Ketenafspraken Scabiës aanpak1 in de COA-opvang
Versie juni 2015
Inleiding In dit document staan de Ketenafspraken rondom de Scabiës-aanpak in de asielopvang beschreven. De kenmerken en behandelmogelijkheden komen per locatie (bij reguliere instroom asielzoekers) aan bod. Verder staat beschreven welke organisaties hierin betrokken zijn en welke rollen en verantwoordelijkheden zij hebben. Rollen ketenpartners bij scabiës aanpak - Rol Gezondheidscentrum Asielzoekers (GC A) (focus op patiëntenzorg): stelt diagnose, behandelt, geeft voorlichting over de behandeling (inclusief hygiënemaatregelen), verwijst eventueel door naar dermatoloog, signaleert en meldt een uitbraak bij de GGD; - Rol Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) (focus op opvang): voorziet in randvoorwaarden voor behandeling, faciliteert de uitvoering van de hygiënemaatregelen en faciliteert waar nodig groepsvoorlichting, signaleert en meldt een uitbraak bij de GGD; - Rol GGD (focus op preventie): na melding van een ‘ongewoon aantal zieken’ kan de GGD, waar nodig, adviseren over de aanpak van de uitbraak. In overleg kan de GGD de uitvoering van deze aanpak coördineren. De GGD kan daarnaast ook voor ondersteuning bij groepsvoorlichting over preventie van scabiës worden gevraagd2. Uitgangspunten bij de aanpak: - Deze ketenafspraken hebben betrekking op scabiës (schurft) en niet op scabiës crustosa (norvegica). - Bij asielzoekers bestaat de voorkeursbehandeling uit behandeling met Ivermectine, tenzij er sprake is van contra-indicatie. Bij patiënten met klinische scabiësklachten moet de behandeling herhaald worden na minimaal 7 dagen en maximaal 14 dagen. Voor mensen zonder klachten geldt dat eenmalige behandeling volstaat. De therapiekeuze is bij twee behandelingen dezelfde om resistentievorming te voorkomen. Succesvolle behandeling van (groepen met) scabiës bestaat uit medicatie in combinatie met het gelijktijdig en juist opvolgen van hygiëne-adviezen. - Scabiës is lastig, maar voor de gezondheid niet ernstig en slechts overdraagbaar bij intensief lichamelijk contact (>15 min). - Klachten passend bij scabiës worden ‘laagdrempelig’ behandeld als scabiës: liever een cliënt te veel behandeld dan een te weinig. - Randvoorwaarden om tot behandeling over te kunnen gaan, zoals beschreven in bijlage 1, zijn aanwezig. - Aanbevolen scabiës hygiënemaatregelen worden uitgevoerd, zie bijlage 2. - Scabiës is geen meldingsplichtige ziekte en hoeft bij een individueel geval niet gemeld te worden bij de GGD. Bij meerdere gevallen, oftewel ‘een ongewoon aantal zieken’ van scabiës in een instelling, geldt de meldplicht van artikel 26 uit de Wet Publieke Gezondheid. De instelling dient dit dan te melden bij de GGD; GC A en COA stemmen af over wie de melding aan de GGD doet. - In het lokale overleg kunnen afspraken worden afgestemd en nuanceringen op deze ketenafspraken worden aangebracht; er wordt op maat gehandeld. - Lokaal kunnen COA en GGD onderling afspraken maken over het voorlichten van personeel en vrijwilligers (dit is afhankelijk van de capaciteit van de GGD). - De behandelend arts bepaalt de behandeling. - Er wordt met respect voor de privacy van de bewoner(s) gehandeld. 1
Bij normale instroom van asielzoekers. Maak afspraken op maat als er een verhoogde instroom is van asielzoekers met scabiës. 2 De capaciteit infectieziektebestrijding (IZB) voor de asielopvang is beperkt. Bij veel vraag naar groepsvoorlichting gaat de GGD na of de afdeling IZB of de afdeling Gezondheidsbevordering (GB) capaciteit heeft voor groepsvoorlichting. Voor de COL en de POL is geen GB ingekocht.
1
Acties en afstemming bij scabiës per opvanglocatie COL (Centrale Opvang Locatie) Kenmerken: Zeer kort verblijf, 2 dagen GC A alleen contact met bewoners, die zich met klachten melden Oorzaak scabiës altijd import, want incubatietijd scabiës is 2 tot 6 weken
Wat te doen? Bewoners met jeukklachten signaleren en doorverwijzen naar GC A
Wie doet wat? COA Verwijst bij klachten of bij vermoeden van klachten bewoners naar GC A
Bij scabiës: 1) Informatie verstrekken aan patiënten 2) Starten behandeling (inclusief gezinsleden) 3) Registreren in of t.b.v. HIS 4) Geen bron- en contactonderzoek
GC A 1) Geeft uitleg over was- en luchtvoorschriften en voorlichting (folder) over scabiës en behandeling 2) Start behandeling bij voorkeur met Ivermectine3, (of bij contra-indicatie Loxazol) en behandel indien mogelijk gezinsleden mee 3) Registreert in/of t.b.v. HIS voor follow up in POL of AZC 4) Verwijst zo nodig naar COA voor kledingpakket
Algemene hygiëne maatregelen onder alle bewoners realiseren, dit om introductie en verspreiding te voorkomen
COA - Gooit beddengoed/linnenpakket standaard weg na vertrek
Specifieke hygiënemaatregelen bij scabiës patiënten
COA - Verstrekt schoon beddengoed/ linnenpakket, zakken om kleding in op te bergen en zo nodig een schone kledingpakket - Geeft aan patiënten instructie om oude kleding in gesloten zak mee te nemen naar de POL en daar te (laten) wassen volgens voorschriften. - Houdt toezicht op uitvoeren hygiënemaatregelen (douchen) en was- en luchtvoorschriften.
Voorgesteld beleid: Vroeg signaleren van importgevallen, Alle gevallen meteen behandelen
3
M.u.v. vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven en kinderen < 15 kg. Of jonger < 5 jaar
2
POL (Proces Opvang Locatie) Kenmerk: Kort verblijf 3-6 weken (m.u.v. AMV-ers 3 maanden) Zo mogelijk medische intake door GC A in 1e weken van verblijf Oorzaak scabiës meestal import, want incubatietijd scabiës 2-6 weken Voorgesteld beleid: Opsporen van importgevallen van scabiës Transmissie naar contacten voorkomen; bij twijfel behandelen
Wat te doen? Alert zijn op scabiës bij alle contactmomenten
Bewoners met jeukklachten signaleren en doorverwijzen naar GC A Bij scabiës / preventieve behandeling: 1) Bij scabiës patiënt: Identificeren nauwe contacten/gezinsleden (beperkt contactonderzoek, geen brononderzoek) 2) Informatie verstrekken 3) Starten behandeling 4) Registreren behandeling in HIS 5) Bij scabiëspatiënt: herhalen van behandeling conform richtlijn
GGD Op verzoek van GC A kan de GGD advies geven over preventief mee te behandelen contacten COA - Verstrekt schoon beddengoed/linnenpakket, zakken om kleding in op te bergen en zo nodig een schone kleding pakket - Houdt toezicht op uitvoeren hygiënemaatregelen (douchen) en was- en luchtvoorschriften
Uitvoeren hygiënemaatregelen
4
Wie doet wat? GC A Is tijdens alle contactmomenten alert op scabiës m.n. bij bewoners met jeukklachten en/of zichtbare krabeffecten COA Verwijst bij klachten of bij vermoeden van klachten bij bewoners door naar GC A GC A 1) Behandelt nauwe contacten / gezinsleden gelijktijdig preventief mee 2) Geeft uitleg over was- en luchtvoorschriften en voorlichting (folder) over scabiës en behandeling 3) Start behandeling bij voorkeur met Ivermectine4 , of bij contra-indicatie Loxazol 4) Registreert in HIS voor follow up in AZC 5) Na 7 – 14 dagen starten met tweede behandeling van patiënten met scabiësklachten. Contacten zonder klachten hoeven niet een tweede keer behandeld te worden 6) Op basis van medische redenen kan de huisarts een blokkade voor overplaatsing aanvragen bij het COA om een tweede behandeling mogelijk te maken. Op de POL-locatie is dat echter niet altijd te realiseren.
M.u.v. vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven en kinderen < 15 kg. Of jonger < 5 jaar
3
Voorlichting aan groepen asielzoekers
AZC (e.a. locaties voor langer verblijf) Kenmerk: Verblijf mogelijk meerdere maanden GC A aanwezig Oorzaak scabiës: gegeven de incubatietijd van scabiës en het actief signalerende beleid op COL en POL, is de kans groot dat scabiës die in het AZC voor het eerste gevonden wordt het resultaat is van transmissie binnen de opvang of van een recidief. Voorgestelde beleid: Identificeren van (nieuwe) gevallen van scabiës Afwegingen over de
Bij ‘ongewoon aantal zieken’ (meerdere gerelateerde gevallen of ongebruikelijk grote groep) melden bij arts infectieziekten GGD Wat te doen?
Faciliteert het wassen van kleding volgens voorschriften Instrueert indien nodig wasserettes over wasvoorschriften GC A/GGD/COA Stemmen lokaal af over geven van groepsgerichte voorlichting over scabiës gericht op behandeling (GC A) en preventie (GGD) COA/GC A (in afstemming) COA-locatiemanager of GC A meldt5 bij de GGD een ‘ongewoon aantal zieken’ en/of dreigende onrust Wie doet wat?
Alert zijn op scabiës bij alle contactmomenten
GC A Is tijdens alle contactmomenten alert op scabiës, m.n. bij bewoners met jeukklachten en/of zichtbare krabeffecten.
Bewoners met jeukklachten signaleren en doorverwijzen naar GC A
COA Verwijst bij klachten of bij vermoeden van klachten bij bewoners door naar GC A
Bij scabiës / preventieve behandeling: 1) Identificeren van bron en nauwe contactpersonen 2) Informatie verstrekken 3) Starten behandeling 4) Registreren behandeling in HIS 5) Bij scabiëspatiënt: herhalen van behandeling conform richtlijn
GC A 1)
5
2) 3) 4) 5)
Behandelt nauwe contacten / gezinsleden gelijktijdig preventief mee Geeft uitleg over was- en luchtvoorschriften en voorlichting (folder) over scabiës en behandeling Start behandeling bij voorkeur met Ivermectine6 , of bij contra-indicatie Loxazol Registreert in HIS voor follow up in AZC Na 7 – 14 dagen starten met tweede behandeling van patiënten met scabiësklachten. Contacten zonder klachten hoeven niet een tweede keer behandeld te worden.
Artikel 26 WPG, na melding maakt de GGD een risico inschatting en gaat na of extra activiteiten nodig zijn. Zie: Bijlage behorend bij LCI-draaiboek Wet publieke gezondheid, Artikel 26 meldingen instellingen: http://www.rivm.nl 6 M.u.v. vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven en kinderen < 15 kg. Of jonger < 5 jaar
4
behandeling hangen mede af van de oorzaak (primaire infectie of gevolg van slecht uitgevoerde hygiëne maatregelen/ behandeling of recidief)
6)
Op basis van medische redenen kan de huisarts een blokkade voor overplaatsing aanvragen bij het COA om een tweede behandeling mogelijk te maken. Op de POLlocatie is dat echter niet altijd te realiseren.
GGD Op verzoek van GCA kan de GGD advies geven over preventief mee te behandelen contacten GC A, COA en GGD Bij vermoeden van transmissie binnen het AZC (meerdere gerelateerde scabiës gevallen) zal de GGD bron- en contactonderzoek verrichten en het bestrijdingsbeleid opstellen in overleg met GC A en COA conform de LCI-richtlijn scabiës
Volledige bron- en contactonderzoek
Uitvoeren hygiënemaatregelen
COA - Verstrekt schoon beddengoed/linnenpakket, zakken om kleding in op te bergen en z.n. een pakket met schone kleding - Houdt toezicht op uitvoeren hygiënemaatregelen (douchen) en was- en luchtvoorschriften. - Faciliteert het wassen van kleding volgens voorschriften - COA instrueert indien nodig wasserettes over de wasvoorschriften
Voorlichting aan groepen asielzoekers
GC A/GGD/COA Stemmen lokaal af over geven van groepsgerichte voorlichting over scabiës gericht op behandeling (GC A) en preventie (GGD)
Bij ‘ongewoon aantal zieken’ (meerdere gerelateerde gevallen of ongebruikelijk grote groep) melden bij arts infectieziekten GGD
COA/GC A (in afstemming) COA-locatiemanager of GC A meldt7 bij de GGD een ‘ongewoon aantal zieken’ en/of dreigende onrust.
7
Artikel 26 WPG, na melding maakt de GGD een risico inschatting en gaat na of extra activiteiten nodig zijn. Zie: Bijlage behorend bij LCI-draaiboek Wet publieke gezondheid, Artikel 26 meldingen instellingen: http://www.rivm.nl
5
Bijlage 1 Randvoorwaarden voor aanpak uitbraak scabiës Voordat kan worden begonnen met een gestructureerde aanpak van de bestrijding van scabiës op locatie moet aan een aantal randvoorwaarden zijn voldaan, namelijk: Randvoorwaarden
Verantwoordelijk
1. Er is schone kleding en beddengoed beschikbaar.
COA
2. Er is voldoende Ivermectine / Loxazol beschikbaar.
GC A in samenwerking met MCA en apotheken
3. Er dienen voldoende douchefaciliteiten en wasmachines te zijn
COA faciliteert dit en geeft uitleg
4. De medicatie wordt bij voorkeur onder toezicht ingenomen
GC A
5. De behandeling dient te worden geregistreerd in het HIS om te borgen dat bij overplaatsing naar een andere locatie niet opnieuw wordt behandeld (de jeukklachten kunnen namelijk nog een aantal weken aanhouden, terwijl de mijt al dood is).
GC A
6. Gezinsleden en nauwe contacten zijn geïdentificeerd en worden gelijktijdig mee behandeld.
GC A
7. Inzicht in welke patiënten zijn ingestroomd / uitgestroomd op hun locatie, om overdracht bij verhuizing te bewerkstelligen.
GC A
6
Bijlage 2 Was- en luchtvoorschriften Dit geldt voor kleding in direct contact met de huid (i) en beddengoed (ii) van scabiëspatiënten en van hun contacten die ook een behandeling krijgen: Wasbaar: wassen op 60°C OF > 10 minuten in droogtrommel op 50°C a. Was bij een temperatuur van 60°C op een standaardwasprogramma (geen verkort wasprogramma) met centrifugeren. b. Het gebruik van een wasdroger wordt aangeraden. c. Bewaar schoon en vuil textiel gescheiden.
Niet wasbaar(iii): 3 dagen in een zak bewaren op kamertemperatuur 18-20°C
i.
Huid: In praktijk komt dit vaak neer op de kleding die de patiënt de 72 uur voorafgaand aan de behandeling heeft gedragen. Kleding in direct contact met de huid zijn: onderkleding, pyjama, overhemd, sjaal, handschoenen, sloffen en dergelijke gebruikt in de 72 uur voorafgaand aan en tijdens de behandeling. ii. Beddengoed: (hoes)lakens, dekbedovertrek en kussensloop iii. Niet wasbaar: De overleving van de mijt is afhankelijk van omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid. In het algemeen overleven mijten drie dagen bij kamertemperatuur (18-20°C) niet.
Algemeen Het huishoudelijk schoonmaken van de omgeving is niet nodig. Overdracht via meubels is verwaarloosbaar. Uitgebreidere voorschriften dragen niet bij aan een hoger succespercentage van de behandeling. Wel is het raadzaam bovenstaande voorschriften altijd nauwkeurig op te volgen.
7
Bijlage 3 Voorbeeld plan van aanpak scabiësbehandeling met Ivermectine bij asielzoekers Dit voorbeeld is per locatie aan te passen, in overleg met locatievertegenwoordigers van COA, GC A en lokale GGD. Dag 1
Acties COA 1. Door COA bepaalde groep (bijvoorbeeld per kamer) patiënten zijn om ….. uur aanwezig in recreatiezaal. 2. Vertaler is aanwezig. 3. Presentie-/ afvinklijst aanwezig. 4. Plastic bekers en water aanwezig. 5. COA-contactpersoon aanwezig Acties GC A 1. Om …….uur aanwezig in recreatiezaal.
Klaar?
2. Medicatie en weegschaal meenemen. 3. Screening van asielzoekers op scabiës. 4. GC A maakt met de apotheek schriftelijke afspraken en evalueert deze. De afspraken moeten minimaal de volgende zaken omvatten: De medicatie moet op recept op naam worden besteld bij de apotheek. Het uitreiken van de medicatie aan de patiënt. Eventueel bezorgen van medicatie. De registratie van de afgenomen medicatie (bijvoorbeeld aftekenlijsten). Retourneren van niet afgenomen medicatie. Voorlichting omtrent medicatie. Het beheer / opslag van de medicatie. 5. Medicatie instructie: a. Medicatie doodt de parasieten – 2 uren voor en na inname niet eten. b. Om niet opnieuw besmet te raken – de volgende ochtend: i. Gebruikte kleding in plastic zak: wassen. Niet te wassen kleding: 3 dagen in plastic zak. ii. Gebruikt beddengoed in plastic zak. iii. Douchen: schone handdoek gebruiken. iv. Gebruikte douchehanddoek in plastic zak. v. Schone kleding aantrekken en schoon beddengoed gebruiken. c. Voor eenmalig behandeling komen gezinsleden en nauwe contacten in aanmerking d. Bij zweren/ open plekken/ infecties: melden spreekuur GC A 6. Behandeling noteren op COL/POL documenten en in HIS Dag 2
Acties COA 1. Verstrekken aan de behandelde personen: a. Plastic zakken voor kleding en beddengoed. b. Lakenpakket en zo nodig schone kleding. 2. Verstrekkingen afvinken op aanwezigheidslijst. 3. Terugkoppeling GC A.
8
Klaar
