Kortdurende opleiding Oplossingsgericht Werken in pedagogiek en begeleiding

‘Kortdurende opleiding Oplossingsgericht Werken in pedagogiek en begeleiding’

Voorlopige versie 28 mei 2013 Groep najaar 2013 Locatie lessen : Hogeschool Gent

Inhoudsopgave Voorwoord ......................................................................................... 3 Lesprogramma ................................................................................... 4 Oktober 2013 ................................................................................. 5 November 2013 .............................................................................. 8 December 2013 ............................................................................ 11 Januari 2014 ................................................................................ 12 Februari 2014............................................................................... 13 Maart 2014 ................................................................................... 14 Voorstelling van de lesgevers Ben Furman (gastspreker 2014) ........ 15 Dr. Luc Isebaert ............................................................................ 15 Dr. Myriam Le Fevere de ten Hove ................................................ 15 Geert Lefevere ............................................................................... 15 Chris Van Dam ............................................................................. 16 Portfolio ........................................................................................... 17 Indienen portfolio ......................................................................... 17 Criteria ter beoordeling van het portfolio ....................................... 17 Reflectiefiches : ............................................................................. 18 Praktisch ......................................................................................... 20 Contactpersonen voor deze opleiding ............................................ 20 Certificaat ..................................................................................... 20 Voorwaarden tot het behalen van het certificaat ........................... 20 Extra aanbod .............................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Locatie .......................................................................................... 21

2

Voorwoord We stellen vast dat het oplossingsgericht werken meer en meer wordt gebruikt in een niet-therapeutische context. Onderwijsorganisaties, thuisbegeleidingsdiensten,leefgroepwerking,…. laten zich zeer sterk inspireren door de visie van het oplossingsgericht werken. Hierdoor kregen we de voorbije jaren regelmatig de vraag naar een kortdurende opleiding. Tijdens deze opleiding krijg je de basis van het oplossingsgericht werken aangeboden ! Je maakt op een intensieve manier kennis met de oplossingsgerichte visie en je wordt getraind in het begeleiden van een aantal processen en het toepassen van een aantal technieken. Daarnaast willen we jou vooral inspireren om een aantal zaken toe te passen in je eigen praktijksituatie. Met deze opleiding willen wij ons richten tot iedereen die op een intensieve manier kennis wil maken met het oplossingsgericht werken. Hierbij denken we o.a. aan opvoeders, gezinsbegeleiders, leerkrachten, psychologen, orthopedagogen, coaches, loopbaanbegeleiders, … De deelnemers van deze opleiding die zich daarna inschrijven voor de 4-jarige opleiding krijgen vrijstelling voor 12 lesdagen.

Chris

3

Lesprogramma Er zijn steeds wijzigingen mogelijk in het lesprogramma dat op de volgende pagina’s beschreven wordt. Beschouw dit lesprogramma vooral als de rode draad van de opleiding. Soms geven we slechts een gedeelte van de inhoud prijs door enkel de titel of het thema te vermelden, op andere momenten vermelden we ook reeds een korte beschrijving van het thema. Aangezien we geen cursus of syllabus ter beschikking stellen, word je uitgenodigd om persoonlijke nota’s te maken tijdens de lessen. We raden eveneens aan om de literatuur die je aangeboden wordt door het Korzybski Instituut door te nemen.

4

Oktober 2013

Lesdag 1 : Chris (VM + NM)

29 oktober

10u- 17u

Voormiddag 10u – 13u Aankomen bij elkaar Verbinding maken Kennismaking met elkaar aan de hand van enkele oplossingsgerichte oefeningen. Voorstelling van het programma en toelichting bij het portfolio. Namiddag 14u – 17u 1. Introductie in het oplossingsgericht werken Verschil tussen het medisch denken en het oplossingsgericht denkkader Inzoemen op het verschil tussen technieken en proces 2. Het belang van joinen 3. De 4 basisstappen van het oplossingsgericht werken en het zevenstappenmodel Oplossingsgericht taalgebruik Wanneer je ‘Solutions-talk’ gebruikt dan praat je over doel en verandering. Hierdoor ontstaat er opnieuw hoop en keuzevrijheid, wat automatisch zorgt voor verandering. ‘Solution talk’ is vrij eenvoudig, maar het vraagt een regelmatige training om het jou eigen te maken. Reeds vanaf lesdag 1 willen we jou uitnodigen om hiermee aan de slag te gaan. Tijdens de lesdagen maken we ons dit taalgebruik eigen door een aantal oefeningen en regelmatige herhaling. Het is uiteraard belangrijk om jezelf hierin te trainen in de periodes tussen de lesdagen. Hiervoor kan je gebruik maken van een aantal opdrachten die in het najaar 2013 zullen verschijnen in een kaartspel. Tijdens deze eerste lesdag staan we stil bij het :

5

Geven van positieve commentaar en complimenteren Tijdens lesdag 1 ontvangen alle cursisten de volgende boeken : Van Dam, C., (2013), De Spiegel, Gent : Academia Press Myriam Le Fevere de Ten Hove (2008), Survivalkit voor leerkrachten, Antwerpen : Garant + de proefdruk van het boek van dr. Luc Isebaert Deze boeken zijn inbegrepen in het cursusgeld. Lesdag 2 : Luc (VM)

30 oktober

10u – 13u

Voormiddag 10u – 13u Lesthema’s 1. Oorsprong van het oplossingsgericht denken Het ontstaan van het Korzybski Instituut 2. Alfred Korzybski 3. De Brugse flow chart 4. Neuratomie van gewoontes

Lesdag 2 : Chris (NM)

30 oktober

14u – 17u

Namiddag 14u – 17u Lesthema’s 1.Creëer een oplossingsgerichte context voor opvoeding en/of onderwijs 2. Problemen en beperkingen Problemen Een probleem is iets dat je kan oplossen. Die oplossing is misschien niet altijd even eenvoudig, maar een oplosbare mogelijkheid is steeds aanwezig. Beperkingen 6

Een beperking daarentegen is niet oplosbaar, maar is een blijvend gegeven waarmee men terdege rekening moet houden. Het is mogelijk dat een beperking een aantal problemen veroorzaakt, maar deze laatste zijn dan weer oplosbaar.

7

November 2013

Lesdag 3 : Chris (VM)

25 november

10u – 13u

Voormiddag 10u – 13u Oplossingsgericht taalgebruik Korte oplossingsgerichte intervisie om terug te blikken op de voorbije maand i.v.m. het gebruik van ‘Solution Talk : complimenteren en positieve commentaar’ Inzoemen op : - refraiming Met deze techniek creëer je de mogelijkheid om op een actieve wijze in alles wat zich voordoet iets positiefs, bruikbaars of nuttig te zien. Door je hierin te trainen ontwikkel je een vaardigheid die je helpt om op een efficiënte manier met de werkelijkheid om te gaan. Deze techniek wordt ook regelmatig omschreven als het ‘positief connoteren’ of ‘herkaderen’. - focus op het stellen van vragen Vermijd de ‘waarom-vraag. Nuttigheidsvraag Lesthema’s 1.Schaalvragen Steve De Shazer, een Amerikaanse therapeut en mede-grondlegger van de oplossingsgerichte aanpak, sprak in de jaren zeventig van de vorige eeuw een cliënt die voor zijn tweede therapiegesprek kwam. De Shazer vroeg zijn cliënt wat er al beter ging. De cliënt antwoordde spontaan: “Ik sta al bijna op een 10!”. De Shazer was aangenaam verrast door dit antwoord dat hem uiteindelijk op het idee zou brengen om zijn cliënten cijfers te laten gebruiken om hun situatie te laten beschrijven. Hiermee startte de ontwikkeling van de oplossingsgerichte schaalvraag binnen de oplossingsgerichte therapie (Malinen, 2001). Inmiddels zijn schaalvragen uitgegroeid tot één van de meest bekende en gebruikte oplossingsgerichte technieken. Schaalvragen zijn relatief gemakkelijk te gebruiken en hebben een erg brede toepasbaarheid. Talloze therapeuten, coaches en managers 8

passen in gesprekken en vergaderingen tegenwoordig schaalvragen toe. Relatief veel mensen die nog nooit van oplossingsgericht werken hebben gehoord, kennen de schaalvraag wel (Coert Visser, 2009). 2.Assumpties Lesdag 3 : Luc (NM)

25 november

14u – 17u

Tijdens deze lesnamiddag brengt Dr. Luc Isebeart enkele theoretische kaders die rijkelijk geïllustreerd worden met praktijkervaringen. Lesthema’s : 1.Zin en onzin van hypotheses in een oplossingsgerichte context 2.De betekenis van een herinnering 3.Introductie : werken met oplossingsgerichte genogrammen Beknopte uitleg + demonstratie

Lesdag 4 : Chris

26 november

10u- 17u

Oplossingsgerichte teamwerking Lesthema’s 1. Intervisie 2. Vergaderen 3. Leidinggeven Intervisie Tijdens deze lesdag maak je kennis met enkele oplossingsgerichte intervisiemethodieken zoals het team O.A.S.E.-model van Anton Stellamans, het ‘Doe meer van wat werkt’ – de beste sessie,... Deze modellen worden kort ingeoefend zodat je zelf kan ervaren dat je door gebruik te maken van een oplossingsgericht intervisie model niet in de rol van troubleshooter wordt geplaatst. Het gaat in een oplossingsgericht paradigma niet alleen om het verminderen of laten verdwijnen van het probleem, maar ook over het ontwerpen van een positieve uitkomst die er nog niet was.

Er worden geen teksten of handouts ter beschikking gesteld.

Deze lesdag is

9

geïnspireerd op het gedachtegoed van het Korzybski Instituut en de onderstaande literatuur : Baeijaert, L., Stellamans, A., (2009), Vergroot de veerkracht van jezelf en je team, Leuven : Lannoo Bannink, F., (2006) Oplossingsgericht leidinggeven, Amsterdam : Pearson Berg, I.K., Szabo, Oplossingsgericht coachen, Thema, bedrijfswetenschappelijke en educatieve uitgeverij Van Dam, C., (2013), De Spiegel, Gent : Academia Press

10

December 2013

Lesdag 5 : Chris

13 december

10u- 17u

Oplossingsgericht opvoeden In een oplossingsgerichte context wordt uitgegaan van de competenties en talenten van de kinderen. Kinderen worden aangespoord om zelf oplossingen te zoeken en doelen te bepalen. Er worden geen teksten of handouts ter beschikking gesteld. Deze lesdag is geïnspireerd op het gedachtegoed van het Korzybski Instituut en de onderstaande literatuur : De Bruin, L., Meddens, R., (2013) Oplossingsgericht opvoeden, Amsterdam : Hogrefe Uitgevers

Lesdag 6 : Geert

16 december

10u- 17u

Lesthema’s 1.Oplossingsgericht denken en gedragstheorie 2. De therapeutische ‘double bind’ 3. Emoties : Hoe ermee omgaan ?

11

Januari 2014

Lesdag 7: Myriam

14 januari

10u- 17u

Werken met kinderen en jongeren Werken met adolescenten 4 x 4 : survivalkit voor hulpverleners

Lesdag 8 : Chris

21 januari

10u- 17u

Oplossingsgericht coachen Oplossingsgericht taalgebruik Korte oplossingsgerichte intervisie om terug te blikken op de voorbije maand i.v.m. het gebruik van ‘Solution Talk : refraiming en het stellen van vragen. Inzoemen op : - het woord ‘maar’ - het stellen van vragen Wat gaat er beter?-vraag

12

Februari 2014

Lesdag 9 en 10 :Ben Furman

18 en 19 februari

10u- 17u

Ter voorbereiding van deze lesdagen kan het nuttig zijn om de boeken ‘Kids Skills’ en ‘Mission Possible’ reeds door te nemen. De lezingen van Ben Furman vinden plaats in het Korzybski Instituut te Brugge ! Dit aanbod wordt zowel aangeboden aan de cursisten van de Kortdurende Opleiding ‘Oplossingsgericht werken’ als aan de cursisten van de 4-jarige opleiding. We verwachten dan ook een grote groep deelnemers voor deze lezingen. Deze lesdag is geïnspireerd op de onderstaande literatuur : B., Furman, Kids’ Skills in actie ! Oplossingsgericht werken in de praktijk, (2012), Huizen, Pica B., Furman, Kids’Skills. Op speelse wijze vaardigheden ontwikkelen bij kinderen, (2011), Amsterdam, Uitgeverij Boom/Nelissen

13

Maart 2014

Lesdag 11 : Geert

10 maart

10u- 17u

Lesthema’s 1. Burnout-preventie voor de hulpverlener 2. Omgaan met weerstand

Lesdag 12 : Myriam

11 maart

10u- 17u

Lesthema’s 1. Verschil tussen lineair en circulair denken 2. Een andere kijk op symptomen (verwijzen naar Erickson) 3. Het belang van joinen (Minuchin)

Inhaaldag : maandag 31 maart Indien één van de lesdagen niet kan doorgaan wegens afwezigheid van de lesgever dan wordt deze lesdag verplaatst naar maandag 31 maart.

14

Voorstelling van de lesgevers Ben Furman (gastspreker 2014) Ben Furman is psychiater en psychotherapeut en een zeer productief schrijver; zijn boeken zijn over de hele wereld vertaald. Hij is mededirecteur van het Helsinki Brief Therapy Institute en hij heeft een eigen talkshow op de Finse televisie over onderwerpen die met zijn vakgebied te maken hebben. Ben is degene die Kids' Skills, een innovatieve methode voor het werken met kinderen, heeft bedacht. Hij treedt internationaal op als docent en deskundige op het gebied van oplossingsgerichte therapie, probleem oplossen, kindervraagstukken, teamontwikkeling, systeemdenken en persoonlijke ontwikkeling.

Dr. Luc Isebaert         

Psychiater- psychotherapeut Ere-Departementshoofd psychiatrie-psychosomatiek AZ Sint Jan te Brugge Stichtend lid van de Belgische Vereniging van Opleiders in de SysteemPsychotherapie (BVOSP) Lid van de European Family Therapy Association (EFTA) Stichtend lid en past- president van de European Brief Therapy Association (EBTA) President van de Association Francophone pour les Approches Centrées sur les Compétences (AFACC) Secretaris van de International Alliance of Solution- Focused Teaching Institutes (IASTI) Vice- voorzitter van het Milton H. Erickson Instituut Nederland Mede- oprichter van het Milton H. Erickson Instituut Vlaanderen

Dr. Myriam Le Fevere de ten Hove     

Kinder)psychiater-systeemtherapeute Diensthoofd Dienst Geestelijke Gezondheidszorg te Kortrijk en Menen Lid van de EFTA Stichtend lid van de Vlaamse Vereniging voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie Lid van het VATHYP

Geert Lefevere 

Erkend lic. klinische psychologie 15

Licentie familiale en seksuologische wetenschappen Psychotherapeut Sft bij chronische aandoeningen, waarover publicaties Sft toepassingen op sportdomein Lid vereniging van klinisch psychologen Lid vereniging sportpsychologen  Lid EBTA      

Chris Van Dam Chris Van Dam bouwt al jarenlang ervaring op in het teamcoachen in de non-profit. Hij is als praktijklector verbonden aan de opleiding Bachelor in de Orthopedagogie (Faculteit Mens en Welzijn) van de Hogeschool Gent, waar hij vooral actief is als coach, supervisor en trainer. Hij coördineert er ook al enkele jaren het postgraduaat ‘Coachen, supervisie en teambegeleiding’ en de navorming ‘Tools voor supervisoren, coaches en teambegeleiders’, en organiseert ook studiedagen en congressen. Naast zijn opleiding tot 'Bachelor in de orthopedagogie' is Chris ook opgeleid tot Supervisor (2-jarige opleiding), Train de trainer Kernkwadranten en Personal Coach vanuit de Gestaltvisie. Andere relavante opleidingen die Chris gevolgd heeft zijn de 2jarige opleiding 'Oriënteren op leidinggeven' en de 'Eénjarige basisopleiding in de ontwikkelingsgerichte en experientiële Kinder- en Jeugdpsychotherapie'.

16

Portfolio Een portfolio is een verzamelmap waarbij je alle documenten verzamelt die je eigen leerproces in beeld brengen. Het aanleggen van een portfolio is een proces van verzamelen, selecteren, reflecteren en presenteren. Met dit proces concretiseer je de inspanningen die je levert om de vooropgestelde competenties te veroveren. Met je portfolio breng je het verhaal van je groeiproces in beeld. Het helpt je om je eigen leerproces systematisch aan te pakken en het laat je ook toe om met anderen daarover te communiceren. Er bestaan verschillende soorten portfolio’s. Een portfolio dat in de eerste plaats bedoeld is voor evaluatie noemt men een “assessmentportfolio”. Hierbij staan de geleverde prestaties centraal. In functie daarvan biedt de cursist zelf een aantal bewijzen aan van wat hij binnen een bepaalde periode heeft gepresteerd en verworven. We leggen de verantwoordelijkheid voor het leerproces zoveel mogelijk bij jezelf. In de opleiding bieden wij je inhouden aan, we stellen voor hoe je daarmee aan de slag kunt. Maar jij kan kiezen waar je accenten legt en waar je het meest op doorgaat. De competenties die je moet veroveren zijn daarbij richtinggevend. De inhouden waarop je je concentreert, de acties die je onderneemt om je competenties te verhogen, zal je zichtbaar maken in je portfolio. In de portfolio neem je ‘bewijsstukken’ op. Het zijn resultaten van taken, die ofwel voorgesteld worden vanuit de lesgevers ofwel, op basis van je eigen noden uit je praktijk gekozen worden. Het aantal bewijsstukken blijft best beperkt, want het is vooral de kwaliteit van de bewijsstukken die aantoont wat je bereikt hebt en niet de hoeveelheid bewijsstukken die je inlevert. De kunst bestaat erin om werken of opdrachten zo in te vullen dat ze ook rechtstreeks nut hebben bij je praktijk. (vb verslag maken van de teamvergadering en dat gebruiken als bewijsstuk voor het aankaarten van…) In de portfolio blik je via de reflectiefiches op een systematische manier terug op je eigen handelen.

Indienen portfolio -

Portfolio’s kunnen niet digitaal ingediend worden. Vanaf 31 maart mogen de portfolio’s ingediend worden.

Criteria ter beoordeling van het portfolio Minimum 3 oplossingsgerichte reflectiefiches. Bij iedere reflectiefiche is minstens 1 bewijsstuk gevoegd. 17

De cursisten krijgen geen cijfer, enkel de vermelding geslaagd of niet geslaagd. Cursisten die niet geslaagd zijn, krijgen de mogelijkheid om een feedbackgesprek te hebben met de verantwoordelijke van deze opleiding. Aangezien vooral het persoonlijk leerproces centraal staat, vindt er geen feedbackgesprek plaats met de cursisten die geslaagd zijn. Ten laatste 1 maand na het indienen van het portfolio verneem je of je geslaagd bent voor de opleiding of niet.

Reflectiefiches : Op de volgende pagina’s vind je een voorbeeld van een reflectiefiche.

18

Oplossingsgerichte reflectiefiche Formulering leerdoel : Datum :

Motiveer je keuze voor dit leerdoel ?

Welke sterktes en kwaliteiten bezit je en kan je gebruiken om dit leerdoel te bereiken ?

Welke stappen heb je reeds gezet om dit leerdoel te bereiken ?

Opsomming van de bewijsstukken die aantonen dat je een aantal stappen gezet hebt om dit leerdoel te bereiken. (De bewijsstukken voeg je in bijlage toe.)

Wat zijn de volgende stappen die je nog wil zetten om dit leerdoel te bereiken ?

19

Praktisch Contactpersonen voor deze opleiding Inhoudelijke vragen : Chris Van Dam [email protected] Vragen i.v.m. administratie, educatief verlof,… : Rosane Cauwe [email protected]

Certificaat De cursisten krijgen het Internationaal Certificaat van Practicioner in de ‘Oplossingsgerichte Begeleiding en Opvoedkunde’ (IASTI-certificaat)

Voorwaarden tot het behalen van het certificaat -

Min. 10 lesdagen van de 12 lesdagen aanwezig. Een positieve beoordeling voor het portfolio

Het certificaat geeft recht op vrijstelling voor 12 lesdagen van de 4jarige opleiding in het Korzybski Instituut te Brugge.

Overzicht lesdata Dinsdag 29 oktober Woensdag 30 oktober Maandag 25 november Dinsdag 26 november Vrijdag 13 december Maandag16 december Dinsdag 14 januari Dinsdag 21 januari Dinsdag 18 februari (Brugge) Woensdag 19 februari (Brugge) Maandag 10 maart Dinsdag 11 maart

Reservedatum : 31 maart

20

Locatie Hogeschool Gent campus Schoonmeersen, gebouw B, lokaal B3.20 (lokaal op de derde verdieping) 

Adres voor personen met wagen: Valentin Vaerwyckweg 1, 9000 Gent



Adres voor personen met openbaar vervoer/voetgangers: Voskenslaan 270, 9000 Gent

Plannetje campus Schoonmeersen

Vanaf de R4 is campus Schoonmeersen altijd bereikbaar Bij het verlaten van de campus Indien je achteraf de afrit van de campus neemt, word je probleemloos opnieuw naar de E40/E17 geleid Parkeren kan bij het gebouw. Wees tijdig, want de parking staat snel vol.

21