Koninginneteelt simpel beginnen, en door samenwerking simpel houden
Koninginneteeltdag 28-01-2012 Henk Kok
Onderwerpen
Waarom ga je koninginnen telen Toenemend effect van KT Complexiteit van KT Stappen in het KT proces KT programma’s KT als verenigingsactiviteit
Waarom ga je koninginnen telen ? Niemand begint aan KT omdat de methode simpel is uit te voeren. KT moet voordelen bieden, die opwegen tegen de moeite die het kost. De voordelen worden verwoord in selectie doelen Het doel van KT is het verkrijgen en behouden van volken met eigenschappen die beantwoorden aan je selectiedoel.
Wat is Koninginneteelt (KT) Koninginneteelt is het vermeerderen van koninginnen. KT veronderstelt kennis over de wijze waarop koninginnen op natuurlijke wijze in een volk verschijnen. Aansluiten op de natuurlijke wijze van ontstaan, geeft de beste resultaten.
Koninginneteelt
Koningin is moeder van alle bijen.Luis Méndez de Torres (1586) Ei uit werkstercel overgezet in koninginnedop ontwikkelt zich tot een koningin Overlarven Koninginneteelt
Schirach Weygand
Wankler
Toenemend effect van KT Opruimen van te kleine en zieke volken. Vervangen van de slechtste koningin door een betere
Darren, van slechte volken doen niet meer mee in bevruchting Darren, van slechte volken worden vervangen door betere
Bewust natelen van het beste volk en de nateelt gebruiken om de overige koninginnen te vervangen
Verspreiden van ramen met darrenbroed van het beste volk naar de overige volken
Geteelde koninginnen naar bevruchtingseiland brengen of insemineren van koninginnen
Selectie van de darren, voor bevruchting op eiland of middels KI
Complexiteit van de KT De theorie achter de uitvoering van de verschillende handelingen, is niet eenvoudig. Het KT proces kent veel stappen met veel variatie in technieken en methoden Elke stap is tijdgebonden, in een teeltkalender Het volledige KT proces is alleen uitvoerbaar bij een minimum aantal volken, en door samenwerking ook voor een kleine imker bereikbaar.
Beperken stappen en variaties Beperken tot enkele stappen, elke stap eenvoudig houden, moeilijke stappen uitbesteden. Alleen vermeerderen door deel te nemen aan doppenproject, slechtste koningin vervangen Testen op beperkt aantal eigenschappen, om te bepalen wat de slechtste koningin is.
Teeltkalender aangepast op KT- methode Instelbare spreadsheet, voor gebruik Jentersysteem
Methode met eenvoudige theorie Telen in moerloos volk. Door gebruik te maken van zwermmoeren te laten sluiten en gebruiken. Maken van bevruchtingsvolkjes uit moerloos volk. Bevruchtingsvolk uit bouwen tot in te winteren volk
Stappen in het KT proces Testen Vergelijken Selecteren Vermeerderen Paren Vervangen
Testen Testen is het meten aan een eigenschap van een volk Samenhang van eigenschappen Direct herkenbaar, eenvoudig meetbaar Voorwaarden voor het testen Getrapt testen Objectief testen Goede administratie van gemerkte kasten en koninginnen
Eigenschappen van een volk Honingopbrengst Zachtaardigheid
Haalgedrag Raatvastheid
Overwinteringscapaciteit
Opvliegerig
Voorjaarsontwikkeling
Levensduur werksters Zwermtraagheid Ziekte Hygienisch gedrag Varroa-ontwikkeling
Raseigenschappen
Samenhangende eigenschappen Een volk wat goed de winter is doorgekomen heeft meestal geen ziekte, ontwikkelt zich goed in het voorjaar zal een goede honingopbrengst hebben als het weer en de standplaats goed is Een volk met een goed hygienisch gedrag, zal minder snel ziek worden en varroa minder kans geven om zich snel te ontwikkelen Een volk wat niet opvliegt rustig op de raat zit zal niet steken.
Raseigenschappen Zwermtraagheid
Direct herkenbaar, eenvoudig meetbaar Herkenbaar
Eenvoudig Meetbaar
Direct
Niet direct
Honing 1 Ziekte
Hygiene
Moeilijk 2
Rustig Steken
3
Varroa 4
Zwermtraagheid
Meetbaarheid Meetfrequentie
2 keer per jaar Bij elke handeling Elke week of dag
Meetschaal
Ordinaal Nominaal Interval Ratio
Meetprocedure
Opnemen Schatten Telle n
Apparatuur
Wegen
Direct telbaar, zichtbaar Loupe, microscoop Weegschaal
Meetraam
Getrapt testen Het tot uitdrukking komen van de eigenschap, is afhankelijk van
Voorwaarden voor een succesvolle selectie
Ideale waarnemings periode
Zachtaardigheid
Dracht, jaargetijde
Geen dracht
Na zomer
Zwermtraagheid
Jaargetijde, Sterkte volk, Dracht
Eigenschap
Honingopbrengst
Standplaats, Sterkte volk
Varroaresistentie
Varroabesmetting en ontwikkeling bijenvolk
Varroatoleranti e
Varroabesmetting en Sterkte volk
Volken die tijdens sterke dracht in mei/juni meer dan 50 kg opbrengen Geen bestrijding
Fruitteelt koolzaad
Na zomer Herfst.
Objectief testen Testprotoco l
Varroaval
Broednest oppervlak
Zachtaardigheid
Normaliseren Selectie index Uitruimgedrag \ hagelschot
Gewichtstoename
Normaliseren Om een meetwaarde om te zetten naar een getal tussen 0 en 1 Meet waarde P
-
Gemiddeld P over alle volken van de stand
meetwaarde P Spreiding van P om Gemiddelde
Selectie index Eigenschap Broed oppervlak
Weegfactor 0.1
Hagelschot
0.3
Varrao-val
0.2
Hygienisch gedrag
0.2
Honingproductie
0.1
Defensief gedrag
0.1
Genormaliseerd
SI = (cm2 broed x 0.1) + (% hagelschot x 0.3) - (Varroa x 0.2) + (% hygiene x 0.2) +(gewichtstoename x 0.1) - (aantal steken x 0.1)
Tellen op tot 1
0<=SI<= 1
Administratie Codering van koninginnen
Stamboom codering Teeltcodering Afstamming
Codering van kasten
K01 R01 S01 Z01 D01 A01 E01
Kastkaart Standkaart
Op de kast staat de code van de koningin
Voorwaarden voor testen Voldoende volken testen om te kunnen vergelijken Opnemen en verwerken van de meetgegevens, kost tijd en moet je begroten om een goede planning te kunnen maken. Het testprotocol beschrijft alle uit te voeren metingen en het tijdstip wanneer deze uit te voeren Een goede administratie is de basis voor het testen
Testen in samenwerking 2 imkers Vervangen Jaar 1
Telen
Testen
Selecteren
V110.. V114 V120 ..V124 V110.. V114 V120 ..V124
Jaar 2 V210.. V214 V220 ..V224
10 Dochters V210.. V214 V220 ..V224
Jaar 3 V310.. V314 V320 ..V324
V120
10 Dochters
V223
Stamboomcodering 1a
1b
2a
3a
2b
3b
6a
4b
4a
6b
7a
7b
12a
12b
Systematiek 1
Stamboomsystematiek 01 12b
12a
4b
6a
6b
7a
7b
3b
2b
4a
1b
3a
2a
1a
Testvolk
Systematiek 2
Stamboomsystematiek 02
darrenvolk Fibonacci reeks
darren
moeders Fibonacci reeks Systematiek 3
Stamboomsystematiek 03
Fibonacci reeksen
Meetschaal
Vergelijken Volken op eigen stand Volken verschillende eigenaren Volken op verschillende standen Corrigeren voor: Omgevingsfactoren Behandeling \ Beoordeling Inteelt Aandeel werkster\koningin in prestatie
Selecteren Uitgangspunt selecteren met behoud van normale imkerpraktijk! Vraagstelling Van welke volk ga je natelen Naar welk bevruchtingseiland ga je
Op basis van teeltwaarde ? Discussie Cursus Bijen Genetica 2008/2009
Teeltwaarde TWB verhoogt de nauwkeurigheid van de selectie Met TWB wordt de populatie waaruit je kunt selecteren groter dan je eigen kenniskring Selectie op eigenschappen met lage erfelijkheidsgraad is alleen mogelijk met TWB
Teeltwaarde Berekening
TWB verhoogt nauwkeurigheid selectie Eigen prestatie volk Aandeel Koningin
vergelijken
Aandeel Werksters
Prestatie van verwante volken Moeder, dochter Zusters, Half zusters met verschillende vader en dezelfde moeder Of dezelfde vader met verschillende moeder
Half zustervolken met dezelfde vader
Verwantschap
Verwantschap
Populatie waaruit te selecteren Binnen Beebreed zijn van elke koningin haar moeder en dochters bekend, met hun prestaties. koningin de darren bekend met wie ze gepaard heeft dar die gepaard heeft met een koningin, bekend wie de moeder is.
Erfelijkheidsfactor
Teeltwaarde berekening Stamboom
Inteelt coefficient
CVV
Coeffient van verwantschap
AGR
Additieve genetische relatie
IC
DR
Dominantie relatie
AGC
Additieve genetische covariantie
TWS
Teeltwaardeschatting
Vermeerderen KT in engere zin
Fasering
Materialen
Teeltstof
Vereenvoudiging door uitbesteden Vereenvoudiging door combineren van verschillende fases
Fasering Startervolk Moerloos volk Pleegvolk
Broedstoof
Bevruchtingsvolk
Aanzetten van koninginnecellen Verzorgen van cellen tot aan sluiten Van gesloten cel tot uitlopen Verzorging van de uitgelopen koningin Doppen methode
OTS Boog Apidea snede Verzamel Broed aflegger
Verzamelbroedaflegger
Teeltmateriaal Zonder overlarven
Boogsnede Hopkins OTS
ON THE SPOT QUEEN REARING
Jenter / Nicot Cupularve
Door overlarven
Overlarven
Teeltraam
Doppenproject
Materialen Teeltvolk Pleegvolk Teeltraam Overlarfnaald Jenterraam Starter
Voerraam
Uitgebouwd raam Opalith plaatjes
Broedstoof
Bevruchtingskastje
Dopjes
Darrenzeef
Apifonda
Darrenzeef
Vullen van starter
Vullen van bevruchtingskastjes Ed Pieterse
Boogsnede
Miller
Hopkins
HopkinsSims
www.mdasplitter.com
OTS
Mel Disselkoen
Volk tijdelijk moerloos maken
Celwand breken
Broed minder dan 2 dagen oud
Na7 dagen gesloten doppen
ON THE SPOT QUEEN REARING
www.mdasplitter.com
Mel Disselkoen
Nicot Cupularve
Overlarven Techniek Larven opzuigen Larven uitspoelen
Larven opzuigen
http://www.karlheinz-graf.de/js/imkerei/bogenschnitt.php
Techniek overlarven
http://www.karlheinz-graf.de/js/imkerei/bogenschnitt.php
Larven uitspoelen Zwarte nylonkous over een emmer spannen Lauw water over het broedraam gieten Raam op kous vlak afkloppen
Larven zijn op zwarte oppervlak goed zichtbaar en met een overlarfnaald op te scheppen http://www.flickr.com/photos/motivsucher/3530838954/
Teeltraam
Aanzetten van koninginnecellen Noodsituatie vanwege hopeloos moerloosheid
Redcel
Reproductie zwerm, omdat er voldoende voorraad en bijen aanwezig zijn om zwermen te vormen
Zwermcel
Zwerm uit ruimtegebrek
Zwermcel
Inferieur beschouwde koningin wordt vervangen
Vervangingscel
Foto’s
Pleegvolk Gezond vitaal volk
Volk wat in zwermstemming gebracht kan worden
Goed volk wat krap gezet is Broed verzamel aflegger
Broedstoof Kweek van grote aantallen koninginnen Directe controle uitgelopen koningin
Moergoed pleegvolk wordt onrustig bij gesloten doppen
Bevruchtingsvolk Groot genoeg, met voldoende werksters om koningin te verzorgen, Voldoende broedgelegenheid voor eerste beoordeling Controleerbaar op bevruchtingsresultaat Transporteerbaar
Apidea
Kielerkastje
EWK
Drieramer
Moerloosheid creeren Tijdelijk moerloos gemaakt volk
Verzamelbroedaflegger
Starterkastje
Koninginnecellen
Redcel
Vervangingscel Zwermcel
Paren
Paren op stand Reizen naar een bevruchtingsstation Kunstmatige inseminatie Kweken van darren
Bevruchtingsstations Nederland Carnica Schiermonnikoog, Vlieland
Buckfast Marken en Ameland
Primorsky Neeltje Jans
Carnica Kreverhille
Vervangen Invoeren van koninginnen
het succes is afhankelijk van een aantal factoren gebaseerd op geuren, genen en feromonen. Literatuur: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond, september 1996.
Darrenteelt
Grootmoeder
Moeder, darrenvolk
Darren
Benodigde darren(volken) 12 tot 18 darren per koningin darren 2000 darren per darrenvolk
koninginnen
30% met sperma 700 11% veel sperma 220
38-58 12-18
Met 1 darrenvolk kunnen ongeveer 40-60 koninginnen bevrucht worden 10-20 2 darrenvolken
ongeveer 80-120 20-40
Resultaat van een bevruchtingsstation
6
70% koninginnen met minimaal een concentratie van 4,5 10 s/μl Vuistregel 100 koninginnen zijn 4-10 darrenvolken nodig ?
KT programma’s Voorstel Hayo
KT programma 1e seizoen: Moeren telen, bevruchten, invoeren in hoofdvolken 2e seizoen: Beoordelen van alle volken Natelen van alle volken Einde seizoen selectie en invoeren van uitverkoren nateelt Uitwerking
KT programma 2.1 Elk seizoen test je 10 volken Door meerdere imkers, bijvoorbeeld 2
KT programma 2.2 Van elk volk 4-5 moeren natelen in 3/6 raams volkjes (=45 volkjes) Deze volkjes hou je als ze goed zijn niet in een 3 ramer of 6 ramer Er zal verschil zijn in de nateelt van een koningin. Dus deze volkjes ook testen ! Ontwikkelingsnelheid, raatvastheid en varroa-groei. Mogelijk nateelt volken inwinteren zodat ook de overwinteringscapaciteit wordt getest
KT programma 2.3 Beoordelen van de 10 volken gedurende het seizoen
Deze 10 volken moet de koningin behouden, dus eventuele zwermbehandeling, koningin tijdelijk uitnemen en terug plaatsen.
KT programma 2.4 Einde seizoen de beste 3 volken daaruit selecteren
Selectie op basis van eigen prestatie !
KT programma 2.5 Nateelt van deze 3 volken in hoofdvolken invoeren Er zijn 15 nageteelde volken, van deze 3 geselecteerde volken Uit deze 15 nateelt volken moeten we 7 volken selecteren om in te voeren in de resterende niet geselecteerde testvolken. Om overwintering te beoordelen eigenlijk deze 15 inwinteren en pas in voorjaar de 7 volken hieruit selecteren als testvolk. Zodat we 10 test volken hebben in 3de seizoen.
KT programma 2.6 De 3 geselecteerde moeren van de oorspronkelijke volken zo mogelijk aanhouden Zodat ik de gemaakte keuze kan controleren met de berekende Teeltwaarde en opnieuw kan natelen. Voordeel van dit programma Meer zekerheid dat waardevolle koninginnen blijven behouden, als deze de winter niet overleeft
KT programma 2e seizoen beginnen met 10 volken Van elk volk 4-5 moeren natelen in 3/6 raams volkjes (=45 volkjes) Beoordelen van de 10 volken gedurende het seizoen Einde seizoen de beste 3 volken daaruit selecteren Nateelt van deze 3 volken in hoofdvolken invoeren De 3 geselecteerde moeren van de oorspronkelijke volken zo mogelijk aanhouden
KT als verenigingsactiviteit Verspreiding kennis
Doelstelling
Verkleinen afbreukrisico van KT Meerdere starters Klaarmaken bevruchtingskastjes Meerdere pleegvolken Voldoende bijen voor vullen bevruchtingsvolkjes Overlarven wordt gedaan door diegene die dat het beste kan. Gezamelijk reizen
KT als verenigingsactiviteit
Opzetten van een volledig KT programma waaraan elke kleine imker kan deelnemen, zodat hij de voordelen kan plukken die een volledig programma biedt en niet beperkt wordt door het kleine aantal volken wat hij daarvoor inzet. Neem als vereniging deel aan de Duurzame Bij en of Beebreed
Meerdere starters
Klaarmaken bevruchtingskastjes
Meerdere pleegvolken
Voldoende bijen voor vullen bevruchtingskastjes
Overlarven door diegene die dat het beste kan
Gezamelijk reizen
