Kinderziekten Risico’s in de zwangerschap
Indeling •
Waterpokken (windpokken, varicella)
•
Rode hond (rubella)
•
Vijfde ziekte (erythema infectiosum)
•
Zesde ziekte (roseola infantum)
•
Mazelen (morbilli)
•
Bof (parotis epidemica)
•
Roodvonk (scarlatina, scarlet fever)
•
Kinkhoest (pertussis)
•
(Toxoplasmose, Cytomegalie)
Waterpokken Symptomen • waterpokken meest in winter / vroege lente •
milder beloop bij kinderen dan bij volwassenen
• Huiduitslag op romp, verplaatst zich naar gezicht/hoofdhuid, uitslag worden blaasjes die jeuken • Koorts • Hoofdpijn ( bij volwassenen erger en pijn over gehele lichaam , voornamelijk rug)
Incubatietijd • Na besmetting duurt het 2-3 weken tot de eerste ziekteverschijnselen zich aandienen • Besmettelijk van 5 dg voor de huiduitslag tot maximaal 6 dg na eerste huiduitslag • Overdracht via druppels in de lucht
Waterpokken Behandeling • Veroorzaakt door VZV, behoort tot herpes familie. • Geen behandeling aangezien het een virus is. • Bij zwangere van belang koorts te verlagen; dit is slecht voor de foetus en kan weeën opwekken
Bescherming • 70-80% van volwassenen heeft als kind waterpokken gehad en zijn levenslang immuun • Van volwassenen die nooit waterpokken gehad heeft is ook 80% immuun
Risico’s zwangere vrouw en haar foetus • 80% dus geen enkel risico, is immuun. • Vaker als complicatie een pneumonie • Risico’s afhankelijk van zwangerschapsduur
Waterpokken
Besmetting voor de 16de week zwangerschap
Ernstig: afwijkingen bekend: te kleine ledematen,oogafwijkingen, klompvoeten, spierverschrompeling, hersenafwijkingen, groeiachterstand, IUVD. Beleid/ structurele echo bij AD 20-22 weken
Besmetting na de 16de week en ruim voor partus Geen blijvende schade aan foetus, wel mogelijke waterpokken in utero, geen rest-verschijnselen. Beleid/ eventuele hoge koorts moeder temperen
Besmetting 5 dg voor tot 2 dg na bevalling Vlak na geboorte zeer gevaarlijk. Pasgeborene ernstig ziek, zelfs leidend in 30% tot overlijden neonaat Beleid/ vlak voor AT datum immunoglobulinen moeder (passeren placenta) Tijdens of vlak na partus immunoglobulinen neonaat. Voorkomt of matigt ziekte
Waterpokken Wat te doen bij onvoldoende bescherming Bij contact met iemand die waterpokken heeft of binnen vijf dagen krijgt:
< 96 uur:
bloedonderzoek of je immuun bent, zo niet immunoglobulinen
> 96 uur:
geen zin meer om immunoglobulinen te geven
Rode hond Symptomen Kinderen: niet ziek, vergrote lymfklieren achter oren/nek, licht verkouden, evt koorts, na 24 uur rode vlekken in gezicht, verspreiden over romp en ledematen. Volwassenen meer klachten
Incubatietijd Tussen de 2 en 3 weken. Besmettelijk van 5 dagen voor tot 5 dagen na huiduitslag
Behandeling Geen, uitzieken
Beschermd Vanaf 1987 alle neonaten ingeënt Vanaf 1974 alle meisjes van 11 jaar en ouder Dus: meeste vrouwen in vruchtbare leeftijd ingeënt, vrouwen voor 1963 geboren of vrouwen die niet deelgenomen hebben aan inentingsprogram zijn risicogroep
Risico’s voor zwangere en foetus
Rode hond
Voor zwangere geen extra risico’s Voor foetus risico bij primair infect in eerste 16 weken zwangerschap: Afwijkingen:
laag geboortegewicht / IUVD oogafwijkingen doofheid hartafwijkingen botafwijkingen mentale retardatie pneumonie leverstoornissen bloedaanmaakstoornissen
Hoe vroeger in zwangerschap, hoe meer risico voor beschadiging vrucht: • 1-4 weken: 80 %, 4-8 weken: 40% • 8-12 weken: 20%, 12-16 weken: 10 % • Na 16 weken is kans heel klein
Rode hond Wat te doen bij onvoldoende bescherming • Komt niet vaak voor door inenting • Matig besmettelijk, mijdt contact met kinderen • Om besmet te worden moet je in dezelfde ruimte verbleven zijn als het kind
Bij mogelijke besmetting (contact in de besmettelijke periode en <16wkn
zwanger) • HA: bloedonderzoek • Bij besmetting eventueel immunoglobulines, geven geen zekerheid • Bij besmetting voor 16 weken eventueel abortus overwegen gezien ernst aandoeningen • Advies: inenten voor eventuele volgende zwangerschap
Vijfde ziekte Symptomen • Meest in vroege voorjaar en zomer bij kinderen van 4 tot 10 jaar • Rode wangen met roze-rode vlekjes, vlekjes breiden uit over romp en ledematen en conflueren • Kinderen niet erg ziek, meestal geen koorts, soms jeuk Volwassenen ziekteverschijnselen wat heviger
Incubatietijd / besmetting • Niet erg besmettelijk, bij besmetting duurt het ongeveer 2 weken voordat je ziek wordt • Besmettelijk in de week voordat er vlekjes optreden • Zodra vlekjes zichtbaar is het niet meer besmettelijk
Vijfde ziekte Behandeling • Veroorzaakt door Parvo B19 virus. Self-limiting, zonder restverschijnselen • Enkel symptoombestrijding
Beschermd • Bij doorgemaakte 5de ziekte voor het leven beschermd. Inenting niet mogelijk • Ongeveer de helft van vrouwen in geslachtsrijpe leeftijd heeft ziekte nooit doorgemaakt en is dus niet beschermd
Vijfde ziekte Risico’s voor zwangere en foetus • In besmettelijke periode in aanraking met kind met 5de ziekte is kans op besmetting 6-20%. • Bij besmetting van zwangere in 1ste helft zwangerschap is het risico dat kind besmet wordt 30% • Bij zeer jonge zwangerschap lijdt dit meestal tot een miskraam • Later in zwangerschap wordt voornamelijk de bloedaanmaak gestoord. Dit leidt tot ernstige anemie en eventueel hydrops foetalis. Bij geen behandeling kan dit leiden tot overlijden van de baby • Onder alle geïnfecteerde zwangeren wordt een foetale sterfte gezien van 9 %, met een piek in het 2de trimester (13 t/m 26 weken)
Vijfde ziekte Wat te doen bij onvoldoende bescherming • Mijdt contact met kinderen van 4-10 jaar bij voorkomen 5de ziekte Risico op besmetting 6-20% • Bij contact en krijgen van huiduitslag / gewrichtspijn verwijzing gynaecoloog en virologisch onderzoek • Behandeling van foetale anemie soms mogelijk via intra-uteriene transfusies
• Andere behandeling afhankelijk van de zwangerschapsduur en de ernst van de complicaties
Zesde ziekte Symptomen • Enkel bij kinderen tussen 6 maanden en 3 jaar • Plots hoge koorts, soms opgezette klieren achter oren en in de hals • Na 3-5 dagen verdwijnt koorts en ontstaan er kleine, lichtrode vlekjes, eerst in gezicht, later op romp. • Geen jeuk, vlekjes verdwijnen naar ongeveer 2 dagen
Incubatietijd en besmetting • Incubatietijd enkele dagen, besmettelijkheid niet duidelijk • Komt enkel voor bij kinderen, dus voor zwangere geen reden om kinderen met 6de ziekte te mijden
Behandeling • Self-limiting, eventueel symptoombestrijding
Risico’s voor zwangere en foetus • Voor zwangere vrouw en foetus geen risico
Mazelen Symptomen • Komt meest voor bij kinderen 1-6jr en jong volwassenen • Lijkt op flinke verkoudheid: hoesten, niezen, ontstoken ogen, keelpijn, koorts • Eventueel ook epistaxis, misselijkheid en diarree • Na 3 dg daalt koorts en ontstaan er witte vlekjes in mond, na 4-5 dg huiduitslag: kleine opgezette vlekjes op voorhoofd en achter oren, verspreiden over lichaam behalve armen en benen. • Na 1 week nemen vlekjes en ziek zijn af • Ernstige complicaties: herseninfectie, long –en oorontsteking. Vooral bij volwassenen en bij kinderen jonger dan 3 jaar
Mazelen Incubatietijd / besmetting • Incubatietijd is 8 tot 14 dagen • Mazelen zijn besmettelijk van 6 dg voor tot ongeveer 1 week na het verschijnen van de huiduitslag
Behandeling • Koorts controleren. • Verdere behandeling niet noodzakelijk tenzij er veranderingen optreden: wordt kind zieker contact met arts om complicaties uit te sluiten
Beschermd • Vaccinatie in vaccinatieschema. Bij deelname dus beschermd • Bij niet beschermd kleine kans op besmetting bij contact
Mazelen Wat te doen bij onvoldoende bescherming •
Vermijd contact met kinderen met mazelen
•
Bij contact uit voorzorg immuun serum globuline, dit ter voorkoming van ziekte tijdens zwangerschap
•
Bij voorkeur globulinen binnen 72 uur na contact, minder effectief na 7 dagen
•
Bij mazelen infectie rond de periode van bevalling dan krijgt de baby ook immonoglobulinen
•
Mazelen zijn zeer gevaarlijk voor pasgeborenen. 27% overlijdt aan complicaties zoals een longontsteking
Symptomen
Bof
• Koorts • Pijn bij kauwen, hoofdpijn, keelpijn, aangezichtspijn • Zwelling bij slapen of kaak en bij de kaakhoek
Complicaties (vooral bij volwassenen) • Hersenvliesontsteking • Zaadbalontsteking • Alvleesklierontsteking • Schildklierontsteking • Gewrichtspijn
Incubatietijd / besmetting • Incubatietijd tussen 18 en 21 dagen, besmettelijk van 6 dg voor tot 9 dg na ontstaan zwellingen. Wordt overgedragen door druppelinfectie
Bof Behandeling • Pijnbestrijding, rusten, veel drinken
Beschermd • Bof in vaccinatieprogramma. De ziekte krijgt men slechts 1 maal • Zeldzaam • Bij geen inenting en geen doorgemaakte ziekte ben je niet beschermd
Risico’s voor zwangere en foetus • Bij optreden bof in eerste 3 maanden grote kans op miskraam • Later in zwangerschap treedt er mogelijk een verdikking vd hartwand op, verder geen afwijkingen aangetoond
Bof Wat te doen bij onvoldoende bescherming • Inenting tegen bof enkel mogelijk met levend virus, dit mag niet gegeven worden tijdens zwangerschap. • Vooral in eerste 3 maanden goot belang om niet in contact te komen met de bof, ook later in zwangerschap is moeder ernstig ziek; besmetting moet dus voorkomen worden
Roodvonk Symptomen • Plotselinge hoge koorts en keelpijn • Gezwollen amandelen • Hoofdpijn en braken • Na enkele dagen ontstaan er kleine rode puntjes in hals en oksels die zich verspreiden over gehele lichaam . Typisch is de aardbeirode tong
•
Roodvonk (Scarlatina,scarlet fever) Veroorzaker Streptokok (groep A)
Behandeling • Self-limiting, wordt veroorzaakt door bacterie, evt dus antibiotica • Bij zwangere verstandig koorts te temperen •Bij hoge koorts en eventuele AB behandeling geen augmentin ter voorkoming van toxisch shock syndroom
Roodvonk is niet schadelijk voor het ongeboren kind
Kinkhoest Symptomen • in begin: gewone verkoudheid met niezen, lichte koorts en prikkelhoest • vervolgens hevige, plotseling opkomende hoestbuien met gierend geluid en opgeven taai slijm, kind kan blauw aanlopen • Eten veroorzaakt vaak hoestbuien met braken • ook ‘s nachts uitputtende hoestbuien • hoestbuien kunnen 3 tot 4 maanden doorgaan
Veroorzaker Bacterie Bordetella pertussis of bacil van Borget-Gengou
Besmetting / Incubatie Zeer besmettelijk gedurende de eerste 3-4 weken van ziekte Incubatietijd is 7-14 dagen
Kinkhoest Complicaties Kunnen ernstig zijn, vnl bij kinderen < 6 maanden Zuigelingen kunnen hersenbeschadiging oplopen agv zuurstoftekort bij hoestbuien
Behandeling AB (erythromycine) om verdere besmetting te vermijden Ab helpen niet tegen hoestaanvallen
Beschermd Kinkhoest in vaccinatieprogram (1957), bij geen inenting en niet doorgemaakte ziekte niet beschermd
Risico voor zwangere Bij besmetting in laatste 6 weken van zwangerschap kan kinkhoest direct op kind worden overgebracht en kan dan ernstige complicaties geven, vermijd contact
Toxoplasmose Symptomen bij de moeder Van geen tot lymfadenopathie, koorts en rash. Ernstige infecties alleen bij immunodeficiente patienten
Symptomen bij het kind gerelateerd aan zwangerschapsduur op moment van infectie • Meeste kans op transmissie in 3de trimester (65-80%), echter meestal subklinische symptomen • Minste kans in 1ste trimester (25%), echter ernstige afwijkingen zijn dan mogelijk: koorts, epilepsie, hydrocephalie, microcephalie, chorioretinitis, cerebrale verkalkingen, hepatosplenomegalie, visusstoornissen, mentale retardatie
Hoe te voorkomen • Eet geen rauw / half rauw vlees • Was alle groente grondig • Draag handschoenen bij werk in de tuin • Kom niet in aanraking met de kattenbak
Toxoplasmose Onderzoek • IgG en IgM op toxoplasmose, als pos herhalen en titers bepalen • Screeningsecho • PCR methode op vlokken, navelstrengbloed, vruchtwater bestaat als pos: infectie als neg: sluit infectie niet uit • Spiramycine en sulfadiazine bij acuut toxoplasmose infect reduceren kans op foetaal infect en er zijn geen teratogenen infecten gerapporteerd PM stop sulfadiazine bij AD 34 weken ivm kans op hyperbilirubinaemie bij neonaat
Volgende zwangerschap na 1 jaar levert geen risico op voor de foetus bij de moeder met een normale immunologische weerstand
Cytomegalie Symptomen bij de zwangere Van geen tot ernstige koort, algehele malaise, spierpijn Onderzoek: CMV IgG en IgM, atypische lymfocyten, verhoogde transaminasen, CMV kweek uit urine en bloed
Symptomen bij het kind 90% van alle geinfecteerde kinderen geen symptomen (incidentie infectie: 2% van alle pasgeborenen Symptomen: doof, psychomotore retardatie, epilepsie, oog –en tandafwjkingen, microcephalie, neuromusculaire afwijkingen, cerebrale verkalkingen
Cytomegalie Onderzoek •Serologisch onderzoek moeder • Screeningsecho • PCR methode op vlokken, navelstrengbloed, vruchtwater bestaat als pos: infectie als neg: sluit infectie niet uit
Diagnose congenitale CMV indien binnen twee weken na de geboorte CMV uit urine gekweekt wordt Therapie van pasgeborene geeft geen klinische verbetering Cave: contact met maternale en foetale excretia
Uiteindelijke doel ?
