tklimaa d verbon
Lekker samen feesten
In deze brochure vind je tips om er niet enkel een fijn, maar ook een heerlijk duurzaam buurtfeest of schoolfeest van te maken.
De Stad Gent en Donderdag Veggiedag In 2009 riep Gent als eerste stad ter wereld donderdag uit tot Veggiedag. Sindsdien werd Gent wereldberoemd met dit initiatief en al verschillende steden volgden het voorbeeld. Steeds meer mensen eten een dag per week vegetarisch. Uit een enquête blijkt dat één Gentenaar op zes minstens één dag per week geen vlees of vis meer eet, vooral op donderdag. Zij zijn op zoek naar goeie en lekkere veggie gerechten. Het gaat hier dus vaak om vleeseters die wel eens iets anders willen omdat het goed is voor lijf en planeet.
Klimaat en milieu Door de inwoners aan te sporen om de vleesconsumptie te verminderen, neemt de Stad Gent een grote stap in haar engagement om tegen 2050 een klimaatneutrale stad te worden. Als iedereen in Gent één dag per week geen vlees of vis eet, verminderen de broeikasgassen evenveel als wanneer er 20.000 auto’s van de weg worden gehaald.
Gezondheid Gent kiest ook voor een gezonde stad. We eten te veel vlees en te weinig groenten. Veel vlees eten verhoogt het cholesterolgehalte en het risico op hart- en vaatziekten, sommige kankers, diabetes en overgewicht. Door mee te doen aan Donderdag Veggiedag kies je voor minder vlees en méér groenten en fruit. Hierdoor eet je ook meer vezels, vitaminen en mineralen.
2
Als alle Gentenaren één dag per week vegetarisch eten, verminderen de broeikasgassen evenveel als wanneer er 20.000 auto’s van de weg worden gehaald.
Lekker samen feesten 2 De Stad Gent en Donderdag Veggiedag 4 BBQ met de buren 5 Ready Set Roast 6 Extra groen(ten) 7 (Homemade) saus 8 Feestelijk fastfood 10 Duurzaam & budget vriendelijk feesten 12 Gents Klimaatverbond en Gent en garde 13 Kookworkshops 14 Over EVA 16 Doe je mee?
3
BBQ MET DE BUREN
Verras je buren met een originele veggie barbecue. BBQ BASICS
4 tips voor je veggie barbecue
Olie Marineren Gebruik genoeg olie. Vegetarische Til je tofubrochettes en seitansteaks tot een hoger niveau door ze eerst enkele uren te marineren. Je vindt enkele basisrecepten op pagina 7. Ook gemarineerde groenten zijn heerlijk.
producten bevatten vaak veel minder vet dan vlees. Hierdoor drogen ze sneller uit. Smeer je rooster goed in en voeg wat extra olie toe aan je marinades.
Gereedschap Klemmen is winnen. Een klemroos-
Superpatat Geen barbecue is compleet zonder ge-
ter is onmisbaar als je zelfgemaakte veggieburgers of kleine kerstomaatjes wilt grillen. Met een grillmandje kun je groenten wokken op de barbecue.
pofte aardappelen. Voor een lekkere gerookte smaak leg je de aardappelen rechtstreeks op de houtskool. Er komt geen aluminiumfolie aan te pas.
Gezonde TIP Ook groenten als aubergine, paprika, courgette, champignons of kort voorgekookte venkel doen het goed op de barbecue. Snelle TIP Geen tijd om zelf spiesjes of burgers te prepareren? In de supermarkt of de biowinkel vind je tal van kant-en-klare alternatieven, van
‘brochettes’ over ‘braadworst’ tot ‘pepersteak’. Verwacht je veel volk? Verschillende supermarkten verkopen veggie BBQ-pakketten in maxiformaat.
4
Seitan-Peper-Spiesjes
goed voor 8 spiesjes
400 g seitan (of een andere vleesvervanger) 1 bos lente-uitjes 4 teentjes knoflook 75 ml arachide-olie 3 sjalotten 1 à 2 rode chilipepers (fijngesneden, zaadjes verwijderd) 1,5 el verse gember (fijngesneden) 2 el zwarte peperbollen 1 el korianderzaad 2 à 3 el sojasaus 1,5 el bruine suiker
Maak eerst de marinade: doe de sjalotjes, chilipepers, knoflook en gember in een pan op een zacht vuurtje en laat ze 10 tot 15 minuten garen in de olie. Maal de peperkorrels en het korianderzaad grof in een vijzel. Voeg de gemalen specerijen, de sojasaus en de suiker toe aan de sjalotjes in de pan. Roer om en laat alles nog even opwarmen. Snijd de seitan in blokjes. Giet de afgekoelde marinade samen met de seitanblokjes in een plastic zak, knoop de zak dicht en leg ze enkele uren in de koelkast zodat ze de smaken goed opnemen. Snijd de lente-uitjes in stukken. Giet de seitanblokjes af. Bewaar de marinade! Steek de blokjes en de lente-uitjes afwisselend op een satéstokje. Gril de spiesjes krokant op de barbecue terwijl je ze af en toe nog eens insmeert met de rest van de marinade.
Gerookte Tofu-NectarineBrochettes goed voor 8 spiesjes 350 g gerookte tofu 1 rode paprika 1 courgette 2 nectarines 3 el citroensap 3 el olijfolie 2 teentjes knoflook 3 kl paprikapoeder 3 kl Provençaalse kruiden peper en zout
Maak eerst de marinade. Meng het citroensap met de olijfolie, de geperste knoflook, paprikapoeder, Provençaalse kruiden, peper en zout. Schil de paprika met een dunschiller. Snijd de tofu, de paprika, de courgette en de nectarine in stukken van gelijke grootte. Overgiet ze met de marinade. Roer goed. Maak brochettes door afwisselend stukjes paprika, tofu, courgette en nectarine op stokjes te steken. Leg de spiesjes op de barbecue.
Ready Set Roast
5
EXTRA GROEN(TEN) Stel een BBQ-buffet samen met warme groentegerechten en frisse salades.
Enkele heerlijke TIPS Rucola, kerstomaatjes en bloemkoolcouscous
Maal rauwe bloemkoolroosjes in de blender tot fijne korreltjes. Vermeng deze met de rucola, gehalveerde kerstomaatjes, geroosterde pijnboompitten en basilicumblaadjes. Giet er wat olijfolie of azijn over. Werk eventueel af met gistvlokken.
Rucola-rijstsalade
Meng gekookte basmatirijst met rucola en tomatenpartjes. Voeg wat geroosterde pijnboompitten, dragon, (soja)room en mosterd toe.
Pastasalade met zongedroogde tomaten en kappertjes
Kook penne, boontjes en bloemkoolroosjes apart in water met wat zout en laat ze afkoelen. Meng alles met gehalveerde zongedroogde tomaatjes, kappertjes en basilicum. Voeg een scheutje olijfolie toe en kruid af met peper en zout.
Aardappelsalade met lente-uitjes en pickles
Kook enkele vastkokende aardappelen in de schil gaar. Spoel af met koud water en laat ze uitlekken. Snijd de aardappelen in dikke plakken. Top met lente-uitjes en schijfjes augurk. Maak pickles door wat veganaise, (soja)room en mosterd te mengen in een kommetje. Roer dit door de salade. Kruid af met peper en zout.
Driebonensalade
Kook pasta en laat ze afkoelen. Spoel kidneybonen, pintobonen en borlottibonen en laat ze uitlekken. Meng de bonen met de pasta. Voeg naar smaak andere groenten toe zoals lente-uitjes of paprika. Roer wat (soja)room door de salade. Bestrooi met verse kruiden als bieslook of dille. Kruid af met peper en zout.
6
MINDER VETTIG, EVEN PRETTIG Geen BBQ zonder (homemade) saus.
Pittige hamburgersaus
Pesto
Meng alle ingrediënten goed door elkaar. Smeer ze op je veggieburger (zie p. 8).
Mix alle ingrediënten, behalve de basilicum, fijn met een staafmixer. Mix tot je een smeuïge pasta krijgt. Voeg dan de verse basilicum toe en mix ze kort nog even mee.
100 ml ketchup 2 el agavenectar (of iets anders zoet) 1 el olijfolie 1 tl chilipoeder 1 tl knoflookpoeder 1 tl oregano zout en peper
Veganaise
(zelfgemaakte mayonaise zonder ei) 100 ml (soja)melk 200-250 ml zonnebloemolie 1 el appelazijn 1 tl graantjesmosterd 1 à 2 tl zout Doe de (soja)melk, appelazijn, mosterd en wat zout in een blender. Zet de blender aan en giet hier nu beetje per beetje de olie bij. Hoe meer olie, hoe dikker de veganaise wordt. Klaar!
MEER VEGGIE BBQ tips op
2 teentjes knoflook 3 el olijfolie 3 el zonnebloem- of pijnboompitten 40 g geroosterde cashewnoten 1 el gistvlokken (optioneel) 1 bosje verse basilicum zout en peper
Tomaten-kruidensalsa
3 tomaten olijfolie balsamico azijn verse kruiden (peterselie, basilicum, rucola of bieslook) Pel de tomaten door ze heel even in kokend water onder te dompelen en dan te laten schrikken in koud water. Snijd ze in kleine stukjes en verwijder de zaadjes. Snijd de kruiden en roer ze door de tomaten met wat olijfolie en balsamicoazijn. Lekker met stokbrood.
www.donderdagveggiedag.be
7
FEESTELIJK FASTFOOD
Geen tijd om een volledige BBQ in elkaar te boksen? Deze snelle snacks zijn net zo lekker en klaar in een handomdraai. Belangrijkste benodigdheden? Een BBQ of grill en wat verse ingrediënten.
Zoete Bonenburger
Neem een pistolet met of zonder zaadjes, 1 veggie bonenburger (verkrijgbaar in de meeste supermarkten en biowinkels), 1 eetlepel veganaise of zelfgemaakte hamburgersaus (zie p. 7). Extra? Werk je burger af met veldsla, koriander, een paar plakjes avocado of een schijfje gegrilde ananas. Of vervang de bonenburger door een gegrilde portobello-champignon.
Healthy Notdog
Neem een langwerpig (volkoren) broodje, een veggie braadworst (te koop in de meeste supermarkten en biowinkels), mosterd en ketchup. Extra? Top met zuurkool, gestoofde uienringen of luzerne scheutjes.
MEER RECEPTEN www.donderdagveggiedag.be
8
Recepten
DONDERDAG VEGGIEDAG Kookboek
alles in de keukenrobot. Voeg tenslotte de peterselie, de geraspte citroenschil, (de gistvlokken,) de maïzena, de nootmuskaat, peper en zout toe en meng alles goed. Vorm ronde schijven van het mengsel en bak de burgers in olijfolie goudbruin.
Veggieburgers
350 g seitan (of een andere vleesvervanger) 1 sjalotje 1 kleine wortel 1 bosje bladpeterselie 1 citroen 1 teentje knoflook ½ eetlepel bloem 2 eetlepels witte wijn 30 g broodkruim (1 eetlepel gistvlokken) 2 koffielepels maïzena vermengd met 1 el water snuifje nootmuskaat peper en zout olijfolie Snijd de seitan in blokjes. Pel het sjalotje en de knoflook en snipper ze fijn. Snijd de wortel in stukken. Hak de peterselie en rasp de schil van ½ citroen. Verwarm wat olie in een bakpan en stoof hierin het sjalotje, voeg de wortel, de bladpeterselie en de knoflook toe en laat stoven tot de groenten half gaar zijn. Voeg de seitan toe en bak verder tot de groenten gaar zijn. Strooi wat bloem over de pan, blus met witte wijn en laat uitdampen. Neem de pan van het vuur en laat het mengsel afkoelen. Voeg het broodkruim toe en maal
Gevulde paprika
225 g uien 1 teentje knoflook 100 g bleekselderij 225 g hazelnoten 2 paprika’s (100 g geraspte kaas) ½ koffielepel tijm ½ koffielepel marjolein peper en zout Verwarm de oven voor op 200°C. Pel en snipper de ui en de knoflook. Hak de selderij fijn. Maal de hazelnoten. Meng de noten, (de geraspte kaas,) de ui, de knoflook en de selderij. Kruid met tijm, marjolein, peper en zout. Halveer de paprika’s zodat je twee bootjes krijgt en vul ze met dit mengsel. Giet 1 cm water in een ingevette ovenschaal, plaats de paprika’s daarin en bak ze gedurende 35 minuten.
9
Lang zullen we feesten…
Tips voor duurzame (en budgetvriendelijke) feesten
Promotie « Mond-tot-mondreclame werkt het best en kost geen cent. Ook uitnodigingen via facebook, mails en nieuwsbrieven zijn handig en goedkoop. « Plaats een berichtje in een bestaand promotiekanaal, bijvoorbeeld het Uit in je buurt-krantje. « Laat je toch flyers of affiches drukken? Ga voor een realistische (beperkte) oplage. Een strategisch opgehangen affiche heeft vaak meer effect dan tientallen flyers.
Decoratie « Kies voor herbruikbare tafellakens en servetten. Ga voor ‘echte’ borden en bestek. Veel feestelijker en geen afval. « De straat versieren met lichtjes is mooi, maar overdrijf niet. Kies lichtslingers met led-lampjes of spaarlampen. Sluit de slingers zoveel mogelijk aan op het bestaande net. « Originele decoratie? Snuffel op zolder(s) of bezoek een kringwinkel in je buurt. « Warmtestralers verwarmen vooral de buitenlucht. Een extra trui en/of sjaal zijn een pak efficiënter.
Drank « Zet karaffen kraantjeswater op tafel. Makkelijker, goedkoper en milieuvriendelijker kan niet. « Gebruik glazen of herbruikbare bekers.
10
Tap uit vaten en schenk -bij voorkeur- uit grote flessen met statiegeld. Fruitsap, frisdrank en water kun je aanbieden in kleine glazen flesjes. « Vermijd wegwerpverpakkingen. Herbruikbare bekers kun je gratis - mits een kleine waarborg - ontlenen bij IVAGO. Na het feest breng je ze proper terug. Interesse? www.ivago.be « Go bio. Biologische fruitsappen en wijnen bevatten geen residu’s van pesticiden, kunstmatige kleurstoffen en additieven.
Eten « Bied hapjes aan in een eetbare verpakking: op een blaadje witloof, in een wrap of gewikkeld in een buideltje van filodeeg. « Kies voor grootverpakkingen: minder afval en goedkoper. « Go local. Kies voor lokale en seizoensgebonden producten. Die kosten minder energie bij de productie, bewaring en transport. Meestal zijn ze ook goedkoper. Koop ze op de (bio)markt of in de boerderijwinkel. www.boerenbrood.eu « Gebruik je toch exotische ingrediënten? Ga dan voor fairtradeproducten. « Maak een realistische inschatting van de hoeveelheid hapjes en maaltijden. Toch nog restjes? Verdeel ze onder de buurtbewoners. Of organiseer een ‘tweede feest’ voor de kuisploeg. « Bewaar voeding koel. Zorg ervoor dat producten die snel bederven niet
langer dan twee uren in de ‘gevaarlijke’ temperatuurzone blijven (tussen 4°C en 65°C).
Geluid « Laat de decibels niet te hoog vliegen. Feestmuziek hoeft niet loeihard te staan. Hou zelf het geluidsniveau onder controle, door (gratis) een sonometer te ontlenen bij de Dienst Milieutoezicht, Braemkasteelstraat 41, 9050 Gentbrugge, 1ste verdieping. « Waarom geen akoestisch optreden organiseren? Sfeervol en authentiek. « Andere tip: Begin vroeg en eindig vroeg(er). De buren en de opkuisploeg zullen je dankbaar zijn.
Mobiliteit « Met de fietsrouteplanner op www. gentfietst.be vinden de feestvierders de kortste weg naar je buurt. Indien gewenst zonder kasseien of tramsporen. Voorzie een fietsenstalling. « Vermeld de dichtstbijzijnde tram- of buslijn op je promotiemateriaal.
Afvalinzameling « Zelfs als je alle tips volgt, is het onmogelijk om geen afval te hebben. Organiseer dus een selectieve inzameling. Voorzie aparte containers voor papier en karton, glas en PMD. (Ter info: aluminium theelichthoudertjes en kroonkurken horen in de PMD-zak). « Plant enkele ‘afvaleilandjes’ neer op
zichtbare plaatsen. Zo sorteren je bezoekers mee en hoef je geen rond slingerend afval op te ruimen. « Kies op voorhand een verantwoordelijke voor netheid en afval. Hij of zij kan mensen laten sorteren, vuilzakken vervangen en de afvalophaling in orde brengen. « Bij straatfeesten tot 100 deelnemers en beperkt tot 1 straat geef je het afval mee met de gewone huis-aan-huis inzamelronde van IVAGO. « Bij buurtfeesten van meer dan 100 deelnemers duid je een afvalverantwoordelijke aan. Hij of zij neemt contact op met IVAGO voor de afvalophaling. Tip! IVAGO voorziet een gratis feestpakket met handleiding, promotiemateriaal, borstels en handschoenen. Vraag het aan op www.ivago.be.
Eindig in schoonheid « Opgeruimd staat netjes Samen afwassen is gezellig en stimuleert het contact met buren. Was niet af onder stromend water, maar gebruik een spoelbak. « Vraag aan de late gasten om een handje te helpen bij de opkuis. « Gebruik schoonmaakproducten mét ecolabel. « Feest gedaan? Doof het licht. « Vermijd een kater en laat je buurt proper achter. « Als na het straat- of buurtfeest nog een extra opkuis nodig is van de buurt, zijn de kosten voor de organisatoren.
11
Gents Klimaatverbond en Gent en garde Stad Gent streeft ernaar om tegen 2050 een klimaatneutrale stad te zijn. Om deze doelstelling te vervullen, rekent de stad op haar inwoners. Het wil de krachten tussen bedrijven, verenigingen en burgers bundelen en heeft daarvoor het Gents Klimaatverbond opgericht. Eén van de initiatieven hiervan is Gent en garde, waarmee de stad zich engageert voor lokale en duurzame voeding. Gent en garde zet in op een meer zichtbare en kortere voedselketen, op minder voedselverspilling en sociaal waardevolle initiatieven rond voeding. Samen rond de tafel: een sterker symbool voor sociaal contact bestaat er niet. We juichen feesten waar samen gegeten wordt dan ook toe. Gent en garde gaat ook voor duurzamere voedselproductie en –consumptie. Van akker en stadstuintje tot terras en balkon: in heel de stad gaan professionele boeren en moestuinierende amateurs voor duurzame stadslandbouw. De consumenten kiezen voor lokale, bio-, fairtrade en seizoensproducten en vegetarische alternatieven. De aandacht voor de campagne van EVA, Donderdag Veggiedag, is een mooi voorbeeld van hoe Stad Gent al jaren inzet op duurzamere voedingsgewoontes.
Meer info
12
www.gentsklimaatverbond.be
[email protected] www.facebook.com/groups/gentengarde
DONDERDAG VEGGIEDAG KOOKWORKSHOPS
Veel mensen eten regelmatig vegetarisch maar soms ontbreekt het aan inspiratie en kennis eens men in de keuken staat. Waarom geen kookles volgen om de basiskneepjes van veggie koken onder de knie te krijgen? Trommel je buren op en boek een EVA kok die je een heerlijk 3-gangenmenu leert koken. Daarna kunnen jullie samen aan tafel proeven en nagenieten. De Donderdag Veggiedag-kookworkshops kunnen op een eigen locatie of op een locatie die gezocht wordt door EVA. Prijs bedraagt 25 euro/persoon. Mail
[email protected] voor meer info.
13
Over EVA vzw prikkelt iedereen om meer plantaardig te eten. Wil je voor de eerste keer veggie koken? Of zoek je praktische info om je menu volledig plantaardig te maken? EVA helpt je op weg. Ook consumenten, koks, grootkeukens, cateraars en producenten worden geholpen in hun zoektocht naar smakelijke gerechten. Dankzij EVA is Donderdag Veggiedag wereldbekend en besteden restaurants, winkels en grootkeukens meer en meer aandacht aan vegetarische voeding. Het aanbod groeit, maar het gaat nog verder. Ook toekomstige chefs worden uitgedaagd om te experimenteren met vegetarische voeding en ook op politiek gebied probeert EVA vleesvermindering onder de aandacht te brengen. Op deze manier pakt EVA verschillende prangende problemen tegelijkertijd aan: de klimaatverandering, de honger in de wereld en het dierenleed. En het is ook goed voor je eigen gezondheid! Hoe meer mensen plantaardig koken, hoe sneller we een
14
wereld hebben waarin iedereen het beter heeft. EVA maakt het plantaardig, samen met honderenden vrijwilligers zetten ze zich hier iedere dag voor in. Zoek je een veggie restaurant in Gent? Dankzij het handige Veggieplan hoef je niet door de straten te dwalen. Ook in Sint-Niklaas, Hasselt, Brussel en Leuven wijst EVA je de weg. Naast de veggieplannen is er onder andere nog het EVA Magazine. Het verschijnt om de drie maanden en staat boordevol inspirerende recepten, interviews, productbesprekingen, city-trips, kooktips, info voor kinderen,... Kortom: alle info die je nodig hebt om (meer) plantaardig te eten. Naast je abonnement ontvang je ook een EVA-kaart waarmee je korting krijgt in heel wat restaurants, winkels, vakantieverblijven en kooklessen in Vlaanderen en Brussel. Verschillende restaurants en winkels in Gent bieden de EVA-korting aan. Meer info op www.evavzw.be
Info
Colofon
Zoek je meer info, wil je vrijwilliger worden of EVA steunen? Surf dan naar www.evavzw.be. Volg EVA ook op Facebook en Twitter @EVAveggies
Gents Klimaatverbond & Gent en garde Voor meer info, surf naar www.gentsklimaatverbond.be Volg ons op facebook www.facebook. com/groups/gentengarde
EVA vzw Steendam 84, 9000 Gent ( 09 329 68 51 Rekeningnummer: BIC TRIOBEBB IBAN: BE53 5230 8011 0153 Foto’s Heikki Verdurme
v.u.
Stadssecretaris Paul Teerlinck Stadhuis, Botermarkt 1, 9000 Gent 2014
15
Doe je mee met DONDERDAG VEGGIEDAG? Een dag per week vegetarisch eten is goed voor… alles en iedereen.
Je verwent je smaakpapillen.
Je ontdekt onbekende ingrediënten, verrassende recepten en fijne restaurants.
Je zorgt voor je lijf en je lijn.
Veggie gerechten leveren je een schat aan vitaminen en mineralen. Bovendien beperk je de inname van schadelijke dierlijke vetten en cholesterol.
Je redt de planeet.
Meer veggie, betekent meer bos en minder broeikasgassen. Er worden minder bomen gekapt voor graasland en veevoeder.
Meer voedsel voor mensen.
1 kilogram rundvlees = 7 à 10 kilogram graan en 15.000 liter water. Minder vleesconsumptie is minder honger.
Minder dieren voor consumptie.
De gemiddelde Belg eet tijdens zijn leven ruim 1.800 dieren. Eet je 1 dag op 7 veggie? Dan consumeer je per jaar 20 dieren minder. Surf naar donderdagveggiedag.be voor recepten, restaurants, tips en tricks.
