kerk in Leiden. En om die openheid te kunnen bieden, is er vertrouwen nodig

22E JAARGANG NUMMER 8 OKTOBER 2012 UITGAVE VAN DE PROTESTANTSE GEMEENTE TE LEIDEN EN DE EVANGELISCH-LUTHERSE GEMEENTE TE LEIDEN E.O.

‘Kom, adem ons open!’ Op zaterdag 29 september vond in de Regenboog de tweede werkconferentie plaats in het kader van het ‘vitaliseringsproces’. De Algemene Kerkenraad had alle bestuurlijk actieve mensen uitgenodigd om samen te spreken over de toekomst van de Protestantse Gemeente te Leiden. Vele leden van wijkkerkenraden, van het College van Diakenen en het College van Kerkrentmeesters waren aanwezig, evenals de predikanten en kerkelijk werkers en leden van de begeleidingscommissie. Het werd opnieuw een inspirerende dag, waarin de uitdagingen waarvoor we ons geplaatst zien duidelijk naar voren kwamen. De pastor van het huis, dominee Inge Smidt, verzorgde de dagopening, waarin we samen zingend hebben gebeden: ‘Kom, adem ons open!’ Openheid is gevraagd wanneer mensen uit verschillende geloofsgemeenschappen samen spreken over nieuwe wegen voor de

Vertrouwen dat de verschillende manieren van kerkzijn niet tegenover elkaar staan, als concurrenten op de religieuze markt, maar elkaar aanvullen, als stemmen in een koor, als kleuren in een regenboog. Uiteindelijk, nee - beter: in beginsel is dat vertrouwen gebaseerd op Gods tegenwoordigheid, op Zijn adem die ons open maakt en moed geeft om op reis te gaan, Zijn toekomst tegemoet. Tijdens het eerste deel van de dag werden presentaties gegeven door wijkgemeenten, colleges en predikanten en kerkelijk werkers. Zorgvuldig en op creatieve wijze werd een beeld geschetst van de Protestantse Gemeente in het jaar 2020. Hoe zou het er dan uit zien? Als we in aantal kleiner worden, hoe kunnen we er dan voor zorgen dat de kerk toch vitaal zal blijven?

kerk in Leiden. En om die openheid te kunnen bieden, is er vertrouwen nodig.

Wat moeten we nú doen om niet alleen goed voor onszelf te zorgen, maar ook aan de toekomstige generaties een geestelijk huis over te

Gedenken Gedenken is één van de centrale werkwoorden in onze liturgie. In november gedenken we hen die ons zijn voorgegaan in het (geloofs)leven. De katholieke kerk doet dit met Allerheiligen (1 november) en Allerzielen (2 november). De eerste dag, een hoogfeest, gedenkt alle voorbeeldfiguren in ons geloof, bekend en onbekend. De tweede dag gedenkt alle mensen in onze eigen kring die zijn overleden. Ook de protestanten gebruiken de maand november om stil te staan bij de overledenen. Zij doen dat op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, de laatste zondag voor Advent. In andere kerken wordt dan ‘Christus Koning’ gevierd: Christus die heerst over het heelal. En dat past ook bij elkaar. Want lezen we niet in Openbaring dat als Christus terugkeert, alle tranen van onze ogen afgewist worden en de doden zullen verrijzen? Irma Pijpers

Leids Kerkblad | 1

Vervolg van pagina 1 dragen waarin zij met inspiratie kunnen leven en geloven? Het was opvallend dat men in de presentaties over de eigen grenzen heen durfde te kijken, het lef had om te dromen over een nieuwe manier van kerkzijn. Hoe je dat allemaal moet organiseren, hoe je de droom kunt uitvoeren, dat is niet meteen zonneklaar, maar dat neemt niet weg dat er een nieuw perspectief ontstaat. Eén van de uitkomsten van deze tweede werkconferentie is dat er een algeheel besef ontstaat dat de indeling van de

Colofon Leids Kerkblad is een uitgave van de Protestantse Gemeente te Leiden en de Evangelisch-Lutherse Gemeente te Leiden e.o. Dit blad verschijnt 8x per jaar; tussentijds wordt (wijk-)informatie verspreid. Redactieraad De redactieraad wordt gevormd door de scriba’s of andere vertegenwoordigers van de wijken en kerkelijke organen en is verantwoordelijk voor deze uitgave. Redactie ds. A. Alblas, hoofdredacteur mw. H. Eshuis-Boter, eindredactie ds. H.J. Hemstede, interviews E. van der Plicht, algemeen mw. J.I. Schoonwater, jongerenredactie mw. E.E. Veenstra-Monteban, algemeen mw. S.G. Visscher, eindredactie en website Fotoredactie Voor gebruik van de in dit blad gepubliceerde foto’s door derden is voorafgaande schriftelijke toestemming vereist van de redactie. H. Bertram J. van Duuren H. Labots E. Elstak F. Voets

N. Bavelaar mw. H. van den Broek A.P.J.J. Snepvangers mw. M. van Vliet

Advertentieredactie R. Favier, e-mail:[email protected] Administratie, abonnementen en klachten over bezorging enz.: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, telefoon: 071-5764145 [email protected] rekening 2533285, t.n.v. Leids Kerkblad Het volgende nummer Verschijnt op 14 december De kopij moet uiterlijk op zaterdag 1 december om 09.00 uur zijn ingeleverd: wijkberichten bij de scriba, algemene berichten bij de redactie: [email protected] Vormgeving en druk Groen Media Leiden

2 | Leids Kerkblad

Protestantse Gemeente te Leiden in wijkgemeenten naar geografische grenzen om verschillende redenen niet meer is te handhaven. In de toekomst zal de PGL eerder bestaan uit een aantal ‘kernen’, geloofsgemeenschappen met een eigen ‘profiel’. Hoeveel dat er zullen zijn, en hoe die profielen omschreven kunnen worden - dat valt nog te bezien. Evenzo is het de vraag hoe je ervoor zorgt dat mensen de kerk niet alleen ervaren in die ‘kernen’, maar ook in hun eigen directe woonomgeving. Dat hoeft niet altijd in een kerkgebouw te gebeuren, het kan evengoed gaan om kringen die bij mensen thuis samenkomen, of om plekken her en der in de stad, waar men rust kan ervaren. De keerzijde van deze inspirerende beelden is dat er veel vragen op je

afkomen. Hierover ging het tijdens het tweede deel van de dag. Wat betekent dit allemaal voor de huidige wijkgemeenten? Welke vorm van bestuur past bij de voorstellen die zijn gedaan? Wat zijn de financiële consequenties? Veel om nog te bepreken, om verder aan te werken. Dat werk wordt in eerste instantie verricht in de wijkgemeenten zelf: daar ontstaan de ideeën, daar weet men wat toekomst heeft en wat niet. In de Algemene Kerkenraad en op de werkconferenties die in deze maanden worden gehouden, wordt op basis van deze ideeën verder gesproken over de manier waarop de Protestantse Gemeente in de toekomst een vitale kerk kan blijven, die op vele manieren getuigt van Gods bevrijdende tegenwoordigheid in onze stad. G.J. Venema

Bestuurder in beeld Na mijn afstuderen als accountant in 1984 zag een toenmalig collega van mij zijn kans schoon om een opvolger te strikken voor de functie van administrerend kerkvoogd van de Hervormde Gemeente te Leiden. Ik heb deze functie zo’n dertien jaar met veel plezier vervuld, maar allengs komt er steeds meer op je bordje en in 1997 werd de combinatie met een drukke baan als accountant en een gezin met twee puberzoons mij te veel. Al vrij snel daarna echter werd ik benaderd door diaconaal predikant Anton Dronkers voor de functie van penningmeester van Stichting Uitgeprocedeerde Vluchtelingen. Dat was “niet veel werk” en ik zei “ja”. Toen Anton mij vervolgens ook de financiën van de Diaconie in de maag wilde splitsen heb ik lang weerstand geboden, maar ben uiteindelijk toch gezwicht. Inmiddels bezet ik namens de Protestantse Gemeente ook een bestuurszetel van Begraafplaats Rhijnhof, maar nu ik mijn werkzaam leven wat aan het afbouwen ben stel ik hiervoor, ook na ruim 25 jaar beheer van kerkelijke financiën, nog graag wat tijd beschikbaar. Wim Nieboer

Jong! Jacqueline Schoonwater [email protected]

De kunst van het geloof Na de zomer is er bij ons in de Leidse Binnenstadsgemeente een nieuwe jongerengroep van start gegaan: we hebben onze groep ‘de kunst van het geloof’ genoemd. We komen bij elkaar op de vroege vrijdagavond bij Ans en Dick van Broekhuizen thuis, zo ongeveer om de drie weken. We beginnen met samen eten, - iedereen neemt wat mee - en na het eten komen toetje, boeken en laptop op tafel, evenals grote hoeveelheden chocola. Dan ontspint zich vanzelf een gesprek over thema’s als bijvoorbeeld de schepping, de profetieën, het kerstevangelie, de psalmen, het mysterie van de opstanding. We gaan kijken wat die thema’s voor weerslag hebben gehad in de kunst door de eeuwen heen. Dat kan zijn in de

schilderkunst maar ook in de muziek, architectuur en in de kunst van het vertalen en schrijven. Het gaat dus vaak over kunst, over geschiedenis … en ook over geloven en uitdrukkingen van geloof door de tijd heen. Dick is kunsthistoricus en hij vertelt graag en veel, maar in onze groep hebben we ook pittige deelnemers die genoeg zelf in te brengen hebben en met interessante vragen komen. De eerste keer hebben we het gehad over Het Begin. Dat ging over het ontstaan van de eerste christelijke afbeeldingen, het eerste begin van de Bijbel, canonieke en apocriefe boeken en allerlei interessante verhalen en anekdotes daaromheen. En

aan het einde van de avond hebben Tewodros en Lukas tot grote vreugde van Kees (5) een korte workshop Hoe Vouw je een Ninja-ster gegeven. U ziet ’t: deze groep is van alle markten thuis!

M25 Leiden zoekt jongens (sorry dames, volgende keer mogen jullie weer meedoen) Ben jij een jongen tussen de 12 en 18 jaar en heb je zin om mee te doen aan een workshop koken? of Kent u een jongen tussen de 12 en 18 jaar en heeft hij zin om mee te doen aan een workshop koken? of Ben jij een jongen tussen de 12 en 18 jaar en zoek je een plek voor je maatschappelijke stage? of Kent u een jongen tussen de 12 en 18 jaar en zoekt hij een plek voor zijn maatschappelijke stage? Dan is de kookworkshop speciaal voor mannen misschien wat voor jou/hem. De kookworkshop is bedoeld ter emancipatie van mannen uit de Leidse Slaaghwijk. Het valt namelijk niet mee om voor jezelf te koken en dan nog gezond ook! Om een gevarieerde samenstelling van de groep te krijgen, vullen we deze aan met M25-jongens. De workshop wordt georganiseerd in en in samenwerking met Gezinscentrum Slaaghwijk in Leiden, op vrijdag 9 november van 16:30 tot 19:30 uur. Er wordt samen gekookt onder leiding van een ervaren kok en tips gegeven over gezond eten. En wat er gemaakt wordt, wordt natuurlijk samen opgegeten. Interesse? Neem dan contact op met: Jeroen Ernst (Projectmedewerker Diaconaal Centrum De Bakkerij / M25 Leiden) e-mail: [email protected] telefoon: 071 - 5144965 website: www.m25leiden.nl

Leids Kerkblad | 3

Bijzonder Kerkenwerk Leiden Predikant: Waarnemend secretaris: Penningmeester: Bankrekeningnr.: Website

ds. A. Alblas, Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, [email protected] E. van der Plicht, Mesdaglaan 101, 2182 SG Hillegom, [email protected] Fennand van Dijk, Doelengracht 4, 2311 VM Leiden 783995 t.n.v. penningmeester Bijzonder Kerkenwerk www.openkerkleiden.nl

Cantorij St. Bavo zingt Evensong

Op zondagavond 13 oktober om 19.00 uur zingt de met jongensstemmen verrijkte cantorij St. Bavo uit Haarlem o.l.v. Fons Ziekman de Evensong, met Jeroen Pijpers aan het orgel. De canticles klinken in een zetting van G. Dyson en de gebeden zijn van R. Lloyd. Verder worden onder meer ten gehore gebracht: ‘Almighty and everlasting God’. Voorganger is dr. Ab Ridder. Hij verzorgt de meditatie met als thema: ‘de grootste daarvan is de liefde…’. Na afloop is er ontmoeting met koffie.

leider die geen macht heeft over de gezondheid van zijn zieke zoon. Deze koraalcantate is gebaseerd op een lied van Luther, die enkele dagen voor Hervormingsdag onze aandacht vraagt. Zijn ‘Entdeckersfreude’ die tot de Reformatie leidde, laat zich goed vertellen aan de hand van deze cantate. Muzikaal bezien is dit meesterwerk sterk expressief. Compositievormen en klankschilderingen staan ten dienste van de tekst.

‘jonge Bach’, gemaakt voor een vorstelijke begrafenisdienst. Deze ‘actus tragicus’ behoort tot de muzikale wereldliteratuur. ‘Bach’s werken zijn tijdens zijn leven wel rijper geworden, maar nauwelijks dieper’ zegt de Bachkenner Alfred Dürr. De vorm is een kerkcantate met een hele reeks aan Bijbelteksten als grondslag om het thema te illustreren.

Cantatedienst op 25 november

Hooggetijden

Een in deze serie nieuw koor is het Bachkoor BWV uit Middelburg o.l.v. Joop Schets. Dit koor werkt samen met het Vlaamse barokorkest Aspetti Musicali. Op deze zondag ‘Christus Koning’ wordt

Ook deze zomer waren er Hooggetijden in de Hooglandse Kerk tijdens de zomeropenstelling op zaterdagmiddag. Het aantal bezoekers was ongeveer gelijk aan vorig jaar. Mensen konden weer aanschuiven bij een kwartier van bezinning met een lezing uit de Psalmen, een meditatie en orgelspel. Op deze plaats een woord van dank aan de voorgangers voor hun inspirerende meditaties, de organisten voor hun prachtige orgelspel en onze trouwe vrijwilligers(sters) voor hun aanwezigheid en begeleiding. Herman de Geus, coördinator Hooggetijden

Cantatedienst op 27 oktober Traditiegetrouw opent het Collegium Musicum o.l.v. Gilles Michels de serie Cantatediensten in de Pieterskerk. Gekozen is voor de indringende BVW 38: ‘Aus tiefer Not schrei ich zu dir’. De tekst is geïnspireerd door Psalm 130 ‘de profundis’ en past naadloos bij de zondagslezing over een gezaghebbend

Column

het motet ‘Lobet den Herrn, alle Heiden’ uitgevoerd bij de opening en als cantatewerk is gekozen voor ‘Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit’. Dit is een werk van de

Jan Boersema

Gedenkdagen Welke van de volgende gedenkdagen hebt u deze maand feestelijk gevierd? Drie oktober misschien? Of is u dat te ordinair en te lawaaiig geworden. Vier oktober dan? U weet wel, Werelddierendag en de sterfdag van Sint Franciscus. Of vindt u dat meer iets voor de basisschool, waar de kinderen op die dag hun huisdiertjes mee mogen nemen. Zou zomaar kunnen. In dat geval stel ik voor om zeven november wel te vieren. Huh, zeven november? Ja woensdag zeven november, de dankdag voor gewas en arbeid. Oh, maar dat vieren wij al lang niet meer op woensdag. Dat is al tijden terug naar de zondag verschoven. Hoewel, de laatste jaren heb ik er ook op zondag weinig van gemerkt. Het is eigenlijk meer ondergeschoven. Dat was toch niet de bedoeling van die verschuiving? Laten we er daarom dit jaar weer eens feestelijk werk van maken. Zo gewoon is het allemaal niet wat de aarde ons biedt.

4 | Leids Kerkblad

OPEN KERK LEIDEN online-discussie ‘Een toekomst zonder christelijke partijen?’ De verkiezingen en het vormen van een nieuw kabinet richten onze aandacht weer volledig op de toekomst. ‘Een stabiel kabinet’ en ‘Hoe komen we uit de crisis’ zijn de thema’s die aandacht vragen. Maar is dat het enige? Open Kerk Leiden vraagt ook aandacht voor de christelijke grondbeginselen in het politieke en maatschappelijke debat. De christelijke partijen hebben een groot verlies geleden, hoe gaat dat nu met onze moraal? In juli was dit ons thema met de opinie over ‘Het vrije woord’. Nu in september, na de verkiezingen, gaat Boris van der Ham in op de moraal, de ‘Vrije Moraal’ zoals hij het noemt. Wat is jullie mening? Zijn christelijke partijen niet meer nodig?

Inspiratie In maart werd Arlette Brabander-Schuytvlot bevestigd als dominee in Benthuizen. Deze maand werd Pieter Nauta bevestigd tot predikant in ’s Gravenzande. Redactielid en emeritus-predikant Henk Hemstede ging met hen in gesprek.

‘Ik voel me geroepen door mensen’

bezoeken. Dan komt vanzelf de vraag op of iemand nog iets nodig heeft. Helaas zijn er te weinig mensen om pastorale bezoeken te brengen. Daarvoor probeer ik gemeenteleden enthousiast te maken. Eerst de gemeente van binnenuit goed structureren in kleine kernen om daarna naar buiten te kunnen treden. Een aantrekkelijke gemeenschap kan een belangrijke bijdrage van de kerk aan de samenleving zijn.’ Elke zondag is er een kerkdienst in ‘De Hoeksteen’ met een kindernevendienst en een kinderoppas. Koffie na de dienst. Gemeenteleden geven huiscathechese aan jongeren. Arlette leidt de Bijbelkring over de profeet Ezechiël. ‘De kerk moet in een behoefte voorzien wil zij blijven voortbestaan. Ik geloof in een God, die door mensen werkt. Dat hebben de profeten ons verteld. Charismatisch gedreven mensen, die leven uit een droom, een ideaal, een visie.’

‘Het gaat om ontmoeting’

Arlette Brabander-Schuytvlot is dominee van de Protestantse Gemeente ‘De Hoeksteen’ in Benthuizen. Zij is getrouwd en heeft drie zonen van 7, 6 en 4 jaar. Arlette werd in 1974 in Rotterdam geboren in een niet kerkelijk betrokken gezin. Haar moeder overleed toen zij 15 jaar was. Dat riep de vraag op: is er nog een leven na de dood? Zij koos voor de studie theologie en Arabisch in Leiden. ‘Ik voel me geroepen door mensen om samen met hen aan de gemeente te bouwen. Roeping betekent dat er samen gewerkt moet worden om er een gemeenschap van te maken. Door pastoraat en diaconaat, de wezenlijke zorg voor de ander, dat mensen elkaar dragen. Pastoraal bezoekwerk, elkaar leren kennen, is heel belangrijk. Maar dat wordt heel lastig gevonden. Hoe doe je dat? Het begint met menselijk contact te maken. Door vaak kleine praktische dingetjes voor elkaar te doen. Een oude man naar het ziekenhuis rijden, zodat hij zijn vrouw kan

Pieter Nauta werd in 1981 in Middelburg geboren. ‘Het werd geen studie rechten, maar theologie in Leiden. Door gesprekken met een atheïstische leraar en leuke ervaringen met kerkelijke clubs viel de beslissing. De Bijbel is een boek, dat iets te vertellen heeft, waar God zelf aan het woord is. Roeping is voor mij een heel sterk, bevrijdend gevoel, dat je iets moet gaan doen met die boodschap van de Bijbel.’ Pieter gaf al tijdens zijn studie catechese in de Leidse Binnenstadsgemeente en was jongerenwerker in Leiden Zuidwest. Hij werd op 7 oktober door zijn vader ds. Jan Nauta, vroeger predikant in de Vredeskerk in Leiden, bevestigd als predikant met bijzondere opdracht: geestelijk verzorger in Verpleeghuis ‘De Kreek’ in ’s Gravenzande.

‘In mijn stageperiode heb ik kennis gemaakt met het ouderenpastoraat. Je kunt niet meer zelfstandig wonen, gaat naar een verpleeghuis. Je partner komt te overlijden, je voelt je verlaten. Je lichaam laat je in de steek en je hebt steeds meer hulp nodig. Je maakt de balans van je leven op en wie is God dan voor je? Als geestelijk verzorger ga je naast de mensen staan. Je loopt mee op de weg van verlies en rouw, maar ook van geloof. Zoals Jezus dat doet in het Bijbelverhaal over de Emmaüsgangers. Vooral bij mensen die dementeren, spreekt het lezen van een bekende psalm of het zingen van een bekend lied, zoals ‘Er ruist langs de wolken’ sterk aan.’ Op zondagmorgen is er een kerkdienst in de grote zaal, waarin Pieter voorgaat. ‘Het belangrijkste in mijn werk vind ik trouw blijven aan mensen. God heeft naar mensen omgezien en Hij vraagt van mij dat ook te doen. Ieder mens mag zich een geliefd mens voor Gods aangezicht voelen. Ik geloof dat we op weg zijn naar het Koninkrijk van God. En dat er onderweg soms al iets van zichtbaar wordt.’ Henk Hemstede

Leids Kerkblad | 5

Mens in beweging Hans Feddema

‘Alles gebeurt binnen in ons’ Over de grenzen van de maakbaarheid Stuiten we op de grenzen van de ‘maakbaarheid’? Opererend op rationeel niveau, hebben we het gevoel dat we vanuit het heersende materiele denken alles onder controle moeten houden. We denken meteen aan de bank- of eurocrisis, als gezegd wordt dat we in crisis zijn. Maar gaat het wel louter om die economische crisis? Ik zie hoopvolle ontwikkelingen in de samenleving, vooral van onderop, bij veel mensen, maar ik denk, dat naast veel depressiviteit, emotionele verslavingen, wantrouwen, hebzucht en angst in mensen, er nog steeds ook polarisatie en oorlog is in de wereld in het groot. Bijvoorbeeld dat het geweld in Syrië rondom het autocratische Baath-regiem voorlopig niet lijkt te stoppen en dus kennelijk maar moet worden uitgevochten. Dat zagen we ook in andere (burger)oorlogen. Ik denk dat we vooral in een ‘maakbaarheid’-crisis zitten. We zijn gewend te denken, dat we intellectueel alles in de hand hebben, niet alleen op persoonlijk vlak, maar ook collectief, zogenaamd geregeld door knappe economen en politici. We hebben, nogmaals, het gevoel dat we vanuit het heersende materiële denken alles onder controle moeten houden. Maar dit denken maakt ons tegelijk bang. En wel omdat we onbewust weten, dat we in ons leven niet alles onder controle kunnen hebben. Angst woekert overal in de wereld en is ten diepste de immateriële oorzaak van oorlog en geweld. Angst is een gebrek

6 | Leids Kerkblad

aan vertrouwen in onszelf. Daardoor vertrouwen we het Leven niet. Angst is ontworteling, uit balans zijn. Als we bang zijn of van onszelf balen, gaat er ineens zoveel mis in het leven. Iedereen heeft dat wel ervaren. En dat terwijl met vertrouwen in het Leven alles veel makkelijker gaat. Ook dat weet iedereen uit ervaring.

Angst is een beperking in onze gedachten en het tegenovergestelde van liefde en innerlijke vrede. Alles gebeurt binnen in ons. Zowel vrede als conflict spiegelen een mentaal patroon dat we in ons hebben. Collectief is dit eveneens het geval. Via de kwantumfysica weten we dat alles energie en bewustzijn is, dat het persoonlijke overstijgt. Oorlogen en crises hebben dan ook tevens een innerlijke en transpersoonlijke dimensie. Als mensen in de greep zijn van angst, rancune en wantrouwen lokken wij crises uit. Via de kracht van de positieve gedachte of de kracht van de geest, kunnen we beter vertrouwen, compassie en soul-force (Gandhi) als energie de wereld insturen. Die energie kan helend werken, waardoor angst weg-ebt en we een nieuw zelf- en wereldbegrip krijgen. dr. Hans Feddema is filosoof en publicist

Raad van Kerken in Leiden Secretaris: mw. C.C.M. Boeren, Hugo van Woerdenstraat 73, 2332 PH Leiden, telefoon 071 – 572 14 12; email: [email protected] Voorzitter: ds. A.Alblas, Jac.P.Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, telefoon 071- 523 24 88; email: [email protected] Internet: www.raadvankerkenleiden.nl

Vredesweek: ‘powered by piece’ Delfstoffen zouden eigenlijk bronnen van vrede moeten zijn. Delfstoffen zijn de motor van de economie. Maar delfstoffen zijn steeds vaker bronnen van oorlog. En ze worden steeds schaarser. IKV Pax Christi heeft daarvoor in de vredesweek aandacht gevraagd. Het is een thema dat zich richt op vrede op lange termijn.

Debat Op donderdag 20 september vond het multicultureel jongeren vredesdebat plaats. Het panel bestond uit Joris Voorhoeve, de Leiden Debating Union, Merlijn Twaalfhoven, Sicco Claus en Kathelijne Schenkel. Een interessant en levendig debat ontstond. Indrukwekkend was de kennis van Joris Voorhoeve, voormalig minister van Defensie.

zeldzame metalen die in handen zijn van criminele organisaties. Over de problemen waren de aanwezigen het wel eens. Maar hoe zit het met de oplossingen? Dat kwam al minder uit de verf. Een bewuste leefstijl is belangrijk. Maar, zoals één van de aanwezigen stelde, het zit in de aard van het beestje om materiele welvaart te willen. Ook al moeten we er oorlog om voeren! Leraar en Oud-Katholiek theoloog Sicco riep dan ook op om het materialisme te verlaten en je te richten op God. Erkend moet worden dat vanuit de historie christenen daarin niet altijd het goede voorbeeld gaven. Maar er zijn ook heel veel goede initiatieven vanuit het christendom, die we vaker moeten laten zien. Inspiratiebron was duidelijk Merlijn Twaalfhoven. Hij is componist en cultureel ondernemer. In vaak grootschalige projecten op bijzondere plekken brengt hij kunst in verband met de samenleving. Hij werkt op conflictrijke plekken. Zo heeft hij in het verdeelde Cyprus 400 Turkse en Griekse musici samen in een concert gebracht, vanaf daken aan weerzijden van de bufferzone. Misschien kan muziek een bijdrage aan de vrede leveren? Aan het eind van het debat liet hij alle aanwezigen een klank voortbrengen, die vervolgens op elkaar moest worden afgestemd. Dat lukte wonderwel. Deze sessie sloot af met een volledige afstemming in een bijna mystieke stilte. Fred Kok

Wake

Veelal waren de aanwezigen het met elkaar eens. Mensen staan er weinig bij stil dat grondstoffen ergens vandaan komen. Vaak zijn het ‘foute’ grondstoffen die of vervuilend zijn voor het milieu of met behulp van ‘moderne’ slavernij zijn ontstaan. Conflictvrije grondstoffen lijken niet te bestaan. En denk je milieuvriendelijk te rijden, dan blijkt de accu te bestaan uit

Ruim 70 mensen waren naar het Stadhuisplein van Leiden gekomen om op de Internationale Dag van de Vrede met elkaar stil te staan bij de talloze slachtoffers van de wereldwijde jacht op grondstoffen. Deze stille getuigenis werd onderbroken met een woord van bezinning, met djembé-spel, met gebed. Er heerste een ingetogen sfeer en het was goed, dat een groot aantal Franstalige Afrikanen aanwezig was. Voorbijgangers werden uitgenodigd om zich

aan te sluiten en menigeen nam deze uitnodiging aan. Naar we hopen draagt het thema ‘Grondstof tot nadenken’ ertoe bij, dat we met elkaar bewerkstelligen dat de mensen uit Congo, die in de mijnen werken een betere toekomst tegemoet gaan. Regina Krowinkel

Dag van Respect Op 8 november 2012 is het de nationale Dag van Respect. Op meer dan 3000 basisscholen door heel Nederland wordt op die dag bijzondere aandacht besteed aan het begrip respect. De landelijke stichting heeft hiervoor materiaal ontworpen, dat via de website www. dagvanrespect gedownload kan worden. In Leiden wordt in goed overleg met schoolbesturen en -directies hieraan dit jaar weer extra aandacht besteed. Naast het landelijke materiaal worden er gastlessen aangeboden door bekende Leidenaars en zijn er ‘dialoogtafels’ voor kinderen en ouderen mogelijk. Daarnaast wil de enthousiaste werkgroep van mensen uit de kerken en gemeente samen met de vertegenwoordigers van de scholen een uitwisseling op gang brengen tussen de scholen, zodat er een beeld ontstaat van wat er in Leiden allemaal aan dit thema wordt gedaan.

Leids Kerkblad | 7

du Prie BOUW & ONTWIKKELING B.V.

Ichthus

Boekhandel

ADMIRAAL BANCKERTWEG 23 LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

BijBels, Boeken en muziek www.ichthusboekhandel.nl hooigracht 35

REDKEN 2312 kne leiden korevaarstraat 2 • leiden • Telefoon: 071-5147061 AMBASSADOR postbus 164

Bent ook benieuwd hoe ons Bent u u ook benieuwd hoe ons uitvaartcentrum er uit ziet? vernieuwde uitvaartcentrum Dat was pas een mooie uitvaart. er uit ziet? U bent van harte welkom Maar hoe regel je zoiets? bij Monuta Van der Luit. U bent van harte welkom Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. zetten onze deuren open of bel ons voor een afspraak. Kijk op monuta.nlWij bij Monuta Van der Luit. op zaterdag 27 oktober Wij zetten onze deuren open van op zaterdag 27 oktober 13.00 tot 16.00 uur.van Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.

2300 ad leiden telefoon 071 514 32 44 telefax 071 514 35 49 e-mail [email protected] BOUW & ONTWIKKELING B.V.

Rhijnhof - centrum voor du Prie en cremeren begraven an

ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

13.00 tot 16.00 uur.

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

Bel 071 - 521 32 31

Monuta Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden

Monuta Van der Luit. We zijn 24 uur Bel 071 - 573 08 30 per dag bereikbaar op& 071 Monuta ‘t Leidse Huys Soek - 521 32 31. Ook als u niet bij ons verzekerd bent. Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl U kunt ons bezoeken aan de Willem de Zwijgerlaan 179 te Leiden. Kijk ook op www.monuta.nl.

Dat was pas een mooie uitvaart. Maar hoe regel je zoiets?

ZAALBERG

Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.

***

makelaardij

8

Lid LMV

Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47

Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.

“Rijks beëdigd makelaar”

Bel 071 - 573 08www.zaalbergmakelaardij.nl 30 web:

Monuta ‘t Leidse Huys & Soek email: [email protected] Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl

***

voor vergaderingen, recepties, cursussen, bijeenkomsten e.d.

***

BoekhandelLMV makelaardij

Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47

BijBels, Boeken en muziek - snelle transactie - snelle taxaties - scherpe tarieven

www.ichthusboekhandel.nl “Rijks beëdigd makelaar” korevaarstraat 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061 web: www.zaalbergmakelaardij.nl email: [email protected]

LAAN TE RHIJNHOF 2332 HZ LEIDEN TEL. 071 532 06 09 FAX 071 532 04 48

Beheerder : R. van Heyningen Watermolen 1, 2317 ST Leiden Tel. 071 - 52 128 58

met recht van koop

Openingstijden kantoor in het Poortgebouw BARNING PIANO’S sinds 1921 Fournituren DMC splitzijden Babykleding op werkdagen van 09.00 tot 16.00 uur Rijkstraatweg 22d, 2171 AL Sassenheim e-mail: [email protected] www.barning.com website: www.rhijnhof.nl

Verhuur van zaalruimte

voor vergaderingen, recepties, Setterlady / Setterlaine damesmode cursussen, bijeenkomsten e.d. Hollandia / Ten Cate ondermode

Beheerder : R. van Heyningen Leiden Tel. 071 - 52 128 58

Kerk en Theologie

1, 5123578 2317 ST Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Watermolen Leiden, Tel. (071)

n Ichthus r da mee ar

ja Al Boekhandel

. 8 8

35 hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden AMBASSADOR B i j B epostbus l s ,164 Boeken en muziek 2300 ad leiden telefoon www.ichthusboekhandel.nl 071 514 32 44 telefax 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061 korevaarstraat www.baartbv.nl 071 514 35 49 e-mail | Leids Kerkblad [email protected]

HAARHUIS VA N TO N G E R E N

Fournituren DMC splitzijden Babykleding

Kappersbenodigdheden Pruiken - Toupets Breestraat 32 Leiden Telefoon 071-5125212

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

BOUW & ONTWIKKELING B.V. ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

IchthusLid ZAALBERG

***

mogelijkheden voor begraven en as-bestemmingen. Verhuur van zaalruimte

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

Monuta Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden

d eer r Al m35 jaa

hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden AMBASSADOR postbus 164 recht van koop 2300 admet leiden BARNING PIANO’S sinds 1921 telefoon Al meer dan 100 jaar Rhijnhof een bijzondere 071 514 32is22d, 44 Rijkstraatweg 2171 AL Sassenheim begraafplaats met een prachtige natuur. telefax www.barning.com Het nieuwe071 gedeelte 514 35met 49 mooi aangelegde vijvers en hagen kwam in 2010 gereed. e-mail De begraafplaats biedt een ruime keuze aan [email protected]

- snelle transactie Bel 071 - 521 32 31 - snelle taxaties - scherpe tarieven

du Prie

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

web: www.zaalbergmakelaardij.nl email: [email protected]

Spreken over God

Setterlady / Setterlaine damesmode Dijkmanschans 198 ZoeTermeerJilles de Klerk Hollandia / Ten Cate Vorig jaarondermode promoveerde

Telefoon 079-3312993 Onderbrekingen: het begrip metaforis

Restauratie / Renovatie / Utiliteitsbouw / Woningbouw [email protected]

www.haarhuisvantongeren.nl Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Leiden, Tel. (071) 5123578 Eberhard Jüngel? Dat is niet echt een bekende naam.

HAARHUIS

Kerken in Leiden Parochie Heilige Petrus en Paulus Op zaterdag 6 oktober werd de nieuwe fusieparochie voor Leiden en ommelanden gewijd door bisschop Mgr. J.H.J. van den Hende, bisschop van Rotterdam. Protestantse vragen bij een Katholieke fusie: Ad Alblas in gesprek met Wilbert van Erp, vicevoorzitter van het kerkbestuur

Wat was de aanleiding voor de fusie van deze acht parochies? Allereerst neemt het aantal priesters af. Dat heeft ingrijpende gevolgen. In een rooms-katholieke viering is alleen de gewijde priester tot het sacrament van de eucharistie bevoegd. Er zijn ook pastorale werkers, maar die wil de Kerk niet overal op inzetten. Zij richten zich met name op het pastoraat. Daarbij neemt het aantal bezoekers van de vieringen af. Het landelijk gemiddelde ligt op ongeveer 10% van de gedoopte katholieken. Degenen die wel ter kerke gaan zijn vrij trouw en velen zijn verknocht aan hun eigen kerkgebouw. De nieuwe parochie heeft momenteel nog 11 kerkgebouwen in gebruik. Verdere sanering zal op den duur noodzakelijk zijn. Hoe komt een fusie van parochies tot stand? Het besluit tot een fusie wordt genomen door de bisschop. Hij laat zich hiervoor goed informeren door de betrokkenen en weet dat hij het niet alle betrokkenen naar de zin kan maken. Een commissie ter plaatse wordt belast met de voorbereidingen. Bij de start van de parochie werd ook het pastorale team en het kerkbestuur geïnstalleerd. De installatie van de beide pastoors was het meest uitgebreid, met een geloofsbelijdenis en belofte van trouw aan de paus en de bisschoppen. Ook de diaken en beide pastorale werkers deden hun belofte en ontvingen een zegen van de bisschop. Wat is de winst van de fusie? Vooral in bestuurlijk opzicht komt er heel wat energie vrij. In plaats van alle onderscheiden parochiebesturen is er nu nog één bestuur voor alle parochies. Dat betekent heel wat minder vergaderen.

Ook is de hoop dat het nieuwe bestuur slagvaardiger zal kunnen optreden bij volgende stappen om vieringen te blijven houden en de Kerk aantrekkelijk te houden voor de gelovigen. Het doel is om met nieuw elan het geloof te beleven en uit te dragen. Daarnaast ook om het slinkende kader effectief in te zetten en het slinkend aantal gelovigen toch een aanbod te geven waarin de Blijde Boodschap doorklinkt. Wat gaan de parochianen merken van de fusie? Eigenlijk niets. Er is reeds enige tijd vermindering van vieringen op zondag-

morgen. In sommige parochies was er al eens in de veertien dagen een eucharistieviering, in andere is dat tegelijk met de fusie ingegaan. Gelovigen kunnen dan een viering op zaterdagavond bijwonen of op zondagmorgen naar een andere parochie gaan. Omdat mensen hun eigen band met en voorkeur voor de verschillende voorgangers hebben, wordt nu gepubliceerd wie voor zal gaan in de viering. Daarnaast worden er ook lekenvieringen gehouden. Daarin gaat een daartoe opgeleid parochielid voor in de gebedsdienst en houdt de preek. Er is dan geen eucharistie. In een aantal Leidse parochies wordt dat gewaardeerd,

terwijl dit in andere parochies afgewezen wordt. De vorm van de Woord- en Communieviering waarin de heilige Maaltijd wordt gevierd met hostie die tevoren door een gewijd priester is geconsecreerd wordt door de bisschop minder wenselijk geacht. Hoe is de parochie te karakteriseren? Er zijn dorpsparochies bij, Leiderdorp, Stompwijk, Zoeterwoude. Die verschillen van de stadsparochies. Binnen Leiden zijn er verschillen tussen meer ‘rekkelijken’ en ‘preciezen’. De onderscheiden kleuren worden vooral bepaald door de pastoor, die niet zoals bij Protestanten door de gemeente gekozen, maar door de bisschop wordt aangesteld. De geloofsgemeenschappen hebben ook een eigen nestgeur, waarbij het kerkgebouw een belangrijke rol speelt. Hoe staat de nieuwe parochie in de oecumene? De missionaire gerichtheid is een belangrijk speerpunt en daarbij doen we waar mogelijk graag samen. Zoals in het diaconale werk door de katholieke diaconale werker Ton Snepvangers. Daarbij zouden we gezamenlijk meer stelling kunnen nemen in het maatschappelijk debat, zoals bijvoorbeeld over de zondagsrust en de moslimhaat. De parochie maakt deel uit van de Leidse Raad van Kerken en heeft statutair twee leden in het dagelijks bestuur, om mee invulling te geven aan de samenwerking van de katholieke en protestantse kerken.

Leids Kerkblad | 9

Diaconie Secretariaat: Coördinator: Diaconaal werker: Redactie diaconie-pagina: Bankrekeningnrs: Website: Stichting Hofjes Hervormde Diaconie:

Stilte en tromgeroffel voor vrede

Op vrijdagmiddag 21 september stonden meer dan 70 mensen een uur lang stil op het Stadhuisplein, om met elkaar te overdenken hoe we de vrede op onze aarde gestalte kunnen geven. Bruiloftsgasten wierpen een blik op ons, voorbijgangers bleven even staan, namen een flyer mee, of sloten aan bij de kring. De Leidse voorbereidingsgroep van de Vredeswake 2012 koos voor het motto: ‘Grondstof tot nadenken’ en spitste de problematiek toe op de situatie in Congo en de voortdurende conflicten daar rond het delven van grondstoffen, zoals coltan dat in mobiele telefoons, laptops en computers zit. We gebruiken die gedachteloos, maar

10 | Leids Kerkblad

De Bakkerij, Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, [email protected] Ton Snepvangers, [email protected] Jacqueline Schoonwater, [email protected] Henriëtte van den Broek, [email protected] 97065 t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden; 7820129 t.n.v. Vrienden van De Bakkerij www.debakkerijleiden.nl Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, [email protected]

realiseren we ons wel wat alleen al het winnen van coltan kost aan schending van mensenrechten, verkrachtingen, verminkingen en doden? Namens de Werkgroepen ZWO en MOV van de protestantse en rooms-katholieke diaconie stak John Bioch een kaars aan. Aan de politiek, de energiebedrijven en ons als consumenten vroeg hij om na te denken: wat mag jouw mobieltje kosten? Hij vroeg om betrokkenheid bij de situatie in de conflictgebieden en om in actie te komen voor de vrede. Vrede is geen ver-van-mijn-bed show. Je kunt je ogen niet sluiten voor oorlog en geweld. Grondstoffen moeten niet langer grond zijn voor conflict, maar wereldwijd een bron van vrede. Inspirerend tromgeroffel op de djembé van Mwanjay uit de Congo werd afgewisseld door een gedicht en een oecumenisch vredesgebed. Ton Snepvangers van De Bakkerij belichtte expliciet de noodsituatie in Congo, waar de enorme rijkdom aan grondstoffen van zegen tot vloek werd. Hij riep op om de grondstoffen op een menswaardiger manier te delven en te zoeken naar groene alternatieven. Om de opbrengst van delfstoffen niet te gebruiken voor wapens, maar voor armoedebestrijding. Zo stonden we -ook hand in handsamen stil bij de slachtoffers, als teken van verzoening, de zorgen delend. En intussen vlogen (vredes?) duiven om ons heen....

Nieuwe conciërge in De Bakkerij Per 1 augustus is Jan van Houwelingen aangesteld als nieuwe conciërge van De Bakkerij. In de maanden juni en juli was hij al een aantal dagen in het pand om vast te wennen aan zijn nieuwe werkomgeving en om ingewerkt te worden. Ruim 38 jaar stond Jan van Houwelingen in een fotozaak, tot daar door de verslechterende economische situatie een eind aan kwam. Via een gouden tip kwam hij in contact met De Bakkerij. Hij had er wel eens van gehoord, wanneer er voor gecollecteerd werd in het Groene Kerkje in Oegstgeest. Het conciërgewerk trok hem aan en nu hij er sinds kort werkt leert hij De Bakkerij van binnenuit kennen. De eerste week dacht hij dat het niets zou worden: ál die mensen en ál die organisaties. Nu hij ze langzamerhand kent valt het mee en voelt hij zich thuis. ‘Het werk is leuker dan in de winkel en geen dag is hetzelfde. Het gebouw openen, koffie zetten, zalen in orde maken, invallen aan de balie, schoonmaken, verven en opknappen,

ramen sluiten, lichten uitdoen, klusjes,… eigenlijk ben ik een duvelstoejager!’ Jan van Houwelingen is 58 jaar en woont met zijn vrouw en dochter in Oegstgeest. Zijn drie zonen zijn het huis al uit.

Diaconie Bericht in nieuw jasje Een dezer dagen verschijnt Diaconie Bericht 39, voor het eerst in full-colour! Dat bleek heel goed te realiseren. De extra kosten voor een oplage in kleur

Leiden ZW, de Vredeswake en nog veel meer. Het eerste nummer in kleur ligt in de kerken en is ook verkrijgbaar in De Bakkerij.

Opvanghuis voor de DFA!

zijn te verwaarlozen in vergelijking met de vroegere uitgave in zwart-wit. Daarentegen zijn de mogelijkheden voor de opmaak enorm uitgebreid. Met ingang van dit nieuwe nummer is de opmaak voortaan geheel in handen van Ton Snepvangers. Henriëtte van den Broek doet na 20 jaar redactie voeren graag een stapje terug, maar blijft wel teksten schrijven en foto’s aanleveren. Hopelijk valt het Diaconie Bericht nieuwe stijl bij u in de smaak. U vindt in dit nummer weer veel informatie over het diaconale werk in en buiten De Bakkerij. Zoals: de Diaconie Franstalige Afrikanen, M25 Leiden en de regio, berichten uit Kinshasa en Eritrea, de Commissie Individuele Hulp, Straatpastoraat Leiden, berichten uit Roemenië, een buurtonderzoek in

Binnenkort gaat het eerste opvanghuis van de Diaconie Franstalige Afrikanen (DFA) open. Het huis heeft de naam Mikaazi ya Imani gekregen, Swahili voor: Huis van herwonnen geloof en vertrouwen. Het is een plek waar mensen een gastvrij onthaal vinden, even op adem kunnen komen en het geloof en vertrouwen in zichzelf en hun medemens kunnen hervinden. Na uitvoerig overleg is Woningbouwcorporatie De Sleutels bereid gevonden de woning tegen een diaconale prijs te verhuren. Vier cliënten kunnen er tijdelijk onderdak vinden. Daarnaast zal een vrijwillige medewerker van de DFA zijn vaste intrek nemen in het pand, met het oog op de opvang van de gasten, het dagelijks beheer en de goede contacten met de omwonenden. U hoort er meer over.

Uitbreiding Casa Diaconala begonnen Eind juli is begonnen met de aanbouw van de nieuwe vleugel van het bejaardenhuis Casa Diaconala in Targu Mures in Roemenië. Een deel van de tuin van

het ernaast gelegen kinderhuis Lidiahome werd uitgegraven voor de fundering. Met de winter in aantocht, waarin het wel 20 graden kan vriezen, wordt er nu hard gewerkt om een en ander klaar te maken. Het is de bedoeling dat het huis straks plaats biedt aan 65 bejaarden en dat het daarmee verder kan zonder structurele financiële steun vanuit het buitenland. De Leidse Stichting De Carolusgulden droeg € 100.000,00 bij voor de verbouwing.

Diaconaal weekend Tijdens het Diaconaal weekend op 10 en 11 november wordt tijdens de zondagsvieringen in protestantse en roomskatholieke kerken in Leiden aandacht besteed aan de Diaconie Franstalige Afrikanen. Speciaal aan de opening van het opvanghuis Mikaazi ya Imani. Kerkgangers kunnen in een Afrikaanse taal, het Swahili of Lingala, een welkomstkaartje sturen aan de nieuwe bewoners. In de kindernevendiensten wordt aan de kinderen gevraagd om een tekening of schilderij te maken ter opfleuring van Imani.

Aandelen Oikocredit Evenals voorgaande jaren werd er in september weer gecollecteerd voor Oikocredit. De protestantse diaconie heeft afgesproken elk jaar met de opbrengst van deze collecte twee aandelen Oikocredit (à € 200,00 per stuk) te kopen. Oikocredit zorgt ervoor dat groepen arme, ondernemende mensen in ontwikkelingslanden geld kunnen lenen. Veel voorheen kansarme mensen hebben met een door Oikocredit verstrekt (micro)krediet hun eigen onderneming opgezet en daarmee hun levensomstandigheden verbeterd. Ook particulieren kunnen aandelen Oikocredit kopen. Voor meer informatie: www.oikocredit.org

Geheim nog steeds te koop Het kleurige hardcover stripalbum Het geheim van De Bakkerij is nog steeds voor jong en oud te koop voor € 12,00 in De Bakkerij. U steunt daarmee het werk van de diaconieën. Of download het gratis voor E-book versie in PDF-formaat voor laptop, smartphone of computertablet via www.m25leiden.nl

Grootouder (m/v) gezocht Elie (6 jaar, groep 3) en Ryhan (1,5 jaar) uit Leiden ZW zijn op zoek naar een lieve opa en/of oma om één keer per week iets leuks mee te doen (speeltuin, kinderboerderij, enz.). Informatie bij Tamara Breton, Diaconie Franstalige Afrikanen in De Bakkerij, tel. 071 – 5144965 of [email protected]

Multicultikoken De volgende Multicultikookclub, voor vrouwen én mannen, is op vrijdag 30 november in het gebouw van de Narcis, Driftstraat 77 te Leiden. Wie mee wil eten is welkom tussen 18.30 en 19.00 uur. Een drie-gangenmenu kost niet meer dan € 10,00 per persoon. Opgeven vóór 20 november via: [email protected]

Taalpraktijkcoach gezocht Vluchtelingenwerk Zuid-Holland Noord (locatie Leiden) is dringend op zoek naar een taalpraktijkcoach. Als taalpraktijkcoach begeleidt u inburgeraars bij het leren kennen van de Nederlandse samenleving, het uitbreiden van hun persoonlijk netwerk, het vinden van vrijwilligerswerk of bij een andere vorm van deelname aan de maatschappij. Verder oefent u met hen de Nederlandse taal. Informatie bij Els de Kraker van Vluchtelingenwerk, tel. 071 – 5133080 of [email protected]

Leids Kerkblad | 11

Leidse Binnenstadsgemeente Predikant: ds. A. Alblas, Jac. P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, tel. spreekuur dagelijks 08.00-09.00 uur (voor spoedgevallen 0654 797 098), [email protected] Secretariaat: Nieuwstraat 20, 2312 KC Leiden Scriba: R.G. Vanhaelen, tel. 071 - 5224162 Penningmeester: mw. G.G. Betgen-Vroomans, Nijmanhof 2, 2375 WD Rijpwetering Bankrekeningnr.: 703141 t.n.v. penningmeester Binnenstadsgemeente; doel s.v.p. vermelden Wijkkerk: Hooglandse Kerk, Nieuwstraat/Middelweg Wijkgebouw: Het Hooglandsche Huys, Moriaansteeg 7, 2312 KD Leiden Website wijkgemeente: www.leidsebinnenstadsgemeente.nl Website Hooglandse Kerk: www.hooglandsekerk.com; Koster/beheerder: R. Hartsuiker, tel. 071 - 5149636, [email protected]

GEMEENTELEVEN

Dopen

vluchtplaats voor mijn pijn’ En op een strand van verlangen en van dromen ben ik verloren en gevonden en getekend door een man, een man die gelooft in wat is geweest, wat is en wat gaat komen’.

Gemeenteavond Op zondagmiddag 21 september kwamen 120 LBG’ers naar de Hooglandse Kerk voor de Gemeenteavond. In het koor stonden tafels voor de maaltijd. Er waren workshops meditatie en bibliodrama en een rondleiding door de kerk. Bij het eten dienden foto’s en voorwerpen als gespreksaanjagers, wat soms leuke resultaten opleverde. De voorzitter van de Kerkenraad gaf toelichting op het antwoord, dat de LBG aan de Algemene Kerkenraad gaf, hoe we de komende vijf jaar de PGL zien en onze plaats daarin. Het Citykerkmodel werd toegelicht.

Gemeentevisie: Citykerk

Op 26 augustus werden door de Heilige Doop verbonden met Christus en zijn gemeente: Tomothy Ngozi Duru, zoon van Haiko & Judith Meelis; Davita, dochter van Cher & Dave Muller; Annelotte Emma Josephine, dochter van Fred & Wendy PrakkenScherpenzeel; Vince, zoon van Sjaak & Arianne Scheffer-Dijkstra. Het ging over het revolutionaire karakter van de doop. De doop zet alles op z’n kop, wrikt vastgeroeste patronen los, doorbreekt grenzen, verandert de wereld.

Overleden

Grondig is doorgesproken over de door de AK gestelde vragen hoe we kerk in Leiden willen zijn. We ontdekten dat de subtitel ‘Open geloofsgemeenschap’ voor de LBG sleets is geworden. En zochten een korte aanduiding voor hetzelfde en méér en kwamen zo op het landelijk gebruikte woord Citykerk als ‘kerk voor de stad’. Dat is dezelfde open geloofsgemeenschap maar uitgebreid met activiteiten in de culturele en sociale sfeer waarbij de LBG in het ‘hart van de stad’ extra mogelijkheden heeft.

12 | Leids Kerkblad

Op 8 september overleed na een diep doorleefd afscheid Peter van Es. Hij woonde aan de Kapteynstraat en werd 54 jaar. ‘Moedig, dapper en kwetsbaar is Peter zijn nieuwe weg ingegaan’, schreven zijn vrouw Liesbeth en zoon Douwe bij het bericht van zijn heengaan. Novalis’ woorden typeren hem: ‘Aanraking is scheiding en verbinding tegelijk’. Op 12 september werd onder grote belangstelling de afscheidsdienst gehouden in het Hoogkoor van de Hooglandse Kerk. Peter schreef dit gedicht: ‘Ik weet mijzelf een veilig teken te zijn door mijn huis te scheppen naar wie ik ben en de vorm daarmee, te midden van teveel verwachten en teveel hoop, een

Op 21 september overleed aan de gevolgen van een herseninfarct Johanna van Kampenhout-van der Reijden. Annie woonde aan de Haarlemmerweg en werd 83 jaar. ‘Stil ben je van ons heengegaan, je hebt altijd voor ons klaargestaan, geborgenheid en liefde heb je ons gegeven …’ schreef de familie bij haar heengaan. Haar man Wout, dochter Anneke en schoonzoon Martin en kleinzoon Micha met zijn vrouw Manon waren bij haar in haar laatste dagen en namen op indrukwekkende wijze deel aan ‘het afscheidsgebed’. Tijdens de dienst in de Hooglandse Kerk lazen we uit haar lievelingsboek Job en bij het afscheid ontving haar man het ‘houten kruisje’ dat zij tijdens haar leven zo veel had uitgedeeld; namens haar zogezegd. We wensen de families in hun rouw kracht en troost en voor hun voortgaande leven warmte, hoop en liefde toe.

Kerkveiling Op 27 oktober bent u uitgenodigd bij de grote Kerkveiling voor de verwarming in de Hooglandse Kerk. Om 14.00 uur is de kerk open en een uur later valt de eerste klap van de veilinghamer! Bijzondere items worden geveild zoals drie bronzen sculpturen, een diner bij kaarslicht in de Hooglandse Kerk, verjaarsdagspakketten, een overnachting in een B&B en andere goederen en diensten. U kunt bij de verkooptafel een voor deze gelegenheid

vervaardigde houten stoof aanschaffen van onze houtkunstenaar Kees Zaalberg. Hopelijk zien wij u dan! Informatie op www.leidsebinnenstadsgemeente.nl.

Nieuwe dominees Twee gemeenteleden werden bevestigd tot dominee. Op 23 september ontving Rianne de Reus het ambt in de gemeente van Domburg, waarheen zij ook verhuisde. Zij was tijdens haar studieperiode lector, notulist van de Kerkenraad en ging voor in onze diensten. Op 7 oktober ontving Pieter Nauta het ambt van predikant. Hij werkt als pastor in opdracht van de stichting Pieter van Foreest voor verzorgingshuizen in ’s-Gravenzande. Hij blijft in Leiden wonen en LBG-lid. Pieter gaf catechese in onze wijk en was later jeugdwerker in Zuidwest. Ook hij ging voor in onze diensten.

Kerkveiling Op 27 oktober bent u uitgenodigd bij de grote Kerkveiling voor de verwarming in de Hooglandse Kerk. Om 14.00 uur is de kerk open en een uur later valt de eerste klap van de veilinghamer! Bijzondere items worden geveild zoals drie bronzen sculpturen, een diner bij kaarslicht in de Hooglandse Kerk, verjaarsdagspakketten, een overnachting in een B&B en andere goederen en diensten. U kunt bij de verkooptafel een voor deze gelegenheid vervaardigde houten stoof aanschaffen van onze houtkunstenaar Kees Zaalberg. Hopelijk zien wij u dan! Informatie op www.leidsebinnenstadsgemeente.nl.

Huwelijk Thijs van Leeuwen en Patricia Sekhuis gaven op 4 september hun jawoord op het stadhuis. Daarna reed het paar in een koets naar de Hooglandse Kerk, waar de dienst werd geleid door Arnold Vroomans met een overwe-

ging uit het indrukwekkende gedeelte over de liefde in 1 Korintiërs 13. Ze zijn naar Leiden verhuisd en wonen regelmatig de dienst bij. Wij wensen hen veel geluk en Gods zegen.

LEREN Bewust geloven De aanmeldingen voor de kring komen op gang. De serie van tien avonden gaat na Kerst van start, maar aanmeldingen ontvang ik graag voor het einde van de maand, zodat we een goede planning kunnen maken. Informatie bij de wijkpredikant.

Bijbelse kernfiguren Op 1 oktober ontmoetten we Johannes, de ziener van Patmos. Wat hij in een soort waak/droom toestand zag, is een soort tweede werkelijkheid die de tastbare realiteit omvat en toelicht. Op 1 november leeft één van de groepsleden zich weer in een andere Bijbelse figuur in om die een uur te ‘zijn’. Nieuwe belangstellenden zijn welkom. Informatie bij de wijkpredikant.

Kerkgeschiedenis Vanuit de vraag ‘Wat betekent de

kerkgeschiedenis voor ons?’ leidt Jan den Boeft een gesprekskring op donderdagochtenden in het Hooglandsche Huys. Informatie bij hem, tel. 071 - 5132657.

Leerhuis Het Leerhuis is van start gegaan. We hebben kennisgemaakt met het Johannesevangelie. De komende avonden hopen we dieper door te dringen in de verhalen, de rol van de personages en de thematiek. Data: 9 en 30 oktober, 13 november en 4 december van 20.00-22.00 uur, Hooglandsche Huys. Matthijs de Jong, matthijsjdejong@ gmail.com.

DIENEN Diaconale Raad De Raad kwam al bij de eerste gespreksronde in grote aandachtsvelden terecht. Met de gebiedsvisie op de Zeeheldenbuurt, de Burendag, de Vredesweek, de regels in de Zorg, het Straatpastoraat, de Scheppingszondag, de Waterdragers en meer. In de Raad zitten de wijkdiakenen, jeugddiaken, ZWO-diaken en gemeenteleden, die diaconaal betrokken zijn en dat willen uitwisselen voor het diaconale bewustzijn van de gemeente.

Vieren Op de nationale bijbelzondag 28 oktober wordt de verkondiging verzorgd door dr. Matthijs de Jong, vertaler bij het Nederlands Bijbelgenootschap. Hij stelt de vraag aan de orde wat ‘waarheid’ is… Het bijbelse antwoord is: ‘leven in Gods nabijheid’. Dat gaat hij uitleggen aan de hand van psalmen en teksten uit het Johannes-evangelie. Op zondag 4 november lezen we één van de indringende brieven uit Openbaring aan de gelovigen in Filadelfia onder het thema: ‘Ik heb voor u een deur open gezet, die niemand kan sluiten. Na de Woorddienst vieren we de heilige Doop. Op zondag 11 november lezen we nóg een brief, dit keer aan de gemeente van Laodicea, met als thema: ‘Ik sta aan de deur en ik klop’. De Leidse Cantorij onder leiding van Hans Brons verleent medewerking aan deze dienst. Om 19.00 uur is de vesper van het Binnenstadscluster in de Hooglandse Kerk. De drie koren van de clusterkerken verlenen hun medewerking, apart en gezamenlijk. De predikanten Alblas, Van den Berg en Jacobs belichten ieder een aspect van het gekozen thema: ‘kerk in de stad’. Na afloop is er ontmoeting. Op zondag 18 november gaat dominee René Venema van de Vredeskerk voor in onze dienst. Op 25 november is de laatste zondag van het kerkelijk jaar. De lezing gaat over hoe het met de doden verder gaat… onder het thema: ‘waar zijn ze?’ We kijken dan ver vooruit, zo ver als onze horizon reikt en richten ons op wat we hopen: het wederkomen van Christus als koning van alle tijden en plaatsen. Daarbij is de gedachtenismaaltijd onmisbaar en bij dat Heilig Avondmaal gedenken we de overleden gemeenteleden, in het bijzonder die van het afgelopen jaar. De eerste Adventzondag is op 2 december. We volgen dit jaar het Evangelie van Lucas met aandacht voor de bekende ‘kerst-momenten’. Op deze zondag zien we priester Zacharias de tempel binnengaan en als hij naar buiten komt ziet iedereen dat hij ‘iets’ gezien heeft. Het thema is de vraag van de priester: ‘hoe kan ik weten of het waar is?’ De Leidse Cantorij verleent muzikale medewerking aan deze dienst Op 9 december gebeurt er iets bijzonders in Nazareth. De engel was op bezoek bij Maria. Het thema is ontleend aan de uitspraak: ‘Hij zal de zoon van de Allerhoogste worden genoemd’ . Op 16 december klinkt er een lied in Juda. Het komt bekend voor maar wordt zó bijzonder gezongen, alsof oude tijden terug keren, mooier dan ooit gedacht. Het thema is: ‘over de grote dingen van de Machtige’.

Leids Kerkblad | 13

Leidse Studenten Ekklesia Secretariaat: Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, 071 - 5134558, [email protected], www.ekklesia.leidenuniv.nl, www.ekklesialeiden.nl Studentenpastores: drs. Elise Woertman (RK), 06 - 45100439, [email protected]; ds. Rob van Waarde (PKN), 06 - 41935997, [email protected] Participantenpastores: ds. Christiane van den Berg-Seiffert (PKN), 071-5125137, [email protected] ds. Henk Schouten (PKN), 071-5218723, [email protected] drs. Jac van der Hoeven (RK), 071-5224801, [email protected] Rekeningnummers: Voor lidmaatschap LSE en vrijwillige bijdragen: 4819829 t.n.v. Vereniging LSE Voor diaconaat: 3313366 t.n.v. Stichting Diac. Fonds LSE Vereniging LSE: Amos Kater, [email protected], Marga Bakker, vicevoorzitter, [email protected]; Wim Schouten, [email protected], Johan de Groot, [email protected]

HOOGLANDSE VIERINGEN Iedere zondag is er om 11.45 uur een oecumenische viering van de Leidse Studenten Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Deze vieringen worden niet alleen door studenten bezocht, maar ook door anderen die aangesproken willen worden in een taal die niet dogmatisch is, maar ook niet vrijblijvend. De diensten zijn thuis te beluisteren via www. kerkomroep.nl In oktober zetten we de diensten over de oerverhalen uit Genesis voort. Wie de eerste helft van dit boek doorleest, krijgt duidelijk het gevoel dat het daarin om heel diepe en wezenlijke aspecten van het mens-zijn gaat. Maar er is ook de andere kant van de medaille: de godsbeelden. Wat dat betreft stelt het boek ons voor problemen. Waarom vraagt God van Abraham het onmogelijke: het offeren van de zoon en daarmee van de beloofde toekomst? Het loopt uiteindelijk goed af, maar intussen hebben Abraham en Isaak angstige en onzekere uren beleeft. Waarom roept God Jacob niet ter verantwoording over zijn schandalig bedrog en geeft Hij hem op de vlucht zelfs nog zo’n prachtige droom te zien? Ten slotte: Jacobs worsteling in de nacht, met een man, een engel, God zelf? Jacob wordt gezegend, maar moet voortaan wel mank door het leven gaan. In de laatste dienst, dat is de eerste van november, wordt deze problematiek verbonden met de jaarlijkse Allerzielenviering. De laatste drie zondagen van het kerkelijk jaar zullen aan het thema ‘tragiek’ gewijd zijn: de tragiek van het onbegrip (Pater Damiaan), de tragiek van de tweespalt (de profeet, verzet tegen je roeping), en de tragiek van het onontkoombare. In de periode van Advent komen enkele geboorteverhalen uit de Bijbel aan de orde.

14 | Leids Kerkblad

Debora van den Brom, Emma Fenneke Maria Clignett, Lenthe Aletta Dideke Haartsen, Milou Janneke de Man en Florian Paulus Gerardus van Roon.

ACTIVITEITEN VOOR STUDENTEN

Intrededienst Christiane van den Berg als predikant voor participanten In een drukbezochte en inspirerende dienst in de Hooglandse Kerk is op 16 september drs. Christiane van den Berg-Seiffert door ds. Henk Schouten bevestigd als predikant. Zij vervult de vacature van participantenpastor bij de Leidse Studenten Ekklesia. Tot de zomer van 2014 zal zij, vanwege haar promotieonderzoek, in haar werk worden bijgestaan door ds. Henk Schouten en pastor Jac. van der Hoeven. Op de foto is te zien hoe haar moeder, emerituspredikant in Duitsland, haar dochter de handen oplegt. Naast ds. Henk Schouten, werd de handoplegging eveneens verricht door haar oud-collega uit de Laakkapel in Den Haag, en door Ronald Meester, laatstelijk voorzitter van de beroepingscommissie.

Doopdienst 9 september In een feestelijke dienst in de Hooglandse kerk zijn vijf kinderen gedoopt: Sara

Meditatieve viering - in de sfeer van Taizé Elke laatste woensdagavond van de maand is er een meditatieve viering op Rapenburg 100, voor wie behoefte heeft aan inspiratie, stilte, even op adem komen. In de viering maken we gebruik van de meditatieve liederen van Taizé, een klooster in Frankrijk waar jaarlijks tienduizenden jongeren naartoe komen. We beginnen voor wie wil met een gezamenlijke maaltijd. Data: woensdagen 31 oktober en 28 november, 18.00 uur maaltijd, 20.30 uur viering. Begeleiding en aanmelding (voor het eten): Elise Woertman ([email protected])

ACIVITEITEN VOOR PARTICIPANTEN ZIN in werk Op 29 oktober begint de tweede serie van drie maandagavonden over ZIN. Dit keer gaat het over ‘ZIN in werk’. Deze avonden zijn afzonderlijk of als serie te volgen. De bijeenkomsten zijn interactief van aard. De deelnemers nemen actief deel door gesprek, een aandachtsoefening en een werkvorm. Uiteraard wordt ieders privacy gerespecteerd. Deze serie Werk wordt begeleid door Maarten Stoffers, coach en trainer. - maandag 29 oktober: Dienstbaarheid, als brug tussen spiritualiteit en klantgerichtheid; - maandag 5 november: Win-win in werk; - maandag 12 november: Werk als weg voor persoonlijke en spiritu-

Agenda ele ontwikkeling. Locatie: Rapenburg 100, 20.00-22.00 uur; opgeven bij voorkeur vooraf via e-mail: [email protected] Maximaal 20 deelnemers per avond. Gratis voor leden van de Vereniging LSE, voor anderen € 5,00 per avond. Zie voor meer informatie de flyer en de Hooglandse Nieuwe van september.

ACTIVITEITEN VOOR IEDEREEN Is de ziel ter ziele? - gedachten over de ziel In de serie maandagavondlezingen organiseert de LSE een drietal lezingen onder de titel: De ziel ter ziele? In de dagelijkse omgangstaal gebruiken we regelmatig het woord ziel. Welke betekenissen geven we eraan? Is er nog plaats voor de ziel na de discussie over het brein? Vanuit drie verschillende gezichtspunten wordt het thema De ziel aan de orde gesteld. Op 29 oktober spreekt dr. Gerard Visser (hoofddocent cultuurfilosofie aan de Universiteit Leiden) over De ziel in de filosofie. Op 12 november bespreekt prof. dr. Matthias Smalbrugge (hoogleraar Europese cultuur en Christendom aan de VU te Amsterdam) De ziel in de moderne literatuur. Ten slotte zal op 26 november onze bekende voorganger Huib Godding met ons bespreken De ziel in de Bijbel en de theologie. De lezingen (met discussie) worden gehouden in het Bonaventura-college, Burggravenlaan 2 (ingang Kernstraat), Leiden. Aanvang 20.00 uur. Toegang vrij.

De zondagse vieringen zijn altijd in de Hooglandse Kerk, Middelweg 2, Leiden zondag 21 oktober, 11.45 uur ds. Christiane Berkvens - Het offer van Isaak zondag 28 oktober, 11,45 uur ds. Christiane van den Berg - De Jakobsladder maandag 29 oktober, 20.00 uur, Burggravenlaan 2 De ziel in de filosofie - dr. Gerard Visser maandag 29 oktober, 20.00 uur, Rapenburg 100 ‘Dienstbaarheid, als brug tussen spiritualiteit en klantgerichtheid’ Maarten Stoffers zondag 4 november, 11.45 uur Huib Godding - Allerzielen - Pniël maandag 5 november, 20.00 uur, Rapenburg 100 ‘Win-win in werk’ - Maarten Stoffers zondag 11 november, 11,45 uur ds. Christiane Berkvens - De tragiek van het onbegrip maandag 12 november, 20.00 uur, Burggravenlaan 2 De ziel in de literatuur - prof. dr. Matthias Smalbrugge maandag 12 november, 20.00 uur, Rapenburg 100 ‘Werk als weg voor persoonlijke en spirituele ontwikkeling’ - Maarten Stoffers zondag 18 november, 11,45 uur pastor Elise Woertman - De tragiek van de tweespalt zondag 25 november, 11 45 uur pastor Corine van der Loos - De tragiek van het onontkoombare maandag 26 november, 20.00 uur, Burggravenlaan 2 De ziel in de Bijbel en de theologie - Huib Godding zondag 2 december, 11.45 uur ds. Christiane Berkvens - Geboren worden zondag 9 december, 11.45 uur ds. Rob van Waarde - De geboorte van Samuël zondag 16 december, 11.45 uur ds. Henk Schouten - Anna en Joachim

Cluster Binnenstad Contactadres: dhr C. van Vliet - e-mail: [email protected]

GEZAMENLIJKE VESPER van het Binnenstadscluster op 11 november om 19.00 uur in de Hooglandse Kerk thema: ‘Kerk in de stad’ m.m.v. drie koren en voorgangers Op 12 september was ik in het kader van het Netwerk Citykerken Nederland (NCN) te gast in de Oude Kerk - midden in het rosse hart van Amsterdam. ‘Wat een prachtige kerk! En wat een afmetingen’. Het gebouw is van een stichting en de Oude Kerkgemeente heeft met deze stichting afgesproken dat zij de kerk mogen gebruiken op zondagmorgen, -avond en op woensdagavond. De Oude Kerkgemeente is best wel vooruitstrevend. De liturgie wordt daar in samenspraak met de predikant, de cantor en de organist voor iedere dienst samengesteld. Ze houden van een dynamische en muzikale dienst: de verschillende onderdelen worden op verschillende plaatsen in deze enorme kerk gehouden (waaronder ook altijd het Heilig Avondmaal). Iedere zondagavond hebben zij een Avondgebed; qua opzet een soort vesper. Ik vond het een leerzame ontmoeting. Binnen de diversiteit van kerk-zijn, realiseerde ik me hoe mooi ik liturgie vind - juist ook die sobere van de Marekerk. T. Jacobs

Leids Kerkblad | 15

Hervormde Marewijkgemeente Predikant: ds. T. Jacobs, Edelkarper 28, 2318 NK Leiden, tel. 071 - 8870207, [email protected] Scriba: Jan en Tineke Domburg, Loevestein 42, 2352 KP Leiderdorp, tel. 071 - 5897816, e-mail: [email protected] Penningmeester: P. Jasperse, Postbus 62, 2300 AB Leiden, tel. 071 - 5610122, [email protected] Bankrekeningnr.: 1720266 t.n.v. Hervormde MarewijkgemeenteWijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Wijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Beheerder kerk en wijkgebouw: P. Breedijk, tel. 06 - 57721473 Website: www.marekerk.nl

Op weg naar Advent In het kerkelijk jaar begeven we ons in de periode na Pinksteren. We zijn op weg naar Advent - het kerkelijk nieuw jaar. Na de zomervakantie ben ik begonnen met een prekenserie over het Bijbelboek Ezra. Het is boeiend om vanuit dit Bijbelgedeelte lijnen te trekken naar ons kerk-zijn in de 21ste eeuw. ‘Hoe kunnen wij een vitale gemeente zijn?’, is een veelgehoorde vraag de laatste tijd. Zerubbabel en Jesua zijn door God geroepen om leiding te geven aan de wederopbouw van de dienst aan de Here in Jeruzalem. Belangrijke aspecten hebben we al geleerd. Het hart van de dienst is het offer. Ook al ligt van alles nog in puin, het altaar werd als eerste hersteld. Daarnaast hebben we geleerd dat bouwen aan de kerk begint met zingen. Zingend aan de slag vanuit het offer van de verzoening!

Geboren Op 21 augustus is Christopher Jan Maarten (Christiaan) Klene geboren. Zijn ouders, Jacco en Annette (Kennedylaan 46, 2324 EW Leiden) bidden hem het volgende toe: Zegen dit kindje Heer neem het in Uw armen - wilt U het steeds maar weer - met Uw liefde warmen. Op 18 september is Loïs Jante Wolswinkel geboren (Mauritsstraat 25, 2316 SP Leiden). Herman en Riejanne schrijven: Wij zijn vol verwondering over de prachtige dochter die de Schepper van het leven aan ons heeft toevertrouwd. Op 30 september is Ruben de Hoop geboren; hij is de zoon van Marc en Annemieke (Arendshorst 131, 2317 CX Leiden). Bij het inleveren van de kopij was het geboortekaartje bij mij nog niet binnen. Alle ouders van harte gefeliciteerd met jullie kindje!

Huwelijk Het echtpaar Van Huizen-Orth (Resedastraat 9, 2313 DE Leiden) heeft op 5

16 | Leids Kerkblad

september haar 40-jarig huwelijksjubileum gevierd. Vlak voor deze datum was Margreets moeder overleden. Zo kwamen verdriet en geluk dicht bij elkaar te liggen.

Wilbert te Katwijk. De familie heeft mij gevraagd de rouwdienst te leiden. We hebben haar herdacht met de troostvolle woorden uit Johannes 14:2.

Het echtpaar d’ Haan-Bosman (Kennedylaan 15, 2324 ES Leiden) was op 24 september 60 jaar getrouwd. Naast de dankbaarheid van deze 60 jaren, was er ook het verdriet dat hun zoon er niet meer is.

Deze maand is het tweede en laatste deel van het cursusboek Geloven met het hart verschenen. Afgelopen twee jaar heb ik samen met nog vijf andere theologen dit cursusmateriaal geschreven. De cursus biedt een instrument om de kennis van Bijbel en geloofsleer op te frissen en de beleving van het geloof te verdiepen. Het is dus een vorm van volwassencatechese. In heldere taal, met oog voor deze tijd, zetten wij in dit tweede deel zeven belangrijke thema’s uiteen: de Bijbel en Bijbellezen, het gebed, de kerk, doop en avondmaal, Gods leiding in ons leven, christen-zijn in de eenentwintigste eeuw en toekomstverwachting. Ieder hoofdstuk bevat een Bijbelstudie, verwerkingsvragen en -opdrachten en verdieping op enkele onderdelen. Ook is in ieder hoofdstuk een kort leesrooster opgenomen voor persoonlijke Bijbellezing. Wij willen de lezer niet alleen informeren, maar ook aanzetten tot persoonlijke doordenking. Want juist doorleefd geloof is zo belangrijk in onze tijd. Wie weet ga ik deze cursus ook in de Marewijkgemeente geven. Al interesse? ds. Ton Jacobs

Op 29 september was het echtpaar In ‘t Veld-Smit (Martinus Nijhofflaan 30, 2343 KD Oegstgeest) 40 jaar in de echt verbonden. Wij willen hen allen hartelijk feliciteren en Gods zegen toewensen voor de toekomst. Op D.V. woensdag 12 december willen Gijs Verweij en Anika Noort hun geregistreerd partnerschap omzetten in een echt huwelijk. In een kerkdienst willen we de Here een zegen vragen over hun trouwverbond. Deze dienst begint om 11.30 uur en wordt gehouden in de Marekerk. Weet u welkom! Wij wensen Gijs & Anika en hun kinderen Jasmijn en Maxime alle goeds toe voor de toekomst.

Overleden Op donderdag 23 augustus is op 79 jarige leeftijd Wilhelm (Wim) van Rooyen overleden. Hij was geen officieel lid van onze gemeente, maar kwam wel met vaste regelmaat bij ons in de kerk. Hij ervoer de diensten bij ons als een geestelijk thuis. Ds. Steenstra, emeritus predikant van de dorpskerk te Wassenaar heeft de rouwdienst geleid. Wij wensen zijn vrouw en gezin sterkte in de Here toe. (Coebelweg 181, 2324 KZ Leiden) Op 13 september is Hendrika van de Laan op 94 jarige leeftijd overleden. Zij was een oud-gemeentelid van de Marewijkgemeente; ze woonde het laatste halfjaar in verpleeghuis De

Geloven met het hart

Gemeentedag Marekerk Zaterdag 15 september hebben we als Marewijkgemeente het kerkelijk seizoen ingeleid met een gezellige gemeentedag. Een traditie die al jaren bestaat en ook nu weer in/rond het Visser ’t Hooft lyceum heeft plaatsgevonden.

Agenda zondag 21 oktober 19.30 uur - Alphadienst zondag 28 oktober 10.00 uur - doopdienst zondag 4 november 17.00 uur - themadienst n.a.v. het Apostolicum zondag 11 november 19.00 uur - vesper in de Hooglandse Kerk samen met de Leidse Binnenstadsgemeente en de Leidse Studenten Ekklesia. Thema: ‘kerk voor de stad’ zondag 18 november 17.00 uur - themadienst n.a.v. het Apostolicum zondag 25 november Laatste zondag van het kerkelijk jaar. De overleden gemeenteleden van het afgelopen jaar zullen dan herdacht worden. In de middag hebben we buiten sportieve activiteiten gedaan, van een speurtocht voor de jeugd tot allerhande spellen en een spontaan potje trefbal voor de oudere jeugd en volwassenen. Mooi weer en een goede sfeer zorgden voor een leuke, ontspannen middag. Deze werd afgesloten met de jaarlijkse voetbalwedstrijd tussen de kerkenraad en afgezanten van de gemeente (voor de geïnteresseerden: het eindigde in een 4-4 gelijkspel). Tevens was er een boekenmarkt: gemeenteleden konden de weken voor de gemeentedag boeken, cd’s en dvd’s inleveren die op de markt verkocht zouden worden. En daar is ook goed gebruik van gemaakt; in totaal waren er 25 dozen aan materiaal verzameld, wat

Missionair Stadswerk Missionair ouderling Marewijkgemeente: Herman Paul, [email protected]

Duurzaam Kledingruilfeest in het Marehuis ‘Soms denk ik wel eens dat juist christenen in staat zijn om de dominee en de koopman van elkaar te scheiden’. Ferme taal van Eelco Fortuijn, die als directeur van GoedeWaar & Co (christelijke) consumenten bewust wil maken in zijn kledingkeuzes. Niet alleen wordt kleding gemaakt onder zware arbeidsomstandigheden in lagelonenlanden, de productie ervan brengt het milieu grote schade toe. Er zijn bijvoorbeeld 2500 liter water en zeven eetlepels zware chemicaliën nodig om één katoenen shirtje te vervaardigen. Ook de CO2-uitstoot is verontrustend hoog. Christenen hebben het rentmeesterschap, het principe dat de mens goed voor de aarde waarop hij leeft moet zorgen, hoog in het vaandel staan. Maar

zondag 2 december - eerste zondag van Advent Viering Heilig Avondmaal zondag 9 december - tweede zondag van Advent 17.00 uur - themadienst over ‘Met hart en ziel’ (tweede missionaire ronde van de PKN) zondag 16 december - derde zondag van Advent 10.00 uur – in de voorbede extra aandacht voor de zieken

een flinke boekenmarkt opleverde. Tijdens de barbecue ’s avonds werd er een veiling georganiseerd. Verschillende gemeenteleden boden iets aan, variërend van een geheel verzorgd diner tot een ritje achterop de motor. Gecombineerd met de opbrengst van de boekenmarkt is het opgehaalde bedrag

veel christenen zijn zich er nog weinig van bewust, dat zij de milieuverontreinigende kledingindustrie zelf een halt toe kunnen roepen. Niet alleen door ‘schone kleding’ aan te schaffen, maar ook door het ruilen van kledingstukken die je zelf niet meer draagt. Onder het motto ‘Weggooien is zonde, je kunt er vast een ander weer blij mee maken’ vond op vrijdag 21 september in het Marehuis een kledingruilfeest plaats. Zo’n dertig vrouwen uit de Marekerk en de Nederlands Gereformeerde Kerk (en hun vriendinnen, buurvrouwen en collega’s) hadden de kasten geplunderd en presenteerden hun overbodige kleding. Na koffie/thee met wat lekkers en een korte introductie over het belang van duurzame kleding, konden andermans kleren worden gepast. Er waren spiegels en kleding-

bestemd voor het zendingswerk van Mark & Annemarie Horst. Zo heeft de gemeentedag niet alleen een hoop gezelligheid en versterking van de onderlinge band gebracht, maar is er ook nog een bijdrage aan de zorg in Zimbabwe geleverd. Een zeer geslaagde dag! Jonathan Leenman

adviseuses aanwezig om de dames te helpen en de sfeer was gezellig en vooral heel ongedwongen. Aan het einde konden heel wat vrouwen met nieuwe kledij naar huis terugkeren en begonnen broeken, jurken en jasjes aan hun ‘tweede leven’. Esther Wolswinkel

Leids Kerkblad | 17

Maranathawijk Wijkpredikant: Kerkelijk werker: Consulent: Scriba: Bankrekening: Wijkkerk: Website: Kerkdienst op internet: Wijkcentrum Tijdelijk beheerder: Auteur niet ondertekende artikelen:

Ter nagedachtenis aan Sara Doorduin-Vreugdenhil Op 91-jarige leeftijd, de leeftijd der zeer sterken al lang bereikt, overleed op 7 september mevrouw Sara Doorduin– Vreugdenhil. Zij was al geruime tijd weduwe van Gerrit Doorduin. Lange tijd hebben zij gewoond aan de Boerhaavelaan en vonden zij hun weg naar de Maranathakerk. Na het breken van een heup en een operatie daaraan, waren haar krachten snel uitgeblust. Afkomstig uit een groot gezin in De Lier trouwde zij met Gerrit, met wie zij drie dochters en een kleinzoon kreeg. Zij runden samen een pension. Sara was een stille, lieve, meegaande vrouw met een groot en berustend geloof. Dat hielp haar door de moeilijke dingen in het leven heen. Bijvoorbeeld toen haar gehoor achteruit ging en zij daardoor steeds meer geïsoleerd werd van haar omgeving. Desondanks mocht ze graag een spelletje doen met haar kleinzoon en huishoudelijke hulp. Boven haar bed hing een bordje met de woorden van vers 2 van Psalm 121: Mijn hulp komt van de HEER die hemel en aarde gemaakt heeft. In de afscheidsdienst overdachten we dit reislied. Met name het eerste vers, ‘Ik sla mijn ogen op naar de bergen’, bleek in deze situatie herkenbaar en troostvol. Moge de Nabije hen die Sara Doorduin zullen moeten missen, bijstaan en inspireren om het leven verder zonder haar te leven.

Vitalisatie In de bijlage bij het vorige kerkblad hebt u alles kunnen lezen over het traject dat de Algemene Kerkenraad is ingegaan om te onderzoeken hoe de Protestantse Gemeente te Leiden toekomstperspectief kan krijgen. Dat

18 | Leids Kerkblad

vacant Mario Boelen, tel. 06 - 5190 3576, e-mail [email protected] dr. G.J. Venema (Vredeskerkgemeente, gegevens: zie aldaar) Bas van Velzen; Coornhertstraat 7, tel. 071 - 5132551, e-mail [email protected] 240776, t.n.v. Protestantse Maranathawijkgemeente Leiden Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden www.vredeskerk-leiden.nl www.kerkomroep.nl “De Wijkplaats”: Topaaslaan 23, 2332 JC Leiden Jacintha Groen, tel. 071 - 5763372, e-mail [email protected] Mario Boelen

traject noemen we het vitalisatieproces. Hier en nu en in de volgende edities van het kerkblad wil ik wat meer beschouwelijk hier op ingaan. In dat woord ‘vitalisatie’ zien wij het Latijnse woord ‘vitae’ – ‘leven’. Op zich is die term, ‘leven’, er één die tot ieders verbeelding spreekt. Het betekent niet alleen ‘bestaan’ of ‘niet dood zijn’, het heeft iets wonderlijks in zich, iets sprankelends. ‘Leven’, zoals dat toch eigenlijk zou moeten zijn, is afwezigheid van dood, pijn, verdriet…. en aanwezigheid van liefde, geluk, vrede. Een levende gemeente zíjn we (dat hoeven we dus niet te wórden), omdat onze Heer wel onderging in, maar niet ten onderging aan de dood, maar voor eeuwig leeft (Romeinen 6: 1-9). Wat voor gevolgen en consequenties heeft dat, dat we een levende gemeenschap zijn? Niet doods, niet afgestorven, niet slechts vegeterend zoals de eerste de beste geranium in de vensterbank. Maar voluit levend: levendig! Juist omdat de doodsheid overwonnen is, mogen en kunnen we het leven vieren! Het leven mag een feest zijn! Het leven van een gemeente als de onze is te vergelijken met het leven van wat voor schepsel dan ook. Bij biologie heb ik vroeger geleerd dat er een aantal kenmerken is van leven. Eigenschappen die levende schepsels hebben, en die dode schepsels niet hebben. En precies díe eigenschappen zijn ook kenmerkend voor een levend(ig)e gemeente. Zonder die eigenschappen gaat het leven van een schepsel, maar ook dat van een gemeente snel verloren. Het zijn: groei, stofwisseling, beweging, voortplanting en samen-leven. In de volgende edities van het kerkblad zullen op deze plaats deze eigenschappen van een levend schepsel én van een gemeenschap verder worden bestudeerd. Hier en nu doe ik dat met de eerste; groei.

Groei kun je op verschillende manieren uitleggen. In de eerste plaats in omvang of aantal. Maar ook, en dat is niet minder belangrijk, vol-wassen (letterlijk: vol-groeid) worden. Met alles wat daar bij hoort: het vermogen jezelf niet zo belangrijk te vinden, het vermogen te relativeren en nuanceren, niet zo gericht zijn op de eerste levensbehoeften, liefhebben, et cetera. Maar wat betekent dat voor ons als gemeente, dat we ook zo kunnen groeien, volwassen kunnen worden? Denk en praat er maar eens over. Want groeien is een proces. En: het is van groot belang tevoren te weten waarnaar je wilt uitgroeien. Zoals mijn zoontje eens zei dat hij bakker wil worden als hij groot is, zo mogen wij er ook wel even de tijd voor nemen om te bepalen wat we willen worden, als we gegroeid zijn. Later, als we groot zijn, dan … . In het volgende kerkblad, zoals gezegd, meer daarover. Dan zullen we vast en zeker nog niet ‘groot zijn’ (volwassen, volgroeid). Maar misschien al wel wat levendiger, vitaler. Moge de voortgang van het vitalisatieproces daaraan bijdragen.

Wegens succes herhaald: tea-party Na de geslaagde tea-party van dit voorjaar is besloten tot een vervolg in dit najaar. Wederom wordt er een tea-party georganiseerd. En wel op donderdag 18 oktober, om 14.30 uur, in De Wijkplaats. Koos Favier zal weer zijn opwachting maken om de piano te bespelen.

Agenda Bovendien: het is herfstvakantie, dus de kinderen zijn ook welkom. Ook aan hen wordt gedacht met speciale lekkernijen en vermaak! Ongetwijfeld wordt het zo weer een fijne gelegenheid om elkaar te ontmoeten en bij te praten. Iedereen is hartelijk welkom, maar meld uzelf wel even aan! Dat kan bij Marja Bakker, telefoon 071-5315913, e-mail [email protected].

Diensten Schouwenhove De opbrengst van de collecte in Schouwenhove van 12 september bedraagt € 34,50 (na aftrek van de onkosten). Dit bedrag (uit de kas aangevuld tot een minimum van € 50,00) is bestemd voor het fietsenreparatieproject in De Wijkplaats. Zie de agenda voor de data waarop er weer een dienst in Schouwenhove zal zijn. Willy van Hal, penningmeester werkgroep kerkdiensten Schouwenhove

Elke dinsdagmiddag, 15.00 uur Buurtmiddag (voor iedereen), De Wijkplaats Elke donderdagavond, 19.00 uur Fietsenreparatie, De Wijkplaats Donderdag 18 oktober, 14.30 uur Tea-party, De Wijkplaats Donderdag 8 november, 14.30 uur Bijbelgesprekskring, Schouwenhove Vrijdag 16 november, 14.30 uur Bijbelgesprekskring, Robijnhof Woensdag 21 november, 15.00 uur Kerkdienst in Schouwenhove, voorganger ds. J.R. Wolthaus Maandag 3 december, 19.30 uur Adventsviering ‘In blijde verwachting’, De Wijkplaats Donderdag 6 december, 14.30 uur Bijbelgesprekskring, Schouwenhove Donderdag 6 december, 19.30 uur Oecumenische adventsvesper, Evangelisch Lutherse Kerk, Hooglandse Kerkgracht Maandag 10 december, 19.30 uur Adventsviering ‘In blijde verwachting’, De Wijkplaats Woensdag 12 december, 15.00 uur Kerkdienst in Schouwenhove, voorganger Mario Boelen Woensdag 12 december, 19.30 uur Oecumenische adventsvesper, Evangelisch Lutherse Kerk, Hooglandse Kerkgracht Woensdag 12 december, 20.15 uur Oecumenisch leerhuis, Evangelisch Lutherse Kerk, Hooglandse Kerkgracht Vrijdag 14 december, 14.30 uur Bijbelgesprekskring, Robijnhof Maandag 17 december, 19.30 uur Adventsviering ‘In blijde verwachting’, De Wijkplaats

Leerhuisbijeenkomsten in de adventsperiode

Oecumenische vespers in de adventsperiode Op donderdag 6 december, woensdag 12 december en woensdag 19 december vinden weer de jaarlijkse oecumenische adventsvespers plaats (om 19.30 uur). Dit jaar in de kerk van de Evangelisch Lutherse Gemeente (Hooglandse Kerkgracht 26). Telkens zal één van de voorgangers van de Oud Katholieke Parochie, de Evangelisch Lutherse Gemeente, de Vredeskerkgemeente of de Maranathawijkgemeente voorgaan. Een halfuurtje met stilte, Bijbellezing, muziek, ter voorbereiding op het feest van de komst van de Allerhoogste in ons menselijk bestaan.

De oecumenische vespers van 12 december en 19 december (zie boven) zullen worden gevolgd door een leerhuisbijeenkomst, eveneens georganiseerd in oecumenisch verband. De bijeenkomst op 12 december staat in het teken van het diaconale project van De Bakkerij voor Franstalige Afrikanen. Spreker zal zijn Tamara Breton. Wees welkom bij deze interessante avonden!

Adventsvieringen in De Wijkplaats Als kerkenraad hebben we het plan opgevat om op maandagavond 3 december, 10 december en 17 december, steeds om 19.30 uur, samen te komen voor een sobere adventsviering. Het thema van deze vieringen is: ‘In blijde verwachting’.Bij deze de oproep om u te melden als het u leuk lijkt mee te werken aan de voorbereidingen en de vormgeving van deze vieringen (bij Mario Boelen: 06-51903576 / mboelen@ hetnet.nl). Maar ook als mee-vierder: welkom! Zie ook de agenda hierboven.

Verantwoording giften In de periode 17 juni t/m 28 september werden de volgende giften voor de wijkkas ontvangen. Van wijlen mw. MvS-B: € 500,00. Bij de bloemengroet, van mw. HvdL: € 25,00 (via mw. Bakker). De opbrengst van de collecte bij de viering van het Heilig Avondmaal op 5 augustus bedroeg € 62,85 (via Lia van der Laan). De opbrengst van de collecte ten behoeve van het fietsenreparatieproject, in de dienst in Schouwenhove op 12 augustus, bedroeg (na aanvulling uit de kas) € 50,00 (via mw. Van Hal). Hartelijk dank aan alle donateurs! Pieter Kop, penningmeester

Istihazacommissie De Istihazacommissie mocht een gift ontvangen van € 75,0 van mevr. O-T. Hartelijk dank daarvoor! Wilt u onze zustergemeente in Istihaza steunen, dan is het banknummer 63592 t.n.v. Istihazacommissie, Leiden. Willy van Hal; penningmeester Istihazacommissie

Leids Kerkblad | 19

Vredeskerk Predikant: dr. G.J. Venema, Van den Brandelerkade 24, 2313 GW Leiden, tel. 071 - 5137919, [email protected] Scriba: mw. R. Smit, p/a Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, [email protected] Penningmeester: Th. Weizenbach, Van Vollenhovenkade 5, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5149092 Bankrekeningnr.: 8285572 t.n.v. Protestantse wijkgemeente Vredeskerk Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5142317 Koster/beheerder: H. Holswilder, [email protected] Website: www.vredeskerk-leiden.nl

Gedachtenis Op 16 september is Johannes Diederik Capel overleden op de leeftijd van 82 jaar. Zijn hele leven is Jan Capel betrokken geweest bij de kerk, niet alleen in zijn werkzame jaren als drogist, maar ook na zijn pensionering. Hij stak graag zijn handen uit de mouwen, maar vond het ook heerlijk om gezellig te kletsen en grappen te maken, bijvoorbeeld tijdens het kopiëren van de orde van dienst op vrijdagochtend. De laatste jaren van zijn leven waren moeilijk. Niet alleen werd hij zelf ongeneeslijk ziek, ook werd zijn vrouw Corrie opgenomen in verzorgingshuis Overrhijn. Het afscheid in de Vredeskerk was goed. De woorden uit Johannes 10 waren een troost voor ons, zoals ze ook geweest zijn voor Jan Capel. Jezus zegt: ‘Ik ben de goede herder. Ik ken mijn schapen en mijn schapen kennen mij…’ Na een kort verblijf in het ziekenhuis overleed op 29 september plotseling Elisabeth Vreeken-den Boon, op de leeftijd van 80 jaar. Bep Vreeken was geliefd in onze gemeente, waar zij altijd een actieve rol heeft gespeeld. Zo maakte ze deel uit van het pastoraal beraad en bezocht trouw gemeenteleden. Ook was ze contactpersoon voor de gesprekskring in nieuwbouwwijk Roomburg. En er valt veel meer te noemen… we zullen haar enorm missen, om haar beminnelijke karakter, vol begrip voor mensen. Tijdens de dienst in de Vredeskerk hebben we de trouwtekst van Bep en Martin sr uit de Brief aan de Romeinen (12:12) gelezen: ‘Wees verheugd door de hoop die u hebt, wees standvastig wanneer u tegenspoed ondervindt, en bid onophoudelijk’. Bericht van overlijden ontvingen we van mevrouw Jacoba van Kuyeren-Laven, die op 13 augustus overleed op 95-jarige leeftijd, en van mevrouw Magdalena de Minjer. Mevrouw De Minjer overleed op 21 september op de leeftijd van 96 jaar. De gedachtenis van hen die ons zijn voorgegaan in geloof, Jacoba van

20 | Leids Kerkblad

Kuyeren-Laven, Johannes Diederik Capel, Magdalena de Minjer en Elisabeth Vreeken-den Boon, zij ons tot zegen.

Welke kant gaan we op? In ieder geval doen we het samen! Na veel werk van veel mensen was het in september zover: De kerkenraad stelde het Beleidsplan voor de komende jaren vast. Daarin staan de zaken die we de komende jaren met elkaar willen gaan doen. We benoemen wat we belangrijk vinden voor onze gemeente en wat we de komende jaren verder willen ontwikkelen. Het heeft wel even geduurd voordat het plan klaar was, maar dat was goed, want in twee opzichten is het een bijzonder plan geworden. Ten eerste is het plan niet zomaar ‘verzonnen’ door de kerkenraad, maar afkomstig van en voor een groot deel ook daadwerkelijk geschreven door mensen die op verschillende plaatsen in onze gemeente actief zijn. Een

voorbeeld is het Muzikaal Liturgisch Overleg. Deze commissie die nadenkt én actief vorm geeft aan onze diensten heeft een plan voor de komende jaren geschreven. Een samenvatting van dat

plan heeft de kerkenraad ‘omarmt’ en in het Beleidsplan opgenomen. Zo past het Beleidsplan in de vorm heel goed bij hoe wij gemeente zijn: Met elkaar, met veel mogelijkheden voor iedereen om op een eigen manier onderdeel te zijn van onze gemeente. Ten tweede is het Beleidsplan bijzonder omdat het nadrukkelijk in het teken staat van de omgeving van onze gemeente: de Protestantse Gemeente te Leiden, de oecumene met Lutheranen en Oud-Katholieken en onze plaats in de stad. De verwachting is dat er de komende jaren veel gaat veranderen, want het vitaliseringsproces is in volle gang. Bij alles wat er in het Beleidsplan staat speelt mee: Hoe maken we vanuit onze gemeente de verbinding met nieuwe ontwikkelingen en met wat andere mensen in de stad verwachten en hopen? De Vredeskerk hecht aan de manier waarop wij samen gemeenschap zijn, maar staat juist daarom open voor

andere en nieuwe manieren van kerkzijn in onze stad. Dat was ook de boodschap van de Vredeskerk op de werkconferentie van

de PGL eind september: Wij zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Dat is goed, omdat we vanuit gezamenlijkheid op een rijkere manier en voor nog meer mensen kerk kunnen zijn in de stad. De diversiteit die binnen de verschillende geloofsgemeenschappen van onze stad aanwezig is, willen we koesteren, verder ontwikkelen en openstellen voor mensen van buiten.

Helpen in Zuid-Afrika Op woensdag 31 oktober, tijdens de gemeenteavond, zal Marieke van der Plaat een fotopresentatie geven over haar belevingen in Zuid-Afrika. In maart van dit jaar maakte zij een reis met het internationale project Rotaract Hearts

De belangrijkste punten uit het Beleidsplan 2012-2016 We willen de komende jaren werken aan drie inhoudelijke speerpunten: I

De verdere ontwikkeling van onze kerkmuzikale en liturgische praktijk (‘vieren’)

II

Betrokkenheid op elkaar, met als bijzonder aandachtspunt ouders met kinderen (‘pastoraat’)

III Betrokkenheid op onze omgeving, zowel in onze wijk en stad (‘diaconaat’) als in onze relatie met andere wijkgemeenten en kerken (‘oecumene’) In het werken aan deze speerpunten willen we als gemeente herkenbaar zijn. Niet alleen door wat we doen, maar ook door hoe we dat doen, tonen we wie we zijn. Het volgende vinden we van belang: - -

Hedendaagse communicatie: een persoonlijke stijl met gebruik van moderne middelen Vraaggericht: voor zowel vrijwilligers als deelnemers van activiteiten zoeken we de ruimte die nodig is om op hun eigen manier mee te kunnen doen.

Rondom de eredienst

naar Tzaneen, niet ver van Pretoria. Rotaract is een serviceclub voor jongeren tussen de 18 en 30 jaar. Binnen die club is veel ruimte voor maatschappelijke betrokkenheid en persoonlijke ontwikkeling. Het concept is simpel: als veel Rotaryclubs geld doneren aan lokale organisaties of goede doelen, waarom betrekken we hierbij dan geen Rotaract om hands on te helpen? Niet alleen creëer je daarmee korte lijnen naar de bestemming van de donatie, maar ook krijgen Rotaracters de kans om deel te nemen aan een life experience. ‘Rotaract Hearts 2012’ stond volledig in het teken van de renovatie van de Yingisani School voor doof(stomme) kinderen. Op deze school zitten 200 kinderen tussen de drie en vijftien jaar oud. Tachtig procent van hen is weeskind. Hierdoor is het in de loop der jaren naast school ook een weeshuis geworden. Met dertien internationale Rotaracters uit o.a. Nederland zijn in vijf dagen tijd zes slaapvertrekken en badkamers compleet gerenoveerd. Muren en plafonds werden opnieuw geschilderd, bedden verstevigd en badkamers gedesinfecteerd. U bent van harte welkom bij de presentatie!

Op 4 november, de zondag na Allerzielen, gedenken we de mensen die in dit kerkelijk jaar zijn overleden. Hun familieleden ontsteken het licht van Christus aan de paaskaars, als teken van de nabijheid van God in dood en in leven. De tekst voor de verkondiging is uit het Evangelie naar Marcus 12:27: ‘Hij is niet een God van doden, maar van levenden.’ Aan de dienst wordt meegewerkt door de cantorij, o.l.v. Liesbeth Boertien. Op zondag 18 november vieren we de eredienst in samenwerking met de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten. Voorganger is dominee Driessen. In de dienst op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, 25 november, wordt aandacht besteed aan het project dat dit jaar wordt gesteund door de kindernevendienst en de tienerdiensten: Vlinderkinderen, kinderen die zijn geboren met de huidziekte EB. We vieren een dienst van Schrift en Tafel. Op de derde zondag van Advent, 16 december, is er een doopdienst! Twee pasgeboren kinderen uit de gemeente zullen worden gedoopt: Walle, zoon van Sjoerd en Minke Nauta, en Jiska, dochter van Peter-Bram en Caroline ’t Hoen. We bevinden ons dan in het midden van de voorbereidingstijd op Kerst, in volle verwachting van Gods toekomst, ook voor deze kinderen. De oecumenische vespers in de weken van Advent zijn deze keer in de Lutherse Kerk aan de Hooglandse Kerkgracht. De vespers beginnen om 19.30 uur; de data: donderdag (!) 6 december, en de woensdagen 12 en 19 december. In aansluiting op de vespers van 12 en 19 december is er een oecumenisch diaconaal leerhuis, eveneens in de Lutherse Kerk. Voor meer informatie hierover: zie de pagina’s van de Lutherse Gemeente in dit blad. Met een hartelijke groet en tot ziens in en rondom de eredienst, dominee René Venema. Kijk voor actuele informatie op: www.vredeskerk-leiden.nl

Leids Kerkblad | 21

Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Predikant: Ouderenwerker: Missionair-diaconaalwerker: Scriba: Penningmeester: Bankrekeningnr.: Geluidsopname vieringen: Wijkkerk: Wijkcentrum: Website:

Voleinding – Christus koning – een mooie toekomst! Voor de meesten van ons geldt: in september begin je met nieuwe energie, je gaat hard aan het werk en na de herfst en de winter komen de lente en de zomer, vakantietijd en adem scheppen. Zo is het ritme van ons leven geworden. In de christelijke kerk gaat het iets anders toe. Na de ‘groene’ zomertijd denken we in november aan het einde van de wereld, het einde van de geschiedenis. Individueel, de gestorvenen worden herdacht. Door de RoomsKatholieke Kerk op Allerheiligen en Allerzielen (1 en 2 november). Door ons als protestanten op de laatste zondag voor Advent, dit jaar 25 november. Maar ook over het eind van de wereldgeschiedenis denken we na. Waar gaat het met de wereld van God naar toe, hoe zal het in de laatste dagen de volkeren en de schepping vergaan? Ja precies! Die zal vergaan, meenden onze voorouders te weten op grond van vooral 2 Petrus 3:10. In de Statenvertaling stond dat de werken op de aarde verbrand zullen worden. Dat berust op een slechte uitgave van het Griekse nieuwe testament. In nieuwere vertalingen staat op grond van oudere, meer betrouwbare handschriften ‘zij zullen aangetroffen/gevonden worden’. In de Nieuwe Bijbelvertaling staat ‘aan het licht komen’. Dat is dus precies het tegenovergestelde! Vreselijk vind ik dat, tegen beter weten in, de ‘Herziene Statenvertaling’ uit 2007 gewoon die verkeerde lezing blijft weergeven! Wij geloven in de messiaanse toekomst voor de vernieuwde aarde. Dat is een belangrijk en goed geloof – de schepping van God wordt bewaard en vernieuwd. God voltooit de werken van zijn handen en maakt zijn plan met de aarde, waarvan Genesis 2 ons een paradijselijk beeld schetste, in onze toekomst waar! En laat dat u gezegd wezen in deze

22 | Leids Kerkblad

Piet Warmenhoven, tel. 071 – 3100007, [email protected] Casper van Dongen, [email protected] Sity Smedinga, tel. 06 81118017, [email protected] H. van der Vlist, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 mw. E.T. van der Vlist-Zandstra, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 534930 t.n.v. penningmeester Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Siem Roosendaal, Jacob van Campenlaan 100, 2321 GG Leiden, tel. 071 – 5728274 Antoniuskerk, Boshuizerlaan 11, 2321 TS Leiden (vieringen: zondag 09.15 uur) ‘De Verdieping’, Stevensbloem 269, 2331 JD Leiden, tel. 071 – 8882393 http://leidenzuidwest.protestantsekerk.net

tijden van kommervol zuchten en zorgen: Wij verwachten naar zijn belofte nieuwe hemelen en een vernieuwde aarde, waar gerechtigheid woont! 2 Petrus 3:13. Piet Warmenhoven

Een seizoen lang Johannes! Het leesrooster strooit Johanneslezingen door de andere evangeliën heen en staat zo inzicht in de eigen aard van de evangeliën in de weg. We gaan in de Antoniuskerk Johannes nu eens een tijd aandachtig volgen en hopen zo goed zicht te krijgen op de eigen plaats en bedoeling van dit evangelie. Waarin verschilt Johannes van de andere drie? Zo ongeveer in alles. De verschillen zijn zo sterk dat er aan vele theologische faculteiten instituten voor Johanneïca zijn ingesteld om die verschillen te bestuderen. Ik som de meest opvallende op: Mattheüs, Marcus en Lucas hebben een simpel levensschema van Jezus (Grieks synopsis=overzicht, daarom worden Mattheüs, Marcus en Lucas synoptische evangeliën genoemd): Jezus begint zijn werk in Galilea, noord-Israël, rond het meer van Tiberias. Na een tijd gaat hij rondzwerven, steeds dichter bij Jeruzalem. Ten slotte komt hij voor het pesachfeest in Jeruzalem en daar wordt hij gevangen genomen en de volgende dag gekruisigd. De opstanding volgt ruim 30 uur later op zondagmorgen. Al die gebeurtenissen passen heel goed binnen één jaar. Voor het evangelie naar Marcus geldt dat het zich allemaal binnen drie weken afgespeeld zou kunnen hebben….! We weten niet hoe lang Jezus gepredikt heeft: drie weken of vijf jaar, dat kan allemaal. Johannes heeft een heel ander schema: het evangelie begint na Kana in Jeruzalem op een paschafeest (2:13). In Johannes 11(:55) en 12 is Jezus weer op een pesachfeest in de stad en het lijdensverhaal lijkt zich bij een derde pesachfeest af te spelen. Dus tenminste drie

jaar. Jezus reist af en aan naar Jeruzalem… wordt vervolgd (PFW)

Wijkfeest Zuidwest: het gebeurt vóór de kraam! Op de laatste zaterdag van augustus is het altijd wijkfeest in Zuidwest. Met de vier andere kerken in Zuidwest hebben we op de markt gestaan met een kraam. Eigenlijk is die kraam alleen maar een hulpmiddel. Het gaat er niet om wat op de kraam ligt hebben we gemerkt. Het is veel belangrijker om voor de kraam te staan. Voor de kraam ontstonden mooie ontmoetingen. Voor de kraam was de kerk present! Dat was ook onze ervaring op het wijkfeest in juni in de Stevenshof. We hebben de voorbijgangers een flyer van de vijf kerken aangeboden met daarbij een klein lichtje met een vlaggetje. Het opschrift op het vlaggetje was: geloven in Zuidwest. De vrijwilligers lieten zich niet ontmoedigen door wind

en regen. Regelmatig bood het dak van de kraam een schuilplaats voor velen als de regen met bakken uit de lucht kwam. De kerk naar buiten, present in de samenleving, dat was ons doel om op het wijkfeest als kerken aanwezig te zijn! En wat ons betreft staan we volgend jaar weer op het wijkfeest, zowel in Zuidwest als in de Stevenshof! Sity Smedinga

Agenda Werken in een team In Leiden Zuidwest hebben we ervaring opgedaan met het werken in een team. We hoefden niet ieder een schaap met vijf poten te zijn, maar konden ons, naast het algemene werk in de wijkgemeente, richten op ons specialisme. Dat werkt! Daar waar een ieder voor aangenomen is krijgt aandacht en kan niet door allerlei vergaderingen in het gedrang komen! In een team houd je elkaar scherp. Je kunt elkaar bevragen, hoe doe jij dat en waarom doe jij dat zo? Is het gemakkelijk om in een team te werken? Nee, maar wel verrijkend zowel voor onszelf als voor de gemeente! Als team ben je aanvullend aan elkaar als je weet wat je aan kunt vullen bij elkaar. En dat heet werken in teamwork!

Al onze activiteiten staan voor iedereen open!! 23 oktober - 14.30 - 16.30 uur Buurtontmoeting, De Parelvissers 26 oktober - 18.00 - 21.00 uur Maaltijd + levensvragen, De Verdieping 31 oktober - 10.00 - 12.00 uur Mantelzorgontmoeting, Antoniuskerk 31 oktober - 20.00 - 22.00 uur Buurtontmoeting, De Verdieping 1 november - 10.00 - 12.00 uur Bijbelkring, Antoniuskerk 3 november - 10.00 uur Kerkdienst, Zuydtwijck 6 november - 14.30 - 16.30 uur Soos, Antoniuskerk 7 november - 10.00 - 12.00 uur Buurtontmoeting, Antoniuskerk 7 november - 15.30 - 17.00 uur Bijbeluur, Statenhof 10 november - 10.00 uur Kerkdienst, Zuydtwijck 14 november - 14.30 - 16.30 uur Themaochtend, Antoniuskerk 15 november - 13.30 - 15.00 uur Bijbelkring, De Verdieping 17 november - 10.00 uur Kerkdienst, Zuydtwijck

Wij zijn blij dat we Casper van Dongen mogen verwelkomen in ons team. Als ouderenwerker gaat hij zich richten op de vele ouderen in onze gemeente. Wij zien uit naar een fijne en vrolijke samenwerking en we wensen hem veel werkplezier in ons team en onze gemeente! Sity Smedinga

20 november - 15.00 - 16.30 uur Bijbeluur, Rosenburch

Een wijze les uit Drie October?

29 november - 10.00 - 12.00 uur Bijbelkring, Antoniuskerk

Woensdag 3 oktober, een mooi feest in Leiden, met voor mij als onbetwist hoogtepunt de dienst in de Pieterskerk. Dit jaar ging de overdenking over Genesis 25 en het eerstelingschap tussen Ezau en Jakob. Vrijheid, gelijkheid en broederschap. Over vrijheid en gelijkheid is al veel gesproken, maar over broederschap? Ezau en Jakob bleven broers, ook al gingen zij hun eigen weg. Als muzikale ‘uitsmijter’ speelde de muziekkapel der Koninklijke Mariniers het ‘Land of Hope and Glory’, de tekst was vertaald en het tweede couplet wil ik u niet onthouden. ‘Leg je ziel niet aan banden, zet je hart niet op slot. Maak je vuisten tot handen, breek geen schoonheid kapot. Kijk waar de anderen bleven, houd je niet doof. Geef wat jou is gegeven, dicht die gapende kloof’. Ook al lijken er in Leiden verschillen te zijn, de basis moet zijn en blijven dat wij

21 november - 10.00 - 12.00 uur Mantelzorgontmoeting, Antoniuskerk 21 november - 14.30 - 16.00 uur Bijbeluur, De Parelvissers 30 november - 18.00 - 21.00 uur Maaltijd + levensvragen, De Verdieping

1 december - 10.00 uur Kerkdienst, Zuydtwijck 8 december - 10.00 uur Kerkdienst, Zuydtwijck 12 december - 10.00 - 12.00 uur Themaochtend, De Verdieping 12 december - 15.30 - 17.00 uur Avondmaal, Statenhof 13 december -13.30 - 15.00 uur Bijbelkring, De Verdieping 19 december - 16.00 uur Kerstviering ouderen, Rosenburch

allemaal lid zijn van die ene Protestantse Kerk van Nederland, dat wij allemaal geloven in dezelfde God en dat Hij zijn Zoon heeft gestuurd om ons te leren op de goede weg te komen en te blijven. In de wijkinfo en het kerkblad staan

‘onze’ wijkactiviteiten, maar kijk ook eens bij de buren, onze broeders en zusters, welke leuke activiteiten zij organiseren. Ook daar zult u van harte welkom zijn. Hans van der Vlist

Leids Kerkblad | 23

Oecumenische geloofsgemeenschap Merenwijk Pastores: pastor J.A. van der Bie, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5220655, [email protected], mw. ds. E.S. Smidt, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5284909, [email protected] Wijkkerkenraad: voorzitter P.J. van den Broek, [email protected]; scriba O. Bloem, [email protected] Algemene Kerkelijke Merenwijkraad: voorzitter mw. Ingrid (I.J.A.M.) Weitenberg, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5211963, [email protected], secretaris mw. A.J. Delleman, [email protected] Bankrekeningnr: ING 2581191 t.n.v. Algemene Kerkelijke Merenwijkraad Kerkelijk Centrum de Regenboog, Watermolen 1, 2317ST Leiden,tel. 071 - 5212858 Koster-beheerder: R. van Heijningen: [email protected] Website: www.deregenboogmerenwijk.nl

Overdracht Archief Een delegatie uit AKM, Vicariaat, Stichting Beheer en Wijkkerkenraad heeft met het Regionaal Archief Leiden een overeenkomst opgesteld, die het mogelijk maakt het oudste deel van het archief van de Regenboog aan het RAL in bruikleen te geven. Die overeenkomst heeft ook de instemming van het bisdom en is klaar voor ondertekening. Op basis van wederzijdse instemming met de overeenkomst is 29 augustus het archief verplaatst van de Watermolen naar de Boisotkade. Om 09.00 uur parkeerde de auto van het RAL voor de Regenboog. Met vier mens sterk is er hard gewerkt om het deel dat in bruikleen zou worden gegeven om te pakken in de mappen en dozen die mw. Marie Louwerse vanuit het RAL had meegenomen. En dat ging heel zorgvuldig. We moesten elke klapper en doos controleren om te zien of het archief schoon was. In oude archieven willen

Met potlood werd op de flap precies aangetekend wat er in zat. De archiefflappen op hun beurt in archiefdozen verzameld, waar nog eens een korte omschrijving op werd gezet. Na vier uur stug doorwerken was alles omgepakt en konden we het resultaat goed zien: een auto gevuld met dozen, drie kasten met veel ruimte en een hoekje in de Regenboog met heel veel lege mappen. Ons archief wordt in het RAL beschreven en te zijner tijd in detail geïnventariseerd. Het blijft als geheel eigendom van de Regenboog en is te allen tijde door ons te raadplegen. Maar is nu ook voor een breder publiek toegankelijk. Wel houdt dat in, dat wij degenen zijn die toestemming verlenen aan anderen die in het archief onderzoek willen doen. Zo blijft ons archief niet alleen goed en veilig bewaard voor de toekomst, maar kan ook bijdragen aan onderzoek en kennisvorming over de oecumene in de Regenboog.

Cursus ‘Spiritualiteit en vormen van gebed’ nog wel eens ongewenste diertjes zitten zoals zilvervisjes. Gelukkig bleek ons archief van alle smetten vrij. Elke klapper werd leeggemaakt en de inhoud werd opgeslagen in een nieuwe archiefflap.

24 | Leids Kerkblad

Voor uw persoonlijke vorming en verdieping biedt de Regenboog u dit jaar een cursus over bidden aan. Aan de orde komen thema’s als: Wat is bidden? Hoe bidden we, wanneer…., waarom…..? Tot wie bidden we? Bidden

in/met de Bijbel; Alleen bidden en samen bidden; Het ‘levensgebed’ (dagelijkse reflectie over de afgelopen dag); Verschillende ‘lagen’ van bidden; het woord voor woord gebed enz. enz.. Ook onderwerpen die u graag besproken zag, kunnen aan bod komen. De cursus zal worden gegeven door Marianne Hoogervorst, pastoraal werker van het bisdom Rotterdam en lid van het Stanislasteam in Delft. Data: zondag 28 oktober, 11 november, 9 december en 13 januari , aansluitend aan de viering van 11.15 - 12.30 uur. Aanmelden bij Ingrid Weitenberg, tel. 071-5211963 of email: [email protected] Als vervolg op de cursus krijgt u de mogelijkheid in de Veertigdagentijd met begeleiding zelf thuis te bidden en te mediteren.

Foto portret Tentoonstelling in De Regenboog: Portretten Van De Onbekende Vader. Aad van der Lee, lid van de geloofsgemeenschap, heeft sinds zeer jonge leeftijd zijn vader niet meer gezien. Helaas is via zijn familie en anderen zo weinig betrouwbare informatie over zijn vader verkregen, dat hij geen goed beeld heeft wie en hoe zijn vader eigenlijk was. Het vinden en vaststellen van zijn ‘roots’ is ook bij hem steeds belangrijker gaan worden. Het heeft uiteraard te maken met de persoonlijkheid van Aad zelf. Om iets van zijn vader te kunnen begrijpen, is Aad al jaren geleden begonnen met het maken van een portret van zijn onbekende vader. Aad is beeldend kunstenaar, dus dit was een manier om

Agenda het beeld in een schilderij vast te leggen. Ten slotte is het een kleurrijk portret geworden. Aan allerlei onderdelen van het gezicht is te zien dat het geen vrolijke vader moet zijn geweest. Het probleem met dat portret was dat je niet zeker weet of het de juiste karaktereigenschappen van de vader uitstraalde. Je zou meerdere portretten moeten hebben om na te gaan welke de meest waarschijnlijke karaktereigenschappen uitstraalt. Veranderen van het portret is lastig, zo niet onmogelijk. Aad heeft daarom aan Pieter Tirion gevraagd of hij de kleuren van het basisportret m.b.v. de computer kon veranderen om daarmee andere eigenschappen te benadrukken. Dat resulteerde in vele tientallen verschillende portretten die veelal een eigen sfeer uitdrukken. Van zeer somber (in grijs en zwart) tot veel vrolijker (licht en kleurrijk). Echter de basis van het portret, het lijnenspel, blijft somber en enigszins clownesk. Die karaktertrek is bij geen enkel beeld weg te denken. Ook is er een diep religieus beeld in te zien: de neus en het voorhoofd vormen een soort kruis, een verbinding tussen verlangen en droefheid? Behalve het zoeken naar het wezen van zijn vader geeft Aad tevens in het portret een aantal gevoelens van zichzelf

Repetitie Spetters: elke maandag van 18.30 tot 19.15 uur Morgengebed: elke woensdag van 09.30 tot 09.45 uur Inloop koffieochtend: elke woensdag van 10.00 tot 12.00 uur Repetitie Regenboogkoor: elke woensdag van 20.00 tot 22.00 uur Inzamelen oud papier, metaal en kleding: elke eerste donderdag van de maand van 09.00 tot 21.00 uur Mothers Prayers: elke eerste vrijdag van de maand van 10.30 tot 12.00 uur Regenboogdis: elke laatste vrijdag van de maand van 18.00 tot 20.00 uur Regenboog open: elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur Stiltecentrum open: elke werkdag van 10.00 tot 12.00 uur

Hopelijk is dat voldoende gelukt. Het resultaat is vanaf heden in de ontmoetingsruimte van de Regenboog te bekijken. Pieter Tirion

Morgengebed op de woensdagochtend Iedere woensdagochtend vindt in het Stiltecentrum een morgengebed plaats. Het is een korte gebedsdienst van circa 15 minuten waarin we bidden voor de wereld en voor elkaar om zo gesterkt de dag in te gaan. We beginnen om 9.30 uur. Na het morgengebed is er ruimte om elkaar te ontmoeten bij een kop koffie. Weet u van harte welkom.

Koffie-inloopochtend Iedere woensdagochtend is het vanaf 10.00 uur koffie-inloopochtend in de Regenboog. Gezellig met elkaar koffiedrinken met koekjes en de laatste nieuwtjes uitwisselen. Iedereen is van harte welkom.

KINDERKOOR SPETTERS ZOEKT DRINGEND NIEUWE LEDEN!!! Kinderkoor Spetters is jammer genoeg een aantal leden kwijtgeraakt. Het koor is nu te klein geworden om nog in de viering te zingen. Daarom zoeken we dringend naar kinderen in de basisschoolleeftijd of de brugklas die van zingen houden en het leuk vinden om af en toe in de vieringen van De Regenboog te zingen. Het koor gaat binnenkort ook weer beginnen met de repetities voor het kinderkerstfeest. Zin om te zingen? Geef je op bij Karin van Dorsselaer, tel. 071 - 512.43.79.

Nieuw: Wereldtafel weer. Aad houdt van expressieve zaken, muziek, dans, kleuren, clowns van het circus, maar ook religieuze. Het zijn vele soorten gevoelens die bij hem spelen. Het schilderen van het portret is een middel geweest om de leegte, het gemis van zijn vader, enigszins te verwerken.

Op 7 oktober (Regenboogzondag) werd tijdens de kerkdienst de Wereldtafel in gebruik genomen. Deze tafel maakt onze verbondenheid met de wereld zichtbaar in de kerkzaal. Aan de Wereldtafel vinden geregeld na de kerkdienst, aanvang 11.15 uur, gesprekken plaats over geloof en

maatschappij. Het programma voor de komende maanden is als volgt: 28 oktober 2012: Spiritualiteit en vormen van gebed 1. 11 november 2012: Spiritualiteit en vormen van gebed 2. 2 december 2012: Wat mag een mensenleven kosten? (Gesprek op Zondag) 9 december 2012: Spiritualiteit en vormen van gebed 3. 13 januari 2013: Spiritualiteit en vormen van gebed 4. 20 januari 2013: Werkt ontwikkelingshulp? (MOV/ZWO/Diaconie) Zie voor meer informatie onze website www.deregenboogmerenwijk.nl

ONZE KERKTUIN IN 2013 Willen we volgend jaar weer een mooie kerktuin, dan moeten we met name in het rode/roze vak aan de slag met nieuwe (vaste) planten. U kunt ons daarbij helpen door plantjes aan te leveren, die goed in onze tuin passen. Voor ons zijn dat: colchicum (herfsttijloos), anemonen, centranthus (rode valeriaan), incarvillea kniphofia (vuurpijl); phloxen, armeria (engels gras), roze kruiptijm; coronaria (prikneus), aubrieta, liatris, cyclaam, verbena bonarienzis (ijzerhart), herichers (roos blad), saxifraga. Kijk eens rond in uw eigen tuin of er dit najaar wat te scheuren of af te steken valt. Samen kunnen we de tuin nog mooier maken. Wij kunnen ook uw tuin mooier maken. Er staan drie sedumsoorten in de kerktuin, die groenblijvend en bodembedekkend zijn, en al eerder bloeiden in wit, geel en roze. Ze doen het zo goed dat we er in het voorjaar wel stekjes van kunnen uitdelen. Een andere sedum, de muurpeper, was te lekker en is door de vogels tot in de grond opgegeten. Nieuwsgierig en zin in een frisse neus? Kom langs en doe mee! Wij zijn om de week op donderdag in de tuin bezig. De eerstvolgende keer is donderdag 25 oktober vanaf 13.30 uur.

Leids Kerkblad | 25

Evangelisch-Lutherse Gemeente Predikant: vacature Kerkelijk werker: Barbara Heckel MA, Kortenaerstraat 21, 2014 RR Haarlem, tel. 023 – 5444525 Voorzitter kerkenraad: mw. G. Graner-Bijma, Westerdreef 145, 2161 GR Lisse, tel. 0252 – 414887, [email protected] Secretaris kerkenraad: mw. C.C. Pet-Vonk, Muiderkring 217, 2332 BP Leiden, tel. 071 – 5762782, [email protected] Bankrekeningnrs: 103946 en 451024303 t.n.v. ELG Leiden te Lisse Kerk en consistorie: Hooglandse Kerkgracht 26 en 28, 2312 HV Leiden, tel. 071 – 5140783, [email protected] Kosterij: mw. H.J. Schotsman, Middelweg 36, 2312 KL Leiden, tel. 071 – 5140783, [email protected] Website: www.luthersekerkleiden.nl

Gedenken Als u dit blad in handen houdt is de zomer definitief voorbij. De vakanties zijn alleen nog een mooie herinnering, het gewone leven is allang weer begonnen. De bladeren vallen, de dagen worden korter. De zon heeft nog een beetje kracht, maar het wordt al voelbaar kouder. Nog een maand of twee, dan is het alweer Kerstmis en is er weer een jaar voorbij. En ook het kerkelijk jaar loopt op zijn einde. Zondag 25 november is de laatste zondag van het kerkelijk jaar, de kalender van feesten en bijzondere dagen in de christelijke kerk. Deze zondag draagt ook wel de naam ‘Eeuwigheidszondag’. Voordat we de advents- en kerstperiode ingaan, staan we op deze zondag stil bij de vergankelijkheid van het leven en herdenken we de overledenen, in het bijzonder degenen uit ons midden die in het afgelopen jaar zijn overleden. Tijdens de kerkdienst worden hun namen genoemd en wordt er een kaars aangestoken als teken dat we ons blijvend met hen verbonden voelen. De kaars ontsteken we aan de paaskaars, als symbool van het licht van de opstanding van Christus. In deze zin is Eeuwigheidszondag geen afsluiting, geen terugkijken, maar een vooruitzien naar een tijd die nog komen gaat. Met de kaarsen op Eeuwigheidszondag reiken we vanuit de dood naar het leven, van het donker naar het licht. En binnenkort vieren we dan ook weer de geboorte van Jezus, de komst van het licht. Barbara Heckel

Adventsverspers In samenwerking met de Vredeskerk, Maranathawijk en de Oud-Katholieke Parochie HH Fredericus en Odulfus Leiden worden er in ons kerkgebouw in december drie adventsvespers gehouden. De eerste vesper wordt gehouden op donderdag 6 december en

26 | Leids Kerkblad

zal worden geleid door Barbara Heckel. Aansluitend is er tussen de deelnemende kerken een besturenoverleg. De tweede vesper is op woensdag 12 december. Ds. René Venema heeft dan de leiding. Deze vesper zal worden gevolgd door een leerhuis. Het onderwerp is het diaconaal project van De Bakkerij voor Franstalige Afrikanen met als gastspreker Tamara Breton. De derde vesper is op woensdag 19 december, dan heeft pastor Paul Brommet de leiding. Na deze vesper is er een leerhuis over Skinkerken, de migrantenkerken in Nederland, met als gastspreker Anmar Hyjali. Alle drie de vespers beginnen om 19.30 uur.

hebben we dat weer gedaan met een barbecue. Hoewel het weer niet zo prachtig was als het weekend ervoor, hebben de weergoden ons niet in de steek gelaten. Een enkele bui onder kerktijd en eentje tijdens de barbecue kon ons niet uit het veld slaan om er een geslaagd geheel van te maken. In de consistorie kon iedereen zich naar hartelust tegoed doen aan de heerlijke salades verrijkt met scampies of saté van de grill en ondertussen praatte men gezellig bij over de vakantie of andere zaken.

Terugblik

Binnenkort verschijnt het EvangelischLuthers Dagboek 2012-2013. Dit boek kan voor u een dagelijkse begeleider worden voor het komende kerkelijk jaar. Elke dag wordt een Bijbellezing aangereikt met een bijbehorende uitleg, gedicht, lied of gebed. U heeft met dit boek een waardevolle verzameling van teksten in handen. Traditiegetrouw vindt u in deze uitgave de liturgische gegevens van de zon- en feestdagen met de Bijbellezingen van het Luthers rooster en het gemeenschappelijke rooster, het zondagslied en de liturgische kleuren van de zondagen. Een boek dat zeer de moeite waard is! De verspreiding is in handen van de Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel (SLUB). Zoals elk jaar kunt u de bestelling opgeven aan de heer Graner. De prijs van het dagboek is vastgesteld op € 12,50. U kunt ook rechtstreeks bestellen via het emailadres [email protected] of per post c.q. telefonisch bij de SLUB, Lutherse Burgwal 7, 2512 CB ’s-Gravenhage, tel. 070- 3648094.

De laatste zondag in augustus is traditiegetrouw de startzondag voor het nieuwe seizoen in onze gemeente. Ook dit jaar

Evangelisch-Luthers Dagboek 2012–2013

In memoriam Op 14 augustus is op 83-jarige leeftijd mevrouw Dirkje Cornelia (Dicky) Kramer overleden. Velen in de gemeente zullen zich haar

Agenda nog herinneren, als trouwe kerkganger, van de bazaar en van de vakantieweek in Lunteren. Voor het laatst kwam zij in de kerk bij de doop van haar jongste kleinkind. Haar laatste levensjaren waren niet makkelijk. Zij ging erg achteruit en moest afscheid nemen van haar oudste dochter. Ze is overleden in de kring van haar familie. De familie heeft in een kerkdienst op 21 augustus afscheid van haar genomen met woorden uit Psalm 23: ‘Ik keer terug in het huis van de Heer tot in lengte van dagen.’

Vakantieweek in Lunteren Van 8 tot 15 september is weer de jaarlijkse vakantieweek gehouden in het Bosgoed in Lunteren. Deze week werd georganiseerd door de diaconieën van de Lutherse kerken van Den Haag, Leiden en Delft. De week verliep goed en was gevuld met leuke programmaonderdelen zoals optredens, spel, goede gesprekken, lekker eten en drinken en 2 kerkdiensten. De dienst op zondag werd geleid door Barbara Heckel en de avondmaalsdienst op vrijdagavond werd geleid door Erwin de Fouw, Luthers predikant uit Zwolle. Het was dit jaar de 42ste keer waarvan 27 keer in het Bosgoed.

Op dinsdag en woensdag is kerkelijk werker Barbara Heckel werkzaam voor onze gemeente. Activiteiten van A tot Z Adventsvespers in de Lutherse Kerk om 19.30 uur 6 december: mw. B. Heckel 12 december: pastor P. Brommet 19 december: ds. R. Venema Erediensten: 21 oktober: geen dienst 28 oktober: mw. N. Pronk 4 november: geen dienst 11 november: drs.G.W. Scholten 18 november: geen dienst 25 november: dr. M. Barnard 2 december: geen dienst 9 december: 9.30 uur, adventsontbijt 9 december: 10.45 uur, Metten, mw. B. Heckel 16 december geen dienst Kerkenraad 13 november en 11 december om 20.00 uur in de consistorie Leerhuis 12 december om 20.00 uur: Franstalige Afrikanen 19 december om 20.00 uur: Skinkerken Vakantie Barbara Heckel is van 26 november tot en met 3 december afwezig. Redactiecommissie Contactpersoon Lenie de Jongh (0348 - 419778). Periode van het volgende Leids Kerkblad is van 14 december 2012 t/m januari 2013. Inleverdatum kopij: uiterlijk 28 november per mail bij [email protected]

Van de kerkrentmeesters Verantwoording over de maanden juni tot en met september. Aan collecten voor de kerk werd € 881,45 ontvangen en voor de diaconie € 127,20. Een bijzondere collecte in de Lunterenweek bracht € 250,00 op voor het project van de Wilde Ganzen in Peru voor een kleuterschool en een toiletgebouw. Een gift via onze kerkelijk werker ontvangen van € 20,00.

Helaas moesten de gasten op de hoogte worden gebracht van het feit dat deze weken niet meer georganiseerd zullen worden. Vanwege het afnemende aantal deelnemers is het financieel niet meer verantwoord er mee door te gaan. Voor de gasten en het personeel, waar altijd een goede band mee was, is dit natuurlijk erg jammer. Toch was het een fijne week met heel veel plezier en goede contacten onderling. De directeur van het Bosgoed wees iedereen er op dat het natuurlijk altijd

mogelijk is om als particulier bij hen een vakantie te boeken. Dit kan ook voorzien worden van de eventuele nodige hulp en aanpassingen. Iedereen ging met een tevreden gevoel en uitgerust naar huis. Deze week zal zeker bij de gasten en de staf in herinnering blijven als een mooie afsluiting van een tijdperk. We hebben een bericht ontvangen dat op 17 augustus mevrouw Annie Maria Blansjaar–Van der Biezen in de leeftijd van 90 jaar is overleden.

Leids Kerkblad | 27

Vereniging van Vrijzinnige Protestanten Predikant: mw. ds. M. Driessen, Lammenschansweg 51, 2313 DJ Leiden, tel. 071 - 5131422, [email protected] Voorzitter: G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 - 5153865 Secretaris: mw. E. Kromhout, Ridderspoorlaan 25, 2343 TV Oegstgeest, tel. 071 - 5157567, [email protected] Bankrekeningnr.: 175067 t.n.v. 2e penningmeester VVP Leiden-Oegstgeest Kerkdiensten: Gemeentecentrum, Lijtweg 9, 2341 HA Oegstgeest Website: www.vvpleidenoegstgeest.nl

Vieren De vredeszondagviering in de sporthal van Oegstgeest waarin zes pastores van de verschillende kerken voorgingen was een groot succes en zeker voor herhaling vatbaar. Zondag 21 oktober zal Carola Dahmen weer bij ons voorgaan. Zij is nu helemaal klaar met haar opleiding voor predikant en we wensen haar toe dat ze over niet al te lange tijd ook in het ambt bevestigd

kan worden. Een hartelijk welkom aan ds. Aart Verburg, predikant in Oegstgeest, die zondag 28 oktober voor het eerst bij ons zal voorgaan. De dienst van 4 november zal in het teken staan van de herdenking van de overledenen. We zullen weer kaarsen aansteken en de namen noemen van hen die afgelopen jaar in onze gemeente overleden zijn.

Agenda 22 oktober - 20:00 uur Lezing van drs. Carola Dahmen ‘Wondergenezingen in de tijd van het Nieuwe Testament’ in de Scheppingskerk in Leiderdorp 23 oktober - 14:30 uur Vrouwengroep - Dialezing in het Gemeentecentrum ‘Natuur in de seizoenen’ 4 november - 10:30 uur Herdenkingsdienst in het Gemeentecentrum met Libera Voce 5 november - 20:00 uur Literatuur en religie in het Gemeentecentrum 6 november - 14:00 uur Literatuur en religie in het Gemeentecentrum 6 november - 20:00 uur Lezing van prof. dr. R. Benjamins ‘Hoe kunnen wij ons God voorstellen?’ 13 november - 10:00 uur Gesprekskring Snieder / Klaare in het Gemeentecentrum 18 november - 16:00 uur Mini-concert van kamerkoor ‘Akkoord’ in het Gemeentecentrum 20 november - 14:30 uur Dialezing door Til Klaare in het Gemeentecentrum over ‘Het vroege christendom in Ierland’ en het ‘Book of Kells’ 10 december - 20:00 uur Literatuur en religie in het Gemeentecentrum 11 december - 14:00 uur Literatuur en religie in het Gemeentecentrum 13 december - 14:30 uur Vrouwengroep - Adventsviering in de Vredeskerk 18 december - 17:30 uur Kerstmaaltijd in het Gemeentecentrum

28 | Leids Kerkblad

Onder het zingen van ‘Nada te turbe’ door het koor kunnen we ook zelf een kaars aansteken. In plaats van ds. Broström-Bruin, zal ds. S.P. van der Meulen op 2 december voorgaan.

Miniconcert kamerkoor Akkoord Zondagmiddag 18 november zal Akkoord onder leiding van Wim Dijkstra een concert geven met muziek uit de Elias van Mendelsohn. Aanvang is 16.00 uur en de toegang is gratis.

Hoe kunnen we ons God voorstellen? Dat is de titel van de lezing op 6 november van prof. dr. Rick Benjamins, bijzonder hoogleraar vrijzinnige theologie vanwege de VVP aan de Rijksuniversiteit Groningen en docent dogmatiek aan de protestantse theologische universiteit in Utrecht. ‘God is een product van verbeelding en een symbool van menselijke makelij, maar dat betekent niet dat God een illusie is. Voor God zou kunnen gelden dat wij daarmee benoemen wat absoluut boven ons staat en waaraan wij toegewijd willen zijn. Zo helpt de Godsidee om onze humaniteit volledig te realiseren en belemmert de Godsidee dat wij ons eigen bestaan verafgoden als een absoluut doel in zichzelf. Onze religieuze traditie heeft behoefte aan herformulering of reconstructie, zodat wij onder God toegewijd kunnen zijn aan menselijkheid en humanisering.’ Een hartelijke groet, Marjan Driessen

Eglise wallonne Pasteur: Mme Françoise Weber, Houtlaan 15, 2334 CJ Leiden, tel. 071 – 5177533, [email protected] Presbytère: Houtlaan 15, 2334 CJ Leyde Président du consistoire: H.J. de Jonge, Zeemanlaan 47, 2313 SW Leiden. [email protected] Trésorier: Frank E. H. van Egmond, Herensteeg 16, 2311 SJ Leiden Compte de l’Eglise: ING bank 5370099 au nom de: Eglise wallonne de Leyde à Leiden Temple: Breestraat 62, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139 Compte de la diaconie: 575834431 au nom de Diaconie Waalse Kerk Leiden. Salle Loeber: Breestraat 62, 2311 CS Leiden Marguillier et organiste: Erik van Bruggen, Breestraat 64, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139, [email protected] Site web: http://www.eglisewallonne.vze.com Secrétariat: [email protected]

RENDEZ-VOUS AVEC LA DIACONIE A quoi la diaconie se consacre-t-elle? 1. Grâce au montant cumulé des collectes et des dons, la diaconie peut apporter un soutien annuel à de nombreux projets. Le détail des distributions est publié sur le tableau d’affichage à l’intérieur du temple. 2. La diaconie offre un soutien individuel au cas par cas. Les difficultés sont étudiées avec le bénéficiaire afin d’offrir le type d’aide nécessaire. La diaconie peut aussi accompagner la personne concernée jusqu’à un service approprié pour des aides spécifiques. 3. Pour permettre aux parents des tout-petits d’assister au culte, une garderie d’enfants a été mise en place. Voulez-vous aider? Pour s’inscrire comme bénévole, adressezvous à l’une des diacres. 4. La diaconie s’occupe aussi d’installer un service de Taxi-église pour les paroissiens qui, pour des raisons de santé ou autres, ne peuvent pas venir au temple par leurs propres moyens. Vous avez des difficultés pour vous déplacer jusqu’au temple ? Vous voulez participer à l’initiative comme chauffeur? Veuillez contacter l’une des diacres.

5. Par leur enthousiasme et leur collaboration, les participants au très récent repas communautaire ont permis d’atteindre un des objectifs de la diaconie: les échanges fraternels. La diaconie compte bien à l’avenir organiser plus souvent de tels repas. 6. Projet diaconal sélectionné Grâce aux recettes très généreuses des dernières collectes ‘non-destinées’, nous pouvons soutenir la famille Van Zwetselaar, qui travaille pour le ‘Kilimanjaro Christian Medical Centre’, à Moshi, Tanzanie. Marieke (neurologue) et Marco (spécialiste dans les T.I.C) sont des bénévoles de Fidesco. Marieke participe aux soins médicaux, elle

enseigne aussi la neurologie aux médecins et aux étudiants en médecine de l’hôpital. Marco contribuera aux recherches sur les trois grandes maladies infectieuses (la tuberculose, la malaria et le SIDA) comme statisticien. Plus d’information sur www.fidesco.nl ou www.zwets. com.

Rendez-vous à l’Église wallonne Catechisme pour Adultes Dimanche à 12h au temple ou jeudi à 19h au presbytère, une fois par mois. Le 18 ou 21 novembre : ‘D’où vient la foi ?’. Le 9 ou 13 décembre: ‘Les autres religions’. Cycle des Predications En octobre: Marc 6: ‘Quelle foi portez-vous au Christ?’ En novembre: Job: ‘Les amis de Job ont réponse à tout’. En décembre: Malachie 3: ‘L’annonce de la venue de Dieu’. Dimanche 28 Octobre Fête de la Réformation, Sainte-Cène et participation de la chorale. Apres-Midi De La Francophonie Dimanche 11 novembre à 14h30 au temple, projection du film ‘Le gamin au vélo’, en français avec sous-titres néerlandais, suivi d’un goûter. Entrée libre.’

Leids Kerkblad | 29

BMS Netwerk Notarissen

persoonlijk, betrokken en altijd dichtbij

> Alle rechtsgebieden

Notarissen mr. R.H. Breedveld

> Combinatievoordeel bij gelijktijdig passeren van verschillende akten

mr. E.J. Moolenaar mr. M. Schwarze

Nico Soek begeleidt en verzorgt de uitvaart, ook als u elders verzekerd bent.

> Gratis abonnement op onze elektronische nieuwsbrief

Plantsoen 25 2311 KG Leiden T (071) 516 29 30 F (071) 516 29 35 E [email protected]

> Eigen parkeerterrein 16458

www.bmsnotarissen.nl

GRAFMONUMENTEN

voor d

ieuw tis n e gr a

Sinds 1902 de leverancier van grafmonumenten in de regio.

in online Schrijf u

Vestigingen

071 - 57 20 076 dag en nacht www.arumuitvaartzorg.nl

- Lisse Meer en Duin 21-23 Tel. 0252-413307 [email protected] 2163 HB Lisse Fax. 0252-419664

www.bootlisse.nl

- Leiderdorp Hoogmadeseweg 68 Tel. 071-5425806 [email protected] 2351 CV Leiderdorp Fax. 071-5422376

leidend in communicatie productie Rooseveltstraat 12 - 2321 BM Leiden Tel. (071) 579 75 00 - www.groenmedia.nl

Hē´rōs Hoe ga jij om met moeilijke tijden? Je kunt innerlijk groeien als je leert van je problemen. Die groei kan weer een nieuwe periode inleiden. Filosoof Aristoteles had een woord voor mensen die omgaan met tegenspoed in het leven: Helden! Ben je boos of verdrietig? Zit je in de knoop met jezelf en je leven? Valt afscheid je zwaar? Voel je je erg eenzaam? Lilian de Rek is er voor mensen die persoonlijk begeleid willen worden bij vragen over de zin van het leven, verliesverwerking op het gebied van relaties, echtscheiding, verlies van dierbare personen, carrière/werkloosheid of ziekte. Kijk op www.de-rek.com of bel 06 13535073.

Roomburg….. een basisschool voor ouders die bewust kiezen voor een school met een duidelijke christelijke identiteit.

Van Vollenhovenkade 15 2313 GG Leiden (Professorenwijk)

30 | Leids Kerkblad

e sbri

Wilt u meer informatie? Kijk op onze website: www.roomburg.pcsl.nl of bel voor een afspraak met Beatrix van Maanen, telefoonnummer: 071-5130958.

f

Mens en maatschappij Dag van de Mantelzorg: 10 november De Dag van de Mantelzorg vraagt aandacht voor iedereen die zorgt voor een zieke of gehandicapte naaste: partner, ouder, kind of bekende. Geef deze mantelzorgers de kans om daarbij ook ‘ruimte voor zichzelf te vinden’ is dit jaar het motto. Het is haast vanzelfsprekend dat men bij ziekte in familie- of kennissenkring hulp biedt. Vaak begint dit met kleine handen spandiensten, zoals boodschappen doen of meegaan naar de arts. Dat kan uitgroeien tot een forse verantwoordelijkheid, waarbij je zoveel tijd aan de zieke besteedt, dat je eigen leven verandert. Deze zorg kan voldoening geven, maar ook zwaar zijn. Iemand zei eens: ‘Op verjaardagsvisite zit ik op het puntje van mijn stoel. Ik wil naar huis, dan ben ik gerust’. Hoe raak je in zo’n situatie verzeild? Je hebt een sterke band met degene die je verzorgt. Die wil liefst alleen hulp van jou. Je vindt het moeilijk hulp te vragen of verantwoordelijkheid los te laten. Voor anderen is het net een stap te ver om hulp aan te bieden. De thuiszorg is nog de meest neutrale vorm van hulp. Maar bezuinigingen maken die mogelijkheid kariger en er komt steeds meer op je schouders.

De zorgzame samenleving moet terugkomen in een tijd van bezuinigingen, zegt men. Mooi bedacht, maar die tover je niet zo snel weer uit de hoed. Er is sprake van vraag-verlegenheid en aanbod-verlegenheid volgens een onderzoek. Mensen durven hun buren niet zo makkelijk te vragen of iets aan te bieden. Maar dat is wel het geval in de familie, die is sterk in het geven van mantelzorg. In de praktijk komt dat vaak neer op het meest nabije familielid. Kunnen de kerkgemeenschappen weer een grote rol spelen bij het ondersteunen van zieken en hun mantelzorgers? In deze tijd misschien op bescheiden wijze.

D a g va n d e M a n te lz o rg za te rd a g 1 0 n ove mber 2012 Na ast zorgen voor een an

der ook zorgen voor

jezelf

De Waag Voor iedereen die zo rgt voor een zieke of gehandicapte partner, ouder, kin d of bekende Uitgebreide inform atiemarkt

Informatiemarkt met

muziek en een drankje voor mantelzorgers en belangstellenden. Tijd: 12.00 tot 15.0 0 uur

Feestelijke avond

Muzikale avond met een mediterraans buff et voor alle mantelzorge rs uit Leiden. Tijd: 17.30 tot 21.0 0 uur

Ga voor meer informa tie of om u aan te melde n naar de website of bel met (071) 516 14 45.

Mantelzorgers zouden meer ruimte voor zichzelf moeten krijgen. Het is jammer als er geen tijd meer is voor vriendschappelijke contacten, sport, gesprekskring, kerkbezoek. Dat kan ontspanning en afleiding geven, je wereld verruimen, mensen ontmoeten die je willen aanhoren of misschien een handje helpen.

w w w.m a n te lz o rg le

id e n .n l

De eerste vraag is aandacht te geven aan mantelzorgers, naast de zieke. Vraag hoe het hen gaat. Ze zullen er misschien verlegen mee zijn, maar het kan hen goed doen en moed geven. De tweede vraag is, zo mogelijk, een

kleine vorm van hulp aan te durven bieden: naar de apotheek gaan, meerijden met de auto. De derde vraag is te vertellen dat er mantelzorgondersteuning is in Leiden en allerlei voorzieningen om tijd voor zichzelf te maken. Proberen hen over de drempel te helpen. Dit sluit aan bij de gezamenlijke inspanningen van de hulpverleningsorganisaties in Leiden om mantelzorgers beter te ondersteunen. Zij zetten zich in om: - naast de zieke aandacht te besteden aan de mantelzorger en deze te informeren over verdere ondersteuningsmogelijkheden. - te helpen netwerkjes van helpende handen op te bouwen rondom zieke en mantelzorger. - hun aanbod op een gezamenlijke website te zetten. - zorgvrijwilligers aan te trekken. Zaterdagmiddag 10 november tussen 12.00 tot 15.00 uur is een uitgebreide informatiemarkt voor mantelzorgers en belangstellenden in De Waag. Vanaf de markt kan men er vrijblijvend binnenlopen. Leidse hulpverleners hebben tijd voor een gesprekje en informatie over zorgvrijwilligers, dagopvang, vakantiemogelijkheden. Voor jonge mantelzorgers is er een speciale kraam. Zie ook de website mantelzorgleiden.nl Els van der Loeff Bestuurslid Leidse Vereniging van Mantelzorgers.

Leids Kerkblad | 31

EFFECTIEF NETWERKBEHEER HEEFT VAAK

NIETS MET ICT TE MAKEN

Succesvol netwerkonderhoud vergt de inzet van zorgvuldig geselecteerde ‘precious presents’ op een met zorg gekozen ogenblik. Voor de keuze van het moment, vertrouwt u op uw zakengevoel. Voor perfecte ‘precious presents’ ROOSEVELTSTRAAT 16 vertrouwt u op de 2321 BM LEIDEN adembenemende THE NETHERLANDS keuzerijkdom in T: 071 532 45 00 PRECIOUS PRESENTS F: 071 532 24 58 het assortiment van M: 06 547 815 77 Griffioen Precious Presents

riffioen

E: [email protected]

JUWELIER VOOR HET BEDRIJFSLEVEN | MAKELAAR IN RELATIEGESCHENKEN | SPECIALIST IN KERSTPAKKETTEN | GEEFT ‘ACTE DE PRÉSENTCE’ OP ELK GESCHENKMOMENT |

(BE)DENKEN & DOEN: GRIFFIOEN !

Gelegen op de mooiste plek in het hart van Leiden, aan de voet van de Burcht.

www.griffioen-leiden.n

PRECIOUS PRESENTS

• Lunchen • Dineren • Buffetten

Griffioen: • Feesten • Bruiloften present op elk • Recepties • Afstudeerborrels geschenkmoment B R A S S E R I E R E S T A URAN T

Het Koetshuis DE BURCHT

BU RGSTEEG 13 | LEIDEN | TEL . 071512 16 88 | W W W.KOE TSH U ISDEBU RCH T.NL

*** Sfeervol wonen!

*** Lammenschansweg 138 ■ Leiden ■ (071) 532 38 48

www. wj - z i r k ze e .nl

*** Diverse fraaie 55+ appartementen Rosenburch in Leiden

– Tweekamerappartement – Etagewoning met lift – Diverse faciliteiten – Huismeester – Voorwaarden: max. twee personen, max. bruto jaarinkomen € 34.085,– Netto huurprijs ca. € 625,- exclusief servicekosten circa € 205,- (inclusief stookkosten/elektra/cai) – Huurtoeslag mogelijk Heeft u interesse? Laat ons weten of u op de wachtlijst wilt komen. Neem contact op met Vestia Zuid Nederland via 0900 8055 (4ct. p/min.) of met Rosenburch via (071) 576 92 09. U kunt ook mailen via [email protected].

32 | Leids Kerkblad

Lammermarkt 3 - Leiden Telefoon: 071-5126627 Fax: 071-5125399

***

Algemene Kerkenraad Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente te Leiden preases: F. van Oosten, Akkerhoornbloem 36, Leiden scriba: J.F. Nagelkerke, Eli Heimanshof 74, 2341 PH Oegstgeest, tel. 071 - 5215365 postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden telefoon: 071 - 5764145 e-mail: [email protected]

Uit de Algemene Kerkenraad Op 25 september vergaderde de Algemene Kerkenraad. Een vergadering ruim drie maanden na de voorafgaande vergadering. Dit betekende overigens niet dat wijkkerkenraden, colleges, predikanten en kerkelijk werkers in deze periode op de handen konden zitten. Werkconferenties, de voorbereiding daarop en opgegeven huiswerk bepaalden in hoge mate de agenda’s van wijkkerkenraden, colleges, predikanten en kerkelijk werkers. De vergaderingen van de Algemene Kerkenraad worden na een welkom door de voorzitter altijd geopend met een meditatief moment, verzorgd door één van de leden van de Algemene Kerkenraad. Daarna wordt de agenda, voorbereid door het moderamen, vastgesteld nadat is nagegaan of punten aan deze agenda moeten worden toegevoegd. De vaststelling van het verslag van de voorgaande vergadering komt daarna aan de orde. Van de vaste punten op de agenda resten dan de postlijst – een overzicht van ingekomen en verzonden post – en de mededelingen. Van deze mededelingen was die van de aankondiging van de najaarsconferentie van de Vereniging Beraad Grote Steden in de PKN van belang. Naast de grote steden zijn ook middelgrote steden lid van dit Beraad, zo ook de Protestantse Gemeente te Leiden. De najaarsconferentie – op 2 november – heeft als thema ‘De anatomische les: Den Haag en Enschede onder het mes, een openbare ontleding met echte chirurgijns’. Uit de toelichting bij dit thema: ‘De kerk verandert, in hoog tempo. Haar plaats en rol in de samenleving verandert. De kerk krimpt ook, in even hoog tempo. Leden en gelden lopen terug. In de steden zetten beide processen het eerst in en zetten daar nu ook

harder door. Het mes wordt in de uitgaven gezet: kerkgebouwen sluiten, de personeelsformatie wordt afgeslankt. De kaasschaaf is al lang geen optie meer, er moeten ingrijpende keuzes worden gemaakt. Zo ingrijpend dat de grondstructuren van de gemeente niet gespaard blijven en de kerk van gestalte verandert. Is de kerk bij de les? En welke gestalte kiest de kerk dan voor de komende tijd? Hoe komen de ingrijpende keuzes tot stand? Welke plannen liggen eraan ten grondslag? Hoe wordt voorkomen dat de sanering als sterfhuisconstructie uitpakt? Welke toekomstvisie op de kerk en haar rol in de samenleving gaan erachter schuil? En hoe zet je daar met al die krimp ook werkelijk op in? Hoe wordt draagvlak gezocht voor al die pijnlijke maatregelen?’ In de anatomische les liggen op de snijtafel van 2 november de reorganisatieplannen van de twee protestantse gemeenten: Enschede en Den Haag. De gemaakte keuzes verschillen in deze steden sterk van elkaar, zijn daardoor leerzaam. Ook de Protestantse Gemeente te Leiden kent de hiervoor geschetste problematiek en zoals in Enschede en Den Haag komen de hiervoor gestelde vragen aan de orde, m.n. in de werkconferenties. Vanuit Leiden zal dan ook een ruime afvaardiging deze anatomische les bijwonen.

vervolgens hun zegje hebben kunnen doen. Niemand van de gemeenteleden bleek in de achterliggende maanden daartoe behoefte te hebben zodat beide rekeningen nu definitief goedgekeurd en vastgesteld konden worden.

Twee volgende punten op de agenda waren de definitieve goedkeuring en vaststelling van de rekeningen 2011 van respectievelijk de Protestantse Gemeente te Leiden en de Diaconie van de Protestantse Gemeente te Leiden. In de vergadering van de Algemene Kerkenraad op 5 juni waren beide rekeningen voorlopig vastgesteld. De definitieve vaststelling kan pas plaatsvinden nadat de gemeenteleden van de rekeningen kennis genomen hebben en daarover

Ten slotte: dit is waarschijnlijk mijn laatste bijdrage ‘Uit de Algemene Kerkenraad’ als scriba. Na bijna twaalf jaren scriba te zijn geweest werd het hoog tijd het stokje over te dragen. Michael Korbee is op 25 september in de AK benoemd als scriba. Ik zal nog enige tijd als ‘hulpscriba’ hand- en spandiensten verlenen. J.F. Nagelkerke

De Raad van Kerken in Oegstgeest geeft elk jaar in september een boekje uit: activiteitenprogramma 2012 – 2013. Dit boekje wordt evenals het kerkblad – OKE – huis aan huis verspreid en bevat een keur van activiteiten, 48 in totaal, onder andere films met toelichting en discussie; inloopochtenden; gespreksgroepen, instap- en ontmoetingsgroepen, bibliodrama en bibliodans, literatuur en religie, tekenen is communiceren, dat kan ook over je geloof, leeskringen, dansen op het nieuwe liedboek en nog veel meer. In het voorwoord van het boekje: ‘Ieder volgt in het leven zijn eigen weg.” Maar daarin kunnen we veel van elkaar leren. Met elkaar genieten. En elkaar inspireren. Ook vanuit onze geloofsbeleving. Levenskunst staat centraal in de activiteiten die de kerken in Oegstgeest het volgend jaar aanbieden. Hoe je leeft en wilt leven is het onderwerp in gesprekken, lezingen, films en muziek. Afgesproken is, dat ds. Ad Alblas en ds. René Venema zullen nagaan of ook in Leiden een aanzet tot zo’n activiteitenprogramma haalbaar en realiseerbaar is.

Leids Kerkblad | 33

College van Kerkrentmeesters Secretaris: J.P. Karstens, tel. 071 - 5212087 Adres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5764145, [email protected] Bankrekeningnrs: 41878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden (voor giften) 121554 t.n.v. Actie kerkbalans Leiden (voor vrijwillige bijdragen) Kerkelijk Bureau: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden Geopend: maandag t/m donderdag van 09.00-12.00 uur, tel. 071 - 5764145 Collectebonnen: verkrijgbaar van € 0,75 van € 15,00 per vel; bonnen van € 1,20 van € 24,00 per vel en bonnen van € 2,00 van € 40,00 per vel Betaling van de collectebonnen op rekening nr. 41878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden o.v.v. aantal bonnen en prijs. Mutaties in verband met verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne melden bij het Kerkelijk Bureau ten behoeve van de verwerking in de ledenadministratie.

Kerkbalans 2012 bemoedigend! Tot dusver ontvingen wij van onze gemeenteleden aan toezeggingen voor de Aktie Kerkbalans 2012 een bedrag van ruim € 600.000,00. Daarnaast ontvingen wij van gemeenteleden die geen toezegging hebben gedaan nog eens ruim € 30.000,00. Omdat door overlijden of verhuizing het toegezegde bedrag meestal niet helemaal wordt gehaald houden we voor dit jaar rekening met een bedrag van ca. € 625.000,00. Dat is (iets) meer dan waar we in de Begroting rekening mee hielden. Wel moeten we constateren dat het ten opzichte van voorgaande jaren circa 3% lager is, maar die trend stemt helaas overeen met de landelijke trend in onze kerk. Onze kerk wordt landelijk en plaatselijk kleiner. Door overlijden en vertrek uit de gemeente loopt het aantal betalers jaarlijks terug. Maar met dankbaarheid vermelden wij hier dat de gemiddelde bijdrage per betaler nog steeds stijgt. Dat noemen wij bemoedigend!

haar nalatenschap is aan ons overgemaakt. Mevrouw Muijzert had bepaald, dat dit deel van haar nalatenschap bestemd moest worden voor de gemeente rond de Bevrijdingskerk, nu wijkgemeente Leiden Zuidwest geheten. Met de wijkkerkenraad zullen wij zoeken naar een zinvolle bestemming.

Nalatenschap 3 Nog een derde nalatenschap viel ons ten deel. Onze gemeente is ook mede-erfgenaam in de nalatenschap van mevrouw J. Vogelenzang-Beij. De executeur maakte ons onlangs een bedrag over van € 166.000,00. Om stil van te worden. Ook mevrouw Vogelenzang-Beij had in haar testament bepaald, dat dit deel van haar nalatenschap moest worden aangewend voor wijkgemeente Leiden Zuidwest. Een deel van de nalatenschap vond al een bestemming. Ten behoeve van opbouwwerk vooral in

het Stevenshofgedeelte van de wijkgemeente zal mevrouw Sity Smedinga een jaar werkzaam zijn als opbouwwerker. De kosten hiervan worden gefinancierd uit deze nalatenschap.

Ten slotte Enerzijds worden wij geconfronteerd met een teruggang van de opbrengst van de Aktie Kerkbalans. Anderzijds constateren wij met verwondering en dankbaarheid dat gemeenteleden rekening houden met het feit dat door hun overlijden de opbrengst van de vrijwillige bijdrage kan teruglopen en er voor zorgen, dat er ook na hun overlijden nog – soms aanzienlijke – middelen beschikbaar komen voor de voortzetting van het kerkelijk werk in onze stad. Misschien iets om over na te denken? Indien gewenst kunnen wij u hierin van advies dienen. Hans Karstens

Nalatenschap 1

Waterdragers

Met dankbaarheid vernamen wij dat onze gemeente mede-erfgenaam is geworden in de nalatenschap van mevrouw J.H. Harteveld-Schimmel. Een bedrag van € 40.000,00 is door de notaris inmiddels aan ons overgemaakt. Mevrouw Harteveld had in haar testament bepaald, dat dit bedrag bestemd moet worden ten behoeve van de Leidse Binnenstadsgemeente. Met de wijkkerkenraad zullen wij overleggen over een zinvolle bestemming van deze nalatenschap.

De waterdragers hebben de eerste 1000 km gefietst. Ze bezochten projecten, skypeten met Leidse scholen, hadden contact met wethouder Jan-Jaap de Haan en ontvingen een wens van de kroonprins: ‘veel geluk en sterke benen’. Hoe groot de waterproblematiek is willen de fietsers met eigen ogen zien en wat ze zien doorspelen naar scholieren en anderen in Nederland. Ze zijn te volgen op www.waterdragersvoorafrika.nl en kunnen zowel voor hun tocht als voor het waterproject in Kenia gesteund worden.

Nalatenschap 2 Onze gemeente is ook mede-erfgenaam in de nalatenschap van mevrouw E.W. Muijzert. Een bedrag van € 70.000,00 uit

34 | Leids Kerkblad

Kerkdiensten ■ Zaterdag 20 oktober

Zuydtwijck

10.15 u. mw. pastor M. Wassenaar ■ Zondag 21 oktober

Antoniuskerk

9.15 uur mw. ds. M. Driessen De Regenboog

10.00 u. mw. M. Hoogervorst Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. mw. N. Pronk

Gemeentecentrum Oegstgeest Deurcollecte: G.O.O.S. Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A.B. Vroomans, Puttershoek 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. Berkvens- Stevelinck Marekerk

10.00 u. ds. J. Tadema, Urk 17.00 u. ds. J.H. Gijsbertsen, Voorthuizen 19.30 u. ds. T. Jacobs, Alphadienst Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. J.A. de Waal

10.30 u. ds. A. Verburg, Oegstgeest

De Regenboog

10.00 u. mw. ds. I. Pijpers-Hoogendoorn Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. geen dienst

Hooglandse Kerk

10.00 u. J. van Wallinga, Leiderdorp Overrhyn

11.00 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, Leiderdorp LUMC

10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis

10.15 u. ds. M. de Leeuw ■ Zaterdag 3 november

10.15 u. pastor H. van Breukelen ■ Zondag 4 november

Hooglandse Kerk

10.00 u. R. Rus, Oegstgeest Overrhyn

11.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest LUMC

10.00 u. pastor H. van Breukelen Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman Dienst voor doven

Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. ds. F. van Dijke, Heilig Avondmaal ■ Zondag 28 oktober

10.00 u. ds. A. Alblas 11.45 u. oecumenische studentendienst, pastor H. Godding Marekerk

10.00 u. ds. C. van ’t Hof, Nunspeet 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema, gedachtenisdienst Antoniuskerk

09.15 u. ds. P.F. Warmenhoven De Regenboog

10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt

Evangelisch-Lutherse Kerk Deurcollecte: Huur en onderhoud kerkelijke gebouwen

10.15 u. geen dienst

Hooglandse Kerk

Waalse Kerk

10.00 u. M. de Jong en ds. A. Alblas 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. van den Berg-Seiffert Pieterskerk

19.00 u. ds. A. Alblas, cantatedienst m.m.v. Collegium Musicum Marekerk

10.00 u. ds. T. Jacobs, doopdienst 17.00 u. ds. F.A.J. Heikoop, ’s Graveland Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema

10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. Leidse Cantory 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. Berkvens- Stevelinck 19.00 u. vesper van het Binnenstadscluster, Hooglandse Kerk, m.m.v. betrokken voorgangers en koren Marekerk

10.00 u. ds. G.F. Smaling, Oegstgeest 17.00 u. ds. B. Brunt, Valkenburg Maranathawijk

Zuydtwijck

Waalse Kerk

Zorgcentrum Groenhoven

■ Zondag 11 november

Zorgcentrum Groenhoven

Deurcollecte: Energiekosten

10.30 u. mw. ds. F. Weber

19.30 u. ds. T. Jacobs

Deurcollecte: Kosten predikantsplaatsen en kerkelijk werkers

10.30 u. mw. ds. F. Weber, Reformation, Sainte Cène

Gemeentecentrum Oegstgeest

10.30 u. mw. C. Dahmen, Wassenaar

Marekerk

Waalse Kerk

Antoniuskerk

9.15 u. mw. S. Smedinga

■ Woensdag 7 november - dankdag voor gewas en arbeid

Gemeentecentrum Oegstgeest

10.30 u. mw. ds. M. Driessen, herdenkingsdienst 10.30 u. pasteur K. Blei, Haarlem

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. ds. F.D. Rooze Antoniuskerk

09.15 u. ds. C. van Dongen De Regenboog

10.00 u. mw. M. Hoogervorst Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. G.W. Scholten

Gemeentecentrum Oegstgeest

10.30 u. mw. M.J. Wassenaar, Katwijk Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. ds. J. Groenleer Overrhyn

11.00 u. M. v.d. Linden, Katwijk LUMC

10.00 u. pastor H. van Breukelen Diaconessenhuis

10.15 u. ds. M. de Leeuw

Dorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking

15.00 u. mw. S. Poppe- Rienks, Oegstgeest ■ Zaterdag 17 november

Zuydtwijck

Zorgcentrum Groenhoven

10.15 u. mw. pastor M. Wassenaar

Overrhyn

11.00 u. R. Leijdekker

Deurcollecte: Huur en onderhoud kerkelijke gebouwen

10.00 u. mw. ds. H.C. Pasterkamp

Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A. Vuijst, Noordwijkerhout LUMC

Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman Dienst voor doven

Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal): 10.00 u. G.P. de Best

10.00 u. ds. G.J. Venema 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. pastor E.J.G. Woertman

Leids Kerkblad | 35

Marekerk

10.00 u. ds. P.L. de Jong, Rotterdam, jeugddienst 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk

■■ Woensdag 28 november

Oud Katholieke Kerk

19.30 u. oecumenisch avondgebed ■■ Zaterdag 1 december

Vredeskerk

10.00 u. mw. ds. M. Driessen Antoniuskerk

9.15 u. ds. B.J.W. Schelhaas De Regenboog

10.00 u. dr. E. Meijering

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. pastor H. van Breukelen ■■ Zondag 2 december - Eerste Advent

10.15 u. geen dienst

10.30 u. ds. C.J. Jacobs, Hilversum

Hooglandse Kerk

Gemeentecentrum Oegstgeest

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. R. Rus, Oegstgeest

10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. Leidse Cantory 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. Berkvens- Stevelinck Marekerk

11.00 u. ds. G. Binnendijk, Noordwijk 10.00 u. mw. ds. M.A. de Vries

10.00 u. zie Vredeskerk

LUMC

Diaconessenhuis

10.15 u. mw. ds. Chr. van den Berg-Seiffert

Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal):

10.00 u. C. van Rijn, Katwijk, met tolk ■■ Zondag 25 november

Deurcollecte: Jongerendiaconaat Leiden Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A. Alblas, Heilig Avondmaal, gedachtenisdienst 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. pastor C. van der Loos Pieterskerk

19.00 u. ds A. Alblas, cantatedienst m.m.v. Bachkoor Middelburg Marekerk

10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. J.B. Alblas, Katwijk aan Zee Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema, Heilig Avondmaal Antoniuskerk

09.15 u. mw. S. Smedinga, gedachtenisdienst De Regenboog

10.00 u. nog niet bekend

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. ds. M. Barnard, Heilig Avondmaal

Maranathawijk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk

09.15 u. mw. S. Smedinga De Regenboog

10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt

Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. ds. G.F. Smaling, Heilig Avondmaal

Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. ds. T. Jacobs

11.00 u. pastor H. van Breukelen LUMC

10.00 u. mw. ds. M.A. de Vries Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman

Dorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking

15.00 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, Leiderdorp ■■ Woensdag 12 december

Oud Katholieke Kerk

19.30 u. oecumenisch avondgebed ■■ Zondag 16 december Derde Advent

10.00 u. ds. A. Alblas 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten Marekerk

11.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest

10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. M.J. Middelkoop, Hendrik Ido Ambacht

10.00 u. pastor C. van Haasteren

10.00 u. zie Vredeskerk

Overrhyn LUMC

Diaconessenhuis

10.15 u. ds. M. de Leeuw

Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal):

10.00 u. H. Zwart

■■ Donderdag 6 december

Oud Katholieke Kerk

19.30 u. oecumenisch avondgebed ■■ Zondag 9 december - Tweede Advent

Maranathawijk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk

9.15 u. ds. C. van Dongen De Regenboog

10.00 u. ds. E. Meijering

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. geen dienst

Gemeentecentrum Oegstgeest

10.30 u. M. Roos Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, Leiderdorp Overrhyn

10.00 u. ds. A. Alblas 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. R. van Waarde Marekerk

10.00 u. pastor J.H.C. Evers

10.00 u. ds. J. Smit, Katwijk aan de Rijn 17.00 u. ds. T. Jacobs

10.15 u. ds. M. de Leeuw

10.00 u. zie Vredeskerk

36 | Leids Kerkblad

10.30 u. mw. ds. Chr. Duhoux-Rueb, Wassenaar

Hooglandse Kerk

Hooglandse Kerk

Diaconessenhuis

Gemeentecentrum Oegstgeest

10.30 u. mw. ds. S.P. van der Meulen, Oegstgeest

10.30 u. mw. ds. F. Weber

LUMC

10.15 u. Mette, adventsontbijt, mw. B. Heckel

Deurcollecte: afdrachten landelijke kerk

Waalse Kerk

11.00 u. pastor H. van Breukelen

10.00 u. mw. M. Hoogervorst

Gemeentecentrum Oegstgeest

Deurcollecte: Landelijk pastoraat

Overrhyn

De Regenboog

10.15 u. geen dienst

10.30 u. J. Magliano-Tromp

10.00 u. J. van Wallinga, Leiderdorp

09.15 u. ds. P.F. Warmenhoven

Evangelisch-Lutherse Kerk

Gemeentecentrum Oegstgeest

Zorgcentrum Groenhoven

Antoniuskerk

Overrhyn

10.00 u. ds. T. Jacobs, Heilig Avondmaal 17.00 u. ds. T. Jacobs

Overrhyn

10.00 u. M. Boelen

Evangelisch-Lutherse Kerk Zuydtwijck

Deurcollecte: Help de nieuwe kerk op Kop van Zuid

Waalse Kerk

Vredeskerk

Maranathawijk

11.00 u. R. Rus, Oegstgeest LUMC

10.00 u. mw. ds. H.C. Pasterkamp Diaconessenhuis

10.15 u. mw. R. Schultheiss

Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal):

10.00 u. A. K. van Dalen