts een plek uit waar hun

Marga Weimans - Anna - foto: Wendelien Daan

Driessens & Verstappen - The Factory – courtesy FRAC Lorraine Driessens & Verstappen - The Factory – courtesy FRAC Lorraine KL[s] maart 2009

7

Sylvie Zijlmans – Prospect

werk aanknopingspunten vindt met de inrichting of collectie. Vergeet niet in je zoektocht door de cilinders die Rombouts op de zolderverdieping plaatste, even stil te staan bij de lange bank waar het werk “Dichter” subtiel aanwezig is. In het Modemuseum eisen de foto’s van Inez van Lamsweerde en Vinoodh Matadin in combinatie met sculpturen van Eugène van Lamsweerde de aandacht op. Maar vooral de reeks experimenten van couturier Christophe Coppens is ons bijgebleven: ontwerpen die door een inventieve toets een nieuwe, dromerige betekenis geven aan de accessoires. Meteen ook een mooie afsluiter voor een goed gevuld, maar nooit overladen tentoonstellingsparcours.

SuperStories Tot 10 mei 2009 www.superstories.be Startpunt: Toerisme Hasselt - Lombaardstraat 3 Een bezoekersbrochure kost 5 euro per persoon. Bij aankoop van de brochure ontvangt u een polsbandje dat toegang verleent tot alle tentoonstellingen gedurende de hele periode. [WDS]

Cristina Lucas – You can walk too – still uit video

Arno Roncada - Blind People Interiors

8

KL[s] maart 2009

TWEEDAAGSE WORKSHOP: DIGITALE PORTFOLIO Hasselt, zaterdag 9 en zaterdag 16 mei 2009 (van 10u-17u)

INFOBEURS

Oostkamp, zondag 29 maart 09

Vanaf 11 uur ben je welkom in het cultuurcentrum van Oostkamp. Daar kan je terecht voor volgende infosessies: NAAR WAARDE GESCHAT: FEEDBACK OP JE WERK Ben je al een tijdje bezig met schilderen, beeldhouwen, grafiek of keramiek? Zou je het fijn vinden om hierop feedback te krijgen? Docenten en professionele kunstenaars bespreken samen met jou je beeldend proces, je onderwerp en materiaalkeuze. Er worden tips aangereikt en je krijgt een vernieuwende kijk op je werk. Een aanrader! (15min. per deelnemer. Tussen 11u-13u en tussen 14u-16u) PORTFOLIO: ADVIES OVER OPMAAK Ben je momenteel bezig met het samenstellen van een eigen portfolio? Of kan je nog tips gebruiken om verder te werken? Sven Verhaeghe, grafisch vormgever en beeldend kunstenaar beoordeelt jouw portfolio op louter vormelijke kwaliteiten. Hij kijkt samen met jou hoe je portfolio nog meer uitstraling en professionaliteit kan krijgen. (15 min. per deelnemer. Tussen 11u-13u en van 14u-16u) JURIDISCH: WAT BIJ VERKOOP VAN WERKEN? In deze infosessie, georganiseerd i.s.m. het Kunstenloket wordt nagegaan hoe je de verkoop van kunstwerken best aanpakt, uitgaande van jouw specifieke situatie. (20 min. per deelnemer. Tussen 11u-13u en tussen 14u-16u) Let wel: vooraf inschrijven is noodzakelijk. Het inschrijvingsformulier vind je op www.kunstwerkt.be

In deze workshop zet je de eerste stappen in het ontwerpen van een eigen digitale portfolio. Aan de hand van voorbeelden (websites, cd-rom) leren we hoe vormgeving ten dienste van het kunstwerk staat. Hoe krijg je een beeld van je kunstwerk op je pc, welke programma's zijn er voor handen? Je werkt aan een eigen presentatie. Tekst en beeld worden samengebracht. Op het einde van de cursus stapt elke cursist met een eigen digitale portfolio op cd-rom naar huis. Docent Sven Verhaeghe, beeldend kunstenaar, verzorgt drukwerk en websites voor andere kunstenaars zoals Johan Tahon en Philippe Vandenberg. Voor mensen met een basiskennis computer. Prijs: € 60

EENDAAGSE WORKSHOP: DE OPBOUW VAN EEN TENTOONSTELLING Gent, zaterdag 20 juni 2009

In deze workshop wordt heel bewust stilgestaan bij de relatie ruimte/ object. We maken configuraties met neutrale twee-en driedimensionale elementen en onderzoeken de invloed van deze verschillende opstellingen in en op deze ruimte. Daarna gaan we aan de slag met door onszelf meegebrachte werken. Na deze workshop bekijk je de opbouw van een tentoonstelling met andere ogen! De begeleider is Georges Uittenhout, tentoonstellingsbouwer in het MuHKA te Antwerpen. Prijs: € 25 INFO EN INSCHRIJVINGEN: Inschrijven voor één of meerdere atelierbezoeken of workshops kan via [email protected] of telefonisch op 09/2352270

10

KL[s] maart 2009

In deze reeks spreekt Hilde Van Canneyt met hedendaagse Belgische kunstenaars. De kunstenaar vertelt ons over zijn tentoonstellingen en drijfveren, gunt ons een blik in zijn atelier én laat ons kennismaken met de mens achter de kunstenaar.

G E S P R E K K E N

M E T

K U N S T E N A A R S

NICK ERVINCK Nick Ervinck maakt sculpturen die op de grens liggen tussen fysiek en digitaal, tussen beeldhouwkunst en architectuur. Recent werd Nick Ervinck laureaat van de Rodenbach Fonds Award en won hij de publiekprijs Nieuwe Media van de stichting Liedts-Meessens. Op 26 april organiseren we een rondleiding in zijn atelier te Kortemark. Hier alvast een openhartig gesprek. “Ik wil niet kiezen tussen de virtuele of de fysieke wereld, want ik ben ervan overtuigd dat mijn sterkte en rijkdom net in de combinatie van deze twee werelden liggen”. Je gebruikt een waaier aan uitdrukkingsmiddelen zoals prints, sculpturen, animatiefilms… Hoe ben je daartoe gekomen? Ervinck: Voor mij is het belangrijk één bepaalde sculptuur te gaan onderzoeken in verschillende media, want elk medium heeft een andere aanvoeling. Ik vind het boeiend te ontdekken hoe een werk gaat aanvoelen in een ander medium. Het warm water zal niemand meer uitvinden en vernieuwend zijn als kunstenaar is heel moeilijk, maar wat mij kan onderscheiden is het feit dat ik een poging doe de kennis van de digitale wereld mee te nemen naar de fysieke wereld en omgekeerd. Op die manier tracht ik een soort bevruchting te krijgen tussen die twee werelden. Als de toeschouwer een print ziet en daarnaast de fysieke maquette kan hij het werk vlugger in het andere medium transporteren. Hoe verhouden die verschillende media zich tegenover elkaar? Ervinck: Mijn digitale prints bieden een doorkijk naar een digitale wereld, maar evenzeer naar een andere realiteit. In die reëel uitziende kamers, rekken en podia bevinden zich synthetische vormen die door middel van een artistieke

computersimulatie tot leven zijn gewekt. Muren zijn plots geen muren meer en de zwaartekracht is onbestaande. Ik speel met sculpturale vormen en til in een oogwenk monumentale ‘gebouwen’ op en blaas ze opnieuw vol leven. Een huis verandert in een sculptuur en ontplooit zich in het niets. Op een gegeven moment waren de prints niet meer geschikt om bepaalde ideeën weer te geven en begon ik met het ontwikkelen van ontwerpschetsen, werktekeningen om mijn sculpturen en archief te tonen en aan te geven hoe ze eventueel in de fysieke wereld zouden plaatsvinden. Beter dan via print kun je via werktekeningen nog duidelijker maken hoe een sculptuur er zou uitzien, wat de afmetingen zijn, wat de materialen zijn en hoe het eventueel in onze reële wereld zou kunnen geplaatst worden. Dit liet me toe ontwerpen te maken voor een veel groter formaat, of voorstudies voor de publieke ruimte. Ook al liggen deze momenteel nog niet binnen mijn mogelijkheden, ik kan wel mijn idee al vastleggen en duidelijk maken. Uiteindelijk creëer ik een dialoog tussen de sculpturen en de werktekeningen, tussen de sculpturen en de animaties, tussen de prints en werktekeningen.

YAROTOBS, 2007, polyester,95 cm x 200 cm x 195 cm

KL[s] maart 2009

11

Daarmee is er een constante wisselwerking tussen die virtuele en fysieke wereld in jouw werk. Ervinck: Uiteindelijk zit die dualiteit virtueel/fysiek door heel mijn leven verweven. Tot mijn veertiende speelde ik met legoblokken, een leeftijd waarop dit niet echt meer te verantwoorden viel. Daarna liep ik een grote verslaving aan computergames op. Wel eerder de intelligente games, zoals Simcity, Tycoon Traffic, Simtower, Warcraft, etc., ook wel de godgames genoemd. Toen ik overschakelde naar de kunsthumaniora kreeg ik opnieuw een excuus om te ‘knutselen’. Toen ik de richting 3D ging volgen, stootte ik opnieuw op het sculpturale vlak en verzeilde ik in allerlei computereffecten. De computer nam een loopje met mij. Intussen heb ik geleerd om de computer voor mijn eigen doeleinden te gebruiken. In de opleiding Mixed Media kon ik dan wel weer ruimtelijk werken. Op die manier zit die dualiteit dus ook doorheen mijn leven verweven. Tijdens mijn studie heeft men mij vaak gezegd dat ik moest kiezen tussen de virtuele of de fysieke wereld, maar ik ben ervan overtuigd dat mijn sterkte en rijkdom net in de combinatie van deze twee werelden zullen liggen. Een logisch gevolg op termijn is dan ook om in het atelier de zaken te onderzoeken die virtueel onmogelijk zijn, en virtueel de dingen te onderzoeken die onmogelijk in de fysieke werkelijkheid te realiseren zijn. Ik moet iedere wereld haar eigenheid laten en deze optimaal benutten. Spelen met de beperkingen en mogelijkheden van een bepaald medium, en daarin een uitdaging gaan zoeken om die te verbuigen. Je toont ons persoonlijk opgebouwde schijnwerelden die zowel tussen toekomst en verleden en tussen science fiction en surrealisme liggen. Wat wil je jezelf en ons daarmee laten inzien? Ervinck: Ik wil de toeschouwer een andere wereld laten zien, maar vooral onze wereld in vraag stellen. Ik vertrek daarvoor vanuit mijn eigen fantasie en fascinatie, zoals voor sciencefiction en architectuur. Ik wil de toeschouwer op een andere manier laten waarnemen, hem dwingen op een andere manier te kijken. Mijn beelden zijn bewerkingen en verwerkingen van beelden uit mijn ervaringswereld. Ik ben

Siutobs 2006, stenen, beton, hout, ijzer, polyrethaan en polyester, 55 cm x 192 cm x 135 cm

12

KL[s] maart 2009

mijn eigen wereld aan het vormgeven, maar deze is en blijft utopisch. Ik kan alleen de verwarring vergroten. Deze cleane, virtuele wereld, waarin geen stofje, zaadje, huidschilfer of bacterie onderdak vindt, biedt een compleet ander gevoel. Hoezeer ik deze kleine details van onze maatschappij ook probeer na te bootsen, het blijft een nabootsen. Het blijft een onmogelijke poging. Je wilt ‘werelden’ ontwerpen die niet bestaan en zelfs niet functioneel zijn, waar liggen je grenzen daarin? Ervinck: Op een bepaalde manier zijn de enige grenzen je eigen fantasie en kunnen. Ik ben eigenlijk de computer beginnen te gebruiken als een virtueel schetsboek. In 2002 werd ik geselecteerd voor de Provinciale prijs voor beeldende kunst en kreeg ik een tentoonstellingsruimte in Knokke ter beschikking. Ik wilde hier één grote installatie in maken, maar ik had in mijn atelier niet de ruimte om dit uit te proberen. Voor mij was de stap naar de computer dan ook klein, want daar kon ik deze installatie virtueel uittekenen en op deze manier een voorstudie, een soort digitale maquette creëren. Vanuit die voorstudies voor tentoonstellingen zijn uiteindelijk de computerprints gegroeid en vervolgens ook de werktekeningen en animaties. Op die manier ben ik dan verder sculpturen virtueel gaan ontwerpen. Enerzijds omdat ik niet de ruimte of de financiële middelen had om die te bouwen. Via computerprints, computeranimatie en maquettes kan ik het publiek wel meenemen in mijn ideeën. Of die sculptuur er dan uiteindelijk komt of niet is een andere vraag. Zelfs al mijn grote sculpturen kan je ook als maquettes beschouwen. Er is geen enkele droom die je niet wil uitwerken? Ervinck: Niet alles hoeft gerealiseerd te worden. Je maakt uiteindelijk steeds bewust en intuïtief keuzes, gelukkig maar. Het ene werk zal beter functioneren in een fysieke wereld het andere dan weer beter in een virtuele wereld. Voor een kunstenaar als ik is één van de leukste momenten het bedenken zelf. Als ik een klein deel van de ideeën die ik bedenk effectief kan realiseren, zal dat al zeer veel zijn en ben ik een tevreden man.

GNI_S_WT_09_MAR2005, 2005, C-print op PVC, 73 x 73 cm / framed 97 x 97 cm

GNI-RI apr2008, Odette, Venetiaanse Gaanderijen - Oostende, B 2008 (met Boy Stappaert, curator Christophe De Jaeger)

Wil je ons de angst voor het onbekende doen inzien, zodat we, als we naar de materiële wereld om ons heen kijken, iets anders kunnen waarnemen? Ervinck: Oorspronkelijk ben ik als abstracte beeldhouwer begonnen en ik had toen het idee dat ik nooit figuratief zou werken of bijvoorbeeld personages in mijn werk zou gebruiken. Toch is mijn werk zo geëvolueerd dat ik de behoefte kreeg een link te leggen naar onze realiteit. Uiteindelijk zijn vandaag mensen in die virtuele wereld binnengedrongen, deels omdat je via die personages perfect een schaalverhouding kan geven en de grens kleiner wordt voor het publiek om zichzelf daarin te projecteren. Door vanuit mijn eigen wereld referenties te leggen naar een bestaande realiteit wordt mijn werk alleen maar gelaagder en interessanter. Mijn eigen fantasie dwing ik tot het uiterste, bijvoorbeeld door een gebouw op zijn kop te zetten. De meeste mensen zijn daar niet mee bezig, terwijl dat gebouw omgekeerd ook

perfect zou kunnen functioneren. Op die manier ga je mensen dwingen op een andere manier te kijken. Vaak begrijpen mensen kunst niet, maar het zet hen wel tot nadenken, ze worden nieuwsgierig, willen er meer over weten. Voor mij moet je een kunstwerk altijd kunnen lezen op verschillende niveaus. En hoe meer je over een werk weet en erover leert, hoe interessanter het wordt.

GNIURKS, 2002-2008, 3D print, 18 x 23 x 23 cm. Fotocredits: Luc Dewaele

XOBBEKOPS, 2004-2006, hout en polyester, 120 x 156 x 100 cm

Gebruik je ook je emoties als je aan het ontwerpen bent? Ervinck: Ik heb bewust gekozen om mij niet bezig te houden met het emotionele, het politieke, of het sociaal-maatschappelijke aspect binnen de kunst. Ik voelde mij aanvankelijk zeer goed in het puur sculpturale discours, maar ook dat gaf me te weinig voldoening. Daarom ben ik meer de kruisbestuiving tussen beeldhouwkunst en architectuur gaan opzoeken. In de geschiedenis zie je ook dat de beeldhouwkunst altijd geëvolueerd is dankzij de technologie, en dat zie ik nu

KL[s] maart 2009

13

GNI_D_GH_15_ OKT2007 , 2007 C-print op pvc, 50 x 100 cm / framed 74 x 124 cm

ook in de architectuurwereld. Doordat architecten enkel nog met computers gaan ontwerpen, komt er een heel nieuwe vormentaal, en daar zie ik de nieuwe architectuurwereld als een voorloper van volgende stappen in de beeldhouwkunst. Je werkt altijd met duurzame materialen. Zet je je daarmee af tegen de wegwerpcultuur? Ervinck: Enerzijds gebruik ik duurzame materialen uit respect voor mijn werken. Musea zitten nu met de handen in het haar voor hun collectie Hedendaagse Kunst, die constant om restauratie schreeuwt. Anderzijds zet ik me inderdaad af tegen een wegwerpcultuur. Dat is ook deels de reden waarom ik mijn prints nog steeds klassiek inkader achter glas of een sculptuur op een sokkel plaats. Je herwerkt soms je sculpturen en prints. Is dat omdat je vindt dat je product niet af is? Ervinck: Ik wil eigenlijk nooit dingen herwerken en ik haat het als ik kunstenaars 500 keer hun werk zie herwerken, want ik hou ervan mezelf telkens opnieuw uit te dagen en nieuw werk te maken. Maar bepaalde vormen blijven hangen in mijn hoofd, ik voel dan dat het nog niet ‘af’ is en op die manier kan ik de noodzaak voelen om een bepaalde sculptuur te herwerken en nog scherper te plaatsen. Als je luidop mocht dromen, wat is het ultieme ‘Nick Ervinck orgasme’? Ervinck: Toen ik voor het eerst begon tentoon te stellen, ergerde ik mij vaak aan de kleur van de muren of het plafond, aan de belichting of een bepaalde vloer, een muur die verkeerd stond. Kortom, ik had geen volledige controle over de ruimte. Daarom ontstond de droom, het idee en de behoefte om een eigen, volledig controleerbare ruimte te bouwen waarin ik plafond, vloer en binnenkant volledig zou beheersen. De sculptuur XOBBEKOPS was voor mij een voorstudie voor een eerste volledig controleerbare ruimte. XOBBEKOPS is eigenlijk een maquette van ongeveer 1 x 1 x 1 meter. Het is de bedoeling dit ooit op waar formaat te maken, zoals de werktekening al aangeeft. Dit zou dan een te betreden ‘ruimte’ van 2,5 x 2,5 x 2,5 meter worden. In reëel formaat zou je dit aan de zijkant kunnen betreden. Maar zoals bij al mijn werken kun je ook dit werk vanuit verschillende invalshoeken benaderen. XOBBEKOPS is voor mij zowel een ruimte, een maquette, een sculptuur als een voorstudie voor een monument/gebouw. Het zweeft tussen abstract en figuratief tegelijkertijd. Het is verbonden met

14

KL[s] maart 2009

architecturale en sculpturale theorieën. En op deze manier is het weer binnen een zeer breed kader te plaatsen. Maar natuurlijk merk je dat je stap voor stap naar een dergelijke uitdaging toe moet werken. Uiteindelijk droom ik ervan dat ik mijn eigen ruimte meebreng die bezoekers kunnen betreden. Maar in feite leef je al in je eigen droom? Ervinck: Eigenlijk wel. Ik droom van een bepaalde totaalruimte. En alles wat ik doe zijn stappen daar naartoe. Je weet dan ook exact waar je naartoe wilt als kunstenaar? Ervinck: Ik weet precies waar ik naartoe wil, maar dat ‘precies’ kun je natuurlijk zeer ruim en genuanceerd opvatten. Er zijn nog heel wat stappen die ik verder wil ontwikkelen en die op me liggen te wachten. Ik heb wel een bepaald doel waar ik naartoe werk, ook al is dat in het begin niet altijd even duidelijk. Ik probeer ook telkens als ik iets maak of doe er voor mezelf een nieuwe uitdaging in te zoeken en iets nieuws uit te proberen. Op deze manier kun je ook evolueren met je werk en blijf je niet ter plaatse trappelen. Dank je, Nick, voor het boeiende gesprek! Nick Ervinck stelt tentoon: SuperStories, 2nd triennial of contemporary arts, fashion and design – Hasselt, B 07/02/2009 – 10/05/2009 GNI-RI mar2009, Berlin - Berlin, D 16/03/2009 – 22/03/2009 Art Brussel – Brussel, B (with Koraalberg) 18/04/2009 – 21/04/2009 GNI-RI 2009, SMAK - Gent, B 2009 (cat.) Die Sehnsuch im Bild zu sein, MOCA – Shanghai, CN (curated by Christophe De Jaeger) oktober 2009 Die Sehnsuch im Bild zu sein, BUDA kunstencentrum – Kortrijk, B (curated by Christophe De Jaeger) 2009 Meer info: www.nickervinck.com [Hilde Van Canneyt] +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ We organiseren op 26 april 2009 een bezoek aan het atelier van Nick Ervinck. Meer info vind je op blz. 19 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Vincent van Gogh, De sterrennacht, 1889, The Museum of Modern Art, New York.

C laude

B londeel

EXPO

In deze rubriek maakt VRT-journalist Claude Blondeel je warm voor opmerkelijke exposities in binnen- of buitenland. Je kunt zijn bijdragen ook beluisteren in het programma “Mezzo” op Radio 1 en in “Ramblas” op Klara.

VAN GOGH EN DE KLEUREN VAN DE NACHT Vincent van Gogh, de schilder van kleur en van licht, was zijn hele leven lang gefascineerd door voorstellingen van de avond en de nacht. Het hoogtepunt in zijn oeuvre is het schilderij “Sterrennacht”. Vertrekkende van dit magistrale doek loopt in het Amsterdamse Van Goghmuseum de indrukwekkende tentoonstelling “Van Gogh en de kleuren van de nacht”. “Dikwijls lijkt me de nacht veel levendiger en kleurrijker dan de dag” (Van Gogh) Vanaf het begin van zijn schildersloopbaan gaf Van Gogh de verschillende tijdstippen van de dag en de daarmee verbonden activiteiten een vaste plaats in zijn oeuvre. Scènes waarin de schemering, de avond of de nacht een rol spelen, zijn veel voorkomende motieven in zijn werk. Hoe belangrijk de donkere uren van de nacht voor hem zijn, wordt al te duidelijk wanneer we een meesterwerk als “De aardappeleters” bekijken. Tussen al de andere melancholische beelden op de tentoonstelling lijkt het schilderij ineens minder donker. De enkele olielamp laat

het wit van de hoofdkapjes fel oplichten, de schaduwen zijn niet zwart maar blauw. Van Goghs poëtische associaties met de avond en de nacht zijn een essentieel element in de werken die deze stemmingsvolle uren van de nacht uitbeelden. Van Gogh en de traditie van de avond – en nachtvoorstelling De verbeelding van het donker werd in de 16e en 17e eeuw in de Nederlanden een volwaardig subgenre van de landschapschilderkunst. Een voorbeeld is “Vlucht naar Egypte bij nacht” van Rembrandt, de meester van het licht en het donker. Ook de school van Barbizon had een voorliefde voor zonsonder-

gangen. Het drukke Parijse avond- en nachtleven waren een belangrijke inspiratiebron. In Arles maakt Van Gogh zijn eigen interpretatie van het nachtleven met “Nachtcafé” en “Het Bordeel”. De avond en nacht bij Van Gogh In zijn brieven beschrijft Van Gogh zijn artistieke en psychische verbondenheid met de nacht. Van Gogh was een nachtmens, hij maakt graag wandelingen bij zonsondergang en brengt slapeloze nachten door in de cafés. De nachtelijke uren waren voor hem een tijd om te reflecteren. Dan zette hij zijn gedachten op een rij en schreef hij lange brieven aan zijn broer Theo. Soms verwijst hij naar de geestelijke en zelfs KL[s] maart 2009

15

Vincent van Gogh, Eugène Boch (de dichter), 1888, Musée d’Orsay, Parijs

Vincent van Gogh, De sterrennacht boven de Rhône, 1888, Musée d’Orsay, Paris.

Vincent van Gogh, Landschap bij avond, 1885, Museum Thyssen-Bornemisza, Madrid

religieuze dimensie van de nacht. De nacht bood hem ook, zoals hij in een brief schrijft: “momenten van fysiek genot, onder de stimulerende invloed van drinken en roken, in nachtcafés en bordelen”. Toch zal hij de geneugten van de nacht niet weergeven zoals zijn tijdgenoten Degas en Toulouse Lautrec. Bij van Gogh is de nacht een moment van metafysische beschouwing en intense creativiteit. Eén van de hoogtepunten is “Het Nachtcafé”. In dit café huurde van Gogh een kamer tot hij in het gele huis ging wonen. Hij bleef in het café drie nachten om het schilderij te maken, en hij sliep overdag. Door zijn schildersezel in de buurt van de verlichte luifels te zetten, kon hij genoeg licht vangen om te schilderen. Hij schrijft aan zijn broer Theo: “Ik heb er enorm veel plezier in om ’s nachts ter plekke te schilderen. Het is de enige manier om eindelijk van die conventionele nacht af te komen. Een kaars alleen al kan ons de rijkste 16

KL[s] maart 2009

Vincent van Gogh, De zaaier, 1888, Stichting Collectie E.G. Bührle, Zürich

gelen en oranjes geven.” Coloristisch is “Het Nachtcafé” een meesterproef van Van Goghs talent. Het harde, verzadigde rood van de wanden contrasteert krachtig met het complementaire groen erboven. De sterrennacht In de fameuze “Sterrennacht” die Van Gogh in 1889 in de psychiatrische instelling van Saint Remy schilderde, bereikte hij een ongekende hoogte in de weergave van een nachtelijke sterrenhemel. Voor deze nachtvoorstelling, die Van Gogh noodgedwongen uit zijn herinnering moest schilderen, liet hij zijn verbeelding de vrije loop. Van de maan maakte hij een kinderlijke sikkel. De cipres op de voorgrond, een boom die dikwijls met de dood geassocieerd wordt, lijkt meer op een oplaaiend vuur dan op een boom. Dit is geen weidse, oneindige nacht die rust en bezinning schenkt. De lucht zit vol turbulentie, dit is een schilderij als een koortsdroom. Een Apocalyps.

Een magistrale expo Deze expo is één grote nocturne waarin het donker toch kleur is. Dertig welgekozen schilderijen en tekeningen in een prachtige, Pruisisch–blauwe scenografie. Hoewel de tentoonstelling zich ontwikkelt van donker naar licht, van schaduw naar kleur, krijgt de melancholie toch gaandeweg de bovenhand. Vincent Van Gogh wil de toeschouwer dezelfde sensatie laten ondergaan als de schilder zelf. Hij laat zijn kleuren niet langer afremmen door de vorm, maar ontketent ze. En toch is het alsof je de desperaatheid van de schilder in zijn schilderijen ziet toenemen. Dertien maanden na het schilderen van “De Sterrennacht” zal Vincent Van Gogh zelfmoord plegen. Van Gogh museum Amsterdam Tot 7 juni

C laude

B londeel

EXPO

GIORGIO DE CHIRICO 1888 – 1978: LA FABRIQUE DES RÊVES

Portrait de Guillaume Apollinaire, 1914, huile sur toile, 81,5 x 65 cm, Centre Georges Pompidou © Photo CNAC/MNAM, Dist. RMN/ Adam Rzepka © Adagp

Les Masques, 1973, huile sur toile, 25 x 18 cm, Collection particulière, M.B. Courtesy Galleria d’Arte Maggiore, Bologne. © Adagp

Een Griekse Parisien Giorgio de Chirico werd geboren op 10 juli 1888 in Volos, Griekenland. Zijn ouders zijn Italianen: vader is ingenieur aan de spoorwegen en moeder is operazangeres. Als hij 11 is, volgt Giorgio tekenles aan de academie van Athene. In 1905 sterft papa de Chirico, Giorgio heeft zijn eerste gezondheidsproblemen en lijdt aan een vorm van lichte neurasthenie. Hij reist naar Italië, bezoekt de musea van Firenze, Milaan en Venetië, en leest Nietzsche en Schopenhauer. Zijn eerste schilderijen zijn geïnspireerd door het werk van Arnold Böcklin. Giorgio moet voortdurend vechten tegen aanvallen van melancholie. In 1910 schildert hij in Firenze zijn eerste “metafysisch” schilderij: “Het raadsel van een namiddag in herfst”. Dit schilderij wordt geselecteerd voor het “Salon d’Automne in Parijs”. Guillaume Apollinaire is vol lof en stelt de Chirico voor aan Derain, Brancusi, Max Jacob, Fernand Léger en Georges Braque. In 1924 participeert de Chirico aan het eerste nummer van de “Revue Surréaliste” en aan de eerste tentoonstelling van de surrealisten. Hij maakt illustraties voor dichtbundels van Jean Cocteau en Guillaume Apollinaire en ontwerpt de kostuums voor het ballet “Le Bal” van Serge Diaghilev. In 1933 wordt hij lid van de fascistische partij en in 1949 organiseert hij in Venetië de eerste Anti-Biennale. In 1974 wordt hij lid van de Académie des Beaux Arts de Paris. De Chirico sterft in Rome op 20 november 1978. Hij is 90 jaar. De Chirico als voorloper van de surrealisten Zonder hij ook maar iets van de surrealistische beweging kent, is de schilderkunst van de Chirico, voor André

Piazza d’Italia, Il Grande gioco, 1968, huile sur toile, 60 x 80 cm. Collection particulière © Courtesy Galleria Mucciaccia/ Droits réservés © Adagp

L’Énigme d’un jour, 1914, huile sur toile, 83 x 130 cm, São Paulo, Museu de Arte contemporãnea da Universidade de São Paulo © Museu de Arte contemporãnea da Universidade de São Paulo, Brésil © Adagp

Breton de ideale invulling van zijn dromen en theorieën. Met de droombeelden van de Chirico kan Breton de breuk met het dadaïsme duidelijk maken. Breton koopt het schilderij “De Droom van het Kind” en het doek zal op elke bijeenkomst van de surrealisten op de ereplaats prijken. “Het Raadsel van een namiddag in de herfst” is het eerste metafysische schilderij van de Chirico. Hij kreeg de inspiratie op een namiddag in de herfst toen hij op een bank zat op het Piazza Santa Croce in Firenze. Hij herstelde van een zware ziekte en het leek hem alsof het hele plein in een soort ziekteverlof was. In een soort koortsachtige droomtoestand gaat de schilder aan het werk: de kerk uit de Renaissance verandert hij in en klassieke tempel. Hij voegt er een gordijn aan toe om een mysterie te suggereren. Het zeil van een boot evoceert de Middellandse Zee en vooraan staan twee filosofen. De Chirico, de landmeter van het absurde Vanaf zijn jeugd is de Chirico geobsedeerd door de mysterieuze droombeelden van Arnold Böcklin en zijn hele leven lang al hij trouw blijven aan het theater van zijn dromen. Vanaf 1910 zal het imaginaire zijn stijl blijven beheersen. Een andere invloed is de filosofie, meer bepaald de geschriften van Nietzsche en Schopenhauer. Nog een ander element is zijn zwakke gezondheid. De Chirico lijdt aan 1001 kwalen. Zijn hele denken wordt gedomineerd door “de melancholie van de mooie herfstdagen, ‘s namiddags in de Italiaanse steden”. Voor de compositie van zijn schilderijen grijpt hij graag terug naar de leer van de meetkunde en van het perspectief van de Renaissance. Al deze elementen

noemt hij het “metafysische” perspectief. En dan bekomt hij die lege, soms onrustwekkende vlakten en pleinen, waar de verschillende schaduwen een absurdistisch spel spelen. Bizarre, hallucinerende raakvlakken en vluchtpunten die een bovennatuurlijk gevoel geven. En in dat decor – dat er één van een opera zou kunnen zijn – plaatst hij zijn poppen, mannequins met een eivormig hoofd. Na een bezoek aan de Villa Borghese in 1919 roept de Chirico zichzelf uit tot “klassiek schilder”: “Puctor classicus sum”. Hij maakt zijn eigen imaginaire museum door de oude meesters te kopiëren: Michelangelo, Titiaan, Rubens, Fragonard, Watteau, Courbet. Wanneer hij zichzelf als een edelman uit de Renaissance afbeeldt, benaderen deze pastiches het groteske. Deze soms kitscherige uitstappen worden dan weer goed gemaakt door het sublieme “De terugkeer van Odysseus”: een man roeit in een kano op een blauwe zee die zich te midden van een kamer bevindt. De deur staat op een kier en het raam geeft uit op een klassiek, rustig landschap. Zonder het te willen was de Chirico een voorloper, een vernieuwer en wij vinden elementen van zijn werk terug, uiteraard bij de surrealisten, en ook bij René Magritte en Andy Warhol. Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris Tot 24 mei [Claude Blondeel]

KL[s] maart 2009

17

P U B L I C A T I E S

voor tentoonstellers

Hoe je exposeren praktisch aanpakt, kun je lezen in het “Praktijkboek voor tentoonstellers”, uitgegeven door KUNSTWERK[t]. Het boek is aan zijn tweede druk toe, werd geactualiseerd en in een nieuw kleedje gestoken.

Deze tweede herziene druk biedt je nog steeds vier hoofdstukken lang heel wat praktische duiding en tal van tips over het selecteren van werk, het kiezen van de juiste tentoonstellingsruimtes, het transport en presentatiemogelijkheden, zoals o.a. belichting en gebruik van sokkels. Dit alles wordt doorspekt met verhalen uit de praktijk van het tentoonstellen. We vroegen een curator uit, hengelden naar tips bij een professionele tentoonstellingsbouwer en geven uitleg bij het verzekeren van kunstwerken. Een breed scala dus aan informatie van mensen uit de praktijk en tal van suggesties die hopelijk hun nut zullen bewijzen bij het organiseren van je volgende expositie.

18

KL[s] maart 2009

PRAKTIJKBOEK TENTOONSTELLEN Prijs: €10 (verzendingskosten niet inbegrepen). Het praktijkboek kun je bestellen bij KUNSTWERK[t], Bijlokekaai 7c, B-9000 Gent, telefonisch via (+32) (0)9/235.22.70 of via mail: [email protected]

WORKSHOP: DE OPBOUW VAN EEN TENTOONSTELLING Gent, zaterdag 20 juni 2009 De tips uit het Praktijkboek kun je hier uitproberen. Na deze workshop bekijk je de opbouw van een tentoonstelling met andere ogen! Meer info vind je op blz. 10

op

bezoek

ATELIERBEZOEKEN

NICK ERVINCK

ROOS VAN DE VELDE

Nick Ervinck wil de kijker aanzetten tot een nieuwe kijk op ‘de wereld’. Hij gebruikt daarvoor een waaier aan uitdrukkingsmiddelen: digitale prints, video, tekeningen en, misschien in de eerste plaats, sculpturale vormen. Het atelier van Nick Ervinck is een uiterst boeiend centrum: je ziet er hoe hij speelt met diverse media, waardoor een voortdurende wisselwerking tussen virtuele constructies en handgemaakte sculpturen ontstaat. Meer info: www.nickervinck.com

Keramiste Roos van de Velde vervaardigt haar kunstwerken steeds uit natuurlijke materialen, maar de materie op zich is voor de kunstenares niet het belangrijkste. Met de natuur als inspiratiebron zijn ruimte en licht het belangrijkste in van de Veldes werk. Rond deze natuurlijke componenten draait alles in haar leven. Roos van de Velde is geboeid door materialen en vooral door hun reactie op het licht. Meer info: www.roosvandevelde.be

Kortemark , 26 april 2009

Wanneer: zondag 26 april 2009 Tijdstip: keuze uit bezoek om 11u of om 14u Waar: Atelier Nick Ervinck, Kortemark Prijs: € 8 Meer info over Nick Ervinck vind je in de rubriek “Gesprekken met kunstenaars” op blz. 11

Kapelle-op-den-Bos, 16 mei 2009

Wanneer: zaterdag 16 mei 2009 Tijdstip: keuze uit bezoek om 10u of om 14u Waar: Atelier Roos van de Velde, Kapelle-op-den-Bos Prijs: € 8

KUNSTGLASRAMEN MESTDAGH, Gent, 19 juni 2009

Sinds 1947 profileert Mestdagh zich in Vlaanderen als een uniek atelier op het vlak van glasraamkunst. Het staat bekend voor zijn ambachtelijke vakkennis en verfijnde glasschildertechniek, die in combinatie met veel creativiteit tot de realisatie van prachtige ontwerpen leidt. Ook op het gebied van restauratie kan het atelier op een lange traditie verder bouwen. Bij deze restauraties staan kwaliteit, duurzaamheid en respect voor de authentieke ambacht voorop. De laatste twee decennia werkt het atelier ook samen met een aantal kunstenaars zoals Etsuko Tachibana, Philippe Potter en Wim Delvoye. Dit atelierbezoek gaat door op een (zonnige) zomeravond, met hopelijk een prachtige speling van lichtinvallen op de kleurrijke glasramen. Meer info: www.kunstglasramen-mestdagh.com Wanneer: vrijdag 19 juni 2009 Tijdstip: bezoek om 19u30 Waar: Atelier Mestdagh, Gent Prijs: € 5

KL[s] maart 2009

19

HUIS VAN OSCAR

K U N S T W E R K [ t ] E X P E D I T I E

Een magische plek in een museum, een kunstenaarsatelier dat uitzonderlijk wordt opengesteld of een parel van een renovatie? Onze KUNSTWERK[t]-speurneus trekt er op uit en legt verborgen schatten bloot. Aan u om op ontdekking te gaan.

Het is de laatste decennia niet uitzonderlijk dat de nalatenschap van een kunstenaar in een vzw terecht komt. Ruim vijf jaar vóór zijn overlijden, schonk de Lierse kunstenaar Oscar Van Rompay (1899 – 1997) een aanzienlijk fortuin aan vzw Huis van Oscar, met de opdracht zijn werk te bewaren en te tonen aan de volgende generaties.

KL[s] september 2008

20

KL[s] maart 2009

Na de dood van de kunstenaar in 1997 werden, in overeenstemming met zijn testament, het huis en de tuin grondig gerestaureerd, met zoveel mogelijk respect voor de oorspronkelijke architectuur. Het kostenplaatje komt in de buurt van één miljoen euro en het eindresultaat is al even indrukwekkend. Daarmee werd Lier in 2008 een museum rijker. En wat voor één! Met uitkijk op de Vismarkt werd rond 1845, op de grondvesten van een 17e-eeuws klooster, een groot herenhuis gebouwd waarin een lakenhandel werd ondergebracht. Kunstschilder Oscar Van Rompay kon in 1936 het huis kopen. Het werd voor de rest van zijn leven zijn woonst en werkatelier. De prachtige tuin, achter het huis, is 16 are groot. Naast een siertuin werden ook de groentetuin en fruitboomgaard in zijn oorspronkelijke staat hersteld. De druivenserre is een mooi voorbeeld van houten serrebouw op een stenen plint. Midden in de stad is deze tuin ook vandaag nog een oase van stilte en rust. Omdat er meer dan duizend tekeningen en ruim vijfhonderd schilderijen bewaard worden, kan in de woonvertrekken op permanente basis, regelmatig ander werk van de meester getoond worden. Bovendien zal het “open huis” regelmatig gebruikt worden voor kleine concerten, lezingen en gelegenheidstentoonstellingen. Maar wie is Oscar Van Rompay, die de spilfiguur werd in dit indrukwekkend cultureel project? Oscar is pas zestien als hij de traditionele schoolbanken ruilt voor de Antwerpse Academie. Als hij in 1919 afstudeert, gaat zijn interesse vooral uit naar de Franse impressionisten. Zijn leven lang zal hij meermaals per jaar naar Parijs op studie-

reis vertrekken. Leermeesters vindt de jonge schilder in de ateliers van Louis Biloul en Maurice Denis. Bezoeken aan het Louvre en schetsen “en plein air” samen met gelijkgestemde zielen zullen zijn werk blijvend beïnvloeden. Aanvankelijk werkt hij in een eerder donker kleurenpalet. De belangrijkste doeken uit die periode gaan echter verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Van Rompay is altijd een nieuwsgierig en reislustig iemand gebleven. Naast Andalusië is zijn favoriete reisbestemming het kunstenaarsdorpje Collioure, in de buurt van Perpignan aan de Middellandse zee. Het zuiderse landschap, dat ook Matisse jarenlang inspireerde, wordt voor Oscar het onderwerp van talrijke tableaus. Na de oorlog krijgt zijn werk een zonniger karakter. Hij wordt een briljant colorist en zijn impressionistische toets wordt gaandeweg rijker en inniger van tonaliteit. Van zijn doeken straalt een warme zuiderse vreugde. Oscar is geen artistieke ijdeltuit. Mensen die hem dierbaar zijn, krijgen wel eens een kunstwerkje cadeau, maar verkoopstrategieën zijn aan hem niet besteed. Gelukkig genereert de schoenwinkel van zijn echtgenote voldoende inkomsten voor het gezin. Een creatief leven, zonder financiële problemen, wat kan een kunstenaar nog meer wensen? Naast landschaps- en stillevenschilder is hij ook een scherpzinnig portrettist. Tot zijn mooiste werken behoort ongetwijfeld het portret van zijn goede vriend Felix Timmermans, op het doek geflankeerd door zijn trouwe hond. Uit dit werk straalt rust en zelfzekerheid, maar ook hier weer tegelijkertijd vertedering en warme vibraties. In zijn vrouwelijke naaktstudies gaat Oscar op zoek naar de innerlijke spanningen van zijn modellen. Het zijn stuk voor stuk doordachte composities waarbij de schilder opmerkelijk veel aandacht heeft voor de entourage rond het model. Hij is een kunstenaar die overloopt van een intense vertedering voor schoonheid. En daar heeft hij heel zijn leven bewust van genoten. Kinderlijke spontaniteit is ook iets wat Oscar altijd heeft gefascineerd. In die mate zelfs dat hij tussen 1945 en ’50 een schildersklasje voor de jeugd begeleidt in het Lierse Begijnhof. Ook de kroost van Felix Timmermans behoort tot zijn leerlingen. Voor Oscar heeft kunst geen filosofisch discours nodig. Een schilderij moet in de eerste plaats gevoelsmatig benaderd worden. Vooral zijn kleurensymfonieën in de goudgele landschappen raken de gevoelige snaar van vele kunstliefhebbers. Met het oog gericht op al die kleurenpracht, maakt de magie van de klassieke schoonheid geheime akkoorden los in de ziel van de toeschouwer. Niet zelden plaatst hij de kleine, nietige mens in een verstedelijkte, majestueuze omgeving met woonhuizen, tuinen en kerken. Als schilder laat Oscar niets aan het toeval over. Hij rekent niet op de onverwachte effecten die zo typisch zijn voor de Franse impressionisten. In Lier wordt elke centimeter op het canvas doelgericht ingevuld.

Oscar is een man uit één stuk, met een uitgesproken kritische visie op het leven. Deze eerlijke integriteit bezorgt hem in 1955 een uitnodiging om kunstschilder Frans Ros op te volgen als directeur aan de Lierse Academie. Hij wordt zelfs overtuigd om enkele uren per week zelf teken- en schildersles te geven naar levend model. Maar twee jaar later houdt hij deze engagementen al voor bekeken. Hij kiest voor een kunstenaarsleven, zonder zorgen. Met een gedrevenheid voor het kunstenambacht groeide het oeuvre van Oscar Van Rompay uit tot een ode aan het schone, het goede en het ware. Vanaf nu tot in de eeuwigheid te koesteren in het hartje van Lier. Huis van Oscar Vredebergstraat 6 - 2500 Lier Te bezoeken: elke vrijdag van 12 u tot 17 u. en elke 1e zondag van de maand van 12 u tot 17 u. Toegankelijk voor rolstoelgebruikers Aanvraag voor groepsbezoeken : 03/488 71 22 www.huisvanoscar.be [André De Nys]

2 KL[s] september 2008 KL[s] maart 2009

21

O P R O E P

DE TWAALF WEKEN VAN SINT-MICHIEL In 2009 vindt de 3e editie van “De Twaalf Weken Van Sint-Michiel” plaats. Ook dit keer bieden KUNSTWERK[t] en SACRED PLACES je een unieke tentoonstellingskans in de Sint-Michielskerk te Leuven. In 2007 organiseerde Sacred Places vzw voor de eerste maal “De Twaalf Weken Van Sint-Michiel”. Het opzet? Gedurende twaalf weken de Sint-Michielskerk in de Naamsestraat in Leuven omtoveren tot een ontmoetingsplaats voor kunst- en cultuurliefhebbers, met op woensdag een tentoonstelling en een voorstelling waarbij telkens dans-, muziek- of woordkunstenaars in dialoog treden met de aanwezige kunstwerken. Bedoeling is dus telkens tot een totaalconcept te komen, waarbij de verschillende kunstdisciplines in dialoog treden met elkaar en dit in een samenspel tussen professionele en niet-professionele kunstenaars. Kortom, boeiende crossovers, multiculturele combinaties op een originele locatie: dat is het uiteindelijke doel van deze twaalf weken. +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Werk van Griet Dupré tijdens de editie 2008. Foto: www.lemmert.be

Gezocht: uw kunst Wij zoeken 2 kunstenaars die de uitdaging willen aangaan een unieke tentoonstelling te realiseren in de Sint-Michielskerk te Leuven. Bedoeling is dat de tentoonstelling aansluit bij de ruimte en bij voorkeur ontwikkeld wordt in functie van de ruimte. KUNSTWERK[t] voorziet een financiële ondersteuning voor de realisatie van de tentoonstelling. Voorstellen kunnen ingediend worden op dossier en kan je versturen naar KUNSTWERK[t], Bijlokekaai 7c, 9000 Gent of mailen naar [email protected] +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Uiterste indiendatum is vrijdag 17 april 2009 ! Voor meer info en voorwaarden: www.kunstwerkt.be en klik door naar “Wedstrijden”. Voor een fotoverslag van de twee vorige edities kan je terecht op: www.sacredplaces.be +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Een installatie van Jerry Heymans tijdens de vorige “Twaalf Weken”.

22

KL[s] maart 2009

Hedendaagse kunst is gemakkelijk. Niet om te maken, maar om te begrijpen. Met deze verrassende stelling pakt Willem Elias (hoogleraar Agogiek aan de V.U.B.) uit in zijn boek “Aspecten van de Belgische Kunst na 1945”, dat vorig jaar verscheen en inmiddels aan zijn tweede druk toe is. Vijf samengevatte afleveringen uit het boek stellen we u in deze jaargang van KUNSTLETTER[s] aan u voor.

R E E K S

KUNST NA ‘45

DE INFORMELE KUNST In de zoektochten na WO II naar het ‘wezen’ van de schilderkunst, speelde de abstractie een grote rol. De mens, zoals hij vóór de oorlog voorgesteld werd, kon even niet meer in beeld gebracht worden. Schilderkunst moest vrijheid zijn, haar techniek heette ‘experiment’. Kunst hoefde haar kunde niet te tonen. Buiten de lijntjes kleuren mocht. De andere optie, abstracte kunst, die flirtte met de wiskunde, bleef al met al vormelijk. Dit formalisme, een spel met geometrische kleurvormen, dreigde de vrijheid van de hand van de kunstenaar al te veel te beperken. Te rationeel, dus te weinig opening voor het emotionele. Schilderen mocht geen cleane operatie zijn, maar moest een passioneel gevecht zijn. Dit surrealistisch principe van het loef geven aan het onbewuste leidde tot de Cobra. Deze beweging bracht kunstenaars bij elkaar die graag de ongeremde expressies van kinderen en geesteszieken tot model namen. Schilderkundig gezien bleef dit uiteindelijk figuratief. De vormen waren herkenbaar. Naïef, spontaan, maar toch aanwezig. Vrolijke speelse inhoud. Sommige schilders wilden nog verder gaan. Ze wilden de ontkenning van wat kunst eigenlijk is, nl. vorm. Ze wilden dus spelen met de niet-vorm. Vandaar hun naam, ‘informele kunst’. Men mag daar gerust een uitloper in zien van het afbrekende van het dadaïsme in zijn poging de academische kunst te ontwrichten. Er zat echter ook een opbouwende gedachte achter. Laat de verf tonen wat ze kan en houd de sporen van de basishandelingen van de schilder zichtbaar. Er zat tevens een nieuwe esthetica aan vast: een vlek kan mooi zijn, zelfs als ze uit de losse pols komt. Kijk vooraleer te oordelen. Maak van esthetica geen moraal en van kunst geen ideologische propaganda. Dit laatste had de Cobra toch weer net niet kunnen vermijden. Het werden manifesten van een naoorlogse vrijheidsroes met een ongegrond geloof in de spontaniteit van de mens en de verheerlijking van de creativiteit die als puntje bij paaltje komt toch zeldzaam blijkt. De theoretische uitspraak van de Cobrakunstenaar Constant – “Het is beter de schilderkunst te bevrijden dan de vrijheid te schilderen” – werd niet ten volle gerealiseerd. Wat de Cobra niet kon, zouden de informelen doen. Informeel De benaming ‘informele kunst’ is ook niet eenduidig. Kunstrichtingen benoemen in de kunstactualiteit is een vogelvrije bezigheid zonder ijkmaat. Daarenboven is de kunstenaar niet strafbaar als zijn product niet bevat wat op het etiket staat. De informele kunst kan men zonder veel moeite opvatten als een Europese naam voor de Amerikaanse action painting, die zelf ook synoniem is voor de lyrische abstractie. Omdat het over vlekken gaat, bedacht Michel Seuphor in 1950 hiervoor de naam ‘tachisme’. Terloops om het adjectief ‘nieuw’ nog wat te relativeren, dient vermeld te worden dat Victor Hugo reeds in 1840 met vlekken experimenteerde en er de evocatieve kracht van bewonderde. Terugkomend op de variaties in het benoemen van kunstrichtingen wordt ook al eens ‘materiekunst’ genoemd. Hier wordt dan vooral de nadruk gelegd op het feit dat de verf soms vermengd wordt met materialen die daar normaal niet thuishoren: zand, textiel, hout, glas, metaal en stro. De materie wordt nog sprekender wanneer erin gekrast wordt. Ten slotte is de grootste vlag voor deze lading het abstract expressionisme.

De naam ‘informele kunst’ kwam in zwang door Michel Tapié, een Franse criticus. In 1951 maakte hij een tentoonstelling onder de naam “Signifiants de l’Informel”, met vertegenwoordigers als Fautrier, Dubuffet, Michaux en Riopelle. Van de aangehaalde kunstenaars heeft niet iedereen volledig abstract gewerkt. Dubuffet is gekend voor zijn primitieve figuren onder de naam ‘Art brut’ of ‘Un art autre’, anders dan de academische normen. De titel van de tentoonstelling is nochtans duidelijk: de betekenisdrager (signifiant), het materiële deel van het teken, hier dus gewoon de verf, brengt voor een deel de betekenis mee voort. Niet enkel de vorm spreekt, het materiaal heeft ook zijn zeg. Dit wordt pas echt duidelijk wanneer men de vorm negeert en er als het ware een antivorm van maakt. Als ook vormloosheid betekenis kan produceren, dan kan dit enkel het bewijs zijn dat de materie daar de oorzaak van is. De afkeer voor de vlek is een van de vele voorbeelden van de ons van kindsbeen af ingeprente kijkgewoonten. Een vlek is vies. Vormen moeten herkenbaar zijn, zoniet worden ze als betekenisdrager uitgesloten en verwijderd naar het domein van het zin- en nutteloze. Het woord ‘informe’, waarvan de term informeel is afgeleid, heeft overigens, naast ‘vormloos’, de pejoratieve betekenis van: ‘ruw, wanstaltig, misvormd’. Maar de informele kunstenaars hebben deze onterechte kijkgewoonten gecorrigeerd en het woordgebruik in het ongelijk gesteld. Een vlek is mooi. Laat de verf en haar sporen maar welig tieren. Het toeval veroorzaakt geen ongeluk, maar is de bondgenoot van de kunstenaar. Willekeur wordt gewoon keur. Het is aan de schilder om de keuze te maken of een vlek bestaansrecht heeft binnen zijn werk of niet. Ook hier geldt het dadaïstische principe dat het niet zozeer de taak is van de kunstenaar om zelf iets te maken, dan wel om zelf te beslissen wat kunst is en wat niet. Aldus werd de niet-vorm aanvaard als andere vorm. De naam ‘informele kunst’ gebruik ik dus het liefst voor de niet-geometrische abstractie waarin de verfmaterie zelf voor mogelijke betekenissen zorgt en waarin dus geen herkenbare vormen te bespeuren vallen. Zelfs in die mate dat de werken de indruk geven niet door een hand gemaakt te zijn geweest. Het is de herwaardering van de niet in te delen vormsoorten die zelfs niet te beschrijven zijn. Van herwaardering kan hier sprake zijn omdat in andere tijden en vooral ook in andere culturen de informele vormen wel een grote betekenis hebben. In religieus verband bijvoorbeeld gaan beelden of objecten een vervorming krijgen door cultusgebruik, aanrakingen of besprenkelingen met vloeistoffen. KL[s] januari 2009

23

Het open kunstwerk De informele kunst heeft ook de kunsttheoretici niet onberoerd gelaten. Sartre had het zelfs over een ‘zijnsleer van de materie’. Hij waardeerde het dat men zich in de twintigste eeuw bewust was geworden van de materie, samen met de drager en de penseelvoering. Materie brengt leven in het werk. Ze heeft de buitenwereld niet nodig. Zichzelf tonen volstaat. De psychoanalist, Anton Ehrenzweig, vond een verklaring waarom de chaotische indruk, die de informele kunst bij een eerste ontmoeting geeft, verdwijnt. Onder de ogenschijnlijke wanorde zit de verborgen orde, namelijk die van het onbewuste van de maker. Op hetzelfde onbewuste niveau communiceert de kijker met het werk. Het is vooral de semioticus, Umberto Eco, die interesse betoond heeft voor dit tekensysteem dat voordien geen betekenis had en er via de informele kunst een gekregen heeft. In zijn boek “Opera Aperta” (1962), het open kunstwerk, wijdt hij een hoofdstuk aan deze kunstvorm die zelfs bij de theoretici voor veel interpretatieproblemen gezorgd heeft. Wanneer men het kunstwerk als een communicatiemiddel bekijkt, dan geeft de kunstenaar in zijn werk normaal gezien aanduidingen voor de toeschouwer om het te begrijpen. Ook al bevat de meeste kunst dubbelzinnige boodschappen, dan nog geeft de kunstenaar een richting aan. In de informele kunst is dat niet het geval. De toeschouwer kan ernaar fluiten. Daarom is de informele kunst een schoolvoorbeeld geworden van wat Eco ‘het open kunstwerk’ genoemd heeft om er de dubbelzinnigheden van de artistieke boodschappen mee aan te duiden. De informele kunst schept velden van interpretatiemogelijkheden. Het zijn panelen vol stimuli, zonder vaste bepalingen, open voor alle mogelijke lezingen. Hierdoor symboliseert dit soort kunst ook een zeer open wereldbeeld waarin men vertrekt van het uitgangspunt dat er zeer veel visies samen kunnen bestaan. Een definitief eenheidsbeeld kan niemand zich over iets vormen. Toch mag men deze openheid van interpretatie niet als pure willekeur bekijken. Zoniet zou het geen kunstwerk meer zijn. De kunstenaar legt wel degelijk esthetische informatie in het werk die uiteindelijk dan toch de openheid afbakent. “Een kunstwerk”, zegt Eco “blijft open zolang het een werk blijft. Daar voorbij wordt het betekenisloos.” De communicatie wordt door pure ruis verstoord. Dat is niet hetzelfde als een open teken dat naar een invulling verlangt. Er is dus wel degelijk een verschil tussen een informeel kunstwerk en een schilderspalet of een ververszeil dat een tijdje spatten opgevangen heeft. Hoewel de informele kunst in de jaren vijftig een internationale beweging was, is ze toch vooral belangrijk geweest in Nederland. Dit mede doordat ze naar buiten trad onder de naam ‘Nederlandse Informele Groep’. Tot de bekendste leden behoren: Armando, Kees van Bohemen, Jan Henderikse, Henk Peeters, Jan Schoonhoven en Jaap Wagemaker. De vertegenwoordigers bij de Belgen zijn: Englebert Van Anderlecht, Jan Burssens, René Guiette, Bert de Leeuw, Pol Mara, Antoine Mortier, Serge Vandercam en de Belg geworden Nederlander Bram Bogart. Antoine Mortier (1908-1999) Bij Antoine Mortier vloeide het ‘informele’ niet echt losjes uit de pols. Hij is een zeer goed voorbeeld van wat men de gestuele kunst noemt. De ‘art gestuel’ is een stroming die van het dramatische expressionistische gebaar het wezen van de kunstcreatie maakt. Het vertolkt het uitgangspunt dat schilderen niet enkel een activiteit van de hand is maar van het gehele lichaam. De verfneerslag op het doek is de getuigenis van die eigenheid. Vaak wordt papier gebruikt als drager omdat de zuigkracht beter de spattende verf opvangt en vastlegt. Bij Antoine Mortier was dat bij wijlen ook al eens omdat hij geen geld had om doek te kopen. Het lichamelijke 24

KL[s] maart 2009

ritueel en de nalatenschap ervan is belangrijker dan het instrument waarmee het aangebracht is. We zitten dichter bij de sjamaan dan bij de schilder die minutieus iconen vervaardigt. De verwantschap met het sacrale is duidelijk. Deze gestuele kunst valt onder de grotere noemer informele kunst en is verwant met andere benamingen als lyrische abstractie, action painting en abstract expressionisme. De relatie met het expressionisme, zeg maar Permeke, is zeer treffend. Sommige werken uit zijn uitgesproken figuratieve periode sluiten aan bij de expressionistische traditie. Maar in het aflijnen van de figuren zitten reeds de stoere trekken die Mortier verder zal ontwikkelen als synthesen van de werkelijkheid. Vandaar dat ook het woord “wezen” hier op zijn plaats is. Zijn oeuvre is een zoektocht naar de essentie van de mens en zijn lichamelijkheid. Mortier danst met zijn schilderijen. Vandaar dat men hem ook bij de existentiële schilderkunst zou kunnen onderbrengen. Englebert Van Anderlecht (1918-1961) Op virtuoze wijze striemde Englebert Van Anderlecht de verf op het doek. Een overwinning op zichzelf. Een weldadige moord op de brave schilderkunst. Een waar bevrijdingsfeest. Internationaal mag hij een plaats krijgen tussen de Amerikaan geworden Hollander Willem de Kooning (1904-1997) en de Fransman Georges Mathieu (1921). Hij heeft zich ongeremd overgegeven aan een bijzondere gestuele schilderkunst die een intense emotionaliteit opwekt. Het is een zeer directe kunst. Van Anderlecht was ervan overtuigd dat de kunstenaar terug moest keren naar de oorspronkelijke zuiverheid van de prehistorie die in de loop der eeuwen steeds verder verloren was gegaan. Hij verwees hiervoor graag naar de schilderijen die in de Verenigde Staten waren gemaakt door een aap. Dit was uiteraard een open doel voor diegenen die de informele kunst niet ernstig namen. Men moest volgens Van Anderlecht teruggaan naar de ongerepte zuiverheid van het kind, de aap en de primitieve mens. Schilderkunst moest niet per se intellectualistisch zijn. Ze vloeit voort uit grote lichamelijke concentratie. De ‘écriture automatique’ is eveneens het uitgangspunt van het oeuvre van Van Anderlecht. Hoewel de kubisten als eersten gebruik maakten van letters, cijfers en woorden als plastisch middel, is het toch vooral in die naoorlogse periode dat hiermee veel geëxperimenteerd werd, vooral door Cobra. Englebert Van Anderlecht heeft hen hierin gevolgd met zijn ‘peinture partagée’, samen gemaakte schilderijen. Bedoeling was samen met dichters en andere schilders tot een schilderij te komen waar ze met meerderen aan gewerkt hadden. En dit op zo’n wijze dat men de afzonderlijke stijlen niet langer kon herkennen omdat er een nieuwe vorm ontstaan was. Serge Vandercam (1924-2005) De fotografie die Serge Vandercam beoefende, sluit aan bij de ‘subjectieve fotografie’ die bekend geworden is door de Duitser Otto Steinert (1915-1978). Dit soort fotografie maakte bewust gebruik van de specifieke mogelijkheden die het medium technisch bood, zoals contrast, onscherpte en perspectiefvertekening. Hierdoor beoogde men de weergave van een persoonlijke ervaring. Vastleggen van de werkelijkheid was hier minder belangrijk dan een verbeeldingsrijke kijk erop. Gewone dingen kunnen vaak een magische of op zijn minst een mysterieuze sfeer uitstralen. Wat in de fotografie van Serge Vandercam opvalt is de bijzondere aandacht voor het materiële aspect van de dingen: prikkeldraad, aardkorst, gaasdoek, peklagen, gekalkte muren zo hobbelig als kippenvel, enz. Deze liefde voor de materie en het karakter dat het aan de dingen geeft zijn ook kenmerkend voor de schilderijen van Serge Vandercam. Zijn doeken lijken vaak de huid van cementen muren te zijn. Zijn verfaanbreng plaatst zich in de geschiedenis van de grot-

1.

2.

3.

4.

5. KL[s] maart 2009

25

schildering tot de hedendaagse graffiti. Tekens van emotionaliteit. Innerlijke werelden die als kreten op doek gebracht worden met de sporen van de hand al dan niet gewapend met het penseel. Het zijn Rorschachtesten, verleidelijk om zich aan bloot te geven. Zijn liefde voor de materie drukt zich vanaf 1960 ook uit in het maken van sculpturen in aardewerk. Behalve de materiaaleffecten verwijzen zijn figuren ook naar de wereld van de verbeelding, sprookjes en mythes, maar uiteraard ook naar de minst vrolijke dromen vol gedaanten die wisselend vervagen. Of zijn het de schimmen van de onderwereld?

6.

7.

8.

26

KL[s] maart 2009

Bram Bogart (1921) Bram Bogart is een Nederlander die in 1969 Belg werd en zich even goed thuis voelt in Wallonië (Ohain), Vlaanderen (Kortenbos) als in Brussel. Daarenboven is Bogart een echte wereldburger: hij leefde in Parijs en Rome en heeft een indrukwekkende expositielijst op zijn naam staan. Hoewel om den brode opgeleid als huisschilder, kon hij toch zijn verlangen om kunstenaar te worden niet onderdrukken. Hij voelde de creatiedrang in zijn vingers. Daarenboven had zijn leerschool als huisschilder hem bijgebracht wat verf was. Dat was mooi meegenomen. Gelukkig heeft hij de stap gezet. Zijn werk is ondertussen niet uit de internationale hedendaagse kunst weg te denken. Maar niet iedereen uit het Nederlandse kunstbeleid heeft hem gesteund. Bram was ontgoocheld dat het de Hollandse kunstwereld meer te doen was om de Cobra, zijn generatiegenoten. Bram Bogart stond in zijn denken over kunst allicht verder. Toch stal de Cobra steeds de aandacht. In die schilderijen kon je immers nog figuren zien, een verhaaltje fantaseren. Bij Bram Bogart niet. Geen inhoud tenzij de kunst zelf, en dat in een liefdesspel tussen schilderen en beeldhouwen. Enkel de vraag “wat is een interessante vorm?” begeesterde hem. En op wat voor manier? Ja, op de wijze van een levenslang experiment met de ‘on-vorm’. De vorm zonder voorbestemming. Geen realiteit om na te bootsen. Geen patroon om na te volgen, zoals in de geometrische abstractie. Geen modellen uit andere creativiteitsdomeinen (kinderen, psychiatrische patiënten) zoals bij de Cobra. Neen, enkel de voorstelling van de onwil om klasseerbare vorm te zijn. Het oeuvre van Bram Bogart is een paradijs van de afwijking. De vorm die zijn eigen gang schijnt te gaan. Schijnbaar uiteraard, want Bogart heeft alles in de hand. Alles is overdacht en beheerst. Zijn werk toont de variaties van het gecontroleerd uit de bocht gaan van vorm en kleur. ‘Informele kunst’, noemt men dat. Zijn ‘on-vormen’ waren bij aanvang even ongeliefd als andere dingen met het voorvoegsel ‘on’. Aan Bogarts kunst komt geen filosofie te pas. De werken zijn pure vormen, zuivere picturaliteit, kneedbaar geworden door de ophoping tot een derde dimensie. De enige achterliggende idee is die van het schilderen zelf. Van het kijken naar Bogart wordt men niet wijzer over de diepere structuren van de wereld. Verf is verf en de ene kleur is de andere niet; zeker niet als hij ze door elkaar haalt, maar ook niet als ze zich zelfgenoegzaam tonen als monochroom. Als je daar de diktewerking aan toevoegt, verkrijg je de drie picturale regels van Bogart. Deze elementen bespeelt hij niet met het penseel, maar met de ‘schrap’, het verfmes, dat hij hanteert zoals een dirigent zijn stok. Bram Bogart is een doener en wenst geen theorie over of achter zijn werk te spinnen. Zijn handeling moet tonen wat abstractie kan zijn. Abstractie zonder flauwekul.

Bogart toont een vlak als vanzelfsprekendheid door de spanning te accentueren tussen het spoor van zijn ingreep en de verfklodders die er als het ware buiten vallen. Het betekent zeker niet dat er van een Bogart geen aantrekkingskracht uitgaat. Heel wat kunstwerken roepen onuitspreekbare beelden op. Dit alles past natuurlijk het best bij de betrachtingen van de informelen, waar Bogart een volbloed vertegenwoordiger van is, gans zijn carrière door. Het niet in vaste vormen willen werken is precies de vlucht van alle academisme en gefilosofeer. Maar zonder filosofie is ook een filosofie. Enkel in zijn atelier komt Bram tot rust. Technisch is zijn werk niet eenvoudig. Kleurpigment is de basis, maar vooral het bindmiddel is zowat zijn geheim. Om zulke overdikke klodders verf vast te kunnen houden op een drager, komt er heel wat werk bij kijken. Bram doet zo goed als alles zelf. Vroeger hielp zijn vader, die smid was, hem bij het maken van de panelen en nu doet zijn zoon dat. Maar het voorbereiden van de drager en het aanbrengen van de jute om de hechting te verbeteren, doet hij tot op heden nog allemaal alleen. Het is saai werk, zegt hij zelf, maar het ontspant hem. Ondertussen denkt hij na over hoe het werk er zal uitzien. Spontaniteit vergt immers voorbereiding. Luc Hoenraet (1941) Wanneer men het oeuvre van Hoenraet overschouwt vindt men een handschrift. Het door en door gronden van het basisvlak. Het zoeken naar de betekenismogelijkheden van het palimpsest, het vlak waarop tekens de sporen dragen van vorige vervlogen tekens, de gelaagdheden van het ondervlak. Bovenop deze overgeprepareerde ondergrond begint als het ware een nieuw werk. Waar het basisvlak met een nauwlettende ambachtelijke nauwgezetheid uitgevoerd is, wordt Hoenraet in zijn tweede creatiefase wild, vluchtig ongedurig, zoals de kwajongen die vlug zijn ‘tag’ op de muren van een publiek gebouw aanbrengt door middel van zijn graffitispuitbus: doen en wegwezen. Vandaar dat er in het werk van Hoenraet spanning ontstaat tussen de rust van de achtergrondcompositie en de onrust van de spontane krabbel die in het oog springt. Dit griffen neemt vaak de vorm aan van een hoenraetkruis. Het werk straalt niet altijd agressie uit. In sommige werken is het gekras met wilde zwier getemperd. Onder invloed van het vele tekenen zijn de lijnen luchtiger geworden. Lijnen kruisen zich al wat minder, maar vallen al eens samen in geometrische hoeken. Wild of ordenend, hard of speels, scherp of vervloeiend, de lijnen van Hoenraet breken de materie open voor de blik. [Willem Elias, ingekort door red.] Werk van Bram Bogart is nog tot 10 mei 2009 te bekijken in “Superstories” te Hasselt. Meer info op blz. 7

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Englebert Van Anderlecht, De gasmeters, 1955, Olie op doek, 113 x 180cm, Galerie Cotthem, Barcelona-Knokke. Englebert Van Anderlecht en Jean Dypréau, La nuit fait l’amour, 1958 (1959 voor het opschrift), Olie op doek, 170 x 132cm. Serge Vandercam, Le pendu, 1962, Olie op doek, 149 x 140cm, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel. Serge Vandercam en Jean Dypréau, Appel au désordre. Hommage à Patrice Lumumba, 1958, Olie op doek, 146 x 146cm. Antoine Mortier, Zonder titel, 1952, Lavis op papier, gemaroufleerd op doek, 236 x 151cm. Bram Bogart, La terre, 1955, 226 x 180cm. Bram Bogart, Haspengouw. Foto: Hugo Maertens fotografie. Luc Hoenraet, Zonder titel, 1996, Materie op doek, 100 x 80cm.

L E T T E R [ s ]

van

de

wet

INTERNATIONALE PROJECTEN AMATEURKUNSTEN Verenigingen met rechtspersoonlijkheid of verenigingen aangesloten bij een erkende landelijke amateurkunstenorganisatie, gevestigd in Vlaanderen of in het Brussels gewest, die activiteiten ontplooien op het terrein van de amateurkunsten, kunnen bij de Vlaamse overheid een aanvraag indienen voor een tegemoetkoming van maximum 75 % in de internationale reiskosten. In aanmerking komen de reiskosten voor specifieke internationale activiteiten zoals het deelnemen aan een internationale wedstrijd of internationaal festival, het uitsturen van een docent, deskundige of jurylid, de deelname aan een cursus… De aanvragen voor een beperkte tussenkomst (max. 1000 euro voor individuen of max. 5000 euro voor groepen) kunnen het hele jaar door worden aangevraagd. Hiervoor is het gebruik van het standaardaanvraagformulier verplicht. De aanvragen kunnen ingediend worden tot 1 maand voor de activiteit plaatsvindt. Maar het is aangeraden om de aanvragen zo vroeg als mogelijk in te dienen. Als de aanvrager in aanmerking denkt te komen voor een hogere toelage dan respectievelijk 1000 of 5000 euro, dient deze een gemotiveerd en voldoende gedocumenteerd aanvraagdossier in tegen ten laatste 1 mei. Enkel internationale activiteiten voor de tweede helft van dit jaar, komen nog in aanmerking. U kan uw aanvragen bezorgen op volgend adres: Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen Aanvraag Internationaal project amateurkunsten Arenberggebouw - 4e verdieping Arenbergstraat 9 B-1000 BRUSSEL +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Het reglement en bijkomende informatie is te vinden op http://www.cjsm.vlaanderen.be/amateurkunsten/internationaleprojecten.htm +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

KL[s] maart 2009

27

A C T U A L I T E I T

KORT

In deze rubriek vind je enkele berichten, opgevist uit de nieuwsstroom. Heb je zelf ook een nieuwtje te melden, dan kan je je bericht sturen naar: [email protected] of KUNSTWERK[t], redactie, Bijlokekaai 7c, 9000 Gent. (Voor aankondigingen van exposities, workshops, e.d. kunt u uiteraard nog steeds terecht in de Agenda.) KUNSTENAARSBETOGING Op zaterdag 25 april om 15 uur wordt de Week van de Amateurkunsten in Brussel op gang geschoten met een “kunstenaarsbetoging”. Niet dat er zwaar geprotesteerd zal worden, de manifestatie is in de eerste plaats een feest, in de vorm van een wandelende tentoonstelling in de straten van Brussel Centrum. “We willen kunst naar buiten brengen, naar de openbare ruimte, die anders altijd achter gesloten deuren blijft”, vertelt organisator Dominique Mys. “En we willen kleur en poëzie brengen in de stad. Wij zijn pacifistisch en optimistisch: wij denken dat kunst de wereld een beetje kan helpen redden.” Alle kunstenaars die een origineel werk ( foto, schilderij, tekst) op een paneel A3 gemonteerd op een stok van anderhalve meter meebrengen, mogen participeren aan deze vreedzame en constructieve wandelende tentoonstellingsbetoging. Zin om deel te nemen? Dat kan eenvoudig met een mailtje naar [email protected]

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ KUNST KIJKEN MET GOOGLE EARTH In alle rust meesterwerken uit de kunstgeschiedenis bestuderen? Het kan sinds kort, door een knappe samenwerking tussen Google Earth en het Prado van Madrid. Veertien schilderijen uit het gerenommeerde museum zijn in ultrahoge resolutie te bekijken. Het gaat om werken van o.a. Bosch, Goya, Rubens en Vélazquez. De afbeeldingen zijn samengesteld uit gemiddeld 8000 digitale foto’s, zodat het mogelijk is om enorm in te zoomen op de schilderijen. Uiteraard kan dit geen reëel bezoek aan een museum vervangen, waar ook andere factoren als lichtinval of sfeer meespelen in je kijkervaring. Maar via dit virtueel kunstje kun je wel details bekijken en onderzoeken die je normaal gesproken niet te zien krijgt: elke penseelstreek, elk scheurtje in het doek is zichtbaar. Een bijzondere belevenis. (Om de werken te bekijken, moet je eerst Google Earth installeren en daarna naar het virtuele Prado Museum surfen.)

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ KUNSTKRING RODRIGO FLAMENCO Kunstkring Rodrigo Flamenco is een nieuw initiatief van enkele Oudenburgse kunstenaars. De kring startte een bescheiden blad op, dat voorlopig enkel in een elektronische versie verschijnt. Het eerste nummer verscheen eind januari en bevat aankondigingen en besprekingen van tentoonstellingen en evenementen. Heel bijzonder is dat in het blad heel wat ruimte wordt vrijgemaakt om het werk voor te stellen van 1 kunstenaar. “Op de bijeenkomsten van de kring wordt iemand uitgenodigd om zijn werken voor te stellen”, aldus Gudrun Devlam van Kunstkring Rodrigo Flamenco. “Samen met de maker peilen we naar de oorsprong van het werk of de achterliggende gedachte. Als afsluiter van de bijeenkomst krijgt de kunstenaar de gelegenheid om een tekst naar zijn keuze, al dan niet van eigen hand, naar voor te brengen.” Ook die tekst verschijnt in het blad. Interesse om het blad te ontvangen of meer te weten te komen? Mail naar [email protected]

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ OPEN ATELIERS (Antwerpen) Heb jij een atelier in het district Antwerpen? Dan kan je deelnemen aan “Open Ateliers 2009”. Gedurende de weekends van 19 en 20 september en 26 en 27 september 2009 zetten Antwerpse kunstenaars de deuren van hun atelier open voor het publiek. “Het enige criterium om te kunnen deelnemen is een atelier te hebben in dat district”, vertelt organisator Anne Marie Parys. “Een selectie is er niet. Maar dankzij de prachtige tentoonstelling en de goede website komen er steeds betere kunstenaars op af. Bovendien is er ook een overzichtstentoonstelling voorzien.” Interesse? Neem dan zo snel mogelijk contact op met: Annemarie Parys, Braderijstraat 8, 2000 Antwerpen | E: [email protected] | 0496/69 53 66

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ GETIJ-DINGEN Kan je met het getij een vorm van kunst bereiken ? Ermee experimenteren? Die vragen leidden tot het project “Getij-Dingen”. Op het laagwatergedeelte van het strand van Sint Idesbald, over Koksijde en Oostduinkerke tot de grens met Nieuwpoort staan palen, geheid omwille van topografische doeleinden. Maar op deze 15 palen is nu twee- en driedimensionaal werk aangebracht. “Ik was vooral nieuwsgierig naar de sporen van het getij en hoe je die kan vastleggen”, aldus initiatiefneemster Ingrid Sinnave. “Vandaar het uitgangspunt: we brengen kunstwerken op laag water en laten het getij er gedurende een jaar (4 seizoenen) op inwerken. Dat betekent dat de deelnemers bereid zijn hun werk aan de werkelijkheid af te staan: wordt het mooier door de sporen van het getij, dan wordt het mooier. Wordt het vervormd of verbrijzeld door de kracht van het opkomend of afgaand getij, het zij zo.” Nog tot 15 december kan je op het strand op zoek naar de palen en de invloed van de zee op de werken die eraan zijn bevestigd. Meer info: www.getij-dingen.be

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ WWW.SCHILDERIJEN-KUNST.BE www.schilderijen-kunst.be is een initiatief van enkele enthousiaste kunstliefhebbers die hun kennis over schilderen willen delen. Je vind er heel wat info over encaustic art (schilderen met was), maar er wordt ook veel aandacht besteed aan technieken voor met maken van olieverfschilderijen, acryl, bloemen, stadsgezichten en het taxeren van schilderijen.

28

KL[s] maart 2009

wiezoektdievindt

zoekertjes KERAMIEK UITVERKOOP In Merelbeke is er een uitverkoop van een keramiekatelier. Glazuren, pigmenten, majolica, ovenplaten, enz. Héél interessant! Meer info: www.keramiekverkoop.be

GEZOCHT: EXPOSANTEN Kunstgalerie Dominium organiseert van 5 tot 28 juni een grote tentoonstelling van landschapsschilder Frans Van Damme. We zoeken enkele kunstenaars uit de omgeving (Beersel, Rode, Halle, Leeuw, Drogenbos, Linkebeek,Ukkel, ..., die - met deelname in de kosten - ook willen exposeren. Geen conceptuele kunst, wel esthetische (abstract of figuratief) Meer info: 02/378 17 60 | E: [email protected] OPEN ATELIERS (Antwerpen) Heb jij een atelier in het district Antwerpen dat je wil openstellen gedurende de weekends van 19 en 20 september en 26 en 27 september 2009 van 11 tot 18 uur. Er is ook een overzichtstentoontelling voorzien. Neem dan zo snel mogelijk contact op met: Anne Marie Parys, Braderijstraat 8, 2000 Antwerpen | E: [email protected] | 0496/69 53 66 GEZOCHT: LESGEVER TEKENEN Voor ons atelier in Antwerpen zijn we op zoek naar een lesgever tekenen (portret- modeltekeen, waarnemingstekenen) voor zowel beginners als gevorderden. Cursus gaat momenteel door op donderdagnamiddag en donderdagavond. Start einde april. Meer info: 03/2890056 | E: [email protected] Mannelijk Model Voor schilder beeldhouwer tekenaar Contact: [email protected] GEZOCHT: FLATSCREEN TELEVISIES Ik ben op zoek naar kapotte flatscreen televisies, moeten niet meer werken, alleen het beeld moet nog heel zijn, liefst grote maar alle maten zijn goed. Contact: [email protected] | 0496/411737 GEZOCHT: INFO OVER FLORENCE BIENNALE Ik ben uitgenodigd om deel te nemen aan de Biennale van Florence, december 2009. Wie nog? Of welke kunstenaar heeft al deelgenomen en wil zijn/haar ervaringen delen? Graag reacties naar [email protected] GEZOCHT: MEDE-EXPOSANT Ik ben op zoek naar iemand die samen wil exposeren en dit op 1/3/09 regio Izegem: ikzelf schilder abstract op doek en zoek iemand met juwelen of andere hobbyartikelen. Meer info: [email protected]

GEZOCHT: KUNSTENAARS Galerie Art-hill te Stalhille zoekt werk van talentvolle kunstenaars. Voor de periode april-november 2009. Alle hedendaagse moderne kunst komt in aanmerking; schilderkunst zowel acryl als olie, glaskunst, ets, mandenvlechten, textiel, aquarel, mixed media... Meer info: 0474/98 86 41 | E: [email protected] GEZOCHT: NIEUWE LEDEN Het Gents Openluchtatelier werft nieuwe leden aan. Wij zoeken mensen die actief bezig zijn met beeldende kunst en hun werken gratis willen exposeren voor een kunstminnend publiek. Vanaf 5 april 2009. Meer info: Verdickt Philip: 0486 416 816 | E: [email protected] TE KOOP GEVRAAGD: DEGELIJKE ETSPERS Meer info: [email protected] | 0474/797614 | 052 525436 MANNELIJK NAAKTMODEL Mannelijk naaktmodel (40 jaar) met ervaring in diverse academies biedt zich aan voor tekenen, schilderen of boetseren. Voor groepen of individueel. Omgeving Limburg / Kempen. Meer info: [email protected] GEZOCHT: MODELLEN De Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Oudenaarde is op zoek naar modellen. De geïnteresseerde dames en heren moeten model staan tijdens de lessen die plaatsvinden op maandag en woensdag tussen 18 u en 21.30 u en op zaterdag van 9 u tot 12.30 u. Meer info: [email protected] | 055/31 34 01 GEZOCHT: SCHILDERSEZELS Zoek 4 degelijke occasie schildersezels om te gebruiken in ons atelier de v.a.l.k. Meer info: [email protected] ERVAREN NAAKTMODEL (VR.) (regio Gent) Beschikbaar tijdens de week van 8 tot 17u en weekends van 18 tot 22u tijdens schoolvakanties, eveneens ‘s avonds op de weekdagen. Kan ook samen met mijn partner poseren indien gewenst. Contact: [email protected] GEZOCHT: VROUWELIJK MODEL Actieve kunstkring in Roeselare zoekt vrouwelijk naaktmodel. Met een groep ervaren kunstenaars tekenen, schilderen we in eigen atelier naar model. Telkens op dinsdag van 19u30 tot 21u30. Meer info: 0475/610047 | E: [email protected]

KL[s] maart 2009

29

GEZOCHT: KUNSTENAARS OM SAMEN TE EXPOSEREN Ikzelf schilder abstract op doek en zou graag exposeren met mensen die zich bezig houden met juwelen, keramiek, beeldhouwen of iets dat mekaar niet overlapt. Regio Bornem. Meer info: 0479/44.16.14 | [email protected] GEZOCHT: OUDE UITLAATBUIZEN MOTO’S Heb een project in de maak, heb meer dan 300 uitlaatbuizen nodig.Tot nu toe heb ik er al 160, maar zou heel leuk zijn dat er mensen zijn die van die ‘lelijke’ dingen af willen. Contact: [email protected] TE KOOP : SCHILDERSDOEKEN/VERF/PENSELEN ° Gebruikte en ongebruikte doeken opgespannen op spierraam, de gebruikte schildersdoeken zijn beschilderd met acrylverf en kunnen opnieuw gebruikt worden door de schildersdoek te overschilderen. ° Acrylverf van het merk Schmincke (gebruikte potten) en penselen (weinig of niet gebruikt). Meer info: [email protected] GEZOCHT: KERAMIEKOVEN Ik zoek een keramiekoven van ongeveer 70 liter inhoud. Contact: 016/822776 | E: [email protected]

TENTOONSTELLEN IN KASTEEL RAVENHOF? Kunst tonen in een prachtige galerie, in een indrukwekkend kasteel, in een betoverende bosrijke omgeving ten noorden van Antwerpen … Wat kan een kunstenaar zich nog meer wensen? De galerij wordt verhuurd per twee weken aan zeer gunstige voorwaarden. Er wordt gezorgd voor de verzekering en er zijn geen bijkomende kosten bij eventuele verkoop van de werken. Meer info: 03/568.96.16 of [email protected] TE HUUR: MOOIE TENTOONSTELLINGSRUIMTE Op een prachtige locatie, met veel toerisme in de zomermaanden.Drie grote ruimten om te exposeren. Meer info: 0495/126.146 | E: [email protected] TE HUUR: ATELIER Ruime, lichte, volledig gerenoveerde atelier in achterbouw, te delen met andere kunstenaar. 250 euro/maand (alles in), verwarming= basic, kan nog aan gewerkt worden. Meer info: 0475/77 24 77 | E: [email protected]

GEZOCHT: INFO OVER JAN VAN RIET Ik ben in het bezit van twee etsen van deze kunstenaar. Ze dateren van in zijn beginperiode toen hij net afgestudeerd was. Ik zou graag wat meer info hebben over deze werken en hun waarde. Contact: [email protected]

TE HUUR: ATELIER (Gent) Stukjes atelier te huur. Veel licht en ruimte. 1 schildersatelier en 1 stuk voor ruimtelijk werk. We zoeken nog iemand om het atelier mee te delen. Gelegen aan station. Meer info: 0472/515152 | E: [email protected]

GEZOCHT: EPISCOOP / BEELDPROJECTOR Voor het projecteren van beelden/foto’s/tekeningen vergroot op doek/paneel/muur zoeken we een tweedehands episcoop of retroprojector. Contact: 0498/537735 | E: [email protected]

GEZOCHT : ATELIER (in Hasselt) Wegens plaatsgebrek beschik ik zelf niet over een atelier. Daarom ben ik op zoek naar een ruimte om te schilderen in of rond Hasselt. Contact: [email protected]

ATELIERRUIMTES / TENTOONSTELLINGS RUIMTES

GEZOCHT: TENTOONSTELLINGSRUIMTE (in het Gentse) Ik zoek een ruimte om mijn werk tentoon te stellen. Kleine beeldjes en schilderijen. Graag in Gent of omgeving. Hoeft niet groot te zijn. Contact: [email protected]

TE HUUR: TENTOONSTELLINGSRUIMTE (Leke-Diksmuide) EEN TIJDJE IN SPANJE? De culturele stichting Knecht-Drenth stelt woon-werkruimte ter beschikking aan kunstenaars, schrijvers, vertalers en wetenschappers. De huizen staan in Callosa d’En Sarrià, ongeveer 15 kilometer vanaf Benidorm. In maart en april zijn er nog verscheidene studio’s vrij. De kosten bedragen ongeveer 400 euro per maand voor een kleine eenheid. Meer info: http://www.fundatie-knecht-drenth.com TE HUUR: TENTOONSTELLINGSRUIMTE/ATELIER (Merksem) Galerie OOSTKAAI 1 verhuurt een ingerichte polyvalente ruimte/atelier in een industrieel kader, voor de organisatie van uw tentoonstellingen, voordrachten, enz... Ruime etalage (veel lichtinval), sanitair en berging. Meer info: www.galerieoostkaai1.be

30

TE HUUR: WOONST MET ATELIERRUIMTE Zeer rustig en landelijk gelegen woonst met 2 grote ruimten, mogelijk te gebruiken als atelierruimte. Op 15 min. van Leuven. Vrij vanaf oktober 2009 (mogelijk vroeger). Meer info:016/601074 of [email protected]

KL[s] maart 2009

TE HUUR: RUIMTE (Lommel) Ruimte om als atelier te gebruiken, zowel binnen als buiten voldoende plaats. Voorstellen zijn welkom. Meer info: 011-53 63 75 | E: [email protected] GEZOCHT: PLAATS VOOR MIJN BEELDEN Heeft er iemand interesse om mijn beelden enkele maanden te plaatsen in een publieke ruimte of een restaurant of een ontvangsthal of een galerij e.d? Contact via www.djefblok.exto.be TE HUUR: ACHTERHUIS Achterhuis gelegen te Antwerpen St. Jozefstraat, tegenover St. Lucas, bestaande uit bureel (+/- 10m²), badkamer, keuken, atelier gelijkvloers en atelier 1ste verdieping (beiden +/25m²), met individuele centrale verwarming op gas. Geschikt voor beeldende kunst, eventueel te delen door studenten. Niet voor permanente bewoning. Prijs 450 Euro per maand. Meer info: 0472/753625 | E: [email protected]

rendez - vous

AGENDA

EXPOSITIES / EVENEMENTEN ANTWERPEN < O U T D O O R S >: rondreizende tentoonstelling van Mieke Teirlinck: 15 portretten van mensen die ‘anders’ zijn, oog in oog met de kijker. T.e.m. 24 maart in C.C. Berchem, Driekoningenstraat 126 te Berchem-Antwerpen. Open: divrij: 9-16u + do en vrij: 19u30-23u, zo 15 maart van 14u-17u in bijzijn van M.Teirlinck. Meer info: http://users.cjb.net/mieketeirlinck Thirty Somethings: in deze rondreizende expositie laten 30 nationale en internationale (semi-)professionele kunstenaars zich inspireren door telkens één artikel uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Van 28 maart tot en met 12 april in de voormalige Dominicuskerk, Provinciestraat 112 te Antwerpen. Vernissage: zaterdag 28 maart om 19u. Open: woe t.e.m. zon: 14-19u / do tot 24u. Met werken van Neta Amir, Paul Tieman, Art Zapedzki, Tim Roosen, Marcel Witte, Tatjana Labatzki, Jo Agten, Tom Bogaert, Mark Swysen e.a. Tijdens de expositie worden er workshops rond mensenrechten georganiseerd. Organisatie: Art 27 vzw, die werkt aan de verspreiding van Artikel 27 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: ‘Iedereen heeft het recht te genieten van Kunst en Cultuur.’ Meer info: http://users.telenet.be/art27 Kunstkringen de Pelicaen: groepstentoonstelling in 2 zalen met schilderijen, enkele ijzeren beelden, wat keramiek en trash art. In de Beethovenzaal én Brueghelzaal van de bibliotheek, Bruul te Duffel. Vernissage: 27 maart 2009, 20u. Open: weekends 28, 29 maart en 3 en 4, 5 april van 14 tot 17u. Meer info: 015/31 18 25 | E: [email protected] Jan Van Damme presenteert zijn fantasierijke keramische sculpturen tot 31 maart 2009. Permanente kunst van Thérèse Van Hoof. In Galleria d’Arte Teresa, Tuyaersstraat 38 te Boom. Open: elke do van 10 tot 17u en na afspraak. Meer info: 03/844.13.38 | 0485 74 30 38 | E : arte_teresa@. be Tentoonstelling van Annette Defoort (keramische beelden), Geert De Meyer (schilderijen) en Nico De Guchtenaere (schilderijen). T.e.m. 5 april in Galerie ES, Koningsbaan 68 te Nijlen. Open: za en zo van 13u30 tot 17u30. Meer info: www.galerie-es.be Uitgestrekte vlaktes, gletsjers, bergketens, watervallen, plateaus... Landscapes.exhibition toont een selectie uit het portfolio van Benjamin van der Zalm. Tot 1 april 2009 in Tracé vzw, Veltwijcklaan 222, 2180 Ekeren. Open: woe: 19u30-22u / zat en zon: 14-18u Meer info: http://www.benjaminvanderzalm.com Tentoonstelling met resultaten van een kunstzinnige actiedag voor kinderen uit de lagere scholen van Herenthout i.s.m. Kunstkring Toreke rond “Fantasie”, het thema van de jeugdboekenweek 2009. De expo brengt een confron-

tatie van de kunstwerkjes van de kinderen met werk van de leden van de Kunstkring. In de expolokalen Openbare Bibliotheek te Herenthout. Van 4 april tot 3 mei 2009. Open: di 15u30 tot 20u/ woe 14 tot 17u / zat en zon 10 tot 12 u, gesloten met Pasen. Meer info: [email protected] Kunstkring talent uit Deurne stelt bij deze gelegenheid tentoon in Gallery Love2arts, Desguinlaan 90 in Antwerpen. Van 5 april tot 24 mei. Zij geeft via een WEDSTRIJD aan 6 kunstenaars buiten de kunstkring de gelegenheid gratis mee tentoon te stellen. Onderwerp “een Bloemenschilderij”. Enkel per foto in te zenden aan Robert Degrieck, Jaak van Rillaarlaan 31 b5, 2100 Deurne of per email : robert. [email protected] (Met vermelding : naam, voornaam, adres, tel, email, geboortedatum, eventueel lid van kunstkring en afmetingen werk) Portraits of a painting (7 nieuwe schilderijen (90×90 cm) vergezeld van boekje) door Steve Koll. Van 10 tot 26 april in theo Gallery, Sint-Michielskaai 8-9 in Antwerpen. Opening: 10 april om 19u. Open: vrij: 14-17u, zat:10-18u, zon: 11-17u. Meer info: [email protected] Myriam Lombaert presenteert sculpturen en installaties van het afgelopen jaar onder de noemer: Stills Move (don’t they?). Van 10 april tot 8 mei 2009 in SD WORX, Brouwersvliet 2 te Antwerpen. Open: van 9u tot 20u (enkel op werkdagen). Meer info: W: www.idioma.be | E: [email protected] Tentoonstelling van Marijke Van Eyck en Brigitte Didden (schilderkunst - acryl en olieverf) in Tracé - Cultuur Station, Veltwijcklaan 222, 2180 te Ekeren. Van 11 tot 31 april 2009. Open: woe:19u30-22u / zat en zon: 14u-18u. Meer info: [email protected] Tentoonstelling van Lierse schilders in Convent, Begijnhof - St. Margarethastraat, te Lier. Van 18 tot en met 26 april 2009. Open WE’s : telkens van 10 tot 18u / weekdagen: van 13 tot 18u. Meer info: [email protected] Tentoonstelling van jonge kunstenaars Sarah De Vos (schilderijen) en Pieter De Decker (lichtbeelden over het Waasland) in ‘t Brantijser, St. Jacobsmarkt 13 te Antwerpen. Tot 21 april 2009. Meer info: http://www.pieterdedecker.com en http://www.sarahdevos.be Schilderijen en Grafiek door Kristel Van Rumste in Galerie Gynaika, Lange leemstraat 94 te 2018 Antwerpen. Van 24 april t/m 28 mei 2009. Vernissage: do 23 april 2009. Open: do - za 14 tot 18u. Meer info : www.gynaika.be | www.kristelvanrumste.com Liefhebber kunstenfestival 2009: van 24 april tot 3 mei vindt de groepstentoonstelling “Divers Pluimage” plaats in het pand Zirkstraat 36 tot Hofstraat 15, Antwerpen. Met o.a. werk van Ann Heerwegh en Willy Wagener. Meer info: www.artesperimento.be

KL[s] maart 2009

31

Kunstkring Toreke stelt tentoon tijdens de Week van de Amateurkunsten met beelden, juwelen, grafiek, tekeningen, schilderijen, pastel, aquarel, boetseren en keramiek. Ook demonstraties. Op 1, 2 en 3 mei van 14 tot 18u in de St. Gummaruskerk (Vonckstraat) te Herenthout. Meer info: 014/512657 | E: [email protected] Galerij Homo Ludens (Wilgenlaan 14) te Westmalle exposeert van 1 mei tot 28 augustus 2009 themawerken in olieverf en icoonachtigen. Meer info: Jan Van Houtte: 03/312.06.07 Bert Mans, lid van Kunstkring Toreke, stelt zijn schilderwerken tentoon in Huis Driane, Molenstraat 56 te Herenthout. Dagelijks tot 3 mei, van 9 tot 18u. Meer info: [email protected] Tentoonstelling van Aernaut Brigitte (pastel, acryl) thema “vreemde landen” en Van Ranst Karel (beeldhouwwerk in hout en polyester) in de Kapel, 2830 Klein-Willebroek. Vanaf 9 mei 2009 gedurende 3 weekends van 14 tot 18u. Meer info : [email protected] “in de naam van de vrouw...maar verlos ons van het kwade” : tentoonstelling /olieverf en gemengde technieken op canvas door Chris Vostes. Van 10 t.e.m. 24 mei (14-18u) in f-RtGallery Huybrechtsstraat 27-29 te 2060 Antwerpen. Meer info: 0485 280404 of 0484 794727 | E: [email protected] of [email protected] Van 4 juni tot en met 30 augustus 2009: keramiekwerken van Jan Van Damme in de nissen aan de kaai van de Rupel te Boom-Nissen (beneden het Restaurant De Kaai). Meer info: 03/293.03.02 | E: [email protected] Tentoonstelling met grafiek van Clara Janssens in Galerij Domein Hooidonk, Langestraat 170 te Zandhoven. Tot 7 juni 2009: dagelijks van 11 tot 20u. Meer info: [email protected]

VLAAMS BRABANT / BRUSSEL 20 jaar Kunstkring “10 x 10”: expo met werk van Martine Devel (schilderijen op zijde), Henri Kintaert (houtskool), Christiane Sleewaegen (acryl), Bob van Damme (olieverf), Marleen Van Horenbeeck (keramiek), Sara van Rompay (pastel), Chris van Lil (grafiek), Mimi Vandevelde (sculptuur), Katrien Voets (mixed media), Rita Wets (collages). Op zat & zon 28, 29 maart & 4, 5 april (14-19u) in CC Wauterbos, Wauterbos 3 te St-Genesius-Rode. Opening: vrijdag 27 maart vanaf 20u. Meer info: 02/378 17 60 | E: [email protected] Expo van Wilfried Pulinckx en Julie Lenaerts tot 28 maart in Galerie-K, Dagobertstraat 32 te Leuven. Open: vrij en zat: 13-18u en op afspraak. Zondag 15 februari: Picturing sound (video-) performance by Fieldings (Wilfried Pulinckx & Willem Sannen) in het kader van Kulturama 2009 (om 15u en 17u). Meer info: 016 29 39 32 | www.galerie-k.be | www.kulturama.be/uitvoeringen/bk4.php Pressed Flower Art, tentoonstelling door Jos Poel over geperste wilde bloemen en planten gevonden rond Heverlee en omstreken. Van 1 tot 30 april in GC de Kam, Beekstraat

32

KL[s] maart 2009

172, te Wezembeek-Oppem. Open: ma t/m vr: 9u - 17u en 19u30 - 23.00u. Meer info: [email protected] Tentoonstelling met schilderijen (olieverf/canvas) van Nicole Degreef. Van 2 t.e.m. 23 april in CC De Wildeman te Herent. Open: ma-vr: 9-12 u. + ma: 18-20 u / woe: 14-16u. Meer info op : www.nicoledegreef.be Tentoonstelling van constructies gemaakt in kijkdozen: van 4 tot 30 april 2009 in Cultuurcafé Wentelsteen, Busleidengang 6D te Leuven. Open vanaf 11 u / zo vanaf 14 u / ma gesloten. Meer info: 0478/974489 | E: [email protected] “Return”: overzichtstentoonstelling van olieverf op doek, van de afgelopen 5 jaar door Mieke Coeckelbergh. In CC Het Gasthuis te Aarschot van 17 april tot 3 mei 2009, openingsuren van het CC Aarschot. Meer info: www.miekecoeckelbergh.be Straat in beeld: de bewoners van een schilderachtig straatje in Tienen geportretteerd door een 20-tal kunstenaars van kunstkring Art-X. Deze portretten worden na expositie geveild voor het goede doel. Op 26 april 2009 van 10 tot 18u in Beggaardenstraat en Reizigersstraat te Tienen. Meer info: 016/81 73 17 E: [email protected] Tentoonstelling in het atelier van Karel Van Schoote (schilderijen, Sint Lambertusstraat 6 te Nossegem. Op 3 mei 2009 van 12 tot 18u. Meer info: [email protected] Tentoonstelling met schilderijen, tekeningen en grafiek van Nicole Degreef, Marina Hugaerts, Roel Renmans en Fred Van Gestel. Van 9 t.e.m. 24 mei 2009 in CC Het Gasthuis Gasthuisstraat 22 te Aarschot. di.-vr. 13-22 u/za.zo 14-18 u / ma gesloten. Meer info: [email protected] Kunstroute in Werchter. Kunstenaars stellen hun huis open voor het grote publiek. Het vertrekpunt is het Cultuurcentrum Jack-op. Op 17 mei 2009 van 11 tot 18u. Meer info: 016/60 71 78 | E: [email protected] MiX in de Sint- Norbertustoren van de Abdij van Het Park te Heverlee van 12 t.em. 28 juni. MiX is het laureatenconcept van het vakoverschrijdend atelier van het SLAC te Leuven. Met werk van Jozefien Jocqué, Wilma Geyskens, Freija Van Esbroeck, Josée van Goubergen, Mien Van Kerckhoven, Lut van Nevel en Josiane Vandercammen. Open: woe t.em. zon van 14u tot 17u30. Meer info: www.academie-leuven.be

LIMBURG 20-tal schilderijen in olieverf met thematiek dieren door Marijke Cloes. In ziekenhuis Vesalius te Tongeren. Tot 30 maart: 8-20u. Meer info: 012/391867 | E: [email protected] Moderne schilderijententoonstelling van Marth Wouters in Oud Oteren, Scholtisplein 28 te Neeroeteren. Tot en met 31 maart 2009. Op di en woe gesloten. Meer info: www.marthart.be

Tentoonstelling “Quatro stagione” door FRAN Kusters in UNIZO – kunstgalerij ‘Open Huis’, Maastrichtersteenweg 254 te Hasselt. Tot 6 april 2009. Open: ma-vrij: 10-17u. Meer info: 011/273123 | http://users.belgacom.net/FRANKusters Tentoonstelling Marth Wouters: klassieke olieverfschilderijen in estaminet A u Pacha, Markt 51: eerste verdieping te Maaseik . Maandag gesloten. Meer info: [email protected] Tentoonstelling Odette Schoenaerts: moderne olieverfschilderijen te Tongeren in het restaurant van het hotel “Ambiotel” Veemarkt 2 te Tongeren. Open: elke dag. Figuratieve werken in olieverf van Marijke Cloes. Van 6 t.e.m. 22 juni 2009 in de Ursulakapel te Tongeren (Begijnhof). Open: za 14-18u & zo 10-12 en 14-18u. Meer info: 012/391867 | E: [email protected] Duotentoonstelling met geïntegreerde kalligrafie van Harrie Voet in monochrome aquarellen van Mia Ketels. T.e.m. 18 september 2009 in Galerie Paesen D, IndustriewegNoord 1199 te Opglabbeek. Gesloten op zater-, zon- en feestdagen en jaarlijks verlof. Meer info: E: [email protected] | W: www.kalosgrafein.be

OOST-VLAANDEREN Ecce Homo / Kijk, de mens: Nele Geldhof: glaskunst en Mieke Pieters: schilderkunst in Hof van Ryhove te Gent. Nog op 28-29 maart. Meer info: 09/221.57.57 | E: [email protected] Tijd voor brons / Brons tijd: Miet Melis, Albert Leyn, Chris Vereecken, Jeanine Van Royen, Annita Vercammen, Christa Van Dosselaer en Marleen Van Hemelrijck brengen beelden in brons (verloren-was techniek). Tot 29 maart 2009 in Kunst 22, Sint-Niklaassrtaat 22 te Sint-Gillis-Waas. Open: zat en zon 14-18u. Meer info: 03/770 55 18 | E: [email protected] Jan Devos (functionele keramiek), Magda Van Hoye (sculpturen en tuinbeelden), Joris Van Landeghem (glaskunst), Lieve Verstraete (aquarel en olieverf): van 24 tot 26 april en van 1 tot 3 mei in Hoeve Oude Doorn, Urselweg 71 te Maldegem-Kleit. Open: 10-18u. Op 26 april en 1 mei: demonstratie door glaskunstenaar. Meer info: 050/712976 (na 19u) | E: [email protected] Collectieve tentoonstelling beeldende kunst (schilderijen, tekeningen, keramiek, beelden hedendaags figuratief werk): van 25 april tot 3 mei 2009 in Het Groot Vleeshuis, Groentenmarkt 7 te Gent. Open van 10 tot 18u / ma gesloten. Meer info: 09/223 31 80 | E: [email protected] Lentenieren tussen keramiek (Chris Masson) en acryl (Romine) in Den Artistjee, Meilegemstraat 67 te ZwalmMeilegem. Op 25 en 26 april, 1-2-3 en 4 mei 2009. Open: dagelijks van 10 tot 18u. Het atelier is tijdens de tentoonstelling te bezichtigen. Meer info: 055/49.76.06 | E: [email protected] Kunstenaarsroute in Zele op 1, 2 en 3 mei 2009 met ruime verscheidenheid aan kunstdisciplines (keramiek, schil-

deren, tekenen, beeldhouwen, fotografie, grafiek, kant, gedichten). Brochure te verkrijgen via de cultuurdienst: [email protected]. Meer info: www.zele.be Tentoonstelling van the Contemporary Watercolour Painters: 13 aquarellisten, meer dan 100 aquarellen, nonfiguratief. Van 1 tot 17 mei 2009 in de Plantentuin Universiteit Gent. Open: woe – vrij –zat: 13u30-17u30. Dezelfde expo gaat vervolgens naar Vittel (Frankrijk) Abdij van Dileghem, Kunstenaarshuis Anderlecht. Meer info: 09/222 88 79 | E: [email protected] Eigenwijs modern surrealisme: schilderijen-glas en loodglas in hout-collages van Pol D’Haese. Tot en met 12 mei 2009 in Knaptandstraat 204 te Sint-Niklaas. Open: ma-vr: 8u30-12u en 13u-16u45. Meer info: 0486/112437 | E: [email protected] SPIEGELART: van 15 mei tot en met 1 juni 2009 exposeren 45 kunstenaars, die nieuw werk maakten geïnspireerd door het fotowerk van Patrick De Spiegelaere,bekend fotograaf en op 2 maart 2007 plots overleden. In de Drongengoedhoeve te Knesselare/Ursel. Meer info: www.drongengoedhoeve.be | E: [email protected] De Mens, een onuitputtelijke bron van inspiratie: schilderkunst, kunstfotografie, beeldhouwkunst: thematentoonstelling door het Maandagatelier in kasteel Cortewalle, Zwarte Dreef 1 te Beveren. Open op zat en zon 16 en 17, 23 en 24 mei, do 21 mei (O.L.H. Hemelvaart) 2009. Open telkens van 14 tot 18u. Vernissage: zaterdag 16 mei om 14u. Meer info: [email protected] Beelden in permanentie: bronzen beelden van Hilde Van de Walle in galerie Lieve Lambrecht, Oostergemstraat 7A te Merendree. Op vrij, zat en zon van 14 tot 18 u en op afspraak. Meer info: [email protected]

WEST-VLAANDEREN Git Gervais stelt glas in lood en voor het eerst schilderijen tentoon in Bistro Entrepot, Louisastraat te Oostende. T.e.m. 30 maart 2009. Vernissage: 28 februari. Open: elke dag, behalve di. Meer info: [email protected] Nadine Fassin stelt tentoon in Galerij Art and Sea (Zeedijk 686) te Knokke. Tot 31 maart 2009. Open : zat en zon: 10u30-12u30 en 14-18u / ma: 14-18u of op afspraak: 0495/76.99.75 Meer info: [email protected] Schilderijen van Wim Adriaenssens: van 29 maart tot en met 26 april 2009. in Kunsthuis Harry Vercaigne, Hoogledestraat 53 te Kortemark. Elke zondag van 14 tot 18 uur. Meer info: 051/57 14 37 | E: [email protected] | www. kunsthuisharry.be PURE PEINTURE - 4de biënnale voor jonge schilders: korneel avijn - athos burez - wim carrein - michiel ceulers jana cordenier - peter depelchin - evelien hiele pauline niks - nele vanthomme - frederic Verlinden. Van 28 maart

KL[s] maart 2009

33

t.e.m. 10 mei 2009. In Montanus.5 (Montanusstraat 5) te Diksmuide. Meer info: 051/50 48 24 | E: [email protected] | W: www.montanusvijf.be URBAN NATURE: tentoonstelling van schilderijen in olieverf van Inge Dompas. Van 1 tot 30 april 2009 in Galerie Corbyn (Zeedijk-Zoute 673) te Knokke. Open van 10 tot 18u of op afspraak (maandag gesloten). Meer info: www.ingedompas.be Tentoonsteling door Kunstkring de Zeven Torentjes met als motief “crisis kunst”. Van 2 tot en met 14 april in Burcht (bij stadhuis) te Brugge. Meer info: 050/351621 | E: [email protected] Vrouwen beschrijven de liefde: werk van o.a. Julien Chazal, Gerda De Jonghe, Gaby Marcus en Hilde Van de Walle in Manna Kunsthuis, Heilige Geeststraat 3 te Brugge. T.e.m. 15 april 2009. Open van ma t/m za telkens van 14 tot 18u. Meer info: [email protected] Kunst op Zijde / Acryl op doek door Herna Deleu. Van 28 april t.e.m. 10 mei. Locatie: Walplein 26 te Brugge. Open: 10-18u. Meer info: 056/413633 | E: [email protected] Carine Ramon (schilderijen) en Andre Huygebaert (brons) stellen tentoon in Sedia, Stationsstraat 41 te Oostkamp. Van 28 april tot 28 juni 2009. Meer info: 050500681 | E: [email protected] Vicky Titeca stelt tentoon in Art Bits, Garenmarkt 30 te Brugge. Tot eind april. Open op zondag van 14u tot 17u of op afspraak. Meer info: [email protected] KOESTER KUNST: Kunsttentoonstelling in oude kerk Vichte ten voordele van het kinderkankerfonds Koester van UZGent. Kunstenaars: Marc de Bel (digitale schilderkunst), Mie Buur (keramiek), Jacqueline Callens (schilderkunst), Evelyne Verheyen (zilverklei), Luc Decock (schilderkunst), Gilbert Vangampelaere (schilderkunst). Op 1-2-3-9 en 10 mei 2009. Meer info: http://www.vangampelaere.be/koesterkunst Expositie van jonge kunstenaar Nicéphore (actionpainting en beeldhouwwerk en mixed media) in de Ark of Creation, Rederskaai 21 te Zeebrugge. Open: vrij-ma 11 tot 18u. Meer info: www.arkofcreation.com Didier Verfaillie (metaalsculpturen) en Marnix Beirlandt (schilderijen) stellen tentoon in het atelier, Ketenstraat 19 te Ingelmunster. Tussen 9 en 17 mei. Open: 9 en 16 mei (14 tot 18.30u) / 10 en 17 mei (10 tot 12u - 14 tot 18u). Meer info op http://users.telenet.be/Didier_Marnix Tentoonstelling “Colourfullpeople” door Mieke Drossaert: tot 31 mei 2009 in Entrepot, Louisastraat 18 te Oostende. Open elke dag, behalve di: vanaf 10u. Meer info: 0495/216606 | E: [email protected]

34

KL[s] maart 2009

Tentoonstelling van schilderijen op zijde en acryl op doek. Door Herna Deleu. In Mariaheem, Wulveringemstraat 42 te Beauvoorde. Van 23 juli tot 15 augustus, open van 10 tot 18u. Meer info: www.hernadeleu.net

ANDERE REGIO 25me Salon de l’estampe contemporaine: hedendaagse grafiek: voor België: Manuel Vermeire en Taka ShamotoKotschoubey. In L’Ermitage, 34 Boulevard Richelieu, 92500 Rueil-Malmaison (Parijs). Tot 25 maart 2009. Open: mavrij: 10-20u, zat: 10-18u, zon: 15-18u. Meer info: www.gravermaintenant.com Lyrisch-abstracte schilderijen van Helena Olewicz bij Sterken Interieurs, Luikerweg 25 a te Valkenswaard (NL). T.e.m. 31 maart 2009. Meer info: www.sterken.com | www.helena-olewicz.be Airbrushbeurs in Spa: portretten , op doek, motor en autobeschilderingen, bodypaint met internationale en nationale airbrush-painters aan het werk. In Casino van Spa. Op 27 en 28 juni 2009. Open: 27(13-18u)-28 juni 2009(10-18u). Meer info: [email protected]

WORKSHOPS / CURSUSSEN Cursussen bij ZWENK: Marmerbeeldhouwen: Pasen 2009 | Vrij beeldhouwen in carraramarmer: 6 tot 16 april 2009. Meer info: [email protected] DANS/SCHETS ° Bewegend model: dansworkshop voor Schetsers Proef van dans en “voel je lijf”! Beleef de kracht van een pose om beter de verhoudingen en structuren van het menselijk lichaam te kunnen schetsen. Gent, 26 april van 15u tot 17u °Schetsen op locatie: je schetst regelmatig naar model in een klein groepsverband of je hebt ervaring vanuit de academie of avondles? Je kan samen met anderen oefenen op schetsen naar dansbewegingen. Schetsexpressies naar Hedendaagse dans: Gent, 27 april van 19 tot 22u Schetsexpressies naar Afrikaanse dans: Gent, 28 april van 19 tot 22u15 Schetsexpressies naar Salsa: Gent, 29 april van 19u45 tot 22u30 Schetsexpressie naar koppeldansen: 30 april van19u20 tot 22u30 Expressie naar kinderlessen dans en ritme: 2 mei van 10 tot 12u Inschrijven via Vormingplus Gent-Eeklo 09/224 22 65 | www.vormingplusgent-eeklo.be

Workshops zeefdruk: op 4 april 2009 workshop nr. 2 ‘textielzeefdruk’ en op 27 juni en 4 juli 2009 workshop nr. 3. Workshop 2 & 3 zijn voor gevorderden, cursisten van de eerste workshop kunnen zonder problemen aansluiten bij de deze workshops. Kennismaking met het medium zeefdruk, via diverse technieken en diverse inkten op verschillende dragers. Locatie: Koeistraat 14, 9971 Lembeke. Meer info: 09/378 07 62 | E: karolienboucquaert@hotmail. com La Vie en Roze: schilderen: reis naar Bali van 12 tot 26 mei: cultuur, spiritualiteit, prachtige natuur en kleur voor kunstenaars (+ partner). Meer info: 016:487 497 | E: [email protected] of bij de professionele gids 03/458 10 96 - 0497/43 10 96 Kunstzinnig dynamisch coachen in De Kleine Tiki, Van Erstenstraat 52-54, 2100 Antwerpen. Bedoeld voor een ieder die zich spelend en kunstzinnig wil uitdrukken, maar ook voor opvoeders, … Artistieke ervaring wordt niet gevraagd, wel levenservaring en de bereidheid tot zelfonderzoek. Vanaf september 2009. Opendag: 7 juni 2009. Meer info: www.dekleinetiki.nl Beeldhouwen in speksteen en albast in Trézelles te Frankrijk. Workshopweek o.l.v. Paul De Wachter in de weken 13 juli t/m 17 juli en 20 t/m 24 juli. Meer info: [email protected] | www.chezlepre.com Workshop tekenen naar levend model, aquarel en schilderen met acrylverf. Zowel voor beginnende als meer ervaren “kunstenaars”. Van 23 tot en met 29 augustus 2009. Workshop beeldhouwen hout: begeleiding Peter Jacquemin. Van 16 tot en met 22 augustus 2009. In Frankrijk in de streek van

de Loire en de Indre, in een versterkte kasteelhoeve, prachtige omgeving, zwembad, zonneterras. Meer info: [email protected] | 0474/797614 | 052 525436 Boetseren en keramiek: weekcursussen en dagworkshops: boetseren in klei, handvormen of draaien op de schopschijf, vrij werken of naar een thema. U leert de basistechnieken van het werken in klei en u uit te drukken in beeld. Gevorderden kunnen hun thema diepgaander uitwerken. In augustus een combinatieweek met Yoga en een thema: “le Petit Prince”. Meer info: [email protected] | www.chezlepre.com

ZONDER DATUM Workshops beeldhouwen, letterkappen, beeldhouwen in natuursteen (blauwsteen, witsteen, speksteen) en demonstraties live steenhouwen, muzikale optredens,… Gemiddelde prijs 100 EUR per dag, ook groepen, leeftijd geen belang. Meer info: 0486/028123 | [email protected] Tekenen naar levend model: elke zondagochtend van 10u30 tot 13 u in treinstation Ekeren, Veltwijcklaan, Ekeren, zie ook Tracé, cultuur centrum. Geen vooropleiding vereist (begeleiding, indien gewenst). Kostprijs : 10 E per sessie, graag boeken voor 5 Sessies. Meebrengen: houtskool (voor gevorderden is elk materiaal mogelijk). Meer info: 0486/875 153 | E: [email protected] Portrettekenen: vanaf de eerste lijn tot gevorderd: woe (17-22u) en zat (9u45-12u45). Organisator: Creatief op zolder, Scherpbierseweg 9, Groede, Zeeuws- Vlaanderen. Meer info: [email protected]

KL[s] maart 2009

35

Bijlokekaai 7C B-9000 GENT T +32 [0]9 235 22 70 F +32 [0]9 233 07 09 www.kunstwerkt.be [email protected]