k u nni esu wt seb rni e f
’9 2
29
NOVEMBER 2004
P R O B L E M E N C U LT U U R S E C T O R NIET OPGELOST Kunsten ’92: Ook op buitenlands cultuurbeleid wordt bezuinigd Cas Smithuijsen op zoek naar het méér van de som
Inhoudsopgave Nieuwsbrief Kunsten ‘92 nr. 29 november 2004 Ten geleide
2
Kunsten ’92: Problemen cultuursector niet opgelost
3
Cas Smithuijsen, De proef op ‘Meer dan de som’. Een kritische lezing van de Cultuurnota 2005 -2008
4
Hoe krijgen we die 19 miljoen van tafel? Een overzicht van de acties van de coalitie ‘Zuinigopkunst’
6
Ook op internationaal cultuurbeleid wordt bezuinigd
8
TEN GELEIDE
Marijke Bovens Zwevend tussen hoop en vrees Overzicht leden
9
12
Kunsten ’92 heeft al haar activiteiten
gingen met 10 miljoen euro, een reserve-
in de afgelopen maanden uitsluitend
ring van 20 miljoen voor een nieuwe
gericht op het onder de aandacht
filmstimuleringsmaatregel, en een lichte
brengen van de gevolgen van de bezui-
verbetering van de WW-maatregel voor
nigingen op cultuur. Daartoe is onder
kunstenaars.
andere de coalitie ‘ZuinigopKunst’ gesmeed, een samenwerkingsverband
Er zijn nog grote problemen in de sector,
van kunstenorganisaties. Het Uitmarkt-
en daar hadden we nog in actieverband
debat in Paradiso, waar het rapport
publiekelijk de aandacht voor willen vra-
Bezuinigen op cultuur van bureau
gen. De gruwelijke moord op Theo van
Berenschot aan staatssecretaris van
Gogh heeft daar een streep door getrok-
der Laan werd aangeboden, was een
ken. Verdriet over dit verlies en zorg over
belangrijk moment.
het maatschappelijke klimaat waarin dit heeft kunnen gebeuren overheersen nu.
Colofon Redactie: Nicole Corstanje, Annemarie Koopman, Herber van de Minkelis, Marianne Versteegh
Alle speculaties over de hoogte van de
Wij hopen dat de nuance en het tegen-
bezuinigingen bij rijk en gemeenten kon-
geluid, bij uitstek terreinen waarop de
den op dat moment voor 2005 worden
kunsten thuishoren, in al het rumoer hoor-
gevangen in één bedrag, 59 miljoen euro
baar zullen blijven.
voor 2005 en in een hoeveelheid banen,
En we gaan voort langs een andere weg,
6000. Met deze gegevens kon de actie
meer gericht op een toekomst die iets
ZuinigopKunst gerichter worden gevoerd:
verder weg ligt dan 22 november, de dag
op uitmarkten, een aantal festivals, in
waarop het debat over de cultuurnota zal
theaters, bij muziekscholen, poppodia en
worden gevoerd.
in sommige musea. Het leverde bij elkaar Aan dit nummer werkten mee: Cas Smithuijsen en Marijke Bovens
zo’n 50.000 kaarten en e-kaarten op, die
Marianne Versteegh
op het moment dat deze Nieuwsbrief
Algemeen Secretaris Kunsten’92
Omslag en ontwerp: Bureau Mart. Warmerdam
verschijnt aan de Tweede Kamer zullen
Foto’s: met dank aan ….
zijn aangeboden. De resultaten van alle inspanningen, zowel van de coalitie
Druk: Peco bv, Amsterdam
ZuinigopKunst als van politici en promi-
Abonnement 17,50 euro per jaar. Voor adresgegevens Kunsten ’92: zie pagina 11
nenten die zich voor onze zaak hebben ingezet, is weliswaar geen oplossing voor alle problemen, maar wel een belangrijke stap: het terugdringen van de rijksbezuini-
kunsten ’92
2
Kunsten ’92: problemen cultuursector niet opgelost Hoewel de bezuinigingen op de cultuurnota door het ingrijpen van
zen van de Raad. Meest in het oog springend is de aangekondigde
de Tweede Kamer met 10 miljoen zijn teruggebracht, betekent
reorganisatie van de ondersteuningsstructuur. De betreffende instel-
dat niet dat de problemen voor de sector zijn opgelost. Bureau
lingen krijgen op voorhand slechts voor één jaar subsidie toegekend
Berenschot becijferde in augustus dat de bezuinigingen van lande-
en worden daarmee in een uiterst moeilijke positie geplaatst: de
lijke en andere overheden in 2005 tot minimaal 59 miljoen oplo-
procedure wordt verlengd, terwijl er soms al een subsidiekorting is
pen, waarbij de niet gecompenseerde kostenstijgingen en effec-
doorgevoerd of bij een positief advies geen subsidie wordt toege-
ten van andere maatregelen niet eens zijn meegeteld. De kunsten-
kend. Daarmee neemt de staatssecretaris een onverantwoorde voor-
sector gaat ervan uit dat dit bedrag zal oplopen tot 80 à 100
schot op de reorganisatie. Normaal gesproken komen eerst de
miljoen in 2007. Vooral de kunstproductie wordt het kind van de
plannen op tafel en worden daaruit consequenties getrokken, niet
rekening: het aandeel daarvan valt terug tot onder het niveau van
andersom.
de rijksbegroting 2000 en zal nog verder dalen, met aantasting van de kwaliteit van het aanbod en de professionaliteit van cultu-
Samenhang tussen rijk, provincie en gemeenten ontbreekt
rele instellingen tot gevolg. Kunsten ’92 doet daarom een drin-
Hoewel iedere overheidslaag met de mond het belang van samen-
gend beroep op de Tweede Kamer om niet alleen voor het rijks-
hang in de culturele infrastructuur belijdt, hebben steden en provin-
cultuurbeleid, maar voor het totale culturele bestel haar verant-
cies vooral hun eigen prioriteiten bepaald. Vaak sporen die niet met
woordelijkheid te nemen.
de voornemens van het Rijk, met als gevolg dat de ene hand niet weet wat de andere doet. Nogal wat instellingen dreigen hierdoor in
Cultuurnotaprocedure scheefgetrokken door bezuinigingen
de problemen te komen. Het paradoxale van de huidige situatie is
Het gedeeltelijk repareren van de bezuinigingen kan de bezwaren
dat de staatssecretaris zich een groot voorstander toont van de ‘ste-
tegen het verloop van de cultuurnotaprocedure wegnemen. Door het
delijke en regionale dynamiek’, maar nergens blijkt dat zij oog heeft
‘bezuinigingsperspectief’ is die procedure in vele opzichten scheef-
voor mogelijke negatieve gevolgen. Het rijk zou zijn centrale verant-
getrokken. Dat heeft geleid tot een onoordeelkundig gebruik van de
woordelijkheid voor kunst en cultuurbeleid serieuzer moeten nemen.
kaasschaaf en een onverantwoord negeren van kostenstijgingen, waardoor een aantal instellingen onder een ‘functioneel minimum’
Concrete gevolgen bezuinigingen
terecht is gekomen. Ook is het kwaliteitscriterium soms bij de beoor-
Wanneer de voornemens uit deze cultuurnota worden gecombineerd
deling op de achtergrond geraakt en heeft een aantal instellingen
met de onlangs gepubliceerde landelijke en stedelijke cultuurnota’s,
een positief advies zonder toekenning van budget ontvangen.
wordt de verschraling van het culturele aanbod goed zichtbaar.
Kunsten ’92 vindt dat instellingen waarover positief wordt geadvi-
Instellingen en culturele voorzieningen worden opgeheven, de
seerd, ook in staat moeten worden gesteld hun plannen uit te voe-
meeste instellingen kampen met tekorten en zullen niet in staat zijn
ren, maar noch de Raad voor Cultuur, noch de staatssecretaris heeft
het huidige productieniveau en de huidige kwaliteit te handhaven.
zich hiervan rekenschap gegeven.
Subsidiemogelijkheden voor kunstenaars worden drastisch ingeperkt. Vooral in de grote steden zijn de gevolgen ernstig, omdat bezuini-
Weinig aandacht voor makers
gingen daar vaak van meerdere kanten tegelijk komen. De reparatie
De staatssecretaris heeft in deze nota vooral haar bestuurlijke uit-
van de cultuurnota en het extra geld voor filmstimulering zal de pijn
gangspunten uitgewerkt: zij verliest zich in beschouwingen over
enigszins verzachten, maar is onvoldoende om de effecten van de
bestuurlijke voorwaarden, infrastructuur, ondersteuning en financiële
gecombineerde bezuinigingen, teruglopende sponsorgelden en stij-
prioriteiten. Als het gaat over kunst en cultuur staat de zorg om het
gende kosten te verhelpen. Met de reparatie is de staatssecretaris
‘cultureel bewustzijn in de maatschappij’ voorop, maar het belang
erin geslaagd een aantal instellingen half en een enkeling helemaal
van de ‘culturele factor’ voor de samenleving wordt niet verbonden
gelukkig te maken, maar de knelpunten in de sector lost ze niet op.
met de dragers van die factor waarvoor zij verantwoordelijk is:
De meeste culturele instellingen worden qua financieringsniveau
kunstenaars en culturele instellingen. Er is ‘aanbod’ en ‘productie’,
teruggeworpen in de vorige eeuw.
dat men zodanig moet reguleren dat het de ‘consument’ bereikt. Het is dan nog maar een kleine stap naar de neo-liberale opvatting, waar
Wat is dringend nodig?
alleen nog plaats is voor kunst waarvoor een markt is. Met deze
Het kabinet vindt dat ‘kunst inspireert en bijdraagt aan de kwaliteit
stellingname heeft de staatssecretaris het proces van ‘maken’, in
van de samenleving’ en wil ‘een sterke culturele infrastructuur stimu-
weerwil van haar voornemen de kunstproductie te ontzien, uiterst
leren’, maar daar is duidelijk een ander beleid voor nodig. Er moet
kwetsbaar gemaakt. Volgens Kunsten ’92 moet kunst en cultuur-
worden geïnvesteerd in de fijnmazige culturele infrastructuur van
beleid juist de voorwaarden scheppen voor inhoudelijke ontwikke-
Nederland op grond van een duidelijke visie over de inhoudelijke
lingen: alleen zo kan dat beleid bijdragen aan een wezenlijke maat-
betekenis van de kunsten en onze cultuur; een visie die recht doet
schappelijke betekenis van kunst en cultuur.
aan de vele functies die de sector in de samenleving vervult. Daarnaast is het een regelmatige monitoring van het culturele bestel
Onverantwoord voorschot op reorganisatie
dringend gewenst, om te voorkomen dat instellingen onopgemerkt
Meer dan voorheen heeft de staatssecretaris ingegrepen in de advie-
‘omvallen’ en de culturele infrastructuur gaten gaat vertonen.
kunsten ‘92
3
DE PROEF OP ‘MEER DAN DE SOM’ Een kritische lezing van de Cultuurnota 2005-2008 Welke visie spreekt er uit de nota ‘Meer
van beslissen over en bezuinigen op kunst.
en intercultureel beleid die staatssecretaris
dan de som’? Cas Smithuijsen, directeur
Veelstemmigheid in het debat is een
Van der Ploeg (PvdA) presenteerde, was
van de Boekmanstichting, concludeert
vreugde voor de democratie, maar stelt
een optelsom met perspectief. In al die
dat wie op zoek gaat naar het méér in
hoge eisen aan de bewindslieden. Zoals
gevallen versterkten de individuele ambi-
‘Meer dan de som’, bedrogen uitkomt.
menig bewindspersoon sinds 1945 heeft
ties van afzonderlijke instellingen de doel-
Wie een verbindend element zoekt in de
onderstreept, draagt de overheid binnen
stellingen van het Nederlands cultuur-
cultuurnota moet tussen de regels lezen
het democratische krachtenveld een eigen
beleid – en omgekeerd. In al die gevallen
en vindt daar een machtsstrijd tussen
verantwoordelijkheid voor de cultuur, te
was er evenwel een omlijnd cultureel
het ministerie en de Raad voor Cultuur.
vergelijken met die voor het onderwijs.
thema, en dat herkenbare thema ont-
Om werkelijk ‘méér dan de som’ in
Bescherming en bevordering van de
breekt in de Cultuurnota 2005-2008. Dat
het cultuurbeleid te bereiken, is een
kunsten is geboden, liefst in bevlogen
neemt niet weg dat de staatssecretaris zou
weldoordachte en wederzijds gerespec-
bewoordingen en overtuigende voorstel-
kunnen werken aan een ‘surplus’ waarmee
teerde taakafstemming tussen minis-
len. Maar in het actuele kunstbeleid is de
de individuele instellingen samen een
terie, fondsen en de raad nodig.
visie zoek. Het gaat vooral over de midde-
winst zouden boeken. Ook daarmee kun-
Bovendien is het te overwegen om toe-
len, het beleidsinstrumentarium en de
nen de politieke bestuurders hun verant-
komstige beleidsstukken te relateren
spelregels. Dat blijkt eens te meer na
woordelijkheid voor cultuur naar zowel de
aan wat decennialang de belangrijkste
lezing de Cultuurnota 2005-2008 die als
volksvertegenwoordigers als de samen-
uitgangspunten van het Nederlandse
motto `Meer dan de som’ heeft gekregen.
leving aannemelijk maken.
cultuurbeleid zijn gebleken: kwaliteit en
Wie (zoals ik) de opdracht krijgt de jong-
spreiding.
ste cultuurnota te beoordelen klampt zich
Wie echter op zoek gaat naar een méér in
dus vast aan dat motto. We gaan op zoek
‘Meer dan de som’ komt bedrogen uit. Al
Meer dan ooit is een goed kunst- en
naar het méér dan de som, naar de meer-
in de eerste alinea verandert het onder-
cultuurbeleid van belang: enerzijds om de
waarde die de nota ons met betrekking tot
werp. De nota begint met een uiteen-
kwetsbare kunst te beschermen tegen
het beleid en de bestedingen in het voor-
zetting over het begrip ‘Nederlandse
marktmonopolies, intolerantie en fysiek
uitzicht stelt.
identiteit’, dat wordt verbonden met
verval, anderzijds om de talrijke kansen en
kunst. Verwezen wordt naar de kunst-
mogelijkheden die zich overal aandienen
De belofte van ‘de som’
historicus Ernst van de Wetering, die
binnen het bereik van kunstenaars en
Het motto van ‘de som’ kan prachtig die-
gezegd zou hebben dat de Hollandse
kunstminnaars te brengen. Maar uitgere-
nen als leidend beginsel voor een cultuur-
schilderkunst van de Gouden Eeuw kan
kend nu, in een wereld vol tegenstrijdig-
nota. Want het hele cultuurnotasysteem,
worden beschouwd als één van de sleutels
heden, schijnt het ontwerpen van kunst-
zo kenmerkend geworden voor ons cul-
tot begrip van de Nederlandse identiteit.
beleid zo moeilijk. Ontlezing vernauwt de
tuurbeleid, is er toch ook op gericht aan
Wie deze verwijzing natrekt, moet echter
geschreven horizon, maar internet opent
de afzonderlijke onderdelen – de kunst- en
constateren dat Van de Wetering juist
mogelijkheden voor een wereldwijde
cultuurinstellingen – een meerwaarde te
vraagtekens zet bij een relatie tussen
communicatie. Hoge kunst hult zich in
verlenen, door ze in te passen in een hecht
kunst en identiteit. Hij twijfelt aan de
een populaire outfit; lage cultuur krijgt
doortimmerde en ambitieuze politieke
motieven van de identiteitsbedenkers en
toegang tot de cultuurtempels.
missie.
wijst ook op de mogelijk kwalijke en verra-
Museumnachten zijn de nachtmerrie van
In het verleden bleek dat wel mogelijk,
derlijke kanten van het begrip. ‘Het
de beschaafde experts, maar juist zij laten
denk maar aan het Deltaplan voor het
typisch Nederlandse in deze schilderkunst
het afweten als het timide pianolamuseum
cultureel erfgoed dat minister d’Ancona
verschrompelt in de beschrijving van Van
ten onder gaat. Over dergelijke tegen-
(PvdA) in de jaren negentig in samen-
de Wetering tot kortzichtig-ideologische
strijdigheden breken verlichte democraten
werking met een groot aantal instellingen
interpretaties, voornamelijk uit de negen-
zich het hoofd: het publieke kunstbestel
en met politiek enthousiasme van de
tiende eeuw’, aldus Jules Hermans in een
is gestoffeerd met sterk variërende
grond tilde. Of aan de hernieuwing van de
bespreking van Van de Weterings artikel.
meningen, argumenten en overtuigingen.
betrekkingen tussen culturele instellingen
Maar ook in de nota verschrompelt het
Het kunst- en cultuurbeleid ligt wijd open
en scholen, die onder staatssecretaris Nuis
begrip identiteit, want na de eerste alinea
voor opinievorming, kritiek, loftuiting en
(D66) met de betrokken ministeries en
speelt het überhaupt geen rol meer. Net
advies. Nog nooit registreerde onze bibli-
veldpartijen gestalte kreeg. Ook de com-
als het motto van ‘Meer dan de som’
otheek zoveel opiniestukken als dit jaar
binatie van herkomstlanden van migranten
verdwijnt het spoorloos.
kunsten ‘92
4
De cultuurnota trekt vervolgens lijnen in
artistiek-inhoudelijke oordelen. Dat ligt al
overtuigend. Laat de kunstfondsen zich
de oogst van de plannen, gedachten en
helemaal voor de hand als het gaat om
indringend bezighouden met artistiek-
ambities van meer dan 800 instellingen,
musea, archieven en bibliotheken. Bij het
inhoudelijke oordelen. Zorg dat ze daar-
maar voegt welbeschouwd eigenlijk niet
Zuiderzeemuseum spreekt de Raad bij-
voor zijn geëquipeerd, dat ze opgewassen
veel toe aan wat de instellingen elk afzon-
voorbeeld ‘met waardering over de zake-
zijn tegen hun taak. En laat het ministerie
derlijk aan voornemens hebben opge-
lijk aanpak en het goed doordachte
vanuit zijn verantwoordelijkheid het over-
somd en wat de Raad voor Cultuur daar-
beleidsplan’. Men adviseert het museum
zicht bewaren, de regie in handen nemen
over heeft geadviseerd. Velen zullen roe-
wel meer samenwerking te zoeken op het
en de grote cultuurpolitieke samenhang in
pen: ‘ja, dat komt door de bezuinigingen.’
gebied van e-Cultuur. Het ministerie
het cultuurbeleid monitoren. Zo ontstaat
Maar dat lijkt niet de reden: er wordt wel
wordt tenslotte verzocht ‘iets te doen’ aan
een meerwaarde op de som der delen, die
9 miljoen op kunst en cultuur bezuinigd,
het probleem van het prepensioen van het
de fondsen, raad en ministerie als elemen-
maar de cultuurbegroting als geheel stijgt
museumpersoneel.
ten van openbaar bestuur zijn.
in de meerjarenramingen van 685 miljoen
Maar ook bij de meer ‘artistieke’ sectoren
nu naar 730 miljoen euro in 2008. De stij-
overweegt het organisatorische, beleids-
Betere aansluiting op de hoofddoelen
ging blijkt vooral ten goede te komen aan
matig element, want had de staats-
van cultuurbeleid gewenst
de digitalisering van cultureel erfgoed,
secretaris ook daar niet zelf gevraagd om
Het Nederlandse cultuurbeleid steunt
Cultuur en School en het vernieuwings-
beleidsplannen? Zo spreekt de raad in het
feitelijk al decennia lang op dezelfde twee
proces van openbare bibliotheken. Het
advies over het Koninklijk Concertgebouw
uitgangspunten, die van kwaliteit en
probleem zit hem in het feit dat het minis-
Orkest over ‘een helder beleidsplan’. Ook
spreiding. In de loop der jaren zijn deze
terie zelfs op deze stijging geen visie ont-
de artistieke beoordeling wordt voor een
uitgangspunten in telkens veranderende,
wikkelt, waarmee ook de bezuiniging op
deel in termen van beleid geformuleerd:
soms grillige vormen geboetseerd, maar
de kunsten zou kunnen worden verklaard.
het orkest ligt goed op koers; de pro-
ze hebben nooit afgedaan. Zolang het ene
En waarom zouden de kunsten na 2005
grammering is consequent en er is een
uitgangspunt (kwaliteitszorg, opleiding
niet van deze algemene stijging mogen
goede balans tussen avontuur en bekend
en scholing, productiemogelijkheden
profiteren?
repertoire. Het is ook allemaal niet zo te
en -fondsen) niet ondergeschikt wordt
scheiden: leg vier artistieke jaarprogram-
gemaakt aan het andere (infrastructuur,
Machtsstrijd tussen ministerie en raad
ma’s achter elkaar en je hebt een beleids-
accommodatie, beschikbaarheid, geogra-
Wie een verbindend element zoekt in de
plan.
fische en sociale toegankelijkheid, distri-
cultuurnota, moet tussen de regels lezen.
butie) geeft het kunstbeleid een dynami-
Daar tekent zich een stille machtsstrijd af,
Betere taakafstemming gewenst
sche ontwikkeling te zien en kan er een
die het ministerie over de hoofden van de
De cultuurnota ademt een sfeer van com-
surpluswaarde ontstaan. Doordachte
instellingen voert met de Raad voor
petentiestrijd: zij verliest zich teveel in
voorstellen in de spreidingssfeer kunnen
Cultuur. Er staat wel steeds dat ‘de Raad
krachtpatserij tegenover de Raad en haalt
de kwaliteit van kunst en cultuur vooruit-
zijn werk zorgvuldig heeft gedaan’, maar
procedureel veel te veel overhoop om bij
helpen, en dat kan ook andersom.
die redenering is alleen gebruikt om
150 ondersteunende instellingen een paar
Het zou derhalve het overwegen waard
mogelijke appellanten ver te houden.
miljoen te bezuinigen. De staatssecretaris
zijn in elk nieuw beleidsstuk op deze
Want de boodschap is eigenlijk dat de
heeft bij herhaling gemeld dat zij van de
hoofduitgangspunten aan te sluiten. Wat
Raad zich in de ogen van het kabinet
adviezen van de raad mocht afwijken.
dat betreft heeft de staatssecretaris zich-
steeds meer als tovenaarsleerling gaat
Niemand zal dat recht in twijfel trekken.
zelf een volgende kans gecreëerd. Ze
gedragen. Sinds zijn werking volgens
Maar dat zou wel moeten gebeuren op
kondigt in de cultuurnota een beleidsstuk
instructie van de regering in de jaren
basis van een stevig gepresenteerde
over cultuur en economie aan. Die twee
negentig is verbreed en veranderd, heeft
ministeriële verantwoordelijk jegens de
begrippen zouden ergens kunnen rijmen
hij kennelijk teveel macht gekregen. De
cultuur, naast de verantwoordelijkheid die
met kwaliteit en spreiding! Wij wachten
toverkracht moet afgepakt: alleen ‘artis-
fondsen en raden hebben. En het zou bij
het hoopvol af en prijzen ons gelukkig
tiek-inhoudelijke’ adviezen zijn nog toe-
voorkeur ook moeten gebeuren krachtens
dat de staatssecretaris met haar cultuur-
gestaan.
het ‘Meer dan de som’- uitgangspunt.
nota nog niet het laatste woord heeft
Dat blijkt vooral als het gaat over wat het
Met een weldoordachte en wederzijds
gesproken.
ministerie ‘ondersteunende instellingen’
gerespecteerde taakafstemming tussen
noemt. Daar zou de Raad niet goed heb-
ministerie, kunststimulering- en productie-
Cas Smithuijsen is directeur van de
ben kunnen functioneren, omdat ‘het
fondsen en Raad voor Cultuur kan beslist
Boekmanstichting, Nederlands studie-
beginsel van de artistiek-inhoudelijkheid
een meerwaarde in het cultuurbeleid
centrum voor kunst, cultuur en beleid
daar niet geldt’. Maar wie een aantal van
worden behaald. Ik zou zeggen: faciliteer
de ruim 800 raadsadviezen leest (een
de raad zodanig dat hij adequaat over het
steekproef volstaat), zal vaststellen dat
cultuurbestel kan adviseren, goed gericht,
er vrijwel nergens sprake is van zuiver
per sector, efficiënt georganiseerd en
kunsten ‘92
5
HOE KRIJGEN WE DIE 19 MILJOEN VA N TA F E L ? Een overzicht van de acties van de coalitie ZuinigopKunst
Op 21 juni 2004 ging de coalitie ZuinigopKunst van start, als reactie op de bezuinigingsplannen van staatssecretaris Medy van der Laan. De partners van de coalitie zijn FNV-KIEM, de Federatie van werkgeversverenigingen in de Cultuur, de Federatie van Kunstenaarsverenigingen en Kunsten ’92. Ook wordt er nauw samengewerkt met Amsterdamse culturele instellingen (verenigd in ACI), de Vereniging van Nederlandse Muziek Ensembles (VNME) en de NTB. De doelstellingen waren: 19 miljoen euro bezuinigingen op cultuur van tafel krijgen en aan politici en beleidsmakers duidelijk maken dat de optelsom van alle bezuinigingen en andere maatregelen in werkelijkheid veel hoger uitvalt. Bovendien wilde de coalitie in alle acties laten doorklinken dat 1% van de rijksbegroting voor kunst en cultuur bestemd zou moeten worden, één van de vaste doelstellingen van Kunsten ‘92. De belangrijkste acties op een rij
voorzitters en de woordvoerders cultuur
maatregelen samen minimaal 59 miljoen
- Op 28 juni werd een persconferentie in
van de Tweede Kamer verzonden kan
euro is. Als daar de doorwerking van
Nieuwspoort georganiseerd om aan te
worden. Inmiddels zijn er ruim 20.000
andere maatregelen bovenop wordt
kondigen dat de kunstensector actie zou
van verstuurd.
geteld, gaat het zelfs om 80 tot 100
gaan voeren. Verschillende kunstenaars,
- Half juli 2004 kreeg Bureau Berenschot
miljoen euro. Bovendien zullen in de
waaronder Pierre Audi, Karim Traïdia,
de opdracht van Kunsten’92 en De kunst
komende jaren zeker 6000 part-time
Carel Kraayenhof, Piet Rogie en Winfred
van het Vooruitzien te onderzoeken
banen verdwijnen. Het rapport is te
Voordendag gaven daarover statements
hoeveel en waar er door de verschil-
downloaden via de website.
af.
lende overheden op cultuur bezuinigd
- Vanaf eind juli was de ZuinigopKunst-
- Acties op uitmarkten, festivals en mani-
gaat worden. Hoe ziet de optelsom van
festaties. De Amsterdamse Uitmarkt
website in de lucht. Een belangrijk
al die maatregelen eruit? De belang-
was eind augustus het officiële startpunt
onderdeel is de e-mail protestkaart,
rijkste conclusie van het rapport is
van de acties en in het weekend daarna
die vanaf de website naar de fractie-
dat het gevolg van alle bezuinigings-
kwamen de uitmarkten in Rotterdam,
kunsten ‘92
6
Utrecht en Den Haag aan de beurt. Alle kraampjes kregen een actiebord met ‘Zuinig op Kunst’ en daarnaast werden er actiekaarten en flyers verspreid. Verschillende artiesten gaven op de podia een kort protest statement en op een aantal grote kunstinstellingen hingen banieren met onze actieslogan. Daarnaast heeft de coalitie met de acties zoveel mogelijk proberen aan te sluiten bij bestaande festivals en manifestaties, zoals de Haagse Cultuurnacht, het Nederlands Filmfestival, de grote demonstratie van de FNV, en de dansdagen in Maastricht. - Uitmarkt Cultuurdebat. Tijdens de Amsterdamse Uitmarkt werd er een Uitmarkt Cultuurdebat georganiseerd onder leiding van Paul Witteman. Het debat vond plaats in een stampvol Paradiso. Het vertrekpunt voor het debat waren de conclusies uit het rapport van Bureau Berenschot, dat op die gelegenheid aan staatssecretaris Medy van der Laan werd aangeboden. De woordvoerders financiën van verschillende politieke partijen gingen met elkaar en met Arnold Heertje en Bas Heijne in debat. Voor aanvang werd de kompositie ‘STIL’ van Louis Andriessen op tekst van Freek de Jonge door een voor de gelegenheid samengesteld koor en orkest ten gehore gebracht. - Kunstenaars informeren kamerleden. Begin september werd er een besloten bijeenkomst georganiseerd waarin de cultuurwoordvoerders van vrijwel alle politieke partijen door kunstenaars werden geïnformeerd over de gevolgen van
verbreed naar musea, popcentra, centra
10 miljoen minder op het rijksbudget zal
de bezuinigingen op de kunstpraktijk.
voor kunstzinnige vorming, muziek-
worden bezuinigd en 20 miljoen voor een
Dat heeft ertoe geleid dat er op verzoek
scholen en het amateurveld. De kaarten
nieuwe filmstimuleringsmaatregel is gere-
van de Kamer vlak voor de behandeling
zullen op 16 november a.s. aan de
serveerd. Ook is de WW-maatregel voor
in de Tweede Kamer twee hoorzittingen
Tweede Kamer worden aangeboden.
kunstenaars licht verbeterd. Maar de
worden georganiseerd: een op 15
- Onafhankelijk van onze acties zijn bij-
acties zullen tot aan de kamerbehande-
november voor kunstinstellingen en een
voorbeeld ook de theatergroepen in
ling van de cultuurnota doorgaan. Er
op 17 november voor de koepelorgani-
actie gekomen. Zij plaatsen dagelijks
wordt immers nog steeds 9 miljoen op de
saties. Omdat niet iedere kunstinstelling
op de voorpagina van de Volkskrant en
rijksbegroting bezuinigd en bovendien is
op de 15e gehoord kan worden, biedt
NRC een protestadvertentie.
de stapeling van kortingen niet van de baan.
de coalitie ZuinigopKunst, voorafgaand aan de hoorzitting, kunstinstellingen op
Wat hebben de acties tot nu toe
het Plein voor de Tweede Kamer de
opgeleverd?
gelegenheid hun stem te laten horen.
De publiciteit als gevolg van boven-
- Kaartenactie. De kaartenactie gaat
staande acties en het Rapport Berenschot
onverminderd door tot en met 15
hebben zeker bijgedragen aan de indie-
november. Er doen nu 31 theaters
ning van de motie Verhagen bij de
mee en stapsgewijs is de kaartenactie
Algemene Beschouwingen, waardoor er
kunsten ‘92
7
Ook op internationaal cultuurbeleid wordt bezuinigd
U I T M A R K T D E B AT Alle aandacht gaat uit naar de cultuurnota, maar ook het
betrekking op alle gebieden van kunst en cultuur en zal open-
internationaal en Europees cultuurbeleid staan ter discussie.
staan alle mogelijke soorten aanvragers, van nationale en lokale
Recent verscheen een gezamenlijke brief van OCW en BZ
overheden tot netwerken en ondernemingen in de culturele
waarin een aantal veranderingen in het internationaal
sector. Projecten moeten passen in een drietal algemene doel-
cultuurbeleid worden aangekondigd. Een van de voornemens
stellingen: het bevorderen van de transnationale mobiliteit van
is de HGIS-middelen de komende vier jaar tot 22 procent
personen die in de culturele sector werkzaam zijn; het bevorde-
te korten. Los hiervan heeft Nederland, als voorzitter van de
ren van de mobiliteit van kunstwerken en producties, en het
Europese Unie, een nieuw werkplan voor cultuur voor de
stimuleren van de interculturele dialoog. Het programma onder-
jaren 2005-2006 ontwikkeld en staan er nieuwe Europese
steunt zowel ‘culturele acties’ (77% van het budget), Europa-
subsidieregelingen voor cultuur en media op stapel.
brede culturele organisaties (10%), als onderzoek naar en het verzamelen en verspreiden van informatie over culturele samen-
Aanleiding voor de brief over het internationaal cultuurbeleid is
werking (5%). De eerstgenoemde ‘actielijn’ valt uiteen in drie
het advies van de Raad van Cultuur, waarin een meer actieve
deelbudgetten: meerjarige projecten van ‘contactpunten voor
opstelling van de overheid op dit terrein wordt bepleit. De
samenwerking’, die zelf uit tenminste zes uitvoerende organi-
staatssecretaris stelt onder andere voor het beleid beter te
saties uit zes verschillende landen bestaan (36%); eenjarige
‘focussen’. Daarvoor wordt komend jaar bijvoorbeeld een
projecten voor instellingen uit minimaal drie lidstaten (24%) en
nieuwe lijst van prioriteitslanden opgesteld. Uitgangspunt daar-
‘speciale acties’, bijvoorbeeld de Europese culturele hoofd-
bij zijn de behoeften van het veld en suggesties van de diploma-
steden (17%). Uit de budgetverdeling blijkt dat de Commissie
tieke posten. Ook krijgt het ‘strategisch’ internationaal cultuur-
meer dan voorheen voor grootschalige projecten kiest. De
beleid een meer prominente plaats. Daaronder valt een geva-
Nederlandse regering steunt die opvatting.
rieerde categorie activiteiten die de belangen van individuele
Het totale budget voor Culture 2007 is 421 miljoen voor de hele
instellingen overstijgen of een algemeen belang dienen, zoals
looptijd (zeven jaar), dat wil zeggen zo’n 60 miljoen euro per
de organisatie van een statelijke manifestatie. Het takenpakket
jaar, te verdelen over 25 lidstaten. Aangezien de onderhande-
van de SICA wordt daarom uitgebreid. De stichting zal onder
lingen over de Meerjarenbegroting 2007-2013 voor de EU waar-
andere culturele activiteiten en programma’s in opdracht van de
schijnlijk pas in 2006 worden afgerond, zal tot die tijd onduide-
overheid gaan ontwikkelen. Zorgelijk is dat de HGIS-middelen
lijk blijven hoeveel geld er voor het programma beschikbaar
de komende vier jaar ‘oplopend tot 22 procent’ worden gekort:
komt.
het beschikbare budget zal teruglopen van 11,2 miljoen in 2003 naar 8,7 miljoen vanaf 2006. Bovendien zal een deel van het bud-
Eerste reactie veldpartijen
get voor de komende jaren vanwege eerdere toekenningen niet
Tijdens de SICA-conferentie ‘Artists on the move’ werd het
vrij besteedbaar zijn, terwijl het voortaan ook ter ondersteuning
programma Culture 2007 door de Commissie gepresenteerd.
van het strategisch beleid mag worden ingezet.
Hoewel de reacties gematigd positief waren, werd betwijfeld of er in de nieuwe, niet sectorgerichte, opzet wel genoeg exper-
EU-voorzitterschap
tise voor een goede toetsing aanwezig zal zijn. Ook werd zorg
Onder het Nederlandse voorzitterschap zal een nieuw werkplan
uitgesproken over de ‘disemphasis’ op eenjarige projecten. De
voor de jaren 2005 en 2006 door de Raad van Ministers voor cul-
verwachting is dat het straks moeilijker wordt voor kleine
tuur worden vastgesteld. Prioriteit heeft het vergroten van de
organisaties om geld van de EU te krijgen.
mobiliteit van kunstcollecties en van kunstenaars. Voor kunste-
De praktische insteek van het Nederlandse werkplan kreeg veel
naars is van belang dat de Europese Commissie een onderzoek
steun. Het belang van een goede naleving van recente uitspra-
gaat doen naar bestaande belastingobstakels die het vrije ver-
ken van het Europese Hof over dubbele belastingheffing,
keer van artiesten belemmeren. Onderzocht wordt hoe de lid-
BTW-aftrek en de aftrek van sociale premies werd door de
staten omgaan met de naleving van recente uitspraken van het
deelnemers benadrukt, evenals dat van een goede informatie-
Europese hof hierover. Andere voorstellen betreffen een nieuw
voorziening over visa, verblijfsvergunningen, sociale zekerheid
actieplan voor de digitalisering van het cultureel erfgoed, de
en belastingen. De aanbevelingen van de conferentie zijn aan
oprichting van een nieuw cultuurportaal bij de Europese
het Ministerie van OCW aangeboden.
Commissie om de mobiliteit van collecties, personen en interculturele dialoog te bevorderen en een onderzoek naar de
Meer informatie
bijdrage die cultuur aan de ‘Europese concurrentiekracht’ kan
www.sicasica.nl/dienstverlening, button ‘artists on the move’;
leveren.
www.minocw.nl/brief2k/2004/doc/50986a.pdf;
Daarnaast heeft de Europese Commissie dit najaar voorstellen
www.minocw.nl/brief2k/2004/doc/44308.pdf;
voor nieuwe subsidieregelingen voor cultuur en media uitge-
www.europarl.eu.int/meetdocs/2004_2009/documents/COM/C
bracht. In beide gevallen gaat het om een samenvoeging van
OM_COM(2004)0469_/COM_COM(2004)0469_nl.pdf
meerdere regelingen op die gebieden. ‘Culture 2007’ heeft kunsten ‘92
8
ZWEVEND TUSSEN HOOP EN VREES Drie maanden geleden bleek uit een onderzoek van bureau Berenschot, in opdracht van Kunsten ’92, dat de bezuinigingen met name op gemeentelijk niveau fors zijn. Gemeenten zien hun inkomsten flink teruglopen en ook de cultuur moet inleveren. Berenschot signaleerde de grootste kortingen bij de amateurkunst en de beeldende kunsten, maar dit is niet het enige probleem. Veel instellingen, ook in de podiumkunsten, zijn voor hun subsidie afhankelijk van meerdere overheidslagen. In de eerste week van november wordt zowel op landelijk én lokaal niveau het kunst- en cultuurbeleid voor de komende jaren vastgesteld. Menig theatergroep muziekensemble en dansgezelschap zit dezer weken nagelbijtend achter de telefoon.
Gemeenten blijken zich gedeeltelijk in
Een ander fenomeen zijn de verschuivin-
andere woonlasten’, vertelt medewerker
het beeld van Berenschot te herkennen.
gen in het cultuurbeleid. Brabant bijvoor-
Herman Bijkerk. ‘Met 250.000 euro kun-
Activiteiten voor jeugd en amateurkunst
beeld bezuinigt niet, maar schuift binnen
nen we geen werkplaats runnen. Door
worden veelal ontzien, zegt de
de cultuurbegroting wel met geld. Dat
kostenstijgingen redden we het al amper
Vereniging Nederlandse Gemeenten.
doen meer overheden. Rotterdam zet
met de drie ton die we tot nu toe per
Over de beeldende kunsten maakt de
zwaar in op de sterke grote instellingen
jaar kregen. Zelfs als we alleen werk-
VNG zich wel zorgen. Zij vreest een olie-
en op de jeugd ten koste van een andere
plekken verhuren en afzien van het acti-
vlekwerking, nu het rijk tien procent
culturele initiatieven.
viteitenprogramma is het nog te weinig.
minder geld voor beeldende kunst en
We kunnen voor dit bedrag geen
vormgeving doorsluist naar minder
Verschuivingen of bezuinigingen, voor
gebouw in de lucht houden.’
gemeenten voor dan voorheen. De zes-
de getroffen instellingen is het een
De Vrije Academie heeft inmiddels
tien gemeenten die nu buiten de boot
kwestie van door de hond of door de
gehoor gevonden. ‘In de commissie-
vallen zullen dat bedrag niet uit eigen
kat gebeten te worden. Menig theater-
vergadering cultuur bevestigde de
middelen kunnen aanvullen, en dat bete-
groep, muziekensemble en dansgezel-
nieuwe wethouder Else van Dijk wat wij
kent bezuinigingen. Gevoelige klappen
schap zit dezer weken nagelbijtend
al die tijd geroepen hebben: dit gaat
zullen vallen bij de kunstuitlenen, maar
achter de telefoon, in afwachting van
niet. Zij vond dat er nog eens goed naar
ook het opdrachtenbeleid van de kleine
wat het lot – of liever de volksvertegen-
de situatie moet worden gekeken.’
gemeenten staat onder druk. De
woordigers – voor hen in petto heeft:
Een meerderheid in de raad vond dat
Stichting BK-informatie meldt een flinke
maken de afgewezenen nog een kans op
ook. Bij de behandeling van het Haagse
daling in het aantal advertenties voor
een deel van de ‘tien miljoen van
kunstenplan gaf de raad de academie
kunstopdrachten.
Dittrich’ of strijken raadsleden misschien
een half jaar respijt zonder korting op
de hand over het hart. Het plussen en
de subsidie. Bijkerk: ‘Wij zijn blij met
Het beeld bij de provincies is wisselen-
minnen vindt op landelijk én lokaal
het besluit. De communicatie met de
der. De noordelijke provincies zijn ‘rede-
niveau in de eerste helft van november
gemeente is weer open.’
lijk tevreden’ naar eigen zeggen. Zij krij-
plaats. Vijf berichten uit diverse regio’s.
gen 315.000 euro meer van het rijk voor
Provincie Zeeland: meer en minder
cultuur. Minder dan waar zij opgehoopt
Vrije Academie Den Haag: lobby loont
geld
hadden, maar toch. Zelf leggen de drie
Protesteren en mobiliseren kan zijn
Sinds 1982 kon de Zeeland als enige
provincies en de steden Groningen en
vruchten afwerpen. De Vrije Academie
provincie jaarlijks een bedrag van vijf ton
Leeuwarden nog 380.000 extra bij in het
Werkplaats voor Beeldende Kunsten,
euro van het rijk tegemoet zien ter sti-
kader van het cultuurconvenant met het
met zijn zestig jaar een eerbiedwaardig
mulering van de kunsten. Per 1 januari
rijk. De provincie Gelderland heeft min-
Haags instituut, dreigde gereduceerd te
aanstaande vervalt deze Rijksbijdrage
der te besteden aan cultuur (– 900.000
worden tot een leeg gebouw. In het
Kunstuitingen. Een van de organisaties
euro). Het gat ontstaat door verschil-
Kunstenplan 2005-2008 van het Haags
die profiteerde van dit geld was Zeeland
lende oorzaken – die alle bestuurlijke
college stond de Vrije Academie geno-
Nazomer Festival. Directeur Ruud van
lagen bekend zullen voorkomen – een
teerd voor een ton subsidie voor het
Meijel: ‘Nu zegt de provincie: jullie
lagere rijksbijdrage, bezuinigingen
eerste half jaar van 2005. In die periode
smoeten maar rechtstreeks naar het rijk.
wegens kerntakendiscussie, het aflopen
wilde de gemeente de toekomst van de
Dat hebben wij gedaan en de staats-
van eenmalige bijdragen, minder geld uit
academie bekijken.
secretaris heeft ons 275.000 euro toe-
de pot voor Grotestedenbeleid. Zeeland
‘Driekwart van die ton gaat linea recta
gezegd. Dat bedrag ligt in lijn met wat
daarentegen maakt meer geld vrij.
terug naar de gemeente, voor huur en
andere festivals krijgen en wij zijn daar
kunsten ‘92
9
niet ontevreden mee. Maar de provincie
Cross. ‘Voor een project als een serie
miljoen euro. Dat is 3,4 miljoen euro
heeft haar subsidie inderdaad met
van acht concerten hebben wij minimaal
meer dan in 2004. Het verschil zit hem in
125.000 euro teruggebracht tot twee
anderhalve ton nodig. Bij de grote fond-
eenmalige uitgaven voor twee grote pro-
ton. Op een begroting van 1.275.000
sen kunnen wij niet meer aankloppen.
jecten, te weten het Dick Brunahuis en
euro krijgen wij nu van rijk en provincie
Het VSB- en het Thuiskopiefonds hebben
het Romeins Museum in Leidsche Rijn.
samen 475.000 euro. Daarnaast krijgen
ons al gesteund en zij kunnen nu een-
Beide projecten staan geboekt voor een
wij nog 50.000 euro van Middelburg per
maal geen structurele ondersteuning
miljoen euro.
jaar en incidentele bijdragen van andere
bieden volgens hun statuten. Bovendien,
gemeenten. Wij hebben dus veel eigen
zodra je in het kunstenplan van het rijk
Stadsschouwburg en de Vereeniging in
inkomsten. Eigenlijk word je daarvoor
wordt opgenomen, mag je geen project-
Nijmegen: in een klap uit de problemen
gestraft want de provincie zegt: ‘zij red-
subsidie meer aanvragen bij het Fonds
De Stadsschouwburg en de Vereeniging
den het wel.’ Van Meijel wijst er op dat
voor Amateurkunst en Podiumkunsten.’
leveren mogelijk vijf ton subsidie in bij
er in Zeeland relatief weinig geld gaat
Met hulp van de gemeente probeert het
de gemeente Nijmegen. ‘Dat hebben we
naar de drie instellingen die een lande-
Rosa Ensemble extra geld lost te peute-
zelf voorgesteld’, zegt directeur Albert
lijke uitstraling hebben. Naast zijn festi-
ren uit de tien miljoen die het rijk minder
Krielen. Een opmerkelijke mededeling
val zijn dat de Nieuwe Muziek Zeeland
kort op de cultuur. ‘De vraag is of dat
die enige uitleg behoeft. Alle jaren pleit
en de Vleeshal in Middelburg. ‘In totaal
lukt want het zingt rond dat dat geld
de directeur voor verdere privatisering
geeft de provincie zo’n vijftien miljoen
vooral gaat naar instellingen die in eer-
van de stadsschouwburg – nu is het een
euro uit aan cultuur, wij krijgen daar
ste instantie buiten de boot vielen.’
NV waarvan alle aandelen in handen zijn
twee ton van, reken maar uit hoeveel
Opgenomen worden in de cultuurnota is
van de gemeente Nijmegen. Het geeft
procent dat is.’
goed voor je status. ‘Je krijgt een soort
hem meer armslag en de gemeente meer
kwaliteitsstempel, programmeurs zijn
financiële ruimte. Nu de kortingen op
Ondanks het verdwijnen van de rijks-
geïnteresseerder en er komt meer
het Gemeentefonds ook in de Nijmeegse
bijdrage is er de komende vier jaar extra
publiek af op de concerten. Het heeft
cultuur huishouden heeft men er einde-
geld voor cultuur in Zeeland, zegt Jack
echter ook een groot nadeel’, zegt
lijk oren naar, aldus Krielen. ‘Wethouder
van Aspert, beleidsmedewerker cultuur
Cross. ‘Je moet voldoen aan Arbo-eisen,
Hirdes is op zoek naar geld. Als wij priva-
van de provincie in een reactie. ‘In het
pensioenregelingen et cetera. Er moeten
tiseren kan hij vijf ton van mij krijgen. Hij
voorjaar is 650 duizend euro extra
nu bijvoorbeeld twee technici mee: een
hoeft dan niet andere instellingen de nek
beschikbaar gesteld door het college,
om op te bouwen en een om af te bou-
om te draaien. In feite is hij in een klap
onder andere voor de podiumkunsten. In
wen. Al met al wordt een concertserie
uit de problemen.’
het bestuurlijk overleg tussen provincie
twee keer zo duur en daar houdt OCW
Privatisering biedt de directeur aller-
en rijk hebben wij een hoger bedrag
geen rekening mee.’
hande voordelen in de bedrijfsvoering.
kunnen bewerkstelligen, zowel voor het
Vorig jaar bedroeg de begroting van het
‘Ik kan beter onderhandelen over het
Zeeland Nazomer festival als voor De
Rosa Ensemble 120.000 euro, maar toen
onderhoud van gebouwen en ik kan mijn
Nieuwe Muziek Zeeland’, stelt hij. ‘In
zaten de musici en medewerkers nog in
mix tussen cultuur en commercie veran-
plaats van de twee ton die de Raad voor
de ‘goedkope modus’ zoals Cross het
deren zonder tachtig formulieren te
Cultuur adviseerde staat het festival nu
noemt. ‘Je kunt niet van een professio-
hoeven invullen.’
voor 275.000 euro in de cultuurnota, de
nele zakelijke leiding van een gezelschap
Privatisering loont alleen als je op een
Nieuwe Muziek krijgt 153.000 euro, in
dat is opgenomen in de cultuurnota ver-
behoorlijke schaal kunt werken. In
plaats van de 75.000 die geadviseerd was.’
wachten dat zij op vrijwillige basis blijven
Nijmegen beschikt de directeur over een
Tijdens een provinciale najaarsconferentie
werken.’
grote zaal – die overdag verhuurt wordt
besloot de provincie de komende vier
‘Zoek een mecenas’ roept het rijk, maar
voor congressen en andere commerciële
jaar 250.000 euro extra beschikbaar te
Cross vindt dat een gratuite oproep: ‘Je
bijeenkomsten – en een professioneel
stellen voor cultuur, geld dat voorname-
kunt niet zo maar tegen een gefortu-
apparaat dat na een eerdere reorganisa-
lijk gaat naar de cultuurhistorie, de pop-
neerd iemand zeggen: zou je niet eens
tie al flink is afgeslankt (van 125 naar 45
muziek en de podiumkunsten en festi-
wat in de kunst investeren. In Nederland
man personeel). Van de recessie merkt
vals. Van Aspert verwacht dat De Nieuwe
leeft dat soort sponsoring helemaal niet.
hij in het Nijmeegse niet veel. ‘Van een
Muziek Zeeland nog wel wat extra geld
Natuurlijk gaan wij proberen sponsor-
terugloop in publiek heb ik nog niks
tegemoet kan zien.
geld te werven en als jonge avant garde
gemerkt. Integendeel. Waar collega’s uit
groep die veel aan multimedia doet zijn
het westen kampen met een terugval in
Rosa ensemble Utrecht: in de prijzen,
er best mogelijkheden. In natura dan en
de abonnementen van vijftien tot vijfen-
niet uit de zorgen
kleine bedragen, er zal niet snel een
twintig procent, heb ik voor het komend
Het Rosa Ensemble krijgt 45.000 euro
bedrijf zijn dat een ton in ons steekt.’
seizoen vijftien procent hoger gescoord.’
van het rijk, en 40.000 van de gemeente
Krielen hoopt dat er eind van dit jaar een
Utrecht. Maar eigenlijk kunnen ze er
De cultuurbegroting 2005 van de
helder beeld is onder welke voorwaar-
niets mee, zegt artistiek leider Daniel
gemeente Utrecht bedraagt ruim 32,6
den de privatisering gestalte kan krijgen.
kunsten ‘92
10
‘Het hangt niet meer op de financiën.
Vereniging Kunsten ‘92
Het gaat meer om zaken of gemeente in
Herengracht 62
redelijkheid afstand wil doen van de
1015 BP Amsterdam
gebouwen.’
telefoon (020) 4220322
Omdat de inkomsten vanuit het rijk naar
fax (020) 4220400
Nijmegen flink teruglopen moet ook
e-mail:
[email protected]
Nijmegen bezuinigen. De grootste bezui-
website: www.kunsten92.nl
niging treft de culturele podia: in 2006 moeten zij gezamenlijk een miljoen euro inleveren. Het aandeel van de Keizer
FORUM AMSTERDAM: EUROPEAN IDENTITIES
Karel Podia hierin zal tenminste vijf ton bedragen, aldus de gemeentevoorlichter. Rogie & Company: dubbel gekort Voor Rogie & Company zijn de druiven dubbel zuur. Nog geen week nadat het
29 november 2004 14.00 - 19.00 uur Felix Meritis, Keizersgracht 324, Amsterdam
Rotterdamse dansgezelschap uit de cul-
Bestuur Stevijn van Heusden (voorzitter) Geert van Itallie (penningmeester) Paradiso Paul Koek Zuidelijk Toneel Hollandia / Veemstudio Truze Lodder De Nederlandse Opera Frans de Ruiter Koninklijk Conservatorium Den Haag Digna Sinke Filmregisseur Ellen Walraven ‘t Barre Land Jan Zoet Rotterdamse Schouwburg
tuurnota werd gemikt, besloot ook het
Tijdens Forum Amsterdam: European
Rotterdamse college de subsidie aan hen
Identities staat de zoektocht naar een
stop te zetten. Vijftien jaar bestaat het
Europese identiteit centraal. Of het
gezelschap, maar of het het zestiende
betrekken van de burger bij Europa
jaar haalt is zeer de vraag. Artistiek leider
mogelijk is via internationale, cultu-
Maurice Dujardin: ‘We dachten dat we op
rele en economische samenwerking
Raad van Advies
de gemeente konden terugvallen, maar
en uitwisselingsprojecten is de vraag.
nee. Wethouder Hulman negeert het
Forum Amsterdam biedt een levendig
positieve advies van de Rotterdamse
podium aan culturele instellingen,
Kunststichting, onder het mom dat er nu
netwerkorganisaties en het
eenmaal bezuinigd moet worden. Hulman
Amsterdamse bedrijfsleven, zoals o.a.
kort vijftien procent op de dans, puur uit
Amsterdam Dance Event, Amsterdam
bestuurlijke motieven; hij legt de priori-
Partners, Amsterdams Uitburo, Dexter
teiten elders, bij de kunstzinnige vorming
Communicatie Amsterdam, Filosofie
onder andere.’
Magazine, Kunsten ’92, Milli Görüs,
Misschien dat de ‘tien miljoen van
MKB Amsterdam, SICA, VPRO,
Dittrich’ de Rotterdamse dansers nog
The Amsterdam-Maastricht Summer
soelaas biedt. Dujardin: ‘Als er toch geld
University en de Kamer van
van Den Haag komt, is er meer kans op
Koophandel.
een raadsmeerderheid voor het RKS-
Voertaal: Nederlands/Engels
Suzy Blok Choreografe en danseres Theu Boermans De Theatercompagnie Lex ter Braak Fonds BKVB Melle Daamen Stadsschouwburg Amsterdam Jeanne Dekkers Architecte Sylvia Dornseiffer Fonds voor de Letteren Marijke de Goey Beeldend kunstenaar, vormgever Willem Hering Asko Ensemble Bert Holvast Federatie van Kunstenaarsverenigingen Paul Kuypers Beleidsadviseur Hans Muiderman Het Koorenhuis Den Haag Gabriël Oostvogel Concertgebouw De Doelen Maarten Regouin Faculteit der Kunsten, Hanzehogeschool Groningen Vincent van Rossem Monumentenzorg Jeffrey Spalburg Made in Da Shade Marleen Stikker Maatschappij voor Oude en Nieuwe Media Ingrid van Tol Stimuleringsfonds Culturele Omroepproducties Jack Verduyn Lunel Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag
advies. Bovendien vervalt dan het argu-
Toegang: € 12,50
ment van wethouder Hulman, die zegt
Reserveren: (020) 623 13 11,
niet meer te willen betalen, omdat er
[email protected]
geen geld van het rijk komt. Maar voor
Voor het actuele programma zie:
een deel van die tien miljoen moeten wij
www.felix.meritis.nl
concurreren met een hoop andere slachtoffers.’ De subsidies voor het Rotterdamse Cultuurplan worden slechts voor één jaar vastgesteld, in verband met een op stapel staand advies over de noodzakelijke bezuinigingen in de gemeente. Dujardin: ‘Als we het nog een jaar uitzingen, komt er misschien alsnog geld. Maar of we dat redden?’
kunsten ‘92
11
LEDENLIJST Academie Minerva (Hanzehogeschool, Faculteit der Kunsten), Akademie voor Kunst en Vormgeving 's-Hertogenbosch, AKI - Akademie voor Beeldende Kunst en Vormgeving, Alex d'Electrique, ArchiNed, Amsterdamse Bach Solisten, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, Amsterdams Kamermuziekcentrum De Suite, Amsterdams Uit Buro, ARCAM, Architectuur Lokaal, ASKO Ensemble, Associatie van Theaterinitiatieven, Associatie van Nederlandse Filmtheaters, Arti et Amicitiae, Artisjok/Nultwintig, Aurelia Saxofoonkwartet, ‘t Barre Land, Beeldrecht, Berlage Instituut, Bewegingstheater BEWTH, BIM, Bimhuis (Stichting Jazz in Amsterdam), Camerata Trajectina, Cappella Amsterdam, Cello Octet Conjunto Iberico, Centraal Museum, Centrum Beeldende Kunst Leiden, Centrum Electronische Muziek, Centrum Nieuwe Koormuziek, Chabot Museum, Cinekid Amsterdam, Circomundo, Cococon, Combattimento Consort Amsterdam, Conny Janssen Danst, Conservatorium Groningen (Hanzehogeschool, Faculteit der Kunsten), Conservatorium van Amsterdam, Contactorgaan van Nederlandse Orkesten, Cosmic, CREA, Cultureel Centrum 't Hoogt, Culturele Raad Papendrecht, Culturele Raad Vlissingen, Cultuurnetwerk Nederland, Dance Works Rotterdam, Dansers Studio, Dansgroep Krisztina de Châtel, Danswerkplaats Amsterdam, De Appel, De Balie, De Beyerd, De Doelen, De Ereprijs, De Kleine Komedie, De La Mar Poppentheater, De Nederlandse Bachvereniging, De Nederlandse Jazzdienst, De Nederlandse Opera, De Nieuw Amsterdam, De Nieuwe Kerk, De Paardenkathedraal, De Stilte, De Theatercompagnie, De Vrije Academie, De Wetten van Kepler, De IJsbreker, Delta Ensemble, DIFA, Directie Overleg Dansgezelschappen, Dogtroep, Dr. Anton Philipszaal, Ebony Band, El Hizjra - Centrum voor Arabische Kunst & Cultuur, Ensemble Insomnio, Europese Stichting Joris Ivens, Federatie Filmbelangen, Federatie Kunstuitleen, Federatie van Kunstenaarsverenigingen, Felix Meritis, Filmhuis Baarn, Firma RieksSwarte, Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten, Fonds voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst, Fonds voor de Letteren, Fonds voor de Podiumkunsten, Fonds voor de Scheppende Toonkunst, Fontys Hogescholen Kunsten, Fotografen Federatie, Fra Fra Sound/ Fra Fra Big Band, F.T.S. Tryater, Galerie Bond Nederland, Gasthuis - werkplaats & theater, Gate Foundation, Geert Overdam – Adviesbureau voor podiumkunsten en kunsteducatie, Gemeente Amersfoort Sectie Cultuur, Gemeente Haarlemmermeer dienst W.O.C. sector Cultuur, Gemeentearchief Amsterdam, Gemeentemusea Arnhem, Genootschap van Nederlandse Componisten, Genootschap voor Reclame Sectie Sponsors voor Kunst, Golden Palace, Goudse Schouwburg, Grand Theatre Groningen, Groningen Dansstad, Groninger Museum, Haags Centrum voor Actuele Kunst, Haags Gemeentemuseum, Het Amsterdams Fonds voor de Kunst, Het Brabants Orkest, Het Concertgebouw, Het Gelders Orkest, Het Internationaal Danstheater, Het Maurits Binger Instituut, Het Mauritshuis, Het Mondriaan Kwartet, Het Muziektheater, Het Nationaal Pop Instituut, Het Nationale Ballet, Het Nationale Toneel, Het Syndicaat, Het Toneelgezelschap Beumer en Drost, Het Veem Theater, Het Zuidelijk Toneel Hollandia, Hogeschool Maastricht, Hogeschool Rotterdam / Willem de Kooning Academie, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Holland Dance Festival, Holland Festival, Holland Symfonia, Huis aan de Amstel, ICP Orkest, Intercultureel Centrum RASA, International Band Music Academy, International Documentary Filmfestival Amsterdam, International Film Festival Rotterdam, Introdans, Jazz Orchestra of the Concertgebouw, Jeugdtheatergroep Burrp, KIK Productions, Koninklijk Conservatorium, Koninklijk Concertgebouworkest, Koninklijke Nederlandse Toonkunstenaarsvereniging, Kontrans, Koor Nieuwe Muziek, Koorenhuis centrum voor kunst en cultuur, Korzo Theater, Kröller Müller Museum, Kunst en Cultuur Drenthe, Kunstgebouw, Kunstkanaal, Kunstkring Diligentia, Landelijk Centrum Amateurdans (LCA), Leidse Schouwburg, Letterkundig Museum, Los Bewegingstheaterwerkplaats, LUX Nijmegen, Luxor Theater, Maarten Altena Ensemble, Maastrichts Theaterensemble Het Vervolg, Maatschappij Discordia, Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst, Maatschappij voor Oude en Nieuwe Media, Made in da Shade, Makadam Theater, Mondriaan Stichting, Mug met de gouden tand, Museum Catharijneconvent, Museum Het Kruithuis, Museum Jan Cunen, Museum Suriname, Museum Waterland, Muzenis, Muziek en Theaternetwerk, Muziekcentrum Frits Philips, Muziekcentrum Vredenburg, MuziekGroep Nederland, Muziekschool Amsterdam, Muziekschool Waterland, Nationaal Jeugd Orkest, Nationale Reisopera, Nederlands Architectuur Instituut, Nederlands Blazers Ensemble, Nederlands Danstheater, Nederlands Filmmuseum, Nederlands Fonds voor de Film, Nederlands Impresariaat, Nederlands Institiuut voor de Animatiefilm, Nederlands Jazz Archief, Nederlands Kamerkoor, Nederlands Literair Productie -en Vertalingsfonds, Nederlands Promenade Orkest, Nederlandse Vakgroep Keramisten, Nexus Instituut, Nieuw Sinfonietta Amsterdam, Noord Nederlands Toneel, Noordhollands Philharmonisch Orkest, Opera Studio Nederland, Opera Zuid, Opus One, Orgacom, Organisatie Oude Muziek, Orkater, Orkest De Volharding, Orkest van de Achttiende Eeuw, Orkest van het Oosten, Parkstad Limburg Theaters, PassePartout Foundation, Persmuseum, Platform voor Amateurkunst, Poetry International, Projectbureau Konings Kunst, RadugaEnsemble, Raz/Hans Tuerlings, Riciotti Ensemble, Rotterdam Festivals, Rotterdams Philharmonisch Orkest, Rotterdamse Kunststichting, Rijksakademie van Beeldende Kunsten, Sandberg Gallery, Sandberg Instituut, Scapino Rotterdam, Scheepvaartmuseum, Schönberg Ensemble, Schönberg Kwartet, Schouwburg Amstelveen, SchreckEnsemble, Slagwerkgroep Den Haag, Springdance Festival, Stadsschouwburg Amsterdam, Stadsschouwburg en Concertgebouw 'De Vereniging', Stadsschouwburg Utrecht, Stamina, Stedelijk Museum Amsterdam, Stedelijk Museum De Lakenhal, Stedelijk Van Abbemuseum, STEIM, Stella Den Haag, Stichting Actuele Muziek Brabant (STAMB), Stichting Atelier Delphine, Stichting Dansateliers, Stichting Atlantis, Stichting Beeldende Amateurkunst, Stichting Bodytorium, Stichting Buitenkunst, Stichting DasArts, Stichting Date, Stichting de Rode Hoed, Stichting De Wassen Neus, Stichting dOek, Stichting Europan Nederland, Stichting Fotografie Noorderlicht, Stichting Gaudeamus, Stichting Grachtenfestival, Stichting Handtheater, Stichting Het Collectief, Stichting Het Filiaal, Stichting Het Rijksmuseum, Stichting Ins Blau, Stichting International Folkfestival, Stichting Internationale Culturele Activiteiten (SICA), Stichting Intro, Stichting Jeugdorkest Nederland, Stichting Jeugdtheater Amsterdam/ de Krakeling, Stichting Jeugdtheaterschool Zuid-Holland, Stichting Kunst en Openbare Ruimte (SKOR), Stichting Kunstcentrum Delft, Stichting Lezen, Stichting M97, Stichting Materiaalfonds voor Beeldendende Kunst en Vormgeving, Stichting Media Matic, Stichting Muziekcentrum van de Omroep (MCO), Stichting Muziektheater Festival, Stichting NedArt, Stichting Nederlands Film Festival, Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest, Stichting Nieuw Ensemble, Stichting Nieuwe Muziek Zeeland, Stichting Noorderzon Festival, Stichting Paradiso, Stichting Proma/Rumbatà, Stichting Ravas Buduya, Stichting SIC, Stichting Splendor, Stichting Tamar Muziektheater, Stichting Toneelschuur Produkties, Stichting Totaal/de Kazerne, Stichting Vrienden van Wereld en Europese Historische Musea, Stichting Vrouw en Muziek, Stichting Ig Henneman, Stichting WMC Kerkrade, Stichting Yo!, Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties, Stimuleringsfonds voor Architectuur, STIP Produkties, STOA, Stroom HCBK, Strijkkwartet/Tentet Ab Baars Trio, Studio's Onafhankelijk Toneel, SVPKunst, Symbiosis/Bashu Ensemble, Symfonie Orkest van Maastricht, Teneeter, Terschellings Oerol, The Amsterdam Baroque Orchestra, The Amsterdam Summer University, The CODA Consultancy, Theater aan het Spui, Theater Artemis, Theater Benjamin, Theater De Cameleon, Theater De Citadel, Theater De Engelenbak, Theater Gnaffel, Theater Het Amsterdamse Bos, Theater Instituut Nederland, Theater Lantaren/Venster, Theater Maatwerk, Theaterbureau Slot, Theaterbureau Zimihc, Theatercombinatie Bellevue/Nieuwe de la Mar, Theaterfestival, Theaterfestival Boulevard, Theatergroep Carver, Theatergroep Delta, Theatergroep Suver Nuver, Theatergroep Vis à Vis, Theaterproduktie Rotterdam/RO-Theater, Theaterwerkplaats Limburg, Theater Zeebelt, Toneelgroep Amsterdam, Toneelacademie Maastricht, Toneelgroep Oosten, Tropeninstituut Theater, Utrechts Centrum voor de Kunsten, Van Gogh Museum, Vereniging Haagse Kunstkring, Vereniging Jeunesses Musicales Nederland, Vereniging Muziekscholen Overleg Noord-Holland, Vereniging Nederlandse Muziek Ensembles, Vereniging Nederlandse Poppodia, Vereniging van Openbare Bibliotheken (NBLC), Vereniging van Vlakke Vloer Theaters (VVT), Vereniging voor Kunstzinnige Vorming, Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis, Virtueel Platform, VIVID Vormgeving, Vrienden van het Filmarchief, Walter Maas Huis, Warner en Consorten, Westergasfabriek B.V., Willem Breuker Collectief, Wintertuin, Xenakis Ensemble.
kunsten ‘92
12
