Kinderdagverblijf De Kroon Peutergroep De Kroon Adres Kronenburgersingel 271 6511 AS Nijmegen Telefoon 024 360 28 08 E‐mail
[email protected] [email protected]
Inhoud Welkom bij…
4
Kinderdagverblijf De Kroon Peutergroep De Kroon
4 4
Hoofdstuk 1
5
Wij stellen ons voor
5
5 5 6 6 6 7 7 8 8
Bijzonder aan onze locatie Gebouw en de tuin Stamgroepen Samenwerking tussen stamgroepen Pedagogisch medewerkers Scholing pedagogisch medewerkers Vierogenprincipe Achterwacht Oudercommissie
9 9 9 9 9 9 10 10 10 11 12
Hoofdstuk 2
Praktische informatie
Openingstijden, brengen en halen Klapper Bakje Verzorging en voeding Ziekte en medicijnen Wennen Dagprogramma Huisregels van het kinderdagverblijf Taal
Hoofdstuk 3
Pedagogisch werkplan
Pedagogische doelen en pedagogisch beleid Pedagogische uitgangspunten Kijken en luisteren naar kinderen Emotionele veiligheid, betrokkenheid en warmte Ritme en structuur Positieve contacten tussen kinderen Respect voor anderen en de omgeving Brede uitdaging en plezier Respect voor autonomie van kinderen Fysieke veiligheid van kinderen Samenwerking met ouders en anderen uit de leefomgeving van kinderen Kind‐volg‐systeem, overdracht en signaleren Voor‐ en Vroegschoolse Educatie (VVE) Ontwikkeling pedagogische kwaliteit Samenwerking
2
14 14 14 15 15 16 16 17 18 18 19 19 20 21 21 22 22
Hoofdstuk 4
Algemene informatie
Plaatsing en interne wachtlijst Flexibele opvang Ruilen van dagen Incidentele opvang Nationale feestdagen Inventarisatie aanwezige kinderen tijdens vakantieperiodes Uitbreiding, wijziging, vermindering van dagdelen of opzegging Overgang van kinderdagverblijf naar buitenschoolse opvang Automatisch einde van de opvang of verlenging van de plaats Klachten en klantsignalen Complimenten, wensen en kritiek Omgaan met privacygevoelige informatie Kwaliteit
3
24 24 24 24 24 25 25 25 25 25 26 26 26 26 26
Welkom bij…
Kinderdagverblijf De Kroon Peutergroep De Kroon Deze informatiebrochure is voor ouder(s)/verzorger(s) die gebruik gaat(n) maken van opvang bij kinderdagverblijf De Kroon en/of peutergroep De Kroon. Als we in de tekst ‘kinderdagverblijf’ gebruiken bedoelen we automatisch ook de peutergroep. We hopen dat jullie je snel thuis zullen voelen bij ons. Om de start van de opvang zo soepel mogelijk te laten verlopen, vinden wij het belangrijk je te informeren over wie we zijn en wat we doen. Kortom, wat je van ons mag verwachten. We beschrijven de dagelijkse gang van zaken op onze locatie zoals het pedagogisch werkplan. Dit werkplan gaat over de groepen, de pedagogisch medewerkers en op welke manier we werken; volgens welke pedagogisch uitgangspunten. Het is het resultaat van discussies binnen het team. Ook de oudercommissie heeft hierover meegepraat en advies uitgebracht. Tot slot hebben we de algemene praktische informatie verzameld, bijvoorbeeld uitleg over uitbreiding van de overeenkomst of over klantsignalen. Het pedagogisch werkplan is één jaar geldig. Om te zorgen dat het werkplan actueel blijft, houden we het één keer per jaar kritisch tegen het licht. Dit doen we onder andere op basis van de informatie uit ons kind‐volg‐systeem. Als het nodig is vullen we het plan aan of verandert er iets. Veranderingen leggen we voor aan de oudercommissie en bespreken we met hen. Ouders informeren we hierover. Op onze website, op de locatiepagina van het kinderdagverblijf, staat de meest actuele versie van dit werkplan. Aanpassingen in beleid nemen we zoveel mogelijk mee maar omdat we het een keer per jaar aanpassen kan het gebeuren dat een (deel van de) tekst niet helemaal overeenkomt met de actuele situatie. Via het digitale locatienieuws houden wij je op de hoogte van ontwikkelingen of gebeurtenissen bij Kindercentrum De Kroon. Voor algemene informatie of vragen over de overeenkomst kun je terecht bij Klantrelaties via 024 382 26 55 of via
[email protected]. Voor andere vragen, opmerkingen, complimenten of tips kun je terecht bij de pedagogisch medewerkers of ondergetekende. Ik wens jullie een heel plezierige tijd toe bij ons kinderdagverblijf. Louise Buijs Clustermanager kinderdagverblijf De Kroon en VVE accent peutergroep De Kroon Maart 2015
4
Hoofdstuk 1
Wij stellen ons voor
Bijzonder aan onze locatie Kinderdagverblijf De Kroon bestaat sinds 1984. We zijn gestart in het stadhuis van Nijmegen. In 1992 was de samenwerking tussen KION en ‘Vereniging Dikkertje Dap’ een feit en in datzelfde jaar verhuisden we naar het huidige pand aan de Kronenburgersingel. Het kinderdagverblijf heeft een unieke ligging, het ligt tegenover het Kronenburgerpark. Daarnaast is het op loopafstand van de Lange Hezelstraat, de Waalkade en het station. Het kinderdagverblijf bestaat uit drie stamgroepen voor kinderen van nul tot vier jaar en een stamgroep voor kinderen van twee tot vier jaar. Er bevinden zich twee groepen op de begane grond en twee groepen op de eerste verdieping. De groepen beneden zijn aparte ruimtes en zijn verbonden door de hal. Deze wordt ook als extra speelruimte gebruikt. Op de eerste verdieping zijn twee groepen van het kinderdagverblijf met daar tussenin peutergroep De Kroon. Per augustus 2014 zijn ook een peutergroep (voorheen ‘t Oude Weeshuis) en een buitenschoolse opvang in het pand gevestigd. Buitenschoolse opvang De Kroon, voorheen bso Steven, bevindt zich op de begane grond en is verbonden met de hal waarvan zij gebruiken kunnen maken bij activiteiten. Bij de bso worden kinderen in de leeftijd van acht tot twaalf jaar opgevangen, er is ruimte voor maximaal dertig kinderen. In de ruimte van de buitenschoolse opvang bieden we voorschoolse opvang (vso) vanaf 7.30 uur voor kinderen van basisschool Petrus Canisius. Voor informatie over de buitenschoolse opvang en de voorschoolse opvang verwijzen we naar het pedagogisch werkplan op de locatiepagina van bso De Kroon. Bij peutergroep De Kroon bieden we Voor‐ en Vroegschoolse Educatie (VVE). Hiermee zorgen we ervoor dat peuters een zo goed mogelijke start maken op de basisschool. Gebouw en de tuin Het pand biedt vele mogelijkheden op het gebied van activiteiten. Zo is de ruimte van de bso op alle dagen tot 14.30 uur en op woensdag en vrijdag de gehele dag beschikbaar voor de kinderen van het kinderdagverblijf, voor andere spelmogelijkheden onder toezicht van een pedagogisch medewerker. Ook de ruimte van peutergroep De Kroon kan worden gebruikt voor extra activiteiten als deze niet in gebruik is door deze peutergroep. Buitenspelen vinden wij gezond en belangrijk voor de kinderen. Daarom proberen we dagelijks met de kinderen naar buiten te gaan, ook met de allerkleinsten. In de tuin kunnen ze rennen, in het zand of op het gras spelen en fietsen. Ook doen we er (kring) spelletjes met de kinderen. En in de herfst kunnen we samen met de kinderen appels plukken van onze appelbomen. De tuin is ontwikkeld in samenwerking met de pedagogisch medewerkers en de ouders. Deze is zo ingericht dat ze zowel uitdagend als veilig is. De kinderen kunnen echt op ontdekkingsreis door de tuin. De tuin is in september 2014 aangepast in verband met de komst van de buitenschoolse opvang in het pand. Zo is de buitenspeelplaats voor de bso afgezet met een hekwerk en is er een voetbal veldje en een moestuin voor de bso en een klimhuis met glijbaan voor de peuters van het kinderdagverblijf gecreëerd achter in de tuin.
5
Stamgroepen Bij deze locaties komen maximaal 80 kinderen (kinderdagverblijf 64 en peutergroep 16) tegelijkertijd in de leeftijd van nul tot vier jaar. Alle kinderen, behalve kinderen die gebruik maken van flexibele opvang, zitten in een stamgroep. Voor de dagopvang is er plaats voor maximaal vier stamgroepen. Per groep komen maximaal zestien kinderen. In de kinderdagverblijfgroepen De Blauwe Kroon, De Gele Kroon en De Rode Kroon zijn elk maximaal zestien kinderen welkom in de leeftijd van nul tot vier jaar. In deze drie groepen is in principe plaats voor maximaal acht baby’s onder een jaar. In peutergroep De Groene Kroon kunnen maximaal zestien kinderen worden opgevangen in de leeftijd vanaf ongeveer twee jaar. Kinderen van de verticale groepen kunnen vanaf twee jaar doorstromen naar de peutergroep De Groene Kroon. Bij peutergroep De Kroon, met als groepsnaam De Oranje Kroon, komen kinderen drie uur per dag. In deze groep(en) komen maximaal zestien kinderen van twee jaar en vier maanden tot vier jaar. Elke stamgroep heeft een eigen groepsruimte als basis. De ruimte van de groep is geschikt en aangepast aan het aantal en de leeftijd van de op te vangen kinderen. Naast de groepsruimtes zijn er ook slaapkamers. Kinderen spelen ook regelmatig buiten de stamgroepsruimte. De gang, de ruimte van de bso en peutergroep De Kroon, een andere stamgroep en andere leeftijdsgenootjes bieden andere spelmogelijkheden dan op de eigen groep. Afhankelijk van de situatie maken we hier gebruik van. Samenwerking tussen stamgroepen Activiteiten We organiseren activiteiten waar kinderen van verschillende groepen aan mee kunnen doen. We werken dan aan de hand van steeds wisselende thema’s. Hierbij wordt rekening gehouden met de schijf van vijf. We bedoelen hier de schijf van vijf op het gebied van activiteiten: cognitief, constructief, sociaal, motorisch en creatief. We zorgen dat tijdens een thema al deze verschillende aspecten van de schijf van vijf aan bod komen door verschillende soorten activiteiten aan te bieden. Deze activiteiten hebben niet altijd een tastbaar resultaat, denk hierbij aan onder andere bewegingsspellen. Afhankelijk van het aantal kinderen van de stamgroep dat hieraan meedoet, zorgen we er voor dat er hierbij één of meer vertrouwde pedagogisch medewerkers uit de stamgroep zijn. Samengevoegde groep Op sommige momenten of dagen zijn er zo weinig kinderen op de stamgroepen dat het praktischer, veiliger en efficiënter is om de stamgroepen samen te voegen. Dit ook in verband met het vierogenprincipe. Met name op maandag, woensdag en vrijdag is de kind‐bezetting op de stamgroepen laag. Samengevoegde groepen worden zoveel mogelijk samengesteld uit vaste combinaties van stamgroepen, met dezelfde groepssamenstelling en met van iedere stamgroep een vaste pedagogisch medewerker. Boven en beneden wordt apart samengevoegd, elke verdieping is een cluster. Bij het samenvoegen houden we er rekening mee dat kinderen niet in meer dan twee stamgroepen worden opgevangen. Ouders geven hier toestemming voor. Dit geldt niet voor kinderen met een flexibele opvangplaats. In de vakantieperiode wordt er ook met clustergroepen gewerkt . Dan proberen we de bestaande clusters te handhaven. Pedagogisch medewerkers Bij kinderdagverblijf De Kroon werken dertien pedagogisch medewerkers. Zij zijn gekwalificeerd volgens de cao Kinderopvang. 6
Het aantal pedagogisch medewerkers dat tegelijkertijd aanwezig is, hangt af van het aantal en de leeftijd van de kinderen die komen. We baseren ons hierbij op de regeling van de Wet kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen. Aan het begin en eind van de dag zijn er minder pedagogisch medewerkers. Elke stamgroep heeft in principe vertrouwde pedagogisch medewerkers die iedere week op dezelfde dagen werken. In de hal, bij de ingang, hangen, per groep foto’s van alle pedagogische medewerkers die op de stamgroep werken. Soms is er een stagiaire in de groep. De opleiding die een stagiaire volgt en het niveau dat hij of zij hierin bereikt heeft, bepaalt de mate waarin zij of hij ondersteuning mag bieden bij het activiteitenaanbod en de begeleiding van de kinderen. De stagiaires zijn in principe boventallig (extra). De stagiaire (pedagogisch werk) doet onder begeleiding van de pedagogisch medewerker mee aan alle onderdelen van het programma. Afhankelijk van de vorderingen in de stage neemt zij het initiatief bij de kring, bereidt ze het activiteitenprogramma mee voor en begeleidt zij de activiteiten. Een stagiaire oefent met het kind‐volg‐systeem. Daarnaast verricht de stagiaire allerhande voorkomende ondersteunende taken. Als de clustermanager en de werkbegeleider vinden dat de stagiaire in staat is om onder toezicht zelfstandig verantwoordelijk te zijn voor de groep, kan zij, incidenteel en onder vastgestelde voorwaarden uit de cao Kinderopvang, worden ingezet naast een gediplomeerd pedagogisch medewerker.
Scholing pedagogisch medewerkers Alle pedagogisch medewerkers zijn geschoold op het gebied van veiligheid en pedagogiek. Zij hebben allemaal een basistraining kinder‐EHBO gehad en daarnaast is een aantal van hen aangesteld als bedrijfshulpverlener. Bij alle locaties zijn actuele evacuatieplannen en doen ze, in samenwerking met de brandweer, brandoefeningen. Soms zijn ze hier vooraf van op de hoogte maar soms is een oefening onaangekondigd. De pedagogisch medewerkers van de VVE peutergroep zijn getraind in het werken met de VVE‐methode Uk & Puk en het kind‐volg‐systeem ‘Kijk’. Deze training is afgesloten met een certificaat. Nieuwe pedagogisch medewerkers worden ingewerkt op de locatie Er is een scholingsbudget dat we heel divers in kunnen zetten voor een specifieke scholingsbehoefte zoals bijvoorbeeld Video Interactie Begeleiding. Hierbij filmen we de interactie tussen pedagogisch medewerkers en kinderen en bespreken dit na. Een ander voorbeeld zijn workshops en werkochtenden die de afdeling Pedagogiek & Kwaliteit ontwikkelt en verschillende modules door middel van E‐learning. Vierogenprincipe Dit principe is verplicht voor kinderen van nul tot vier jaar. Dit betekent dat op elk moment de reële kans bestaat dat er een volwassene meekijkt of meeluistert met de beroepskracht. Dit houdt in dat we ervoor zorgen dat pedagogisch medewerkers in een groep altijd gezien of gehoord kunnen worden. – Geen raamschilderingen of ‐decoraties die het zicht op de groep belemmeren. – In plaats van rolgordijnen in de slaapkamerdeur plaatsen we plakfolie. – Bij uitstapjes zijn altijd minimaal twee pedagogisch medewerkers aanwezig. – We proberen te vermijden dat één pedagogisch medewerker alleen in een groep werkt: door eventueel groepen samen te voegen of door de inzet van een stagiaire. Bij de Oranje Kroon wordt er bij minder kinderen één pedagogisch medewerker ingezet. Deze kan altijd gezien en gehoord worden door collega’s aangezien dit een open ruimte is waar iedereen langs loopt. Bovendien zijn de slaapkamers van beide kinderdagverblijfgroepen die ernaast liggen, in de open ruimte van de Oranje Kroon – Medewerkers werken nooit alleen in het kinderdagverblijf. Er zijn altijd minimaal twee mensen in het pand aanwezig (ook in samenwerking met medewerkers van de 7
voorschoolse opvang). – Tijdens de pauze tijd laten we de deur open en plaatsen we het hekje in de deuropening. Op deze manier kunnen collega’s altijd mee luisteren en kijken. – Pedagogisch medewerkers lopen onverwacht bij elkaar naar binnen. – Aanspreekcultuur creëren waarbij medewerkers elkaar aanspreken en signalen serieus nemen De uitwerking van het vierogenprincipe en de maatregelen die we hierbij nemen hebben we besproken met de oudercommissie.
Achterwacht In situaties dat er bij ons kinderdagverblijf heel weinig kinderen aanwezig zijn en één pedagogisch medewerker voldoet, is er in principe altijd een tweede volwassene in het pand. In de ochtend is dit het eerste half uur de medewerker van de VSO. Op andere momenten is dit een collega van de bso of peutergroep. Indien dit in heel uitzonderlijke situaties niet het geval is wordt er bekeken wie er aanwezig is of als achterwacht wordt ingezet (en ook in het kader van het vierogenprincipe onverwachts binnen kan lopen). In situaties dat er slechts één beroepskracht in het kinderdagverblijf wordt ingezet en er mag worden afgeweken van de beroepskracht‐kindratio, zoals tijdens pauzes en aan het begin en eind van de dag, is er altijd een tweede volwassene in het gebouw aanwezig. Als nodig blijft de tweede pedagogisch medewerker die pauze heeft in het pand als achterwacht. We hebben ook stagiaires die in hun laatste opleidingsjaar zitten en na overleg met de stagebegeleider bekwaam geacht zijn om naast een gediplomeerde pedagogisch medewerker toezicht te houden op de groep. Zij kunnen dan ook als tweede volwassene ingezet worden in beide bovenstaande situaties. Oudercommissie Alle locaties hebben een oudercommissie. Zij zijn het klankbord van de ouders en nauw betrokken bij het opstellen en evalueren van bijvoorbeeld dit pedagogisch werkplan en de veiligheid‐ en gezondheidsplannen van de locatie. Daarnaast organiseert de commissie in samenwerking met ons themabijeenkomsten voor alle ouders en helpen ze met de voorbereiding en uitvoering van allerlei activiteiten. Voor onderwerpen die je onder de aandacht van de oudercommissie wilt brengen kun je gebruik maken van het postvak of neem via de clustermanager contact met hen op. We vinden het erg belangrijk dat ouders meedenken en ‐praten over de kwaliteit van de opvang. Je kunt hier een bijdrage aan leveren door zitting te nemen in de oudercommissie waardoor je direct betrokken bent bij beleid, kwaliteit en continuïteit van de opvang van je kind.
8
Hoofdstuk 2
Praktische informatie
Openingstijden, brengen en halen Het kinderdagverblijf is op werkdagen geopend van 7.30 tot 18.00 uur. Voor de rust in de stamgroep vinden wij het prettig dat je je zoveel mogelijk houdt aan de vaste breng‐ en haaltijden. De breng‐ en haaltijden voor de ‘halve‐dag‐kinderen’ zijn 8.00 en 13.00 uur voor de ochtendkinderen, en 13.00 en 18.00 uur voor de middagkinderen. De kinderen die hele dagen komen breng je tussen 8.00 en 9.00 uur en je haalt ze weer op tussen15.30 en 18.00 uur. Iedere dag is het mogelijk verlengde opvang af te nemen van 7.30 tot 8.00 uur. Deze opvang vindt plaats in één groep, te weten De Blauwe Kroon. Om 8.00 uur gaan de kinderen naar hun stamgroep, de vaste pedagogisch medewerker komt de kinderen ophalen bij de verlengde opvang en gaan dan samen naar de eigen stamgroep toe. Brengen en halen bij de peutergroep De Kroon De peutergroep is op werkdagen geopend van 8.45 tot 11.45 uur. In overleg met de pedagogisch medewerker kun je je kind incidenteel later brengen of eerder ophalen. Buiten breng‐ en haaltijden is de voordeur, in verband met veiligheid, gesloten. Je maakt dan gebruik van de bel bij de voordeur. Let op: de peutergroep heeft een eigen ingang aan de achterkant van het gebouw. De tuin doorlopen en dan rechts om de hoek. Klapper Van het kinderdagverblijf krijg je een babyklapper. Deze klapper gebruiken we samen met jou om belangrijke informatie uit te wisselen. Dit doen we tot jouw kind één jaar is. Hierin staat bijvoorbeeld het voedingsschema, het slaapritme en de manier waarop je kind het liefst getroost wordt. De pedagogisch medewerker schrijft in de klapper hoe de dag van je kind verlopen is. Het is fijn als je zelf ook regelmatig iets schrijft, bijvoorbeeld hoe laat je kind die dag de eerste voeding heeft gehad of dat hij/zij goed of slecht heeft geslapen tijdens de nacht. Je kunt hiervoor de klapper mee naar huis nemen en het de volgende opvangdag in het bakje van je kind leggen.
Bakje Elk kind heeft op zijn/haar stamgroep een eigen bakje. Hierin kun je de pyjama en/of slaapzak, eventueel pantoffels, knuffel, speen en de klapper kwijt. De pedagogisch medewerker zal eventuele post aan jou in het bakje van je kind leggen. Verzorging en voeding We hechten veel waarde aan de gezondheid van de kinderen die naar het kinderdagverblijf komen. Onze uitganspunten zijn de richtlijnen van de GGD die gebaseerd zijn op de adviezen van het Voedingscentrum. Op onze website vind je informatie over bijvoorbeeld de voeding die kinderen bij ons krijgen, over traktaties, verschonen en zindelijk worden, slapen en nog veel meer. Ook kun je hier lezen hoe we kinderen stimuleren zichzelf uit en aan te kleden, zelf te eten en naar de wc te gaan, enzovoort. Bij peutergroep De Kroon nemen de kinderen voor het tussendoortje om 10.00 uur zelf drinken en een (geschild) stuk fruit mee en/of een boterham. We vinden het belangrijk
9
om een gezond tussendoortje te eten, dus geen koeken, koekjes, croissant, chocola. Verder nemen de kinderen een beker drinken mee. Bij de ingang van de peutergroep staan dienbladen waarop je bij binnenkomst het eten en drinken kunt neerzetten.
Ziekte en medicijnen Als je kind ziek wordt nemen we contact met je op en informeren we je hoe het met je kind gaat. Afhankelijk van diverse factoren (moment van de dag, hoogte van de koorts, gedrag van je kind, besmettingsgevaar voor andere kinderen) kijken we wat er op dat moment nodig is en spreken we af of en wanneer je je kind op komt halen. Een belangrijke leidraad daarbij zijn de richtlijnen over gezondheid en infecties van de Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Bij kinderen die extra medische zorg nodig hebben en bijvoorbeeld standaard medicijnen gebruiken, maken we concrete afspraken met de ouders. Wij volgen daarbij ons protocol ‘Medisch handelen en toedienen van medicijnen’. Meer informatie hierover vind je op onze website. Wennen We besteden extra aandacht aan nieuwe kinderen en hun ouders. We vinden het belangrijk dat ze zich snel thuis voelen. Op de website vind je hierover meer informatie. We proberen elk kind een ochtend te laten wennen (tenzij het kind ingeschreven is voor alleen de middag dan laten we het kind liever ook in een middag wennen) Het wennen gebeurt in overleg met de pedagogische medewerkers van de des betreffende groep. De dag dat een kind komt wennen is in principe ook altijd de zelfde dag welke het kind op de groep geplaatst wordt. Bijvoorbeeld: komen de kinderen op dinsdag en woensdag dan zal de wenochtend/‐middag ook op een van deze dagen gepland worden zodat het kind went aan de pedagogisch medewerkers en kinderen die normaliter op die dag zijn. Als een kind ongeveer twee jaar is en er plaats is in De Groene Kroon, dan kan hij/zij in overleg gaan wennen in deze groep. Ouders ontvangen hier een brief over in het mandje van hun kind in de groep. Bij ruilen of incidentele opvang is de samenstelling van de groep anders dan op de dagen dat een kind gewoonlijk komt, andere kinderen en andere pedagogisch medewerkers. Zeker als de opvang met de toestemming van ouders plaats vindt in een andere groep. Wij letten er extra op dat je kind zich ook op zo’n dag prettig voelt. Als het nodig is krijgt het kind extra aandacht. We doen een spelletje met het kind en betrekken andere kinderen erbij. Bij peutergroep De Kroon blijven (een van de) ouders er in het begin van de ochtend bij. Zo kan het kind nog even bij een vertrouwd persoon zijn en kan de ouder zien hoe de start van de ochtend gaat bij de peutergroep. Nadat de kring is geweest en er gezongen is gaan de kinderen vrij spelen. De ouders nemen dan afscheid en komen het kind weer rond 11.45 uur ophalen. Als het kind of de ouder andere behoeftes heeft dan bekijken we samen wat er mogelijk is. Dagprogramma We werken met een dagprogramma. De dag is geordend naar dagelijks terugkerende gebeurtenissen en zorgroutines die voor kinderen herkenbaar zijn. Deze programma’s geven een indruk hoe de dag er uit ziet. De tijden zijn een indicatie. Kinderdagverblijfgroepen – We zijn open vanaf 7.30 uur. Je brengt je kind naar het kinderdagverblijf. Je kunt informatie uitwisselen met de pedagogisch medewerker en nog even met je kind spelen voordat je afscheid neemt. – De kinderen kunnen vrij spelen tot 9.30 uur. 10
– ± 9.30 – 10.00 uur: Aan tafel zingen we liedjes, eten fruit en drinken sap. Daarna is het tijd voor het verschonen van de luier, het potje of de wc. – ± 10.30 – 11.30 uur: Als de allerkleinsten op bed liggen doen we met de anderen een activiteit, spelen we buiten of kunnen de kinderen vrij spelen. – ± 11.30 – 13.00 uur: We dekken de tafel, zingen liedjes en de broodmaaltijd kan beginnen. Daarna weer verschonen, potje of wc en tijd voor het middagslaapje. – ± 13.00 – 15.00 uur: De grotere kinderen, die hier behoefte aan hebben, geven we de gelegenheid te rusten. Daarna doen we met hen een activiteit of is het tijd voor vrij spel. De jongere kinderen worden wakker uit hun middagslaap. – ± 15.00 – 15.30 uur: We gaan aan tafel voor sap en /of yoghurt met een biscuitje of soepstengel. We zingen samen met de kinderen, kletsen wat of lezen voor. – ± 15.30 – 18.00 uur: Tijd voor een activiteit, buitenspel of vrij spelen. – ± vanaf 16.30 uur: We eten en drinken soms nog wat en lezen voor en/of de kinderen spelen zelf. Je komt je kind ophalen. Na overleg vooraf kun je je kind eerder dan 15.30 uur ophalen. – 18.00 uur: We sluiten de deuren van het kinderdagverblijf. Peutergroep De Kroon We werken met een dagplanning. De dag is geordend naar dagelijks terugkerende gebeurtenissen en zorgroutines die voor kinderen herkenbaar zijn. De indeling van de ochtend heeft een vaste structuur: – 8.45 uur: je brengt je kind naar de peutergroep en heeft de mogelijkheid om informatie uit te wisselen met de pedagogisch medewerker en nog even met je kind te spelen voordat je afscheid neemt. De kinderen kunnen vrij spelen. – 9.00‐9.30 uur: we gaan in de kring en zingen ‘goedemorgen’. Daarna lezen we vaak het themaboek voor en beelden we het verhaal uit op de verteltafel. Of we besteden op een andere manier aandacht aan het thema. We zingen ook liedjes die met het thema te maken hebben. – 9.30‐10.00 uur: tijd om vrij te spelen. Als kinderen het nodig hebben begeleiden we hen naar bepaald spelmateriaal of we gaan samen een bepaalde activiteit doen. – 10.00‐10.30 uur: we gaan samen met de kinderen opruimen en daarna aan tafel. We zingen smakelijk eten en een paar kinderen mogen helpen met het uitdelen van het fruit en het drinken. – 10.30‐10.45 uur: moment waarop alle kinderen naar de wc gaan of (zo nodig) een schone luier krijgen. – 10.45‐11.15 uur: we gaan in kleine groepjes of met de hele groep een activiteit doen die verband houdt met het thema (dit kan zowel binnen als buiten plaatsvinden). – 11.15‐11.45 uur: als het weer het toelaat gaan we naar buiten. Op het eind zingen we een afscheidsliedje en gaan we met de kinderen opruimen. – 11.45 uur: de kinderen worden weer door hun ouders opgehaald.
Huisregels van het kinderdagverblijf Het kinderdagverblijf heeft algemene regels en afspraken voor pedagogisch medewerkers, ouders en kinderen. In principe houdt iedereen zich hieraan. Soms is een pedagogisch medewerker soepeler met regels als dat in een specifieke situatie kan. Het is de taak van de pedagogisch medewerkers en ouders (als ze aanwezig zijn) om kinderen bij het nakomen van de regels te helpen. Afspraken voor pedagogisch medewerkers, ouders en kinderen – We gaan met respect om met elkaar, met speelgoed, materialen, meubels en andere spullen in de ruimte. Ook buiten geldt deze regel. – Ongepast taalgebruik is niet toegestaan. Dit geldt voor pedagogisch medewerkers, ouders en kinderen. We spreken elkaar, de ouders en de kinderen daar op aan. Als kinderen vaak ongepaste woorden gebruiken dan bespreken we dit met de ouders. – Als we binnen komen begroeten we elkaar en als we weggaan nemen we afscheid. 11
– Het hek van de speelplaats naar de parkeerplaats moet altijd dicht zijn Afspraken voor ouders – Als je kind, om welke reden dan ook, later of helemaal niet naar het kinderdag verblijf komt, dan horen we dat graag vóór 9.00 uur. – Als iemand anders dan jezelf of je partner het kind komt halen, dan willen wij dit van te voren weten. Wij geven je kind uiteraard niet aan onbekenden mee. – Als je door omstandigheden, bijvoorbeeld door drukte op de weg, je kind niet op tijd kan komen halen, dan zorg je ervoor dat iemand anders je kind op tijd kan ophalen en je geeft dit door aan de pedagogisch medewerker. – Als je aanwezig bent, heb je zelf de verantwoording voor het gedrag van je kind. – We verzoeken ouders als ze op de groep zijn, de tas onder eigen beheer te houden. Er kunnen voor kinderen ongezonde/gevaarlijke spullen in zitten. Afspraken voor kinderen – Speelgoed van thuis meenemen mag, maar dan mogen ook andere kinderen hiermee spelen. Zo niet, dan leggen we het speelgoed in het bakje of vakje van je kind tot hij/zij naar huis gaat. Ook als het speelgoed gevaar oplevert leggen we het meegebrachte speelgoed weg. We zijn niet verantwoordelijk als het eigen speelgoed kapot gaat of kwijt raakt. – Als een kind naar de wc is geweest, wast hij/zij daarna de handen. – Voor het eten wassen alle kinderen hun handen. Na het eten poetsen de kinderen hun handen en monden met een eigen washandje. Afspraken voor pedagogisch medewerkers – Het aankleedkussen maken we na iedere verschoning schoon. – De ruimtes luchten we een aantal keer per dag. – We gaan zorgvuldig om met vertrouwelijke informatie.
Taal Bij het kinderdagverblijf is de spreek‐ en schrijftaal Nederlands
12
13
Hoofdstuk 3
Pedagogisch werkplan
Pedagogische doelen en pedagogisch beleid In ons pedagogisch werkplan zijn de pedagogische doelen uit de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen herkenbaar. Bovendien valt dit plan binnen het pedagogisch beleidskader, dat bestaat uit het Kindbeeld en de pedagogische uitgangspunten, en binnen het pedagogisch beleid van de kinderdagverblijven en van de VVE peutergroepen in de gemeente Nijmegen. Pedagogische doelen uit de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen – Bieden van emotionele veiligheid – Mogelijkheid tot het ontwikkelen van persoonlijke competentie – Mogelijkheid tot het ontwikkelen van sociale competentie – Overdracht waarden en normen Kindbeeld Ieder kind is uniek, heeft een eigen karakter en mogelijkheden. Elk kind heeft recht op respect voor dit eigene. De manier waarop een kind zich ontplooit, is mede afhankelijk van de mensen en de wereld om hem heen. Om zich te kunnen ontwikkelen, heeft een kind zowel veiligheid als uitdaging nodig. Een kind zoekt de veiligheid in relaties met opvoeders, broertjes en zusjes, vriendjes. De structuur die een kind ervaart, zorgt ervoor dat hij weet waar hij aan toe is. Vanuit deze veilige basis onderzoekt een kind zijn omgeving. Hij is een ontdekkingsreiziger die voortdurend nieuwe ervaringen opdoet. Soms alleen, vaak samen met anderen. Pedagogische uitgangspunten – Kijken en luisteren naar kinderen – Emotionele veiligheid, betrokkenheid en warmte – Ritme en structuur – Positieve contacten tussen kinderen – Respect voor anderen en de omgeving – Brede uitdaging en plezier – Respect voor autonomie van kinderen – Fysieke veiligheid van kinderen – Samenwerking met ouders en anderen uit de leefomgeving van kinderen Pedagogische uitgangspunten en de doelen uit de Wet kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen Onze pedagogische uitgangspunten rangschikken we onder de pedagogische doelen uit de Wet kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen (Wkkp). Het uitgangspunt ‘Kijken en luisteren naar kinderen’ is van toepassing is op alle Wkkp doelen. Doel Wkkp: – Emotionele veiligheid Onze uitgangspunten: – We bieden emotionele veiligheid, betrokkenheid en warmte – We bieden ritme en structuur – We werken samen met ouders en anderen uit de leefomgeving van de kinderen – Kijken en luisteren naar kinderen staan centraal 14
Doel Wkkp: Onze uitgangspunten:
Doelen Wkkp: Onze uitgangspunten:
– Mogelijkheid tot het ontwikkelen van persoonlijke competentie – We bieden brede uitdaging en plezier – We hebben respect voor autonomie van de kinderen – We bewaken de fysieke veiligheid van de kinderen – Kijken en luisteren naar kinderen staan centraal – – – –
Mogelijkheid tot het ontwikkelen van sociale competentie Overdracht waarden en normen We bevorderen positieve contacten tussen kinderen We stimuleren kinderen respect te hebben voor anderen en hun omgeving – Kijken en luisteren naar kinderen staan centraal
Pedagogische uitgangspunten Onze pedagogische uitgangspunten zijn uitgewerkt in het algemeen pedagogisch beleid van de kinderdagverblijven en van de VVE peutergroepen in de gemeente Nijmegen. Dit staat op onze website. Dit beleid geldt ook voor ons. In dit werkplan gaan we het algemeen pedagogisch beleid niet herhalen. We beperken ons tot een korte toelichting op de pedagogische uitgangspunten en geven concrete voorbeelden hoe we deze bij onze locatie realiseren. Jaarlijks kijken we of deze voorbeelden nog passen bij onze werkwijze en passen we ze zo nodig aan. Kijken en luisteren naar kinderen Wil een kind zich bij ons prettig voelen en zich kunnen ontwikkelen, dan moeten we zijn behoeften kennen en hierop inspelen. Om dit maatwerk te kunnen realiseren, moeten we het kind goed begrijpen. We kijken en luisteren goed naar kinderen. We proberen te begrijpen wat kinderen ons niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk ‘vertellen’. Dit doen we eigenlijk de hele dag door. Het is de basis van ons pedagogisch aanbod: ons pedagogisch handelen, de inrichting van de ruimtes, de materialen, thema’s, de opzet van de activiteiten, structuur, ritme en verzorging. Dit geldt zowel voor individuele kinderen als voor de groep in zijn geheel. Voorbeelden uit onze praktijk – Als we merken dat er door veel kinderen op tafels, stoelen, e.d. geklauterd en geklommen wordt realiseren wij bijvoorbeeld in de bso ruimte een circuitje door middel van zachte speelkussens en matten. Op deze manier kunnen de kinderen, onder begeleiding, op een veilige manier hun klauterbehoefte bevredigen en hun energie kwijt. – Als er in het leven van een kind een belangrijke gebeurtenis heeft plaatsgevonden, bijvoorbeeld een verhuizing, of de geboorte van een broertje of zusje, maar ook nieuwe schoenen of een belangrijke knuffel, wordt daar tijdens het kringgesprek aandacht aan besteed. – We hebben aandacht voor ieder kind. We luisteren naar de verhalen die hij of zij vertelt. Hier spelen we op in tijdens het kringgesprek en laten het kind zijn ervaringen vertellen. – We luisteren naar hetgeen het kind vertelt maar letten ook op het non‐verbale gedrag van een kind. Valt ons hierin iets op dan proberen we te achterhalen wat er aan de hand is en hier aandacht aan te besteden.
15
Emotionele veiligheid, betrokkenheid en warmte We proberen een open, warme sfeer te creëren waarin kinderen zich prettig en op hun gemak voelen. We nemen kinderen serieus. We laten merken dat we het fijn vinden dat hij/zij er is. We zijn geïnteresseerd in wat een kind bezighoudt en stimuleren zijn of haar inbreng. Het geven van positieve aandacht, waardering en stimulans vinden we belangrijk. We zijn er op attent dat we alle kinderen zien en horen. Waar nodig bieden we hulp, bescherming en steun. Voorbeelden uit onze praktijk – We verwelkomen ieder kind bij binnenkomst. Zo geven we de kinderen het gevoel dat het welkom is en dat we het fijn vinden dat het er is. – Als kinderen moeite hebben met het afscheid nemen, dan nemen we samen met het kind afscheid van de ouder. We verwoorden het gevoel dat we hebben bij het afscheid nemen. Bijvoorbeeld: jammer dat mamma weg gaat, maar ze komt je vanavond weer ophalen’’ of “wij vinden het heel fijn dat je vandaag bij ons komt spelen en we gaan er samen een gezellige dag van maken”. Kinderen moeten voelen dat ze bij ons welkom zijn. – We bieden de kinderen een vertrouwde, uitnodigende en gezellige speelomgeving. (Nieuwe) kinderen kunnen een knuffel van thuis meenemen die hen een gevoel van veiligheid en vertrouwdheid geeft. Als een nieuw kind dit nodig heeft wordt hij/zij in het begin extra ondersteund en begeleid in het spelen door de pedagogisch medewerker. Vaak heeft een kind dit nodig om de nieuwe situatie te leren kennen en zich veilig te gaan voelen. Uiteindelijk gaat het kind steeds meer zelf op onderzoek uit en zelfstandig spelen. – We proberen de ruimte op een gezellige (maar overzichtelijke) manier aan te kleden door middel van posters, knutselwerkjes die meestal aansluiten bij het thema. – Iedere ochtend verwelkomen we ieder kind (en ouder) persoonlijk. – Bij peutergroep De Kroon zingen we in de kring ‘goedemorgen’. We kijken wie er die ochtend komt spelen en wie er wellicht ziek is. We vragen naar de belevenissen en ervaringen van een kind. We nemen de tijd en hebben aandacht voor ieder individueel kind. Dat zal niet op ieder moment van de ochtend kunnen, maar we vinden het belangrijk dat ieder kind tot zijn recht komt en zijn of haar verhaal kan vertellen. – In onze benadering van de kinderen houden we er rekening mee als een kind een emotionele gebeurtenis heeft meegemaakt of als kinderen en/of ouders een moeilijke periode doormaken. Het krijgen van een broertje of zusje betekent bijvoorbeeld vaak een flinke verandering voor een kind. Wij kunnen hier aandacht aan besteden door boekjes voor te lezen over de komst van een nieuwe baby. We hebben extra aandacht voor het desbetreffende kind en bieden hem of haar de gelegenheid de gebeurtenis na te spelen met een babypop in de huishoek. Ritme en structuur Structuur biedt een kind houvast. Een belangrijk houvast voor de kinderen zijn de vertrouwde gezichten om zich heen, van pedagogisch medewerkers en kinderen. In een groep werken in principe vertrouwde pedagogisch medewerkers volgens een wekelijks terugkerend rooster. Zo leren de kinderen en de pedagogisch medewerkers elkaar goed kennen. Ook de andere kinderen in de groep zijn na verloop van tijd bekend en vertrouwd. Elke groep heeft een eigen, vertrouwde groepsruimte. Als een kind hieraan toe is, kan een kind de groep als uitvalsbasis gebruiken bij het ontdekken van de rest van het kinderdagverblijf. Zo leert het kind ook andere pedagogisch medewerkers en andere kinderen van het kinderdagverblijf kennen. Houvast komt ook terug in het ritme en programma van de ochtend, middag of dag, de regels en afspraken, rituelen en in de inrichting. De structuur die we bieden, hangt af van de situatie, het ontwikkelingsniveau en de behoeften van de kinderen. 16
Voorbeelden uit onze praktijk – Voorafgaand aan de fruit en broodmaaltijd zingen wij altijd samen met de kinderen een liedje. Als het liedje afgelopen is wensen we elkaar smakelijk eten en beginnen we met eten. – We geven van tevoren aan als we bijvoorbeeld gaan opruimen om te gaan eten. Kinderen kunnen dan nog even rustig hun spel afmaken. Vaak hoor je de kleine kinderen dan al tijdens hun spel tegen elkaar zeggen “we gaan zo eten”. – Iedere ochtend verloopt bij peutergroep De Kroon volgens een bekende, vaste structuur. Aan de muur hangen pictogrammen die de verschillende onderdelen van de ochtend weergeven waardoor het duidelijk is wat we gaan doen. – De groepsruimte heeft vaste speelhoeken. Deze speelhoeken zijn meestal op dezelfde manier ingericht en geven de kinderen daardoor houvast. Soms wordt een gedeelte van de ruimte iets anders ingericht in verband met een thema. Maar de hoofdindeling en de vertrouwde plekken blijven gehandhaafd. Positieve contacten tussen kinderen Samendoen en samenspelen is leuk en ondersteunt de ontwikkeling. Kinderen kijken naar elkaar, leren van en met elkaar, stimuleren elkaar. Vanaf jonge leeftijd zoeken kinderen contact. We stimuleren onderling positief contact en samenspel. We richten de aandacht van kinderen op elkaar, schaffen materialen aan die samenspel bevorderen, we richten de ruimte zo in dat kinderen ongestoord in groepjes kunnen spelen en doen activiteiten in kleine of grote groep. Waar nodig begeleiden we contacten tussen kinderen. Zo krijgen ze de kans van en met elkaar te leren. Voorbeelden uit onze praktijk – Als we buiten gaan spelen dan stimuleren we de kinderen zelf hun jas en schoenen aan te trekken. Als het de kinderen niet lukt dit zelf te doen, dan vragen we aan andere kinderen of ze willen helpen. Op deze wijze proberen wij positieve contacten tussen kinderen te bevorderen. – In de groep verdelen we de kinderen wel eens in groepjes, het ene groepje gaat bijvoorbeeld bouwen, het andere in de poppenhoek spelen. Kinderen mogen zelf aangeven waar ze willen spelen. Zien wij dat er al genoeg kinderen in dat groepje zijn dan zeggen wij dat het even niet kan om daar te spelen en gaan we samen kijken waar het wel kan om te spelen. Kinderen zoeken vaak dezelfde kinderen op , door ze toch te stimuleren om even in een ander groepje te spelen ontstaan er vaak contacten met andere kinderen. Samenspel tussen de kinderen is erg belangrijk en stimuleert de sociale ontwikkeling. Heel jonge kinderen spelen in het begin nog vaak naast elkaar. Hieruit komt vaak samenspel voort. Waar mogelijk stimuleren we samenspel. Om het samenspel te stimuleren nemen we als pedagogisch medewerker nogal eens deel aan het spel. We willen het kinderspel niet in de weg staan, maar kunnen een kind (wat tot nog toe niet meedeed) betrekken in het spel. Als er bijvoorbeeld eten gemaakt wordt in de huishoek laten we de ‘kok’ vragen wat het betreffende kindje lust. Of we vragen hen of ze misschien samen soep willen maken en alles daarvoor bij elkaar willen zoeken.(Ik zie nu dat ik dit hieronder ook heb benoemd, daarom kan dit deel misschien beter aan het laatste onderdeel worden toegevoegd) – Als een kind een puzzel moeilijk vindt vragen we of een ander kind wil helpen. – Bij fantasiespel maken we soms de ‘dokter’ erop attent dat er nog een nieuwe patiënt is die zich even wil laten onderzoeken, of dat er nog een collega arts mee komt helpen. – Als kinderen (nog) niet zelf het initiatief tot samenspel (durven) nemen begeleiden we hen daarin en brengen we het samenspel op gang door zelf mee te spelen.
17
Respect voor anderen en de omgeving We vinden het belangrijk dat een kind zich waarden, normen en gebruikelijke omgangsvormen eigen maakt, zodat het onderdeel is van de gemeenschap waarin het leeft. Voorbeelden uit onze praktijk – We leren kinderen “nee” te zeggen als ze iets niet willen. Nee betekent voor andere kinderen ‘stop’. Zo leren kinderen dat ze op tijd stoppen met iets wat de ander niet leuk vindt. Van de andere kant leren we kinderen om ook positieve dingen tegen elkaar te zeggen. Als een kind ons verteld dat hij een ander kind lief vind, suggereren we hem/haar dit ook zelf tegen het kind te zeggen. Dat hij of zij daar blij van wordt. – We leren kinderen dat ze het speelgoed waarmee ze hebben gespeeld moeten opruimen. Dit doen we door samen met de kinderen op te ruimen en positief gedrag te benoemen. We benoemen dan hardop: “ Bas heel fijn dat je de blokken aan het opruimen bent’’ of “Wie wil mij meehelpen met het opruimen van deze zware blokken”. Op deze manier proberen we alle kinderen te betrekken bij het opruimen – Buiten lopen natuurlijk allerlei beestjes. We kijken er samen naar, we benoemen wat we zien, laten de kinderen benoemen wat zij zien. We willen hen laten zien dat je er niet bang voor hoeft te zijn en ze zeker niet dood moet maken. Deze beestjes wonen hier buiten en mogen hier gewoon rondlopen. Op die manier proberen we de interesse van kinderen te wekken en hen een beetje respect bij te brengen voor de natuur. Kleine insecten of andere beestjes kunnen we bekijken in een insectenpotje waarop een deksel met een vergrootglas zit. Brede uitdaging en plezier We vinden het belangrijk kinderen uit te dagen. We zorgen ervoor dat het aanbod aansluit bij de beleving, niveau, interesse, ideeën en leefwereld van kinderen. Zo’n aanbod vergroot hun betrokkenheid en plezier bij activiteiten. Betrokkenheid is voorwaarde voor leren en ontwikkeling. We zorgen ervoor dat in ons aanbod alle ontwikkelingsgebieden aan bod komen. We hebben de ruimte ingericht met gezellige en uitdagende speelhoeken waar kinderen ongestoord met een groepje of alleen kunnen spelen. Regelmatig kunnen kinderen ook buiten de ‘eigen’ groepsruimte terecht: in de speelhal, gang, in andere groepsruimtes, buiten. Natuurlijk doen we regelmatig allerlei activiteiten; met een klein groepje of juist met z’n allen. Vaak doen we dit aan de hand van een thema. We stimuleren kinderen om mee te doen. Sommigen hebben het nodig om hierbij even (letterlijk of figuurlijk) bij de hand genomen te worden. We vinden het belangrijk dat de kinderen bij ons de kans krijgen om allerlei verschillende ervaringen op te doen om zich zo te kunnen ontwikkelen. Voorbeelden uit onze praktijk – In de groepsruimte zijn verschillende activiteiten waarin kinderen hun eigen spel, alleen of met elkaar, kunnen spelen. De kinderen puzzelen, spelen met de boerderij, met speelfiguurtjes op de verteltafel (waar het verhaal van het themaboek wordt uitgebeeld in de peutergroep). Ook kunnen ze hier bordspelletjes spelen. Puzzelen doen de kinderen vaker alleen, oudere kinderen helpen de jongere kinderen wel nogal eens als het niet helemaal niet lukt met puzzelen. (Bord)spelletjes worden vaak samen gespeeld. Er zijn verschillende speelhoeken ingericht; een huishoek om te koken en te eten, een speelhuisje, een winkeltje, de leeshoek, een bouwhoek met blokken, de autohoek met garages en autootjes. Verder staat er een poppenhuis en is er met een stuur en een rij stoeltjes een trein (of bus of boot) neergezet. Er staat een aantal loopfietsen en ‐paardjes. – We werken met thema’s en bieden activiteiten aan die binnen dat thema passen. Met die activiteiten stimuleren we de verschillende ontwikkelingsgebieden vanuit de schijf van vijf; de verstandelijke ontwikkeling en de taal‐spraakontwikkeling, de sociaal‐ emotionele ontwikkeling, de motorische ontwikkeling en de creatieve ontwikkeling. 18
Voor zover mogelijk wordt ook de inrichting van de groepsruimte aangepast aan het thema. Onlangs hadden we bijvoorbeeld tijdens het thema winkel naast het permanente winkeltje (supermarkt) ook een schoenenwinkel en een boekenwinkeltje. Tijdens een uitstapje zijn we met kinderen en ouders naar verschillende winkels in de buurt gegaan waar we ook boodschappen hebben gedaan. De kinderen mochten om de beurt zelf betalen, het wisselgeld, het bonnetje en de boodschappen in ontvangst nemen! – Regelmatig koken wij met de kinderen. Er wordt bijvoorbeeld soep gemaakt maar ook koekjes. Rond Sinterklaas bakken we pepernoten. Ook worden er appelflappen gemaakt met appels die kinderen zelf mogen plukken bij de appelbomen die in de tuin van het kinderdagverblijf staan – Ook als het slecht weer is (geweest) gaan we samen met de kinderen buitenspelen. Als er dan overal grote plassen water liggen, gaan we samen met de kinderen moddersoep maken of met de laarzen aan door de plassen lopen. – Ook de baby’s bieden wij uitdaging en plezier door met hun spelletjes te doen, zoals bijvoorbeeld samen op de buik gaan liggen en rammelaars bewegen, boekjes lezen, liedjes zingen, samen verschillende materialen voelen en bekijken.
Respect voor autonomie van kinderen Kinderen mogen eigen keuzes maken en ‘zelf doen’. We stimuleren ze actief om dingen zelf te proberen en respecteren de eigen ideeën en oplossingen van de kinderen. Dit draagt bij aan het zelfvertrouwen en het gevoel van eigenwaarde van kinderen. Voorbeelden uit onze praktijk – We vinden het belangrijk dat kinderen zelf oplossingen bedenken. Als een kind het niet lukt om een puzzelstukje te leggen, dan stimuleren we het kind om zelf een oplossing te zoeken. Waar nodig sturen we het kind en helpen we door vragen zoals: “wil je niet een ander stukje proberen” of “ misschien kun je het stukje draaien”. – Kinderen hoeven niet mee te doen met activiteiten als ze niet willen. We proberen dit wel op een positieve manier te stimuleren. Bijvoorbeeld als een kind niet wil verven voor Vaderdag dan ragen we of ze dan misschien wel wil kleuren of plakken. Als kinderen niet mee willen doen dan mogen ze iets anders doen. – Kinderen mogen een duidelijke eigen voorkeur hebben voor wat ze willen doen. Onze rol is dan het kind te stimuleren of te helpen de activiteit verder uit te diepen. Bijvoorbeeld: een kind bouwt graag een treinspoor: je zegt “misschien kun je er ook autootjes bij pakken dan kun je er een straat en een overweg maken.” Heeft het kind eigen ideeën dan krijgen die zoveel mogelijk de ruimte. Fysieke veiligheid van kinderen We doen zoveel mogelijk om ernstige ongelukken te voorkomen. De fysieke omgeving waar de kinderen verblijven is veilig en hygiënisch. Ook regels dragen bij aan deze fysieke veiligheid. Regels voor pedagogisch medewerkers zijn vastgelegd in werkinstructies. Meer informatie over fysieke veiligheid vind je op onze website. Veel inspanningen zijn gericht op een fysiek veilige omgeving. Maar we willen en kunnen kinderen niet overal tegen beschermen. Ontwikkelen betekent ook ruimte, de wereld mogen ontdekken, leren met vallen en opstaan. Kleine ongelukjes, zoals schrammen of builen, horen hierbij. We leren kinderen stap voor stap omgaan met situaties die zij spannend vinden zoals van een glijbaan glijden, ergens vanaf springen of in een boom klimmen. Zo leren ze ook hun eigen grenzen kennen en verleggen. Voorbeelden uit onze praktijk – De kinderen mogen niet op de bank springen. We vinden het belangrijk dat kinderen leren dat dit niet veilig is. We geven aan dat ze zich flink kunnen bezeren als ze van de 19
bank vallen, maar dat we wel begrijpen dat het leuk is om te springen. We nodigen de kinderen dan ook uit om op de grond verder te gaan. – Als we in de groep gaan gymmen gebruiken we ook vaak de tafel daarbij. Kinderen mogen, alleen als we gymmen, op de tafel klimmen, er over lopen en aan de andere kant eraf springen. De eerste ronde gaan ze vaak kruipend over de tafel want deze is toch wel erg hoog, de pedagogisch medewerker loopt dan naast de tafel met het kind mee. Bij het springen houden wij beide handen van het kind vast. De volgende rondes zeggen wij vaak dat ze ook kunnen lopen over de tafel en dat wij erbij zijn. De kinderen proberen dit, waarna wij ze een compliment geven, gaandeweg krijgen ze meer zelfvertrouwen en een enkeling durft zelfs met een hand vast van de tafel te springen. – Een kind staat boven aan het speeltoestel in de tuin en kijkt een beetje angstig. We geven een paar kleine aanwijzingen hoe ze eraf moet glijden en gaan er naast staan zodat het kind zich veilig voelt. Zo ontdekt het kind hoe ze iets moeilijks en spannends zelf kan doen. – De grens is vooral als de eigen veiligheid of die van andere kinderen in het geding is. Kinderen mogen bijvoorbeeld niet binnen racen op de fiets omdat de kans dan groot is dat ze hard tegen andere kinderen aan botsen. We leggen aan kinderen uit waarom het niet mag.
Samenwerking met ouders en anderen uit de leefomgeving van kinderen Ouders zijn eindverantwoordelijk voor de opvoeding van hun kind(eren). Daarom informeren we jullie over hoe we werken en welke keuzes we maken. Ouders zijn informatiebron en gesprekspartner als het gaat om de ontwikkeling van hun kind. Waar mogelijk stemmen we met hen af. Bij VVE peutergroep, waar we speciale aandacht besteden aan de ontwikkeling van kinderen (zie de volgende bladzijde) is de afstemming met ouders extra belangrijk. We maken zichtbaar wat we doen en we praten met ouders over de activiteiten die we gedaan hebben. Het is van groot belang dat jullie ook thuis de ontwikkeling van je kind bevorderen. Daarom vragen we jullie om thuis ook aandacht te besteden aan waar je kind bij de peutergroep mee bezig is. Hiervoor geven we kinderen een ouderboekje, en/of logeerkoffer, spelletjes of prentenboek mee naar huis. Of we vragen jullie om iets mee te brengen passend bij het thema waar we mee bezig zijn. Elke locatie heeft een oudercommissie. Voor een uitgebreidere toelichting op contacten met ouders en oudercommissie kun je terecht op onze website. Waar mogelijk werken we samen met de basisschool bij ons in de buurt. Zo dragen we bijvoorbeeld, van ieder kind dat naar school gaat, informatie over hoe het op het kinderdagverblijf ging. Uiteraard na toestemming van de ouders. Voorbeelden uit onze praktijk – Elk jaar organiseren wij in de zomer een jaarfeest voor de kinderen en hun ouders. Kinderen kunnen dan deelnemen aan leuke activiteiten en de ouders kunnen kennismaken met andere ouders van het kinderdagverblijf. – Elk kind krijgt een mentor toegewezen. Dat is een pedagogisch medewerker van de eigen stamgroep. Ouders kunnen altijd bij de mentor terecht en ook voert de mentor jaarlijks kindobservaties uit en bespreekt deze met de ouders tijdens een tien‐ minuten‐gesprek. De mentor zal natuurlijk al eerder een gesprek aanvragen met de ouders van het kind als daartoe aanleiding is. – We nemen de tijd voor een kennismakingsgesprek met de ouders omdat we daarin een basis leggen voor de verdere samenwerking. – Bij peutergroep De Kroon bieden we ouders de mogelijkheid een (deel van de) ochtend mee te kijken. 20
– Op de whiteboards bij de groepen geven we ouders informatie wie werkt, wie jarig is of afscheid neemt en wat we die dag doen/hebben gedaan. – In elke groep hangt een digitale fotolijst zodat ouders kunnen zien wat we doen/gedaan hebben. – We vieren samen met de school sommige feesten mee en overleggen over thema’s. – We houden een evaluatiegesprek na drie maanden en vragen aan ouders feedback.
Kind‐volg‐systeem, overdracht en signaleren Natuurlijk houden we zorgvuldig in de gaten hoe het met de kinderen gaat. Als het nodig is, passen we daar onze manier van omgang met een kind of een groep kinderen op aan. Hiernaast volgen we het welbevinden, de ontwikkeling en het functioneren van de groep met behulp van de methode ‘Kijk op kinderen’. Ook ouders zijn hierbij betrokken. In de VVE peutergroep werken we met een uitgebreider kind‐volg‐systeem, dit heet KIJK!. Met behulp van KIJK! kunnen we het niveau van de kinderen op verschillende ontwikkelingsgebieden vaststellen. De ontwikkelingslijnen hebben onder andere betrekking op de sociaal‐emotionele ontwikkeling, spraak/taal, motoriek en het herkennen en gebruiken van letters en cijfers (ontluikende geletterdheid en gecijferdheid). Zo zijn we nog beter in staat om een eventuele achterstand of voorsprong tijdig te signaleren en ons handelen goed af te stemmen op de behoeften van kinderen. Informatie over de kind‐volg‐systemen is te vinden op de website. Bij de overgang naar de basisschool vragen we toestemming aan de ouders om relevante informatie over het kind over te dragen aan school. We gebruiken hiervoor een overdrachtsformulier. De informatie lichten we via een telefoongesprek of in een persoonlijk gesprek (warme overdracht) toe. Soms gebeurt dit samen met de ouders. Hierdoor kan school vanaf het begin goed inspelen op het kind. In de gemeente Nijmegen en de gemeente Heumen vragen we de ouders om zelf ook een overdrachtsformulier voor school in te vullen. Het komt soms voor dat we ons zorgen maken over de ontwikkeling of gedrag van een kind. In dat geval bespreken we onze zorgen zo snel mogelijk met de ouders. We handelen dan op basis van een stappenplan. Hiervoor hebben we verschillende protocollen onder andere het ‘Signaleringsprotocol’ en ‘Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld’. Meer informatie vind je op onze website. Pedagogisch medewerkers kunnen, als ze zich zorgen maken over de ontwikkeling en gedrag van een kind, ondersteuning krijgen van een zorgcoördinator. Zij denkt mee met de pedagogisch medewerkers, kan als het zinvol is het kind observeren en daarna bespreken in een multidisciplinair zorgteam. Ook kan ze pedagogisch medewerkers en ouders adviseren over de aanpak of te nemen stappen.> Voor‐ en Vroegschoolse Educatie (VVE) Bij de peutergroep bieden we Voor‐ en Vroegschoolse Educatie (VVE). Door het VVE aanbod zorgen we ervoor dat de peuters een zo goed mogelijke start maken op de basisschool. Naast het werken aan een pedagogische basiskwaliteit, besteden we op een speelse manier aandacht aan het stimuleren van hun ontwikkeling. Met behulp van allerlei uitdagende activiteiten dagen we kinderen uit tot praten, denken en luisteren. Er zijn verschillende VVE methodes, onder andere ‘Uk en Puk’, Piramide en Kaleidoscoop. Wij werken met VVE methode ‘Uk en Puk’. We bieden leuke activiteiten aan op alle ontwikkelingsgebieden, daardoor zijn kinderen bezig met taal, beweging, nadenken en samen spelen en leren zij spelenderwijs. De activiteiten sluiten aan bij de belangstelling en ontwikkelingsniveau van de kinderen. We werken met thema’s die herkenbaar zijn 21
voor kinderen. Vooraf stelt de pedagogisch medewerker vast wat ze wil bereiken zodat het kind in zijn ontwikkeling groeit. We werken vaak met kleine groepjes kinderen en met individuele kinderen. Zo kunnen pedagogisch medewerkers hun begeleiding goed afstemmen op de behoefte van het kind. Naast het doen van uitdagende en doelgerichte activiteiten, zijn de pedagogisch medewerkers de hele ochtend of middag alert op mogelijkheden om op speelse manier de ontwikkeling van de kinderen te prikkelen. Bijvoorbeeld door over de kleuren van autootjes te praten (kun je mij het blauwe autootje geven?), samen de bekers te tellen, wat is groter en welke is de kleinste? enzovoort. Ook hierbij let de pedagogisch medewerker er op dat ze aansluit bij het niveau van de kinderen. Tijdens het plaatsingsgesprek bij de VVE peutergroep informeren we je over de VVE methode. Ook krijg je de VVE informatiefolder. Op onze website staat ook informatie over VVE.
Ontwikkeling pedagogische kwaliteit Jaarlijks besteden we extra aandacht aan een van de pedagogische doelen uit de Wet kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen. Dit doen we door het meten van twee of drie van onze pedagogische uitgangspunten. Welke uitgangspunten op dit moment aandacht hebben zijn op onze website te vinden. We hebben enkele pedagogisch medewerkers opgeleid om bij meerdere locaties als ‘aandachtsfunctionaris pedagogiek’ de teams en clustermanager daarbij te ondersteunen. Zij maken aan het begin van het jaar een nulmeting van de pedagogische kwaliteit bij elke groep van de locatie. Op basis van de resultaten voeren zij, samen met het team en de clustermanager, verbeteracties uit. Aan het eind van het jaar volgt een tweede meting om te zien of de gestelde doelen behaald zijn. De clustermanager informeert de oudercommissie over de resultaten van de eerste meting in het voorjaar, over de actiepunten die uitgevoerd worden en de resultaten van de tweede meting aan het eind van het jaar. Via Locatienieuws, de (digitale) nieuwsbrief van de locatie, brengen we ouders op de hoogte welke pedagogische uitganspunten we meten en wat de resultaten van de metingen zijn. Wil je hier meer over weten dan kun je terecht bij de clustermanager. Bij iedere VVE peutergroep in de gemeente Nijmegen werkt een speciaal hiertoe opgeleide educatief ondersteuner. Naast de uitvoering van de taken van de pedagogisch medewerker ondersteunt zij haar collega’s bij de uitvoering van de VVE taken en bij de samenwerking met het onderwijs. De afdeling Pedagogiek & Kwaliteit ontwikkelt voortdurend workshops en pedagogisch ondersteuning voor teams op maat, zoals bijvoorbeeld een teamavond over oudercontacten of kinderparticipatie of individuele ondersteuning met behulp van Video Interactie Begeleiding. Hiermee scholen we pedagogisch medewerkers op specifieke onderwerpen als blijkt uit de meting dat hier extra aandacht voor nodig is. Samenwerking Samenwerking binnen cluster Binnen het werkgebied van de clustermanager, bestaande uit kindercentrum De Kroon met peutergroep De Kroon, bso De Kroon, kinderdagverblijf Plaza met peutergroep Bottendaal, tussenschoolse opvang De Driemaster, bekijken we of we sommige festiviteiten gezamenlijk kunnen vieren zoals bijvoorbeeld Sinterklaas en Kerst.
22
Samenwerking kinderdagverblijf met basisschool Er is een samenwerking tussen kindercentrum De Kroon en basisschool Petrus Canisius. In hetzelfde pand is bso De Kroon, locatie Stevenskerkhof (De Zilveren Kroon) voor de jongste kinderen gehuisvest. Ongeveer zes keer per jaar is er overleg met de directie van basisschool De Driemaster over de tussenschoolse opvang en is deze school meer betrokken bij kinderdagverblijf Plaza, waar ook peutergroep Bottendaal zit. We zorgen voor een overdracht naar de basisschool zodra een kind vier jaar is. Bijvoorbeeld over het bezoek dat de driejarigen brengen aan groep 1 of dat schoolkinderen, die dit willen, op bezoek komen bij het kinderdagverblijf of daar (een keer per week) komen ‘helpen’.
23
Hoofdstuk 4
Algemene informatie LET OP: Ouders die gebruik maken van de peutergroep en die een peutertoeslag van de gemeente krijgen, kunnen over onderstaande onderwerpen het beste meestal eerst even overleggen met de pedagogisch medewerker of de clustermanager. Voor de interne wachtlijst, vermindering opvang of opzegging kun je het beste contact opnemen met Klantrelaties. Zie inleiding.
Plaatsing en interne wachtlijst De afdeling Klantrelaties regelt de plaatsing. Het kan voorkomen dat we je (tijdelijk) andere of minder dagdelen hebben geboden dan je aanvankelijk hebt aangevraagd. Via de interne wachtlijst zal de medewerker van de afdeling Klantrelaties de gewenste dagen of de uitbreiding van dag(del)en inplannen. Mocht je na verloop van tijd op andere dagen of meer opvang nodig hebben dan kun je deze afdeling vragen om je hiervoor in te plannen. Je vult dan via de website online een mutatieformulier in. Als je liever een papieren exemplaar gebruikt dan liggen deze bij de locatie of je download en print het formulier via onze website. Je vult de gewenste dag(del)en in en stuurt het naar het adres dat onderaan op het formulier staat. Flexibele opvang Bij elke locatie kunnen we een beperkt aantal kinderen met een overeenkomst voor flexibele opvang plaatsen. Met een flexibele overeenkomst neem je op wisselende dag(del)en in de maand opvang af. Deze opvang is bedoeld voor ouders met een onregelmatig werkrooster. Je sluit een overeenkomst af met een minimum van gemiddeld één dagdeel per week. Drie weken voor het begin van elke maand lever je een ‘aanvraagformulier flexibele opvang’ in met daarop de dag(del)en van de gewenste opvang aan de hand van je rooster en vervolgens plannen wij op het kinderdagverblijf je kind in. De opvang proberen we zoveel mogelijk in dezelfde stamgroep in te plannen maar we kunnen dit niet helemaal garanderen. Het aanvraagformulier is bij alle locaties beschikbaar maar je kunt het ook downloaden en printen via onze website. Bij te laat inleveren van het formulier vervalt het automatisch recht. Beoordeling vindt dan plaats op basis van beschikbare ruimte/personeel, dezelfde criteria als bij incidentele opvang. Voor meer informatie over een overeenkomst voor flexibele opvang kun je terecht bij de afdeling Klantrelaties. Ruilen van dagen Als je een dag(deel) wilt ruilen dan vul je het formulier ‘ Aanvraag ruilen opvang’ in en geeft dit af bij de pedagogisch medewerker. Dit formulier is beschikbaar bij alle locaties of je kunt het zelf downloaden en printen via onze website. De pedagogisch medewerkers en clustermanager zullen hun uiterste best doen om aan je wens tegemoet te komen. Het kan echter voorkomen dat we door een kort tijdsbestek of hoge bezetting in de stamgroep je wens niet kunnen vervullen. De reden van afwijzing zullen we altijd toelichten. Het antwoord op de aanvraag krijg je van de pedagogisch medewerker. De richtlijnen voor ruilen staan op de achterkant van het aanvraagformulier en op onze website. Aan ruilen zijn geen kosten verbonden. Wij zijn ons ervan bewust dat deze service niet altijd tot tevredenheid kan worden gehonoreerd. Zeker bij de locaties waar de stamgroepen het maximum toegestane aantal
24
kinderen opvangen. We willen ten alle tijden kwaliteit leveren en vanzelfsprekend volgens de wettelijke eisen werken. Wij vragen daarom je begrip als de pedagogisch medewerker of clustermanager niet aan je verzoek kan voldoen.
Incidentele opvang Incidentele opvang kun je aanvragen als je een dag(deel) extra nodig hebt, dus méér uren dan vastgelegd in de overeenkomst. Het ‘Aanvraagformulier incidentele opvang’ is bij alle locaties aanwezig maar je kunt het ook downloaden en printen via onze website. Dit ingevulde formulier geef je af bij de pedagogisch medewerker en zij zal je laten weten of het mogelijk is. Als wij je kind extra kunnen opvangen krijg je achteraf een aparte factuur. De kosten hiervoor kun je nakijken op de website op het tariefoverzicht. Soms is het niet mogelijk om je kind in de eigen stamgroep in te plannen voor de extra opvang. Eventueel kijken we of er plaats is in een andere stamgroep maar dan leggen we je de keus voor. Als je er mee akkoord gaat dan zal de vertrouwde pedagogisch medewerker van de ‘eigen’ groep ervoor zorgen dat de benodigde informatie over jouw kind bij de andere groep bekend is. Voorwaarden voor incidentele opvang staan op de achterkant van het aanvraagformulier en op onze website. Nationale feestdagen Op de website staan de feestdagen waarop het kinderdagverblijf gesloten is en de vakanties dat de peutergroep gesloten is. Inventarisatie aanwezige kinderen tijdens vakantieperiodes Ook tijdens vakantieperiodes is je kind van harte welkom. Voorafgaand aan zo’n periode inventariseert het kinderdagverblijf of je kind aanwezig is of niet. De ervaring leert namelijk dat tijdens de zomer‐ en Kerstvakantie vaak minder kinderen aanwezig zijn. Voor deze inventarisatie krijg je ruim van tevoren van ons een brief met het verzoek om aan te geven wanneer je kind er wel en niet zal zijn en de brief weer aan ons retour te geven. Na deze opgave gaan we ervan uit dat je kind dan ook daadwerkelijk komt. Wijzigingen die pas bekend zijn na het invullen van de inventarisatie horen we graag zo snel mogelijk. Heb je buiten je vastgelegde overeenkomst extra opvang nodig tijdens de vakantieperiode, dan kun je incidentele opvang aanvragen. De informatie over welke kinderen wanneer aanwezig zijn hebben wij nodig om: – te zorgen voor een optimale personele bezetting volgens de wettelijke eisen en soms is het gewenst om groepen samen te voegen; – een vakantierooster te maken voor de pedagogisch medewerkers, inclusief de inzet van (vaste) invalkrachten. Uitbreiding, wijziging, vermindering van dagdelen of opzegging Mocht je de dag(del)en waarop je kind gebruik maakt van de opvang willen uitbreiden, wijzigen/verminderen of de plaats helemaal opzeggen dan kan je dit op verschillende manieren doen: – Door een ‘Aanvraag mutaties’ in te vullen en deze opsturen naar het adres dat onder aan het formulier staat. Dit formulier is beschikbaar bij alle locaties en je kunt het desgewenst zelf downloaden en printen via ‘downloads’ op de website. – Door op de website de button ‘geef een wijziging door’ aan te klikken en daar het formulier in te vullen en online te versturen. Als je het aantal dag(del)en wilt verminderen of de hele plaats op wilt zeggen, houdt dan rekening met de opzegtermijn van één maand. Overgang van kinderdagverblijf naar buitenschoolse opvang Vanaf drie jaar kun je je kind inschrijven voor de buitenschoolse opvang. Je krijgt rond de derde verjaardag van je kind een informatiepakket thuisgestuurd over de buitenschoolse
25
opvang met daarbij een inschrijfformulier. Je kunt je kind ook al vóór het derde levensjaar inschrijven maar hij/zij komt daarmee niet eerder op de wachtlijst.
Automatisch einde van de opvang of verlenging van de plaats De opvang van je kind stopt automatisch één dag voor de vierde verjaardag. Wil je hiervan afwijken, bijvoorbeeld omdat je kind nog niet direct naar de basisschool kan, dan vraag je via e‐mail een ‘verlenging van de plaats’ aan. Als je de aanvraag zes maanden vóór de vierde verjaardag van je kind bij de afdeling Klantrelaties indient dan ben je zeker van de verlenging. Doe je dit later dan kunnen we de verlenging niet garanderen. Klachten en klantsignalen Als je klachten hebt of niet tevreden bent over bepaalde zaken, dan vinden wij het prettig als je dit aankaart bij één van de pedagogisch medewerkers of de pedagogisch medewerker met wie je een probleem hebt. Lost dit je klacht of probleem niet op dan kun je bij de clustermanager terecht. Kan ook de clustermanager niets voor je doen, dan kun je je klacht schriftelijk neerleggen bij het management. Ook bestaat de mogelijkheid een onafhankelijke externe klachtencommissie te raadplegen. Jouw klacht behandelen we volgens een vastgesteld reglement dat is beschreven in de folder ‘Een klacht is voor ons een kans’. Deze folder ligt bij elke locatie en is te lezen op onze website. Natuurlijk hopen wij dat we bij klachten of problemen via een gesprek er samen met je uit kunnen komen. Complimenten, wensen en kritiek We verzamelen actief alle signalen die ouders geven over verschillende onderwerpen. Deze signalen bespreken we zowel in het teamoverleg als in het managementoverleg. Daar waar nodig en mogelijk, op basis van deze klantsignalen, verbeteren we onze dienstverlening in de breedste zin van het woord. Signalen van ouders, zowel kritiek als complimenten, gaan zo niet verloren. Op onze website staat een formulier waar je je wens, compliment of kritiek kunt melden. Omgaan met privacygevoelige informatie De Wet bescherming persoonsgegevens schrijft voor hoe wij moeten omgaan met privacygevoelige informatie. Dat betekent onder andere dat we bij het kinderdagverblijf informatie over kinderen en ouders in een afgesloten kast bewaren. Kwaliteit We zijn voortdurend bezig met de kwaliteit van onze dienstverlening. Onze visie op kwaliteit is het kennen van de verwachtingen van de klant, er naar handelen en nog wenselijker, deze verwachtingen overtreffen. Om te blijven zorgen voor een goede kwaliteit, hebben we een continusysteem van meten en verbeteren. Kwaliteit is onze basis: kwaliteit van de opvang, van ons personeel en de locaties. Al onze locaties hebben een vergunning; deze krijg je als je voldoet aan de landelijke en gemeentelijke kwaliteitseisen. Bovendien zijn alle locaties geregistreerd in het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen (LRKP).
26
