Kinderen zijn de consumenten van de toekomst. Als ze jong vertrouwd raken met het bestaan van voedselproductieketens en de herkomst van ons eten, zullen ze deze kennis later bewuster laten meewegen bij de keuze van hun voedsel.
Bij het kopen van eten, word je (min of meer onbewust) geleid door
Inleiding les
een aantal aspecten. Smaak en prijs zijn bijvoorbeeld belangrijk, maar
Schrijf het volgende spreekwoord op het bord: “Eén spliterwt maakt nog
ook de productiewijze, herkomst, kwaliteit en veiligheid kunnen een
geen erwtensoep”. Vertel de kinderen dat dit een (Berbers) spreekwoord
rol spelen. Kennis over de voedselketen geeft een beter inzicht in de
is uit Marokko. (Zij noemen erwtensoep overigens ‘tamarraqt’ of
verschillen tussen bepaalde methoden en het eventuele prijsverschil dat
‘tamriqt’) Ga eventueel in op erwtensoep. Hebben de kinderen wel eens
daardoor ontstaat. Kinderen zijn de consumenten van de toekomst. Als
erwtensoep gegeten en vonden ze het lekker? Weten ze dat erwtensoep
ze jong vertrouwd raken met het bestaan van voedselproductieketens
ook wel eens snert wordt genoemd? Praat met de kinderen over wat
en de herkomst van ons eten, zullen ze deze kennis later bewuster laten
ze denken dat het spreekwoord betekent. De echte betekenis luidt: Dit
meewegen bij de keuze van hun voedsel. Consumenten oefenen met
kan niet door maar één persoon worden gedaan, daar heb je meerdere
hun keuze invloed uit op de kwaliteit van ons voedsel. Wanneer meer
mensen voor nodig. Dat klopt ook met de volgende opdracht: die moet
mensen voor een bepaalde herkomst en productiewijze kiezen, neemt
in groepjes worden gedaan!
de vraag hiernaar toe en zullen deze producten meer verkocht worden.
Kern 1
Deze lesbrief is de tweede binnen de KetenCampagne van het
De kinderen gaan in groepjes uiteen. Ze bekijken kopieerblad 1
Voedingscentrum. In de eerste lesbrief stonden de pizza en de ketens
waarop een recept voor erwtensoep staat afgedrukt (overigens zonder
achter de pizza centraal. Nu komen de voedselproductieketens en
het rijtje ingrediënten). De opdracht luidt als volgt: Stel dat je in een
herkomst van erwtensoep aan de orde.
soepfabriek zou werken. Wat voor producten heb je allemaal nodig om
De doelstellingen van de KetenCampagne •
door meer kennis over en inzicht in herkomst, productiemethoden en –technieken van ons voedsel het vertrouwen in de kwaliteit van dat voedsel bevestigen en waar mogelijk structureel vergroten
•
stimuleren om actief te zoeken naar informatie over herkomst, productiemethoden en –technieken van ons voedsel
•
stimuleren om bewuster naar voedsel te kijken
Doel van de les De kinderen leren van het bestaan van voedselproductieketens en de verschillende schakels waaruit ze bestaan. Ze ontdekken dat achter elk voedingsproduct een of meer productieketens liggen en leren over de herkomst van grondstoffen. Nevendoel is dat de kinderen leren dat koopgedrag invloed kan hebben op de manier waarop eten gemaakt wordt.
Materiaal • • • •
kopieerblad 1 (voor ieder groepje één) kopieerblad 2 (voor ieder kind één) puzzel (15 stuks) Waar komt de erwtensoep vandaan? mini-poster (voor ieder kind één)
erwtensoep te maken?
Als ze per groepje de voedingsmiddelen op een rij hebben gezet moeten ze proberen te bedenken hoe de fabrikant aan die zaken kan komen. Bij wie moet hij zijn? Daarna komt de klas weer samen. De verschillende voedingsmiddelen worden met elkaar op het bord gezet van het belangrijkste onderdeel tot het minst belangrijke. Erachter wordt met pijlen de door hen vermoede oorsprong vermeld. Het bord kan er bijvoorbeeld zo uit komen te zien: spliterwten
>
akkerbouwer
(Engeland)
rookworst
>
veeboer
(Nederland)
hamlappen
>
veeboer
(Nederland)
prei
>
akkerbouwer
(Nederland)
rookworst (langs de twee lange buitenranden van de puzzel) met de
selderijknol
>
akkerbouwer
(Nederland)
klas. Welke groepjes hadden welke schakels ook bedacht? Welk groepje
bladselderij
>
akkerbouwer
(Nederland)
had de meeste schakels van de spliterwtketen goed en welk groepje van
aardappelen
>
akkerbouwer
(Nederland)
de rookworstketen?
zout
>
zoutfabriek
(Nederland)
De kinderen hebben geleerd dat het spreekwoord van de inleiding erg
peper
>
akkerbouwer
(Vietnam)
waar is om een blik erwtensoep te kunnen maken. Er zijn héél veel mensen betrokken bij het uiteindelijke eindproduct!
Wijs de kinderen op het feit dat geen enkel product maar van één bedrijf komt. Er zijn heel veel ‘tussenmensen’. Al deze ‘tussenmensen’ noemen
Afsluiting
we een ‘keten’: de schakels die samen een ketting/keten vormen. De
Leer tot slot de kinderen het liedje op kopieerblad 2 aan. De mini-poster
veeboer die de varkens fokt, slacht ze bijvoorbeeld niet zelf. Kunnen de
kunnen de kinderen mee naar huis nemen. Misschien kunnen ze thuis
kinderen nu in hun groepje van a) de spliterwten en b) de rookworst
de ontbrekende stukjes of woorden voorzien van een antwoord!
bedenken welke tussenmensen er allemaal aan te pas komen voordat ze bij de soepfabriek kunnen worden afgeleverd? Laat ze die opschrijven.
Extra ideeën
Tot hoeveel ‘schakels’ komen zij?
•
kinderen moeten de vijf stappen van de ketens achter de erwtensoep
Kern 2 Vraag de kinderen nu om de vraag- en antwoordpuzzel te leggen.
Leuke en leerzame animatie op www.voedingscentrum.nl. De
bij elkaar zoeken en in de juiste volgorde plaatsen.
•
Video ‘Veilig in de winkel, veilig thuis’. Deze video brengt enerzijds
Op de achterkant van de puzzel zitten twee openingen om de eerste
de productie van soep in de fabriek in beeld en anderzijds wordt
stukjes er gemakkelijk uit te halen.
duidelijk waar bij het bereiden van soep thuis op gelet dient te worden. De video is te bestellen bij het Voedingscentrum (€ 15,25;
Toelichting puzzel Bij de puzzel moeten de kinderen de juiste stukjes bij de juiste tekstjes
bestelnummer 445).
•
op de onderplaat zoeken. De puzzel is opgebouwd uit twee verticale rijen die twee voedselketens uitbeelden: van linksboven naar linksonder
erwtensoep: zit er in iedere blik hetzelfde?
•
de voedselketen (van zaaien tot de verpakking voor de consument) van spliterwten en van rechtsboven naar rechtsonder de voedselketen (van
Vergelijk met de kinderen verschillende etiketten van blikken
Laat de kinderen posters maken van voedselketens met behulp van supermarktblaadjes.
•
Maak samen erwtensoep in de klas. (Ingrediënten van het recept
big tot worst in de supermarkt) van rookworst. De drie middelste stukjes
op het kopieerblad: 500 gram spliterwten, ongeveer 3 liter water,
van de bovenste en de onderste rij geven de overige ingrediënten voor
500 gram hamlappen in niet te grote stukken, 2 (of meer) grote preien,
erwtensoep weer. De tekstjes onder deze stukjes geven informatie over
1 selderijknol, 1 bosje bladselderij, een paar aardappelen, 1 rookworst,
de herkomst van de ingrediënten. Het middelste stuk van de puzzel geeft
zout en peper.) Nodig hierbij eventueel ouders uit om te helpen.
de fabrieksmatige productie van erwtensoep weer. De pijlen geven de
•
Laat de kinderen proberen voor andere voedingsmiddelen de ketens
volgorde van het proces aan.
te ontdekken, b.v. voor spaghettisaus of kruidenboter. Dat kan o.a.
Tip: laat kinderen de stukjes niet willekeurig pakken en leggen, maar
met behulp van Internet.
laat ze gericht eerst de twee voedselketens, dan de overige ingrediënten en tot slot het productieproces in de soepfabriek leggen.
Welk groepje heeft de ketens van de erwtensoep het eerste goed? (Wie legt als eerste de puzzel?) Bespreek de ketens van de spliterwt en de
•
De kinderen bedenken in groepjes toneelstukjes waarbij ze een fabrikant spelen die contact legt met verschillende tussenpersonen.
Ko p i e e r b l a d n r. 1 KetenCampagne Erwtensoep
Erwtensoep De spliterwten wassen en 1 uur koken in 3 liter water. Dan de in stukken gesneden hamlappen erbij doen. Als het kookt moet het schuim er even afgeschept worden. Alles weer 1 uur laten doorkoken. Ondertussen de prei, selderijknol en aardappels zo klein mogelijk snijden. De bladselderij snipperen. Deze groenten en aardappels bij de soep doen (na twee uur koken dus) en alles nog ruim een half uur laten koken. Neem de hamlappen uit de soep en snijd het vlees klein. Zeef de soep glad door een roerzeef. Als de soep te dik is, voeg dan nog wat kokend water of bouillon toe. Laat de rookworst even in heet water wellen en voeg hem daarna in plakjes gesneden op het laatst toe. Uiteraard ook het vlees weer terug doen. Tenslotte nog op smaak brengen met zout en peper. Eet smakelijk!
Surf voor meer informatie naar www.voedingscentrum.nl
Ko p i e e r b l a d n r. 2 KetenCampagne Erwtensoep
Erwtensoep
Surf voor meer informatie naar www.voedingscentrum.nl
auteur Celeste Snoek vormgeving TiekstraMedia fotografie Arnout Steegstra productie en verzending Uitgeverij Schoolsupport (www.schoolsupport.nl)
Gezond, lekker en veilig eten is belangrijk in onze samenleving. Elke Nederlander kan met al zijn vragen hierover terecht bij een onafhankelijke organisatie: Stichting Voedingscentrum Nederland. Het Voedingscentrum wordt gefinancierd door de Nederlandse overheid (ministeries van LNV en VWS) om wetenschappelijk verantwoorde, eerlijke informatie te geven over gezonde en veilige voeding.
www.voedingscentrum.nl
•
telefoon (070) 306 88 88
