Kleinschalige hulp in Congo Kans op een beter leven voor de armen
Opvang voor straatschoffies
Congo in vogelvlucht
Vrouwen in de schoolbank
Kleinschalige hulp in Congo Een land zo groot als Europa, dat regelmatig in het nieuws is door een verscheurende binnenlandse oorlog: dat is Congo. Maar Congo is meer. Het is een land waar mensen zich elke dag zelf moeten inzetten voor een betere toekomst, nu er van de overheid amper iets te verwachten valt.
Congolezen ondersteunen Stichting Vrienden van Pater Peeters helpt deze mensen door projecten te ondersteunen die Congolezen zelf indienen en uitvoeren. Wanneer mensen bereid zijn zich in te zetten voor een bepaald project, verdient dat steun, was al de overtuiging van Jan Peeters uit Ulvenhout (NB) (2005 g), die van 1973 tot 2000 als pater werkzaam was in Congo.
Talloze projecten Sinds 1978 is er door Stichting Vrienden van Pater Peeters geld ingezameld om talloze projecten van en voor Congolezen van de grond te krijgen. Van medische en sociale zorg, landbouw, veeteelt, vakopleidingen tot pastorale zorg. Er zijn werkscholen, waar studenten na de opleiding tot schoenmaker, timmerman of kleermaker een complete uitrusting
meekrijgen, zodat ze meteen aan de slag kunnen. Straatkinderen kunnen terecht in opvanghuizen, waar ze ook een opleiding kunnen volgen. Er is nachtopvang, waardoor tieners een veilige plek hebben om te slapen. Vrouwen volgen alfabetiseringscursussen en brengen kennis over op hun kinderen over hygiëne en gezondheidszorg. Wegen worden zonder overheidssteun hersteld, zodat dorpen bereikbaar blijven. Straatarme mensen en kinderen vinden verzorging in de kliniek van Cerdes. Zonnepanelen en accu’s krijgen een plaats in de dorpen, waardoor mensen naar de radio kunnen luisteren en hun mobieltjes kunnen opladen.
Betere toekomst Het zijn talloze kleine projecten die veel betekenen voor de lokale bevolking. Want mensen met weinig kansen krijgen zo grip op hun leven en vinden weer perspectief op een betere toekomst, met uw steun.
Postbus 76 - 4850 AB Ulvenhout
Hoop op een beter leven Op elke straathoek zijn ze te vinden: de straatkinderen van Kananga, hoofdstad van West Kasayi in Congo. Voor de meeste mensen tellen deze bedelende kinderen niet mee, maar de deuren van Mpokolo wa Muoyo, een opvanghuis in de stad, staan voor hen open.
Straatschoffies Het zijn de allerarmsten die hier terecht komen, van straatschoffies tot jongeren die net uit de gevangenis zijn gekomen. Mpokolo wa Muoyo betekent ‘bron van leven’ en is een project van Stichting Vrienden van Pater Peeters. Het opvanghuis wil hen een perspectief op een beter leven geven. ’s Avonds kloppen straatkinderen aan, die in Mpokolo wa Muoyo
een nacht rustig kunnen slapen, zonder bang te zijn verjaagd of beroofd te worden van hun schamele bezittingen. De problemen zijn groot en divers. Kinderen, vaak niet ouder dan tien jaar, vragen of hun familie weer teruggevonden kan worden, vertelt pater Ivo Vanvolsem die met een aantal medewerkers in het opvanghuis werkzaam is. Het komt regelmatig voor dat ouders op het platteland hun kinderen naar de grote stad sturen in de hoop op een beter leven. “De kinderen, die in de stad alleen maar op straat zwerven, willen graag naar huis. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Zo reed ik met Kalume, een klein jongetje, uren achtereen over slechte wegen om in zijn geboortedorp naar zijn
moeder te zoeken. We vonden haar, maar zij zei dat haar zoontje behekst en gevaarlijk was.” De moeder vertelt dat eerst haar vader was gestorven en toen haar andere zoontje. “Kalume zou de zielen van mensen eten, geloofde ze. Hij mocht niet blijven.” Het kind werd weer teruggebracht naar het opvanghuis, waar hij met hulp van het lokale team van Vanvolsem een eigen toekomst opbouwt. Hier kan hij een opleiding volgen.
Armsten van de armen Behalve kinderen als Kalume, kunnen ook ex-gevangenen hier terecht. “Dat zijn vaak de armsten van de armen”, vertelt Vanvolsem. “Uitschot van de maatschappij, vooral arme jongeren uit ontwrichte gezinnen die geen geld
hebben.” Vanvolsem verzorgt afscheidsdiensten wanneer mensen in de gevangenis zijn gestorven. Ook vangt hij zieke gevangenen op die nergens meer terecht kunnen. “Er zijn ook lichtpuntjes,” vertelt de pater. Twee eenvoudige vrouwen gaven hem onlangs een plastic zakje met kleding mee voor een gevangene. De vrouwen hadden de man voorbij zien komen; zijn handen vastgebonden, blootsvoets, met een vuil gescheurd hemd. “De man was dolgelukkig met die broek en dat hemd.” Mensen die geen naam hebben en er schijnbaar niet meer bij horen, wil de Stichting perspectief bieden. “De ellende is tergend groot, maar we laten de armen met ons opvanghuis zien dat ze niet in de steek worden gelaten.”
Ondanks obstakels blijven helpen Van openbaar vervoer kun je in Congo, Kasayi, eigenlijk niet spreken. Met een terreinwagen zijn de dorpen en steden het beste te bereiken. Maar de bevolking is vitaal en creatief en kleinschalige initiatieven in Oost en West Kasayi ontwikkelen zich, zonder overheidssteun, met inbreng van de bewoners zelf.
Lokale radio We luisteren naar Abbe Nyime en zijn staf, die een lokaal radiostation runnen. Tien miljoen mensen luisteren naar hun programma’s over opvoeding, rechten, herbebossing, landbouw en ontwikkeling van de streek. De inzet van de mensen is enorm, zo blijkt ook uit het verhaal van Marie-Louise Tshibuabua en Angelique Ntumba in Mbujimayi. Deze bijzondere
vrouwen vangen kinderen op in hun eigen huis. Marie-Louise zorgt op die manier voor 28 kinderen en Angelique herbergt er zelfs 74. Zij konden het niet meer aanzien hoe verlaten kinderen op straat probeerden te overleven. Zodra de kinderen achttien jaar oud zijn, gaan ze hun eigen weg. Met als winst dat ze al die jaren een band met anderen hebben kunnen opbouwen. Dat zie je ook gebeuren bij de opvang van dakloze straatjongens in het opvanghuis in Kananga.
Nieuwe slaapzaal Maar er zijn ook veel praktische problemen waar de mensen dagelijks mee worstelen. Zo hoopt pater Ivo Vanvolsem voor het opvanghuis in Kananga een nieuwe slaapzaal te bouwen,
omdat er te weinig plek is voor de jongens.
Kwestie van volhouden “We hebben maandenlang moeten vechten tegen zenuwslopende obstakels, van de bouwvergunning tot de vergunning om een boom om te hakken. En ondertussen steeg de prijs van het cement van dertig naar vierenveertig euro per zak. De fabriek had wel cement, maar geen zakken meer,” vertelt Vanvolsem. De bouw stond stil, totdat de prijs weer zakte. “De muur om het terrein staat er nu. Ook het hout, de golfplaten, deuren en vensters en 48 bedden voor de nieuwe slaapzaal zijn besteld. Het is een kwestie van volhouden en erop vertrouwen dat we niet alleen staan.” Maar de dagelijkse opvang van kinderen en
armen geven de medewerkers nog de grootste zorgen. Zo is de prijs van maïs in anderhalf jaar vier keer zo hoog geworden. Vanvolsem: “Maïs is ons basisvoedsel, we kunnen niet zonder. Ook is het moeilijk medicijnen te krijgen. En als we eraan kunnen komen, zijn ze weer een stuk duurder geworden. Vaak weten we niet goed welk probleem we het eerste moeten aanpakken. We zijn blij met elke hand die naar ons wordt uitgestoken.”
Het opvangen van straatkinderen in Congo is niet gemakkelijk. Het water staat de medewerkers soms tot aan de lippen. “De prijs van maïs is vier keer zo hoog geworden en zonder maïs kunnen we niet.”
AFRIKA
CONGO
Algemene informatie over Congo Uit de ontwikkelingsindex van de VN blijkt, dat Congo tot een van de tien armste landen ter wereld gerekend kan worden. Van nature heeft Congo alle mogelijkheden in zich om een rijk land te zijn: vol mineralen en vruchtbare aarde. Twee tot drie oogsten zijn goed mogelijk. Tot twintig jaar geleden hoorde Congo ook bij de rijkere
landen. Congo ligt in centraal Afrika, ten zuiden van de Sahel. Het land is een democratie, dat vaak wordt overschaduwd door vriendjespolitiek en burgeroorlogen in het oosten van het land.
Delfstoffen De landen rondom Congo interesseren zich vooral voor de delf-
stoffen. In het hart van de Democratische Republiek Congo (RDC) ligt de Kasayi. Net ten zuiden van de Evenaar, waar het klimaat zeer tropisch is. Tot voor kort was er Oost en West Kasayi, maar tegenwoordig beschouwen de mensen het als één gebied.
Levensverwachting De gemiddelde levensverwachting in Congo is 45 jaar (in Nederland worden mensen gemiddeld 79 jaar oud). De lage levensverwachting is niet alleen het gevolg van zware levensomstandigheden, maar ook zeker door de bendes die vooral in het oosten van Congo plunderend en moordend rondtrekken.
Toekomst Hoe is het mogelijk dat een land met zoveel potentie nu tot de tien armste landen ter wereld wordt gerekend? Het grote probleem is dat de mensen zich vaak niet veilig genoeg voelen om aan een toekomst te bouwen voor zichzelf en voor de generatie die na hen komt. Boeren kunnen na maanden hard werken plotseling van hun land verjaagd worden. Huizen en werktuigen moeten ze achterlaten en het is onzeker of deze mensen in staat zijn op een andere plek opnieuw te beginnen.
Congo Officiële landstaal Frans (Lingala, Kikongo, Swahili, Luba-Kasai hebben het statuut van nationale taal) Hoofdstad Kinshasa Regeringsvorm Republiek Religie Christendom (80%) Oppervlakte 2.344.858 km² (3,3% water) Nederland: 37.354 km² (18% water)
Inwoners 73.599.190 (2012) 31,4 /km² (2012) Nederland: 447,9 /km² (2012)
Lezen en schrijven Waar in Nederland alle kinderen vanaf zes jaar in de klaslokalen leren lezen en schrijven, is dat voor veel meisjes in Congo eerder uitzondering dan regel. In de stad Mbujimay krijgen vrouwen opnieuw een kans om naar school te gaan en Tshiluba en de Franse
Het project is opgestart in 1984 door de Nederlandse missionaris Herman Kronenberg. Zijn werk is al een aantal jaren overgenomen door Congolezen zelf. Stichting Vrienden van Pater Peeters zorgde het afgelopen jaar onder andere voor het drukken en verzenden van het tijdschrift ‘Munyaku’, voor schrijfmateriaal en boekjes om te lezen, voor stoelen en tafels.
taal te leren lezen en schrijven. De klassen zitten bomvol. “Als in Congo brandhout wordt verzameld, dan worden de takkenbossen bij elkaar gehouden met een ‘Munyaku’, een gevlochten band van grasstengels,” schrijft Frans Douwen, oudmissionaris in de Kasayi in Congo. “Munyaku is ook de titel van het blaadje dat speciaal wordt uitgegeven voor mensen die net begonnen zijn met lezen en schrijven. Munyaku is een betekenisvol woord en duidt op de band die mensen bijeen houdt om samen goede resultaten te bereiken.” Aan de rand van de weg in Mbujimay vermeldt een uithangbord dat volwassenen met de cursus ‘Alfa’ lessen kunnen krijgen in lezen en schrijven. Ook op de lokale radio wordt
reclame gemaakt voor deze leermethode, speciaal voor vrouwen en mannen die als kind niet de kans hebben gehad naar school te gaan. “In de klassen van Kazadi Patrice leren vrouwen van achttien tot veertig jaar samen lezen en schrijven. Een enkele man doet mee. Er zijn vier klassen, drie in een gebouw uit 2008 en één klas in de open lucht onder een groot zeil.” De lessen worden gegeven door vrijwilligers die hiervoor een kleine bijdrage ontvangen. “Het is bijzonder om te zien dat tijdens het eerste lesuur tachtig vrouwen les krijgen, daarna een tweede groep en zelfs een derde. Alleen al deze middag leren meer dan vierhonderd mensen lezen en schrijven.” Behalve de taal, leren de cursisten ook over gezondheidszorg, opvoeding en hygiëne.
Niet meer afhankelijk “Eigenlijk is hier een bevrijding aan de gang,” constateert Douwen. “Er gaat een nieuwe wereld voor hen open. Omdat de mensen nu over meer informatie beschikken zijn zij niet meer afhankelijk van anderen. Zij kunnen betere relaties opbouwen binnen hun huwelijk en in de gemeenschap, ze zijn zich bewust van hun waardigheid. Zij laten hun kinderen naar school gaan, want ze weten hoe belangrijk dat is. Voortaan kunnen ze zelf belangrijke mededelingen lezen en kunnen ze brieven schrijven aan hun familie in een ander dorp. Sommige vrouwen en mannen zetten zich op hun beurt weer actief in voor anderen. De cursus is op die manier een bron van nieuwe verantwoordelijkheid van mensen onderling.”
(Financiële) Informatie Het doel van Stichting Vrienden van Pater Peeters is geld in te zamelen voor projecten die door de Provinciale Raad van de Paters Scheutisten in Kananga in Congo worden voorgesteld. Het gaat om projecten op het gebied van medische, sociale en pastorale zorg, herbebossing, veeteelt en vakopleidingen. Per jaar stelt de Stichting een budget vast, waar Congolezen zelf een invulling aan geven. Specificatie volgt achteraf; van de aankoop van zonnepanelen tot materialen voor scholing. De Stichting staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel voor West-Brabant onder dossiernummer 41102619.
Bestedingen in 2012 in Congo Kasayi Vorming en onderwijs Sociale sector Medische zorg Pastoraal werk Werk- en woonomgeving Kleine projecten Zonnepanelen Concreet besteed
€ 18.500 € 33.500 € 10.000 € 37.500 € 11.100 € 15.000 € 31.400 € 157.000
Erkend Goed Doel Het CBF (Centraal Bureau Fondsenwerving) beoordeelt grote en kleine
In 2012 hebben de donateurs € 207.000 aan steun gegeven. Afgelopen jaar was er € 184.500 beschikbaar voor de vele projecten in Oost en West Kasayi. Plaatsen waar hulp naar toe gaat zijn: West Kasayi: Kananga, Katende, Tubuluku, Tsikula. Oost Kasayi: Mbujimayi, Mwenu-Ditu, Lac Munkamba.
instellingen op kosten en bestedingen en verstrekt het CBF-Certificaat als aan hun regels voldaan wordt. Stichting Vrienden van Pater Peeters is één van de goedgekeurde kleinere instellingen en mag dus het CBFCertificaat voeren (zie: www.cbf.nl). De Stichting is opgenomen op de ANBI-lijst onder nummer 8098.35.113
Vrienden van Pater Peeters ING-Postbank 4050500 Postbus 76 - 4850 AB Ulvenhout
(zie: www.anbi.nl).
Hulp aan Congo, hoe is de toekomst? Het was voor mij heel bijzonder om na zoveel jaren weer terug te zijn in ‘mijn’ Congo, waar ik jarenlang gewerkt heb. Er zijn grote veranderingen, spanningen en ontwikkelingen in het land. Congo is een land met een creatieve bevolking, ontdekken we weer wanneer we na zestien jaar het land als bestuur van Stichting Vrienden van Pater Peeters opnieuw bezoeken. Kleinschalige initiatieven in Oost en West Kasayi ontwikkelen zich, zonder overheidssteun, en met inbreng van de bewoners zelf. We spraken met Abbe Boniface Mvita, priester en advocaat, die vertelde over de weduwen, wezen en gehandicapten die via een juridisch bureau door hem en anderen belangeloos worden ondersteund in de rechtbank. In Kankala zorgt Martine Monga voor straatkinderen. Zij en haar collega’s proberen betrokken families zover te krijgen deze kinderen een kans te geven op een nieuwe toekomst. Veel kinderen krijgen weer een dak boven het hoofd bij hun eigen familie, nadat zij lange tijd op straat hebben gezworven. Wat ons treft, is de inzet van veel Congolezen. Zonder hun eigenbelang voorop te zetten, werken ze aan een betere toekomst voor iedereen. In Congo kijken we niet meteen naar wat er mis gaat aan de bovenkant van de maatschappij. We zien hoe vitaal en creatief de bevolking zelf is. Met onze steun kunnen zij verdrukten recht doen, zieken verzorgen en armen ondersteunen. Omdat zij zorgen voor een leefbare wereld voor mensen met minder kansen, vragen wij u hen te steunen met uw hulp! Mogen zij op u rekenen? Hartelijk dank!
Frans Douwen Oud-missionaris in de Kasayi, Congo
Geef een kans! “Het is zo belangrijk mensen die weinig kansen krijgen, een kans te geven. Het zorgt namelijk voor een sneeuwbaleffect: opgeleide mensen kunnen een hele groep vooruit helpen,” zegt Marijke Timmermans, bestuurslid van Stichting Vrienden van Pater Peeters. Tijdens het bezoek van het bestuur aan verschillende projecten in Kasayi, zag ze hoe vrouwen door alfabetiseringsprojecten de lokale én de Franse taal leren lezen en schrijven. “Er gaat dan een wereld voor hen open. Want elke cursiste leert sowieso meer dan alleen de taal; bijvoorbeeld over gezondheidszorg en opvoeding. Ze zijn niet meer onwetend en afhankelijk! Dat geven zij weer door aan hun kinderen. Een vrouw is zo directrice geworden van een opvanghuis voor straatkinderen.” Het streven om de armen een perspectief te bieden, is in alle initiatieven van de projecten terug te vinden. Van de nachtelijke opvang van zwerfkinderen in Kananga tot de aanschaf van zonnepanelen zodat men naar de radio kan luisteren en de GSM kan opladen waardoor alle nieuws tot in de “brousse” doordringt. Overdag huren de kinderen in de
leeftijd van tien tot achttien jaar samen een ‘stootkar’, waarmee ze op de markt een eigen inkomen kunnen verdienen door goederen te vervoeren. “Er is geen overheid waar je op kunt rekenen, de Congolezen zullen alles zelf doen. Zij kunnen onze steun gebruiken.”
“Wanneer mensen bereid zijn zich in te zetten voor een bepaald project, verdient dat steun. Want welvaart voor een volk komt alleen tot stand door zelfwerkzaamheid van de bevolking.” Die steun kunt u geven!
