KOSTEN REDUCEREN
1. KOSTEN REDUCEREN DEFINITIE Meerinvesteringen in duurzame, energieneutrale huisvesting worden financieeel gerechtvaardigd door feitelijke kostenreducties ten gevolge van jaarlijkse energie- en onderhoudsbesparingen, het slimmer en doelmatiger inkopen en het outsourcen van diensten.
INDICATOREN A) Lagere energielasten (electra & gas)
“Wij zijn een efficiënte organisatie. We hebben geinvesteerd in duurzaamheid en energiebesparende maatregelen, maar wel op basis van een helder financieel plaatje dat de opbrengst liet zien.”
B) Lagere onderhoudslasten (planmatig, preventief & correctief ) C) Slimmer en doelmatiger inkopen
-CFOD) Outsourcen van diensten
E) Inkoop van energie-efficiente diensten
ONDERZOEK Energiebesparing in duurzame gebouwen overtreft de ontwerp en bouwkosten in een redelijke terugverdientijd. (WGBC) Uit een studie van 22 overheidsgebouwen in de US blijkt dat deze: 19% minder kosten om te onderhouden 25% minder energie & water gebruiken 36% minder CO2 uitstoten 27% hoger scoren op gebruikerstevredenheid (23, www.environmentalleader.com)
VOORBEELDEN Het Focus College in Heerhugowaard investeert 500.000 euro in een energieneutraal kantoorgebouw. De jaarlijkse voordelen zorgen ervoor dat deze meerinvesteringen binnen 10 jaar zijn terugverdiend. (www.rvo.nl)
KOSTEN REDUCEREN
1. KOSTEN REDUCEREN DEFINITIE Meerinvesteringen in duurzame, energieneutrale huisvesting worden financieeel gerechtvaardigd door feitelijke kostenreducties ten gevolge van jaarlijkse energie- en onderhoudsbesparingen, het slimmer en doelmatiger inkopen en het outsourcen van diensten.
INDICATOREN A) Lagere energielasten (electra & gas)
“De duurzaam renovatie betekende voor mij sturen op praktische én robuuste oplossingen die de tand des tijds goed doorstaan. Dat zie ik nu terug in minder onderhoudskosten en een kleiner, maar beter uitgerust, technisch team.” -Facility Manager-
B) Lagere onderhoudslasten (planmatig, preventief & correctief ) C) Slimmer en doelmatiger inkopen
D) Outsourcen van diensten
E) Inkoop van energie-efficiente diensten
ONDERZOEK Energiebesparing in duurzame gebouwen overtreft de ontwerp en bouwkosten in een redelijke terugverdientijd. (WGBC) Uit een studie van 22 overheidsgebouwen in de US blijkt dat deze: 19% minder kosten om te onderhouden 25% minder energie & water gebruiken 36% minder CO2 uitstoten 27% hoger scoren op gebruikerstevredenheid (23, www.environmentalleader.com)
VOORBEELDEN Voor haar gehele Nederlandse portefeuille winkelcentra bespaart Corio circa een miljoen euro over de laatste vijf jaar door actief energiemanagement. Bijvoorbeeld door de energieprestaties van de gehele portfolio in kaart te brengen, asset managers in BREEAM te trainen en te bespreken met huurders hoe het elektriciteitsgebruik per m2 vloeroppervlak kan dalen. (www.duurzaamgebouwd.nl)
-Afdeling inkoop-
KOSTEN REDUCEREN
“ “De kantoorinrichting is veelal gemaakt van gerecyclede materialen. Alle materialen zijn verantwoord geproduceerd; fairtrade en in een energie-efficiënt proces. Daar hebben we op gelet bij de inkoop.”
1. KOSTEN REDUCEREN DEFINITIE Meerinvesteringen in duurzame, energieneutrale huisvesting worden financieeel gerechtvaardigd door feitelijke kostenreducties ten gevolge van jaarlijkse energie- en onderhoudsbesparingen, het slimmer en doelmatiger inkopen en het outsourcen van diensten.
INDICATOREN A) Lagere energielasten (electra & gas)
B) Lagere onderhoudslasten (planmatig, preventief & correctief ) C) Slimmer en doelmatiger inkopen
D) Outsourcen van diensten
E) Inkoop van energie-efficiente diensten
ONDERZOEK Energiebesparing in duurzame gebouwen overtreft de ontwerp en bouwkosten in een redelijke terugverdientijd. (WGBC) Uit een studie van 22 overheidsgebouwen in de US blijkt dat deze: 19% minder kosten om te onderhouden 25% minder energie & water gebruiken 36% minder CO2 uitstoten 27% hoger scoren op gebruikerstevredenheid (23, www.environmentalleader.com)
VOORBEELDEN Voor het NIFV is er een besparingspotentieel van 175 ton CO2 gevonden met een jaarlijkse kostenreductie van ruim € 52.000,-. Het NIFV heeft een nieuwe footprint van 574 ton CO2 door onder andere besparende maatregelen in het gebouw, het inkopen van groene stroom en het aanpassen van het lease beleid. Dit is een reductie van ruim 42% op de totale CO2uitstoot. (www.cfp.nl)
RISICO BEHEERSEN
2. RISICO BEHEERSEN DEFINITIE
ONDERZOEK
Enerzijds het inzichtelijk maken van gebouwen organisatiegebonden prestaties en daar over lange termijn de prestaties van borgen en garanderen. Anderzijds het succesvoller zijn van de organisatie in de verwerving van opdrachten door vooruit te lopen op de concurrenten.
INDICATOREN A) Prestatiegaranties
“Onverwachte service-kosten zijn verleden tijd. Door de slimme ‘metertjes’ in het gebouw is bijvoorbeeld continu inzichtelijk wat het energieverbruik is per werkplek. Dat inzicht geeft mij het handvat om mensen ergens op aan te spreken en slim met kosten om te gaan. ” -Facility Manager-
B) Succesvoller in tenders
Uit de beleidsevaluatie duurzaam inkopen van het ministerie van Infra & Milieu blijkt dat 14% van de bedrijven succesvoller opereert door het duurzaam inkoopbeleid van de opdrachtgever. Men schrijft zich door duurzame criteria eerder in en is succesvoller in het behalen van de opdracht (Ecorys)
VOORBEELDEN Het hoofdkantoor van Waternet in Amsterdan investeert in gegarandeerde energiebesparing en comfortverbetering. Naar aanleiding van comfortklachten is de regeltechniek volledig herschreven. Resultaat: kostenbesparing van € 60.000 op energiegebruik en € 23.000 op gasgebruik in twee jaar tijd. Daarnaast zijn de comfortklachten verholpen. (www.monavisa. info)
RISICO BEHEERSEN “Sinds de renovatie hebben we niet alleen inzicht in alle data van ons gebouw, maar wordt er ook zeer adequaat gereageerd door de beheerder als zaken niet op orde zijn. Hierdoor is onze CO2 footprint fors afgenomen, maar nog veel belangrijker: onze mensen voelen zich beter en presteren beter” -HRM-
2. RISICO BEHEERSEN DEFINITIE
ONDERZOEK
Enerzijds het inzichtelijk maken van gebouwen organisatiegebonden prestaties en daar over lange termijn de prestaties van borgen en garanderen. Anderzijds het succesvoller zijn van de organisatie in de verwerving van opdrachten door vooruit te lopen op de concurrenten.
INDICATOREN A) Prestatiegaranties
B) Succesvoller in tenders
Uit de beleidsevaluatie duurzaam inkopen van het ministerie van Infra & Milieu blijkt dat 14% van de bedrijven succesvoller opereert door het duurzaam inkoopbeleid van de opdrachtgever. Men schrijft zich door duurzame criteria eerder in en is succesvoller in het behalen van de opdracht (Ecorys)
VOORBEELDEN Het Outlookgebouw op Schiphol verkrijgt door prestatiemonitoring helder inzicht in het functioneren van het gebouw en de effecten daarvan op de eigen organisatie. Structurele comfortklachten en de risico’s als gevolg daarvan op de organisatieprestaties worden inzichtelijk gemaakt. Na aanpassingen in de gebouwinstallatie wordt een comforttoename geconstateerd van 20%. Medewerkers zijn tevredener en de installaties functioneren beter. (www.monavisa.info)
RISICO BEHEERSEN “Practice what you preach! Sinds we met onze groene huisvesting kunnen laten zien dat we onze principes ook zelf toepassen, merken we dat we meer projecten binnenhalen.“ -CEO-
2. RISICO BEHEERSEN DEFINITIE
ONDERZOEK
Enerzijds het inzichtelijk maken van gebouwen organisatiegebonden prestaties en daar over lange termijn de prestaties van borgen en garanderen. Anderzijds het succesvoller zijn van de organisatie in de verwerving van opdrachten door vooruit te lopen op de concurrenten.
INDICATOREN A) Prestatiegaranties
B) Succesvoller in tenders
Uit de beleidsevaluatie duurzaam inkopen van het ministerie van Infra & Milieu blijkt dat 14% van de bedrijven succesvoller opereert door het duurzaam inkoopbeleid van de opdrachtgever. Men schrijft zich door duurzame criteria eerder in en is succesvoller in het behalen van de opdracht (Ecorys)
VOORBEELDEN Unipro opende in 2014 ‘de groenste fabriek van Nederland’. De vele positieve publiciteit resulteerde in extra werk, de productiecijfers zijn omhoog gegaan. Klanten conformeren zich graag aan de groene uitstraling. Naar schatting zijn de kosten van dit CO2-neutrale gebouw zo’n 15% hoger dan die van een regulier, soortgelijk gebouw. De verwachting is dat dit percentage binnen 8-10 jaar is terugverdiend, onder andere door energiebesparing. De nieuwe werkomgeving leidt tot een lager ziekteverzuim.
Grontmij ervaart (als opdrachtnemer) dat grote bedrijven bij opdrachtverlening steeds vaker inzetten op instrumenten op het gebied van duurzaamheid, zoals de CO2 prestatieladder. Grontmij ervaart het positieve effect van de ladder niet alleen in eigen huis, maar ziet ook zijn opdrachtenportefeuille groeien. (www.bzw.nl)
IMAGO VERBETEREN
3. IMAGO VERBETEREN DEFINITIE Het aantrekken en verleiden van potentiele relaties (nieuwe klanten, toeleverende industrie, samenwerkingpartners) en medewerkers. Het verbeteren van bestaande relaties en behouden van medewerkers.
INDICATOREN A) Minder budget marketing
“Het gebouw straalt eerlijkheid en openheid uit. Je ziet gewoon dat het een gebouw is waarin mensen van alle afdelingen elkaar ontmoeten en inspireren. Het neemt dan ook een centrale plek in in onze laatste campagne, via social media nodigen we klanten uit om bij ons te komen werken. Scheelt weer een boel dure zendtijd.” -Marketing-
B) Minder kosten werving & selectie
ONDERZOEK Organisaties die minimaal 1 duurzame renovatie hebben uitgevoerd zien een verbetering van goodwill en merkwaarde, daarnaast blijkt dat: 93% het eenvoudiger vind om talent te werven 81% het personeel langer weet te behouden. (Deloitte, Greener Buildings Better Places) 81% van de werknemers vindt dat nieuwbouw niet de eerste optie moet zijn bij herhuisvesting (Imagoschade achterlaten leegstaand vastgoed - Mentink)
VOORBEELDEN Uit onderzoek onder ruim 300 kantoorgebruikers blijkt dat 68% van de respondenten graag gehuisvest is in een duurzaam kantoorgebouw omdat dit past bij het imago van de organisatie waar zij werkzaam voor zijn. 67% van de respondenten is van mening dat het imago van de organisatie verbetert door duurzame uitstraling van het kantoorgebouw. (Jimmy Koolmoes)
C) Duurzaam imago levert meer klanten Door de bijzondere architectuur, de vele duurzaamheidsmaatregelen en de moderne inrichting van de nieuwe huisvesting van DUO en de belastingsdienst in Groningen laten deze organisaties zien hun stoffige imago af te schudden en aan te sluiten bij de maatschappelijke ontwikkelingen. (DUO, Belastingdienst)
IMAGO VERBETEREN “Het mooiste is; je werkt in een energieneutraal kantoor tussen gelijkgestemden. Allemaal ambitieuze mannen en vrouwen die dit duurzame kantoor als ‘thuisbasis’ hebben gekozen. Deze plek biedt jonge talenten echt wat extra’s én zorgt ervoor dat de mensen graag bij ons blijven werken”
3. IMAGO VERBETEREN DEFINITIE Het aantrekken en verleiden van potentiele relaties (nieuwe klanten, toeleverende industrie, samenwerkingpartners) en medewerkers. Het verbeteren van bestaande relaties en behouden van medewerkers.
INDICATOREN A) Minder budget marketing
B) Minder kosten werving & selectie
ONDERZOEK Organisaties die minimaal 1 duurzame renovatie hebben uitgevoerd zien een verbetering van goodwill en merkwaarde, daarnaast blijkt dat: 93% het eenvoudiger vind om talent te werven 81% het personeel langer weet te behouden. (Deloitte, Greener Buildings Better Places) 81% van de werknemers vindt dat nieuwbouw niet de eerste optie moet zijn bij herhuisvesting (Imagoschade achterlaten leegstaand vastgoed - Mentink)
VOORBEELDEN Uit huurdersonderzoek van Colliers bleek dat ‘groene ruimte’ in de top 4 staat van gebouwkenmerken die gebruikers belangrijk vinden, naast kinderopvang en sportfaciliteiten. Daarnaast toonde het onderzoek aan dat het kantoorgebouw een steeds belangrijkere keuzefactor wordt in de keuze van werknemers voor een bedrijf. (Colliers International Office Tenant Survey)
-HRMC) Duurzaam imago levert meer klanten
Gemeentehuis Hardenberg wil het meest duurzame gemeentehuis van Nederland zijn bij oplevering. Op basis van een aanvullend bouwbudget van 2 ton wordt deze ambitie gerealiseerd. In het gemeentehuis wordt een duurzaamheidswinkel gerealiseerd ter inspiratie van de bezoekers en medewerkers. (www.hardenberg.nl)
IMAGO VERBETEREN
3. IMAGO VERBETEREN DEFINITIE Het aantrekken en verleiden van potentiele relaties (nieuwe klanten, toeleverende industrie, samenwerkingpartners) en medewerkers. Het verbeteren van bestaande relaties en behouden van medewerkers.
INDICATOREN A) Minder budget marketing
“Sinds we ervoor hebben gekozen onze organisatie te vestigen in het gerenoveerde energieneutrale kantoor zie ik dat onze resultaten daar stijgen. Wij trouwens niet alleen, ook anderen zien dat effect. Daar hebben we ook echt op ingezet met bijvoorbeeld expertmeetings voor en door klanten. Je kan alleen maar concluderen dat de ontmoeting tussen experts werkt.” -CEO-
B) Minder kosten werving & selectie
C) Duurzaam imago levert meer klanten
ONDERZOEK Organisaties die minimaal 1 duurzame renovatie hebben uitgevoerd zien een verbetering van goodwill en merkwaarde, daarnaast blijkt dat: 93% het eenvoudiger vind om talent te werven 81% het personeel langer weet te behouden. (Deloitte, Greener Buildings Better Places) 81% van de werknemers vindt dat nieuwbouw niet de eerste optie moet zijn bij herhuisvesting (Imagoschade achterlaten leegstaand vastgoed - Mentink)
VOORBEELDEN Het eerste emissievrije post- en expressbedrijf ter wereld worden, dat was de ambitie die TNT nastreefde. Met het TNT Centre in Hoofddorp ontwikkelde TNT gezamenlijk met partners een blauwdruk van een kantoorgebouw dat volledig CO2-emissievrij is: een nieuw en duurzaam huisvestingsconcept waarbij dienstverlening, integratie van ICT en het nieuwe werkplekconcept maximaal ondersteund worden. De nieuwe huisvesting resulteert in organisatorische winsten: een beperking van woon-werkverkeer en operationele kosten, verbeterde reputatie, toenemende betrokkenheid van werknemers en comfortabele en efficiënte werkplekken. TNT: “Als je aan de organisatie wilt laten zien dat je duurzaamheid echt belangrijk vindt, heb je een symbool nodig. Het hoofdkantoor is daar uitstekend geschikt voor.”
De Rabobank formuleerde de opdracht voor de bouw van haar nieuwe hoofdkantoor in Utrecht ruim: “Ontwerp en bouw een flexibel en duurzaam bestuurcentrum.” Het nieuwbouwproject zou voor haar geslaagd zijn als de medewerkers er over zes jaar nog steeds met plezier zouden werken en de klanten het nog steeds graag zouden bezoeken. (www.croon.nl)
FLEXIBILITEIT BIEDEN
4. FLEXIBILITEIT BIEDEN DEFINITIE Enerzijds het vermogen van een gebouw zijn functionaliteit tijdens zijn levensduur en bij veranderende behoeften te behouden. Anderzijds het bieden van flexibele samenwerkingsovereenkomsten en contractafspraken.
INDICATOREN A) Flexibele contractafspraken
“In rustigere periodes, zoals de zomer of vrijdagmiddag kan ik er soms voor een zone van het gebouw af te sluiten. Dat scheelt aan het einde van de rit service-kosten voor iedereen.”
B) Reduceren m2 FNO per medewerker
ONDERZOEK Door flexibel werken is gemiddeld 20-40% minder vierkante meter nodig per persoon. Het invoeren van telewerken zorgt voor toename van de productiviteit, van 22% tot 58% (cfpb) Door een efficiënter en flexibel gebruik van de ruimte, slimmere werkprocessen, minder verhuiskosten en verlaging van reiskosten en -tijd kan tot 15% bespaard worden. (Draaijer en Partners)
VOORBEELDEN De Haagse Hogeschool ontwikkelde met de nieuwbouw op de campus van de TU Delft een superflexibel onderwijsconcept . Het specifiek vloeropppervlakt per student daalde hierdoor met 35% wat een direct besparing op de bouwkosten opleverde. De flexibiliteit zit in het gebouw- en installatieconcept, maar heeft ook zijn doorwerking in openingstijdens en lesprogramma’s voor studenten en docenten.
C) Reduceren verbouwingskosten
-GastheerD) Reduceren km op de weg (budget reiskostenvergoeding)
Plantronics gaat voor een ‘smarter working’ filosofie, zodat alle medewerkers kunnen werken waar en wanneer zij dat willen. Alle kantoren zijn hierop aangepast. Uit evaluatie blijkt dat de absentie is gedaald van 12,7 naar 3,5% en de werkplek tevredenheid is gestegen van 61 naar 85% (Health, Wellbeing & Productivity in Offices - WGBC)
- Facility Manager -
FLEXIBILITEIT BIEDEN
“Het slimme flexibele interieur zorgt ervoor dat we eenvoudig werkplekken kunnen veranderen of zelfs afdelingen kunnen verplaatsen in zeer korte tijd. Dat is echt wel nodig in deze tijd.”
4. FLEXIBILITEIT BIEDEN DEFINITIE Enerzijds het vermogen van een gebouw zijn functionaliteit tijdens zijn levensduur en bij veranderende behoeften te behouden. Anderzijds het bieden van flexibele samenwerkingsovereenkomsten en contractafspraken.
INDICATOREN A) Flexibele contractafspraken
B) Reduceren m2 FNO per medewerker
C) Reduceren verbouwingskosten
D) Reduceren km op de weg (budget reiskostenvergoeding)
ONDERZOEK Door flexibel werken is gemiddeld 20-40% minder vierkante meter nodig per persoon. Het invoeren van telewerken zorgt voor toename van de productiviteit, van 22% tot 58% (cfpb) Door een efficiënter en flexibel gebruik van de ruimte, slimmere werkprocessen, minder verhuiskosten en verlaging van reiskosten en -tijd kan tot 15% bespaard worden. (Draaijer en Partners)
VOORBEELDEN Microsoft bespaart na invoering van flexibel werken jaarlijks 500.000, aan interne verhuiskosten. Dat komt neer op een besparing van ruim 13 euro per m2 vvo.
FLEXIBILITEIT BIEDEN
4. FLEXIBILITEIT BIEDEN DEFINITIE Enerzijds het vermogen van een gebouw zijn functionaliteit tijdens zijn levensduur en bij veranderende behoeften te behouden. Anderzijds het bieden van flexibele samenwerkingsovereenkomsten en contractafspraken.
INDICATOREN A) Flexibele contractafspraken
ONDERZOEK Door flexibel werken is gemiddeld 20-40% minder vierkante meter nodig per persoon. Het invoeren van telewerken zorgt voor toename van de productiviteit, van 22% tot 58% (cfpb) Door een efficiënter en flexibel gebruik van de ruimte, slimmere werkprocessen, minder verhuiskosten en verlaging van reiskosten en -tijd kan tot 15% bespaard worden. (Draaijer en Partners)
VOORBEELDEN Flexibel werken leidt tot minder reiskilometers. Bij HP constateerde men een reductie van 30% op de km en 29% op CO2 uitstoot. KPN bespaart 19 miljoen reiskilometers als gevolg van teleconferencing.
B) Reduceren m2 FNO per medewerker
“Werken kan je overal, sinds de renovatie breng ik een stuk minder tijd door in de auto!”
Door bewust mobiel heeft de Brink Groep 13% bespaart op het reiskostenbudget. C) Reduceren verbouwingskosten
-Dagelijkse gebruikerD) Reduceren km op de weg (budget reiskostenvergoeding)
PRODUCTIVITEIT VERHOGEN “Elke dag ga ik met plezier naar het kantoor.Licht, sfeer en ambiance zijn prettig en ik kan kiezen waar ik me die dag prettig bij voel.” -Dagelijkse gebruiker-
5. PRODUCTIVITEIT VERHOGEN DEFINITIE
ONDERZOEK
Is het efficienter presteren van de organisatie ten gevolge van een optimaal binnenmilieu veroorzaakt door een goede set aan bouwfysische, installatietechnische en bouwkundige maatregelen en is het inspireren van medewerkers waardooor de efficiency van de organisatie wordt verhoogd.
INDICATOREN A) Hogere omzet door beter binnenklimaat B) Een beter binnenklimaat reduceert ziekteverzuim C) Reductie van premies
D) Tevreden personeel leidt tot een hogere productiviteit E) Minder personeelsverloop
Bedrijven met tevreden medewerkers presteren beter en hebben een lager ziekteverzuim. Zo kan bijvoorbeeld een ‘groene’ omgeving leiden tot 15% minder ziekteverzuim. Duurzame gebouwinstallaties en een goed binnenklimaat verhogen de productiviteit en gezondheid. Dit kan leiden tot productiviteitsverbeteringen van 5 tot 25%, met terugverdientijden van 3 maanden tot 2 jaar.
VOORBEELDEN Bij de huisvesting van TNT is sprake van een verwachte stijging van de productiviteit met 1.5% dankzij een gezond binnenklimaat.
Het gemeentehuis van Melbourne laat zien dat de productiviteit van de gebruikers van kantoorgebouwen verbeterd kan worden door een goed en duurzaam gebouwontwerp en een hoge kwaliteit, gezond en comfortabel interieur. Uit evaluatie na de ingebruikname blijkt dat de productiviteit is gestegen met 10.9% sinds men is verhuisd naar het duurzame kantoor, met een geschatte jaarlijkse besparing van 1,4 miljoen euro (Greener Buildings Better places)
PRODUCTIVITEIT VERHOGEN “Onze mensen voelen zich gewoon beter sinds de renovatie, het ziekteverzuim is spectaculair afgenomen. Dat komt door de extra faciliteiten, maar we krijgen ook een stuk minder klimaatklachten.”
5. PRODUCTIVITEIT VERHOGEN DEFINITIE
ONDERZOEK
Is het efficienter presteren van de organisatie ten gevolge van een optimaal binnenmilieu veroorzaakt door een goede set aan bouwfysische, installatietechnische en bouwkundige maatregelen en is het inspireren van medewerkers waardooor de efficiency van de organisatie wordt verhoogd.
INDICATOREN A) Hogere omzet door beter binnenklimaat B) Een beter binnenklimaat reduceert ziekteverzuim
Bedrijven met tevreden medewerkers presteren beter en hebben een lager ziekteverzuim. Zo kan bijvoorbeeld een ‘groene’ omgeving leiden tot 15% minder ziekteverzuim. Duurzame gebouwinstallaties en een goed binnenklimaat verhogen de productiviteit en gezondheid. Dit kan leiden tot productiviteitsverbeteringen van 5 tot 25%, met terugverdientijden van 3 maanden tot 2 jaar.
VOORBEELDEN Jones Lang LaSalle streefde naar een een gezondere en productievere werkomgeving in hun kantoren in Hong Kong. De focus op het verbeteren van de luchtkwaliteit resulteerde in een significante verbetering in de gezondheid en tevredenheid van de gebruikers. De afwezigheid door ziekte nam af met 32% gedurende de eerste zeven maanden na ingebruikname (16, Fisk, William J.)
C) Reductie van premies
-HRMD) Tevreden personeel leidt tot een hogere productiviteit E) Minder personeelsverloop
Westraven is een complexe en grootschalige combinatie van oud- en nieuwbouw voor diverse diensten van Rijkswaterstaat. De kunstverlichting in Westraven is dynamisch en past zich overal automatisch aan aan de kleurintensiteit van het aanwezige daglicht. Goed licht overdag, zogenoemd “biologisch stimulerend licht”, houdt mensen alert. Het heeft bovendien een belangrijke invloed op de stemming en de weerstand en creëert zo een optimale werksituatie te creëren. Westraven was vroeger een schoolvoorbeeld van een sick building, maar won na de revitalisatie de Nederlandse bouwprijs. (www.lighting.philips.nl)
-Dagelijkse gebruiker-
PRODUCTIVITEIT VERHOGEN
“Ik kies voor een werkgever waarbij ik kan werken in een hecht team, niet alleen zakelijk, maar ook privé. Een plek waar je vriendschappen op kan bouwen.”
5. PRODUCTIVITEIT VERHOGEN DEFINITIE
ONDERZOEK
Is het efficienter presteren van de organisatie ten gevolge van een optimaal binnenmilieu veroorzaakt door een goede set aan bouwfysische, installatietechnische en bouwkundige maatregelen en is het inspireren van medewerkers waardooor de efficiency van de organisatie wordt verhoogd.
INDICATOREN A) Hogere omzet door beter binnenklimaat B) Een beter binnenklimaat reduceert ziekteverzuim C) Reductie van premies
D) Tevreden personeel leidt tot een hogere productiviteit E) Minder personeelsverloop
Bedrijven met tevreden medewerkers presteren beter en hebben een lager ziekteverzuim. Zo kan bijvoorbeeld een ‘groene’ omgeving leiden tot 15% minder ziekteverzuim. Duurzame gebouwinstallaties en een goed binnenklimaat verhogen de productiviteit en gezondheid. Dit kan leiden tot productiviteitsverbeteringen van 5 tot 25%, met terugverdientijden van 3 maanden tot 2 jaar.
VOORBEELDEN Campina heeft een vitaliteitsprogramma bedoeld om medewerkers hun persoonlijke doelen te laten halen op het gebied van bewegen, voeding en ontspanning. Voormalige topsporters geven workshops, er is maandelijks coaching live, via de website, e-mail en de telefoon, en ook zijn er workshops voor groepen deelnemers van diverse afdelingen door elkaar. 71% zegt beter zijn energie te kunnen managen 79% beter prioriteiten te kunnen stellen 82% goed of uitstekend te kunnen herstellen na arbeid (www.mt.nl) Een groen, ecologisch verantwoord gebouw wordt gewaardeerd. Na verhuizing naar het nieuwe kantoor van Herman Miller SQA nam het percentage mensen dat het gebouw positief waardeert met ruim 25% toe. (Heerwagen, 2000) Men ervoer dat het gebouw als gezonder en positief voor de prestaties en was ook positiever over de ‘work spirit’ (CFPB).
CULTUUR VERANDEREN “Onze filosofie is dat wij actief bijdragen aan de vermindering van de CO2-uitstoot, het mooie van ons kantoor is dat al het meubilair niet gekocht is, maar geleased wordt van de leveranciers op basis van de cradle to cradle filosofie. Dat zorgt ervoor dat we flexibel én duurzaam zijn.” - CSR -
6. CULTUUR VERANDEREN DEFINITIE
ONDERZOEK
Van passief naar actief; een veranderende mindset resulteert in actief duurzaam gedrag van de organisatie én de eindgebruiker met als effect CO-reductie en energiebesparing.
INDICATOREN A) Lagere CO2 uitstoot
Het effect van gedragsmaatregelen is in het algemeen tussen de 10 - 15%, als er sprake is van continue aandacht (DWA) Een kantoorgebruiker die meer controle heeft over zijn werkomgeving is vaker tevreden. Individuele controle over temperatuur (in een range van 4°C) leidt tot een verbeterde prestatie van 3% in analytisch denken en 7% in typen (Health, Wellbeing & Productivity in Offices WGBC).
VOORBEELDEN Uit het onderzoek blijkt dat bij kantoren die in gebruik zijn van de Rijksoverheid, als gevolg van de criteria voor Duurzaam Inkopen, in 2020 jaarlijks circa 16% CO2-reductie oftewel 31.000 ton CO2 mogelijk is ten opzichte van 2010. ( Agentschap NL).
B) Minder certificaten
C) Energiebesparing door gedragsverandering
Door het nieuwe hoofdkantoor van Alliander in Duiven duurzaam aan te besteden is een maximaal resultaat verkregen. Alliander formuleerde haar doelen en de markt werd gevraagd om met ideeën te komen. Hierdoor ontstaat er een goede samenwerking en een optimaal resultaat. Het gebouwencomplex voorziet in eigen energiebehoefte en levert bovendien energie aan de omgeving. Bij de bouw van het complex worden grondstoffen en materialen hergebruikt. Er is sprake van minimaal 80% circulariteit van de grondstoffen. (www.vwvastgoed.nl)
CULTUUR VERANDEREN
6. CULTUUR VERANDEREN DEFINITIE
ONDERZOEK
Van passief naar actief; een veranderende mindset resulteert in actief duurzaam gedrag van de organisatie én de eindgebruiker met als effect CO-reductie en energiebesparing.
INDICATOREN A) Lagere CO2 uitstoot
“Het liefst begin ik mijn dag op de bovenste verdieping. Fantastisch uitzicht en een beginnend zonnetje schijnt naar binnen terwijl ik mijn ochtend work-out afrond. Alle energie die we hier produceren, wordt weer geleverd aan het net, dat vind ik nou mooi. Sinds ik hier werk, voel ik me elke dag fitter.” -Dagelijkse gebruiker-
B) Minder certificaten
C) Energiebesparing door gedragsverandering
Het effect van gedragsmaatregelen is in het algemeen tussen de 10 - 15%, als er sprake is van continue aandacht (DWA) Een kantoorgebruiker die meer controle heeft over zijn werkomgeving is vaker tevreden. Individuele controle over temperatuur (in een range van 4°C) leidt tot een verbeterde prestatie van 3% in analytisch denken en 7% in typen (Health, Wellbeing & Productivity in Offices WGBC).
VOORBEELDEN Indien naast de Rijksoverheid de overige overheden en 20% van de markt, samen in totaal 40% van de eindgebruikers van kantoren, het Duurzaam Inkopenbeleid van de overheid hanteren, is in 2020 een CO2-reductie voor de gehele kantorenmarkt van circa 6% oftewel 144.000 ton CO2 per jaar ten opzichte van 2010 mogelijk. (Agentschap NL)
Binnen TNT bleek de CO2-footprint voor zo’n 25% veroorzaakt door de gebouwen. Het nieuwe hoofdkantoor heeft 100% op locatie opgewekte duurzame energie.
CULTUUR VERANDEREN
6. CULTUUR VERANDEREN DEFINITIE
ONDERZOEK
Van passief naar actief; een veranderende mindset resulteert in actief duurzaam gedrag van de organisatie én de eindgebruiker met als effect CO-reductie en energiebesparing.
INDICATOREN A) Lagere CO2 uitstoot
B) Minder certificaten
“Hier is goed nagedacht over het binnenklimaat, dat merk je vooral omdat je weinig klachten hebt. Wat ik goed vind, is dat je je eigen werkplek kan aanpassen. Raam open of dicht, een paar graden warmer of kouder. Via het klimaatmenu op je computer kan je je eigen instellingen volgen. Iedereen is toch verschillend.” - Dagelijkse gebruiker -
C) Energiebesparing door gedragsverandering
Het effect van gedragsmaatregelen is in het algemeen tussen de 10 - 15%, als er sprake is van continue aandacht (DWA) Een kantoorgebruiker die meer controle heeft over zijn werkomgeving is vaker tevreden. Individuele controle over temperatuur (in een range van 4°C) leidt tot een verbeterde prestatie van 3% in analytisch denken en 7% in typen (Health, Wellbeing & Productivity in Offices WGBC).
VOORBEELDEN Race to reduce is een wedstrijd waarin verschillende kantoren tegen elkaar strijden om zo weinig mogelijk energie te verbruiken. Gebruikers worden hierdoor gestimuleerd om over hun energieverbruik na te denken met grote energiebesparingen tot gevolg. (www. racetoreduce.ca)
-CEO-
(VASTGOED)WAARDE CREËREN
“Duurzame investeringen wil je natuurlijk terugzien in de waarde van het pand. Dat betekent kiezen voor dat onderscheidende concept op die goede locatie. “
7. (VASTGOED)WAARDE CREËREN DEFINITIE
ONDERZOEK
Het creëren van vastgoedwaarde ten gevolge van energieneutrale renovatie.
Kantoren met een ‘A, B of C’ label hebben gemiddeld 6,5% hoger huurniveau dan vergelijkbare panden met D label of lager. (ING, Nils Kok) Verschillende studies tonen aan dat duurzame gebouwen gemakkelijker huurders aantrekken en een hogere huur en verkoopprijs kunnen aanvoeren. (Business Case for Green Buildings Report - WGBC)
VOORBEELDEN
INDICATOREN A) Hogere taxatiewaarde
B) Hoger huurniveau
C) Hogere ROI
D) Hogere bezettingsgraad
Taxatie- en expertisebureau Troostwijk heeft onder 250 kantoren een onderzoek uitgevoerd. De volgende vraag is daarbij beantwoord: Is het vanuit financieel oogpunt wel of niet verstandig te investeren in een duurzaam kantoorpand? Op basis hiervan blijkt dat bij panden met een energielabel A de gemiddelde koopsom per vierkante meter ruim 30 procent hoger ligt dan bij panden met label D
(VASTGOED)WAARDE CREËREN
7. (VASTGOED)WAARDE CREËREN DEFINITIE
ONDERZOEK
Het creëren van vastgoedwaarde ten gevolge van energieneutrale renovatie.
INDICATOREN
VOORBEELDEN
A) Hogere taxatiewaarde
B) Hoger huurniveau
Wij betalen tegenwoordig huur per werknemer, niet per m2. We nemen alleen die werkplekken af die we echt gebruiken en verlangen maximale kwaliteit. De huurprijs per m2 mag dan best iets hoger uitpakken dan vroeger, maar uiteindelijk krijgen we zo meer waar voor ons geld. -CFO-
Kantoren met een ‘A, B of C’ label hebben gemiddeld 6,5% hoger huurniveau dan vergelijkbare panden met D label of lager. (ING, Nils Kok) Verschillende studies tonen aan dat duurzame gebouwen gemakkelijker huurders aantrekken en een hogere huur en verkoopprijs kunnen aanvoeren. (Business Case for Green Buildings Report - WGBC)
C) Hogere ROI
D) Hogere bezettingsgraad
Huurder FrieslandCampina en eigenaar pensioenfonds SPF hebben samen aan de duurzaamheid van het pand gewerkt. Dit betekent in de praktijk dat FrieslandCampina een opslag op de huur betaalt voor de benodigde meerinvestering voor duurzaamheid. De eigenaar en de gebruiker hebben vervolgens met behulp van zelf ontwikkelde rekenmodellen een afweging gemaakt tussen de kosten en de opbrengsten van de verduurzamingsmaatregelen. Het resultaat is dat SPF een vaste vergoeding ontvangt over de additionele investering van FrieslandCampina in de vorm van een huuropslag. De definitieve opslag vindt vervolgens plaats op basis van nacalculatie.
(VASTGOED)WAARDE CREËREN
“Wij zijn een intensieve samenwerking aangegaan met de eigenaar van dit leegstaande pand. Geen wurgcontract van 10 jaar, maar wel een afspraak voor duurzame samenwerking waarin we een vaste basishuur hebben afgesproken. Deze was relatief laag en gaf ons de speelruimte om in dit concept te investeren, hoe beter het concept zou lopen, hoe hoger de opbrengsten voor beide partijen. De kunst is om met een open blik te kijken en samen te kijken waar de winst zit, dat is ons gelukt.”
7. (VASTGOED)WAARDE CREËREN DEFINITIE
ONDERZOEK
Het creëren van vastgoedwaarde ten gevolge van energieneutrale renovatie.
INDICATOREN
VOORBEELDEN
A) Hogere taxatiewaarde
B) Hoger huurniveau
C) Hogere ROI
D) Hogere bezettingsgraad
-CFO-
Kantoren met een ‘A, B of C’ label hebben gemiddeld 6,5% hoger huurniveau dan vergelijkbare panden met D label of lager. (ING, Nils Kok) Verschillende studies tonen aan dat duurzame gebouwen gemakkelijker huurders aantrekken en een hogere huur en verkoopprijs kunnen aanvoeren. (Business Case for Green Buildings Report - WGBC)
Huurder FrieslandCampina en eigenaar pensioenfonds SPF hebben samen aan de duurzaamheid van het pand gewerkt. Dit betekent in de praktijk dat FrieslandCampina een opslag op de huur betaalt voor de benodigde meerinvestering voor duurzaamheid. De eigenaar en de gebruiker hebben vervolgens met behulp van zelf ontwikkelde rekenmodellen een afweging gemaakt tussen de kosten en de opbrengsten van de verduurzamingsmaatregelen. Het resultaat is dat SPF een vaste vergoeding ontvangt over de additionele investering van FrieslandCampina in de vorm van een huuropslag. De definitieve opslag vindt vervolgens plaats op basis van nacalculatie.