Knallen met je vrienden!
Leuk, maar ook voor anderen?
Vooraf Oud en nieuw is leuk en gezellig: oliebollen eten, spelletjes doen, televisie kijken, met zijn allen aftellen tot twaalf uur en vuurwerk afsteken. Hartstikke leuk. Maar soms hebben anderen last van jouw gedrag. Of doe je iets wat strafbaar is. Wat weet jij over vuurwerk? En hoe ervaren verschillende mensen de jaarwisseling? Jeroen en Fatma kregen een Halt-straf omdat ze overlast veroorzaakten. Zou jij ook in zo’n situatie terecht kunnen komen? Of sta jij sterk in je schoenen en zorg je dat je niks strafbaars doet? Lees er alles over in dit boekje!
Wist je dat? • De helft van de vuurwerkslachtoffers is jonger dan 21 jaar. • 30% van de vuurwerkslachtoffers heeft zelf niks afgestoken. Zij zijn geraakt door vuurwerk van een ander. • De meeste verwondingen door vuurwerk zijn aan de ogen. Draag daarom een veiligheidsbril en hou afstand.
Hoe vieren zij oud en nieuw? John, 42: “Oud en nieuw is altijd een bijzonder moment. Bij ons in de straat is het dan druk en gezellig. Iedereen komt wel even naar buiten voor een praatje.” Jeroen, 13: “Eén van mijn vrienden krijgt elk jaar rotjes en babypijltjes van zijn broer. Die steken we stiekem af. Soms doet hij dan iets waar ik het niet mee eens ben, maar daar zeg ik niets van.” Niels, 28: “Vorig jaar werd ons feest flink verziekt door een groepje jongeren dat vuurwerk door het open raam naar binnen gooide. Het scheelde weinig of er was iemand gewond geraakt!” Maaike, 12: “Onze buurjongens hadden vorig jaar illegaal vuurwerk in de schuur liggen. Ik had toen heel veel nachtmerries. Ik droomde iedere nacht dat ons huis ontplofte.”
Wist je dat? • Je mag vuurwerk alleen afsteken tussen 18.00 uur ’s avonds op 31 december en 02:00 uur ’s nachts op 1 januari. • Je mag natuurlijk geen illegaal vuurwerk in bezit hebben, kopen of afsteken. 2
3
Jeroen en Fatma krijgen een Halt-straf ‘Mijn ouders waren teleurgesteld’ Jeroen (13) vernielt een prullenbak met illegaal vuurwerk. Hij krijgt een Halt-straf van acht uur voor vernieling. “Ik liep op oudjaarsdag met een vriend door de buurt en we staken vuurwerk af. Hij had illegaal knalvuurwerk bij zich. Best spannend vond ik. De eerste staken we af op een veldje. Toen kwam hij op het idee om de tweede in een prullenbak te gooien. Hij vond dat ik het moest doen. Ik wilde eigenlijk niet maar durfde dat niet te zeggen. Toen ik het ding had aangestoken en in de prullenbak gegooid, reed er net een politieauto langs. Mijn vriend rende hard weg maar ik was te laat. Ze hadden me al gezien. Op dat moment ontplofte de prullenbak en klapte de voorkant eraf. Ik moest mee naar het politiebureau.“ Jeroen voert drie gesprekken met een medewerker van Halt. Ook moet hij de schade betalen en opdrachten maken over het veilig afsteken van vuurwerk. “Mijn ouders waren teleurgesteld. Dat vond ik heel erg. Ook kwam ik erachter dat het vervangen van zo’n prullenbak vijfhonderd euro kost. Bij Halt ontdekt Jeroen hoe gevaarlijk illegaal vuurwerk kan zijn. Hij snapt nu waarom illegaal vuurwerk strafbaar is. “Maar het meest schrok ik van hoe gevaarlijk het vuurwerk was dat we hadden. Als je daar niet voorzichtig mee omgaat kun je ernstig gewond raken. Het vuurwerk is dus niet voor niets illegaal in Nederland. We spraken samen met mijn ouders over wat ik heb gedaan. Ik wist eigenlijk niet zo goed waarom ik illegaal vuurwerk in een prullenbak heb gedaan. Misschien voor de spanning en uit nieuwsgierigheid. Maar in mijn eentje zou ik zo iets niet hebben gedaan. Ik besef nu dat ik zelf kan kiezen wat ik wel en niet doe.”
Fatma (16) scheldt een politieagent uit. Ze krijgt een Halt-straf van twaalf uur voor belediging. “Mijn neef raakte gewond door vuurwerk. Hij lag op straat en had veel pijn. Wij hadden geen idee hoe ernstig het was. We konden ook niks voor hem doen, alleen maar wachten en hem geruststellen dat de ambulance onderweg was. Maar dat leek zo lang te duren, dat we in paniek raakten en boos werden. Op alles en iedereen. Toen ook nog eens de politie kwam en niet de ambulance, raakte ik helemaal in paniek. De eerste agente die ik tegenkwam, schold ik uit. Toen werd ik aangehouden.” Fatma voert drie gesprekken met een medewerker van Halt. Ook biedt ze twee keer haar excuses aan: in een persoonlijk gesprek met de politieagente en later nog eens in een excuusbrief. “Nu snap ik dat mijn gedrag alles alleen maar erger heeft gemaakt. Maar op dat moment zag ik dat niet zo. Ik was boos en in paniek. En vond het allemaal zo lang duren. Maar door te gaan schelden, duurde alles alleen maar langer.” Bij Halt ontdekt Fatma wat de gevolgen van haar gedrag zijn. Ze weet nu dat beledigingen ook bij politieagenten hard aankomen. “In de gesprekken bij Halt, heb ik geleerd om situaties ook van de andere kant te bekijken. Toen schrok ik wel van wat ik eigenlijk gedaan heb. Ik zal niet meer zo agressief reageren. Hulpverleners moeten gewoon hun werk kunnen doen.”
Om redenen van privacy zijn de namen van de geïnterviewden veranderd.
4
5
Je hebt een keuze! Soms kom je met vrienden in een situatie waar je je helemaal niet prettig bij voelt. Omdat je vindt dat ze te veel risico’s nemen of zelfs strafbare feiten plegen. Doe jij dan toch mee? Probeer je je vrienden te overtuigen om te stoppen? Of loop je weg?
Hoe kun je nee zeggen? • Weglopen. Dit voelt misschien kinderachtig maar is nog altijd beter dan iets strafbaars doen. • Kijk goed of er iemand in de groep is die zich ook niet helemaal prettig voelt. Is iemand heel stil? Of kijkt iemand weg? Probeer samen de rest van de groep te overtuigen om te stoppen. • Argumenten geven waarom je niet mee wil doen. Bijvoorbeeld: - Je wilt niet dat andere mensen last van je hebben. - Je wilt geen schade veroorzaken. - Je wilt geen problemen met de politie. • Voorstellen om wat anders te gaan doen.
Hoe vieren zij oud en nieuw?
Kijk goed naar de foto. Wat zou jij doen als je bij dit groepje jongeren hoort? A Ik heb dit bedacht. Lachen toch?
B C D
Ik vind dit niet leuk. Ik loop weg. Ik vind dit niet leuk en maak dat duidelijk aan mijn vrienden. Vuurwerk afsteken is vet maar het is niet de bedoeling een prullenbak kapot te maken. Ik vind dit niet leuk maar doe toch mee. Ik ben bang dat ze me anders kinderachtig vinden.
Antwoord A gegeven? Jij houdt wel van wat spanning. Daar is niets mis mee. Maar het is niet OK om spullen kapot te maken. Wist je dat je hier een Halt-straf voor kunt krijgen? Antwoord B gegeven? In een groep is het soms moeilijk om voor je eigen mening uit te komen. Als je wegloopt, laat je zien dat je het er niet mee eens bent. Weglopen voelt misschien kinderachtig maar is beter dan iets strafbaars doen. Antwoord C gegeven? Jij komt voor je eigen mening uit. Dat is een goede eigenschap. Antwoord D gegeven? Je vindt het moeilijk om voor je eigen mening uit te komen. Probeer toch naar je eigen gevoel te luisteren. Je wilt toch niet betrokken raken bij strafbare feiten? Of iemand verwonden? 6
Lieke, 37: “Wij geven elk jaar een groot feest voor onze vrienden. Dan draaien we de hele nacht harde muziek en drinken we champagne. Natuurlijk waarschuw ik de buren ook altijd.” Jeffrey, 15: “Vanaf 18.00 uur steken wij vuurwerk af. We letten wel op waar. Een oude vrouw vertelde ons dat de knallen haar aan de oorlog deden denken. Dat vond ik wel heftig.” Maud, 18: “Vorig jaar was ik op een supervet feest. Toen ik naar huis wilde gaan, was mijn fiets vernield. Mijn feestgevoel was meteen weg. Geen leuk begin van het nieuwe jaar.”
Wist je dat? • Vanaf 16 jaar mag je zogenaamd categorie 2 vuurwerk kopen bij erkende vuurwerkverkooppunten. Hiervan mag je niet meer dan 25 kilo in bezit hebben. • Als er geen Nederlandse gebruiksaanwijzing bij het vuurwerk zit, heb je te maken met illegaal vuurwerk. • Vuurwerk mag je alleen kopen in Nederlandse officiële vuurwerkwinkels. 7
De jongeren op de foto’s zijn modellen. Halt heeft vestigingen in het hele land en is aanwezig in alle politieregio’s. Het landelijke kantoor is gevestigd in Utrecht. Op www.halt.nl vind je meer informatie over Halt en de contactgegevens van alle vestigingen. 2014
