Kind, Voeding & Beweging

Kind, Voeding & Beweging Sommige kinderen hebben geen problemen wat betreft hun voeding, gewicht en bewegingsgewoonten. Ze eten goed en gezond en hebben een gewicht dat bij hun lengte en leeftijd past. Het is echter heel normaal als je als ouder zijnde wel eens twijfelt of vragen hebt over het eetpatroon of de bewegingsgewoonten van je kind. Voorbeelden van vragen zijn: Waarom eet mijn kind niet goed? Hoe kan ik ervoor zorgen dat mijn kind beter eet? Eet mijn kind gezond? Is mijn kind te zwaar of te licht? Hoe kan ik ervoor zorgen dat mijn kind gezonder eet? Beweegt mijn kind wel voldoende? En geef ik als ouder zijnde wel het goede voorbeeld? Met name overgewicht is een belangrijk hedendaags gezondheidsprobleem. Volgens de meest recente CBS-cijfers heeft één op de acht 2- tot 20-jarigen overgewicht. Ondanks dat er sprake is van een lichte daling blijven de problemen en gevolgen ernstig. Heb jij als ouder ook vragen omtrent de voeding en beweging van je kind, dan kun je bij ons terecht. Bambini a Casa - Talenti a Casa geeft tips en biedt begeleiding aan ouders en kinderen die graag op een gezonde manier met voeding en beweging om willen gaan. We gaan samen op zoek naar antwoorden op jullie vragen. Hier vind je alvast wat meer informatie over dit onderwerp met een aantal bruikbare tips. Mocht je na het lezen meer willen weten over dit onderwerp of vragen hebben, neem dan gerust contact met ons op!

www.bambiniacasa.nl

www.talentiacasa.nl

Kind, Voeding & Beweging 1. Smaakontwikkeling begint al in de buik

pag. 1-4

2. De 5 regels van de schijf van vijf

pag. 5-6

3. Body Mass Index (BMI)

pag. 7

4. Geef het gezonde voorbeeld!

pag. 8-9

5. Voedingsstijlen en opvoedingsstijlen

pag. 10-12

6. Het te dikke kind: wiens schuld is dat?

pag. 13-14

7. Superfoods en superfruits

pag. 15-16

8. Vegetarisch eten

pag. 17-20

9. Het lezen van etiketten

pag. 21-23

10. Eettafel tips

pag. 24-26

11. Allergieën en intoleranties

pag. 27-29

12. Overgewicht

pag. 30-32

13. Beweging en sport

pag. 33-34

1. Smaakontwikkeling begint al in de buik De menselijke foetus ontwikkelt zijn smaak reeds in de baarmoeder. In de twaalfde week zijn er al smaakpapillen zichtbaar op de tong. De foetus laat het vruchtwater langs de smaakpapillen lopen en spoelt het weer uit door zijn neus. De smaak van het vruchtwater wordt bepaalt door wat de moeder eet. Wanneer de moeder gevarieerd eet went het kindje in haar buik de hele zwangerschap lang dus al aan verschillende smaken en kan het kindje al een voorkeur voor bepaalde smaken ontwikkelen. De smaak die het vaakst langskomt zal door de foetus onthouden worden en hij zal een voorkeur voor deze smaak of smaken ontwikkelen. Leren proeven begint dus al heel vroeg! En nog voordat hij gegeten heeft kent het kind dus de verschillen tussen zoet, bitter en zuur. Het zoet heeft zijn voorkeur. Dat heeft een reden: in de natuur wordt bitter en zuur vaak geassocieerd met giftige stoffen. Dus vanaf het moment dat we geboren zijn, leidt het overlevingsinstinct ons naar de zoete smaak, omdat deze niet geassocieerd is met gevaar. Zodra het kind geboren is, drinkt het kindje moedermelk en daarmee zet hij de oefening van zijn smaak voort. Moedermelk varieert in smaak, afhankelijk van wat de moeder gegeten heeft. Daarom is ook het idee dat een moeder na de bevalling niet haar eetgewoonten zou moeten veranderen. Een plotselinge verandering zou voor verwarring kunnen zorgen.

Tussen de vier en zes maanden starten de meeste kinderen met de eerste vaste voeding. Dit is een hele overgang. Het kind moet niet alleen wennen aan nieuwe smaken, maar ook aan een andere structuur en een andere manier van eten. Jonge baby’s willen graag eten dat glad en zacht aanvoelt in de mond. Ook wat temperatuur van het eten betreft hebben ze vaak een voorkeur. De meeste baby’s willen hun eten het liefste lauw (wat hun melk ook is), al zijn er ook kinderen die het liever koud eten.

Deken van Oppensingel 61a - 5911 AB Venlo - 077 354 23 45 - www.talentiacasa.nl - KvK 12 05 60 20

1

Baby’s moeten naast deze nieuwe smaak en structuur ook leren eten van een lepeltje en dat is in het begin bijzonder lastig voor ze. Eten van een lepel vraagt om een totaal andere beweging van de mond (mondmotoriek) dan drinken uit de borst of fles. Het kan dan ook even duren voordat het kindje dit onder de knie heeft. Eten uitspugen hoeft dan ook niet altijd te betekenen dat het kindje de smaak niet waardeert, het kan ook dat het kindje moeite heeft met het voedsel naar achterin de mond te bewegen of dat het kind moet wennen aan de substantie van het eten. Maar ook wanneer het kindje toch wel moeite heeft met de smaak is het aan te raden hetzelfde hapje toch nog meerdere malen aan te bieden. Om goed te wennen aan een nieuwe smaak moet een kindje het tien tot vijftien keer proeven. Voor de smaakontwikkeling van een baby is het beter te kiezen voor zelf gemaakte hapjes dan voor een hapje uit een potje. Bij kant en klare hapjes zijn alle smaken vermengd waardoor het kind minder verschillende smaken leert herkennen. Daarbij zijn de smaken van kant en klare hapjes ook wat meer afgevlakt. Hierdoor wordt het kindje minder blootgesteld aan wat meer uitgesproken smaken en went hier dus minder aan. Daarbij is de structuur van eten uit vooral de potjes voor de eerste maanden gladder dan menig ouder thuis zal lukken. Het kindje raakt dus ook minder gewend aan wat meer structuur in de voeding. En dat gevoel in de mond door het eten is ook van belang bij de smaakontwikkeling. Voor de smaakontwikkeling van het kind is het dus beter om te kiezen voor een zelfgemaakt hapje. Eveneens van belang voor de smaakontwikkeling is de manier waarop het kindje zijn of haar eerste hapjes aangeboden krijgt. Wanneer dit gebeurt in een gezellige sfeer met een ouder die ontspannen is, zal het kind meer open staan voor de ervaring van deze nieuwe smaak, dan wanneer de ouder of de sfeer gespannen is. Het kan ook een positief effect hebben wanneer het kindje eet terwijl de ouders eten. Zien eten doet eten gaat hier zeker op. Jonge kinderen zijn zeer geïnteresseerd in wat hun ouders doen en proberen ze steeds na te doen. Wat we ook niet moeten vergeten is dat voor smaak geur ook heel belangrijk is. Vijfenzeventig procent van wat wij proeven wordt bepaald door wat we ruiken.


2

Een afkeer van een bepaalde smaak Jonge kinderen hebben dus een aangeboren voorkeur voor zoet en afkeer van bitter en zuur. Toch kunnen kinderen wel leren wennen aan deze smaken en ze leren waarderen. Hiervoor moeten ze regelmatig opnieuw blootgesteld worden aan de smaak die ze in eerste instantie niet erg kunnen waarderen. Het is dan ook goed kinderen regelmatig opnieuw iets te laten proeven ook wanneer het kind al meerdere keren heeft aangegeven het niet te lusten. Goed is het om hierbij aan te houden, dat het kind dingen ’niet lekker’ mag vinden, maar dat er in ieder geval wel geproefd wordt. Sommige smaken zijn nu eenmaal even wennen. Wat kinderen ook kan helpen bij het wennen aan een nieuwe smaak, is het vermengen van iets dat zij wel lekker vinden met iets dat ze nog niet lusten. Start dan met flink wat van hetgeen het kind wel lust en doe hier een beetje van het product door dat het kind niet lekker vindt doorheen. Langzaam aan verschuif je de verhoudingen steeds een beetje zodat er steeds minder van het lekkere product is en steeds meer van het eten dat het kind niet lekker vond. Op deze manier went het kind langzaam aan deze smaak. En doordat hetgeen het kind niet zo graag lust gecombineerd wordt met iets dat het kind wel graag lust ontstaat er ook een meer positieve associatie met het eten dat in eerste instantie afgewezen werd. Overigens moet er niet een situatie ontstaan waarbij het kind altijd appelmoes of ketchup door het eten wil hebben. Het mengen met iets dat het kind lekker vindt is een tijdelijke tussenstap die ook weer afgebouwd wordt en die als einddoel heeft het kind dat te leren eten wat het in eerste instantie niet lust.

Vergeet niet: Houd het leuk ! Leg niet teveel nadruk op voeding


3

Een andere bereidingswijze kan soms ook uitkomst brengen. Het feit dat een kind een groente gekookt niet lekker vindt, hoeft niet te betekenen dat het kind dezelfde groente, rauw, geblancheerd, in een roerbak, geroosterd of met een sausje ook niet lust. Variatie in bereidingswijze kan vaak er voor zorgen dat een kind iets wat het in eerste instantie niet lustte, toch leert waarderen. Vaak lust het kind daarna dan toch ook het eten klaargemaakt met de bereidingswijze die het kind eerst afwees. Het kind is gewend geraakt aan de smaak. Bij het ouder worden verandert de voorkeur van kinderen ook. Baby’s eten graag gestampt/gepureerd eten. Oudere kinderen geven vaak de voorkeur aan juist eten met een ’bite’. Ze willen graag knapperige groenten die er fris uitzien. Kleur is hierbij belangrijk. Bruine vlekjes op de boontjes of eten wat erg zacht gekookt is en er hierdoor wat papperig uitziet wordt over het algemeen niet gewaardeerd.

Vroeg geleerd… Het is goed al op jonge leeftijd kinderen te laten wennen aan verschillende smaken. Kinderen die al op jonge leeftijd gewend zijn geraakt aan verschillende smaken, lusten over het algemeen meer bij het ouder worden. Op wat oudere leeftijd geldt vaak ’onbekend maakt onbemind’ en kinderen staan dan minder open voor het proeven van nieuwe dingen. Met name in de peuterfase staan kinderen weinig open voor nieuw smaken. Veel peuters hebben moeite met dingen die onbekend zijn. We zien dan vaak een angst voor onbekende dingen (neofobie) en bij het eten zien we dit ook zeker terug (voedselneofobie). Wanneer een kind voor de peuterfase al bekend is met veel voedingsmiddelen, zal het in de peuterfase beter eten. En hoe zeer je als ouder ook je best doet en hoe alert je er ook op bent dat je kind verschillende smaken leert kennen, sommige kinderen lusten nu eenmaal maar weinig.


4

2. De 5 regels van de schijf van vijf Het is belangrijk dat je als ouder zijnde de 5 regels van de schijf van 5 kent en deze doorgeeft aan je kind. Weet wat gezond is en wat ongezond is.

1. Eet gevarieerd. Om je lichaam gezond te houden is gevarieerd eten belangrijk. Eet je steeds hetzelfde, dan is het lastig om alle voedingsstoffen binnen te krijgen die je nodig hebt. Variatie is vooral belangrijk als het gaat om groente en fruit. Kies voor verschillende soorten verspreid over de week. Ook is het goed om af te wisselen tussen vlees, vis en vleesvervangers. Je kind went gemakkelijker aan nieuwe smaken als het van jongs af aan kennismaakt met veel verschillende soorten eten. 2. Eet niet teveel en beweeg. Hierbij gaat het vooral om het zoeken naar de juiste balans. Je gewicht neemt toe als je meer energie binnen krijgt dan dat je verbrand. Andersom val je af als je meer energie verbruikt dan dat je binnen krijgt. Een richtlijn is om elke dag minstens 30 minuten te bewegen. Voedingsmiddelen zoals koek, snoep, gebak, frisdrank en sauzen staan niet in de Schijf van Vijf. Deze producten leveren vaak weinig voedingsstoffen en relatief veel calorieën. We noemen ze extra’s. Je kan afhankelijk van je geslacht en leeftijd elke dag een beetje aan extra’s eten. 3. Eet minder verzadigd vet. In voeding zitten twee soorten vet: onverzadigd vet (zacht, vloeibaar) en verzadigd vet (hard). Onverzadigd vet heeft een positief effect op de gezondheid. Producten met veel verzadigd vet zijn echter minder gezond, omdat het de kans op harten vaatziekten vergroot. Hoe herken je nu de goede vetten in de supermarkt? De regel is hoe harder, hoe slechter en hoe zachter, hoe beter. Denk hierbij aan het verschil tussen boter in kuipjes en (olijf)olie. 4. Eet veel groente, fruit en brood. Het eten van groente en fruit verkleint het risico op harten vaatziekten. Vezels uit brood, groente en fruit zorgen ook voor een goede spijsvertering en darmwerking. Een richtlijn is: eet 200 gram groente en 2 stuks fruit per dag. 5. Eet veilig. Door veilig om te gaan met je eten, voorkom je dat je ziek wordt. Dit doe je door de vijf stappen te volgen: kopen, wassen, scheiden, verhitten en koelen.


5

‘2 ons groenten, 2 stuks fruit is veel te weinig’ Uit recente onderzoeken blijkt bepaalde informatie uit de regels van de schijf van vijf niet helemaal meer te kloppen. Zo is uit onderzoek gebleken dat hoe meer stukken fruit mensen dagelijks aten, hoe beter ze zich voelden. De gelukkigste deelnemers bleken elke dag zeven porties fruit en groenten te eten. Een portie werd hierbij gedefinieerd als 85 gram. Een appel weegt al gauw 120 gram. Het eten van zeker 7 stuks groenten en fruit per dag zorgde voor een langer leven in zijn algemeenheid en een lagere kans op het krijgen van hartaanvallen, beroertes en kanker, stelt een ander onderzoek. ‘Eet op kleur’ Wist je dat je ook op kleur je eten uit kunt kiezen? Want elke kleur voedsel is weer op een andere manier goed voor ons lijf.      

Rood verwarmt en stimuleert. Oranje versterkt, kalmeert en is eetlustbevorderend. Geel harmoniseert, laxeert en reinigt. Groen voedsel is kalmerend en rustgevend. Blauw voedsel werkt antiseptisch, slaapverwekkend en kalmerend. Paars voedsel zet aan tot creativiteit en is antibacterieel.

Eet kleur wordt door voedingsdeskundigen aanbevolen want dan eet je gevarieerd, dat is goed voor je gezondheid. Meer kleur op je bord scheppen dus. Elke kleur bevat weer een andere combinatie van antioxidanten, mineralen en vitamines.


6

3. Body Mass Index (BMI) Of je een gezond gewicht hebt, kun je meten met de Body Mass Index (BMI). De BMI-score geeft de verhouding weer tussen je gewicht en je lengte. Individuele verschillen in lichaamsbouw (o.a. de middelomtrek) worden echter niet meegenomen in deze berekening. In de dagelijkse medische praktijk is de BMI goed bruikbaar en voldoende betrouwbaar. De scores worden veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht. BMI formule: Gewicht in kilogram / (Lengte in meter * Lengte in meter) BMI voor volwassenen Een waarde van de index van minder dan 18,5 duidt op ondergewicht. Ondergewicht kan veroorzaakt worden door ondervoeding, een eetstoornis of door een ander gezondheidsprobleem. Vanaf een index van 25 wordt van (licht) overgewicht gesproken. Boven een waarde van 30 is er sprake van ernstig overgewicht of obesitas. Een waarde hoger dan 40 duidt op morbide obesitas of ziekelijk overgewicht. BMI voor kinderen (van 6 tot 16 jaar) Ook voor kinderen is de BMI een snelle en gemakkelijke methode om overgewicht of ondergewicht te bepalen. Daarvoor moeten echter aangepaste grenswaarden worden gebruikt. Tijdens de groeifase (tot en met 21 jaar) verandert namelijk de hoeveelheid vetweefsel. Bovendien is de BMI bij kinderen geslachtsafhankelijk: meisjes hebben gemiddeld een iets hogere BMI dan jongens.


7

4. Geef het gezonde voorbeeld! Als ouder kun je het gezonde voorbeeld geven aan je kinderen. Zij apen jou na. Zo leren ze hun eet-en beweeggewoonten aan. Hieronder volgen een aantal tips over hoe je jouw kind het gezonde voorbeeld kunt geven. 1. Zorg voor een gezonde basis. Ontbijt, lunch en avondeten zijn de basis van een gezond eetpatroon. Sla geen maaltijden over en neem er de tijd voor. Een herkenbaar ritme levert jou en je kinderen rust op. Ook is de kans dat zij deze gewoonten overnemen dan het grootst. 2. Neem de tijd voor ontbijt. Het is belangrijk om rust in de ochtend te brengen. Zet de wekker een kwartiertje eerder als het je steeds niet lukt om te ontbijten. Ontbijten brengt je spijsvertering op gang en zo kun je je beter concentreren. Bovendien ga je dan minder snel snoepen of snacken later in de ochtend. Je kind heeft dit begin van de dag ook nodig om vol energie naar school te gaan. Als je met je kinderen ontbijt, begin je de dag ontspannen. Bovendien: je kind ziet dat jij deze maaltijd van de dag serieus neemt!

3. Eet gezellig aan tafel. Je hebt meer aandacht voor je eten en voor elkaar als je aan tafel eet. Bovendien weet je dan beter wat en hoeveel je eet. Je kind went daar vanzelf aan en heeft daar voor de rest van zijn leven voordeel van. Als jij geniet, leert je kind dat eten leuk is. Geef geen aandacht aan een kind dat in een ‘’lust ik niet’’-bui is. Houd het op ongeveer 20 tot 30 minuten. Verwacht niet dat kinderen, net zoals volwassenen rustig kunnen natafelen. Laat ze bijvoorbeeld helpen met afruimen na de maaltijd en vraag of ze het toetje willen halen.


8

4. Ga relaxed om met eten. Als je alsmaar roept dat groente zo goed voor je is, kan het effect averechts zijn. Roep niet dat snoep en snacks zo slecht zijn, maar laat gewoon zien dat je er niet te veel van neemt. Als je gewoon gezond eet volgens de Schijf van Vijf, is af en toe snoepen en snacken geen probleem. Ontspannen omgaan met eten, daar hebben je kinderen ook veel aan. Straf of beloon je kind daarom ook niet met eten. De beste manier om kinderen op een ontspannen manier een gezonde leefstijl aan te leren is door veel vaste afspraken te hebben. Bijvoorbeeld: na school een kop thee, een plak ontbijtkoek of een volkorenbiscuit. 5. Leer lastige eters beter te eten. Als je kind aan tafel om iets zeurt, wees dan consequent. Nee is en blijft nee. Hij leert anders dat als hij maar lang genoeg doorzeurt, zijn zin toch wel krijgt. Geef zelf ook niet toe aan verleidingen, want kinderen imiteren je gedrag. Moedig een kind aan om van alles iets te proeven, op avontuur te gaan. Zorg dat ‘vies’ taboe wordt aan tafel. Een jong kind moet meestal 10 keer iets proeven voordat het een nieuwe smaak accepteert. Denk dus niet te snel: hij lust nu eenmaal geen broccoli. Laat je kind gewoon elke keer even proeven, maak het eventueel op een andere manier klaar en als het bij een hapje blijft: prima. 6. Kook zelf en laat je kind helpen. Als je zelf kookt, zien je kinderen wat er voor nodig is om een gezonde maaltijd te maken. Kinderen vinden het bijna altijd leuk om te helpen met koken. Ze leren dan veel en als je het samen gemaakt hebt, gaan ze het natuurlijk ook gemakkelijker proeven.


9

5. Voedingsstijlen en opvoedingsstijlen Opvoedingsstijlen gaan over de interacties tussen ouders en kind in verschillende situaties. Voedingsstijlen gaan specifiek over voedsel-gerelateerde situaties. Vier soorten voedingsstijlen die ouders kunnen hanteren: 1. Instrumenteel voeden. Voedsel wordt gebruikt als beloning voor goed gedrag van het kind. Meestal betreft het hier voedsel met een hoog calorieën gehalte, zoals koek en snoep. Voorbeelden van instrumenteel voeden zijn: -Om ervoor te zorgen dat mijn kind zich gedraagt, beloof ik hem/haar iets te eten. -Als mijn kind zich misdraagt, dan houd ik zijn/haar favoriete voedingsproducten achter. -Ik gebruik toetjes als lokmiddel om mijn kind zijn/haar hoofdmaaltijd te laten opeten. -Ik beloon mijn kind door het geven van eten als hij/zij zich goed gedraagt. 2. Emotioneel voeden. Bij emotioneel voeden wordt voedsel gebruikt als troost of als compensatie. Ouders gebruiken voedsel als antwoord op emotionele stress bij kinderen. Voorbeelden van emotioneel voeden zijn: -Ik geef mijn kind iets te eten om zich beter te laten voelen als hij/zij van streek is. -Ik geef mijn kind iets te eten om zich beter te laten voelen als hij/zij zich pijn heeft gedaan. -Ik geef mijn kind iets te eten als hij/zij zich verveelt. -Ik geef mijn kind iets te eten om zich beter te laten voelen als hij/zij zich zorgen maakt. 3. Controle over eten. Dit houdt in dat ouders controle uitoefenen over het eten en eetgedrag van hun kind. Voorbeelden van controle over eten zijn: -Ik beslis hoeveel tussendoortjes mijn kind mag hebben. -Ik beslis wanneer mijn kind zijn/haar maaltijd eet. -Ik sta erop dat mijn kind de maaltijden aan tafel eet. -Ik beslis wanneer het tijd is voor mijn kind om een tussendoortje te eten. -Ik sta niet toe dat mijn kind tijdens een maaltijd rondloopt. 4. Aanmoedigen van variëteit van voedingsproducten. Ouders moedigen interesse in voedsel aan en het eten van veel verschillende soorten voedingsproducten. Voorbeelden hiervan zijn: -Ik moedig mijn kind aan om een grote verscheidenheid aan voedingsproducten te eten. -Ik moedig mijn kind aan om voedingsproducten te proberen die hij/zij nog niet eerder heeft geproefd. -Ik complimenteer mijn kind als hij/zij een nieuw voedingsproduct eet. -Ik moedig mijn kind aan van zijn/haar eten te genieten. Deken van Oppensingel 61a - 5911 AB Venlo - 077 354 23 45 - www.talentiacasa.nl - KvK 12 05 60 20

10

Wat is het effect van de verschillende voedingsstijlen op het gewicht van het kind? Uit veel onderzoek is gebleken dat Instrumenteel voeden en Emotioneel voeden samenhangt met een hoger gewicht bij kinderen. Ouders kunnen dus beter geen voedsel gebruiken als beloning of als troost. Controle over eten kan goed zijn, mits ouders hier niet te veel in doorslaan. Het is gebleken dat enige controle door ouders een positief effect heeft op het eetgedrag van het kind. Te veel controle kan echter een negatieve werking hebben op het eetgedrag van kinderen. Het aanmoedigen van variëteit van voedingsproducten tot slot heeft vaak een positieve invloed op het eetgedrag van kinderen. Welke opvoedingsstijl zorgt voor gezonde voedingsgewoonten bij kinderen? In de pedagogiek onderscheidt men vier verschillende opvoedstijlen. Elk van deze opvoedstijlen pakt de voedingsopvoeding op een andere manier aan:

Autoritaire ouders Deze ouders proberen eenzijdig controle te hebben over hun kinderen en limiteren hun autonomie. De betrokkenheid van de ouders bij de kinderen is relatief klein. Ze streven naar gehoorzaamheid en geven de kinderen geen inspraak. Ze gaan niet in discussie met hun kinderen en motiveren de regels niet. Dergelijke ouders verbieden bepaalde soorten voeding en verplichten hun kinderen dikwijls hun bord leeg te eten. In een autoritaire opvoedstijl wordt goed gedrag met eten beloond en slecht gedrag met het beperken ervan bestraft. Autoritaire ouders praten weinig met hun kinderen over voeding en geven hen hierover ook maar weinig informatie. Permissieve ouders Deze ouders leggen weinig beperkingen aan hun kinderen op. Ze geven hen veel verantwoordelijkheid. Dergelijke ouders laten de kinderen hun eigen activiteiten organiseren en oefenen hierop weinig controle uit. De betrokkenheid van de ouders bij de kinderen is hoog. Permissieve ouders laten de kinderen ook zelf beslissen wat ze eten. Ze zullen eventueel wel proberen hen te motiveren om gezonde keuzes te maken maar zullen hen er niet toe dwingen.


11

Authoratieve ouders Deze ouders leggen zoals autoritaire ouders regels op maar motiveren ze. Ze verwachten dat de kinderen het ouderlijke gezag volgen, maar moedigen hen tegelijkertijd aan een eigen mening te ontwikkelen. Ze gaan in discussie met hun kinderen en geven hen allerhande informatie mee. Ze oefenen controle uit op het gedrag van hun kinderen en de betrokkenheid is groot. Authoratieve ouders bepalen wat er allemaal op tafel komt. De kinderen mogen echter zelf bepalen wat en hoeveel ze ervan eten. Nalatige ouders (verwaarlozend) Deze ouders oefenen geen controle uit en zijn niet betrokken bij hun kinderen. Vaak is er sprake van een emotionele breuk tussen ouders en kinderen. Een nalatige opvoedstijl gaat vaak gepaard met kansarmoede. Nalatige ouders hebben weinig impact op het gedrag van hun kinderen en zijn vaak ook niet bereid of in staat om het bij te sturen.

Advies (Ortho)pedagogen: authoratieve opvoedstijl voor een gezondere voedingsgewoonte

Wat betreft de opvoedingsstijlen raden (Ortho)pedagogen een authoratieve opvoedingsstijl aan voor een gezondere voedingsgewoonte. In de authoratieve opvoedstijl worden regels opgelegd die aan het kind worden uitgelegd. Door de hoge mate van betrokkenheid van de ouders houden de opgelegde regels bovendien rekening met de eigenheid, de smaak en de voorkeur van kinderen zodat er een grote kans bestaat dat de kinderen zich deze regels later ook eigen zullen maken. Kinderen leren zo goede keuzes te maken en op een juiste manier om te gaan met het overaanbod aan voedsel. Authoratieve ouders bepalen wat er allemaal op tafel komt. De kinderen mogen echter zelf bepalen wat en hoeveel ze ervan eten. Wanneer ouders de authoratieve opvoedingsstijl hanteren, houden de kinderen er doorgaans gezondere voedingsgewoonten op na en kampen minder met gewichtsproblemen. Een nalatige opvoedstijl houdt het meeste risico in op ongezonde voedingsgewoonten en overgewicht.


12

6. Het te dikke kind: wiens schuld is dat? ‘Dat is de schuld van de ouders’, roepen Nederlanders in koor. De opvoeding is slecht en ze laten hun kind vast te ongezond eten en weinig bewegen. De schuld is echter niet alleen aan ouders toe te schrijven. Verdachte 1: Ouders Dat ouders eerstverantwoordelijk zijn, betwijfelt niemand. Zij bepalen wat er in huis komt en als ouder zijnde kun je ook ‘nee’ zeggen tegen je kind. Zelf het goede voorbeeld geven is daarbij het allerbelangrijkst. Je kunt de meest geweldige regels hebben, als je ze zelf niet volgt, ondermijn je alles wat je wilt overbrengen. Bij pubers is het vooral belangrijk dat ouders de snaaivoorraad thuis beperken en verantwoorde maaltijden voorzetten. Verdachte 2: Andere ouders Andere ouders bieden je zoon of dochter gerust drie spekjes aan, en dat terwijl je zelf probeert vast te houden aan je verantwoord eetbeleid. Het helpt ook niet als jouw kind in de pauze in een appel bijt, terwijl zijn klasgenootjes zich tegoed doen aan zoete koekjes. Wat betreft schooltraktaties krijgt je kind vaak een zakje chips, een reepje en een lolly. Die zijn dan allang op wanneer je kind thuis komt. Verdachte 3: De voedingsindustrie Niemand vindt echter dat ouders alleen verantwoordelijk zijn. Ouders kun je niet los zien van de omgeving waarin ze leven. Onderschat de macht van de voedingsindustrie niet. Zo wordt er veel geld gestopt in het ontwikkelen van verleidelijk kindereten. Het meest populaire snoepen snackgoed barst van verschillende combinaties suiker + vet + zout. Van de kinderproducten in de supermarkt past 96 procent niet in een gezond voedingspatroon. Toch werd 41 procent wel als zodanig gepromoot.


13

Verdachte 4: Kindermarketing Wist je dat kindermarketeers nauwgezet volgen waar kinderen hebberig van worden? En dat zij vervolgens onze kinderen zo efficiënt mogelijk via allerlei kanalen proberen te verleiden hun producten te kopen? Populaire kinderhelden worden ingezet als ambassadeurs, spullen worden op kinderooghoogte in de winkel of bij de kassa geplaatst en er wordt veel geld uitgegeven aan promotie op tv en internet. Je kunt je kind onmogelijk overal tegen beschermen, veel gaat achter de rug van ouders om. Verdachte 5: Het beeldscherm Overmatig beeldschermgebruik, ook van telefoon, tablet en computer draagt eraan bij dat kinderen te weinig bewegen. En te weinig beweging is niet goed. Niet voor dikke, maar ook niet voor dunne kinderen. Verdachte 6: Het kind zelf Uiteindelijk stopt het kind zelf al dat eten in zijn mond. Is het daarom zijn eigen schuld als het kind te dik wordt? Nee, natuurlijk niet. Ook hij moet tegen alle genoemde verdachten opboksen.

Conclusie We zijn met z’n allen verantwoordelijk voor het toenemende gewicht van onze jeugd. Het is dan ook aan ons allen – met de overheid als voortrekker – om het tij te keren.


14

7. Superfoods en superfruits

Superfoods zijn 100% natuurlijke voedingsmiddelen die goed voor de gezondheid zijn

Superfoods zijn voedingsmiddelen waarvan wordt gezegd dat ze een hoog gehalte aan voedingsstoffen of bioactieve stoffen bevatten, zoals vitamines, mineralen en antioxidanten. Aan superfoods worden positieve eigenschappen toegeschreven. Ze zouden het libido verhogen, harten vaatziekten voorkomen, helpen met afvallen of depressies en huidveroudering voorkomen of verminderen. De term superfoods is niet wettelijk omschreven en mag door iedereen worden gebruikt. Omdat er geen officiële definitie is van superfood, geven mensen dit stempel aan uiteenlopende voedingsmiddelen die in samenstelling verschillen. Superfood heet soms supervoeding of supervoedsel. Het wordt ook wel specifieker supergroente of superfruit genoemd.


15

Voorbeelden van ‘speciale’ superfoods Voorbeelden van producten die als superfood worden verkocht zijn: gojibessen, cacaobonen, chiazaad, hennepzaad, bijenpollen, tarwegras, kokosvet, zeewier en algenextracten. Voorbeelden van ‘gewone’ superfoods Daarnaast worden ook wel ‘gewone’ producten als superfoods aangemerkt. Voorbeelden hiervan zijn verschillende soorten fruit en groenten (bessen, rode druiven, knoflook en uien, koolsoorten, tomaten, broccoli), vette vis (omega-3 vetzuren), olijfolie, bepaalde noten, donkere chocolade en groene thee. Een aantal van deze producten passen in een gezonde voeding met de Schijf van Vijf.

Gezondheidseffecten De meeste superfoods bevatten voedingstoffen zoals vitamines, mineralen en antioxidanten, die gezondheid bevorderende eigenschappen hebben. Deze stoffen komen ook voor in gewone voedingsmiddelen. Geclaimde gezondheidseffecten van superfoods zijn over het algemeen nog niet geheel wetenschappelijk onderbouwd. Let op variatie Veel superfoods vallen in de categorie groenten en fruit. Het geven van het etiket superfood aan bepaalde fruit- of groentesoorten wekt de indruk dat het eten van deze soorten gezonder is dan het eten van andere soorten. Veel eten van een bepaald soort fruit, betekent over het algemeen dat van andere fruitsoorten minder wordt gegeten. Er zijn geen wetenschappelijke bewijzen dat het eten van één bepaald soort fruit voordelen voor de gezondheid oplevert. Ook is er niet één bepaalde groente die in alle voedingsstoffen kan voorzien. Verschillende soorten fruit en groenten eten is de beste manier om alle belangrijke voedingsstoffen binnen te krijgen. Ongezonde aspecten van superfoods Sommige producten met het label superfood bevatten naast gezonde voedingstoffen, ook voedingsstoffen die minder goed zijn voor de gezondheid. Er zijn aanwijzingen dat bepaalde stoffen in cacao een gunstig effect hebben op de bloedvaten. Maar in chocolade zit ook veel verzadigd vet. Verzadigd vet vergroot juist de kans op harten vaatziekten. Chocolade bevat bovendien veel calorieën. Een ander voorbeeld zijn noten. Noten bevatten veel van het goede onverzadigde vet en zijn volwaardige vleesvervangers, maar leveren ook veel calorieën. Deken van Oppensingel 61a - 5911 AB Venlo - 077 354 23 45 - www.talentiacasa.nl - KvK 12 05 60 20

16

8. Vegetarisch eten

"Ik wil geen vlees meer eten" Als ouder krijg je op een gegeven moment van je kind te horen dat het geen vlees meer wil eten. Van belang is te weten wat er steekt achter de weigering om dierlijk voedsel te nuttigen. Dan weet je beter hoe je bij het bereiden van maaltijden zoveel mogelijk rekening met je zoon of dochter kunt houden zonder dat dit je onnodig extra werk oplevert. "Vlees smaakt vies" Een opmerking zoals "Vlees is vies" hoeft niet altijd te wijzen op een bewuste keus voor vegetarisme. Soms kan een fles ketchup of een ander sausje bij de maaltijd uitkomst bieden. De saus maskeert dan de vleessmaak. Je hoef dan verder niets aan het voedingspatroon aan te passen. Natuurlijk kun je al dan niet ter afwisseling, ook kiezen voor smakelijke vleesvervangers zoals je die gemakkelijk in de supermarkt kunt kopen. "Vlees kauwt zo moeilijk" Heeft je zoon of dochter problemen met het kauwen van vlees? Als je kind nog bezig is met het wisselen van tanden of kiezen, kan het voorkomen dat sommige lapjes vlees moeilijk te kauwen zijn. Je zou er dan voor kunnen kiezen om wat vaker gemakkelijk kauwbaar vlees zoals gehakt, of eventueel vis of een vegetarische vleesvervanger op tafel te zetten. "Vlees is ongezond" Vraag wat je kind precies bedoelt als het zegt dat vlees slecht is voor een mens. Uit heel wat grootschalige wetenschappelijke onderzoeken is gebleken dat het eten van grote hoeveelheden rood vlees nadelig is voor de gezondheid, onder meer voor de darmen. Vlees bevat echter ook wat noodzakelijke voedingsstoffen zoals vitamine B12, carnitine en creatine en natuurlijk ook ijzer, al is ijzer ook in plantaardige vorm beschikbaar. Zou je zoon of dochter misschien wel af en toe een klein stukje biologisch vlees lusten? Misschien wil je kind wel wit vlees, dus vlees van kip of ander gevogelte eten. Of misschien beschouwt het vis niet als vlees. Wat ook nog een mogelijkheid is: het kind wil het liefst enkele vleesvrije dagen per week. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat je zoon of dochter voortaan niet af en toe vleesloos, maar altijd zuiver vegetarisch of zelfs veganistisch wenst te eten. Doorvragen naar wat het kind beweegt, kan je helpen bij het bepalen van je reactie op zijn of haar wens.


17

"Dieren slachten is zielig" Wat doe je als het kind komt met het argument dat het zielig en onnodig is om levende wezens te doden, omdat er vegetarische alternatieven voor vlees bestaan? Je beseft natuurlijk direct dat je met een duidelijk en principieel standpunt te maken hebt. Maar het is dan nog de vraag wat het kind precies aan zijn eetgewoonten wil veranderen. Sommige mensen maken onderscheid tussen het slachten van zoogdieren (zoals varkens en koeien) en andere dieren zoals kippen of vissen. Dat onderscheid zit hem dan vooral in het feit dat zoogdieren een vaak ontroerende zorg voor hun jongen dragen en voor mensen gemakkelijk herkenbare emoties tonen. Bij lagere dieren zoals kippen of vissen bestaan er minder identificatiemogelijkheden en daarom zijn sommige kinderen nog wel bereid om kip of vis te eten. Je kunt peilen hoe sterk het kind in zijn (vegetarische) schoenen staat door te kijken naar zijn reactie als je vraagt of het dus voortaan ook geen kroketten en frikandellen meer eet, omdat daarin altijd wat vlees zit. En je wijst erop dat sommige cafetaria's frietjes in dierlijk vet frituren. Vraag het kind ook of het dus voortaan evenmin pudding en gebak meer eet waarin gelatine is verwerkt. Gelatine is een bindmiddel dat wordt gemaakt uit de binnenkant van botten van slachtdieren. Afhankelijk van de reacties van het kind kun je samen met hem of haar kiezen voor een kleinere of grotere verandering van wat hij hoeft te eten.


18

Besluiten vegetariër te worden Ouders zijn soms niet zo blij als hun kind besluit om geen vlees en vis meer te eten. Ze denken dat het ongezond is en dat het maar een fase is. Vleesvervangers vinden ze te duur en iedere dag apart koken voor de vegetariër vinden ze ook maar een hoop gedoe. Als je volhoudt en doorzet, zie je meestal dat ze op den duur er aan wennen en vaak zie je dat het hele gezin wat vaker vegetarisch gaat eten. Goed is om er rustig over te praten met je kind. Laat je kind uitleggen waarom het geen vlees en vis meer wil eten. Op deze manier kun je ook een beetje aan het idee wennen. Lees je samen goed in over gezond vegetarisch eten. Hoe meer je weet over B12, ijzer en eiwitten, hoe beter. Als jullie een aardappels-vlees-groentegezin zijn en je vleesvervangers te duur vindt, geef je kind dan bijvoorbeeld enkele gekookte of gebakken (biologische) eieren of een stuk kaas in plaats van vlees. Tofu is relatief goedkoop en een goede eiwitbron, dit zou je er zelf nog bij kunnen bakken. Als je apart koken teveel werk vindt, laat je kind dan enkele keren per week zelf koken wanneer hij of zij daar oud genoeg voor is. Wanneer jullie er onderling niet uitkomen is compromissen sluiten een optie: laat je kind een paar keer per week vlees eten en een paar keer per week vegetarisch.

Alternatieven voor vlees, vis of gevogelte Als je gewend bent om dagelijks een stukje vlees bij de warme maaltijd of een plakje vlees bij de broodmaaltijd te gebruiken, is het wellicht even onwennig om volwaardige vegetarische alternatieven te bedenken. Bedenk samen met het kind hoe het alle benodigde voedingsstoffen die zijn opgroeiende lichaam nodig heeft uit vegetarische bronnen kan halen. Met peulvruchten, fruit, groenten, noten en granen, aangevuld met eieren, kaas en andere zuivelproducten is het relatief eenvoudig om een uitgebalanceerde vegetarische maaltijd samen te stellen. Het wordt een stuk lastiger als het kind geen eieren, kaas, melk, yoghurt enzovoorts wenst te eten. Dan spreken we niet van vegetarische, maar van veganistische voeding en daarvan denken deskundigen dat die ongeschikt is voor kinderen in de groei.


19

Tips voor de dagelijkse praktijk in een gezin met een vegetarisch kind Kaas en/of noten bij de maaltijd Kook op de manier die je gewend bent en zorg ervoor dat er op tafel voor je vegetarische kind ook een schaaltje met blokjes kaas of geraspte kaas en/of noten staat om het vlees te vervangen. Deze aanpak kost je geen extra tijd of een extra pannetje op het vuur en je kind komt toch niets te kort, mits je dagelijkse maaltijden voor het gehele gezin gebalanceerd worden samengesteld. Vleesvervangers voor de variatie Bak af en toe een smakelijk vleesvervangend product voor het hele gezin. Denk bijvoorbeeld aan vegetarische balletjes, vegetarische kaasschnitzels of vegetarische hamburgers. Die kun je in elke supermarkt kopen. Merken zijn bijvoorbeeld Tivall (verkrijgbaar bij onder meer Albert Heijn) of Vivera (bijvoorbeeld bij de Jumbo). Ook de Lidl verkoopt vleesvervangende producten (van eigen merk). Veel vleeseters nemen hun toevlucht tot dergelijke producten als ze vegetarische gasten krijgen. Ook bij de zogenaamde 'flexitariërs', dus feitelijk deeltijd vegetariërs zijn deze producten vaak in trek. Maak eens, liefst samen met je kind, een echte vegetarische maaltijd klaar met peulvruchten (zoals sperzieboontjes of doperwtjes) met paddenstoelen en geraspte kaas, en natuurlijk (volkoren) rijst, aardappelen of quinoa. Omdat je geen jus hebt, kun je een lekkere saus maken op basis van bijvoorbeeld gebakken ui, paprika en tomaat. Samen koken met het kind Als je het logisch vindt dat een kind dat iets extra's wil ook iets extra's biedt, kun je met je zoon of dochter afspraken maken over het samen koken van de dagelijkse maaltijd. Als het kind nog te jong is om een mes te hanteren om groente of paddenstoelen enzovoorts te snijden of om iets op het vuur te bakken, kun je het bijvoorbeeld groenten en andere voedingsmiddelen laten wassen, het voor het eten de tafel laten dekken en na het eten afruimen en natuurlijk laten helpen met het afdrogen of wegzetten van de afwas. Als het kind al gewend is om een handje te helpen in huis, kun je ongetwijfeld nog wel een andere klus bedenken die de tijd compenseert die je extra aan het eten besteedt om tegemoet te komen aan de wens van je kind om vegetarisch te eten. Het vegetarische kind kookt voor het hele gezin Als je kind groot genoeg is om (nagenoeg) zelfstandig te koken, is dit een uitgelezen kans om hem of haar uit te nodigen om een of twee keer per week een vegetarische maaltijd voor het gehele gezin te koken. Er zijn speciale kookboeken op de markt die speciaal bedoeld zijn voor kokkerellende kinderen. Er bestaan ook speciale kookcursussen voor kinderen.


20

9. Het lezen van etiketten Hoe lees je etiketten van voedingsmiddelen? Waar kun je op letten en welke keurmerken zijn er allemaal? En wat betekenen al die E-nummers? Zijn ze schadelijk voor mijn gezondheid en de gezondheid van mijn kinderen? Keurmerken Keurmerken vind je op verpakkingen, vaak in de vorm van een logo of symbool. Een keurmerk kan helpen bij het maken van een meer gezonde of een duurzamere keuze. Denk aan Het Vinkje, Max Havelaar en het Europese biologische keurmerk (het groene blaadje). Producten worden gecontroleerd door een onafhankelijke instantie. Zij toetsen het product op kwaliteit, samenstelling of productiemethode. Als het product goedgekeurd is krijgt het bedrijf een licentie of certificaat om het keurmerk te gebruiken. Het Vinkje is een initiatief van Stichting Ik Kies Bewust en is bedoeld om consumenten gemakkelijk een gezondere keuze te laten maken in de supermarkt. Je vindt het Vinkje op meer dan 6.600 voedingsmiddelen. Het Vinkje heeft twee kleuren: groen en blauw. Of beter gezegd: niet het Vinkje zelf, maar de cirkels rondom het Vinkje zijn groen of blauw gekleurd. Het Vinkje met de groene cirkel staat op gezondere producten uit de Schijf van Vijf. Dat zijn basisvoedingsmiddelen die belangrijke voedingsstoffen bevatten die je iedere dag nodig hebt. Basisvoedingsmiddelen zijn bijvoorbeeld groente, fruit, brood en melk. Het Vinkje met een groene cirkel kun je bijvoorbeeld aantreffen op voorverpakte kaas met weinig verzadigd vet. Natuurlijk beperken we ons niet alleen tot basisvoedingsmiddelen. Soms hebben we gewoonweg zin in een tussendoortje, drinken we frisdrank of eten we een ijsje. Om ook de keuze in overige producten gemakkelijk te maken, is er het blauwe Vinkje. Dit staat op verantwoorde producten die niet tot de Schijf van Vijf behoren, maar wel minder calorieën, verzadigd vet, suiker of zout bevatten. Denk bijvoorbeeld aan soep met minder zout of een snack met weinig calorieën.


21

E-nummers E-nummers worden toegevoegd aan producten om bijvoorbeeld de houdbaarheidsdatum te verlengen of om ze er mooier uit te laten zien of ze beter te laten smaken. Ze worden ook wel additieven genoemd. Voorbeelden zijn kleurstoffen, smaakstoffen en conserveermiddelen. Er is veel te doen om E-nummers. Sommige mensen beweren dat E-nummers onveilig zijn of dat ze er overgevoelig voor zijn. Maar wat is daarvan waar? Zijn E-nummers schadelijk voor je gezondheid en kun je er teveel van binnenkrijgen? En bestaat overgevoeligheid? Een stof krijgt niet zomaar een E-nummer. Voordat een stof een E-nummer krijgt, moet deze voldoen aan strenge eisen. Het belangrijkste is dat de stof geen gevaar mag opleveren voor de gezondheid en dat het toegevoegde waarde moet hebben in het product. Daarnaast is er bij het toekennen van een E-nummer ook gekeken dat je er niet te veel van binnen kan krijgen. De E betekent dat de Europese Unie de stof heeft goedgekeurd en veilig bevonden. E-nummers betekenen dus dat de stof veilig is voor de gezondheid. Etiketwijzer Voedingswaarde De voedingswaarde geeft aan hoeveel energie en voedingsstoffen in het product zitten per 100 gram of 100 milliliter. Het aantal calorieën staat voorop, daarna de hoeveelheid vetten, verzadigde vetzuren, koolhydraten, suikers, eiwitten, en zout. Fabrikanten mogen dit ook nog per portie aangeven, bijvoorbeeld één glas. Wil je vergelijken op bijvoorbeeld calorieën, doe dit dan per 100 gram, want niet elke fabrikant hanteert dezelfde porties. Aan de voorkant van de verpakking staat soms een icoon met percentages. Het geeft aan hoeveel één portie bijdraagt aan je dagelijkse hoeveelheid energie (kcal) of voedingsstoffen. Ze gaan hierbij uit van een zogenaamde referentie-inname van een gemiddelde volwassene, maar houden geen rekening met leeftijd, geslacht of hoe actief iemand in het dagelijks leven is. Bij producten met veel zout en verzadigd vet is het juist niet de bedoeling dat je de 100% haalt. Sterker nog, het is beter zo ver mogelijk bij de 100% vandaan te blijven.


22

Ingrediënten Over het algemeen geldt de regel dat van het eerst genoemde ingrediënt het meeste in het product zit. Bijvoorbeeld een product met als eerste het ingrediënt suiker: je weet meteen dat een groot deel van dit voedingsmiddel bestaat uit suiker. De rest van de ingrediënten staan er in volgorde van hoeveelheid van meest naar minder op. Houdbaarheid Op elke verpakking staat hoe lang je het kunt bewaren. Is de verpakking nog dicht? Dan kun je het product bewaren tot de houdbaarheidsdatum. Er zijn twee soorten datums: de Te Gebruiken Tot (TGT) en de Tenminste Houdbaar Tot (THT). TGT staat vaak op producten die snel bederven, producten met een THT kun je vaak nog gebruiken na de datum.

Natrium of zout? Natrium is een onderdeel van keukenzout. Wil je het omrekenen? Gebruik dan dit rekensommetje: Natrium * 2,5 = Zout.

Minder calorieën met light? Light betekent niet altijd dat er geen suiker in zit, of geen calorieën. In light chips of pindakaas bijvoorbeeld zit wel minder vet, maar juist meer koolhydraten. Daardoor scheelt het maar weinig calorieën.

Check je portie ’Maar 49 kcal per portie’, staat op de verpakking. Maar wat is een portie? Eén koekje, of een heel pakje? Een glas fruitsap of het hele flesje? Hou er rekening mee dat de fabrikant zelf de porties mag bepalen.


23

10. Eettafel tips De maaltijd is een geschikt moment om te genieten van het samenzijn als gezin en leuk contact met elkaar te hebben. Maar eten met kinderen erbij kan ook lastig en stressvol zijn. Ouders kunnen het gevoel hebben dat de maaltijd een ‘strijd’ is als kinderen niet willen eten of lastig gedrag vertonen. Sommige kleuters weigeren aan tafel te komen of lopen tijdens het eten weg. Anderen eten weer heel langzaam, knoeien veel of klagen dat ze het niet lusten. Aan tafel blijven zitten en samen eten is iets dat alle kinderen moeten leren. Maar hoe kan je goede eetgewoontes stimuleren? Tip 1 Zorg dat de verwachtingen die je van je kind hebt realistisch zijn. Kleuters vinden het vaak moeilijk om lang stil te zitten. Ze worden makkelijk afgeleid. Daarnaast worden ze snel onrustig en druk als ze vinden dat de maaltijd te lang duurt of saai voor ze is. Sommige dingen zullen ze (nog) niet lusten. Zolang je ze gevarieerd eten aanbiedt is het niet nodig om ze te dwingen iets te eten. Alle kinderen hebben wel eens een dag dat ze minder trek hebben. Tip 2 Eet op vaste tijden. Het beste is om drie keer per dag een maaltijd te gebruiken en daarnaast op vaste tijden ’s ochtends en ’s middags een tussendoortje. Geef je kind een portie waarvan je weet dat hij/zij het op kan. Laat je kind om meer vragen als hij/zij alles heeft opgegeten. Leg je kind uit dat hij/zij alleen op deze tijden mag eten en zelf geen tussendoortjes mag pakken. Het kan handig zijn om een vaste tijd te bepalen voor de duur van de maaltijd. Maak je kind duidelijk hoe lang er gegeten zal worden. Vaak is 20 tot 30 minuten genoeg. Tip 3 Bereid je kind voor dat je gaat eten zodat hij/zij de tijd krijgt af te ronden waar hij/zij mee bezig is. Vertel aan tafel welke regels er zijn. Beperk je hierbij tot 2 á 3 regels. Probeer bij het vertellen van de regels te zeggen wat je kind wel mag in plaats van wat niet mag. Bijvoorbeeld; ‘blijf zitten tot je van tafel mag’, ‘eet met lepel of vork’ of ‘eet je mond leeg voordat je gaat praten’. Je kan er voor kiezen dat je kind de regels op den duur zelf leert op te noemen. Bepaal vooraf hoe je gaat reageren op ongewenst gedrag. Zeg je kind wat er gebeurt als hij/zij zich niet aan de regels houdt. Tip 4 Zorg dat alles klaar is wat je nodig hebt voordat je tegen je kind zegt dat hij/zij aan tafel mag. Daarmee kun je onnodig wachten voorkomen. Zet je kind op zijn/haar stoel als het eten klaar is. Leg speelgoed of andere dingen die kunnen afleiden uit het zicht. Zet bijvoorbeeld de televisie uit.


24

Tip 5 Complimenteer je kind als hij/zij netjes eet en zich aan de regels houdt. Stimuleer daarbij je kind om pas te praten als de mond leeg is. Probeer een gesprek op gang te brengen door bijvoorbeeld te vragen naar wat je kind heeft beleefd. Je kan er ook voor kiezen om zelf iets over je dag te vertellen. Zo wordt de nadruk niet zoveel gelegd op het wel of niet veel eten, maar meer op het gezellig samenzijn! Tip 6 Kleine problemen zoals jengelen, zeuren, treuzelen of met het eten spelen kan je het beste ‘gepast negeren’. Eet zelf rustig door en kijk je kind niet aan. Houd dit vol tot het probleemgedrag stopt. Betrek hem/haar bijvoorbeeld weer bij het gesprek. Wees er op voorbereid dat het gedrag vaak eerst erger wordt als je begint met negeren. Als je gedrag eerst een tijdje negeert en dan toch gaat reageren, leert je kind dat hij moet doorgaan. Er is natuurlijk ook gedrag dat moeilijk te negeren is zoals steeds weer van tafel gaan, stoeien met broers of zussen of met speelgoed gooien. Als dit voorkomt zeg dan dat je kind hier onmiddellijk mee moet stoppen en zeg wat hij/zij wel moet doen. Tip 7 Zet je kind apart als hij/zij niet doet wat je vraagt of zich opnieuw niet aan de regels houdt. Vertel je kind wat er niet goed ging en wat hier de consequentie van is. Zet je kind dichtbij je, op een stoel. Vertel je kind dat hij/zij 2 minuten rustig moet zijn voordat hij/zij van de stilzitplek af mag. Gedurende het stilzitten geef je geen aandacht aan je kind. Als je kind niet kan stilzitten ga je over tot de time-out methode. Dit betekent dat je je kind uit de situatie haalt waar het probleem ontstond. De bedoeling hiervan is dat je kind weer rustig kan worden. Breng je kind naar een oninteressante ruimte of kamer en zeg hierbij dat het 2 minuten rustig moet zijn. Complimenteer je kind zodra hij/zij zich goed gedraagt. Het is goed mogelijk dat je het stilzitten of de time-out een paar keer moet herhalen voordat het ongewenste gedrag stopt. Tip 8 De maaltijd zal na ongeveer 20 of 30 minuten voorbij zijn, of al eerder als iedereen klaar is met eten. Vertel je kind na het eten wat je goed vond gaan tijdens de maaltijd. Geef geen eten meer tot aan de volgende maaltijd. Beschrijf kort de regel die je kind is vergeten en stel een doel op voor de volgende keer. Bijvoorbeeld: ‘Morgen gaan we opnieuw proberen om wel aan tafel te blijven zitten’.


25

Vergeet niet: Houd het leuk en gezellig! Leg niet teveel nadruk op voeding

Kleine porties Begin altijd met kleine porties, goed klein gesneden en eventueel op een extra klein bordje. Zo vindt een peuter zijn ‘taak’ te overzien. Laat je kind duidelijk merken hoe blij je bent als hij alles heeft opgegeten. Je zult zien dat die aanpak beter werkt dan het geven van straf als hij een normaal bord eten weigert. Laat kinderen helpen Kinderen vinden het hartstikke leuk om te helpen in de keuken. Groente wassen, in kommen of pannen roeren, mixen, bedenken wat er nog meer in de soep moet, het toetje versieren en noem maar op. En als ze het eten zelf mee klaar hebben gemaakt, zijn ze veel eerder geneigd om ervan te proeven. Kortom, maak er ook in de keuken een gezellige boel van!


26

11. Allergieën en intoleranties Wanneer iemand bepaalde stoffen niet kan verdragen, spreekt men over een allergie, intolerantie of over een overgevoeligheid voor bepaalde stof. De genoemde termen worden regelmatig door elkaar gebruikt en ook met elkaar verward. Allergieën worden veroorzaakt door een verkeerde reactie van ons immuunsysteem. Er komt een bepaalde stof (allergeen) in ons lichaam waardoor er meteen een reactie van ons immuunsysteem volgt. Een zwelling en/of roodheid zijn vaak het gevolg. Bij een allergie weet je in veel gevallen waardoor de reactie veroorzaakt wordt omdat het immuunsysteem op een specifieke stof reageert. Intolerantie voor een bepaalde stof is meestal moeilijker te herleiden. Het onvermogen van het lichaam om een bepaalde stof te verteren is de oorzaak. Een bekend voorbeeld is een lactoseintolerantie door melk. De darm heeft geen of te weinig enzym (lactase) om de lactose af te breken. In eerste instantie is er weinig reactie, maar naarmate het langer duurt, wordt de kwaliteit van de darm minder. Een intolerantie kan diverse vage klachten geven en het maakt op den duur het darmslijmvlies kapot waardoor er nog meer intoleranties ontstaan. Overgevoeligheid voor een bepaalde stof wordt door een darm in een slechte conditie veroorzaakt. Melk Melkallergie wordt vaak veroorzaakt door een allergie tegen de stof β caseïne. Het kan echter ook zo zijn dat er een allergie is tegen een ander eiwit in de melk. Symptomen: - slecht en onrustig slapen - moe na het eten - misselijk na het drinken van een glas melk - geen flesvoeding willen of/en onrustig drinken - eczeem, meestal begint dit aan de zijkanten van de wangen - maag- en/of darm problemen zoals spugen, krampjes, obstipatie en diarree. - baby's die veel huilen - neus- en luchtwegenklachten, veel verkouden, piepende ademhaling, benauwdheid, hoesten, loopneus, verhoogde kans op astma, bronchitis, longontsteking, enz. - rode en jeukende ogen - een groeiachterstand, maar ook vaak juist een extra lang kind Melkintolerantie wordt door lactose veroorzaakt. De darm heeft geen of te weinig lactase om de lactose af te breken. De verschijnselen kunnen dezelfde zijn als bij een allergie. Melkallergie en -intolerantie kunnen door omstandigheden ook later in je leven ontstaan.


27

Gluten Glutenallergie wordt door gluten in granen veroorzaakt. Een allergie is met behulp van een bloedtest goed aan te tonen. Symptomen: - regelmatig buikpijn - vaak verlammend moe, vooral na de maaltijd - veel hoofdpijn - afwisselend diarree en verstoppingen - grote hoeveelheid vette stinkende ontlasting - weinig eetlust - altijd gevoel van ziek zijn - steeds terugkerende bloedarmoede, ogenschijnlijk zonder oorzaak - flauwvallen - menstruatiestoornissen - tintelingen in handen en voeten - bot- of gewrichtspijn Glutenintolerantie heeft een slechte darm als oorzaak. Een intolerantie kan niet in het bloed, maar wel in de ontlasting gemeten worden. De gevolgen zijn ongeveer dezelfde als bij een allergie. Tarwe Tarwe allergie kan veroorzaakt worden door diverse verschillende soorten aminozuren (bouwstof eiwit) in tarwe. De stoffen geven een reactie met IgE (afweerstof) en veroorzaken daardoor een histamine reactie. Histamine is de stof die een rol speelt bij alle allergieën. Het geeft meteen roodheid en meestal ook een zwelling. Symptomen: - kleine kinderen die geen brood lusten - opgeblazen buik - buikkrampjes - loopneus - misselijkheid en braken - eczeem - galbulten - spier en gewrichtspijnen - zwellingen rond de ogen - onverklaarbare vermoeidheid Tarwe intolerantie wordt door een slecht werkende darm veroorzaakt. Gluten kan het probleem zijn, maar er zijn meerdere eiwitten in de tarwe die het probleem kunnen veroorzaken. Het zetmeel in de tarwe ook een rol in spelen. De verschijnselen kunnen dezelfde zijn als bij een allergie.


28

Ook worden veel allergische reacties gezien op: kippenei, pinda, noten, vis-schaal- en schelpdieren, roosfruit (bijvoorbeeld appel en perzik) en soja.

Wat kan ik doen aan voedselallergie? Bij de behandeling van voedselallergie- of intolerantie is het heel belangrijk om het voedingsmiddel dat de klachten veroorzaakt uit het voedingspatroon te verwijderen. Daarbij moet ook rekening worden gehouden met alle producten waarin het betreffende voedingsmiddel is verwerkt. Dat blijkt in de praktijk vaak moeilijk en er blijft altijd een kans op contact met het voedselallergeen, daarom kunnen naast een dieet ook medicijnen nodig zijn. 

Dieet Bij voedselallergie is het volgen van een dieet noodzakelijk, je kunt hierbij behoorlijk beperkt worden in je productkeuze. Het is verstandig een ervaren diëtist te raadplegen bij het samenstellen van het dieet. De diëtist let er bij het samenstellen van een dieet op dat het betreffende allergeen wordt verwijderd uit de voeding. Daarnaast zal ook in de gaten worden gehouden of je een volwaardig voedingspatroon behoudt. Wanneer je zelfstandig voedingsmiddelen gaat schrappen uit je voedingspatroon kan het zijn dat je voedingsstoffen tekort komt. Wanneer een baby borstvoeding krijgt en allergisch blijkt te zijn voor koemelk dan is het belangrijk om de koemelk uit de voeding van de moeder te schrappen. Ook hiervoor is begeleiding door een arts en/of diëtist noodzakelijk.



Medicijnen Als met een dieet alleen niet alle klachten kunnen worden voorkomen, kan het nodig zijn om medicijnen te gebruiken. Naast symptoom onderdrukkende medicijnen, tegen klachten als bijvoorbeeld jeuk, kan het zijn dat iemand een ernstige allergische reactie krijgt. De eerste noodbehandeling bij een ernstige allergische reactie is de onmiddellijke toediening van adrenaline. Dit kun je zelf doen met behulp van een adrenaline auto-injector.


29

12. Overgewicht Overgewicht en obesitas is bij kinderen de laatste jaren erg toegenomen. Vroegtijdige signalering is van belang. Maar hoe signaleer je nou en hoe maak je dit bespreekbaar naar de ouder toe?

Signaleren van Overgewicht Overgewicht is het gevolg van een verstoring van de energiebalans. De energie inname (via voeding) is groter dan het energieverbruik (door lichamelijke activiteit). Mogelijke lichamelijke signalen: - Het kind oogt aan de zware kant. - Snelle gewichtstoename. - Beperking in motoriek/bewegelijkheid door de lichaamsbouw en/of verdeling van vet over het lichaam. - Het kind is (erg) slaperig/vermoeid. - Het kind komt nooit, fietsend/lopend naar de desbetreffende bestemming, al woont hij/zij nog zo dichtbij, wordt toch vaak met de auto gebracht. Mogelijke signalen voeding: - Het kind heeft thuis niet ontbeten. - Komt vaak al etend (of met de fles in de mond) binnen. - Vraagt om eten op afwijkende tijden. - Eten/drinken dat vanuit huis wordt meegegeven (hoeveel en wat voor eten/drinken, zoetigheden of fruit?). - Gezonde voeding als fruit niet lusten. Mogelijke psychosociale signalen: - Faalangst en gebrek aan zelfvertrouwen. - Sterke stemmingswisselingen en prikkelbaarheid (drift, verzet, huilen e.d.). Gedrag van ouders: Ouders zijn (vaak) het rolmodel voor het kind. Belangrijk is dus dat zij verantwoord gedrag vertonen ten aanzien van voeding en beweging.


30

Bespreekbaar maken van overgewicht Maar: Wanneer bespreek je dit met de ouders? - Als je het vermoeden hebt dat een kind te zwaar is doordat je meerdere signalen herkent maar al helemaal als je én eetgedrag én psychosociale én lichamelijke signalen herkent. - Als de ouder zelf een opmerking maakt. Bijvoorbeeld over mogelijk overgewicht of bezorgdheid over het gewicht van het kind (niet wegwuiven). Tips voor het bespreekbaar maken naar ouders: - Oordeel niet. - Goede ontvangst is erg belangrijk. Zoek dus eerst een (goede) positieve ingang, benoem bijvoorbeeld wat er wel goed gaat met het kind. - Stel open vragen aan de ouders, hoe vinden zij dat het gaat? Zorg dat de ouders zich begrepen en gehoord voelen en neem ze (+hun kind) serieus. - Benoem de signalen die je opvalt (de aanleiding waarom jij denkt dat het kind misschien te zwaar is) en ga na hoe de ouders dit ervaren. - Houd rekening met de gevoelens van de ouder, het is niet leuk te horen dat je kind te zwaar is. - Houd rekening met verschillende perspectieven, ouders ‘zien’ het overgewicht niet altijd. Dit kan zich uiten in schrikken of boos worden. - Een ouder heeft tijd nodig. Misschien is één gesprek dan ook niet genoeg. - Maak het beeldend. - Houd er rekening mee dat sommige ouders weinig kennis hebben over een gezonde leefstijl en opvoeden (en soms niet weten wat overgewicht is). - Vertel niet alleen dat je denkt dat hun kind te zwaar is (niet afschikken), ook wat ze ermee kunnen doen. Voor ouders zelf: Is mijn kind te dik? • De BMI (Body Mass Index) geeft aan of het gewicht van je kind past bij zijn lichaamslengte, leeftijd en geslacht. In het hoofdstuk over BMI vind je hoe je de BMI-score van je kind kunt berekenen en wat deze score inhoudt. • Zoek hulp bij een specialist. Talenti a Casa – Bambini a Casa biedt de mogelijkheid tot een vergoed traject waarin tips en begeleiding wordt geboden op het gebied van voeding en beweging.


31

Wat zijn de gevolgen van overgewicht bij een kind? Een kind dat te dik is, heeft meestal meer moeite om te bewegen en te sporten. Het doet minder snel mee aan spelletjes die veel energie kosten. Omdat een kind dat te dik is zich soms schaamt of gepest wordt, kan het zich onzeker en eenzaam voelen. Overgewicht op jonge leeftijd vergroot de kans dat iemand ook later last houdt van overgewicht. Ook heeft een kind met overgewicht meer kans om later een hoge bloeddruk, harten vaatziekten, suikerziekte (diabetes) of gewrichtsklachten te krijgen. Meer bewegen voor een kind met overgewicht        

Maak afspraken met uw kind om te zorgen dat het niet te lang achter de computer of de tv zit. Zorg dat uw kind regelmatig buiten speelt, boodschappen doet op de fiets of de hond uitlaat. Een kind moet dagelijks minstens een uur actief bewegen. Forceer het niet maar doe zelf mee en maak het leuk. Vraag ook vriendjes, broertjes of zusjes om mee te doen. Schrijf uw kind in bij een sportvereniging en ga regelmatig kijken naar trainingen of wedstrijden om het te stimuleren. Als uw kind zwemdiploma A heeft gehaald, laat uw kind dan doorgaan voor diploma B en C. Bedenk een activiteit die u met het hele gezin kunt doen, zoals samen een boswandeling, strandwandeling of fietstocht maken of samen zwemmen in het weekend. Loop samen naar school, neem vaker de fiets in plaats van de tram, bus of auto. Geef uw kind als het zestien is geen scooter, maar laat het fietsen.

Alle kleine beetjes extra lichaamsbeweging helpen. De voedingsmiddelen die uw kind binnenkrijgt worden dan beter verbruikt. Uw kind krijgt steeds meer spieren en minder vet. Het raakt minder snel buiten adem en voelt zich steeds fitter. Het is niet aan te raden om op eigen houtje kinderen te laten lijnen. Kinderen hebben namelijk alle voedingsstoffen nodig om goed te groeien. Wel is het belangrijk om goed te letten op voldoende beweging en gezonde voeding. Bij gezonde voeding kun je veel winst behalen door extra’s zoveel mogelijk te vermijden en door geen zoete drankjes te geven. Maak je je zorgen over het gewicht van je kind? Vraag dan om advies bij Talenti a Casa – Bambini a Casa. Maak, samen met het hele gezin, een dagindeling met vaste tijden voor de eetmomenten. Niet alleen ontbijt, lunch en diner, maar juist ook vaste tijden voor de tussendoortjes Veel ouders van jonge kinderen die (veel) te zwaar zijn beschouwen het gewicht van hun kind als normaal en zien daarom vaak geen enkele reden om hulp te zoeken. Daarom is het belangrijk dat zij hier alert op worden gemaakt door buitenstaanders. Deken van Oppensingel 61a - 5911 AB Venlo - 077 354 23 45 - www.talentiacasa.nl - KvK 12 05 60 20

32

13. Bewegen en sport Overgewicht wordt niet alleen veroorzaakt doordat kinderen teveel eten, maar vooral door te weinig beweging. Hoeveel bewegen? Kinderen bewegen voldoende als ze dagelijks 60 minuten matig intensief bewegen. Onder matig intensief wordt verstaan; bewegen dat net zo inspannend is als flink doorlopen of flink doorfietsen. Wanneer de inspanning langer dan 5 minuten duurt, telt het mee in het totaal aantal minuten dat het kind beweegt. Voor kinderen is het belangrijk dat ze minimaal twee keer in de week intensief sporten. Dat wil zeggen: dat ze er flink moe van worden.

Richtlijn: dagelijks minstens een uur actief bewegen

Tips voor het stimuleren van bewegen bij kinderen:  Breng je kind, zelf of door andere ouders, op de fiets naar school en/of buitenschoolse activiteiten.  Maak na de avondmaaltijd een wandeling met ze, tijdens deze wandeling heb je meteen de gelegenheid om even met je kind bij te kletsen over de dag terwijl je beweegt.  Vraag in de omgeving rond wat de faciliteiten zijn voor kinderen om te bewegen.  Zorg dat er na schooltijd iemand aanwezig is om je kinderen op te vangen, zodat ze niet alleen thuis zitten en achter de computer kruipen.  Zorg ervoor dat kinderen het niet vanzelfsprekend vinden om met de auto gebracht en gehaald te worden.


33

Jouw rol als (gast)ouder is belangrijk Als ouder heb je een belangrijke rol om je kind aan het sporten of aan het bewegen te krijgen. Is je kind van zichzelf al iemand die graag beweegt en actief is? Dat is fijn. Maar veel kinderen hebben aansporing van buitenaf nodig. Ze moeten een drempel over voordat ze hun computerspelletje neerleggen of de tv uitzetten. En dat is jouw taak: je kind stimuleren en motiveren om in beweging te komen. Geef zelf het goede voorbeeld Een goed voorbeeld doet goed volgen. Geef dus zelf het goede voorbeeld, dan zal je kind je eenvoudig nadoen. Beweeg en sport dus zelf ook regelmatig. En doe het ook samen met je kind. Beperk ook de hoeveelheid tijd dat je kind stilzit. Laat hem maximaal 2 uur per dag televisie kijken of computeren. Veel televisiekijken kan leiden tot overgewicht, vooral bij kinderen. Meer televisiekijken gaat namelijk samen met minder beweging, meer en vetrijker eten, meer snacks en soms minder groente en fruit. Daar komt bij dat televisiekijken via de reclame invloed heeft op wat en hoe kinderen eten. Wat als mijn kind beperkte mogelijkheden heeft om te sporten? Er zijn veel kinderen die een lichamelijke beperking of handicap hebben. Dit betekent niet dat zij niet kunnen sporten! Een belangrijk doel is om de kinderen een nieuwe ‘life-style’ aan te meten waarbij veel bewegen vanzelfsprekend is en vooral ook heel plezierig. Het kind leert dat het, ondanks zijn beperking of ziekte, gewoon mee kan doen aan activiteiten en sport. Er bestaan verschillende mogelijkheden voor kinderen met een beperking om te sporten. Ook bestaan er speciale sportverenigingen voor kinderen met een beperking. Talenti a Casa – Bambini a Casa kan je helpen bij het zoeken naar de juiste sportmogelijkheden voor je kind. Daarnaast hebben wij een kinderfysiotherapeut in huis die hulp kan bieden op het gebied van beweging. Redenen waarom bewegen zo goed is voor kinderen!       

Bewegen zorgt ervoor dat kinderen zich fit en energiek voelen Bewegen op school zorgt ervoor dat kinderen zich vaak daarna weer veel beter concentreren Bewegen zorgt voor een goede nachtrust Bewegen is goed voor de motoriek Bewegen kan heel leuk zijn! Bewegen is enorm goed voor de spieren en verbetert de conditie Het is de remedie tegen overgewicht!


34

Mocht je na het lezen van bovenstaande informatie meer willen weten over voeding en beweging bij kinderen of vragen hebben, dan kun je contact met ons opnemen. De professionals van Bambini a Casa – Talenti a Casa geven tips en biedt individuele begeleiding aan ouders en kinderen die graag op een gezonde manier met voeding om willen gaan. We gaan dan samen op zoek naar antwoorden op jullie vragen!


35

Kind, Voeding & Beweging

Recommend Documents