Koopwijzers Lezersonderzoek
Rapport kwalitatieve interviews met docenten en ict-coördinatoren PO en VO in opdracht van Kennisnet Uitgevoerd door: Intomart GfK bv Uw contact: Mirjam Wesseling Tel.: +31 (0)35-6258411 / Fax: +31 (0)35-6246532 E-mail:
[email protected] Projectnummer: 16501 Datum: 14-02-2008
INHOUD Pagina Hoofdstuk 1.
Hoofdstuk 2.
Hoofdstuk 3.
Hoofdstuk 4.
Conclusies en aanbevelingen
3
1.1
Conclusies
3
1.2
Aanbevelingen
5
Onderzoeksmatige context
6
2.1
Doel en opzet van het onderzoek
6
2.2
Leeswijzer
6
Het concept Koopwijzer
8
3.1
Algehele indruk
8
3.2
Informatiebehoefte en bruikbaarheid
9
3.3
Tekst en Vormgeving
11
3.4
Verspreiding
12
De drie afzonderlijke koopwijzers getest
14
4.1
Vooraf
14
4.2
Digitale schoolborden
14
4.3
Leerlingvolgsystemen
16
4.4
Stop Virussen
17
BIJLAGEN: 1. Vraagpuntenlijst 2. Respondenten 3. Vragenlijstjes per koopwijzer
1.
Conclusies en aanbevelingen
De conclusies en de aanbevelingen zijn gebaseerd op 12 kwalitatieve interviews met ictcoördinatoren en docenten (primair onderwijs en voortgezet onderwijs). De volgende drie Koopwijzers zijn onderzocht: Digitale Schoolborden, Leerlingvolgsystemen en Stop Virussen. De onderzoeksvragen luiden: 1) Sluiten de Koopwijzers aan bij de informatiebehoefte en hoe kan de inhoud eventueel hieraan worden aangepast? 2) Wordt met de Koopwijzers bereikt dat de doelgroepen een goede keuze kunnen maken? 3) Hoe kunnen de Koopwijzers het best worden verspreid?
1.1
Conclusies
Aansluiting bij informatiebehoefte • Er is behoefte aan de informatie die de Koopwijzers geven. • Met name de Koopwijzer Digitale Schoolborden voorziet in een duidelijke behoefte. • Als een school zich aan het oriënteren is op de aanschaf van een bepaald product, bijvoorbeeld digitale schoolborden, zijn de Koopwijzers zeer welkom. • Als een school net iets heeft aangeschaft, of er niet mee bezig is, is er minder behoefte aan een Koopwijzer. Doelgroep • Bepaalde technische informatie is alleen relevant voor ict-coördinatoren. • Voor ‘gewone’ docenten maakt dit de tekst moeilijk. • De Koopwijzer Stop Virussen sluit niet aan bij de informatiebehoefte van docenten. Tekst en vormgeving • De vormgeving is prettig, niet schreeuwerig. • In het algemeen vinden de lezers de teksten te lang. Er zijn te weinig tussenkopjes en aandachtsstreepjes, zodat de lezer helemaal in de tekst moet duiken. • De foto’s sluiten niet altijd aan bij de producten waar de Koopwijzer over gaat. Welke informatie wordt gemist? • Informatie over het gebruik in de praktijk • Ervaringen van scholen die al met het systeem of product werken. Indien mogelijk een lijst met scholen, waar contact mee opgenomen kan worden. • Advies over een ‘beste koop’.
Hulp bij het maken van een keuze • De Koopwijzers helpen bij het maken van een keuze. Ze zijn vooral nuttig in de eerste oriënterende, inventariserende fase waar gezocht wordt naar antwoorden op vragen als: wat is er op de markt? En: wat zijn de kenmerken van de verschillende producten en systemen? Wat zijn de kosten? • De tabel is het beste en meest gewaardeerde hulpmiddel. • De teksten over de kenmerken van producten (tests) zijn niet consistent, waardoor vergelijken op basis van de tekst moeilijk wordt. • De Koopwijzers alleen zijn niet voldoende om een keuze te maken, maar bieden wel een goede uitgangspositie. • Het kost namelijk veel tijd en energie om alle informatie zelf te verzamelen en op een rij te zetten. • Ook wordt de informatie die de Koopwijzers geven gezien als onafhankelijk. • Men baseert zich bij het maken van een keuze graag op ervaringen van scholen die al gebruik maken van een bepaald systeem of product. • Ook wil men de producten zelf bekijken en/of testen. Verspreiding • Docenten en met name ict-coördinatoren worden naar eigen zeggen overspoeld met informatie. • De kans dat een Koopwijzer waar op dat moment geen behoefte aan is in de prullenbak of ongelezen in een la belandt is groot. • Daarom moet de verspreiding gericht zijn. Gewoon alle Koopwijzers naar alle scholen opsturen werkt niet optimaal.
1.2
Aanbevelingen
Inhoud 1) Geef meer informatie over het gebruik in de praktijk. Wat kun je er mee en wat zijn voor- en nadelen? Het gebruik moet leidend zijn, niet de techniek. 2) Besteed aandacht aan de ervaringen van scholen die het product al gebruiken. 3) Geef indien mogelijk een advies: wat is volgens Kennisnet het beste product? Tekst en Vormgeving 4) Let op de consistentie in de teksten. De vergelijkbaarheid van de beschreven producten moet voorop staan. 5) Geef de Koopwijzers zo vorm dat ze ‘gescand’ kunnen worden door de lezer: geen lappen tekst, overzichtelijker, meer tussenkopjes e.d. Dit vergroot de kans dat de informatie gelezen wordt. Verspreiding Hoe krijg je de juiste Koopwijzer op het juiste moment op de juiste plaats? 6) Maak de Koopwijzers opvraagbaar. Alle scholen moeten dan wel attent gemaakt worden op het bestaan van de Koopwijzers. Dit kan bijvoorbeeld via een website die snel bovenkomt als er gegoogled wordt, of via een mailing naar alle ict-coördinatoren en/of directies. Als een school van plan is een ict-product of systeem aan te schaffen, kan de Koopwijzer dan besteld worden. 7) Richt de Koopwijzers aan de ict-coördinatoren en de directie, afhankelijk van het onderwerp. Alleen ict-gerelateerde Koopwijzers, zoals Stop Virussen, kunnen naar de ict-coördinator. Andere Koopwijzers, over producten die direct met het onderwijs te maken hebben, zoals Leerlingvolgsystemen en Digitale schoolborden, moeten in elk geval ook naar de directie. De directie beslist uiteindelijk over de aanschaf van een product en zet het proces in gang. 8) Biedt de Koopwijzers niet alleen digitaal aan. Een ‘papieren versie’ is wenselijk. Vooral docenten die niet veel met de computer werken worden anders niet bereikt.
2.
Onderzoeksmatige context
2.1
Doel en opzet van het onderzoek
Het doel van het onderzoek is het testen van drie Koopwijzers onder potentiële lezers. De centrale onderzoeksvragen luiden als volgt: 1. Sluiten de uitgaven aan bij de informatiebehoefte en hoe kan de inhoud eventueel worden aangepast aan de informatiebehoefte? 2. Wordt met de uitgaven bereikt dat de doelgroepen een goede keuze kunnen maken? 3. Hoe kunnen de uitgaven het best worden verspreid?
Kwalitatieve interviews Om de onderzoeksvragen te beantwoorden, is gekozen voor interviews met de doelgroepen van de Koopwijzers: ict-coördinatoren en docenten PO en VO. Vragenlijsten De respondenten hebben vooraf de Koopwijzers en korte vragenlijstjes per Koopwijzer thuis gestuurd gekregen. Ze hebben de vragenlijstjes ingevuld en meegenomen naar het interview. De interviews zijn gehouden aan de hand van een vooraf opgestelde half gestructureerde vragenlijst en de vooraf thuis ingevulde vragenlijstjes per koopwijzer (zie bijlagen). Aan het onderzoek hebben 12 respondenten meegedaan: 6 ICT-coördinatoren en 6 docenten. De meeste ict-coördinatoren zijn tevens docent. Zij zijn een aantal dagdelen vrijgesteld van lesgeven voor hun ict-taken. Zes respondenten zijn werkzaam in het primair onderwijs (PO), zes in het voortgezet onderwijs (VO). Een geanonimiseerd overzicht van de respondenten vindt u in bijlage 2. De veldwerkperiode was van 20 december 2007 tot en met 12 februari 2008. Zes interviews zijn gehouden op de school waar de respondent werkt, twee interviews bij de respondent thuis en vier in onze onderzoeksruimten in Hilversum. De interviews duurden ongeveer een uur en werden gehouden door senior onderzoekers van Intomart GfK. De respondenten ontvingen als dank voor hun deelname een cadeaubon ter waarde van vijftig euro.
2.2
Leeswijzer
In hoofdstuk 1 vindt u de conclusies en de aanbevelingen. Hoofdstuk 3 gaat in op het concept Koopwijzer, hoofdstuk 4 beschrijft de resultaten voor de afzonderlijke Koopwijzers. De vraagpuntenlijst, de afzonderlijke vragenlijstjes en een geanonimiseerd overzicht van de respondenten is opgenomen in de bijlagen.
Tot slot willen we aangeven dat kwalitatief onderzoek indicatief van aard is. De resultaten geven inzicht in de opvattingen, redeneringen en gevoelens van de respondenten. Genoemde gemiddelden (gebaseerd op tussen de 6 en 12 respondenten) zijn indicatief, en niet generaliseerbaar naar grotere groepen. In combinatie met het kwalitatieve interview geven ze wel een richting aan. Citaten zijn cursief en tussen aanhalingstekens weergegeven als illustratie van de hoofdlijnen die in dit rapport beschreven worden.
3.
Het concept Koopwijzer
3.1
Algehele indruk
De eerste indruk die de docenten en ict-coördinatoren hebben als ze de koopwijzers voor het eerst onder ogen krijgen, loopt uiteen:
Ict-coördinatoren • “Voorlichting. • Ik ken ze al. Nuttig dat ze worden gemaakt. • Hoe krijg je ze op het juiste moment op de goede plek? • Wat ontzettend veel tekst, moet ik dat echt allemaal lezen? • Reclame. Informatie over wat je kunt aanschaffen. En ik krijg al zoveel informatie!” Docenten • “Leuk! • Handig! Is behoefte aan, want speciaal gemaakt voor het onderwijs, door ict op school. • Alles is nieuw wat ik lees. Het lijkt me interessant, maar ik ben niet de doelgroep. • Saaie folders voor in een dokterswachtkamer, over technische of medische onderwerpen. • Weer enkele bladen! Ik zie door de bomen het bos niet meer, teveel informatie. • Onderwijs weer! Niet flitsend, droog en saai.” In het algemeen zijn de geïnterviewde docenten en ict-coördinatoren nadat ze koopwijzers bestudeerd hebben, positief. Enkele respondenten hadden al een Koopwijzer ‘ergens gezien’. Gemiddeld geven ze als rapportcijfer cijfers tussen de 7 en de 8. Rapportcijfer waardering koopwijzer als geheel
Digitale Schoolborden Leerlingvolgsystemen Stop Virussen
Ict-coördinatoren (n=5*)
Docenten (n=6)
8 7,1 7,2
7,7 7,7 7,2
* 1 ict-coördinator heeft geen cijfers gegeven.
De respondenten geven aan een voorkeur te hebben voor de koopwijzer Digitale Schoolborden. Dit komt tevens naar voren in de interviews. De Koopwijzer Digitale schoolborden sluit het beste aan bij de interesses en informatiebehoefte van de respondenten. Veel scholen zijn op dit moment bezig om digitale schoolborden aan te schaffen, of denken daarover na. Veel scholen beschikken al over een digitaal leerlingvolgsysteem en sommige respondenten geven aan dat de informatie in de Koopwijzer hierover voor hen te laat is. Bovendien is het moeilijk om te switchen van leerlingvolgsysteem.
Wel vinden ze het leuk om te kijken hoe hun systeem (bv ESIS, my@VO) uit de test komt. Een docent geeft aan het jammer te vinden de Koopwijzer niet eerder te hebben gehad.
“We mochten toen kiezen uit twee systemen, terwijl ik nu weet dat er veel meer zijn!” De meerwaarde van de Koopwijzers ligt vooral in het feit dat de verschillende producten op een rij worden gezet. Vooral de tabellen zijn erg handig. Hierdoor wordt tijd en energie bespaard in de eerste, oriënterende fase.
“Anders moet je alle sites van leveranciers langs om deze informatie te verzamelen.” “Je hoeft niet zelf het wiel uit te vinden.” Ook het feit dat de informatie objectief is, afkomstig van Ict op school, wekt vertrouwen. De Koopwijzers worden geassocieerd met de Consumentenbond. Het woord Koopwijzer roept de goede associaties op: Koop wijzer (slimmer), informatie rond de koop van een product, een koopadvies. Een enkele respondent associeert de koopwijzers met reclame. Ook vindt een respondent de naam Koopwijzer minder goed gekozen, omdat daarmee geassocieerd wordt dat er iets gekocht moet worden, terwijl er vaak gezegd wordt dat er geen geld is.
3.2
Informatiebehoefte en bruikbaarheid
Zoekgedrag en informatie verzamelen Als een school op zoek gaat naar een nieuw ict-product, worden er stappen ondernomen: o Zoeken via google o Opvragen van informatie van leveranciers o Bezoeken van een beurs o Praten met collega’s van andere scholen die een dergelijk product al hebben aangeschaft. o Vaak worden er werkgroepjes samengesteld met daarin docenten, die aan kunnen geven wat zij vinden dat het product moet kunnen, wat hun wensen zijn. o De uiteindelijke beslissing wordt meestal genomen door de directie, daarin ondersteund door de ict-coördinator en de eventuele input van werkgroepjes met gebruikers. Of de Koopwijzer aan de informatiebehoefte voldoet is sterk afhankelijk van de situatie op de scholen. Zoals gezegd zijn digitale schoolborden op dit moment ‘hot’. Daar is dus veel behoefte aan informatie. De behoefte aan de Koopwijzer Leerlingvolgsytemen is iets minder, omdat veel er al een hebben. De behoefte aan de Koopwijzer Stop Virussen is het minst. De doelgroep is volgens de respondenten niet de docent. Maar ook de ict-coördinatoren hebben hier niet
allemaal behoefte aan. Virusscanners worden vaak meegeleverd bij de aanschaf van een ander product, of het netwerkbeheer is centraal geregeld, in samenwerking met andere scholen. Daarnaast is de meeste info bij ervaren ict-coördinatoren wel bekend. Voor gewone docenten is de informatie erg technisch, sommigen vinden het wel interessant, maar dan meer voor hun privé computer. Als het gaat om de inhoud van de Koopwijzers, is er vooral veel behoefte aan de tabellen waarin de verschillende producten vergeleken worden. Het overzicht van de prijzen wordt zeer gewaardeerd. Volgens enkele respondenten is het niet gemakkelijk om zelf achter de prijzen te komen.
Consumentenpanel De reacties op de stukjes over het consumentenpanel (het onderwijs aan het woord, wat vindt u?) variëren. Voor sommigen zijn de uitkomsten van deze onderzoeken niet interessant. Anderen echter vinden dit zeer belangrijk, omdat hieruit de ervaringen van andere scholen en gebruikers naar voren komen. En dit is juist wat zij zo missen in de Koopwijzers: ervaringen van gebruikers. Wel is er kritiek op de beschrijving van de onderzoeksresultaten: alles in percentages, geen tabellen of grafische weergaves, niet duidelijk genoeg beschreven waaruit de steekproef bestaat, hoeveel het er zijn en van wat voor scholen. Ook is niet duidelijk waar men zich kan aanmelden als panellid. Dit staat wel op de achterkant, maar daar kijken de respondenten niet. Het zou beter zijn om direct bij de tekst ‘meldt u aan als panellid’ te vermelden waar dat kan. Ook zou het prettig zijn als daar een beloning tegenover stond, voor de docent of voor de school. Wat wordt gemist? De docenten en ict-coördinatoren missen een aantal dingen in de Koopwijzers. •
•
Ervaringen van scholen die al met het systeem of product werken. De docenten en ict-coördinatoren geven aan bij de keuze van een ict-product het sterkst af te gaan op ervaringen van andere scholen die er in de praktijk mee werken. Zij hechten daar meer waarde aan dan een folder als de Koopwijzer of de informatie van de leverancier. Zij zien in de Koopwijzer graag een lijst met scholen die het product al hebben, zodat ze daar contact mee op kunnen nemen. Advies over de ‘beste koop’. Er wordt geen oordeel gegeven over wat het beste product is gegeven bepaalde randvoorwaarden. En de scores in de tabel Digitale Schoolborden bijvoorbeeld, liggen zo dicht bij elkaar dat de respondenten zich niet geholpen voelen bij het maken van een keuze.
•
3.3
Informatie over de praktische bruikbaarheid. Hoe werkt het in de praktijk? Wat kan je er allemaal mee doen in de lessen bijvoorbeeld en wat niet? Hoe ziet het er uit? Wat zijn de beperkingen? Wat is de diefstalgevoeligheid, de kwetsbaarheid? Ook de foto’s werken hier niet aan mee, aangezien maar zelden een foto van een product is afgedrukt. De nadruk ligt te sterk op de technische specificaties.
Tekst en Vormgeving
Als het gaat om de tekst en de vormgeving van de Koopwijzers, komen uit het onderzoek de volgende sterke en zwakke kanten naar voren:
Sterke • • • • • • • • •
kanten Heldere, duidelijke vormgeving en layout (“fleurig”) De vormgeving komt overeen met de inhoud (informatie, voorlichting). Niet schreeuwerig Alle koopwijzers hebben dezelfde vormgeving, dit zorgt voor eenheid. Prettig leesbaar lettertype Prettige kleuren Informatieve zijbalkjes Goede kwaliteit papier Logische opbouw
Zwakke kanten De zwakke kanten hebben met name betrekking op de tekst en de foto’s. Het belangrijkste bezwaar van vrijwel alle respondenten is dat er teveel tekst in staat, en teveel lappen tekst met weinig tussenkopjes, waardoor je helemaal in de tekst moet duiken. “Je moet te intensief lezen.” In de praktijk worden teksten vaak niet helemaal gelezen, maar gescand. De meesten gaan dan ook zo snel mogelijk naar de tabel. Andere opmerkingen zijn: •
• • • •
Te weinig consistentie in de tekst. Bij de beschrijvende tekst staan de punten waarop de systemen worden vergeleken niet voor elk product in dezelfde volgorde, of worden ze niet allemaal genoemd. Te weinig kaders aangegeven. Wat zijn bijvoorbeeld de testcriteria? En zijn alle producten die op de markt zijn getest? Of is er een keuze gemaakt? Foto’s: te weinig foto’s van de producten, teveel algemene foto’s die niets met het onderwerp te maken lijken te hebben, bijvoorbeeld de klomp. Foto’s op de voorkant laten niet de producten zien waarover de koopwijzer gaat. Zwarte letters op een blauwe achtergrond zijn moeilijk leesbaar.
• • •
De vormgeving is enigszins saai en ‘klinisch’, niet direct uitnodigend om te gaan lezen. Een respondent noemt het ‘een plastische lay-out en een te digitaal ogend lettertype.” Het nawoord is soms dubbelop, een herhaling van wat eerder besproken is. De inhoudsopgave staat links. Een enkele respondent ziet deze daardoor over het hoofd.
Wat betreft de inhoud, worden er vrij veel technische termen gebruikt, die niet of niet genoeg uitgelegd worden. Dit geeft met name docenten die niet veel van ict weten het gevoel dat de koopwijzers te moeilijk en niet voor hen bedoeld zijn. Voorbeelden van dit soort termen zijn: Proxy server, ultrasoon, hot spot, gekalibreerd.
“Dit gaat allemaal boven mijn pet, ik ben geen ict-coördinator”
3.4
Verspreiding
De verspreiding van de Koopwijzers is een serieus punt van aandacht. Docenten en met name de ict-coördinatoren geven aan dat zij bedolven worden onder informatie. Hun postvak ligt vol met reclame, informatie en andere papieren. Verscheidene respondenten gaven aan dat hun eerste reactie was bij het zien van de Koopwijzers: “Nog meer informatie”. Zij scannen de informatie snel door de voorkant te bekijken en een aantal van de respondenten gaf aan deze Koopwijzers weg te gooien, dan wel opzij te leggen (en er vervolgens niet meer naar te kijken) als ze het niet zouden moeten lezen voor het onderzoek. Uitzondering hierop vormt de Koopwijzer Digitale Schoolborden, omdat de aanschaf van deze borden leeft op de scholen.
Doelgroep Belangrijk is: wie is de doelgroep van de Koopwijzers? Dit verschilt per Koopwijzer. De Koopwijzer Stop Virussen bijvoorbeeld is volgens de respondenten alleen interessant voor de ict-coördinator, omdat die zich daarmee bezig houdt en de inhoud van de Koopwijzer nogal technisch van aard is. Koopwijzers die meer onderwijsinhoudelijk zijn, zijn mogelijk wel interessant voor docenten. Als een Koopwijzer ook voor docenten is bedoeld, moet het taalgebruik niet te technisch zijn. Daarnaast is het van belang er rekening mee te houden dat ict-coördinatoren ook niet altijd experts zijn op het gebied van ict. In bepaalde gevallen zijn het gewone docenten die ict als extra taak hebben gekregen. Het hangt er verder van af of de Koopwijzer op het juiste tijdstip komt. Speelt het onderwerp op dit moment op een school? Uit het onderzoek blijkt ook dat in de meeste gevallen de directie in overleg met de ict-coördinator beslist over de aanschaf van een product. Docenten mogen van te voren in een werkgroepje aangeven wat zij willen van een product. De Koopwijzers kunnen dus het beste direct gericht zijn aan de ict-coördinatoren en de directie. Op naam aanbieden is het beste.
Als de doelgroep ook bestaat uit docenten die (nog) niet veel affiniteit hebben met ict, en/of op scholen die achterlopen als het gaat om ict, dient bij de verspreiding rekening te worden gehouden met het geringe computergebruik van deze groep. Voor sommigen is het “opstarten van de pc al een drempel, dan werkt het weer niet!” Zij zien de verspreiding graag schriftelijk en vinden het prettig iets in handen te hebben. De verspreiding kan dan gaan via de ictcoördinator die het dan bijvoorbeeld in de lerarenkamer ter inzage legt.
Op aanvraag Verschillende respondenten gaven in navolging van bovenstaande aan het prettig te vinden als de Koopwijzers opvraagbaar zijn op het moment dat je er een nodig hebt. Dit kan bijvoorbeeld via een website, die bovenkomt als er gegoogled wordt. Een andere tip is het verzenden van een mailing met daarin een overzicht van de beschikbare Koopwijzers en de mogelijkheid deze aan te vragen. “Of dat je een mail krijgt waarin je op de hoogte wordt gehouden van nieuwe koopwijzers die je dan kunt bestellen.” “Zomaar opsturen werkt niet. De kans is groot dat het dan in de papierbak belandt.”
4.
De drie afzonderlijke koopwijzers getest
4.1
Vooraf
Voorafgaand aan het interview hebben de respondenten drie vragenlijstjes, voor elke koopwijzer een, toegestuurd gekregen. Hen is verzocht de Koopwijzers van tevoren thuis te lezen en de vragenlijstjes in te vullen (zie bijlage). De vragenlijstjes bestaan uit korte vragen naar verschillende aspecten van de koopwijzer en het verzoek om door middel van een rapportcijfer de waardering voor de verschillende onderdelen weer te geven. In het interview werd verder doorgevraagd op de ingevulde vragenlijst. 4.2
Digitale schoolborden
Rapportcijfers Digitale schoolborden
geheel duidelijkheid vormgeving volledigheid bruikbaarheid
Ict-coördinatoren (n=4)
Docenten (n=6)
8 (n=5) 7,8 7,4 7,5 8,3
7,7 7,4 7,6 6,8 7,3
Deze Koopwijzer voorziet in een duidelijke behoefte. De meeste docenten werkten nog niet met een digitaal schoolbord. Wel zijn zij allemaal geïnteresseerd in en/of zich aan het oriënteren op de aanschaf van digitale schoolborden. Ict-coördinatoren zijn iets positiever dan docenten.
Docenten Sommige docenten vinden de tekst vrij moeilijk, met technische termen erin. Ook missen de docenten informatie over het gebruik in de dagelijkse praktijk: • Wat kan je er allemaal mee, wat voor programma’s/software zijn ervoor beschikbaar? “Er staat bijvoorbeeld helemaal niets in over Teleblik” (docent die er al mee werkt)” •
hoe zit het met de kwetsbaarheid (als je er iets tegenaan gooit of stoot)?
“Wat als iemand er toch met een andere stift op schrijft?” •
de diefstalgevoeligheid?
“In onze school wordt regelmatig ingebroken. Is zo’n bord aantrekkelijk voor inbrekers?” • •
Ervaringen van gebruikers die er al mee werken. Hoe zit het met de nazorg?
“Wat gebeurt er bij een storing: komt er snel een monteur of zit je dagen zonder?” Al met al is dit echter wel de koopwijzer die het meest gelezen zal worden. De test en de tabellen worden positief gewaardeerd. De foto en de tekst op pagina 2 over de geschiedenis van het schoolbord vinden alle respondenten aansprekend en leuk. De checklist op de laatste pagina is handig.
Ict-coördinatoren Specifiek voor de ict-coördinatoren is dat zij de technische informatie juist wel interessant vinden. De inhoud is voor hen goed te begrijpen, leesbaar en prettig. Verder komt hun mening overeen met die van de docenten. Ook zij willen meer informatie over wat je er mee kan: • Is het bord interactief? • Is het hufterproof? • Kan je er op schrijven? • Wat voor technische dingen heb je nodig: kabel, glasvezel, beamer? • Wat is de helderheid/duidelijkheid van het bord? Kanttekeningen: • De testopzet kan beter beschreven en ingekaderd worden. Wat zijn bijvoorbeeld de testcriteria? • Wat is een digitaal schoolbord? (p3). Hier wordt uitgegaan van de techniek in plaats van wat je er mee kan. • Lange stukken tekst, o.a. bij de Test, dit kan puntsgewijzer en consistenter, zodat het vergelijken makkelijker wordt. • De foto’s: de foto op de voorkant is geen digitaal schoolbord, maar een whiteboard (volgens respondenten). Foto’s zijn afkomstig uit Engeland of de VS. Voorbeelden uit Nederland zouden meer aanspreken. • De teksten bij de bespreking van de test: (p6-11) zijn nogal positief. “Het lijkt wel reclame.” • De tabel is handig, maar omdat de uitkomsten dicht bij elkaar liggen, is het alsnog moeilijk om te kiezen. • De Koopwijzer is geschikt voor de voorselectie. “Daarna wil ik nog zelf ervaring opdoen met de verschillende borden.” • ‘Wat vindt u’(p14) zou interessanter worden als er meer praktische vragen gesteld zouden worden, bijvoorbeeld over de voor- en nadelen van de borden in het gebruik en bij welke vakken ze gebruikt worden.
4.3
Leerlingvolgsystemen
Rapportcijfers Leerlingvolgsystemen
geheel duidelijkheid vormgeving volledigheid bruikbaarheid
Ict-coördinatoren (n=5)
Docenten (n=6)
7,3 7,2 7,5 7,8 7,5
7,7 6,8 7,6 7,7 7,8
De meeste respondenten zijn positief over deze Koopwijzer. De Koopwijzer ziet er mooi uit en de informatie is nuttig. De informatie is echter wel beperkt. De informatie om de systemen inhoudelijk echt te kunnen vergelijken ontbreekt. Deze Koopwijzer is voornamelijk nuttig in de eerste, oriënterende fase: een overzicht van wat er op de markt is. Verschillende respondenten geven aan dat de doelgroep voor deze Koopwijzer kleiner zal zijn dan die voor de digitale schoolborden. Veel scholen hebben al een leerlingvolgsysteem en switchen is moeilijk. De voorkant vindt men niet echt bijzonder, maar ook niet slecht. De titel spring onvoldoende in het oog. De voorkant dekt de lading van de Koopwijzer niet. En: “Waarom springt het kind uit de computer?”
Ict-coördinatoren en docenten In de waardering van de Koopwijzer Leerlingvolgsystemen zijn er niet veel verschillen tussen ict-coördinatoren en docenten. Voor docenten is deze Koopwijzer relatief moeilijk. Sommigen menen dan ook dat zij niet de doelgroep zijn van deze Koopwijzer. Kanttekeningen • Consistentie van de beschrijving van de testresultaten (p4/5): in elke tekst wordt het pakket anders beschreven wat betreft volgorde, kenmerken. Daardoor “warrig, niet goed te vergelijken.” • Tabel: weinig verschillen, daardoor moeilijk keuze te maken. Een oordeel met + en – (zoals bij de koopwijzer antivirus),wordt gemist • Let ook op recente, kloppende info. Sommigen dingen in de tabel klopten niet volgens respondenten die het desbetreffende systeem gebruiken, of er ontbreekt relevante informatie. Bij simac (my@VO) bijvoorbeeld, hebben ouders een eigen inlog waarmee ze zelf de vorderingen van hun kind kunnen volgen. En het is bij my@VO wel mogelijk om de motorische ontwikkeling te volgen. • Een enkele respondent had de indruk dat de koopwijzer gericht is op het verkopen van een leerlingvolgsysteem. • Lange teksten, weinig tussenkopjes, streepjes e.d. die het lezen vergemakkelijken. • Ook bij deze Koopwijzer zou men graag meer lezen over de ervaringen van gebruikers.
• • •
4.4
De foto’s zouden meer kunnen laten zien van de systemen zelf, bijvoorbeeld “Plaatjes en voorbeeldschermen in plaats van alleen de logo’s van de leveranciers.” Een enkele respondent merkt op dat de Koopwijzer zowel systemen voor PO als voor VO bespreekt. “Hierdoor is de helft van de informatie niet relevant voor mij.” De Koopwijzer wordt aangeraden aan collega’s, als die betrokken zijn bij het aanschaffen van een leerlingvolgsysteem.
Stop Virussen
Rapportcijfers Stop Virussen
Geheel duidelijkheid vormgeving volledigheid bruikbaarheid
Ict-coördinatoren (n=4)
Docenten (n=5)
7,2 (n=5) 7,8 7,5 8,3 7,3
7,2 (n=6) 6,8 7,9 7,3 6,7
De Koopwijzer Stop Virussen wordt van de drie koopwijzers het laagst gewaardeerd. Al krijgt ook deze koopwijzer gemiddeld nog ruim voldoende tot goede rapportcijfers. De waardering van de voorkant van de Koopwijzer verschilt. Sommigen vinden dit prima, anderen vinden de foto en de voorkant saai en niet aansprekend. Ook zou de voorkant de lading niet dekken.
ICT-coördinatoren ICT-coördinatoren waarderen deze koopwijzer hoger dan de docenten. Voor hen is de informatie begrijpelijker en zij hebben ook beter zicht op de volledigheid van de koopwijzer. De koopwijzer is voor hen ook bruikbaarder. ICT-coördinatoren,vinden, net als de docenten dat er wel heel veel informatie gegeven wordt, met name in p 5-7. “Lappen tekst”. Dit bevordert de leesbaarheid en de duidelijkheid niet. De ict-coördinatoren zien graag in de pakkettentest per product een korte toelichting, een overzichtelijk puntensysteem en niet een heel verhaal. De koopwijzer is voor de ict-coördinatoren niet voldoende om een keuze te maken tussen de pakketten. Zij geven aan dat de koopwijzer handig is voor een eerste oriëntatie. Dat er een advies gegeven wordt in de tekst, is veel respondenten niet opgevallen. Docenten Docenten menen dat deze koopwijzer niet voor hen bedoeld is, maar voor ict-coördinatoren. De informatie is voor hen te technisch en moeilijk. Zij geven dan ook lagere cijfers voor de bruikbaarheid en de duidelijkheid van de brochure.
“Lastig voor een leek” (docent) “Dit is alleen voor de echte techneuten en de systeembeheerders.” Enkele docenten vinden de informatie over soorten virussen en virusscanners interessant voor hun computer thuis. De tabel op pagina 13 met de uitkomsten van de pakkettentest wordt gewaardeerd. Wel vinden sommige docenten de informatie niet consistent. Zo is de checklist op pagina 15 niet verwerkt in de tabel op pagina 13. Ook sluit de tabel niet genoeg aan bij de tekst. De docenten zouden graag zien dat de pakketten systematisch, punt voor punt besproken worden, waarbij de vergelijkingspunten steeds hetzelfde zijn per pakket en in dezelfde volgorde staan. Alleen dan kun je goed vergelijken.
BIJLAGE 1 Vraagpuntenlijst
Vraagpunten Kennisnet ICT op school Lezersonderzoek Koopwijzers 1. Inleiding • Uitleg onderzoek, duur ongeveer een uur, incentive, anonimiteit, check of respondent de ingevulde vragenlijstjes bij zich heeft. • Voorstellen: vak, school, leerlingen • Krijgt u in uw werk met ict te maken? Op welke manier? • Bent u wel eens betrokken geweest bij de aanschaf van een ict-product? • Zo ja, Op wat voor manier, om wat voor product ging het? Aan wat voor informatie had u toen behoefte? Hoe heeft u toen informatie gezocht? Was dit afdoende? Zo nee, denkt u dat dat in de toekomst kan/zal gebeuren? Wat voor product? Wat wilt u dan weten? 2. Koopwijzers algemeen (laat de koopwijzers nog even gesloten op tafel liggen) • Wat was uw eerste indruk toen u de Koopwijzers onder ogen kreeg? (doorvragen) • Wat vond u op het eerste gezicht sterke kanten? Wat minder sterke kanten? • Wat is een koopwijzer volgens u? Wat vindt u van de term ‘koopwijzer’ (evt associaties). • Wat vindt u van het idee van een koopwijzer? • Denkt u dat er behoefte is aan de informatie? Waarom wel/niet? Aan wat wel/niet? Wat mist u? • Helpen de koopwijzers u/uw collega’s bij het maken van een keuze tussen de producten? Waarom wel/niet, wat wel/niet? Wat mist u? • Is er wat dat betreft verschil tussen de koopwijzers? • Welke vindt u het beste? Waarom? (maak evt. onderscheid tussen onderwerp van de koopwijzer, de inhoud en de vormgeving) • Hoe vindt u de vormgeving van de koopwijzers? • Hoe denkt u dat de koopwijzers het beste verspreid kunnen worden? • Heeft u tips mbt de koopwijzers? • Zou u de Koopwijzer onder de aandacht brengen bij anderen? Zo ja bij wie? met welk doel? • Heeft u in de nabije toekomst interesse in een (andere) koopwijzer? Over welke onderwerp(en)? Welke info verwacht u over dat onderwerp in een Koopwijzer te vinden? • Is er info overbodig? Bv stuk over consumentenpanel, voegt dat wat toe of kan het eruit? Waarom? 3. Bespreking drie koopwijzers (pak de koopwijzers erbij: Leerlingvolgsystemen, Stop Virussen en Digitale schoolborden) • Bespreek de koopwijzers een voor een aan de hand van de thuis ingevulde vragenlijstjes, loop deze bij langs en let op hoge/lage cijfers en de beantwoording van de volgende vragen: • Wat vindt u hiervan? • Wat vindt u van de gegeven informatie? Zijn dit de dingen die u wilt weten? Zou willen weten? als u dit aan wilt schaffen? Wat mist u? • In hoeverre ondersteunt deze koopwijzer bij het nemen van een beslissing? Mist u iets? • Hoe zou deze koopwijzer het beste verspreid kunnen worden? • Heeft u tips (evt. betere aansluiting bij informatiebehoefte, evt. betere ondersteuning bij koop)?
BIJLAGE 2 Respondenten
Aan het onderzoek hebben 12 respondenten meegedaan. In totaal zijn 6 ICT-coördinatoren en 6 docenten geïnterviewd, in de periode tussen 20 december 2007 en 12 februari 2008. De meeste ict-coördinatoren zijn tevens docent. Zij zijn een aantal dagdelen vrijgesteld van lesgeven voor hun ict-taken. Zes respondenten zijn werkzaam in het primair onderwijs, zes in het voortgezet onderwijs. Hieronder vindt u een overzicht van de respondenten. De gegevens zijn geanonimiseerd.
M/v Lft. Beroep
Opl.
1
V
45
Lerares PO, speciaal onderwijs
WO
2
M
52
Docent Nederlands VMBO
WO
Surinaamse achtergrond
3
V
32
Plv ICT-coördinator PO
HBO
tevens intern begeleider
4
M
53
Docent Aardrijkskunde Havo/Vwo
WO
5
M
38
Leraar PO, groep 8
HBO
6
M
53
ICT-coördinator praktijkschool
HBO
tevens teamleider/docent
7
M
56
ICT-coördinator VMBO
HBO
tevens docent informatica
8
M
29
Docent lichamelijke gymnasium
9
M
36
ICT-coördinator PO
HBO
10
V
35
Lerares PO, groep 1 en 2
HBO
11
V
26
ICT-coördinator PO
HBO
Geeft les in groep 5 & 7
12
M
41
ICT-coordinator VO
HBO
tevens docent informatica
opvoeding, HBO
Bijzonderheden
geeft ook Spaans geeft les in groep 7
BIJLAGE 3 Vragenlijstjes per Koopwijzer
Digitale schoolborden Vragenlijst Kennisnet Lezersonderzoek Koopwijzers A.U.B. THUIS INVULLEN EN MEENEMEN NAAR HET INTERVIEW Geef rapportcijfers voor de volgende onderdelen en zet er (eventueel) kort bij waarom: De koopwijzer als geheel: Toelichting:
De vormgeving (foto’s, opmaak, lettertype): Toelichting:
De duidelijkheid: Toelichting:
De volledigheid: Toelichting:
De bruikbaarheid: Toelichting:
De inhoud: in hoeverre draagt de koopwijzer bij aan het maken van een goede keuze: Toelichting: De voorkant: Toelichting:
Het voorwoord (pagina 2): Toelichting:
Wat is een digitaal schoolbord? (pagina 3): Toelichting:
De testopzet (pagina 4-5): Toelichting:
De test (pagina 6-10): Toelichting:
Tabel (p12-13): Toelichting:
Wat vindt u? (p14) Toelichting:
Nawoord, checklist en colofon (p15) Toelichting:
Leerlingvolgsystemen Vragenlijst Kennisnet Lezersonderzoek Koopwijzers A.U.B. THUIS INVULLEN EN MEENEMEN NAAR HET INTERVIEW Geef rapportcijfers voor de volgende onderdelen en zet er (eventueel) kort bij waarom: De koopwijzer als geheel: Toelichting:
De duidelijkheid: Toelichting:
De vormgeving (opmaak, lettertype): Toelichting:
De volledigheid: Toelichting:
De bruikbaarheid: Toelichting:
De inhoud: in hoeverre draagt de koopwijzer bij aan het maken van een goede keuze: Toelichting:
De voorkant: Toelichting:
De inleiding (p3): Toelichting:
Test LVS-pakketten basisonderwijs (p4-7): Toelichting:
Test LVS-pakketten voortgezet onderwijs (p8-11): Toelichting:
Tabel Leerlingvolgsystemen (p12-13): Toelichting:
Consumentenpanel (p14): Toelichting:
Nawoord en checklist (p15): Toelichting:
Stop Virussen Vragenlijst Kennisnet Lezersonderzoek Koopwijzers A.U.B. THUIS INVULLEN EN MEENEMEN NAAR HET INTERVIEW Geef rapportcijfers voor de volgende onderdelen en zet er (eventueel) kort bij waarom: De koopwijzer als geheel: Toelichting:
De duidelijkheid: Toelichting:
De vormgeving (opmaak, lettertype): Toelichting:
De volledigheid: Toelichting:
De bruikbaarheid: Toelichting:
De inhoud: in hoeverre draagt de koopwijzer bij aan het maken van een goede keuze? Toelichting: De voorkant: Toelichting:
Het voorwoord (pagina 2): Toelichting:
Virussen herkennen (pagina 3-4): Toelichting:
Virussen, verspreiding en bestrijding (pagina 5-6): Toelichting:
Antiviruspakketten in een netwerk (pagina 7-9):
Toelichting:
De pakkettentest (pagina 10-13): Toelichting:
Wat vindt u? (p14): Toelichting:
Voorkomen beter dan genezen (p15): Toelichting:
