Krachtig op koers. Jaarverslag Stichting Reclassering Nederland

Krachtig op koers Jaarverslag 2003 Stichting Reclassering Nederland

Voorwoord SRN als betrouwbare partner mét een eigen visie Rode draad in 2003 was voor ons de grote verandering die de politiek aan de reclassering heeft opgelegd: minder geld, minder begeleiding, meer sancties. Die legde ons vooral beperkingen op. Nu zijn veranderingen in organisaties nodig: wanneer alles te lang hetzelfde blijft, keert elke organisatie zich te veel naar binnen en dat is niet goed. Maar als veranderingen zo ingrijpen als hier, heb je heel wat te overwinnen voordat je de positieve punten eruit kunt lichten. Werken in gedwongen kader Een van de veranderingen, het werken in gedwongen kader – dus een justitiële titel voor alles wat we doen – daar valt mee te leven, mits de knelpunten die hiervan het gevolg zijn op korte termijn worden opgelost. Het zorgt ervoor dat we als reclassering beter kunnen verantwoorden wat we doen. Maar de andere kant van de medaille is dat we genoodzaakt zijn ons selectiever te richten op ‘kansrijke groepen’: mensen van wie je nog voor het stellen van de diagnose weet dat de reclasseringsinspanning gaat lukken. Terwijl wij liever niemand bij voorbaat willen uitsluiten, juist vanwege ons doel: effectief bijdragen aan een veiliger samenleving. Dat is een andere visie, noem het effectief selectief. Eigen invulling aan visie Uiteraard houden we ons aan de gemaakte afspraken. We zijn een betrouwbare partner voor onze opdrachtgevers. Maar als particuliere organisatie is het wenselijk dat wij van andere potentiële opdrachtgevers – bijvoorbeeld uit gemeentelijke hoek – middelen krijgen voor nazorg, zodat mensen niet terugvallen in recidive. Dat is nodig voor de gemeentes en wij kunnen volledig invulling geven aan onze visie. Nieuwe structuur De SRN heeft op zich genomen een forse toename van uitgevoerde werkstraffen te realiseren. Dat kan alleen door de kosten van onze ondersteuning zo laag mogelijk te houden. Daarom een nieuwe structuur. Voorheen werden werkstraffen dwars door de organisatie heen opgepakt. Nu komen er gespecialiseerde werkstrafunits. Van vijf ressorten met elk een eigen directeur zijn we overgestapt op tien regio’s, onder leiding van regiomanagers, die centraal worden aangestuurd door twee operationeel directeuren. De eenheid van beleid en uitvoering wordt hiermee gewaarborgd. Trots Ik ben er trots op dat we met elkaar erin zijn geslaagd om ondanks de financiële beperkingen kansen te creëren en te grijpen. Alle veranderingen hebben veel gevraagd van onze medewerkers. Ik ben ze erkentelijk voor hun inzet en incasseringsvermogen. De motivatie bleef buitengewoon hoog. Dankzij onze mensen is de SRN erin geslaagd in 2003 een betrouwbare, effectieve partner te zijn binnen de strafrechtketen. Zoals dit jaarverslag laat zien, zijn bovendien grote stappen gemaakt om die lijn in de toekomst door te trekken en te versterken. Dat laat eens te meer zien dat reclasseringswerk vooral mensenwerk is. En dat je met de juiste mensen veel barrières kunt slechten en zelfs ten goede kunt keren. De reclassering heeft die mensen. Han van der Leek Algemeen directeur

Inhoud Managementsamenvatting

07

Heldere keuzes

08

Versterking in het maatschappelijke veld

08

Mission statement

09

Kernwaarden

09

Productie

09

Ontwikkeling & vernieuwing

09

Projecten met ketenpartners

10

Aan het woord: Vincent van Gogh Instituut

11

Aan het woord: Politie Noordoost Gelderland

12

Strategie & Beleid

13

Heldere keuzes

14

Kwaliteit reïntegratieprogramma's

15

Beleidsprogramma’s Modernisering Sanctietoepassing en Terugdringen Recidive

15

Methodiek Werken in gedwongen kader

16

Aan het woord: SDB Penitentiaire Inrichting Veenhuizen

17

Aan het woord: Dienst Justitiële Inrichtingen

18

Ketenafstemming

19

Overige ontwikkelingen

20

Reguliere productie

21

Evaluatie OPS

22

Vroeghulpbezoek

22

Vroeghulpinterventie

22

Voorlichtingsrapport

22

Adviesrapport

23

Maatregelrapport

23

Reïntegratieprogramma

23

Diagnose

23

Trajectbegeleiding

23

Toeleiding zorg

24

Toezicht

24

Werkstraf

24

Leerstraf

24

Aan het woord: Arrondissementsparket Zutphen

25

Aan het woord: Openbaar Ministerie Amsterdam

26

Projecten

27

Stelselmatige Dader Aanpak, Groningen

28

Tilburgs Veiligheidshuis

28

Project Taakstraffen Station Eindhoven

29

Grip!, Utrecht

29

Huiselijk geweld, Assen

30

Aan het woord: Gemeente Haarlem

31

Aan het woord: Trimbos-instituut

32

Management van personeel

33

Opleiding, training en vorming

34

Verzuim

34

Periodiek Arbeid en Gezondheidskundig Onderzoek (PAGO)

34

Ondernemingsraad

35

Roparun

35

Personeelsdag ‘The Wave’

35

Formatie SRN 2003

35

Media & Communicatie

36

Heldere Keuzes: het strategische communicatieplan

37

Imago-onderzoek en -plan

37

Grote mediabelangstelling

38

Digitale media

38

Aan het woord: Van Mesdagkliniek

39

Aan het woord: Strafkamer Assen

40

Management van middelen

41

Negatief resultaat

42

Vermogensontwikkeling

42

Balans per 31 december 2003

44

Staat van baten en lasten over 2003

46

Bestuur

47

Directie

47

Organogram

47

Colofon

48

1

Hoofdstuk

Managementsamenvatting

Twee sporen kwamen in 2003 samen: het al ingezette veranderproces en de bezuinigingen door het kabinet. De koers die de SRN al had uitgezet met het veranderproces Heldere Keuzes is door de bezuinigingen versneld en nog scherper bepaald. Deze koers is verwoord in een aangescherpte missie, visie en nieuwe kernwaarden. Die vormen tegelijk de pijlers voor het gewenste imago van de SRN in de komende jaren. Het vertrekpunt is en blijft de bijdrage aan een veiliger samenleving door de terugdringing van recidive.

Hoofdstuk 1 Managementsamenvatting

Pagina 7

Heldere keuzes

Eind 2003 formuleerde de SRN onder de noemer Heldere Keuzes de missie, visie en kernwaarden. Samen met duidelijke strategische keuzes moet dit in 2005 leiden tot een professionele, efficiënte organisatie die een herkenbare bijdrage levert aan een veiliger samenleving door aantoonbaar te werken aan terugdringing van recidive. Met zichtbare kwaliteit, gerichte methodieken en effectieve interventies. Hiervoor is in 2003 ook gewerkt aan de voorbereiding voor een meerjarenbeleidsplan en een plan van aanpak voor het kwaliteitsbeleid. Om een steviger positie te kunnen innemen in de maatschappij én in de strafrechtketen, wordt sinds voorjaar 2003 gewerkt aan een plan om het imago van de reclassering te verbeteren. Uit een imagoonderzoek eind 2003 bleek dat er voornamelijk sprake is van een kennisachterstand over het takenpakket, de effectiviteit en de positionering van de SRN. De reclassering moet daarom duidelijk maken wat wel en niet van haar verwacht mag worden. Vooral de integrale samenhang van de drie kerntaken – Diagnose & Advies, Toezicht & Begeleiding en Taakstraffen – verdient aandacht. Versterking in het maatschappelijke veld

De aandacht van de media voor de inhoud van het reclasseringswerk bood de SRN de kans om haar missie, visie en kernwaarden consistent en consequent uit te dragen. In 2003 is dan ook een belangrijke inhaalslag gemaakt om het reclasseringswerk binnen en buiten de SRN te profileren. De toegevoegde waarde van het reclasseringswerk zorgde er in 2003 voor dat ook management en medewerkers de krachten bundelden. Zij kwamen gezamenlijk en constructief op voor behoud van begeleiding als reclasseringstaak en dus voor behoud van de inhoud van het werk. Hoogtepunt was een initiatief van de Ondernemingsraad: de ‘Toer de Reclassering’, waarbij reclasseringswerkers door het hele land fietsten om handtekeningen te verzamelen van burgemeesters tegen de voorgenomen bezuinigingen. Tijdens een massale bijeenkomst op het Binnenhof werden de handtekeningen overhandigd aan leden van de Vaste

Pagina 8


Mission statement Minder overlast, minder criminaliteit; dat is waar Reclassering Nederland zich hard voor maakt. Door efficiënt toezicht, resultaatgerichte werkstraffen, doelgerichte begeleidingsprogramma’s en andere noodzakelijke maatregelen verkleinen we de kans dat delictplegers opnieuw de fout ingaan. We doen dat in de overtuiging dat straffen alleen niet helpt. Reclassering Nederland is daarom een unieke schakel in de strafrechtketen en een onmisbare aanvulling op het werk van rechterlijke macht, politie en Gevangeniswezen. We kiezen voor een integere en open werkwijze waarin we actief laten zien wat ons werk voor resultaten oplevert. Daarbij gebruiken we instrumenten die wetenschappelijk verantwoord zijn en aantoonbaar effectief. Wij vinden in beginsel dat iedere delictpleger verantwoordelijk is voor zijn eigen daden en dat dit gedrag beïnvloedbaar is. Onze consequente aanpak van daders levert een veiligere samenleving op en dat kan op brede waardering rekenen in de Nederlandse samenleving.

Kernwaarden Betrokken bij de samenleving en bij de individuen met wie de SRN in contact komt. Betrouwbaar en integer in woord en daad. Open in de wijze waarop de organisatie in- en extern met mensen omgaat. Deskundig en professioneel in haar werkwijze. Consequent en duidelijk in wat ketenpartners, maatschappij en individuele daders en verdachten van de SRN mogen verwachten.

Kamer-commissie voor Justitie. De (positieve)

Ontwikkeling & vernieuwing

aandacht in de media sterkte de deelnemers in hun strijd voor sterk reclasseringswerk.

In 2003 is de productportfolio uitgebreid met een twaalfde product gericht op de terugdringing van

Productie

recidive: diagnose. Dit product is bedoeld om de problematiek van de dader of verdachte in kaart te

In 2003 is het gemiddelde van de productie-

brengen, mede gericht op het delictgedrag en de

afspraken met het ministerie van Justitie gehaald.

risico-inschatting voor recidive. Hiervoor is, in

Bij een aantal producten was nog sprake van

samenwerking met de wetenschap en de werk-

onderproductie. Met tien procent minder budget

vloer, het diagnostisch instrument RISc (Recidive

en een ongewijzigde taakstelling moet de

Inschattings Schalen) ontwikkeld.

productiviteit in 2004 omhoog.

RISc beantwoordt aan de doelstellingen van het

De productieafspraken stonden dan ook nog meer

beleidsprogramma Modernisering Sanctie-

dan voorheen in het teken van afstemming met de

toepassing van het ministerie van Justitie ten

ketenpartners. Van belang daarbij is dat afspraken

aanzien van de inzet van justitiële interventies die

op centraal niveau op de juiste manier worden

zowel selectief als effectief moeten zijn. De SRN

vertaald naar de dagelijkse praktijk.

neemt deel aan het Programmateam en het daaronderliggende project Veelplegers.


Pagina 9

Diagnose maakt deel uit van het beleidsprogramma Terugdringen Recidive, dat gebaseerd is op de uitgangspunten van ‘What Works’; wetenschappelijke inzichten op grond van onderzoek over wat wel en niet werkt bij het verminderen van recidive. Voor dit beleidsprogramma zijn vijf werkgroepen opgezet: diagnose, effectevaluatie, interventies, samenwerking en nazorg. Deze werkgroepen bestaan uit medewerkers van de reclassering en het Gevangeniswezen, van praktijkniveau tot beleids- en managementniveau. Sommige werkgroepen worden begeleid door panels van wetenschappers. Aanvullend op de instrumenten voor Terugdringen Recidive, waarvan het eerdergenoemde RISc onderdeel uitmaakt, is een methodiek ontwikkeld voor werken in gedwongen kader. Een praktische methode waarin aan reclasseringswerkers handvatten worden gegeven voor kwesties rond thema's als toezicht, motiveren, omgaan met weerstand en ontkenning, normeren, en benutten van steunbronnen uit de omgeving van daders of verdachten. De methode vormt, als verbinding tussen de diagnose en interventies, het noodzakelijke cement voor effectieve toepassing van het instrumentarium. Projecten met ketenpartners

Niet alleen bij de financieringssystematiek outputsturing en Terugdringen Recidive zijn de contacten met ketenpartners steeds belangrijker. Projecten als Grip!, LINK, het Tilburgse Veiligheidshuis en het Project Taakstraffen Station Eindhoven lieten in 2003 zien, dat wanneer de ketenpartners hun krachten bundelen, juist op lokaal niveau uitstekende resultaten kunnen worden geboekt in het terugdringen van recidive. Al deze projecten zijn erop gericht een aantoonbare bijdrage te leveren aan een veiliger samenleving.

Pagina 10


‘Individueel Taakstrafproject is een goede stap in voorwaartse richting’ Marian van Hoof, Vincent van Gogh Instituut, Venray ‘Bij het Vincent van Gogh Instituut zijn we erg tevreden over de samenwerking met de reclassering. Elke week hebben we een aantal taakgestraften dat zich nuttig maakt in ons restaurant of achter de counter. Dat zijn zowel volwassenen die door de reclassering worden geplaatst als jeugdigen vanuit de Raad voor de Kinderbescherming. In het begin stond ik nog huiverig tegenover de komst van taakgestraften. De term ‘crimineel’ klinkt nogal zwaar. De mensen die hier werken, krijgen natuurlijk niet voor niets een straf. Ook al weet ik meestal niet wat die mensen op hun kerfstok hebben. We stellen vooraf de eis dat ze in ieder geval niet met drugs in aanraking zijn geweest, geen zedendelicten hebben gepleegd en zich niet schuldig hebben gemaakt aan geweldsdelicten. De reclassering houdt daar rekening mee. Bovendien hebben we wekelijks gesprekken over de mensen die hier hun taakstraf uitvoeren. Ook bij nieuwe taakgestraften vindt altijd een kennismakingsgesprek plaats. Wanneer er een duidelijke klik is, kan die persoon meteen aan de slag. Dat werkt vooralsnog zonder problemen.’ Leermomenten

‘Aan de inzet van de SRN zal het niet liggen, maar of de taakstraffen bijdragen aan een veiliger samenleving hangt natuurlijk ook af van de taakgestraften zelf. Sommigen steken echt wat op van de taakstraf, anderen minder. Maar ik hoor regelmatig opmerkingen als: ‘Ik mag het echt nooit meer zo ver laten komen.’ Misschien leren zij ook wel van het werken met geestelijke en lichamelijke gehandicapten. Zo wordt hun heel wat bijgebracht over menselijke gedragingen.’

Aan het woord: Vincent van Gogh Instituut

Pagina 11

‘Samen werken aan het terugdringen van recidive door jeugdigen’ Ap Berkenbosch, Politieman Noordoost Gelderland en uitvoerend medewerker project LINK ‘Project LINK, het jeugdcriminaliteitspreventieteam, werd zo’n vier jaar geleden opgestart in Noordwest Veluwe. Inmiddels zijn we hier in Apeldoorn vanaf juni 2002 actief om het aantal recidivisten tot 24 jaar terug te dringen. De naam LINK zegt eigenlijk al wat het project inhoudt; het aan elkaar linken van alle partners in de strafrechtketen in de regio Noordoost Gelderland. Dat zijn naast de politie, het Openbaar Ministerie en de (jeugd)reclassering, ook bureau HALT en verslavingszorg Tactus. De winst van deze samenwerking is de snelheid waarmee een dader kan worden overgedragen naar de betreffende instantie. Voor het overleg geven we de namen door van de daders die tijdens het overleg worden besproken. De betrokken partners kunnen vooraf al kijken of die namen in hun bestanden voorkomen en de nodige informatie verzamelen en meenemen in het overleg. Dat scheelt een berg tijd. De samenwerking met Stichting Reclassering Nederland verloopt dan ook naar tevredenheid. Vooral ook omdat er altijd dezelfde mensen tijdens het tweewekelijkse overleg aanwezig zijn. Hierdoor weten we precies wat er leeft binnen de organisatie.’ Onbekend maakt onbemind

‘Binnen de politie heeft LINK in 2003 er vooral voor gezorgd dat steeds meer collega’s achter het project staan. Er heerste soms een beeld van ‘geitenwollensokken-club’. Ook al zijn de resultaten niet altijd in cijfers uit te drukken, de LINK-overleggen worden absoluut als heel waardevol en nuttig beschouwd. Naar mijn idee ook door de reclassering. Door samen te werken zijn ze beter in staat volledige voorlichtingsrapporten te schrijven over een dader of verdachte. Vooral het onderdeel ‘zorg’ verdient extra aandacht. Op het zogeheten LOF-formulier – landelijke overdrachtsformulier – dat de politie moet invullen, krijgen we behalve personalia en de omschrijving van het delict, ook informatie over de achtergrond van de dader, zoals de risicofactoren en een omschrijving van de thuissituatie. Hoe specifieker de informatie, des te gerichter de aanpak. En dat werkt. Mede door LINK is het aantal recidivisten teruggedrongen in district Noordwest Veluwe.’

Pagina 12

Aan het woord: Politie Noordoost Gelderland

2

Hoofdstuk

Strategie & Beleid

Strategie en beleid stonden in 2003 in het teken van de toekomst. Ontwikkelingen in de maatschappij, de politiek, bij ketenpartners én de eigen organisatie vroegen om een nieuwe inhoud van het reclasseringswerk en een bijbehorende organisatiestructuur. Eind 2003 formuleerde de SRN onder de noemer Heldere Keuzes een aangescherpte missie, visie en kernwaarden. Samen met duidelijke strategische keuzes moet dit in 2005 leiden tot een professionele, efficiënte organisatie die een herkenbare bijdrage levert aan een veiliger samenleving door aantoonbaar te werken aan de terugdringing van recidive. Met zichtbare kwaliteit, gerichte methodieken en effectieve interventies.

Hoofdstuk 2 Strategie & Beleid

Pagina 13

Heldere keuzes

De basis voor het veranderproces Heldere Keuzes werd gelegd door de implementatie van outputsturing (OPS) en de behoefte om het meerjaren-

Beleidsmedewerker Ada Andreas:

beleidsplan te herijken. Dit zal gevolgen hebben voor zowel de inhoud van het reclasseringswerk

‘Het Delict als Maatstaf slaat een brug tussen theorie en de dagelijkse praktijk.’

voor de organisatie.

‘De methodiek Werken in gedwongen kader is in 2003

Meerjarenbeleidsplan

onderzocht en uitgewerkt. In 2004 wordt het resultaat

In december 2003 is een eerste concept geleverd

uitgebracht: het boek ‘Het Delict als Maatstaf’. Met de

van het meerjarenbeleidsplan. De definitieve versie

ontwikkeling van de methodiek en het schrijven van het

is naar verwachting klaar in juni 2004. In het

boek hierover hebben we een brug geslagen tussen wat

meerjarenbeleidsplan, eveneens onderdeel van het

bekend is uit de internationale literatuur over werken in

veranderproces Heldere Keuzes, wordt de koers

gedwongen kader en de best practices van effectief

van de SRN voor de komende jaren uitgezet. De

werkende Nederlandse reclasseringswerkers. Het boek

missie en kernwaarden lopen als een rode draad

sluit nauw aan bij het diagnostisch instrument

door dit plan en vormen zo de verbindende schakel

RISc, dat de reclassering en het Gevangeniswezen

tussen alle onderdelen van het veranderproces.

– aantoonbaar, effectief en efficiënt – maar ook

standaard gaan toepassen. Reclasseringswerkers werken heel divers, ontwikkelen gaandeweg een eigen manier.

Een belangrijke verandering voor de reclassering is

Met ‘Het Delict als Maatstaf’ hopen we mensen een

het werken in gedwongen kader. Vanaf 2004

gemeenschappelijk referentiekader te bieden, met gemeen-

werken we alleen nog maar op justitiële titel met

schappelijke uitgangspunten en een gemeenschappelijke

daders en verdachten, dus als de rechter, de

taal. Aan de ene kant laat het boek zien hoe je op basis van

officier van justitie of het Gevangeniswezen dit van

de theorie dilemma's kunt verhelderen en concretiseren.

ons vraagt. Dat stelt ons in staat nog beter te

En aan de andere kant laat het zien wat in 2004 de taal is

verantwoorden wat we doen. Maar het betekent

van Nederlandse reclasseringswerkers en werkbegeleiders

ook dat we ons selectiever hebben te richten op

en hoe we elkaar daarin kunnen verstaan. Ik hoop dat ‘Het

‘kansrijke groepen’: personen van wie bijna bij

Delict als Maatstaf’ wordt gelezen én in de dagelijkse

voorbaat duidelijk is dat de reclasseringsinspanning

praktijk wordt gebruikt. Het is geen boek voor in de

succes zal hebben. Bijgevolg moeten we al onze

boekenkast, maar voor op tafel, om regelmatig in te

activiteiten schrappen die we tot dusver uitvoerden

bladeren en iets in op te zoeken: 'Wat zeggen ze hier

als overbrugging naar een vrijwillig kader dan wel

eigenlijk over en wat kan ik daarmee in deze casus?'

als voorbereiding op een noodzakelijke begeleiding

Met dit boek in de hand kun je vaststellen wat belangrijke

in een gedwongen kader. Tot januari 2004 voorziet

thematiek is die speelt in jouw eigen casus.’

het product trajectbegeleiding in deze activiteiten, na die datum vervalt dit product. Liever zouden we niemand bij voorbaat uitsluiten, juist vanwege ons doel: een effectieve bijdrage leveren aan een veiliger samenleving. Dat is een andere visie, zelf noemen we dit effectief selectief. Afspraak is echter afspraak, onze partners kunnen er natuurlijk van op aan dat we doen waaraan we ons gezamenlijk hebben gecommitteerd.

Pagina 14


Kwaliteit reïntegratieprogramma's ‘Effectieve interventies’ is een centraal begrip in de missie en visie van de reclassering. De kwaliteit van de reïntegratieprogramma’s is daarbij essentieel. Een programmacommissie, met daarin vertegenwoordigers van de drie reclasseringsorganisaties, heeft daarom het aanbod van deze programma’s binnen de reclasseringsorganisaties bekeken. Een aantal programma’s is beschreven, andere zijn na toetsing afgekeurd en daarnaast zijn er nog programma’s in ontwikkeling. Binnen de SRN is tevens een onderzoek gestart naar het kwaliteitsbeheer van reïntegratieprogramma’s. De conclusies uit het rapport sluiten aan bij de al in gang gezette kwaliteitsverbetering van de reïntegratieprograma’s. Deze initiatieven hebben in december 2003 geleid tot een project dat specifiek gericht is op kwaliteitsverbetering van (de uitvoering en organisatie van) de eigen reïntegratieprogramma’s.

Kwaliteit

Beleidsprogramma’s Modernisering Sanctie-

In de plannen is dan ook gekozen voor kwaliteit als

toepassing en Terugdringen Recidive

inzet voor de toekomst. In het najaar van 2003 startte het project Kwaliteit als onderdeel van

Veel mensen voelen zich onveilig en willen dat de

Heldere Keuzes. Dit moet leiden tot een visie op

overheid daar iets aan doet. De Nederlandse

kwaliteit en een plan van aanpak om het kwali-

regering ziet het daarom als haar belangrijkste

teitsbeleid handen en voeten te geven. Voor de

opdracht het vertrouwen in het sanctiestelsel te

werkvloer zijn kwaliteitsindicatoren ontwikkeld.

herstellen. Daartoe is het Veiligheidsplan

Tijdens zogeheten ‘practical case studies’ zijn

ontwikkeld. Twee belangrijke onderdelen zijn de

kwaliteitscriteria bepaald voor het opstellen en

beleidsprogramma’s Modernisering Sanctie-

beoordelen van evaluaties van programma’s.

toepassing (MST) en Terugdringen Recidive (TR),

Tijdens werkconferenties in het hele land hebben

die in het beleid van de reclassering een grote rol

unitmanagers en werkbegeleiders zich gebogen

spelen.

over het inzichtelijk maken van inhoud, professionaliteit en kwaliteit in evaluaties. Begin

Modernisering Sanctietoepassing

januari 2004 is dit traject afgesloten. In 2003 zijn

MST richt zich op het oplossen van de capaciteits-

evenals in 2002 audits uitgevoerd, die leidden tot

problematiek. Dit kan onder andere door het

lokale verbeterplannen voor de kwaliteit van de

efficiënter en effectiever inzetten van de reclasse-

werkprocessen. Door het werk op deze manier

ring. Zoals het selectief omgaan met de inzet van

meetbaar te maken ontstaat een basis voor

activiteiten voor recidivevermindering. Veelplegers

verbetering. Met integrale kwaliteitszorg wordt de

vormen een belangrijke doelgroep. De SRN neemt

continue cyclus van plannen, handelen, toetsen en

deel aan het Programmateam en het daaronder-

verbeteren voor de hele reclassering tot gemeen-

liggende project Veelplegers.

goed gemaakt. Het kwaliteitsbeleid wordt in 2004 verder ontwikkeld met een uitloop naar 2005 en 2006 voor implementatie en borging.


Pagina 15

Terugdringen Recidive

satie van wensen en behoeften van reclasserings-

In 2002 werd door het ministerie van Justitie het

werkers, is literatuur over ‘wat werkt’ en bestaan-

beleidsprogramma Terugdringen Recidive gestart.

de instrumenten bestudeerd. Een instrument voor

In 2003 is dit een onderdeel geworden van

de reclassering en het Gevangeniswezen in

Modernisering Sanctietoepassing. Terugdringen

Engeland sloot het beste aan. Dit instrument is

Recidive is gebaseerd op de uitgangspunten van

aangepast aan de Nederlandse situatie en

‘What Works’; wetenschappelijke inzichten op

vervolgens uitvoerig in de praktijk getest en

grond van onderzoek over wat wel en niet werkt

gevolgd door wetenschappers. Het resultaat is het

bij het verminderen van recidive. Om TR tot een

diagnostisch instrument RISc (Recidive Inschattings

succes te maken en het werkveld bij deze ontwik-

Schalen). De implementatie vindt plaats na de

kelingen te betrekken zijn vijf werkgroepen

zomer van 2004. Doorontwikkeling blijft echter

opgezet: diagnose, effectevaluatie, interventies,

nodig.

samenwerking en nazorg. Deze werkgroepen

Naast de reguliere diagnose bleek de behoefte om

bestaan uit medewerkers van de reclassering en

een zogenoemde QuickScan, een verkorte

het Gevangeniswezen, van praktijkniveau tot

diagnose, te ontwikkelen. Hiermee kan worden

beleids- en managementniveau. Sommige

bepaald welke verdachten in aanmerking komen

werkgroepen worden begeleid door panels van

voor reclasseringsinterventies. Interventies kunnen

wetenschappers. Elk van de vijf werkgroepen zal

dan effectiever en doelmatiger worden ingezet. De

een of meer producten opleveren die gebruikt

persoon van de dader en de omstandigheden

zullen worden om recidive te beperken.

waaronder het delict is gepleegd, spelen een rol bij het al dan niet adviseren om met een snelle

Diagnose & Advies

afdoening te volstaan. Op basis van de noodzaak

Stichting Reclassering Nederland heeft de regie

om te interveniëren (gebaseerd op de kans op

over het ontwikkelen van een nieuw diagnostisch

recidive) en de mogelijkheid om te interveniëren

instrument dat op alle daders en verdachten kan

(is/lijkt iemand beïnvloedbaar) volgt een advies

worden toegepast. Na een uitgebreide inventari-

over het vervolg van het justitiële traject.

Methodiek Werken in gedwongen kader Aanvullend op de TR-instrumenten heeft de SRN een methodiek voor werken in gedwongen kader laten ontwikkelen. Ook de partners Reclassering Leger des Heils en Stichting Verslavingsreclassering GGZ Nederland waren hierbij betrokken. Hoewel deze methodiek niet oorspronkelijk ontstond vanuit het beleidsprogramma TR, past deze bijzonder goed binnen de TR-gedachte. De doelstelling van de methodiek is op grond van wetenschappelijke inzichten effectief recidive te verminderen. De methodiek is een praktische methode waarin aan reclasseringswerkers handreikingen worden gegeven voor kwesties rond thema's als toezicht, motiveren, omgaan met weerstand en ontkenning, normeren en benutten van steunbronnen uit de omgeving van daders en verdachten. Deze vormt, als verbinding tussen de diagnose en interventies, het noodzakelijke cement voor effectieve toepassing van het instrumentarium. Nieuwe ontwikkelingen in de theorievorming over de vermindering van recidive (‘What Works’) en gedwongen begeleiding, gaven aanleiding om een methodiekbeschrijving te ontwikkelen. In de methodiekbeschrijving zijn wetenschap en praktijk met elkaar verbonden. Voor de implementatie van het diagnostisch instrument RISc en de methodiek Werken in gedwongen kader is in 2003 gestart met de ontwikkeling van een ondersteunend opleidingstraject.

Pagina 16


‘Nieuwe zakelijkheid is voelbaar in overlegkwaliteit’ Henk Kleiker, Eerste medewerker Selectie en Detentie Begeleiding (SDB) in PI Veenhuizen, Locatie Groot Bankenbosch ‘De nieuwe zakelijkheid van de SRN is duidelijk voelbaar in onze samenwerking. Sinds eind 2003 is de overlegkwaliteit veranderd. Dit heeft te maken met de forse bezuinigingen waarmee de SRN te kampen heeft. Voorheen pleegden we veel overleg met de reclassering over individuele cases, waardoor we snel en adequaat konden inspelen op bestaande situaties en voorvallen. Door de bezuinigingen binnen de SRN is er behoorlijk geschrapt in het aantal overlegmomenten. Het gevolg hiervan is ruis in de communicatie en het doorverwijzen naar elkaar. Wij kunnen natuurlijk niet spreken over de situatie binnen andere PI’s, maar dit is de ervaring binnen Bankenbosch.’ Zakelijke benadering

‘De samenwerking met de SRN is van grote toegevoegde waarde voor ons, zeker ook met betrekking tot Terugdringen Recidive. Door de bezuinigingen is hiervoor echter vanuit de reclassering gewoonweg minder tijd en persoonlijke aandacht. We hebben overigens alle begrip voor het feit dat door beleidsveranderingen binnen de SRN is gekozen voor een meer daadkrachtige en zakelijke benadering. Er zijn op dit moment nog wel onduidelijkheden bij de mensen op de werkvloer.’

Aan het woord: SDB Penitentiaire Inrichting Veenhuizen

Pagina 17

‘Penitentiaire Programma’s juist inzetten bij zwaardere gevallen’ Fred Dekker, Selectiefunctionaris Dienst Justitiële Inrichtingen ‘Wij geven toestemming voor Penitentiaire Programma’s (PP’s) zoals onder andere de SRN die voorstelt. Van de inrichtingen horen we dat met het verdwijnen van de reclasseringswerkers uit de penitentiaire inrichtingen (PI’s) een flinke stap is teruggedaan in de communicatie. Er moet daarom een andere manier van samenwerken komen, waarbij de organisaties over en weer weten wat ze doen en hoe ze gebruik kunnen maken van elkaars expertise. Voor de SRN is het belangrijk te weten waar de druk in de inrichtingen ligt. En de PI moet weten wat de reclassering nodig heeft om een rapport te kunnen maken.’ Geen beloning

‘Er zijn veel goede programma’s, maar die worden nog te weinig gebruikt, doordat we er in de inrichting onbekend mee zijn. De PP’s vormen nu vooral een ‘beloning’ voor lichte gevallen. Dat is een situatie die het Gevangeniswezen al jaren kent. Maar we zouden de PP’s veel meer moeten inzetten bij de zwaardere gevallen. Zij hebben het echt nodig, maar het accent ligt juist bij hen vooral op beheersing. We signaleren bij hen wel het probleemgedrag, maar vaak niet de begeleidingsvraag die daarin doorklinkt. Daardoor komen ze óf niet óf te laat in een programma. Gebruikmaken van elkaars expertise, waarbij de reclassering aangeeft wat voor programma’s mogelijk zijn en het Gevangeniswezen de signalen juist vertaalt, kan een groot winstpunt opleveren.’

Pagina 18

Aan het woord: Dienst Justitiële Inrichtingen

Effectevaluatie

blijkt dat niet altijd even makkelijk te realiseren.

De projectgroep Effectevaluatie heeft onder andere

Voor (ex-)gedetineerden zijn daarom specifieke

geadviseerd over metingen van de Recidive-

nazorgvoorzieningen nodig. Justitie heeft hiervoor

monitor, de studie naar het strafrechtelijk profiel

een verbeterplan geschreven, waarin gemeentes

van veelplegers en andere dadergroepen en de

een grotere rol is toebedeeld. De rol van de

ontwikkeling van een handleiding Effect Evaluatie

reclassering is sinds eind 2003 minimaal en zal nog

Sancties. Ook zijn succescriteria bepaald voor het

verder afnemen.

operationaliseren van de doelstellingen voor verschillende groepen gedetineerden. Tot slot zijn

Ketenafstemming

er voorstellen gedaan voor interventies die zich lenen voor effectevaluaties.

Arrondissementele Justitie Beraden

In vrijwel alle arrondissementen zijn de ArrondisseInterventies

mentele Justitie Beraden (AJB’s) voortgezet. Hier

Na een uitgebreide inventarisatie van bestaande

wordt, onder voorzitterschap van het Openbaar

programma’s is vastgesteld welke programma’s in

Ministerie, door overleg gewerkt aan samenwer-

aanmerking moeten komen voor recidivemetingen.

king en meer gerichte afspraken tussen de SRN en

Het uit Engeland geïmporteerde programma ETS

de strafrechtketen. Om op arrondissementeel

(Enhanced Thinking Skills) is gericht op de

niveau te kunnen inspelen op behoeften van de

verbetering van cognitief-gedragsmatige proces-

strafrechtketen, is het nodig dat de planning van

sen en is algemeen inzetbaar. ETS wordt getest in

vraag en van aanbod beter op elkaar worden afge-

de penitentiaire inrichtingen Noord Holland Noord,

stemd. Met de penitentiaire inrichtingen en de

Rijnmond, Overijssel, Vught en Sittard.

justitiële jeugdinrichtingen worden over het

Samenwerking

productieafspraken gemaakt. Het bleek in veel

algemeen bilateraal beleids- en daarop gebaseerde Er wordt een betere en meer open samenwerking

arrondissementen niet mogelijk om tijdig beleids-

uitgewerkt tussen de reclassering en het Gevange-

prioriteiten om te zetten in productie-afspraken en

niswezen. Bij beide organisaties zijn de medewer-

deze vast te leggen in convenanten. Verschillende

kers gemotiveerd om de samenwerking tot een

arrondissementen hebben behoefte aan het

succes te maken. De gedetineerde staat in de

inrichten van ‘frontoffices’ of ‘servicepunten’,

samenwerking centraal. Dat is een belangrijke

dicht bij Openbaar Ministerie, rechter-commissaris

bindende factor tussen beide organisaties. Pilots

en rechtbank. Ook deelname aan JIB-projecten

worden gehouden in de penitentiaire inrichtingen

(Justitie In de Buurt) valt hieronder. Met een

Noord Holland Noord, Rijnmond en Overijssel. In

frontoffice kan praktisch, effectief en direct

deze PI’s wordt niet alleen het tweede concept-

worden overlegd op primair procesniveau.

samenwerkingsmodel Gevangeniswezen/Reclas-

Hierdoor ontstaat een snelle recidiveverminde-

sering getest, maar ook het diagnostisch

ringsaanpak voor veelplegers, casemanagement in

instrument RISc. Daarnaast is er een notitie

geval van huiselijk geweld en gerichte verplichte

‘Overgang van de Penitentiaire Programma’s van

begeleiding van justitiabelen met recidiverisico.

het Gevangeniswezen naar de reclassering’ geschreven. Beide organisaties treffen beleids-

In 2003 is geïnvesteerd in de ontwikkeling van

voorbereidingen voor de overgang.

risico-inschattingsinstrumenten. Deze ontwikkeling draagt bij aan verbeterde selectie- en indicatie-

Nazorg

processen ten behoeve van een doelmatiger

Voor een succesvolle reïntegratie van (ex-)gedeti-

functioneren van de reclassering. Daarnaast is in

neerden is het van groot belang dat het justitiële

overleg met partners uit de strafrechtketen

traject aansluit bij de maatschappelijke vervolg-

geïnvesteerd in verbetering van de ‘verdeling van

voorzieningen na detentie. In de huidige praktijk

de schaarste’. Een voorbeeld hiervan is de


Pagina 19

‘beslisboom voor het aanvragen van voorlichtings-

was er een concept Aanwijzing Huiselijk Geweld

rapporten’ ten behoeve van het Openbaar

voor het Openbaar Ministerie gepresenteerd, die

Ministerie. Hiermee is het mogelijk lokaal

op 1 januari 2004 formeel in werking trad. In alle

selectiever om te gaan met een goede verdeling

arrondissementen is de SRN vanaf het moment van

van vraag en aanbod in de strafrechtketen.

inverzekeringstelling intensief betrokken bij deze aanpak. Die aanpak kenmerkt zich door daad-

Penitentiaire Programma’s

krachtige samenwerking binnen de keten en

De afstemming met de Dienst Justitiële Inrich-

samenwerking met organisaties op het gebied van

tingen over Penitentiaire Programma’s/Elektro-

Geestelijke Volksgezondheid.

nisch Toezicht (PP/ET) is in 2003 geïntensiveerd. Hierbij gaat het vooral om het differentiëren van

Scholings- en Trainingsprogramma’s

varianten voor deze programmatische aanpak.

De SRN voert in opdracht van het ministerie van

Daarmee kan de reclassering beter tegemoet

Justitie een project uit voor de invoering van het

komen aan wijzigingen in het beleid bij de Dienst

beleid rondom Scholings- enTrainingsprogramma’s

Justitiële Inrichtingen.

(STP) en proefverloven Plaatsing in Inrichting voor Jeugdigen (PIJ). Ook werd het protocol Justitiële

Buitenland

Jeugdinrichtingen/SRN verder aangescherpt. De

Stichting Reclassering Nederland biedt reclasse-

afspraken in dit protocol vormen een belangrijke

ringsbegeleiding aan in het buitenland gedetineer-

basisvoorwaarde voor de samenwerking tussen de

de Nederlanders. Zij werkt nauw samen met het

justitiële jeugdinrichtingen (JJI) en de SRN. De

ministerie van Buitenlandse Zaken en met 277

aantallen opgepakte, mislukte en gerealiseerde

Nederlandstalige vrijwilligers die in detentie-

programma’s en proefverloven PIJ, en de loop-

landen wonen. In totaal legden de bezoekvrijwil-

tijden en de werkelijk ingezette tijd worden

ligers 6.774 bezoeken aan 1.781 gedetineerden af.

geregistreerd. Uit een eerste evaluatie met de

Mede op basis van hun bevindingen zijn in 2003

beleidsmedewerkers Jeugd bleek dat veel energie

met inschakeling van de reclassering in Nederland

wordt gestoken in de voorbereiding van een

119 voorlichtingsrapporten opgesteld, vertaald en

Scholings- en Trainingsprogramma of proefverlof

naar justitiële instanties gestuurd.

PIJ, maar dat dit vaak niet leidt tot toezicht. Deze

Via een studieproject, dat loopt van mei 2002 tot

specifieke ‘te hoge uitval bij STP en PIJ’ staat niet

november 2004, kunnen in het buitenland

(meer) in verhouding tot de ‘gemiddelde uitval’ bij

gedetineerde Nederlanders hun kans vergroten op

toezicht. Contactfunctionarissen JJI krijgen een

maatschappelijke reïntegratie en op de arbeids-

schakelfunctie tussen de inrichting en de

markt met behulp van afstandsonderwijs

reclassering.

(taalonderwijs, basiseducatie of beperkt beroepsonderwijs). Hiervoor heeft de SRN 88

Effectiviteit strafrechtelijke interventies jeugdigen

vrijwilligers-studiecoaches beschikbaar.

Om de voorstellen uit het beleidsplan Jeugd

De bezuinigingen hebben tot gevolg dat er voor

Terecht van het ministerie van Justitie uit te voeren

gedetineerden op Curaçao en de Nederlandse

houdt de SRN zich bezig met de onderwerpen van

Antillen geen begeleiding meer mogelijk is. Ook

Terugdringen Recidive vanuit het perspectief van

voor 2004 zijn verdere bezuinigingen voorzien.

het jeugdstrafrecht. Inmiddels is een begrippenkader opgesteld en zijn bestaande interventies

Overige ontwikkelingen

geïnventariseerd. Gewerkt wordt aan de ontwikkeling van een toetsingsinstrument en

Aanwijzing Huiselijk geweld

Huiselijk geweld blijkt de meest voorkomende vorm van geweld te zijn: meer dan een kwart van de bevolking krijgt er mee te maken. In maart 2003

Pagina 20


erkenningsregeling.

3

Hoofdstuk

Reguliere productie

De producten van de reclassering zijn helder gedefinieerd in de productportfolio. Met de toevoeging van ‘diagnose’ in 2003 levert de SRN nu twaalf producten gericht op terugdringing van recidive. Voor elk product worden inkoopafspraken gemaakt met het ministerie van Justitie. Dit hoofdstuk verantwoordt per product de productieresultaten die de SRN in 2003 behaalde op basis van die afspraken.

Hoofdstuk 3 Reguliere productie

Pagina 21

Evaluatie OPS

Vanaf 1 januari 2002 werkt de SRN volgens de systematiek van outputsturing (OPS). Dit betekent dat de reclassering alleen subsidie ontvangt van

Bert Hakkebroek, reclasseringswerker Zutphen:

het ministerie van Justitie voor producten en

‘RISc is geen bureaucratische invuloefening, maar heeft echt nut.’

afspraken zijn gemaakt rond aantallen, kwaliteit en

projecten waarover vooraf met het ministerie kostprijs. De evaluatie van de OPS-systematiek is in 2003 afgerond. Hierbij zijn reclasseringswerkers ‘In 2003 heb ik meegedaan aan de pilot RISc. Dit

en ketenpartners betrokken. Ook zijn de resultaten

diagnostisch instrument heeft volgens mij een echte

van een grote CVS-enquête (Cliënt Volg Systeem)

toegevoegde waarde. Het is het eerste instrument om helder

verwerkt tot een deelrapportage. De bevindingen

het recidiverisico te onderbouwen naar de rechtbank. Er zit

en conclusies zijn verwerkt tot een onafhankelijke

een hele duidelijk route in om tot een diagnose te komen

eindrapportage aan het ministerie, zodat de

op welke leefgebieden – of schalen zoals die in RISc heten

Tweede Kamer op de hoogte kan worden gebracht

– de dader of verdachte extra aandacht nodig heeft. Als je

van hoofdlijnen in de kritiek- en verbeterpunten

het instrument goed volgt, kun je daarmee aan justitie

voor het werken met de OPS-systematiek.

helder onderbouwen wat de risicomomenten zijn. En vooral hoe je, door die aan te pakken, recidive kunt

Vroeghulpbezoek

terugdringen. Ten dienste van de samenleving, want daar doen we het tenslotte voor. RISc is geen bureaucratische

Vroeghulp is het eerste bezoek van de reclassering

invuloefening die je moet doorlopen om een plan van

aan een arrestant of een verdachte die in verzeke-

aanpak te maken. Het heeft echt nut. Omdat RISc binnen de

ring of bewaring is gesteld.

SRN pas in 2004 landelijk wordt ingevoerd, kan ik er nu

Met 15.365 vroeghulpbezoeken was er over het

nog niet mee aan de slag. Van een collega die in de

hele jaar een overproductie van 2% ten opzichte

penitentiaire inrichting in Zwolle werkt, waar ze al wel

van de planning van 15.000.

RISc toepassen bij onderzoeken, hoorde ik goede geluiden. Dat is belangrijk, want een dergelijk instrument moet je in

Vroeghulpinterventie

één keer goed invoeren, anders wordt er niet mee gewerkt.’ Bij vroeghulpinterventie stelt de reclassering een rapport op voor de officier van justitie, rechtercommissaris of de Raadskamer. Daarin worden adviezen en aanbevelingen gegeven over het al dan niet voortduren van de voorlopige hechtenis. Tegenover een planning van 1.850 vroeghulpinterventies stond in 2003 een realisatie van 1.402. Voorlichtingsrapport

Een voorlichtingsrapport is de schriftelijke informatie aan de rechterlijke macht waarin een uitgebreid beeld wordt geschetst van de persoon van de verdachte en zijn omstandigheden. Justitie gebruikt dit rapport om een afgewogen beslissing te nemen over vervolging, berechting of de tenuitvoerlegging van straf(fen) en/of (straf)maatregel(en).

Pagina 22


Vanaf 2003 worden rapportages in het kader van

gebieden wonen, arbeid/scholing, financiën,

afdoening via ‘Justitie In de Buurt’ (JIB) en

gedrag, relaties, schade- en/of conflictregeling.

‘Transactie Openbaar Ministerie’ (TOM) onder-

Met 4.916 gerealiseerde reïntegratieprogramma’s

gebracht bij het product adviesrapport. De vrees

ten opzichte van 4.494 geplande RIP’s was er in

dat de geplande productie voorlichtingsrapporten

2003 een overproductie van 9%. Vooral in

daardoor niet (meer) kon worden gehaald, bleek

penitentiaire inrichtingen kon de SRN maar

met een overproductie van 3% ongegrond.

moeizaam haar programma-aanbod realiseren.

Tegenover een planning van 15.000 stond een

Doordat in de loop van 2003 meer aandacht is

realisatie van 15.432. Ook de productiedoelstelling

besteed aan het aantal trainers en een meer

voor de zogenoemde JIB- en TOM-rapportages is

gedifferentieerd aanbod van programma’s, laat de

gehaald.

productie een stijgende lijn zien.

Adviesrapport

Diagnose

Een adviesrapport is het in beperkte, schriftelijke

Diagnose is een methodische aanpak om de

vorm informeren van een (justitiële) instantie over

problematiek van de dader of verdachte in kaart te

een verdachte of (ex-)dader.

brengen, mede gericht op het delictgedrag en de

Ondanks een hogere planning voor 2003 van

risico-inschatting voor recidive. Aan de hand van

11.500 is met 13.291 rapportages sprake van een

de kernvragen 'Wat is er aan de hand?', 'Moet er

forse overproductie van 16%. Het uitvoeren van

iets gedaan worden?' en 'Wat moet er dan gedaan

diagnoses resulteerde in een enorme instroom aan

worden?' wordt een plan van aanpak opgesteld.

adviesaanvragen waardoor overproductie

Voor dit nieuwe product was de inkoop geschat op

ontstond.

60.000. De uiteindelijke productie van 52.674 bleef daar 12% bij achter, met als belangrijkste

Maatregelrapport

oorzaak dat precieze ervaringsgegevens bij de inschatting van de planning nog ontbraken. In de

Als het gaat om mensen met een psychiatrische of

loop van 2003 was wel een licht stijgende lijn te

ernstige verslavingsproblematiek, rapporteert de

zien in de aantallen diagnoses.

reclassering zowel aan justitie als aan klinieken. De rapportage richt zich op een beslissing over

Trajectbegeleiding

vervolging en berechting waarbij een tbsmaatregel is geïndiceerd of de tenuitvoerlegging

Om echt begeleiding ‘op maat’ te kunnen bieden,

van een maatregel moet worden voorbereid of

wordt op basis van onderzoek een plan van aanpak

uitgevoerd.

opgesteld. Hierin wordt een traject uitgezet dat het

De verwachting dat een hogere uitstroom uit tbs-

beste aansluit op de persoon in relatie tot het

klinieken zou leiden tot een hogere vraag naar de

gepleegde delict en de risicofactoren.

maatregelrapporten was van invloed op de

Trajectbegeleiding gaat vrijwel altijd samen met

planning voor 2003 van 468 rapporten. Al in de

een ander product, omdat activiteiten zijn

eerste zes maanden werd duidelijk dat dit niet

samengebracht die te maken hebben met het

klopte. Er zijn uiteindelijk 267 rapportages

realiseren van het traject dat wordt doorlopen.

gerealiseerd. Dit is een onderproductie van 43%.

Voor 2003 waren 36.178 trajectbegeleidingen gepland.

Reïntegratieprogramma

Met een uiteindelijke productie van 30.574 is hiervan 85% gerealiseerd. In 2004 zal dit product

Een reïntegratieprogramma (RIP) is een training

verdwijnen uit de productportfolio van de SRN.

waarbij de dader inzicht en/of vaardigheden worden bijgebracht op een of meer van de


Pagina 23

Toeleiding zorg

Leerstraf

Toeleiding zorg is de inspanning die nodig is om

Een leerstraf is het uitvoeren van een als leerstraf

iemand in een zorginstelling te plaatsen, bijvoor-

erkend trainingsprogramma dat daders verplicht

beeld plaatsing en behandeling of opname in een

zijn te volgen. De reclassering coördineert en

erkende zorginstelling.

begeleidt de uitvoering van deze strafsoort.

Ondanks de stijgende lijn in de eerste acht

Meer investeringen in indicatiestelling en het beter

maanden, bleef de productie met 3.560 toch nog

optuigen van het trainerbestand vertaalden zich in

11% achter op de planning van 4.000, mede door

2003 naar meer uitgevoerde trainingen. Met een

de lange wachtlijsten in de zorg.

productie van 1.071 en een planning van 900 leerstraffen was er in 2003 een overproductie van

Toezicht

Toezicht bestaat uit de extra activiteiten die worden uitgevoerd na een justitiële beslissing om een dader onder toezicht te stellen. Er zijn verschillende soorten toezicht. De toch al fors verhoogde planning van 8.432 was in 2003 nog steeds onvoldoende; met een realisatie van 11.212 was er sprake van een overproductie van 33%. Doordat toezicht in een justitieel kader wordt opgelegd en uitgevoerd, is deze overproductie niet te voorkomen. Wanneer de plannen van het kabinet op dit punt worden uitgevoerd, neemt de instroom nog verder toe. Werkstraf

De reclassering organiseert en begeleidt de uitvoering van werkstraffen – het verrichten van onbetaalde arbeid – die door justitie worden opgelegd. De werkstraf verdient bijzondere vermelding. Voor 2003 was een totale inkoop van 31.000 gepland met een resultaatverplichting voor 26.000 werkstraffen. Dit betekende een groei van de realisatie met bijna 50% ten opzichte van 2002. Deze inkoopomvang werd pas eind 2002 bekend. Met 25.888 werkstraffen is aan de resultaatverplichting voldaan.

Pagina 24


19%.

‘Volledige informatie is de basis voor goed advies bij tbs met voorwaarden’ Caroline Krol, Tbs-officier Arrondissementsparket Zutphen ‘Elke drie maanden ontvang ik van de reclassering de rapportages met advies over het verloop van tbs met voorwaarden. Het doel van deze rapportages is helder: informeren en adviseren over de voortgang van tbs-gestelden. Tevens dient het rapport als basis voor de justitiële vordering. Het gemeenschappelijke belang van een goede samenwerking is voor zowel justitie als voor de reclassering groot. We hebben elkaar als ketenpartners nodig, omdat onze verantwoordelijkheden elkaar kruisen. Zeker wanneer het gaat om het uitbrengen van advies met betrekking tot tbs met voorwaarden is duidelijke rapportage en heldere communicatie een vereiste. Stel iemand heeft tbs met voorwaarden en dit blijkt niet te helpen, dan is het de taak van de reclassering om dit te signaleren en dit aan justitie door te geven, zodat er maatregelen getroffen kunnen worden.’ Verificatie verhaal tbs-gestelde

‘De samenwerking in 2003 tussen de SRN en het Arrondissementsparket Zutphen is goed verlopen en we hopen dat deze samenwerking op dezelfde wijze ook het komende jaar wordt voortgezet. De kerntaak ‘Diagnose en Advies’ van de SRN speelt hierbij een grote rol. Het is van essentieel belang om elkaar goed te blijven informeren en adviseren. Eén van de belangrijkste aspecten van de rapportage is het scheppen van een volledig beeld. Elk verhaal van een tbs-gestelde dient in principe geverifieerd te worden door bijvoorbeeld politie of familie. Door tijdsdruk kan het echter voorkomen dat de reclassering te weinig aandacht aan verificatie besteedt, met alle gevolgen van dien. Scherp zijn en letten op verdachte signalen blijven daarom altijd punten van aandacht voordat er een advies wordt uitgebracht. Niet iedereen kun je op zijn of haar blauwe ogen geloven.’

Aan het woord: Arrondissementsparket Zutphen

Pagina 25

‘Verschillende factoren van invloed op ITB-resultaat’ Rein Odink, Officier van justitie Amsterdam ‘Het nut van de reclassering komt vooral in het strafrechtelijke kader goed naar voren. Justitie gebruikt de reclasseringsrapportages om tot een straf op maat te komen opdat de betrokkene in de toekomst niet wederom met justitie in aanraking komt. Stichting Reclassering Nederland is dan ook een onmisbare partner voor het Openbaar Ministerie Amsterdam. Mijn ervaring is dat zij een daadkrachtige aanpak heeft met een probleemoplossend vermogen.’ Begeleiding ITB

‘De ideeën en opvattingen van de reclassering over Intensieve Traject Begeleiding (ITB) leken goed en doordacht. De ITB-resultaten van 2003 wijzen echter uit dat van de twintig instromers er intussen alweer 16 (80%) daarvan, na gemiddeld 3 maanden, zijn uitgevallen. Het is mij niet duidelijk waar deze hoge mate van uitval aan te wijten is. Verschillende factoren kunnen van invloed zijn op dit resultaat. ITB is de laatste kans. We hebben het hier dan ook niet over de meest gemakkelijke en meewerkende doelgroep. Plus ITB is niet per se op vrijwillige basis, waardoor de kans op verzet of het overtreden van de (strenge) ITB-regels ook groter kan zijn. Eind 2003 is het traject daarom uitgebreid met Elektronisch Toezicht. Begeleiding vanuit de reclassering bij ITB blijft van absolute meerwaarde en wellicht in combinatie met deze extra maatregel komt het zo meer tot het gewenste resultaat. Maar of dat ook daadwerkelijk het geval is, weten we nog niet. Daarvoor zit het traject mét Elektronisch Toezicht nog in een te pril stadium.’

Pagina 26

Aan het woord: Openbaar Ministerie Amsterdam

4

Hoofdstuk

Projecten

Succesvolle projecten in 2003 lieten zien dat samenwerking met ketenpartners, zeker op lokaal niveau, leidt tot een effectieve en daadkrachtige aanpak van terugdringing van recidive.

Hoofdstuk 4 Projecten

Pagina 27

Stelselmatige Dader Aanpak, Groningen

Uit onderzoek blijkt dat een relatief kleine groep daders verantwoordelijk is voor een groot deel van de lokale, ernstige criminaliteit. Een deel van deze

Reclasseringswerker Alice Moes

groep bestaat uit daders bij wie delictgedrag samenhangt met een groot aantal persoonlijke en

‘Bij SDA zijn kleine successen waardevol.’

sociale problemen, waaronder verslaving en/of psychiatrische problemen. Deze groep wordt wel

‘In Groningen zorgen stelselmatige daders, veelal

stelselmatige daders genoemd. Zij vormen een

verslaafd, al jarenlang voor overlast. Deze overlast bestaat

belangrijke groep om beleid op te ontwikkelen,

onder andere uit woninginbraken, autokraken en

gericht op het verminderen van overlast en

(winkel)diefstallen. Het Openbaar Ministerie, Regiopolitie

daarmee het vergroten van de maatschappelijke

Groningen, de Ambulante Verslavingszorg Groningen en

veiligheid. Sinds 1993 werkt de reclassering met de

Stichting Reclassering Nederland werken sinds 1993 nauw

Stelselmatige Dader Aanpak (SDA). Wat begon als

met elkaar samen binnen de Stelselmatige Dader Aanpak

project is nu een geïntegreerd onderdeel van het

(SDA) om de overlast voor burgers te verminderen. Na

beleid. Van de in totaal 70 ingestroomde daders,

jarenlange ervaring hebben we een goed ingewerkt team. De

zijn er in de afgelopen jaren 38 personen

kracht van SDA ligt vooral in de korte communicatielijnen

uitgestroomd.

met de betrokken organisaties. Die samenwerking springt

Meer dan de helft van de instromers heeft vanuit

er echt uit. Zo is de nodige informatie over een dader snel

SDA een jaar lang geen strafbare feiten gepleegd.

boven tafel en ligt er een gestructureerde taakverdeling.

Bij een deel van de deelnemers daalde de

De doelstelling van de SDA is in de eerste plaats het

hoeveelheid strafbare feiten, maar zij blijven in

verminderen van de overlast die de daders veroorzaken. In

SDA, omdat de recidive niet nul is. Vijf ‘hardnek-

de loop der jaren zijn veel daders uitgestroomd. De aanpak

kige’ daders zitten vanaf 1993 tot nu nog altijd in

is dus effectief. Zelfs bij de mensen die niet uitstromen, is

SDA. SDA heeft in de uitvoering grote overlap met

de overlast vaak verminderd in frequentie.

individuele trajectbegeleiding (ITB) voor de harde

De ‘stelselmatige daders’ kunnen kiezen tussen twee

kern van jeugdige criminelen.

trajecten, een reclasseringstraject of een politietraject. Het verschil zit in de begeleiding. Binnen het reclasserings-

Tilburgs Veiligheidshuis

traject worden daders intensief begeleid door reclasseringswerkers en krijgen ze bijvoorbeeld voorrang

De Tilburgse ‘stelselmatige daderaanpak’ voor

bij opname in een verslavingskliniek. Wanneer iemand

jeugd en volwassenen (SDA en SDA-j) vormde een

zich vervolgens niet aan de voorwaarden en afspraken

belangrijke basis voor het Veiligheidshuis dat in

houdt, volgt het politietraject. De daders kunnen dan

2001 van start ging. Een innovatieve samenwer-

rekenen op extra aandacht van de politie. Investeren in een

kingsvorm van negen veiligheidspartners in het

dader kost echter tijd. Omdat we werken met een doelgroep

centrum van Tilburg: politie Midden en West

die veelal een verslavingsprobleem heeft, is het moeilijk

Brabant, Jeugdreclassering, Raad voor de Kinder-

om doelstellingen op jaarbasis te maken. Juist voor deze

bescherming, Stichting Reclassering Nederland,

groep heeft de SDA een lange adem. Ook de kleine

Gemeente Tilburg, Buro Jeugdzorg, NOVADIC-

successen moeten we als waardevol beschouwen.’

KENTRON, Slachtofferhulp en het Openbaar

Pagina 28


Ministerie. Het Veiligheidshuis staat voor samen-

meldingen van overlast gaan dan door naar het

werking onder één dak en bundeling van kennis en

frontoffice; een ‘filiaal’ van het Openbaar

informatie om snel en effectief, incidenteel en

Ministerie (OM) in Eindhoven. De reclassering is

structureel, te kunnen ingrijpen op (het voorkomen

aanwezig bij de zittingen waar het OM een

van) criminaliteit.

taakstraftransactie aanbiedt. Minderjarige daders

De deelnemende partners richten zich op het

kunnen hun straf uitvoeren via Bureau Halt, de

bereiken van vier doelstellingen:

SRN draagt zorg voor de meerderjarigen. De werk-

• het voorkomen en terugdringen van overlast en

zaamheden passen binnen de aard van taakstraf-

criminaliteit door veelplegers; • het verlenen van passende zorg aan het slachtoffer; • een informatiesteunpunt zijn voor de partners in veiligheid;

fen, zoals schoonmaakwerkzaamheden op en rond het station. Project Taakstraffen Station Eindhoven is vanaf april 2003 zes maanden lang getest. Hierbij ging eens per maand een groep aan de slag. Het is de bedoeling dat bij een succesvolle afron-

• het versnellen van de afdoening van jeugdzaken.

ding ook op andere treinstations taakgestraften

In het Veiligheidshuis worden de interventies op

aan het werk worden gezet op de locatie van hun

strafrechtelijk en pedagogisch gebied afgestemd

overtreding.

op de verdachte. Tegelijk staat ook de zorg voor het slachtoffer centraal. De partners in veiligheid

Grip! , Utrecht

wachten niet op elkaar, maar richten zich op het tegelijkertijd bereiken van de ‘eindstreep’. Er wordt

Grip! – een samenwerking tussen Stichting

snel, merkbaar en integraal gehandeld en maat-

Reclassering Nederland, Reclassering Leger des

werk verricht voor verdachte en slachtoffer.

Heils en Reclassering Centrum Maliebaan – ging in 2002 als project van start. De doelgroep bestaat uit

Project Taakstraffen Station Eindhoven

een groep van vijftig extreem problematische daken thuislozen die overlast bezorgen in en rond

De Nederlandse Spoorwegen, Stichting

Hoog Catharijne en de binnenstad van Utrecht.

Reclassering Nederland, Regiopolitie Brabant-

Mensen die al jarenlang veel (strafrechtelijke)

Oost, de Spoorwegpolitie, het Openbaar

justitiële ‘ontmoetingen’ hebben en ongrijpbaar

Ministerie, Bureau Halt en de Raad voor de

zijn voor de zorgen dienstverlening. Het primaire

Kinderbescherming werken samen aan een uniek

doel van het project is om, in samenwerking met

initiatief: Project Taakstraffen Station Eindhoven.

diverse ketenpartners, een herkenbare bijdrage te

Hiermee draagt de reclassering zicht- en voelbaar

leveren aan de aanpak van onveiligheid in het

bij aan een veiliger samenleving. Eindhoven

genoemde gebied. De aanpak van Grip! moet

Centraal is een relatief stabiel, gemiddeld station

uiteindelijk leiden tot het terugdringen van de

wat betreft incidenten op en rond het spoor. Er was

overlast en recidive van de doelgroep. Een

al sprake van een goede samenwerking tussen de

belangrijk aspect hierbij is het toeleiden naar

verschillende deelnemende organisaties, een

toegespitste vormen van zorg. Het Grip!-team

voorwaarde voor het welslagen van het project. De

werkt altijd vanuit een justitieel kader. De

politie is overgegaan tot minder waarschuwen en

gehanteerde methodiek laat zich het best

vaker aanhouden. Regio- en spoorwegpolitie

omschrijven als ‘intensief casemanagement’ en

ondernemen meteen actie. De aangiftes en

‘zorg op maat’. De trajecten zijn langdurig en


Pagina 29

stoppen niet als iemand gedetineerd raakt of wordt behandeld. De casemanager gaat naar de dader toe, waar die zich ook bevindt. De begeleiding wordt afgestemd op de behoeften, vragen en mogelijkheden van de dader en is gericht op het terugdringen van de maatschappelijke overlast die de dader veroorzaakt. In 2003 was ten opzichte van het voorgaande jaar een scherpe daling te zien van zowel delicten als overtredingen. Daarmee is Grip! een effectieve co-productie tussen reclassering, politie en justitie. Huiselijk geweld, Assen

Huiselijk geweld is een delict en dus strafbaar. Huiselijk geweld gaat bovendien zonder interventie van kwaad tot erger, zo leert de ervaring. Alleen door preventie en aansturen op niet-vrijblijvende professionele hulp kan dit delict – blijvend – een halt toe worden geroepen. Die hulp moet zich richten op alle leden van een gezin. Een dergelijke aanpak vergt doelbewust en gezamenlijk optreden van politie, justitie, hulpverlening en reclassering. Hier richt de werkwijze ‘Eerste hulp bij huiselijk geweld’ zich op, die in 2003 in Drenthe is ingevoerd.

Pagina 30


‘Aanpak Huiselijk Geweld werpt zijn vruchten af’ Ruud Grondel, Wethouder Gezondheid & Welzijn Gemeente Haarlem De eerste aanleiding tot een gerichte aanpak van de huiselijk geweld problematiek in Haarlem dateert uit 1997, toen twee inwoners van de Noord-Hollandse hoofdstad de dood vonden naar aanleiding van gezinsgeweld. ‘Vanuit het convenant tussen politie, justitie, gemeente en de reclassering werd het probleem bij de wortels aangepakt. De samenwerking tussen de verschillende ketenpartners heeft inmiddels geleid tot heldere afspraken en een goed draaiend meldpunt Huiselijk Geweld. Ik beschouw de SRN als een belangrijke schakel in de strafrechtketen. Het doel is immers het terugdringen van huiselijk geweld onder de inwoners van de gemeente Haarlem. De bijdrage van de SRN is daarin onmisbaar. Met name de agressietrainingen en de training ‘terugkeer in de samenleving’ werken preventief tegen herhaling van huiselijk geweld.’ Aanpak schemergebied

Het aantal meldingen van huiselijk geweld in 2003 bleef steken op 1150. ‘Na een sterke toename in de opstartfase is dit een positieve ontwikkeling. De aanpak van het probleem heeft geresulteerd in een lager percentage nieuwe meldingen en een algehele daling van herhaling. Ook de samenwerking met het meldpunt Huiselijk Geweld is hier debet aan. Steeds meer slachtoffers weten hun weg naar het meldpunt te vinden. Door daarnaast helder te beschrijven wie wat doet en hoe de dossiers van daders worden overgedragen en aan wie, boek je gaandeweg resultaten. De SRN heeft veel werk aan het feitelijk uitvoeren van haar taak. Het begeleiden en trainen van daders die door de politie worden overgedragen, is arbeidsintensief. Ik hoop dat de bezuinigingen niet te veel druk uitoefenen op de SRN.’

Aan het woord: Gemeente Haarlem

Pagina 31

‘RISc: een gestructureerde vragenlijst met een gebruiksvriendelijk karakter’ Prof. dr. Corine de Ruiter, als bijzonder hoogleraar Forensische Psychologie betrokken bij de ontwikkeling van het diagnostisch instrument RISc, deelnemer deskundigennetwerk, tevens verbonden aan Trimbos-instituut ‘In 2003 is de SRN gestart met het ontwikkelen van een nieuw instrument: RISc. Ik heb het proces van dichtbij meegemaakt, omdat ik deel uitmaakte van het deskundigennetwerk dat fungeerde als klankbord voor de ontwikkelaars van RISc. De achtergrond van de deelnemers liep erg uiteen, waardoor RISc vanuit allerlei verschillende invalshoeken werd benaderd en bekritiseerd. Deze diversiteit aan belichting was belangrijk voor de ontwikkeling van het instrument. Momenteel zit RISc nog in de pilotfase. De ruwe versie ligt klaar, maar er dient nog wel aan geschaafd te worden, het kan compacter. Uiteindelijk moet er een gestructureerde en gestandaardiseerde checklist overblijven met een gebruiksvriendelijk karakter. Een praktisch instrument, dat risicofactoren waaraan de reclassering in haar begeleiding aandacht dient te besteden, overzichtelijk in kaart brengt, zodat je een betrouwbaar totaalbeeld krijgt.’ Gestandaardiseerde lijst

‘Wetenschappelijk is het bewezen dat een gestructureerde methode een wezenlijke bijdrage levert aan de kwaliteit van het werk. Het is daarom noodzakelijk dat vooral de mensen die uiteindelijk met RISc gaan werken, achter het instrument staan. Zij moeten de meerwaarde zien van het werken met deze gestandaardiseerde lijst. Door dit op een goede manier kenbaar te maken bij de medewerkers van de SRN, sla je een belangrijke brug tussen de wetenschap en de praktijk.’ Professionalisering

‘Tijdens het RISc-traject heeft de SRN gedegen werk geleverd, waarbij zij elke serieuze inbreng in overweging nam. Dat kan ik persoonlijk wel waarderen. Een professionele aanpak, waarbij de SRN niet schroomde om, indien zijzelf de kennis niet in huis had, expertise van buitenaf te halen. Juist door dit soort projecten toont de SRN dat zij hard werkt aan professionalisering van haar werkzaamheden. Het is verstandig van de SRN om juist in onze huidige tijd deze weg van professionalisering in te slaan.’ Pagina 32

Aan het woord: Trimbos-instituut

5

Hoofdstuk

Management van personeel

Reclasseringswerk heeft een aantoonbare toegevoegde waarde voor de samenleving. Management en medewerkers kwamen dan ook gezamenlijk en constructief op voor behoud van de werkgelegenheid. De SRN zette zich bovendien in voor het welzijn en de veiligheid van haar medewerkers. In goede samenwerking met de Ondernemingsraad zijn grote stappen gemaakt op het gebied van personeelsmanagement. Aandacht voor ziekteverzuim leidde tot een aanzienlijke daling van het aantal zieke medewerkers én van de duur van het verzuim.

Hoofdstuk 5 Management van personeel

Pagina 33

Opleiding, training en vorming

In 2003 werden 39 verschillende cursussen georganiseerd, waaraan 1.381 cursisten hebben deelgenomen. Hiervan waren 1.184 afkomstig van

Unitmanager Sjeng Lamers

de SRN, 59 van Reclassering Leger des Heils en 138 van de Stichting Verslavingsreclassering GGZ

Oog en oor voor zieken

Nederland (SVG). Aan de cursus CVS (Cliënt Volg Systeem) namen 257 mensen van de SRN deel, 235

‘De werkdruk bij de SRN is hoog en de medewerkers

van het Leger des Heils en 476 van de SVG. De

hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel.

cursus Verzuimbegeleiding werd door vrijwel alle

Desondanks was het aantal ziekmeldingen in mijn unit

leidinggevenden gevolgd.

Venlo in 2003 laag. Dat is mede te danken aan het verzuimprotocol dat de SRN hanteert. Daarnaast heb ik me

Verzuim

het afgelopen jaar vooral gefocust op structurele aandacht voor de twintig medewerkers in onze unit. Het

Op 1 juli 2003 is een nieuw verzuimbeleid

verzuimprotocol houdt in de eerste plaats in dat wanneer

ingevoerd, waarbij zowel leidinggevenden als

iemand zich ziek meldt, binnen 24 uur contact wordt

medewerkers een actieve rol spelen om het

opgenomen. Vervolgens komt de vraag aan de orde of

verzuim terug te dringen. Alle leidinggevenden en

bepaalde werkzaamheden moeten worden overgenomen.

P&O'ers volgden een training om het beleid in

Door het werk over te dragen kunnen medewerkers met

praktijk te kunnen brengen, ondersteund met een

een ‘gerust hart’ ziek zijn. Daarnaast schrijf ik

speciale werkmap en een personeelsfolder. Het

artsenbezoeken van zieke medewerkers in mijn agenda.

nieuwe verzuimbeleid werpt zijn vruchten af: het

Dat werpt zijn vruchten af, want die medewerkers voelen

landelijk gemiddelde verzuimcijfer over 2003 is

zich gehoord. Tijdens de evaluatie geven zij dat ook aan.

8,3%. In 2002 was dit nog 10,85% en in 2001

Medewerkers ervaren de aandacht niet als een

zelfs 12,68%. In vier jaar is dus een daling bereikt

controlemiddel, maar als persoonlijke interesse. De SRN

van 4,38%. Er zijn niet alleen minder ziekmelding-

besteedde in 2003 ook ruim aandacht aan het geven van

en, het ziekteverzuim is ook van kortere duur. De

instructies en trainingen. In het voeren van gesprekken,

doelstelling is in 2004 een daling van minstens 3%

het vinden van oorzaken van het ziekteverzuim en hoe je

te bereiken ten opzichte van 2003.

dat bespreekbaar maakt met een zieke. Die trainingen heb

Snelle en juiste informatievoorziening en goede

ik als bijzonder waardevol en nuttig ervaren.’

heldere communicatie spelen een essentiële rol bij preventie en terugdringing van ziekteverzuim. Een Arbodienst is daarbij een belangrijke partner. Na een zorgvuldige aanbesteding is Achmea Arbo per 1 september 2003 de Arbodienst van de SRN. Ook is besloten om per ressort een ressortelijk Arbocoördinator aan te stellen. Periodiek Arbeid en Gezondheidskundig Onderzoek (PAGO)

Preventie en behandeling van RSI-klachten en agressie van (vooral) daders en verdachten zijn de belangrijkste aandachtspunten volgens het PAGO. Ruim driehonderd medewerkers van vijftig jaar en ouder namen deel aan het onderzoek.

Pagina 34


Er is inmiddels een RSI-preventiebeleid ingevoerd,

fietsten om hand-tekeningen van burgemeesters te

waarbij onder andere op elke computer een pro-

verzamelen tegen de voorgenomen bezuinigingen.

gramma is geïnstalleerd dat bijhoudt hoe lang

Tijdens een massale bijeenkomst op het Binnenhof

iemand achter het scherm zit.

werden de handtekeningen overhandigd aan leden

Het beleid Integrale Aanpak Veiligheid omvat alle

van de Vaste Kamercommissie voor Justitie. Het

aspecten van veiligheid, waaronder agressie door

resultaat: behoud van werkgelegenheid. De OR

daders en verdachten. Daarnaast is aandacht nodig

richtte zich vervolgens weer op de reorganisatie,

voor agressie door collega's en leidinggevenden.

die een ingrijpend proces zal zijn voor organisatie

De aangepaste notitie Ongewenst gedrag, waarin

en medewerkers.

ook pesten en discriminatie aan bod komen, biedt hiervoor handvatten.

Roparun

Alle procedures op het gebied van veiligheid van medewerkers zijn samengebracht en geactual-

Een team van 23 atleten deed op 28 mei voor de

iseerd. In de nota Integrale Aanpak Veiligheid is

vierde keer mee met de Roparun van Rotterdam

een actie opgenomen om door registratie en

naar Parijs. Het feitelijke doel was niet de Champs

nazorg de aandacht te verbeteren voor ongevallen

Elysees, maar geld inzamelen voor kankerpatiënten

en incidenten veiligheid en geweld. Met het

van de Daniël den Hoed-kliniek.

ministerie van Justitie is een contract afgesloten

De reclasseringsploeg wist de finish binnen 38 uur

voor gespecialiseerde opvang na ernstige inciden-

te halen. Het team lopers, fietsers, verzorgers,

ten. Dit wordt begin 2004 geëvalueerd.

chauffeurs, tentenbouwers en andere ondersteuners heeft opnieuw een prachtige prestatie

Voor een groot aantal projecten is het gelukt om

neergezet voor het goede doel.

per groep taakgestraften ten minste twee werkmeesters fysiek aanwezig te laten zijn. Dit kunnen

Personeelsdag ‘The Wave’

twee werkmeesters zijn van de SRN of één werkmeester van de SRN en één van het project of de

Op 12 september organiseerden medewerkers uit

verslavingszorg.

het ressort Leeuwarden het personeelsevenement ‘The Wave’ met als thema ‘Human Energy’.

Ondernemingsraad

Ondanks de bezuinigingen besloot de directie de dag door te laten gaan en juist aan te grijpen om

Anticiperen en actie voeren waren de kernwoorden

met alle medewerkers bijeen te zijn. De deelnemers

voor de Ondernemingsraad in 2003. De Onderne-

werden toegesproken door algemeen directeur Han

mingsraad ontplooide veel activiteiten in relatie tot

van der Leek. Daarna was het tijd voor verschil-

de voorgenomen bezuinigingen op de reclassering.

lende sportieve en culturele activiteiten. Een

De actiebereidheid onder de medewerkers bleek

swingende afterparty sloot de bijzondere dag op

hoog. Hoogtepunt was de ‘Toer de Reclassering’,

sprankelende wijze af.

waarbij reclasserings-werkers door het hele land

Formatie SRN 2003 Gemiddelde bezetting: 1307 fte Vacatures: 64,5 fte In dienst: 1479 personen


Pagina 35

6

Hoofdstuk

Media & Communicatie

Het werk van de reclassering stond in 2003 regelmatig in de belangstelling van de media. De voorgenomen bezuinigingen van het kabinet zorgden voor extra aandacht. Tegelijk bleek uit een imago-onderzoek dat zowel binnen de strafrechtketen als in de maatschappij het werk van de reclassering relatief onbekend is. Een imagoplan moet hier verbetering in brengen. Intern bleek in 2003 dat medewerkers bereid zijn samen een vuist te maken voor verbetering van hun werk.

Pagina 36

Hoofdstuk 6 Media & Communicatie

Heldere Keuzes: het strategische communicatieplan

In 2003 is veel aandacht besteed aan het veranderproces Heldere Keuzes. Vooral de noodzaak en de inhoud van de verandering stond in eerste instantie

Voorzitter Ondernemingsraad, Marleen Nieuwland

centraal in de communicatie. Het lijnmanagement is in het communicatieproces benoemd als linking pin in de informatie-voorziening en worden hierbij

Toer de Reclassering: ‘Minder geld, minder veilig, meer geweld’

ondersteund.

‘Voor Media & Communicatie was 2003 een

directie alle medewerkers over het veranderproces.

Tijdens een centrale bijeenkomst in de Jaarbeurs in Utrecht op 2 december 2003 informeerde de

bewogen jaar. Zeker na de stortvloed van

Deze informatie kon worden nagelezen in de

aandacht vanuit de media. En dat is goed. Want

zogeheten Heldere Keuzes Krant. Ook in het

met al die aandacht hebben we als SRN weer

personeelsblad Recent en het relatieblad

laten zien dat we bestaan. We doen weer mee

Reclassering is ruimschoots aandacht besteed aan

met de maatschappelijke discussie over een

het veranderproces.

veiliger samenleving. Hoogtepunt was de ‘Toer

Gedurende het jaar 2003 zijn daarnaast

de Reclassering’, waaraan ruim vierhonderd

gesprekken gevoerd met groepen medewerkers

medewerkers deelnamen om actie te voeren

over de missie, kernwaarden en identiteit van de

tegen de bezuinigingen van het kabinet. Van 8

SRN. De resultaten van deze gesprekken en de

tot en met 11 september 2003 fietsten medewer-

uitkomsten van een imago-onderzoek zijn verwerkt

kers langs de grote steden om daar handteken-

in een imagoplan dat in 2004 en 2005 wordt

ingen te verzamelen van de burgemeesters. Op

uitgevoerd.

de laatste dag van de Toer verzamelden ze zich op het Haagse Binnenhof om de handtekening-

Imago-onderzoek en -plan

en over te dragen aan de heer van de Camp van het CDA. Hij is voorzitter van de Vaste Kamer-

De SRN wil een stevigere positie innemen in de

commissie voor Justitie. Het resultaat was

maatschappij én in de strafrechtketen. Daarom

enigszins teleurstellend, omdat de vraag naar

wordt sinds voorjaar 2003 gewerkt aan een plan

begeleiding door de reclassering niet kon

om het imago van de reclassering te verbeteren.

worden gehonoreerd. Wel is er extra geld ter

Uit het imago-onderzoek bleek dat er voornamelijk

beschikking gesteld om specifieke projecten

sprake is van een kennisachterstand en niet zozeer

voor veelplegers in de grote steden voort te

van een imagoprobleem. Vooral de kennis over het

kunnen zetten. Ook trok de ‘Toer de Reclasse-

takenpakket, de effectiviteit en de positionering

ring’ veel belangstelling van de pers. Niet alleen

van de SRN schiet te kort. De taken en producten

regionale media, maar ook het NOS Journaal en

van de reclassering worden overigens wel maat-

alle landelijke dagbladen besteedden aandacht

schappelijk zinvol en nuttig gevonden. De SRN zal,

aan de Toer. Dat is erg belangrijk geweest voor

meer dan voorheen, duidelijk maken wat wel en

de reclassering. Zonder die belangstelling

niet van haar verwacht mag worden. Vooral de

hadden we onze actie net zo goed in de achter-

integrale samenhang van de drie kerntaken

tuin kunnen voeren. Dankzij de kennis en

– Diagnose & Advies, Toezicht & Begeleiding en

kunde van de mensen van Media & Communi-

Taakstraffen – krijgt aandacht.

catie hebben de woordvoerders van de Ondernemingsraad de juiste boodschap naar buiten weten te brengen. Zo kregen we vooraf mediatraining, schreven zij mijn speech en verzorgden de persberichten.’


Pagina 37

Grote mediabelangstelling

Het profileren van het reclasseringswerk buiten de SRN kreeg in 2003 een extra impuls doordat lokale en landelijke media veel belangstelling toonden voor de inhoud van het reclasseringswerk. Deze aandacht werd versterkt door het voorstel van het kabinet om vergaande bezuinigingen door te voeren. Voor de SRN bood deze mediabelangstelling de kans om haar kernboodschap – de reclassering draagt bij aan een veiliger samenleving – consistent en consequent uit te dragen. Dat gebeurde onder andere via werkbezoeken voor politici en met nieuwe, aangepaste folders. Specifiek voor het werven van werkstrafprojecten werden een plan en folder ontwikkeld. Veel communicatieve aandacht ging uit naar projecten als Terugdringen Recidive en Verzuimbeleid. Daarnaast werden vele vragen van studenten en andere geïnteresseerden beantwoord. Medewerkers van de SRN hebben de toegenomen belangstelling voor hun werk als positief ervaren. De bereidheid om mee te werken aan acties tegen de bezuinigingen was mede daardoor bijzonder groot. Zo namen zij actief deel aan de ‘Toer de Reclassering’, een initiatief van de Ondernemingsraad. Om dit initiatief te ondersteunen werd een kaartenactie op touw gezet en een paginagrote advertentie in de Volkskrant geplaatst. Hiermee werd het belang van het reclasseringswerk onder de aandacht gebracht van de politieke partijen en het Nederlandse publiek. Digitale media

In januari 2003 werd de website gelanceerd die gaandeweg is uitgebreid met een vacaturedatabase en een database voor pers- en nieuwsberichten. Momenteel wordt gewerkt aan de inhoud en de technische ontwikkeling van een intranet. Naar verwachting is het intranet medio 2004 beschikbaar.

Pagina 38


‘Toezicht tbs-gestelden succes door goede samenwerking’ Corstiaan Bruinsma, Directeur behandelzaken Van Mesdagkliniek ‘Wij hebben een intensief contact met Reclassering Groningen op het gebied van toezicht bij tbsgestelden. De reclassering is al in een vroeg stadium, soms al een jaar voor het daadwerkelijke proefverlof, betrokken bij het proces. Samen bereiden we de tbs’er voor op het proefverlof. Aan de andere kant blijven wij ook tijdens het proefverlof behandelen en zijn we betrokken bij reguliere overleggen. Het consequent naleven en volgen van de procedure loopt als een rode draad door onze samenwerking. Zo waarborgen wij een zorgvuldige selectie van tbs’ers, die in aanmerking komen voor proefverlof. Als richtlijn hiervoor gebruiken wij de voorwaarden die zijn opgesteld door de SRN. Op deze wijze lukt het ons om nagenoeg alle tbs-gestelden de juiste begeleiding te geven. Dit succes heeft naar mijn mening te maken met de vroegtijdige betrokkenheid van reclassering bij het proces en het gezamenlijk nemen van belangrijke beslissingen.’ Specialistisch toezicht

‘De samenwerking tussen Reclassering Groningen en de Van Mesdagkliniek is in mijn ogen een goed voorbeeld van hoe je als ketenpartners op een efficiënte manier zorgdraagt voor een veiliger samenleving. Juist door het hanteren van korte communicatielijnen ontstaan er weinig misverstanden en blijft de communicatie open. Net zoals andere organisaties kampt ook de SRN met forse bezuinigingen. Wij zien deze bezuinigingen met argusogen tegemoet. Natuurlijk twijfelen we niet aan de inzet van de reclasseringsmensen zelf, maar wanneer er onvoldoende mankracht met specialistische kennis wordt ingezet, dan bestaat de kans dat de kwaliteit eronder lijdt. Juist de specialisten vormen de toegevoegde waarde binnen het product toezicht van de SRN bij het begeleiden van tbs-gestelden.’

Aan het woord: Hoofdstuk 6 Mesdagkliniek Media Van & Communicatie

Pagina Pagina 39 39

‘De reclassering kan aan strafvervolging een positieve wending geven’ Anita den Hartog, Rechter-commissaris en politierechter strafkamer Assen ‘Bij Rechtbank Assen treed ik op als rechter-commissaris en als politierechter. In de rol van politierechter maak ik dankbaar gebruik van voorlichtingsrapportages die de SRN in sommige zaken schrijft. De achtergrondinformatie over de verdachte kan mij helpen bij het bepalen van de straf. In zaken waarin geen rapport is opgesteld, probeer ik de relevante informatie zelf te krijgen. Ik denk echter dat een verdachte makkelijker over allerlei persoonlijke zaken spreekt met een reclasseringswerker, dan met mij tijdens een openbare zitting. Een reclasseringswerker vergaart daardoor meer informatie dan ik.’ ‘Als rechter-commissaris moet ik onder meer beslissen over de vraag of verdachten in voorlopige hechtenis moeten worden genomen. Als voorlopige hechtenis wordt aanbevolen op grond van herhalingsgevaar, kan de reclassering een belangrijke rol spelen bij de vraag of de verdachte al dan niet moet worden geschorst. In het kader van schorsing kan de reclassering eventueel invulling geven aan een begeleidingstraject. Een dergelijk begeleidingstraject kan ertoe leiden dat de verdachte meer structuur krijgt in zijn leven. De kans dat de verdachte terugvalt in het plegen van delicten neemt hierdoor aanzienlijk af. Op deze manier kan de reclassering ertoe bijdragen dat een strafvervolging voor zowel de verdachte als de samenleving een positieve wending krijgt. Een succesvol verlopen begeleidingstraject leidt vaker tot een veiliger samenleving dan vergelding.’

Pagina Pagina 40 40

Aan het woord: Hoofdstuk 6 Strafkamer Assen Media & Communicatie

7

Hoofdstuk

Management van middelen

Titelpag finacieel verslag HOOFDSTUK management van middelen

7

Een aantal bijzondere lasten leidde in 2003 tot een negatief resultaat. Dankzij meer transparantie en een betere bedrijfsvoering kon aan de andere kant sterk op de kosten worden gestuurd. Daarmee is een basis gelegd voor een gezond bedrijfsresultaat in de toekomst. De bezuinigingen voor 2004 zorgen tegelijk voor nieuwe uitdagingen.

Hoofdstuk 7 Management van middelen

Pagina 41

Op basis van heldere en overtuigende productieafspraken ontving de SRN aanzienlijk meer subsidie van het ministerie dan in voorgaande jaren. Dit is onder andere te danken aan het feit dat de SRN Coördinator Planning & Control, Peter Cevaal

meer transparantie in de verantwoording en inzicht in de kosten heeft laten zien. Daardoor zijn ook

De SRN is als een schip op volle zee: de organisatie kan bij bezuinigingen niet in een keer van financiële koers veranderen.

meer incidentele baten, zoals de scholingsaftrek, beter in kaart gebracht. Daarnaast heeft de SRN een groot aantal kosten sterk weten terug te dringen. Een ander pluspunt van de nieuwe

‘Vooruitblikkend op 2004 gaat de aandacht komend jaar

bedrijfsvoering is de verbeterde administratie op

vooral uit naar productieanalyse, kostenbeheersing en

de ressorten, een stijgende lijn die in 2002 is

projectverantwoording. Want een ding is zeker: het nega-

ingezet.

tieve bedrijfsresultaat in 2003 moet bij de wortels worden aangepakt. Kijken we naar de productieanalyse, dan

Negatief resultaat

moeten we ons afvragen waarom de productie in sommige gevallen achterblijft. Zo gaan we kijken naar hoe de

Ondanks de nadrukkelijke sturing op de kosten

voorraadontwikkeling en de instroom van aanleidingen

kwam de SRN in 2003 uit op een negatief resultaat

zich verhouden tot de productie. Ook nemen we de

van ruim 1,7 miljoen euro. De oorzaak: een aantal

foutscore onder de loep: we analyseren waarom de

bijzondere lasten van in totaal 4,4 miljoen euro.

productie niet voldoet aan de eisen van justitie. Door

• De werkelijke loonkostenstijging lag 1,6 miljoen

middel van opleidingen kan de foutscore worden

euro hoger dan de compensatie die de SRN

verminderd. Dat leidt weer tot meer declaratie van

ontving voor de loonkostenontwikkeling. Dit

producten aan justitie en dus een hogere omzet.

komt onder andere doordat de SRN haar medewerkers een betere CAO biedt, dan justitie

De kostenbeheersing hangt onder andere samen met een

vergoedt. Het personeel ging er bijvoorbeeld 4%

transparante manier van begroten. Onze begroting wordt op

op vooruit, in plaats van de 2,75% die het

een gedetailleerd niveau bepaald om de kosten die we

ministerie hanteert.

maken goed te kunnen monitoren. Dat helpt managers om

• In de jaarrekening van 2002 was een schuld

hun uitgaven beter te kunnen beheren. Daarnaast kunnen

opgenomen voor de jaren 2000 en 2001. Op

we op de kosten sturen door te berekenen welke bezetting

basis hiervan heeft het ministerie destijds

nodig is om onze productie te behalen. Bij onderbezetting

subsidie verstrekt. Na toetsing is echter een

moet de SRN echter niet zonder meer uitzendkrachten

correctie toegepast en moest de SRN in 2003 1,7

inhuren of personeel aannemen. Ook op huisvesting kan

miljoen euro aan ontvangen subsidie terug-

bespaard worden. We zitten nu soms nog op te dure

betalen. De nieuwe transparantie moet dit in de

locaties, maar we kunnen ons afvragen of dat in de toe-

toekomst voorkomen.

komst wel nodig is. Van medewerkers wordt ook verwacht

• Door onderproductie en het niet volledig benut-

dat zij op de kleintjes letten. Dat kan bijvoorbeeld al door

ten van projectgelden over 2003 moest 1,1

je af te vragen of een dienstreis wel echt nodig is of dat

miljoen euro aan subsidie worden terugbetaald.

daarvoor alternatieven bestaan. Vermogensontwikkeling

Tot slot is projectverantwoording iets waar we ons op focussen. De uren die medewerkers maken moeten inzich-

Door de bijzondere lasten is het vermogen – dat

telijker worden gemaakt om die te kunnen verantwoorden

met justitiegeld is gevormd – gedaald naar -2,2

naar justitie. Ondanks de bezuinigingen die ons in 2004 te

miljoen euro. In 2002 was het vermogen nog -0,5

wachten staan, vormen deze drie aandachtsgebieden een

miljoen euro. Er ligt dus, zeker met de bezuiniging-

uitdaging om het bedrijfsresultaat in de toekomst te

en voor 2004, een enorme uitdaging voor de SRN

verbeteren.’

om dit negatieve resultaat om te buigen.

Pagina 42

Hoofdstuk 7 Management van middelen

Balans per 31 december 2003 (na resultaatbestemming)

Activa

31-12-2003

31-12-2002

in €

in €

10.981.670

11.353.793

1.054.912

1.427.012

302.923

187.650

12.339.505

12.968.455

Leningen u/g

146.185

188.869

Totaal

146.185

188.869

Vaste activa Materiële vaste activa

Gebouwen Inventaris Vervoermiddelen Totaal Financiële vaste activa

Vlottende activa Vorderingen

Debiteuren

469.455

526.197

SVG

745.969

745.969

LdH

1.461.442

1.333.774

95.092

55.991

Overige vorderingen

1.695.432

1.559.969

Overlopende activa

5.183.731

5.137.033

Totaal

9.651.121

9.358.933

Voorschotten aan personeel

Liquide middelen

Kasgeld

15.328

10.734

20.184.120

20.181.451

31.314

30.974

Totaal

20.230.762

20.223.159

Totaal activa

42.367.573

42.739.416

Banksaldi Deposito’s

Pagina 44

Balans

Passiva

31-12-2003

31-12-2002

in €

in €

Eigen vermogen

6.483.761

6.532.747

Egalisatiereserve

-2.188.547

-513.615

Latente verplichtingen

10.687.907

11.208.463

6.006.951

6.786.603

Ministerie van Justitie

7.774.718

5.759.987

Crediteuren

4.455.710

4.601.871

Belastingen en premies

2.548.102

1.999.240

Overige schulden en verplichtingen

6.598.971

6.364.120

Totaal

21.377.501

18.725.218

Totaal passiva

42.367.573

42.739.416

Voorzieningen Schulden op korte termijn

Balans

Pagina 45

Staat van baten en lasten over 2003

Baten

2003

2002

in €

in €

134.047.308

123.936.232

Bijdragen van derden

939.271

1.632.716

Financiële baten

315.326

319.638

Overige baten

610.008

144.583

135.911.913

126.033.169

75.784.209

70.837.627

910.884

1.137.967

Subsidie ministerie van Justitie

Totaal baten

Lasten Personeelskosten Afschrijvingen op activa Financiële lasten Overige lasten Projectkosten

12.515 15.429.926

3.462.050

2.857.105

40.855.400

33.871.537

137.586.845

124.146.677

-1.674.932

1.886.492

Baten eigen vermogen

144.357

563.111

Lasten eigen vermogen

193.343

194.242

Resultaat op eigen vermogen

-48.986

368.869

-1.723.918

2.255.361

Uitbestede activiteiten Totaal lasten Bedrijfsresultaat

Totaal resultaat

Pagina 46

401 16.573.901

Staat van baten en lasten

Bestuur Mevrouw drs. A.Th.B. Bijleveld-Schouten, voorzitter De heer drs. H. Wagter, penningmeester De heer drs. A.H.B. Beck, lid De heer drs. J. Eizenga, lid (t/m 7 mei 2003) De heer mr. H.B. Greven, lid De heer prof. dr. A.M. van Kalmthout, lid De heer mr. G.J. te Loo, lid (t/m 26 maart 2003)

Directie De heer drs. H.J. van der Leek, algemeen directeur

Organogram

Bestuur

Stichting Verslavingsreclassering

Algemeen directeur

Reclassering Leger des Heils

GGZ Nederland

Stichting Reclassering Nederland

5 ressorten

± 70 units

Stichting Reclassering Nederland is een privaatrechtelijke reclasseringsinstelling. Zij is op 21 november 1994 opgericht na een juridische fusie van twintig reclasseringsstichtingen. De stichting heeft haar statutaire zetel in ‘s-Hertogenbosch. Zij staat ingeschreven in het Stichtingen-register van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Noord-Brabant onder nummer: S 41085610. De taken en subsidiëring van zowel de stichting als andere erkende reclasseringsinstellingen zijn vastgelegd in respectievelijk de hoofdstukken 3 en 4 van de Reclasseringsregeling 1995.

Pagina 47

Colofon Uitgave Stichting Reclassering Nederland Postbus 8215 3503 RE Utrecht Sint Jacobsstraat 135 3511 BP Utrecht Tel.: 030 232 49 49 Fax: 030 232 49 50 www.reclassering.nl Productie en eindredactie Afdeling Media & Communicatie Teksten PIM Tekst & Uitleg, Eindhoven Fotografie Maarten de Groot, Amsterdam Ontwerp & lay-out Coen Pausma, Arnhem Druk Flevodruk, Harderwijk

Er kunnen geen rechten worden ontleend aan deze publicatie. Stichting Reclassering Nederland aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten in deze uitgave. Voor nadere vragen naar aanleiding van dit jaarverslag en informatie over de reclassering kunt u contact opnemen met de afdeling Media & Communicatie, tel.: 030 232 49 49.

Krachtig op koers. Jaarverslag Stichting Reclassering Nederland

Recommend Documents