Kinderopvang
Praktijkgerichte antwoorden op bedrijfsvraagstukken U aangeboden door zibb.nl
Auteur: Redactie TQL
Tot halverwege de twintigste eeuw was kinderopvang voornamelijk
Inhoud:
het domein van charitatieve instellingen en van particulier initiatief.
•
Geschiedenis kinderopvang
•
Wie is waarvoor verantwoordelijk?
•
Vormen van kinderopvang
•
Wettelijke regelingen en CAO’s
•
De Wet Kinderopvang en de ouders
•
De Wet Kinderopvang en de werkgevers
•
Buitenschoolse opvang (BSO)
•
Kinderopvang en de politiek
•
Kinderopvang in cijfers
•
Geraadpleegde bronnen / meer informatie
kinderdagverblijven kon sprake zijn van overheidsfinanciering.
•
Over de auteur
Tot 1977 vond deze plaats door de gemeenten via de Algemene
Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen tussen 1965 en 1980? Tussen 1965 en 1980 groeide het aantal peuterspeelzalen van circa 100 naar circa 3.000, voornamelijk gedragen door vrijwilligers. Tegen de achtergrond van een geleidelijke afname van het aantal kinderen per gezin nam ook het belang van peuterspeelzalen toe als plaats waar jonge kinderen met leeftijdgenootjes in contact kunnen komen. Ter versteviging van de positie van het peuterspeelzaalwerk verstrekte de rijksoverheid vanaf 1975 via de Rijksbijdrageregeling sociaal en cultureel werk een jaarlijkse bijdrage per peuterspeelzaal. Ook bij
bijstandswet. In 1977 werd deze zogenoemde indirecte financiering omgezet in een directe financiering via de Rijksbijdrageregeling
Geschiedenis kinderopvang
kinderdagverblijven. Gemeenten ontvingen op grond van deze rege-
Hoe ziet een korte geschiedenis van de kinderopvang eruit?
kinderdagverblijven.
Kinderopvang in georganiseerd verband is in Nederland vooral in het
De regeling bevatte een aantal kwaliteitsregels (leidster/kind-ratio) en
laatste decennium van de vorige eeuw in snel tempo gegroeid. De
voorschriften voor de hoogte van de ouderbijdragen. De beide hier-
geschiedenis van georganiseerde kinderopvang gaat echter veel
boven genoemde rijksbijdrageregelingen zijn van kracht geweest tot
verder terug.
1986. In dat jaar is de Welzijnswet ingevoerd.
ling van de rijksoverheid een bijdrage in de personeelskosten van
Voorlopers kunnen worden teruggevonden in de kinderbewaarscholen en kinderbewaarplaatsen uit de negentiende eeuw. Kinderbe-
Wat betekende de komst van de Welzijnswet?
waarscholen werden opgezet als vorm van armenzorg. Er werd
De Welzijnswet is de voorloper van de thans van kracht zijnde Wel-
gewerkt vanuit de ideeën van pedagogen als Pestalozzi, Fröbel en
zijnswet 1994. Op grond van de Welzijnswet werd de bestuurlijke en
Montessori. Hieruit zijn uiteindelijk de kleuterscholen ontstaan. De
financiële verantwoordelijkheid voor uitvoerend welzijnswerk - waar-
onderwijsfunctie kwam daarmee in de plaats van de opvangfunctie.
onder kinderopvang - overgedragen aan de gemeenten.
De industrialisatie in de tweede helft van de negentiende eeuw leidde
Tegelijkertijd werd aan ouders een fiscale tegemoetkoming voor
tot het ontstaan van kinderbewaarplaatsen. Lage lonen maakten het
kinderopvang verstrekt. In de periode na 1986 groeide de capaciteit
noodzakelijk dat beide ouders - en vaak ook kinderen - werkten.
van de kinderopvang door, maar in onvoldoende mate om de ar-
Gevolgen van deze situatie waren: ondervoeding, kinderarbeid en
beidsdeelname van vrouwen te bevorderen. Om die reden voerde de
kindersterfte. Via kinderbewaarplaatsen werd geprobeerd de situatie
rijksoverheid in de periode 1990-2002 een stimuleringsbeleid, gericht
van kinderen te verbeteren.
op vergroting van de kinderopvangcapaciteit. Ook het bedrijfsleven
Vervolgens is de kinderopvang in een aantal fasen gegroeid. Na de
heeft in deze periode zijn verantwoordelijkheid genomen. Daarnaast
Tweede Wereldoorlog ontstonden de eerste bedrijfscrèches (van
werd eind jaren tachtig begonnen met het maken van Cao-afspraken
bedrijven zoals Verkade en Van Melle), in de jaren zestig ontstond de
over regelingen.
peuterspeelzaalbeweging met een nadruk op de pedagogische functie van de kinderopvang en in de jaren zeventig tekende zich een
Hoe zag het kinderopvangbeleid eruit tussen 1990 en 2005?
verdere groei af met een duidelijke relatie met de toenemende ar-
Uitgangspunt in het kinderopvangbeleid vanaf 1990 is het feit dat de
beidsdeelname van vrouwen.
rijksoverheid kinderopvang beschouwt als gemeenschappelijk belang en gezamenlijke verantwoordelijkheid van drie partijen: ouders,
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
2
overheid en werkgevers. Vanaf eind jaren tachtig blijkt de inbreng
Organisaties van kinderopvang waren door afnemende aantallen klanten in de problemen gekomen
van werkgevers uit een groeiend aantal Cao-afspraken over het bieden van kinderopvangfaciliteiten aan werknemers en uit een groeiend aantal bedrijfsplaatsen. De tripartiete structuur is daarmee
Wat waren de belangrijkste wijzigingen in 2007?
ook zichtbaar in de financiële opbouw van de kinderopvang.
Vanaf 1 januari 2007 is er een aantal wijzigingen op het gebied van
Het groeiend gebruik van kinderopvang heeft tot gevolg dat een groot
kinderopvang doorgevoerd:
aantal kinderen niet alleen thuis, maar ook in de opvang wordt opge-
kosten van kinderopvang.
voed. Maatregelen vanuit de rijksoverheid richten zich daarom de laatste decennia niet slechts op de capaciteit, maar ook op de kwali-
Werkgevers dragen vanaf 1 januari verplicht bij aan de
Werkende ouders krijgen voortaan een vaste toeslag van
teit. Sinds 1996 worden er kwaliteitseisen gesteld door middel van
een derde deel van de totale kosten voor kinderopvang.
het `Tijdelijk besluit kwaliteitsregels kinderopvang'.
Deze toeslag komt in de plaats van de eventuele werkgeversbijdrage(n) die men in 2006 ontving.
Wat betekende de Wet Kinderopvang 2005?
Naast de vaste toeslag krijgen ouders een inkomensafhan-
In 2005 is de Wet kinderopvang in werking getreden. Hiermee heeft
kelijke toeslag. Beide toeslagen worden door de Belasting-
kinderopvang voor het eerst een eigen wettelijk kader gekregen.
dienst/Toeslagen als één bedrag uitbetaald. Ouders
Enerzijds waarborgt de wet de kwaliteit van de kinderopvang en het
hebben dus nog maar met één loket te maken
toezicht daarop: kinderopvangondernemers moeten zorg dragen voor
Verhoging van de kinderopvangtoeslag; in 2007 is 125 miljoen euro extra beschikbaar voor de verhoging van inko-
verantwoorde kinderopvang en voor opvang in een veilige en gezon-
mensafhankelijke kinderopvangtoeslag.
de omgeving. Anderzijds regelt de wet de financiering van de kinderopvang. De wet
Buitenschoolse opvang: met ingang van het schooljaar
gaat uit van gaat uit van financiering door drie partijen: ouders, werk-
2007-2008 is het verplicht voor alle scholen om voor- en
gevers en overheid. Ouders hebben hierin een centrale plaats. Zij
naschoolse opvang te verzorgen als ouders daar om vra-
sluiten een overeenkomst af met een kindercentrum of gastouderbu-
gen
reau en betalen de maandelijkse rekening. Daarnaast kunnen ouders in aanmerking komen voor een inkomensafhankelijke tegemoetkoming/ toeslag in de kosten door de overheid. Uitgangspunt is dat de werkgevers van beide partners samen een derde deel van de kosten vergoeden.
Wie is waarvoor verantwoordelijk?
Dit moet ertoe leiden dat ouders meer mogelijkheden krijgen om Wie is verantwoordelijk voor Kinderopvang?
arbeid en zorg te combineren.
Diverse ministeries spelen een rol in het kinderopvangbeleid. Het Waarom zijn er al in 2007 aanpassingen in de Wet Kinderopvang
IV verantwoordelijk voor het kinderopvangbeleid. Nu is die taak
gekomen? De regering is in 2007 al met aanpassingen van de Wet Kinderop-
De nieuwe wetgeving bleek in de praktijk administratief te
Vooral de middeninkomens zijn er na invoering van de wet
Werkgevers waren niet verplicht om bij te dragen. Als in de desbetreffende CAO nog steeds geen afspraken gemaakt waren, lieten werkgevers het in significante mate afweten
Kinderopvang
woordelijk voor de uitvoering van de kinderopvangtoeslag. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) houdt zich bezig
in de praktijk flink op achteruit gegaan
tussen buitenschoolse opvang en basisonderwijs. Het ministerie van Financiën (in casu de Belastingdienst) is verant-
ingewikkeld.
overgenomen door het ministerie van OCW. Dit ministerie draagt ook de verantwoording voor de tussenschoolse opvang en de aansluiting
vang (2005) gekomen:
ministerie van SZW was tot de beëdiging van het kabinet Balkenende
met het jeugdbeleid, waaronder peuterspeelzalen. De ministeries van Financiën en VWS zijn tevens medeondertekenaar van de Wet kinderopvang. Het ministerie voor Jeugd en Gezin (J&G) heeft medebe-
Auteur: Redactie TQL
3
trokkenheid bij kinderopvang. Het ministerie van Economische Zaken
BOinK, MOgroep en de Branchevereniging ondernemers in de kin-
(EZ) draagt verantwoording voor marktordeningsvraagstukken.
deropvang werken samen op basis van het Convenant kwaliteit
Het Uitvoeringsorgaan Werknemers Verzekeringen (UWV) is verant-
kinderopvang (januari 2008).
woordelijk voor specifieke doelgroepen van de Wet kinderopvang, vooral bij (financiële) ondersteuning rond kinderopvang bij reintegratietrajecten. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) is gesprekspartner voor de rijksoverheid bij alle vraagstukken die op gemeentelijk terrein worden uitgevoerd. Bij kinderopvang is dat bijvoorbeeld:
Vormen van kinderopvang Welke vormen van kinderopvang bestaan er? Formeel worden er een drietal vormen onderscheiden:
de kinderopvang voor specifieke doelgroepen
kinderdagverblijf, ook wel dagopvang genoemd
het toezicht door de GGD
buitenschoolse opvang
het lokale jeugdbeleid, onderwijsachterstandsbeleid
gastouderopvang
Welke externe spelers zijn betrokken bij het beleid Kinderopvang?
opvang beschouwd, doch strikt genomen geldt hier natuurlijk slechts
De volgende organisaties zijn betrokken in de kinderopvangbranche:
ten. De MOgroep heeft een achtergrond in de subsidieerde kinderopvang en is aangesloten bij MKB Nederland;
jaar.
Voor wie is buitenschoolse opvang?
www.kinderopvang.nl
Bij buitenschoolse opvang kan men kinderen die de basisschool
Belangenvereniging Ouders in de Kinderopvang (BOinK). Deze organisatie behartigt de belangen van ouders. De leden van BOinK bestaan uit de oudercommissies van kinderopvangcentra en peuterspeelzalen; www.boink.info
bezoeken laten opvangen na schooltijd, tussen de middag, soms ook tijdens de vakanties. Het serviceniveau is verschillend: er zijn centra die kinderen ook voor het naar school gaan opvangen, of zelfs kinderen van school halen.
GGD Nederland. Dit is een koepelorganisatie voor de GGD'en. De organisatie is een gesprekspartner voor de rijksoverheid over kwaliteit en toezicht; www.ggd.nl
Bij een kinderdagverblijf (ook wel crèche genoemd) kan men tijdens
Branchevereniging ondernemers in de kinderopvang. De branchevereniging is aangesloten bij VNO/NCW;
Voor wie is een kinderdagverblijf?
werkdagen terecht voor opvang van kinderen vanaf 6 weken tot 4
www.mogroep.nl
een pedagogische doelstelling.
MOgroep. Dit is een werkgeversorganisatie waarbij een substantieel deel van de opvangorganisaties is aangeslo-
In de praktijk wordt de peuterspeelzaal ook als een vorm van kinder-
Wanneer is er sprake van gastouderopvang? Kinderen tussen 0 en 12 jaar worden opgevangen in een gastgezin,
Waarborgfonds kinderopvang. Dit fonds verstrekt investeringsborgen aan kinderopvangorganisaties die externe kredieten moeten aantrekken om investeringen te doen.
op basis van bemiddeling door een gastouderbureau. Er is sprake van een heel persoonlijke vorm van opvang die naar de aard doorgaans langdurig is en vaak niet altijd beperkt tot werktijden.
Het fonds vervult een intermediaire functie tussen de kinderopvang branche en de bancaire wereld.
Hoeveel kinderen mag een gastouder opvangen?
www.waarborgfondskinderopvang.nl
Een gastouder kan aan maximaal vier kinderen tegelijkertijd verzor-
Branchewijzer Kinderopvang. De branchewijzer is een onderdeel van het Bedrijvenloket van het ministerie van Economische Zaken. www.bedrijvenloket.nl
ging en opvoeding bieden. Als de gastouder ook eigen kinderen heeft en er aan meer dan vier kinderen tegelijkertijd verzorging en opvoeding wordt geboden, dan moet het gastouderbureau beoordelen of de omstandigheden bij de gastouder de opvang van meer dan vier kinderen toelaten.
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
4
Welke aangescherpte kwaliteitseisen gelden er voor gastouder-
Wat werd verstaan onder een gesubsidieerde opvangplaats?
opvang?
Alleenstaande ouders in de bijstand of WAO-ers die weer aan het
Per 1 april 2008 gelden aangescherpte kwaliteitseisen voor gastou-
werk wilden, konden veelal bij hun gemeente een gesubsidieerde
deropvang.
kinderopvangplaats regelen. Per 2005 is deze mogelijkheid vervallen.
De belangrijkste aanscherpingen:
De ruimte waar kinderen worden opgevangen dient rookvrij
Wat werd bedoeld met een bedrijfsopvangplaats?
te zijn
Een bedrijfsopvangplaats was een vorm van kinderopvang waarbij de
Er moet een risico-inventarisatie veiligheid en gezondheid
werkgever doorgaans ruimte inhuurde bij een kinderdagverblijf. Dit
zijn voorafgaand aan start van de opvang
kon ook de vorm aannemen van een eigen bedrijfscrèche. Bedrijfs-
Alle volwassen huisgenoten dienen een Verklaring Omtrent
opvangplaatsen zijn met de invoering van de Wet Kinderopvang per
Gedrag te overleggen
januari 2005 komen te vervallen.
Gastouderbureaus formuleren kwaliteitscriteria waar gastouders aan moeten voldoen en toetsen deze jaarlijks. Het gaat hierbij o.a. om een EHBO-cursus, kennis van de ontwikkeling van kinderen en het beheersen van de Nederlandse taal
Is kinderopvang in Nederland wettelijk geregeld?
Gastouderbureaus bieden een introductiecursus en vervolgcursussen aan de gastouders
Wettelijke regelingen en CAO’s Rechten en plichten van werkgevers en werknemers in het kader van kinderopvang werden tot 2005 doorgaans in de CAO geregeld, waar-
Jaarlijks voert het gastouderbureau minimaal twee huisbezoeken uit
bij afhankelijk van de branche belangrijke verschillen konden optreden. De wetgeving van de overheid beperkte zich tot randvoorwaarden, maar sinds 1 januari 2005 is de Wet Basisvoorzie-
Wat is innovatieve kinderopvang?
ning Kinderopvang (WBK) richtinggevend.
Dit is een nieuwe vorm van gastouderopvang. De gastouder mag in dit geval zes 'niet eigen' kinderen opvangen, met het oog op het tekort aan kinderopvang, onder behoud van voldoende waarborgen voor de kwaliteit,
Hoe verhouden Cao-regelingen zich tot de nieuwe Wet Kinderopvang? De wet gaat bóven de CAO. Daarom is het belangrijk dat de verplich-
De regering heeft daartoe een Tijdelijk Besluit genomen.
ting van de werkgever om mee te betalen aan de kinderopvang als het ware een nieuwe (verhoogde) bodemregeling voor Cao’s impli-
Wat is een particuliere opvangplaats?
ceert.
Om problemen van wachtlijsten te omzeilen regelen ouders soms zelf een opvang, zonder tussenkomst van derden. De kosten van deze vorm van kinderopvang komen vooralsnog voor rekening van de ouders zelf. In de nieuwe Wet basisvoorziening kinderopvang is er sinds 2005 de mogelijkheid van ‘ouderparticipatiecrèches’.
Waarom een Wet basisvoorziening kinderopvang? Dagelijks maken zo'n 300.000 kinderen gebruik van een vorm van kinderopvang in ruim 3.500 kindercentra. De afgelopen tien jaar is de kinderopvang sterk gegroeid waardoor wettelijke kaders en regelingen niet meer aansloten op de praktijk. Een praktijk die ook steeds
Wat zijn ouderparticipatiecrèches?
hogere eisen ging stellen. Het ministerie van Volksgezondheid, Wel-
Ouderparticipatiecrèches zijn een vorm van opvang waarbij een groep ouders beurtelings hun eigen kinderen opvangt. Deze vorm valt onder de Wet kinderopvang en is vrijgesteld van de verplichting een oudercommissie te hebben. Alle overige kwaliteitseisen gelden
zijn en Sport (VWS) heeft, samen met de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van Financiën een nieuwe wet gemaakt die bijdraagt aan een verbetering van de kinderopvang: de Wet basisvoorziening kinderopvang (Wbk).
wel.
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
5
Wat regelt de Wbk?
Innovatieve gastouderopvang
De bedoeling is om het ouders makkelijker te maken om werk en
Vanaf eind april 2005 is een nieuwe vorm van gastouderopvang
zorg voor kinderen te kunnen combineren.
mogelijk geworden: innovatieve gastouderopvang. Wat houdt het in?
De belangrijkste punten in de Wbk zijn:
De gastouder mag 6 ‘niet eigen’ kinderen opvangen.
de financiering van de kinderopvang door ouder, werkge-
Ook mag gastouderopvang op het woonadres (erf) van de gastouder
ver en overheid samen,
of de vraagouder plaatsvinden.
het regelen van de kwaliteit,
het toezicht op de kwaliteit en
Valt informele kinderopvang ook onder de wet?
de medezeggenschap van ouders
De nieuwe wet gaat nadrukkelijk niet over vrienden-/familiediensten of een incidentele oppas (de zogenaamde informele kinderopvang).
Wat verstaat de Wbk onder kinderopvang?
Ook het ‘overblijven’ van schoolgaande kinderen valt niet onder deze
Onder kinderopvang verstaat de Wbk het ‘bedrijfsmatig’ opvangen
wet. Peuterspeelzalen en tieneropvang vallen (vooralsnog) ook niet
(en het mede opvoeden) van kinderen.
onder de Wbk.
Welke vormen van kinderopvang vallen onder de Wbk? De volgende vormen van kinderopvang vallen onder de Wbk en hebben dus te maken met de nieuwe financiering en de landelijke kwaliteitseisen.
De Wet Kinderopvang en de ouders Wat houdt de Wet Kinderopvang in het kort in?
Dagopvang Dit is dagopvang waar kinderen van 0 tot 4 jaar gedurende een of meer dagdelen per week het hele jaar door worden opgevangen.
De wet is ingegaan op 1 januari 2005. Wet kinderopvang regelt kwaliteit en financiering van kinderopvang.
Buitenschoolse opvang Buitenschoolse opvang is opvang van kinderen van vier tot ongeveer 12 jaar (tot en met het moment waarop ze de basisschool verlaten)
Ouders sluiten zelf een overeenkomst met het kindercentrum of gastouderbureau en krijgen zelf de factuur.
Een deel van de kosten kunnen ouders terugkrijgen via de Belastingdienst/Toeslagen
vóór en na schooltijd of in de vakanties.
Toeslag vindt alleen plaats als kindercentrum of gastouderbureau bij gemeente staat ingeschreven.
Gastouderopvang Gastouderopvang is opvang van kinderen in de woning van de gastouder of de vraagouder. Deze mag maximaal vier kinderen (exclusief eigen kinderen) onder de hoede nemen. Onder de Wbk vallen alleen
Tegemoetkoming van het Rijk is inkomensafhankelijk.
Werkgeversbijdrage is m.i.v. 2007 verplicht
Aanvullende tegemoetkoming is er voor eenoudergezinnen.
gastouders die zijn aangemeld bij een geregistreerd gastouderbu
reau.
Tegemoetkoming van gemeente of UWV is er voor specifieke gevallen, zoals kinderopvang bij re-integratie of inburgeringtrajecten.
Ouderparticipatiecrèches Ook ouderparticipatiecrèches, waarin een groep ouders beurtelings hun eigen kinderen opvangt, vallen onder de Wbk. Van bijvoorbeeld opleidingseisen zijn zij vrijgesteld, alle overige kwaliteitseisen gelden wel.
Hoe regelt de Wet Kinderopvang de kwaliteit? Met de Wet Kinderopvang regelt de overheid de kwaliteit van de kinderopvang. In de wet zijn basiskwaliteitseisen geformuleerd over onder andere veiligheid en gezondheid. Kindercentra en gastouderbureaus die aan alle eisen voldoen, worden in een register bij de gemeente opgenomen. Ouders hebben alleen recht op een inko-
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
6
menstoeslag als het kindercentrum of gastouderbureau waarvan
Wanneer kunnen ouders een bijdrage in de kosten voor kinder-
gebruik gemaakt wordt bij de gemeente geregistreerd is.
opvang ontvangen?
In de wet is vastgelegd aan welke kwaliteitseisen de kinderopvang
Als ouders gebruik maken van kinderopvang kunnen zij van de Be-
moet voldoen. De wet verplicht het kindercentrum of gastouderbu-
lastingdienst/Toeslagen kinderopvangtoeslag ontvangen. Deze kin-
reau te zorgen voor de veiligheid en de gezondheid van de kinderen.
deropvangtoeslag bestaat uit een vaste toeslag van een derde deel
Ook zijn zij verplicht ouders te informeren over het gevoerde beleid.
van de kosten en een inkomensafhankelijke toeslag.
Het kindercentrum is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de op-
Men komt in aanmerking voor kinderopvangtoeslag als men werkt én
vang. Bij gastouderopvang zorgt het gastouderbureau hiervoor.
ook de eventuele partner. Ook moet:
BOinK, MOgroep en de Branchevereniging ondernemers in de kin-
deropvang werken samen op basis van het Convenant kwaliteit
het kind nog niet zijn begonnen met het voortgezet onderwijs;
kinderopvang (januari 2008). In dit nieuwe convenant zijn met name de regels voor gastouderopvang aangescherpt. Daarnaast is nu een
het kind deel uitmaken van het huishouden;
de kosten van de kinderopvang door de ouder of ouders worden betaald;
verplichting tot een Meldcode kindermishandeling opgenomen.
de kinderopvang plaatsvinden bij een door de gemeente
Hebben ouders inspraak?
geregistreerd kinderopvangcentrum of bij een gastouder-
Elk kindercentrum of gastouderbureau is verplicht een oudercommis-
gezin dat is aangesloten bij een gastouderbureau.
sie in te stellen. De oudercommissie adviseert over tal van zaken, zoals over het
Welke uitzonderingen bestaan er op de toeslagregeling?
beleid inzake veiligheid en gezondheid, openingstijden en de prijs.
In sommige gevallen heeft men recht hebben op kinderopvangtoe-
Het kindercentrum of gastouderbureau mag alleen afwijken van het
slag, ook als er geen werkgever is. Als men bijvoorbeeld een inbur-
advies als dat schriftelijk wordt beargumenteerd.
geringtraject volgt, studeert of een uitkering ontvangt en een reintegratietraject volgt, kan men een bijdrage in de kosten van kinder-
Wat is de rol van de gemeente?
opvang ontvangen.
De gemeente is verantwoordelijk voor toezicht op de kwaliteit van de
Men ontvangt dan een vaste toeslag van het UWV of de gemeente
opvang. De GGD voert regelmatig inspecties uit. Het Rijk is verant-
en een inkomensafhankelijke toeslag van de Belasting-
woordelijk voor het landelijke toezicht hierop. Sinds de Wet kinderop-
dienst/Toeslagen.
vang is alle formele opvang verplicht zich bij de gemeente te melden.
Voor de doelgroep sociaal-medisch geïndiceerden is de financiering
De GGD registreert en controleert de opvang. Daarmee bestrijdt de
voor kinderopvang de verantwoordelijkheid van de gemeenten.
GGD illegale opvang en worden kindercentra die tekort schieten aangepakt. De wet geeft daarvoor handhavinginstrumenten.
Hoe wordt de kinderopvang betaald?
Voor meer informatie over een specifiek kinderdagcentrum kunnen
De ouder(s) sluit een overeenkomst met het kindercentrum of gast-
de inspectierapporten van de GGD opgevraagd worden. Deze zijn
ouderbureau en betaalt zelf de rekening die men ontvangt. Vervol-
openbaar. Het rapport is op te vragen bij het kinderdagverblijf of bij
gens kan men een deel van de kosten terugkrijgen via de
de gemeente.
Belastingdienst/Toeslagen. De hoogte van de bijdrage die men zelf betaalt, is afhankelijk van:
Is registratie een voorwaarde voor tegemoetkoming?
het aantal kinderen dat gebruikmaakt van kinderopvang
Als een kindercentrum of gastouderbureau voldoet aan alle eisen,
de prijs van de opvang
wordt het geregistreerd in een register bij de gemeente. Kinderop-
het aantal uren kinderopvang per kind
vangorganisaties die nu al een vergunning hebben, zijn met de in-
het door de Belastingdienst vastgestelde inkomen of verzamelinkomen (beide partners)
gang van de Wet kinderopvang automatisch geregistreerd. Let op: deze registratie is voor ouders van belang. Als het kindercentrum en/of gastouderbureau namelijk níet in het register voorkomt, bestaat geen recht op de inkomenstoeslag van het Rijk.
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
7
Mag de spaarloonregeling gebruikt worden?
deropvang en de opvangkosten. De kinderopvangtoeslag is hoger
Men kan van het spaarloontegoed gebruikmaken om de eigen bijdra-
naarmate het inkomen lager is. De kinderopvangtoeslag is hoger
ge aan kinderopvang te betalen.
voor tweede en volgende kinderen die gebruik maken van de kinder-
Wat krijgt men precies vergoed via de toeslagregeling?
De vaste toeslag én de inkomensafhankelijke toeslag worden als één
Als men werk en zorg voor de kinderen combineert, heeft men recht
bedrag door de Belastingdienst/Toeslagen aan ouders uitbetaald.
opvang.
op kinderopvangtoeslag. Deze toeslag bestaat uit twee delen: een vaste toeslag en een inkomensafhankelijke toeslag.
Bestaan er nog bedrijfsplaatsen?
De kinderopvangtoeslag wordt verstrekt voor kosten tot de maximum
In de oude situatie was het vaak zo dat een werkgever een overeen-
uurprijs. De maximum uurprijzen in 2008 zijn:
komst had met een kindercentrum of gastouderbureau, in de vorm
Bij dagopvang en gastouderopvang van kinderen van nul tot vier jaar:
van bedrijfsplaatsen. Soms sloot de werkgever die overeenkomst
€ 6,10 euro
rechtstreeks met het kindercentrum of het gastouderbureau. Maar meestal ging dat via een intermediaire organisatie die in opdracht van
Bij buitenschoolse opvang en gastouderopvang van kinderen van vier
de werkgever de kinderopvangregeling uitvoerde. De werkgever
tot twaalf jaar: € eveneens 6,10 euro
vroeg vervolgens een bijdrage aan de ouders. Met de Wet Kinderopvang gaat het precies andersom: ouders heb-
De afgelopen jaren is de maximum uurprijs voor buitenschoolse
ben een overeenkomst met een kindercentrum en/of gastouderbu-
opvang en gastouderopvang voor kinderen in de leeftijd dat zij naar
reau en zijn verantwoordelijk voor de betaling (maar krijgen een
het basisonderwijs gaan (4-12 jaar) stapsgewijs afgebouwd tot het
toeslag incl. werkgeversbijdrage). Daarmee zijn de bedrijfsplaatsen
niveau van de dagopvang en gastouderopvang (0-4 jaar).
zoals die voor 2005 bekend waren komen te vervallen.
Met ingang van 1 januari 2008 is er één maximum uurprijs voor dagopvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang.
Komt de intermediair er nog aan te pas?
De nieuwe bedragen zijn gebaseerd op algemene loon- en prijsin-
Veel werkgevers laten hun kinderopvangregeling uitvoeren door een
dexen van het CPB. De wijze van indexatie en de hoogte van de
intermediaire organisatie. Dat kan met de Wet Kinderopvang nog
maximum uurprijs is vastgelegd in de Wet kinderopvang en het Be-
steeds. De werkgever beslist zelf of hij een intermediair inschakelt of
sluit tegemoetkoming kosten kinderopvang.
de regeling zelf uitvoert. Men kan dit navragen bij de werkgever of de intermediaire organisatie.
Vaste toeslag De ouders ontvangen een vaste toeslag van een derde deel van de
Hoe en wanneer vragen ouders de overheidsbijdrage aan?
totale kosten van kinderopvang. De prijs van de opvang bepaalt de
Voor het aanvragen van de kinderopvangtoeslag moet men de vol-
hoogte van deze toeslag.
gende vijf stappen zetten:
Werkende ouders (werknemers, maar ook zelfstandigen) krijgen
Stap 1: Vraag een offerte van een kindercentrum of gastouderbu-
deze toeslag van de Belastingdienst. Als men een inburgeringstraject
reau.
volgt, studeert of een uitkering ontvangt en een re-integratietraject
Stap 2: Spreek met de kinderopvangorganisatie de betalingswijze af.
volgt, ontvangt men de bijdrage via het UWV of de gemeente.
Stap 3: Verzamel de gegevens over het (gezins-)inkomen.
Let op: de vaste toeslag komt in de plaats van de eventuele werkge-
Stap 4: Download het aanvraagprogramma van de Belastingdienst of
versbijdrage(n) die men tot nu toe ontving.
vraag het aanvraagformulier aan bij Belastingdienst/Toeslagen, telefoon: 0800 – 0543.
Inkomensafhankelijke toeslag
Stap 5: Zorg ervoor dat de aanvraag uiterlijk 8 weken voor de eerste
De inkomensafhankelijke toeslag is een percentage van de opvang-
gewenste maandelijkse betaling bij Belastingdienst/Toeslagen is.
kosten die worden gemaakt (tot de maximum uurprijs). De hoogte
Men vraagt de overheidsbijdrage eenmaal per kalenderjaar aan bij
van dat percentage is afhankelijk van het gezamenlijke verzamelin-
een apart onderdeel van de Belastingdienst: Belasting-
komen, het aantal kinderen in het gezin dat gebruikmaakt van kin-
dienst/Toeslagen. De Belastingdienst verwerkt de aanvraag en con-
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
8
troleert of men voor de toeslag in aanmerking komt. Als dat zo is,
vóór 2007 ontving. Afspraken over de werkgeversbijdrage kunnen
maakt de Belastingdienst de toeslag in maandelijkse termijnen recht-
staan in een CAO of een andere regeling die binnen een bedrijf geldt.
streeks aan de ouder over. Binnen 8 weken na het indienen van de
Het kan zijn dat de bijdrage niet door de werkgever zelf wordt betaald
aanvraag start doorgaans de betaling.
maar bijvoorbeeld door een sectorfonds. De verwachting is dat de
Eventueel kan men met het kindercentrum, gastouderbureau, tus-
invoering van de verplichte werkgeversbijdrage voor werkgevers- en
senpersoon of bemiddelaar afspreken dat de Belastingdienst de
werknemersorganisaties aanleiding zal zijn om de afspraken in de
toeslag direct aan één van hen overmaakt.
cao’s opnieuw te bekijken.
Men kan er ook voor kiezen de toeslag na afloop van een jaar aan te vragen. Men verwacht bijvoorbeeld dat er gedurende het jaar veel
Heeft men recht op kinderopvangtoeslag bij werkloosheid?
wijzigingen optreden in de persoonlijke financiële situatie of in het
Als men in een kalenderjaar werkloos raakt, behoudt men de rest van
gebruik van de opvang. Als achteraf namelijk blijkt dat de ontvangen
dat jaar aanspraak op kinderopvangtoeslag. Alleen gedurende het
toeslag te hoog is geweest, moet men het te veel ontvangen bedrag
kalenderjaar kan men aanspraak maken op de kinderopvangtoeslag.
natuurlijk terugbetalen, inclusief de verschuldigde rente.
Als men op 1 januari werkloos raakt maar gedurende hetzelfde ka-
Kinderopvangtoeslag voor 2008 kan men tot uiterlijk tot 1 april 2009
lenderjaar een baan vindt, bestaat het hele kalenderjaar recht op
aanvragen.
kinderopvangtoeslag.
Wanneer is de toekenning van de toeslag definitief?
Heeft men recht op kinderopvangtoeslag bij werkloosheid van
De hoogte van de toeslag wordt gebaseerd op schattingen voor het
de partner?
volgende jaar van het (gezins-)inkomen. Deze heeft men op het
Stel: u werkt en uw partner is op 1 januari werkloos. Als uw partner
aanvraagformulier aangegeven. Na afloop van een jaar beschikken
gedurende het hele kalenderjaar niet werkt, dan kunt u in principe
de ouders over de definitieve gegevens, zoals het toetsingsinkomen
geen aanspraak maken op een toeslag van het Rijk.
en de gemaakte kosten. Men doet hiervan opgaaf bij de Belasting-
Stel: u werkt en uw partner is werkloos maar hij vindt in hetzelfde
dienst en dan vindt eventueel verrekening plaats.
kalenderjaar weer een baan en gaat werken. U komt dan het hele kalenderjaar in aanmerking voor kinderopvangtoeslag. Als uw partner
Loopt de kinderopvangtoeslag automatisch door?
op 1 januari werkt maar gedurende hetzelfde kalenderjaar werkloos
Als men in 2007 kinderopvangtoeslag ontvangt, hoeft men de nieuwe
wordt, hebt u ook gedurende dit hele kalenderjaar recht op kinderop-
vaste toeslag niet apart aan te vragen bij de Belasting-
vangtoeslag.
dienst/Toeslagen. De vergoeding wordt automatisch uitgekeerd op
Alleen gedurende het kalenderjaar kunt u aanspraak maken op de
grond van de gegevens die men al voor de bestaande inkomensaf-
kinderopvangtoeslag. Als uw partner op 1 januari van het volgende
hankelijke toeslag heeft moeten verstrekken. De vaste toeslag en de
kalenderjaar geen baan heeft, vervalt uw recht op de toeslag.
inkomensafhankelijke toeslag worden als één bedrag en onder één vermelding uitbetaald.
Let op: als u of uw partner een uitkering ontvangt en een reintegratietraject volgt, kan er ook aanspraak worden gemaakt op
Hoe is de hoogte van de kinderopvangtoeslag te berekenen?
kinderopvangtoeslag. UWV of de gemeente betaalt dan de vaste
Vanaf de internetsite van de Belastingdienst (www.belastingdienst.nl)
toeslag en de Belastingdienst/Toeslagen de inkomensonafhankelijke
kan men een proefberekening maken.
toeslag. Dit geldt alleen voor de periode dat u of uw partner meedoet aan een re-integratietraject.
Wat moet er met de werkgever worden afgestemd? Vanaf 2007 dragen werkgevers verplicht bij aan de kosten van kin-
Heeft men in het buitenland recht op kinderopvangtoeslag?
deropvang van hun werknemers. Zij betalen daarvoor een heffing
Als men in het buitenland woont en van kinderopvang gebruikmaakt,
aan de overheid. De Belastingdienst/Toeslagen betaalt vervolgens
kan men u onder bepaalde voorwaarden in aanmerking komen voor
aan de ouder(s) een vaste toeslag van een derde deel van de kosten.
de toeslag kinderopvang. Om een toeslag voor kinderopvang te
Deze toeslag komt in de plaats van de werkgeversbijdrage die men
krijgen, hoeven ouders die buiten Nederland wonen niet allebei in
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
9
Nederland te werken of hier een uitkering te ontvangen en een re-
Waarom is de werkgeversbijdrage per 2007 verplicht?
integratietraject te volgen. Als één van hen in Nederland werkt en de
Het kabinet investeert in regelingen die de combinatie arbeid en zorg
ander doet dat in een land van de Europese Unie of in Noorwegen,
makkelijker maken. Uitgangspunt van de Wet kinderopvang is dat
IJsland, Zwitserland of Liechtenstein betaalt de Belastingdienst de
kinderopvang een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van ouders,
toeslag ook uit. Dit geldt ook als één van de ouders een uitkering
werkgevers en overheid. Bij de invoering van de wet op 1 januari
ontvangt en een re-integratietraject volgt.
2005 ging het kabinet ervan uit dat ten minste 90% van de werkne-
De kwaliteit van de kinderopvang moet gelijk gesteld kunnen worden
mers in 2008 een volwaardige werkgeversbijdrage zou ontvangen.
aan de eisen die daarvoor in Nederland gelden. Buitenlandse kinder-
Het werd snel duidelijk dat dit streven niet zou worden gerealiseerd.
opvang die aan deze eisen voldoet, wordt opgenomen in een cen-
De vrijwillige werkgeversbijdrage is daarom vervangen door een
traal register buitenlandse kinderopvang van het Ministerie van
verhoging van de overheidsbijdrage en de kosten hiervan worden
Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
omgeslagen over alle werkgevers.
Kinderopvang in België en Duitsland hoeft vanaf 1 januari 2007 niet meer te worden geregistreerd. Wel moeten ouders beschikken over
Hoe ziet de werkgeversbijdrage eruit?
een document waaruit blijkt dat de opvang voldoet aan de nationale
Vóór 2007 was de werkgeversbijdrage niet wettelijk verplicht. De
regelgeving.
werkgever kon deze echter wel hebben geregeld in een cao of een bedrijfsregeling. Vanaf 2007 draagt men verplicht bij aan de kosten van kinderopvang van werknemers. De overheid verstrekt werkgeversbijdrage aan ouders verstrekken. Werkende ouders ontvangen
De Wet Kinderopvang en de werkgevers
via de Belastingdienst/Toeslagen een vaste inkomensonafhankelijke toeslag van een derde deel van de kosten van de kinderopvang. Ouders krijgen daarnaast, net als nu, van de overheid een inko-
Wat houdt de Wet Kinderopvang in het kort in?
mensafhankelijke toeslag.
De wet is ingegaan op 1 januari 2005.
Wet kinderopvang regelt kwaliteit en financiering van kin-
De werkgever draagt bij aan de vaste toeslag via een opslag op de
deropvang.
sectorpremie (WW-premie). Het als sectorpremie af te dragen percentage van het loon wordt verhoogd met dat van de kinderopvang-
Ouders hebben straks zelf een overeenkomst met het kindercentrum of gastouderbureau en krijgen zelf de factuur.
Bedrijfsplaatsen en subsidieplaatsen vervallen.
Tegemoetkoming van het Rijk is inkomensafhankelijk.
Werkgeversbijdrage is verplicht via opslag wachtgeldpre-
heffing. Men betaalt deze heffing over de totale loonsom, dus voor zowel werknemers met kinderen als voor werknemers zonder kinderen. Dit geldt ook voor de sectorpremie die wordt afgedragen door overheidswerkgevers. De heffing wordt samen met de sectorpremie als één bedrag afgedragen.
mie.
Ouders krijgen werkgevers-en rijksbijdrage gecompenseerd via een door de Belastingdienst af te handelen toeslagenregeling .
In 2007 bedroeg de heffing 0,28 procent van het premieloon. Deze opslag op de sectorpremie WW die u moet betalen als werkgevers-
Een gezamenlijke werkgeversbijdrage tot maximaal een derde van de kosten is belastingvrij.
Hoe hoog is de kinderopvangheffing voor de werkgever?
bijdrage voor kinderopvang wordt met ingang van 1 januari 2008 verhoogd naar 0,34%.
Aanvullende tegemoetkoming is er voor eenoudergezinnen.
Hoe om te gaan met oude afspraken werkgeversbijdrage?
Overgangsregeling voor ouders met subsidieplaatsen
Ouders dragen zelf het resterende deel van de kosten.
Veel werkgevers gaven hun werknemers al een bijdrage in de kosten van kinderopvang op grond van afspraken in een cao of een bedrijfsregeling. De verwachting is dat de invoering van de verplichte werkgeversbijdrage voor werkgevers- en werknemersorganisaties aanleiding zal zijn om deze afspraken te herzien. De bestaande
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
10
afspraken over de werkgeversbijdrage zijn natuurlijk niet allemaal
kosten tussen school en naschoolse opvang vallen hier onder.
vóór 1 januari 2007 in (meerjaren-)Cao’s aangepast.
Vervoer tussen huis en kinderopvang, en kosten van extra activiteiten
Er kan dan een situatie ontstaan waarin een werknemer recht heeft
(zoals muziekles) op verzoek van ouders, zijn géén opvangkosten.
op de vaste toeslag van de Belastingdienst/Toeslagen (op grond van
Een bijdrage van de werkgever aan dit soort kosten is dan ook niet
de Wet kinderopvang) en op een bijdrage van de werkgever (op
belastingvrij. Peuterspeelzalen, tussenschoolse opvang (overblijven)
grond van de cao of een bedrijfsregeling). Voor de werkgever zou dit
en informele opvang vallen niet onder de Wet kinderopvang.
dan betekenen dat hij tweemaal kosten moet maken. Daarom is geregeld dat de werkgever per 2007 uitsluitend nog verplicht is de afgesproken werkgeversbijdrage te betalen voor zover deze gunstiger is dan de vaste toeslag die de overheid aan ouders verstrekt. Dit overgangsrecht geldt ook voor situaties waarin de werkgeversbijdrage vanuit een sectorfonds wordt betaald.
Buitenschoolse opvang (BSO) Hoe is de aansluiting tussen onderwijs en kinderopvang geregeld?
Let op: deze overgangsbepaling geldt voor cao’s die vóór 1 januari 2007 nog niet zijn gewijzigd. In een nieuw te onderhandelen cao of bedrijfsregeling kunnen nieuwe afspraken worden vastgelegd.
De Tweede Kamer heeft de regering gevraagd scholen te verplichten tussen 7.30 en 18.30 uur opvang aan te bieden. Scholen kunnen de opvang zelf organiseren of een samenwerking met een kinderopvangorganisatie aangaan.
Moet het bedrijf belasting afdragen voor vergoeding voor de kosten van kinderopvang?
Deze motie Van Aartsen/Bos wordt vanaf het schooljaar 2007-2008 uitgevoerd:
De fiscale vrijstelling van de werkgeversbijdrage voor kinderopvang is
geheel komen te vervallen. Over werkgeversbijdragen die de werk-
Ouders blijven zelf verantwoordelijk voor de opvang van hun kind(eren). Zij betalen de kosten en onder bepaalde
gever na 1 januari 2007 blijft verstrekken, moet dus altijd loonbelas-
voorwaarden kunnen zij een tegemoetkoming in die kosten
ting afgedragen worden.
krijgen via de Wet kinderopvang
Ook een bijdrage boven de maximum uurprijs voor kinderopvang is
vanaf 2007 een belastbare vergoeding.
Basisscholen krijgen de wettelijke taak de aansluiting met de erkende kinderopvang te regelen als ouders daarom vragen
Hoe zit het met de administratieve lasten?
Voor werkgevers die nu een werkgeversbijdrage verstrekken, komen de administratieve handelingen die hiermee samenhangen te vervallen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om de vaststelling van het recht op
kanties of een combinatie hiervan
en de hoogte van de werkgeversbijdrage en de verwerking hiervan in
Ouders maken hun wensen kenbaar bij de school. De scholen werken dit in overleg met de medezeggenschaps-
de loonadministratie. Voor werkgevers die gebruikmaken van een financiële bemiddelaar vervallen de kosten van deze dienstverlening.
De opvang kan bestaan uit voorschoolse opvang, naschoolse opvang en opvang op vrije dagen en schoolva-
raad uit in een model
Door de keuze voor een opslag op de sector hoeft de werkgever
Als een school in samenspraak met de medezeggenschapsraad kiest voor één specifieke kinderopvangonder-
geen aparte opgaven of afdrachten aan de Belastingdienst te doen.
neming, moet deze de school op verzoek van andere
Er zijn geen aanpassingen in de loonadministratie nodig. (Door deze
kinderopvangondernemingen praktische informatie ver-
opslagregeling betaalt men impliciet echter óók voor werknemers
strekken die nodig is voor de opvang van kinderen. Te
zónder kinderen in de kinderopvang…)
denken valt aan informatie-uitwisseling over het ophalen van de kinderen en het ter beschikking stellen van roosters
Wat wordt begrepen onder kosten voor kinderopvang?
van de school
In het algemeen zijn kosten voor kinderopvang kosten die direct
verband houden met de opvang. Bijvoorbeeld kosten voor personeel, huisvesting, organisatie en administratie. Ook de kosten voor gast-
De opvang kan plaatsvinden in een geregistreerd kindercentrum (al dan niet binnen het schoolgebouw) ofwel bij een gastouder via een geregistreerd gastouderbureau
ouders, bemiddelingskosten van een gastouderbureau en vervoers-
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
11
De Wet kinderopvang waarborgt de kwaliteit van de op-
gemeenten helpt met de uitbreiding van de capaciteit. Daarnaast
vang en het toezicht daarop.
zullen ook succesvolle manieren om de onderbezetting op woensdagen en vrijdagen tegen te gaan verder worden verspreid. De ge-
Hoe staat het met de wachtlijsten buitenschoolse opvang?
meenten, die onder andere verantwoordelijk zijn voor de
Zoals was te verwachten bleek bij ingang van het nieuwe schooljaar
onderwijshuisvesting en bouwvergunningen, krijgen eenmalig 5
dat het onderwijs de verplichtingen tot buitenschoolse opvang niet
miljoen euro om de verschillende taken beter op elkaar af te stem-
kon nakomen. Er ontstonden aanzienlijke wachtlijsten. In september
men. Verder is 10 miljoen euro gereserveerd om voor voldoende en
2007 verscheen het eindrapport van de Taskforce Bestrijden wacht-
gekwalificeerd personeel te zorgen. Tot slot wordt voor de lange
lijsten Buitenschoolse Opvang. De commissie doet onder meer de
termijn ook gesproken met het Waarborgfonds Kinderopvang over de
volgende aanbevelingen:
inzet van bestaande middelen ten dienste aan de uitbreiding van het
Versterken rol gemeenten om 'spin in het web' functie te
aantal plaatsen in de kinderopvang.
vervullen;
Betere communicatie over de rolverdeling en verantwoor-
Wat wil de overheid bereiken met combinatiefuncties in het
delijkheden BSO;
kader van kinderopvang?
Betere randvoorwaarden voor huurtermijnen BSO accom-
Eerder maakte het kabinet met de Vereniging van Nederlandse
modaties;
Gemeenten afspraken over het instellen van 2.500 combinatiefunc-
Betere benutting onderbezetting BSO op woensdag en
ties. Deze functies kunnen ook worden benut in de aansluiting tussen
vrijdag.
onderwijs en kinderopvang. De samenwerking tussen onderwijs, sport en cultuur kan ermee gediend zijn als er meer combinatiefunc-
Uit het onderzoek van de Taskforce blijkt dat de kinderopvangcapaci-
ties komen. Dit gaat om functies waarbij mensen in of ten behoeve
teit sterk gegroeid is. In 2007 maken 35.000 kinderen meer gebruik
van verschillende sectoren werken, terwijl ze in dienst zijn van één
van Buitenschoolse Opvang dan in 2006. Dat betekent een stijging in
werkgever. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan vakleerkrachten
capaciteit van 20%. Niettemin zijn er ongeveer 20.000 plaatsen te
en trainers die naschoolse sportactiviteiten organiseren en zo een
weinig door de grote vraag naar kinderopvang. Daarnaast voorziet de
lijntje leggen tussen de sportvereniging en het onderwijs, de na-
Taskforce dat de vraag de komende jaren sterk zal blijven toenemen.
schoolse opvang en de wijk. Of aan muziekdocenten die zowel les-
Ondanks de wachtlijsten blijken nog weinig ouders te kiezen voor de
geven op de muziekschool als op de brede school.
wél beschikbare opvangcapaciteit op de weekdagen woensdag en vrijdag. De stijgende vraag naar opvang komt door de sterke economische groei en de toenemende werkgelegenheid. Ook de verplichte werkgeversbijdrage draagt bij aan meer vraag naar kinderopvang. Een andere oorzaak is het feit dat scholen vanaf 1 augustus 2007 verplicht zijn om aansluitende kinderopvang te organiseren.
Kinderopvang en de politiek Welke plannen heeft Balkende IV? Kinderopvang en peuterspeelzalen zijn nu gescheiden voorzieningen met elk een eigen wettelijk kader en eigen financieringsstromen.
Welke maatregelen neemt de overheid om de BSO-wachtlijsten te bekorten?
De kinderopvang is er alleen voor kinderen van werkende ouders, de peuterspeelzalen vooral voor kinderen van ouders die meestal niet
Op basis van de aanbevelingen die de Taskforce heeft gedaan, is staatssecretaris Dijksma met Prinsjesdag met een plan van aanpak gekomen. Hierin staan maatregelen voor de korte termijn en lange termijn genoemd. Om de eerste nood te lenigen, wordt een stimuleringsregeling in het leven geroepen waarmee voor 1 april 2008 plaatsen voor ongeveer 8.000 kinderen kunnen worden gerealiseerd. Daarnaast wordt voor de jaren 2008 tot 2010 een expertisecentrum
allebei betaald werken. Het huidige stelsel leidt hiermee vaak tot een kunstmatige scheiding tussen verschillende groepen kinderen. Dit wordt nog eens versterkt omdat voorschoolse educatie vooral op peuterspeelzalen wordt aangeboden en nog slechts beperkt in de kinderopvang. De samenwerking tussen voorscholen (Voor- en Vroegschoolse Educatie; VVE) en basisscholen werkt voorts het ontstaan van zwarte en witte scholen in gemengde wijken in de hand.
opgericht dat in praktische zin kinderopvangorganisaties, scholen en
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
12
Er gaan relatief meer allochtone kinderen naar VVE-peuterzalen (omdat kinderopvang minder aan de orde is dan bij autochtonen) waardoor bij doorstroming naar een bepaalde basisschool vervolgens een onevenredig groot aantal ‘achterstandskinderen’ ontstaat en die basisschool daarmee vaak onaantrekkelijk wordt voor autochtone ouders. Het kabinet heeft in het coalitieakkoord aangegeven de regelgeving en financiering voor peuterspeelzaal en kinderopvang te willen harmoniseren. Het doel hiervan is om te komen tot één wettelijk kader, één financieringsystematiek en één kwaliteitskader.
Kinderopvang in cijfers Hoeveel kinderopvangorganisaties zijn er? Regioplan Beleidsonderzoek presenteerde in oktober 2007 een onderzoek naar het aantal kinderopvangplekken, in opdracht van het ministerie OCW. Nederland telde per 1.1.2007 1568 kinderopvangorganisaties die hele dagopvang en/of buitenschoolse opvang aanbieden op in totaal 6381 locaties. Het totaal aantal volledige kindplaatsen in de hele
Tegelijkertijd is de regering van plan om fors te investeren in voorschoolse educatie en het bereik onder achterstandskinderen eerst naar 70% te verhogen en daarna naar 100%.
dagopvang bedroeg 129.811 en het totaal aantal plaatsen in de buitenschoolse opvang 94.656. Sinds de invoering van de Wet Kinderopvang in 2005 is er sprake van een stijging van 4,4% van het
Het doel is om een kwalitatief goed stelsel van voorschoolse voorzieningen toegankelijk te maken voor alle kinderen en om de kinderen die dat nodig hebben voorschoolse educatie aan te kunnen bieden.
aantal plaatsen in de dagopvang en een stijging van 27,7% in de buitenschoolse opvang. Het aantal gastouderbureaus blijkt ten opzichte van 2006 met 11,2 % te zijn toegenomen tot 446.
Hoe kijkt de politiek nu tegen de kinderopvang aan? Kinderopvang is een aantrekkelijke speelbal geworden van de politieke partijen in de verkiezingen van de Tweede Kamer in november 2006. Partijen buitelden over elkaar heen om kinderopvang aantrekkelijker en vooral goedkoper te maken. Al dan niet onder het motto om de participatie van de werkende vrouw te bevorderen. In de verkiezingsprogramma's van de politieke partijen is geheel of gedeel-
Wat kost kinderopvang eigenlijk? Eén uur kinderopvang kost in 2007 gemiddeld € 5,45. Met de kinderopvangtoeslag kunnen ouders een deel van deze kosten betalen. De hoogte van de toeslag hangt af van de hoogte van het inkomen. In de tabel staan de kosten voor ouders voor een aantal situaties weergegeven (WML = wettelijk minimumloon):
telijke gratis kinderopvang gemeengoed. Zelfs toenmalige regeringspartij VVD pleitte voor geheel gratis opvang. Balkenende IV zou aldus kunnen besluiten om de nu aangepaste regelingen rond kinderopvang opnieuw onder de loep te nemen, maar daarvan worden (januari 2008) geen signalen waargenomen. Vooralsnog lijkt het erop de invulling van de verplichte buitenschoolse opvang door het onderwijs prioriteit krijgt.
Is gratis kinderopvang reëel? In een ingezonden brief aan NRC Handelblad (september 2006) stelt destijds verantwoordelijk demissionair minister De Geus dat hij de noodzaak tot gratis kinderopvang niet inziet. Ouders betalen slechts een deel van de kosten, want zij krijgen van het Rijk een kinderopvangtoeslag, variërend van 63% (tot 130% minimuminkomen) tot 0% bij drie keer modaal. Hij stelt dat één uur
Kosten voor ouders per kind/per uur
kinderopvang 5,40 euro kost waarvan mensen met een laag inkomen
Meer cijfers op www.minocw.nl/kinderopvang/646
slechts 33 cent voor het eerste kind en 19 cent voor het tweede betalen. Mensen met 3 keer modaal betalen voor het eerste kind 3,06 euro, en voor het tweede 45 cent. Bovendien is de werkgeversbijdrage nu verplicht.
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
13
Hoeveel besteedt de overheid aan kinderopvang? Over de periode 2005-2007 is het budget voor kinderopvang op de rijksbegroting sterk gegroeid: van € 680 miljoen in 2005 naar € 1.580 miljoen in 2007. Deze groei betreft vooral: In 2006 kwam € 200 miljoen extra beschikbaar. Dit bedrag is ingezet voor: een hogere kinderopvangtoeslag voor vooral de midden- en hogere inkomens (€ 130 miljoen), uitbreiding van voor- en naschoolse opvang (€ 35 miljoen), verbetering van de tussenschoolse opvang (€ 30 miljoen) en versterking kwaliteit en toezicht ( € 5 miljoen); In 2007 een extra bedrag van € 125 miljoen voor een verhoging van de kinderopvangtoeslag voor het eerste kind.
Door de verplichte werkgeversbijdrage per 2007 was het budget voor de kinderopvangtoeslag in 2007 € 529 miljoen hoger.
Geraadpleegde bronnen / meer informatie Waar is meer informatie over kinderopvang te vinden? Ondermeer op de volgende websites: •
www.kinderopvang.net
•
www.boink.info
•
kinderopvang.startpagina.nl
•
www.minocw.nl/kinderopvang
•
www.toeslagen.nl
Over de auteur De redactie van The Question Library geeft een aanzet voor onderwerpen waarvoor nog geen auteur is gevonden.
Kinderopvang
Auteur: Redactie TQL
14
