Coaching Coaching en coachingscultuur
Praktijkgerichte antwoorden op bedrijfsvraagstukken U aangeboden door zibb.nl
Auteur: mr. dr. R. Pagano Mirani
Inhoud: • Wat is coaching • De coachingscultuur • Over de auteur
2004). Coaching is een bewezen preventieinstrument en dringt arbeidsconflicten ziekte(-verzuim) aantoonbaar terug. Maar vooral het lijnmanagement is nog vaak huiverig vanwege het vermeende ‘softe karakter’ van coaching en om die reden niet altijd bereid de grote financiële winsten te incasseren die de kleine investering in coaching oplevert.
Wat is coaching Is coaching psychologische begeleiding? Wat is coaching?
Ja, goeie coaching wel. Want die gaat om de vraag welke onbewuste
De begeleidingsvorm waarbij een cliënt wordt gestimuleerd zijn eigen
drijfveren jouw gedrag bepalen, welke filters je hanteert om de wereld
functioneren beter te doorzien.
om je heen te managen en hoe je betekenis geeft aan wat je meemaakt. Wie dit zelfinzicht verworven heeft is in balans en dus een ontspannen en collegiaal functionerende medewerker.
Wat is het verschil tussen coaching en training? Bij training krijg je leerstof aangeboden die is opgesteld door de trainer; coaching laat je meer zelf ontdekken wat je te leren hebt.
Wanneer ga je naar een coach, wanneer naar een psycholoog?
Bovendien is training vaak meer primair op gedrag en coaching in
De coach begeleidt gezonde, ‘normale’ mensen die zichzelf beter
eerste instantie op drijfveren van gedrag gericht.
willen leren kennen en die hun kennis gebruiken om hun gedragsrepertoire uit te breiden. De psycholoog richt zich vooral op stoornissen. De grens tussen beide disciplines is een grijs gebied.
Wat is het doel van coaching? Iemand meer zelfinzicht te laten opdoen zodat hij beter de regie kan voeren over zijn eigen situatie. P&O’ers beschouwen coaching als
Wanneer is iemand te coachen?
het meest effectieve instrument voor persoonlijke ontwikkeling en
Als hij/zij ervoor open staat zijn zelfbeeld aan te vullen, blinde
prestatieverbetering.(bron: TNS NIPO 2004)
vlekken onder ogen te komen en dus meer feedback te nemen. Wie dit niet wíl is niet te coachen. Wie dit niet kán lijdt aan een
Hoe lang duurt coaching?
psychologische
Al na het eerste gesprek kunnen de eerste resultaten zichtbaar zijn;
raadplegen.
stoornis
en
moet
wellicht
een
psycholoog
fundamentelere veranderingen duren langer, en worden doorgaans Welke afspraken moet je maken met een coach?
na enkele maanden goed zichtbaar.
Zoveel je wilt, maar in elk geval over het tarief en de waarborg niets Kan coaching op de werkplek plaatsvinden?
tegen je zin te hoeven doen/bespreken. Sommige mensen willen
Liever niet, want het is belangrijk dat de gecoachte niet gestoord kan
graag coachingsdoelen afspreken, maar dit kan lastig zijn, omdat die
worden, en ook niet strak tussen de werkzaamheden door even een
niet voorafgaande aan het traject al helder kunnen zijn.
afspraak met zijn coach plant. De reistijd naar coach wordt gebruikt ter voorbereiding op het gesprek en de reis terug om weer even
Gaat coaching ook over privézaken?
langzaam ‘te landen’.
Die kans is groot, maar het hoeft niet. Coaching gaat over jou als persoon; die doet op z'n werk wel iets anders dan privé, maar
Is coaching een hype?
doorgaans op dezelfde manier. Je hebt maar één identiteit. Coaching
Nee. Toegegeven: tien jaar geleden kende niemand dit fenomeen.
gaat over die identiteit, maar kan zich beperken tot bepaalde rollen
Maar coaching is een groeiend en inmiddels blijvend fenomeen
die je vervult in het leven.
gebleken, omdat de behoefte aan zelfreflectie in onze samenleving is toegenomen. De aandacht voor kwaliteit van leven en werken is geen
Kan coaching burn out voorkomen?
hype en coaching is een middel die kwaliteit te bevorderen.
Zeer
beslist.
Dankzij
coaching
komt
het
energielek
in
je
levenspatroon boven water. Coaching bevordert de geestelijke fitheid en daarmee een gezonde
Wordt coaching veel gebruikt? als
levensstijl. Coaching geeft inzicht in onbewuste drijfveren tot
personeelsdeskundigen zouden willen. Gemiddeld volgt slechts een
inadequaat gedrag. Gedrag van het soort: je wilt het wel laten, maar
paar procent van het personeel een coachingstraject, terwijl 40% van
het lukt niet...
Ja,
en
steeds
vaker.
Maar
nog
niet
zoveel
de P&O’ers zegt coaching te willen gaan inzetten omdat het sneller en effectiever is dan cursussen en trainingen. (bron: TNS NIPO
Coaching en coachingscultuur
Auteur: mr. dr. R. Pagani Mirani
2
Ik ben al burn out, heeft coaching dan nog zin?
Moet je voor coaching ook huiswerk doen?
Goeie kans. Coaching kan inzichtelijk maken hoe je jezelf opgebrand
Soms kun je specifieke oefeningen doen of bepaalde boeken lezen.
hebt. Dit geeft rust en ruimte voor herstel. Coaching kan ook
In elk geval is het huiswerk dat je regelmatig bewust de tijd neemt het
methoden opleveren om jezelf weer op te laden en weer in contact
coachingsgesprek op je in te laten werken. De praktijk leert dat veel
met je scheppende vermogen te komen.
'muntjes' later nog eens vallen.
Mijn baas vindt dat ik gecoacht moet worden. En nu?
Kun je coaching gebruiken voor conflictoplossing?
Wat vindt je zelf....? Dat is het enige criterium.
Ja, om te beginnen voor je eigen interne conflicten. Maar ook bij samenwerkingsproblemen kun je een coach inschakelen. Hiermee
Mijn baas heeft me naar een coach gestuurd. En nu?
zijn goede resultaten te boeken.
Als je het daar mee eens bent geen probleem. Eventueel kun je werken aan je geneigdheid dit soort instructies op te volgen. Hoe
Ik heb geen problemen, zal ik toch een coach zoeken?
verhoud jij je tot autoriteiten?
Waar het om gaat is of je tevreden bent over je functioneren en over de reacties van andere mensen op jou. Coaching is voor mensen die
Kan een arts doorverwijzen naar een coach?
ergens last van hebben of in elk geval ambitie om een stap verder te
Jazeker, maar artsen doen dat nog niet vanzelfsprekend. Onder
komen. Een probleem hoeft nog niet benoemd te zijn. Veel mensen
andere niet omdat de coach geen beschermd beroep heeft en de arts
zijn in staat hun problemen te ontkennen en de last die deze
geen waarborgen heeft bij doorverwijzing. Die
onderdrukking veroorzaakt aan andere oorzaken toe te schrijven.
verwijst dus liever naar een psycholoog. Ook daar zijn geen waarborgen, vooral niet in de zogenoemde "eerstelijn”, maar wel een
Moet je je permanent laten coachen?
formele beroepsregistratie.
Nee, coaching door derden is een tijdelijke aangelegenheid. Bij voorkeur regelmatig in je leven te herhalen. Het doel is een goede
Is coaching alleen iets voor het middle management?
coach voor jezelf te worden.
Nee, het is iets voor alle mensen die persoonlijke groei willen realiseren door meer zelfbewustzijn. En die bevredigend willen
Moet je coaching herhalen na verloop van tijd?
functioneren in de meest uiteenlopende situaties waarin ze komen.
Ja, het geeft je de zekerheid dat je je zelfbewustzijn op peil houdt en je blinde vlekken beperkt. Een terugkomcyclus van twee jaar is niet
Hebben alle topmanagers een coach?
ongebruikelijk.
Sommige, beslist niet alle. Veel topmanagers raadplegen adviseurs uit de 'peer-group' die soms coachende interventies plegen. Veel
Is coaching 'zweverig'?
managers zijn er ten onrechte van overtuigd geen coach nodig te
Dat hoeft niet, maar dat hangt sterk van de coach en de gecoachte
hebben, want ze doen het toch goed? Ander waren ze nooit
af. In beginsel gaat het om heldere en harde kwesties als: weten wat
topmanager geworden.
je doen en verantwoordelijkheid nemen voor dat weten. Goede coaching maakt zachte dingen hard en praktisch.
Kan een heel team tegelijk gecoacht worden? Ja. Dat is aan te bevelen om de samenwerking te verbeteren en
Is coaching werk-gebonden?
tegelijk individueel te leren.
Nee, maar het werk is doorgaans een goede aanleiding voor iemand om in de gaten te krijgen dat ie even niet goed weet hoe hij het beste
Is personal coaching meer persoonlijk dan teamcoaching?
verder zal gaan. Bovendien is werk doorgaans een lekkere
Meestal wel, maar vergis je niet. Het onderzoeken van iemands
stressfactor en dus bij uitstek geschikt om jezelf eens te onderzoeken
rol/aandeel in een team is ook een persoonlijke aangelegenheid.
op hoe jij met stress omgaat.
Teamcoaching begint bij de afzonderlijke teamleden. Is coaching situationeel? Hoeveel tijd zit er bij coaching tussen de gesprekken?
Ja en nee. Inderdaad gaat het er in de praktijk vaak in eerste
Bij voorkeur twee tot zes weken; ingeval van crisis of bijna burn out
instantie over hoe lastig iemand het kan vinden met een steeds
wellicht kortere tussenpozen.
terugkerende situatie om te gaan. Coachen op competenties (professionele ontwikkeling) is zuiver situationeel. Maar omdat coaching over persoonlijke groei gaat overstijgt het de specifieke situaties.
Coaching en coachingscultuur
Auteur: mr. dr. R. Pagani Mirani
3
Wat is Personal Coaching?
komen. Ze kunnen verdrietig worden over gemiste kansen of van
Dit woord wordt in verschillende betekenissen gebruikt. De term
uitputting. Ze kunnen ook boos op zichzelf worden. In elk geval
Personal Coach verwijst naar de persoon met wie je 1-op-1
maakt een goed coachingsgesprek wel indruk en zet het aan het
gesprekken hebt. Personal Coaching geeft ook aan dat de coaching
denken. Soms voorafgegaan door verwarring.
vooral gericht is op de persoon van de medewerker, en niet primair de taak die hij/zij heeft te vervullen. De grondgedachte van Personal
Moet ik bang zijn voor wat coaching allemaal losmaakt?
Coaching is dat als mensen beter in hun vel zitten, ze vanzelf hun
Angst is begrijpelijk en voor sommige mensen een reden geen
taken beter gaan vervullen.
coaching te nemen. Ze zijn bang voor wat er allemaal bovenkomt en of ze al die gedachten en gevoelens wel allemaal onder controle
Wat is Perfomance Coaching?
kunnen houden. Ook zijn ze soms bang voor het erkennen van hun
Coaching die zich richt op het beter vervullen van een concrete taak
persoonlijke schaduwkanten. Onbewust zijn ze bang dat ze
of competenties die bij die taak zijn gedefinieerd. Bij deze coaching is
overtuigingen waar ze hun hele leven al aan vasthouden (zoals
het
zelfbeeld en wereldbeeld) misschien moeten bijstellen.
primaire
doel
dat
de
gecoachte
concreet
meetbare
prestatiedoelen haalt die door zijn werkgever zijn geformuleerd. Dit is dus een andere benadering dan Personal Coaching, waarbij niet
Wat doe je als je niet tevreden bent over de coaching?
primair op prestaties maar op persoonlijke ontwikkeling wordt
Onderzoek de ontevredenheid. Waar verzet je je tegen? Soms is het
gecoacht.
een teken dat je met de goede coach bezig bent, die je in contact brengt met gedachten en gevoelens die je al heel lang probeert te
Moet ik bij coaching bepaald gedrag afleren?
ontlopen. Daar kun je van balen en deze ontevredenheid op de
Liever niet. Afleren is zonde van de investering, beter kun je als mens
coach projecteren. Maar soms kun je wel degelijk met recht
iets bijleren. Elk gedrag kan immers in bepaalde situaties adequaat
ontevreden zijn over de aanpak van je coach en heeft het meer met
zijn. Coaching is gericht op nieuw gedrag bijleren, zodat je
hem/haar te maken dan jezelf. Bespreek het met je eigen coach en
situationeel daadwerkelijk een keuze hebt welk gedrag je wilt
eventueel een tweede coach.
vertonen. Uitbreiding van het gedragsrepertoire, noemen we dat. Moet je tijdens je coaching over je jeugd praten? Moet ik mezelf veranderen bij coaching?
Dit moet niet. Som kan het handig zijn, om te ontdekken hoe lang je
Zeker niet; bij coaching leer je jezelf beter kennen en meer
al op die bepaalde manier naar jezelf en de wereld kijkt. Om te
respecteren. In psychologische termen gezegd is de coaching gericht
ontdekken welke filters bij je horen dat je ze als kind al hanteerde.
op het Zelfontwikkeling in plaats van Ego. (Het Ego wordt ook wel je
Maar goede coaching gaat over jouw functioneren in het heden en
Valse Zelf genoemd). Veel gedrag is ego0gestuurd, maar dat hebben
hoeft dus niet over het verleden te gaan.
we nauwelijks in de gaten (blinde vlek!). Kortom; niet jezelf veranderen maar jezelf worden is het devies!
Rapporteert de coach aan mijn baas? Dit hangt van de gemaakte afspraken af. De coachingswereld is
Wat is het beste tijdstip voor een coachingsgesprek?
verdeeld over de ethiek in deze, waarbij ook in dit geval de ethiek
Dat is persoonlijk. De ervaring leert dat de meeste cliënten het liefst
soms door geld wordt bepaald. Sommige coaches weigeren
aan
principieel aan een baas te rapporteren en beschouwen de coaching
het
begin
of
juist
aan
einde
van
de
werkdag
een
coachingsgesprek hebben. Zo hebben ze de kans het gesprek de
als
aandacht te geven die het verdient en hoeft het niet ‘tussendoor’.
leidinggevende moet maar op het gedrag van de medewerker afgaan
een
vertrouwelijke
kwestie
tussen
twee
personen.
De
om de coaching te beoordelen, is de gedachte. Andere coaches Kan je na een coachingsgesprek gewoon weer terug aan het
rapporteren wel, soms rechtreeks en soms in samenspraak met de
werk?
gecoachte. Vooral directieve leidinggevenden kunnen dit als
Dat is persoonlijk en voor sommige mensen in de praktijk lastig, want
voorwaarde voor coaching stellen en dat zijn de economisch
een goed coachingsgesprek zet je aan het denken en brengt je in
zwakkere coaches geneigd omwille van de omzet over hun cliënt om
een bepaalde mentale staat. Deze mensen maken dus het liefst een
te rapporteren.
afspraak met hun coach aan het einde van de dag. Is een coachingsgesprek emotioneel? Dat
kan,
maar
het
hoeft
beslist
niet.
Mensen
zijn
vaak
emotioneel/ontroerd wanneer ze zichzelf en hun ‘gedoe’ onder ogen
Coaching en coachingscultuur
Auteur: mr. dr. R. Pagani Mirani
4
Hoe krijg ik iemand anders naar coaching?
omgeving
Door die ander niet te dwingen maar hooguit liefdevol en vanuit
leidinggevenden/partners niet blij mee. Die moeten dan of mee-
empathie aan te geven wat er mee te winnen valt. Een goede
ontwikkelen of zich van je afkeren. Dit komt echter weinig voor en als
leidinggevende laat de motivatie uit de gecoachte zelf komen. Als
het gebeurt, heeft de gecoachte, die immers een ontwikkeling heeft
een leidinggevende een medewerker naar coaching ‘stuurt’, is er
doorgemaakt, er vrede mee dat hij/zij eens ‘een deurtje verder moet’.
(baan,
relatie)
past.
Daar
zijn
sommige
meestal sprake van een leidinggevende die zelf eens gecoacht zou moeten worden.
Is coaching hetzelfde als counselling? Dat hangt van de definitie af. Sommige mensen spreken van een coach als die lid is van dezelfde organisatie als de cliënt en van een
Mag je het vergelijken met coaching in de sport?
counsellor als de coach een externe is. Ook wordt wel het
Eigenlijk niet, want een sportcoach is vaak meer een trainer, die
onderscheid gehanteerd dat een counsellor inhoudelijk advies geeft
instrueert en zegt wat je moet doen. De sportcoach is de baas van de
en een coach niet.
spelers, de personal coach heeft geen hiërarchische positie en heeft ook veel minder oordelen over wat goed en fout is, dan een sportcoach.
De Coachingscultuur
Kan je coaching verenigen met actieve geloofsbelijdenis? Ja, veel mensen zien zelfs de overeenkomsten op deze twee
Wat
gebieden. Het gaat in beide gevallen om persoonlijke ontplooiing en
Wanneer mensen bereid zijn elkaar te stimuleren om zo het beste in
zingeving. Maar in sommige geloofskringen stuit de gedachte dat een
elkaar boven te halen. Dat vraagt om een coachende manier van
mens zijn lot in eigen hand kan nemen op religieus gefundeerde
feedback geven en nemen, dat wil zeggen: feed uitsluitend gericht op
weerstand. Dan verhoudt de ontwikkeling van persoonlijke autonomie
het belang van de ander. In een coachende cultuur is er een sterke
zich niet met de opvatting dat je door God gestuurd wordt.
focus op de horizontale relatie tussen mensen, en minder op de
is
een
coachingscultuur?
hiërarchische relatie. Waar vindt een coachingsgesprek plaats? Bij voorkeur op een plek buiten de eigen (werk-)omgeving van de
Hoe belangrijk is een coachingscultuur voor een organisatie?
cliënt, op de kamer van de coach. In elk geval een plek waar mensen
In een coachingscultuur leren de medewerkers sneller en grondiger,
discreet kunnen praten en waar weinig afleiding is.
want ze worden uitgenodigd kritisch naar zichzelf te kijken zonder dat ze bekritiseerd worden. Ontbreekt een coachingscultuur, dan leren
Kun je jezelf coachen?
de medewerkers op basis van straffen en belonen (sociaal en
Ja, zelfcoaching is goed mogelijk en zelfs het doel. Het vereist de
materiaal) en aan de hand van instructies.
discipline en eerlijkheid om voortdurend je eigen blinde vlekken te willen onderzoeken door feed back te vragen. Zelfcoaching leer je
Waarom moet je een lerende organisatie zijn voor een
door je eerst te laten coachen. Je moet eerst met behulp van een
coachingscultuur?
externe coach je eigen coachingsthema’s vaststellen.
Omdat de essentie van coaching is dat er een veilig, dus niet veroordelend klimaat heerst waar niet naar goed of fout maar naar
Kun je volstaan met het lezen van bepaalde boeken?
oorzaak en gevolg van gedrag gekeken wordt. Mensen leren nu
Nee, boeken lezen volstaat nooit. Mensen leren niet van louter
eenmaal het best als ze fouten mogen maken en dat is een kenmerk
kennis maar van ervaringen.
van lerende organisaties; fouten maken mag, want zonder fouten geen leren.
Kan coaching bedreigend zijn voor jezelf? Nooit. Het gaat immers om de ontplooiing van je eigen vermogens.
Wat maakt het zo moeilijk een lerende organisatie te zijn?
Het kan wel bedreigend zijn voor je Ego, maar dat is juist de
Je gaat alleen iets doen wat je nog niet zo goed kunt, als je tijd en
bedoeling.
energie over hebt en niet onder druk staat. In de meeste organisatie is de druk te groot om te leren en bestaat de neiging om vooral te
Kan coaching bedreigend zijn voor je omgeving?
(blijven) doen waar men al goed in is. Lerend zijn vraagt dus de
Ja, wanneer je zelf sterker wordt kan dat (onbewust) door mensen in
bereidheid risico’s te nemen en af te wijken van het gebaande,
je omgeving als bedreigend ervaren worden met alle gevolgen van
efficiënte pad. Welk bedrijf durft dat echt?
dien. Je kunt ook gaan ontdekken dat je niet helemaal in de huidige
Coaching en coachingscultuur
Auteur: mr. dr. R. Pagani Mirani
5
Wat moeten leidinggevenden doen ter bevordering van een
Zijn er externe begeleiders nodig om een coachingscultuur in te
coachingscultuur?
voeren?
Om te beginnen zichzelf laten coachen. Daarbij: veel en open
Ja; veranderingen in een (organisatie-)systeem kunnen per definitie
communiceren,
opstellen,
niet zonder impulsen van buiten dat systeem worden gerealiseerd.
permissief leidinggeven, liefdevol en meedogend optreden. Ook
Dit fenomeen is algemeen bekend en aanvaard in de exacte
dienen zij ervan overtuigd te zijn dat er geen fout gedrag is, alleen
wetenschappen, met name de wiskundige leer der verzamelingen.
zichzelf
kwetsbaar
en
persoonlijk
maar inadequaat gedrag. En ze moeten geloven dat er meerdere wegen naar Rome leiden.
Wie is er verantwoordelijk voor (de invoering) van een coachingscultuur?
Wat moeten medewerkers doen ter bevordering van een
Wie
coachingscultuur?
seniormanagement, maar ook de mensen gezamenlijk. Individuele
Zichzelf laten coachen en dit proces gebruiken om zichzelf nog beter
personen zijn verantwoordelijk voor hun eigen bijdrage en moeten
te leren kennen, wat in de praktijk erop neer komt dat je naast je
deze als heldere doelstellingen voor de geest hebben.
is
überhaupt
verantwoordelijk
voor
de
cultuur?
Het
sterke kanten ook je zwakke kanten zonder schaamte (maar permissief) onder ogen moet willen komen en deze moet willen verbeteren. Hoe
ontwerp
je
een
coachingscultuur?
Door een mensbeeld te koesteren dat ervan uitgaat dat medewerkers niet primair een kostenpost zijn, maar juist ‘moneymakers’. Geloof in het lerend vermogen van medewerkers is cruciaal alsook het inzicht dat mensen willen leren maar dit alleen maar doen in een veilige omgeving. Hoe
voer
je
een
coachingscultuur
in?
Door je als organisatie te laten coachen op de ontwikkeling van de hierboven omschreven overtuigingen. En vervolgens geduld te hebben met betrekking tot materiele resultaten. Het gaat de eerste periode vooral om de mentale gerichtheid en sterke focus op de thematiek. Doorzetten en vertrouwen houden is het devies. Voorbeeldgedrag is cruciaal! Hoe lang duurt het invoeren van een coachingscultuur? In een kleine groep is dit binnen enkele maanden mogelijk; in grote organisaties kan het een of twee jaar duren. Wat moet je met mensen die niet mee kunnen komen? Het onderscheid tussen willen en kunnen is voor veel mensen diffuus. Wie niet wil zegt vaak dat hij niet kan; de meeste mensen kunnen wel. Wie echt niet kan past blijkbaar niet in deze groep en moet zijn talenten ergens anders inzetten. Wat moet je met mensen die niet mee willen komen? Onderzoek en erken hun (doorgaans onbewuste en onuitgesproken) belemmeringen en weerstanden. Als die bekend zijn is er vaak weinig nodig om ze toch mee te krijgen. Dwing niet maar nodig uit; wees geduldig en permissief. Wie dan nog niet wil, valt af. Juist deze mensen kunnen belang hebben bij coaching in een vroeg stadium.
Coaching en coachingscultuur
Auteur: mr. dr. R. Pagani Mirani
6
Over de auteur Mr dr R. Pagano Mirani is management coach en auteur. Rolph
Pagano
Mirani
(1959)
is
aanvankelijk
opgeleid
als
jurist/criminoloog en begon na een loopbaan in de journalistiek in 1990 zijn eigen communicatie-adviespraktijk. Die groeide in de loop der jaren uit tot een management-coachingsbureau waar op het breukvlak van psychologie en management wordt gewerkt. Pagano is auteur van diverse managementboeken en -artikelen, en verbonden aan verschillende instellingen, zoals de Rotterdam School of Management en het Managementcentrum De Baak. Pagano werkt bovendien als freelance televisie-interviewer.
Coaching en coachingscultuur
Auteur: mr. dr. R. Pagani Mirani
7
