KENNISGEVING + ONTWERPTEKST MILIEUEFFECTRAPPORT

KENNISGEVING + ONTWERPTEKST MILIEUEFFECTRAPPORT GEOTHERMISCH PROJECT JANSSEN PHARMACEUTICA BEERSE

INITIATIEFNEMER:

JANSSEN PHARMACEUTICA NV

KENNISGEVING EN ONTWERPTEKST MILIEUEFFECTRAPPORT GEOTHERMISCH PROJECT 140075 12/03/2015

Initiatiefnemer

Janssen Pharmaceutica nv Turnhoutseweg 30 2340 Beerse

SGS Belgium NV

Haven 407 – Polderdijkweg 16 – 2030 Antwerpen t +32 (0)3 545 87 50 f + 32 (0)3 545 87 69 e [email protected]

www.sgs.com

Member of SGS Group (Société Générale de Surveillance)

SGS Belgium NV

MER Geothermisch project

140075

Janssen Pharmaceutica nv

12/03/2015

Dit rapport is samengesteld op basis van gegevens die door het bedrijf beschikbaar werden gesteld. Het betreft hier zowel schriftelijke informatie (teksten, cijfermateriaal, plannen) als mondelinge informatie die werd verstrekt tijdens gesprekken en plaatsbeozoeken. SGS Belgium heeft als deskundig en onafhankelijk adviesbureau ernaar gestreefd om naar best vermogen en kennis onderliggend milieueffectrapport zo accuraat en volledig mogelijk te maken. SGS Belgium NV kan echter geen garanties bieden m.b.t. de accuraatheid of de volledigheid van de beschrijvingen en conclusies voor zover deze gebaseerd zijn op schriftelijke en mondelinge informatie die door de initiatiefnemers werden verstrekt en die door SGS Belgium NV redelijkerwijze niet onafhankelijk geverifieerd kon worden.

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

INHOUDSOPGAVE 1

ADMINISTRATIEVE SITUERING VAN HET PROJECT..................................................................1 1.1 RUIMTELIJKE SITUERING JANSSEN PHARMACEUTICA ......................................................................1 1.2 JURIDISCHE EN BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN ....................................................................3 1.3 ADMINISTRATIEVE VOORGESCHIEDENIS .......................................................................................19 1.3.1 Geschiedenis Janssen Pharmaceutica ............................................................................19 1.3.2 Vergunningsverplichtingen ...............................................................................................22 1.3.3 Relevante rapportages en -studies ...................................................................................27 1.3.3.1 Integraal milieujaarverslag ............................................................................................27 1.3.3.2 Duurzaamheidsverslag 2013 ........................................................................................27 1.3.3.3 Bodemonderzoeken ......................................................................................................28 1.3.3.4 Akoestische onderzoeken .............................................................................................28 1.3.3.5 Energieplan ...................................................................................................................28 1.3.3.6 Haalbaarheidsonderzoek naar de mogelijkheden voor diepe geothermie op de site van Janssen Pharmaceutica te Beerse (VITO, december 2013) .......................................................29 1.3.3.7 Project 430.18 Geothermie (CRC, 10 januari 2014) .....................................................29 1.3.3.8 Reservoir modeling of a geothermal doublet in the Carboniferous limestones on the location of Janssen Pharmaceutica in Beerse. Impact on pressure, temperature and system configuration (VITO, februari 2015) .............................................................................................29 1.4 BIJLAGEN HOOFDSTUK 1 .............................................................................................................30

2

PROJECTBESCHRIJVING ..............................................................................................................1 2.1 INLEIDING EN VERANTWOORDING ...................................................................................................1 2.2 BESCHRIJVING VAN DE REFERENTIESITUATIE (BESTAANDE SITUATIE) ...............................................3 2.2.1 Hoofdinstallaties..................................................................................................................3 2.2.2 Overige installaties .............................................................................................................3 2.2.2.1 Verwarmingssystemen ....................................................................................................3 2.2.2.2 Overige nutsinstallaties ...................................................................................................7 2.2.2.3 Afvalwaterzuivering .........................................................................................................8 2.2.2.4 Opslagvoorzieningen ......................................................................................................9 2.2.3 Energieverbruik ...................................................................................................................9 2.3 BESCHRIJVING GEPLANDE SITUATIE (AANLEGFASE + EXPLOITATIE) ................................................12 2.3.1 Technische beschrijving boringen / installatie doublet .....................................................12 2.3.1.1 Situering ........................................................................................................................12 2.3.1.2 Geothermisch doublet ...................................................................................................15 2.3.1.3 Boorfirma, -installatie en -werf ......................................................................................18 2.3.1.4 Boring (productieput, injectieput) ..................................................................................26 2.3.1.5 Afwerking geothermisch doublet ...................................................................................29 2.3.1.6 Timing............................................................................................................................30 2.3.2 Technische beschrijving geothermische installaties .........................................................30 2.3.2.1 VWW-systeem (verwarming) ........................................................................................30 2.3.2.2 KLW-systeem (koeling) .................................................................................................34 2.3.2.3 ORC systeem (elektriciteitsproductie) ...........................................................................35 2.4 ALTERNATIEVEN .........................................................................................................................36 2.4.1 Nulalternatief .....................................................................................................................36 2.4.2 Locatiealternatief ..............................................................................................................36

Inhoudsopgave

1/6

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

2.4.3 2.4.4 2.4.5

Diepte alternatief ...............................................................................................................36 Doelstellingsalternatieven .................................................................................................36 Uitvoeringsalternatieven ...................................................................................................37 RELEVANTE BBT- EN BREF-DOCUMENTEN ...............................................................................................38 3

INGREEP-EFFECTMATRIX EN REIKWIJDTE VAN HET MER ......................................................1 3.1 3.2

4

INGREEP-EFFECTMATRIX...............................................................................................................1 REIKWIJDTE VAN HET MER ...........................................................................................................6

BODEM EN GRONDWATER ...........................................................................................................1 4.1 ALGEMENE BESCHRIJVING.............................................................................................................1 4.1.1 Bodem (Geologie, pedologie) .............................................................................................1 4.1.2 Grondwater (hydrogeologie) ...............................................................................................2 4.1.3 Chemische karakterisatie van bodem en grondwater (eerdere bodemonderzoeken) .......2 4.2 REFERENTIE- GEPLANDE EN GEWENSTE SITUATIE ..........................................................................4 4.2.1 Referentiesituatie ................................................................................................................4 4.2.2 Geplande situatie ................................................................................................................4 4.2.3 Gewenste situatie ...............................................................................................................4 4.3 EFFECTEN OP DE ONDERGROND ....................................................................................................4 4.3.1 Boorwerf..............................................................................................................................4 4.3.2 Boring ..................................................................................................................................5 4.3.3 Geothermische centrale ......................................................................................................6 4.4 EFFECTEN OP HET GRONDWATER ..................................................................................................6 4.4.1 Boorwerf..............................................................................................................................6 4.4.2 Boring ..................................................................................................................................6 4.4.3 Geothermische centrale ......................................................................................................7 4.4.4 Geothermisch doublet op grote diepte / lange termijn (reservoir model) ...........................7 4.5 BESLUIT .....................................................................................................................................14 4.5.1 Algemeen ..........................................................................................................................14 4.5.2 Boring (korte termijn) ........................................................................................................15 4.5.3 Bouw geothermische central (korte termijn) .....................................................................15

4.5.4 5

Geothermisch doublet (productie / injectie in de diepe ondergrond) (lange termijn)

15

GELUID EN TRILLINGEN ............................................................................................................... 1

5.1

Methodologie ................................................................................................................................ 1

5.2

Afbakening van het studiegebied ................................................................................................. 2

5.3 Toepasselijk wettelijk kader inzake geluid .................................................................................... 3 5.3.1 Algemeen .............................................................................................................................. 3 5.3.2 Specifieke bepalingen voor Janssen Pharmaceutica – site Beerse I ................................... 5 5.3.3 Normen voor het discontinue specifiek geluid – Nieuwe inrichtingen ................................... 9 5.4

Emissies en immissies in de huidige exploitatiefase .................................................................. 10

Inhoudsopgave

2/6

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

5.4.1 Huidig omgevingsgeluid – vaste meetposten ...................................................................... 10 5.4.2 Huidig omgevingsgeluid – ambulante meetposten ............................................................. 13 5.4.3 Historische evolutie akoestisch klimaat – site Beerse 1 ..................................................... 16 5.4.4 Huidig berekend specifiek geluid anno 2014 ...................................................................... 24 5.4.4.1 Huidig berekend specifiek geluid – bestaande installaties .............................................. 25 5.4.4.2 Huidig berekend specifiek geluid – nieuwe installaties.................................................... 27 5.5 Emissies en immissies in de toekomstige situatie ...................................................................... 32 5.5.1 Boorfase .............................................................................................................................. 32 5.5.1.1 Geluidemissies diepboring ............................................................................................... 32 5.5.1.2 Impulsachtige geluidimmissies diepboring - zonder milderende maatregelen ................ 33 5.5.1.3 (Semi)stabiele geluidimmissies diepboring – zonder milderende maatregelen .............. 35 5.5.1.4 Impact boorfase – toetsing aan het significantiekader .................................................... 40 5.5.2 Geluidemissies en immissies in de exploitatiefase – Optie 1 – met elektriciteitsproductie. 42 5.5.2.1 Geluidemissies exploitatiefase (“optie 1 met 120°C en elektriciteitsproductie”).............. 42 5.5.2.2 Geluidimmissies exploitatiefase (“Optie 1 met 120°C en elektriciteitsproductie”) ........... 42 5.5.3 Geluidemissies en immissies in de exploitatiefase – Optie 2 – zonder elektriciteitsproductie47 5.5.3.1 Geluidemissies exploitatiefase (“optie 2 - 90°C zonder elektriciteitsproductie”) ............. 47 5.5.3.2 Geluidimmissies exploitatiefase (“optie 2 - 90°C zonder elektriciteitsproductie”)............ 48 5.6 Milderende maatregelen ............................................................................................................. 50 5.6.1 Milderende maatregelen impulsen in de boorfase .............................................................. 50 5.6.2 Milderende maatregelen aan de stabiele bronnen van de boorfase ................................... 52 5.6.3 Milderende maatregelen in de exploitatiefase – Optie 1 ..................................................... 58 5.6.4 Milderende maatregelen in de exploitatiefase – Optie 2 ..................................................... 58 5.7

Monitoring ................................................................................................................................... 59

5.8

Leemten in de kennis.................................................................................................................. 59

5.9

Conclusies .................................................................................................................................. 59

5.10

Bijlagen ....................................................................................................................................... 62

6

OVERIGE ASPECTEN .....................................................................................................................1 6.1 LUCHT .........................................................................................................................................1 6.1.1 Methodologie ......................................................................................................................1 6.1.2 Afbakening studiegebied ....................................................................................................1 6.1.3 Beschrijving van de huidige situatie ...................................................................................1 6.1.3.1 6.1.3.2

6.1.4 6.1.4.1 6.1.4.2

Emissies van het bedrijf ................................................................................................................ 1 Luchtkwaliteit in het studiegebied ................................................................................................. 5

Beschrijving en beoordeling van de geplande situatie .......................................................6 Emissies van het bedrijf ................................................................................................................ 6 Impact op de luchtkwaliteit ............................................................................................................ 7

6.1.5 Besluit en milderende maatregelen ....................................................................................7 6.2 W ATER ........................................................................................................................................9 6.2.1 Methodologie ......................................................................................................................9 6.2.2 Afbakening studiegebied ....................................................................................................9 6.2.3 Beschrijving van de Oude Dijkloop .....................................................................................9

Inhoudsopgave

3/6

SGS Belgium NV

6.2.3.1 6.2.3.2 6.2.3.3

6.2.4 6.2.4.1 6.2.4.2 6.2.4.3

6.2.5 6.2.5.1 6.2.5.2


140075


12/03/2015

Hydrografische situering ............................................................................................................... 9 Waterkwaliteit in het studiegebied ................................................................................................ 9 Waterbodemkwaliteit .................................................................................................................. 13

Waterverbruik en emissies ...............................................................................................14 Waterbalans................................................................................................................................ 14 Waterzuiveringsinstallatie ........................................................................................................... 16 Emissies ..................................................................................................................................... 19

Beschrijving en beoordeling van de geplande situatie .....................................................20 Boorfase ..................................................................................................................................... 20 Exploitatiefase ............................................................................................................................ 20

6.2.6 Besluit en milderende maatregelen ..................................................................................21 6.3 MENS ........................................................................................................................................23 6.3.1 Mobiliteit ............................................................................................................................23 6.3.1.1 6.3.1.2 6.3.1.3 6.3.1.4

6.3.2 6.3.2.1 6.3.2.2 6.3.2.3 6.3.2.4

6.3.3 6.3.3.1 6.3.3.2 6.3.3.3

Methodologie .............................................................................................................................. 23 Bereikbaarheidsprofiel ................................................................................................................ 23 Mobiliteitsanalyse ....................................................................................................................... 33 Impactanalyse............................................................................................................................. 35

Hinder en gezondheid .......................................................................................................40 Methodologie .............................................................................................................................. 40 Studiegebied en risicopopulatie .................................................................................................. 41 Referentiesituatie ........................................................................................................................ 44 Geplande situatie ........................................................................................................................ 46

Veiligheid ..........................................................................................................................47 Interactie met gasopslag te Loenhout ......................................................................................... 47 Incidentele emissies tijdens de boorfase .................................................................................... 49 Incidentele emissies tijdens de exploitatiefase ........................................................................... 50

6.3.4 Besluit en milderende maatregelen ..................................................................................50 6.4 FAUNA EN FLORA ........................................................................................................................53 6.4.1 Methodologie ....................................................................................................................53 6.4.2 Afbakening studiegebied ..................................................................................................53 6.4.3 Beschrijving van de natuurgebieden ................................................................................54 6.4.3.1 6.4.3.2 6.4.3.3 6.4.3.4

6.4.4 6.4.4.1 6.4.4.2 6.4.4.3 6.4.4.4

Natura 2000 ................................................................................................................................ 54 Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN/IVON) ................................................................................... 55 Natuurreservaten ........................................................................................................................ 55 Ramsargebieden ........................................................................................................................ 61

Milieueffecten ....................................................................................................................61 Verzuring en vermesting ............................................................................................................. 61 Rustverstoring............................................................................................................................. 62 Milieu-effecten Bodem en Grondwater ....................................................................................... 64 Milieu-effecten Water .................................................................................................................. 64

6.4.5 Besluit en milderende maatregelen ..................................................................................64 6.5 LANDSCHAP, BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE ...............................................................65 6.5.1 Methodologie ....................................................................................................................65 6.5.2 Afbakening van het studiegebied......................................................................................65 6.5.3 Visuele karakteristieken van het bedrijf ............................................................................65 6.5.4 Landschappelijke karakteristieken in de omgeving ..........................................................68 6.5.4.1 6.5.4.2 6.5.4.3 6.5.4.4 6.5.4.5

6.5.5

Inhoudsopgave

Ruimtelijke structuur ................................................................................................................... 68 Traditionele landschappen .......................................................................................................... 68 Relictzones ................................................................................................................................. 68 Ankerplaatsen ............................................................................................................................. 72 Beschermde monumenten, stads- en dorpsgezichten, landschappen en archeologische zones72

Geplande situatie ..............................................................................................................72

4/6

SGS Belgium NV

6.5.5.1 6.5.5.2


140075


12/03/2015

Boorfase ..................................................................................................................................... 72 Exploitatiefase ............................................................................................................................ 72

6.5.6 Besluit en milderende maatregelen ..................................................................................73 6.6 LICHT, WARMTE EN STRALINGEN ..................................................................................................75 6.7 AFVALSTOFFEN ..........................................................................................................................77 6.8 KLIMAAT ....................................................................................................................................79 6.8.1 Methodologie ....................................................................................................................79 6.8.2 Studiegebied .....................................................................................................................79 6.8.3 Referentiesituatie ..............................................................................................................79 6.8.4 Geplande situatie ..............................................................................................................82

7 ELEMENTEN TER BEOORDELING VAN DE EFFECTEN OP HET WATERSYSTEEM TEN BEHOEVE VAN DE WATERTOETS .......................................................................................................1 7.1 7.2 8

INLEIDING.....................................................................................................................................1 POTENTIËLE EFFECTEN OP HET WATERSYSTEEM ............................................................................2

SYNTHESE MILIEUEFFECTEN EN BESCHRIJVING VAN DE MILDERENDE MAATREGELEN 1 8.1 EFFECTEN OP BODEM EN GRONDWATER ........................................................................................1 8.1.1 Betrokken disciplines ..........................................................................................................1 8.1.2 Synthese van de effecten ...................................................................................................1 8.1.3 Milderende maatregelen .....................................................................................................2 8.2 EFFECTEN INZAKE GELUID EN TRILLINGEN ......................................................................................2 8.2.1 Betrokken disciplines ..........................................................................................................2 8.2.2 Synthese van de effecten ...................................................................................................2 8.2.3 Milderende maatregelen .....................................................................................................4 8.3 OVERIGE ASPECTEN .....................................................................................................................6 8.3.1 Effecten op de luchtkwaliteit ...............................................................................................6 8.3.2 Effecten op de waterkwaliteit ..............................................................................................7 8.3.3 Effecten op de mens ...........................................................................................................7 8.3.4 Effecten op fauna en flora ...................................................................................................9 8.3.5 Effecten op het landschap en bouwkundig en archeologisch erfgoed .............................10 8.3.6 Effecten inzake licht, warmte en stralingen ......................................................................10 8.3.7 Geproduceerde afvalstoffen .............................................................................................11 8.3.8 Effecten op het klimaat .....................................................................................................11

9

MONITORING EN EVALUATIE .......................................................................................................1 9.1 BODEM EN GRONDWATER .............................................................................................................1 9.2 GELUID ........................................................................................................................................1 9.3 OVERIGE ASPECTEN .....................................................................................................................1 9.3.1 Lucht ...................................................................................................................................1 9.3.2 Water ..................................................................................................................................2

10

LEEMTEN IN DE KENNIS ............................................................................................................1

Inhoudsopgave

5/6

SGS Belgium NV

11

140075


12/03/2015

TEWERKSTELLING EN INVESTERINGEN .................................................................................1

11.1 11.2 12


TEWERKSTELLING .....................................................................................................................1 INVESTERINGEN ........................................................................................................................1 GRENSOVERSCHRIJDENDE EFFECTEN ..................................................................................1

Inhoudsopgave

6/6

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

LIJST MET TABELLEN Tabel 1.1 Tabel 1.2 Tabel 1.3 Tabel 1.4 Tabel 1.5

Overzicht kadastrale percelen Janssen Pharmaceutica ................................................... 1 Overzicht juridische en beleidsmatige randvoorwaarden .................................................. 4 Overzicht van de lopende milieuvergunningen................................................................ 22 Overzicht vergunde VLAREM-rubrieken ......................................................................... 23 Overzicht bijzondere voorwaarden .................................................................................. 24

Tabel 2.1 Overzicht van het energieverbuik sinds 2010 .................................................................... 9 Tabel 2.2 Overzicht van de opslagtanks.......................................................................................... 10 Tabel 2.3 Vaste gasopslag .............................................................................................................. 12 Tabel 2.4 Oplijsting BBT-technieken en reflectie ervan bij Janssen Pharmaceutica (BBT koelsystemen) ....................................................................................................................................... 39 Tabel 3.1

Ingreep-effectenmatrix ....................................................................................................... 3

Tabel 4.1 Samenvatting geologische opbouw over de volledige diepte dat geboord zal worden (bron: OBO URS 2008, databank ondergrond Vlaanderen en prognose VITO 2015voor het diepste gedeelte)1 Tabel 4.2 Overzicht van de beschikbare bodemonderzoeken i.k.v. het Bodemdecreet ................... 3 Tabel 5.1 VLAREM II Milieukwaliteitsnormen voor stabiel omgevingsgeluid in open lucht .............. 4 Tabel 5.2 VLAREM II richt- en grenswaarden voor het specifiek geluid in open lucht ...................... 7 Tabel 5.3 Richtwaarden voor fluctuerend, incidenteel, impulsachtig en intermitterend geluid in open lucht als hinderlijk ingedeelde inrichtingen .............................................................................................. 9 Tabel 5.4 Grenswaarden voor fluctuerend/incidenteel en intermitterend/impulsachtig geluid tijdens de verschillende perioden........................................................................................................................... 10 Tabel 5.5 Vergelijking resultaten LA95,1h van 1998–2000–2002–2004–2006–2008–2011 in MP1 .. 11 Tabel 5.6 Vergelijking resultaten LA95,1h van 1998–2002–2004–2006–2008–2011 in MP2 ............ 11 Tabel 5.7 Vergelijking resultaten LA95,1h van 1998–2000–2002–2004–2006–2008–2011 in MP3 .. 12 Tabel 5.8 Vergelijking resultaten LA95,1h van 1998–2000–2002–2004–2006–2008–2011 in BP4 (oud MP4) 12 Tabel 5.9 Vergelijking resultaten LA95,1h van 2002–2004–2006–2008–2011 in MP5 ...................... 12 Tabel 5.10 De resultaten van de ambulante nachtelijke metingen november 2011 ......................... 14 Tabel 5.11 Chronologisch overzicht akoestische studies en evaluaties nieuwe projecten ............... 18 Tabel 5.12 Langdurige omgevingsmetingen bij Janssen Pharmaceutica: alles verrekend naar de woningen in de buurt ............................................................................................................................. 23 Tabel 5.13 Vergelijking gemeten omgevingsgeluid en berekend specifiek geluid week-nachtperiode24 Tabel 5.14 Toetsing berekend specifiek geluid “bestaande nachtperiode” ....................................... 25 Tabel 5.15 Toetsing berekend specifiek geluid “nieuw-nachtperiode” .............................................. 28 Tabel 5.16 Toetsing berekend specifiek geluid “nieuw-dagperiode” ................................................. 30 Tabel 5.17 Gemeten maximale geluidemissies impuls-bronnen ....................................................... 32 Tabel 5.18 Verkregen geluidemissies (semi)stabiele bronnen .......................................................... 33 Tabel 5.19 Berekende maximale geluidimmissies impulsachtige bronnen – boorfase ..................... 33 Tabel 5.20 Toetsing berekend specifiek geluid boorfase (zonder milderende maatregelen) tijdens de nachtperiode 36 Tabel 5.21 Bronlijst berekend specifiek geluid boorfase nachtperiode naar BP14 en BP30 ............ 38 Tabel 5.22 Toetsing berekend totaal specifiek geluid nachtperiode incl. boorfase (zonder mildering)38 Tabel 5.23 Berekende stijging omgevingsgeluid door boorfase (zonder mildering) nachtperiode.... 40 Lijst met tabellen

1/2

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Tabel 5.24 Significantiekader geluid .................................................................................................. 41 Tabel 5.25 Koppeling significantie aan milderende maatregelen ...................................................... 41 Tabel 5.26 Toetsing toekomstig specifiek geluid “Nacht nieuw + ACC” ............................................ 43 Tabel 5.27 Bronlijst toekomstig specifiek geluid “nacht nieuw + ACC” naar BP31 ........................... 45 Tabel 5.28 Berekende stijging nachtelijk omgevingsgeluid door maximale werking bestaande koeltorens absorptiekoeling gebouw 195 .............................................................................................. 46 Tabel 5.29 Berekende stijging nachtelijk omgevingsgeluid door bijdrage ACC ................................ 46 Tabel 5.30 Berekende stijging nachtelijk omgevingsgeluid door exploitatiefase - Optie 1 - nachtperiode 46 Tabel 5.31 Toetsing toekomstig “Bestaand” specifiek geluid “Huidig nacht + Koeltoren 4” .............. 48 Tabel 5.32 Berekende maximale geluidimmissies impulsachtige bronnen – boorfase met vooropgestelde akoestische schermen ................................................................................................. 51 Tabel 5.33 Berekend totaal specifiek geluid nachtperiode incl. boorfase (ongemilderd) en boorfase met schermen 55 Tabel 5.34 Bronlijst “Totaal specifiek geluid nachtperiode + boorfase met schermen” naar BP29 ... 57 Tabel 5.35 Spectrale geluidemissies – gepland project ................................................................... 63 Tabel 6.1 Tabel 6.2 Tabel 6.3 Tabel 6.4 Tabel 6.5 Tabel 6.6 Tabel 6.7 Tabel 6.8 Tabel 6.9 Tabel 6.10 Tabel 6.11 Tabel 6.12 Tabel 6.13 Tabel 6.14 Tabel 6.15 Tabel 6.16 Tabel 6.17 Tabel 6.18 Tabel 6.19 Tabel 6.20 terrein Tabel 6.21 Tabel 6.22 Tabel 6.23 Tabel 6.24 Tabel 6.25 en N132 Tabel 6.26 Tabel 6.27 Tabel 6.28

Lijst met tabellen

Overzicht verbrandingsinstallaties (stookinstallaties, WKK, noodgeneratoren) ................ 2 Emissies koelinstallaties 2014 ........................................................................................... 4 Emissies waterzuivering 2014 ........................................................................................... 4 Luchtkwaliteit in het studiegebied 2010-2012 (bron: interpolatiekaarten VMM) ................ 5 Overzicht directe NOx-emissies in de referentie- en geplande situatie............................. 7 Meetpunten VMM stroom open –afwaarts van het lozingspunt van Janssen Pharmaceutica 10 Kwaliteitsklassen Prati Index ........................................................................................... 12 Prati Index gemeten in de Oude Dijkloop ........................................................................ 12 Kwaliteitsklassen biologische waterkwaliteit .................................................................... 12 Triadekwaliteitsklassen waterbodem ............................................................................... 13 Meetresultaten triadebeoordeling waterbodemkwaliteit .................................................. 14 Koeltorenwaterverbruik 2014 ........................................................................................... 16 Geloosde vuilvrachten (2014) .......................................................................................... 19 Telgegevens N12 en N132 voor het jaar 2010 ................................................................ 31 Modal split Janssen Pharmaceutica (Bron: Mobiscan 2011) .......................................... 34 Verdeling personeel/bezoekers over de diverse vervoersmodi....................................... 35 Verdeling aantal voertuigen (wagens) gegenereerd door Janssen Pharmaceutica........ 35 Verdeling van het personeel met glijdende uren over aankomst en vertrekperiode ....... 36 Verdeling van het verkeer (eigen + extern personeel) over de diverse herkomsten ....... 37 Verdeling van het verkeer (eigen + extern personeel) naar de diverse bestemmingen op het 38 Verdeling van het verkeer (bezoekers) over de diverse herkomsten .............................. 38 Aantal vrachtwagens en p.a.e. tijdens ochtend- en avondspits ...................................... 38 Verdeling van de vrachtwagens over de diverse herkomsten ......................................... 39 Overzicht verdeling (in p.a.e) over herkomst en bestemmingsrichting............................ 39 Aandeel Janssen Pharmaceutica t.o.v. gemeten intensiteit en belasting tov capaciteit N12 39 Oppervlakte, bevolkingsaantal en bevolkingsdichtheid per gemeente............................ 42 Bevolkingsaantal per statistische sector .......................................................................... 42 Kwetsbare populaties in het studiegebied ....................................................................... 43

2/2

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Tabel 6.29 Terreinen en infrastructuur voor sport en recreatie in het studiegebied .......................... 43 Tabel 6.30 Overzicht meldingen Janssen Pharmaceutica 2012-2014 .............................................. 44 Tabel 6.31 Overzicht van de SBZ’s binnen een zone van 5 km rond het projectgebied ................... 54 Tabel 6.32 Overzicht van het Vlaams Ecologisch Netwerk, binnen een zone van 5 km rond het projectgebied ......................................................................................................................................... 55 Tabel 6.33 Overzicht van de (erkende) natuurreservaten in het studiegebied.................................. 56 Tabel 6.34 Hoogte gebouwen ter hoogte van projectgebied ............................................................. 66 Tabel 6.35 Afvalproductie (2014) ....................................................................................................... 77 Tabel 6.36 Broeikasgasemissies Janssen Pharmaceutica Beerse 2014 .......................................... 80 Tabel 6.37 Directe broeikasgasemissies Janssen Pharmaceutica Beerse sinds 2005 .................... 81 Tabel 7.1: Overzicht activiteiten met mogelijke schadelijke effecten op het lokale watersysteem ......... 2 Tabel 9.1 Tabel 9.2

Overzicht van de opgevolgde parameters per geleide emissiebron ................................. 1 Wettelijk meetprogramma afvalwater ................................................................................ 3

Tabel 11.1

Overzicht ingeschat investeringsbudget ............................................................................ 1

Lijst met tabellen

3/2

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

LIJST MET FIGUREN Figuur 1.1 Ligging Janssen Pharmaceutica op de topografische kaart (schaal 1:50.000) ............... 31 Figuur 1.2 Ligging Janssen Pharmaceutica op het gewestplan (schaal: 1:20.000) ......................... 32 Figuur 1.3 VEN-gebieden in de buurt van Janssen Pharmaceutica (http://gisgeoloket.provant.be) (schaal 1:75.000) ................................................................................................................................... 36 Figuur 1.4 Speciale beschermingszones in de omgeving van Janssen Pharmaceutica (schaal 1:80.000) (www.geovlaanderen.agiv.be)............................................................................................... 37 Figuur 1.5 Ligging natuurreservaten in de omgeving van Janssen Pharmaceutica ........................ 38 Figuur 1.6 Grondplan Janssen Pharmaceutica op de luchtfoto met aanduiding van de zone waar de geothermische boringen zullen plaatsvinden (schaal 1:10.000) ........................................................... 39 Figuur 2.1 Processchema ................................................................................................................... 5 Figuur 2.2 Processchema koelwater ................................................................................................... 7 Figuur 2.3 Situering van de boringen die voorzien zijn bij Janssen Pharmaceutica (Beerse GT-01 = productieput = rood, GT-02 = injectieput = blauw, vertrekpunt op maaiveldhoogte = geel). Eveneens aangeduid: exploitatiezone ondergrondse gasopslag Fluxys, bijhorende vergunning zone en veiligheidsperimeter) (VITO, 2015) ....................................................................................................... 14 Figuur 2.4 3D structureel model van top en bodem van de Carboon kalksteen (Dinantiaan), met aanduiding van de diverse breuksystemen, de beschikbare boringen en de boringen die voorzien zijn bij Janssen Pharmaceutica (Beerse GT-01 en GT-02) .............................................................................. 14 Figuur 2.5 Voorgestelde boorlocatie op de site van Janssen Pharmaceutica (met als lambertcoördinaten x: 184.853m en y: 222.075m)................................................................................ 15 Figuur 2.6 Winning van aardwarmte via een geothermisch doublet (principe)................................. 16 Figuur 2.7 Voorgesteld boortraject productieput Carboon (VITO, 2015) .......................................... 19 Figuur 2.8 Voorgesteld boortraject injectieput Carboon (VITO, 2015) ............................................. 20 Figuur 2.9 Voorgesteld boortraject productieput Devoon (VITO, 2015) ........................................... 21 Figuur 2.10 Mogelijke inrichting werf met verschillende modules ................................................... 24 Figuur 2.11Schematische voorstelling gebruik van geothermie voor verwarming en koeling ............................................................................................................................................................... 31 Figuur 2.12: Principe schema aansluiting van gebouw aan intelligent warmtenet met verschillende temperatuurniveaus ............................................................................................................................... 32 Figuur 2.13 Schematische voorstelling gebruik geothermie voor verwarming, koeling en productie van elektriciteit 33 Figuur 2.14 Vereenvoudigde voorstelling van het toekomstige geothermische net (bron: CRC aangevuld met aanduidingen JPH) ....................................................................................................... 34 Figuur 2.15 Principe van de absorptiecyclus (bron: CRC Engineering bvba, 2013) ....................... 35 Figuur 2.16: Afweging uitvoeringsmogelijkheden CO2-emissie reductie............................................... 37 Figuur 4.1 Evolutie van de temperatuur (°C) in de tijd voor de productieput (GT-01) en voor een selectie van de bestudeerde scenario’s (VITO, 2015) ............................................................................ 9 Figuur 4.2 Evolutie van de druk (bar) in de tijd voor de productieput (GT-01) en voor alle bestudeerde scenario’s (VITO, 2015)......................................................................................................................... 10 Figuur 4.3 Evolutie van de druk (bar) in de tijd voor de injectieput (GT-02) en voor alle bestudeerde scenario’s (VITO, 2015)......................................................................................................................... 10 Figuur 4.4 Evolutie van de temperatuur (°C) in de tijd voor de productieput (GT-01) en voor alle bestudeerde scenario’s (VITO, 2015) ................................................................................................... 11

Lijst met figuren

1/2

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Figuur 4.5 Berekende drukveranderingen ter hoogte van de permeabele zones in de topzone van de Carboon kalksteen na 30 jaar productie. Links boven = D1, rechts boven = D2, links onder = DW, rechts onder = DB (VITO, 2015) ...................................................................................................................... 13 Figuur 4.6 Berekende temperatuursveranderingen (daling) ter hoogte van de permeabele zones in de topzone van de Carboon kalksteen na 30 jaar productie. Links boven = D1, rechts boven = D2, links onder = DW, rechts onder = DB (VITO, 2015) ...................................................................................... 14 Figuur 5.1 Figuur 5.2 Figuur 5.3 Figuur 5.4 Figuur 5.5

Beslissingsschema 4.5.6.1 ................................................................................................ 5 Geluidscontouren situatie augustus 2005 ......................................................................... 6 Situering bewoningen/beoordelingsposities rondom Janssen Pharmaceutica – Beerse I 9 Situering vaste meetposities rondom Janssen Pharmaceutica op het gewestplan ........ 13 Situering ambulante meetposten nachtelijke meetposities rondom Janssen Pharmaceutica 14 Figuur 5.6 3D-zicht van het akoestisch model vanuit ZW-zijde ........................................................ 25 Figuur 5.7 Mogelijke posities akoestische schermen ....................................................................... 53 Figuur 5.8 3D-zicht model met akoestische schermen ..................................................................... 54 Figuur 5.9 Akoestisch scherm op de boorlocatie te München .......................................................... 54 Figuur 5.10 Bronposities – gepland project ..................................................................................... 64 Figuur 5.11 Geluidcontourenkaart ................................................................................................... 67

Figuur 6.1 Ligging emissiepunten Janssen Pharmaceutica ............................................................... 3 Figuur 6.2 Ligging lozingspunt Janssen Pharmaceutica en dichtstbijzijnde VMM-meetpunten ....... 11 Figuur 6.3 BBI en Prati-index thv meetpunt 297200 op de Oude Dijkloop (stroomafwaarts lozingspunt Janssen Pharmaceutica) ....................................................................................................................... 13 Figuur 6.4 Waterbalans 2014 ............................................................................................................ 15 Figuur 6.5 Schema waterzuiveringsinstallatie................................................................................... 18 Figuur 6.6 Verkeersinfrastructuur in de omgeving van Janssen Pharmaceutica (www.google.be/maps) 24 Figuur 6.7 Situering parkings ............................................................................................................ 25 Figuur 6.8 Fietsknooppuntennetwerk in de omgeving van Janssen Pharmaceutica........................ 26 Figuur 6.9 Fietsroutes in de omgeving van Janssen Pharmaceutica (bron: http://www.provant.be/bestuur/grondgebied/gis/digitale_kaarten) ........................................................ 27 Figuur 6.10 Toegang site Beerse I .................................................................................................. 28 Figuur 6.11 Kilometerpunten in de omgeving van Janssen Pharmaceutica ................................... 30 Figuur 6.12 Verkeersintensiteiten op de N12 en N132 (diagram ochtendspits) ............................. 33 Figuur 6.13: Verkeersintensiteiten op de N12 en N132 (diagram avondspits) ..................................... 33 Figuur 6.14 Puntenkaart werknemers Beerse I (bron: Mobiscan 2011) ......................................... 37 Figuur 6.15 Overzicht concessiegrenzen Fluxys in de nabijheid van de aardgasopslag in Loenhout48 Figuur 6.16 Kwetsbaarheidskaart verzuring in de omgeving van Janssen Pharmaceutica (schaal 1:10.000) 62 Figuur 6.17 Ligging faunistisch belangrijke gebieden in de omgeving van Janssen Pharmaceutica63 Figuur 6.18 Omgeving Janssen Pharmaceutica op de luchtfoto..................................................... 66 Figuur 6.19 Ligging gebouwen K1, K2 en hoogbouw magazijn op grondplan Janssen Pharmaceutica 67 Figuur 6.20 Ligging Janssen Pharmaceutica .................................................................................. 71 Figuur 6.21 3-D voorstelling geothermiegebouw (blauw) met koelinstallatie (rood) kijkrichting zuidoost 73 Figuur 6.22 Grafische voorstelling CO2-emissies (tCO2 of CO2-eq) sinds 2005 ............................. 81 Lijst met figuren

2/2

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Figuur 6.23 Grafische voorstelling reductie directe CO2-emissies (t.o.v. referentiejaar, tCO2-eq) . 83 Figuur 6.24 CO2-emissiereductie in ton en productie hernieuwbare energie voor verschillende opties geothermie en WKK .............................................................................................................................. 83

Lijst met figuren

3/2

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

AFKORTINGENLIJST ACC

:

Air Cooled Condensor

AGIV

:

Agenstchap voor Geografische Informatie Vlaanderen

ALBON

:

Afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie

AMI

:

Afdeling Milieu-inspectie van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie

AMV

:

Afdeling Milieuvergunningen van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie

AOW

:

Afdeling Operationeel Waterbeheer

BBO

:

Beschrijvend BodemOnderzoek

BBT / BAT

:

Beste Beschikbare Technieken / Best Available Techniques

BOP

:

Blow-Out Prevention

BP 1, 2, 3, 4…

:

Beoordelingspunt 1, 2, 3, 4...

BPA

:

Bijzonder Plan van Aanleg

BREF

:

BBT-referentiedocumenten

BS

:

Belgisch Staatsblad

BSN

:

Bodemsaneringsnorm

BSP

:

BodemSaneringsProject

BTEX

:

Acroniem dat verwijst naar een kleine groep van aromatische koolwaterstoffen met name Benzeen, Tolueen, Ethylbenzeen en Xyleen

B. Vl. R.

:

Besluit Vlaamse Regering

BWK

:

Biologische Waarderingskaart

Ca

:

Calcium

CaCO3

:

Calciumcarbonaat

CH4

:

Methaan

Cl

:

Chloride

CMC

:

NatriumCarboxyMethylCellulose

CO

:

Koolstofmonoxide

CO2

:

Koolstofdioxide

CvGP

:

Code van Goede Praktijk

dB(A)

:

Decibel (A-gewogen geluidsdrukniveau)

Afkortingenlijst

1/4

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

DIEE

:

Diethylether

DIN

:

Deutsches Institut für Normung

DIPE

:

Diisopropylether

E(E)G

:

Europese (Economische) Gemeenschap

EPB

:

EnergiePrestatie en Binnenklimaat

EU

:

Europese Unie

GEN

:

Grote Eenheden Natuur

g.g.

:

Geen gemiddelde

GRS

:

Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan

GW

:

Grenswaarde

HCOV

:

Hydrogeologische Codering van de Ondergrond van Vlaanderen

IADC

:

International Association of Dredging Companies

INBO

:

Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek

ISO

:

International Organization for Standardization

KCl

:

Kaliumchloride

KMO

:

Kleine of Middelgrote Onderneming

Kmpt

:

Kilometerpunt

kVA

:

kiloVoltAmpere

kW

:

kiloWatt

LAeq, T

:

A-gewogen equivalent, constant geluidsdrukniveau, dat gedurende het tijdsinterval T dezelfde geluidsenergie zou veroorzaken als het werkelijk (veranderlijk) A-gewogen geluidsdrukniveau gedurende dezelfde periode.

LAmax, T

:

Maximum geluidsniiveau (gewogen met een frequentiefilter A) gedurende een bepaalde periode

LAN, T

:

A-gewogen procentueel geluidsdrukniveau, dat gedurende N% (1,5, … 95, 99) van het tijdsinterval T overschreden wordt.

Lsp

:

Specifiek geluidsdrukniveau

LwA

:

Immissierelevant geluidsvermogenniveau Het geluidsvermogenniveau dat door een geluidsbron wordt veroorzaakt is een maat voor de sterkte van die bron. Het geluidsvermogenniveau is een frequentie-afhankelijke grootheid die op verschillende manieren uit metingen kan bepaald worden, maar die onafhankelijk is van de afstand waarop en omgeving waarin de geluidsbron zich bevindt

LNE

Afkortingenlijst

:

Departement Leefmilieu, Natuur en Energie

2/4

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

LOAEL

:

Lowest-Observed-Adverse-Effect Level

MER

:

MilieuEffectRapport

m.e.r.

:

Milieueffectrapportage

µg

:

Microgram

MINA

:

Milieubeleidsplan en Natuurontwikkelingsplan voor Vlaanderen

MKN

:

MilieuKwaliteitsNorm

m-Mv

:

Meter min maaiveld

MP A

:

Meetpunt A

MW

:

MegaWatt

N2

:

Stikstof

Na

:

Natrium

Na2CO3

Natriumcarbonaat

NaHCO3

:

Natriumwaterstofcarbonaat (natriumbicarbonaat)

NO2

:

Stikstofdioxide

NOx

:

Stikstofoxiden

NOEL

:

No-Observed-Exposure-Limit

O3

:

Ozon

OBO

:

Oriënterend BodemOnderzoek

ORC

:

Organische Rankine Cyclus

OVAM

:

Openbare Vlaamse Afvalstoffen Maatschappij

p.a.e.

:

Personen-auto equivalent

PCB

:

PolyChloorBifenyl

PIDPA

:

Provinciale & Intercommunale Drinkwatermaatschappij der Provincie Antwerpen

pJ

:

petaJoule, 10 Joule (eenheid van energie)

P50,90,98, …

:

50-, 95- en 98-percentiel dit zijn de waarden waaronder respectievelijk 50, 95 en 98 % van de (meet)waarden gelegen zijn

PM …,10, 2,5

:

Particulate Matter (geeft de diametergrootte van de stofdeeltjes aan)

15

• PM10 - Stofdeeltjes met een aerodynamische diameter kleiner dan 10 µm • PM2,5 – Stofdeeltjes met een aerodynamische diameter kleiner dan 2,5 µm

Afkortingenlijst

3/4

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

RSPA

:

Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen

RSV

:

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

(P)RUP

:

(Provinciaal) Ruimtelijk UitvoeringsPlan

RW

:

Richtwaarde

SBZ

:

Speciale BeschermingsZone -H: Habitatrichtlijngebied -V: Vogelrichtlijngebied

SCC

:

Safety Certificate Contractors

SERV

:

Sociaal Economische Raad van Vlaanderen

SO2

:

Zwaveldioxide

TAW

:

Tweede Algemene Waterpassing (referentieschaal voor hoogteligging)

THF

:

Tetrahydrofuraan

TÜV

:

Technischer Überwachungsverein

VCRO

:

Vlaamse Codex voor Ruimtelijke Ordening

VEN / IVON

:

Vlaams Ecologisch Netwerk / Integraal Verwevings- en Ondersteunend Netwerk

VITO

:

Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek

VLAREBO

:

Vlaams Reglement op de Bodemsanering

VLAREM

:

Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning

VLAREMA

:

Vlaams Reglement voor het duurzaam beheer van Materiaalkringlopen en Afvalstoffen

VMM

:

Vlaamse MilieuMaatschappij

VOCl

:

Vluchtige Organische Chloorverbindingen

(V)REG

:

(Vlaamse) Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt

Wdgem

:

Weekdaggemiddelde

WGO

:

WereldGezondheidsOrganisatie

Afkortingenlijst

4/4

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

VERKLARENDE WOORDENLIJST Bodem

:

Het vaste gedeelte van de aarde met inbegrip van het grondwater en de organismen die zich erin bevinden.

Bodemprofiel

:

Verticale bodemdoorsnede waarin de opbouw en de ontwikkeling van de bodem waarneembaar is.

Calamiteiten

:

Ongelukken of accidentele situaties

Debiet

:

Het aantal m³ water dat per tijdseenheid op een bepaald punt passeert

Discipline

:

Milieuaspect dat in het kader van milieueffectrapportage onderzocht wordt, door de regelgeving vastgelegd

Effectbeoordeling

:

Waardeoordeel van de effecten die optreden ten gevolge van een geplande situatie, kwalitatief uitgedrukt

Effecten

:

Veranderingen in het milieu ten gevolge van (vooral) antropogene activiteiten

Emissie

:

Uitstoot van stoffen in de omgevingslucht

Geplande situatie

:

Toestand van studiegebied tijdens en na uitvoering van het project

Grondwaterkwetsbaarheid

:

Een code die het risico op verontreiniging van het grondwater in de bovenste watervoerende laag aangeeft.

Bestaande situatie

:

De toestand in het studiegebied, waarnaar gerefereerd wordt in functie van de effectvoorspelling

Impact

:

De effecten die een bepaalde ingreep in het milieu teweegbrengt

Ingreep-effectschema

:

Schema of netwerk dat de relatie tussen de ingrepen van de activiteit en milieucompartimenten aangeeft

Milderende maatregel

:

Maatregel die voorgesteld wordt om nadelige milieueffecten van het geplande project te vermijden, te beperken en zoveel mogelijk te verhelpen

Natura 2000-gebied

:

Natuurgebied dat Europese bescherming geniet wegens vogelrijkdom en/of aanwezigheid van prioritaire habitats en soorten.

Significantie

:

Het kenmerk van een effect dat de graad van invloed op de besluitvorming bepaald, uitdrukking van de ernst van een effect door het invoeren van een uniforme waarderingsschaal

Studiegebied

:

Het gebied dat bestudeerd wordt in functie van het vaststellen van de milieueffecten en afhankelijk is van de invloedssfeer van de milieueffecten.

Watertoets

:

Met de ‘watertoets’ wordt nagegaan of een ingreep schade kan veroorzaken aan het watersysteem. Het watersysteem is het geheel van alle oppervlaktewater, het grondwater en de natuur die daarbij hoort. De watertoets wordt in het MER in de delen water, bodem en (eventueel) fauna en flora uitgevoerd.

Verklarende woordenlijst

1/1

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

REFERENTIELIJST

Algemeen • Richtlijnenboeken voor het opstellen en beoordelen van milieueffectrapporten, LNE, Afdeling algemeen milieu- en natuurbeleid, Dienst Mer: o

Bodem (versie 1.1., juni 2008);

o

Water (versie 1.0, juni 2011);

o

Fauna en Flora (versie 1.0, februari 2006);

o

Lucht (versie 1.0, januari 2012);

o

Mens-gezondheid (2002);

o

Geluid en trillingen (februari 2011).

• Geoloketten Agentschap voor Geografische Informatie Vlaanderen • Informatie ter beschikking gesteld door Janssen Pharmaceutica: o

Rapport Geothermie (CRC, januari 2014)

o

Haalbaarheidsstudie naar de mogelijkheden van diepte geothermie op de site van Janssen Pharamceutica te Beerse (VITO, december 2013)

o

Reservoir modelling of a geothermal doublet in the Carboniferous limestones on the location of Janssen Pharmaceutica in Beerse. Impact on pressure, temperature and system configuration (VITO, februari 2015).

o

diverse andere gegevens (beschrijving van de installaties, verantwoording, ...)

Discipline Bodem en Grondwater • OBO URS 2008 • URS memo 2013 • Databank Ondergrond Vlaanderen • kwetsbaarheidskaart van het grondwater

Discipline Geluid •

VLAREM II + bijlagen;

•

geluidsmetingen uitgevoerd in opdracht van Janssen Pharmaceutica

•

gegevens geluidsmetingen gelijkaardig project te München

Overige aspecten •

VLAREM II + bijlagen

•

emissiegegevens beschikbaar gesteld door Janssen Pharmaceutica

•

Jaarverslag 2013 Luchtkwaliteit in het Vlaams Gewest (VMM)

Referentielijst

1/2

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

•

Geoloket RUP thema Lucht

•

lozingsgegevens beschikbaar gesteld door Janssen Pharmaceutica

•

Geoloket waterkwaliteit (VMM)

•

MOBER uitbreiding parking (Traject, 2012)

•

Night Noise Guidelines for Europe, WGO, 2009.

•

Guidelines on Community Noise, WGO, 2009.

•

bevolkingsgegevens (bron: Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium, FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie)

•

de meest recente Biologische Waarderingskaart (BWK)

•

databankgegevens INBO

•

gegevens van de vogel- en habitatrichtlijngebieden

•

documenten ter beschikking gesteld door de beheerders van de natuurgebieden in de omgeving

•

Landschapsatlas

•

website Onroerend Erfgoed Vlaanderen

•

website Vlaams Instituut voor Onroerend Erfgoed

Referentielijst

2/2

SGS Belgium NV

Woord vooraf


140075


12/03/2015

3/7

SGS Belgium NV

MER Geothermisch project Janssen Pharmaceutica

0

ALGEMENE INLICHTINGEN

0.1

BEKNOPTE PROJECTOMSCHRIJVING

140075 12/03/2015

Janssen Pharmaceutica wenst op zijn terreinen, gelegen aan de Turnhoutseweg 30 te Beerse, twee geothermische boringen uit te voeren (één productieput en één injectieput, geothermisch doublet) tot 1 een diepte van maximaal 3,5 km . Het doel van de boring is warm water uit de diepe ondergrond op te pompen en de warmte te gebruiken om een warmwaternet te voorzien, te gebruiken voor de productie van koelwater en om elektriciteit te produceren.

0.2

TOETSING AAN DE M.E.R.-PLICHT

De m.e.r.-plicht voor projecten wordt beschreven in het Decreet van 18 december 2002 ter aanvulling van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid met een titel betreffende milieu- en veiligheidsrapportage. Dit decreet voorziet in uitvoering van de Europese Richtlijn 97/11/EG (ondertussen vervangen door richtlijn 2011/92/EU, gepubliceerd 28 januari 2012) een onderscheid tussen projecten waarvoor een project-MER moet worden opgesteld, projecten waarvoor een project-MER of een gemotiveerd verzoek tot ontheffing moet worden opgesteld en projecten waarvoor een project-MER of een project-m.e.r.-screeningsnota moet worden opgesteld. De drie types projecten worden beschreven in één uitvoeringsbesluit, nl. het uitvoeringsbesluit houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage, door de Vlaamse Regering goedgekeurd op 10 december 2004 (B.S. februari 2005), gewijzigd door het B.Vl.R. van 15/07/2011 (B.S. 6/09/2011) en B. Vl.R. van 1/03/2013 (B.S. 29/04/2013). Dit besluit van de Vlaamse Regering voorziet in bijlage II, categorieën van projecten die in overeenstemming met art. 4.3.2. §2 en §3 aan de project-m.e.r. worden onderworpen maar waarvoor de initiatiefnemer een gemotiveerd verzoek tot ontheffing kan indienen. Het project van Janssen Pharmaceutica komt voor dergelijke aanvraag in aanmerking wegens volgende rubriek: •

Bijlage II - rubriek 2 d) - Extractieve bedrijven - diepboringen Geothermische boringen vanaf een diepte van 500 m -

Boringen in verband met de opslag van kernafval vanaf een diepte van 100 m

-

Boringen voor watervoorziening vanaf een diepte van 500 m met uitzondering van boringen voor het onderzoek naar de stabiliteit van de grond

Met betrekking tot het project van Janssen Pharmaceutica betreft het hier diepe boringen (tot een diepte van max. 3,5 km) met het doel warm water uit de diepe ondergrond op te pompen en de warmte te gebruiken om een warmwaternet te voorzien, te gebruiken voor productie van koelwater en om elektriciteit te produceren. De boring zelf valt onder rubriek 2 d) van bijlage II.

1

De werkelijke diepte zal – o.a. in het kader van economische haalbaarheid en rendabiliteit - in verdere beslissingsprocedures van het bedrijf beslist worden.

Hoofdstuk 0: Algemene inlichtingen

1/3

SGS Belgium NV


140075

Janssen Pharmaceutica

12/03/2015

De toepassing van het opgepompte water valt – gezien het lage vermogen van ca. 48 MW - onder bijlage III rubriek 3 a). •

Bijlage III – rubriek 3 a) – Energiebedrijven -

Industriële installaties voor de productie van elektriciteit, stoom en warm water met uitzondering van kernenergiecentrales (projecten die niet onder bijlage I of II vallen).

Ondanks het feit dat de te vergunnen activiteiten onder bijlagen II en III van de vermelde wetgeving vallen, verkiest Janssen Pharmaceutica toch – in het kader van transparantie naar de omgeving – een MER op te stellen.

0.3

COÖRDINATEN INITIATIEFNEMER

Janssen Pharmaceutica Turnhoutseweg 30 2340 Beerse

0.4

MER-COORDINATOR EN TEAM VAN DESKUNDIGEN

0.4.1

Externe deskundigen

De coördinatie van het MER zal worden uitgevoerd door: Kristin Driessens SGS Belgium N.V. De externe deskundigen die verantwoordelijk zullen zijn voor de opmaak van het MER, worden voorgesteld in Tabel 0.1. Als sleuteldisciplines voor dit MER worden geïdentificeerd:

Discipline bodem en grondwater; Discipline geluid en trillingen.

Tabel 0.1

Overzicht externe deskundigen

Discipline

Deskundige

Erkenningsnummer

Einddatum erkenning

Bedrijf

Coördinatie

Kristin Driessens

MB/MER/EDA/295/V4

Onbepaalde duur

SGS Belgium NV

Bodem en grondwater

Chris Cammaer*

MB/MEG/EDA/V1

8 december 2015

ACC Geology

Geluid en trillingen

Bert De Winter

MB/MER/EDA/676-V1

Onbepaalde duur

SGS Belgium NV

* werkt in onderaanneming van SGS Belgium NV Andere medewerkers aan het MER: Katrien Duquesnoy MER-medewerker SGS Belgium nv An Tombeur MER-medewerker SGS Belgium nv


2/3

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De overige disciplines zullen in het MER door de coördinator besproken worden, namelijk: Water: de waterbalans wijzigt quasi niet t.o.v. de bestaande situatie. Het water dat onttrokken wordt aan de bodem wordt nl. niet geloosd maar opnieuw in de bodem geïnjecteerd.

Lucht: Er worden geen significant negatieve effecten verwacht als gevolg van het project. In tegendeel zullen de emissies aan CO2 en NOx afnemen t.o.v. de bestaande situatie.

Mens – Toxicologie en psychosomatische aspecten: er wordt niet verwacht dat het project voor bijkomende relevante effecten zal zorgen. De aard van de polluenten blijft ongewijzigd t.o.v. de bestaande situatie. M.b.t. invloeden op de mens zullen voornamelijk de luchtemissies en geluidsimpact besproken worden.

Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie: naar landschap toe worden er geen relevante effecten verwacht gezien de nieuwe installaties geplaatst worden binnen de reeds bestaande industriële omgeving. Met betrekking tot archeologie is de bodemingreep minder dan 500 m² zodat geen voorafgaand archeologisch onderzoek dient te gebeuren. Mochten er bij de graafwerken echter resten (waarvan men redelijkerwijs kan vermoeden dat het om archeologische vondsten gaat) aan het licht komen dienen de bevoegde diensten op de hoogte te worden gebracht.

Afval: in de aanlegfase ontstaat een nieuwe (afval)stroom, tijdens de exploitatie zullen de gegenereerde afvalstoffen in overeenstemming zijn met de afvalstoffen die ook vandaag reeds op de site ontstaan.

Licht, warmte en straling: er worden geen bijkomende relevante effecten verwacht als gevolg van de uitbreiding met dit project.

Klimaat: het project geeft aanleiding tot een aanzienlijke vermindering van CO2-emissies t.o.v. de bestaande situatie. Dit zal kort besproken worden in het MER.

Grensoverschrijdende effecten: de site ligt op ca. 12 km van de grens met Nederland. De verwachte effecten reiken in principe niet tot deze grens.

0.4.2

Interne deskundigen

Volgende interne deskundigen van Janssen Pharmaceutica hebben het MER mee opgesteld en gecoördineerd: Saskia Op ‘t Eynde Manager Milieu & Duurzaamheid Hartwin Leen Manager Energiesystemen

0.5

BESLUITVORMINGSPROCES

Aan de hand van een goedgekeurd MER zal de benodigde milieuvergunning worden aangevraagd bij de provincie Antwerpen. Naast de milieuvergunning dient – in het kader van dit project – ook een stedenbouwkundige vergunning aangevraagd te worden.


3/3

SGS Belgium NV


140075


1

12/03/2015

ADMINISTRATIEVE SITUERING VAN HET PROJECT

1.1

RUIMTELIJKE SITUERING JANSSEN PHARMACEUTICA

De site van Janssen Pharmaceutica is gelegen aan de Turnhoutseweg 30 te Beerse en heeft een totale oppervlakte van ca. 60,01 ha. De geothermische boringen zullen slechts op een klein deel van de site plaatsvinden (zie Figuur 1.6). De ligging van de site is verder op diverse figuren weergegeven, zo o.a.:

Figuur 1.1 welke de ligging weergeeft op een topografische kaart

Figuur 1.2 welke de ligging weergeeft op het gewestplan.

De locatie van de geothermische boringen op het terrein is aangeduid in Figuur 1.6. De site is gelegen op volgende kadastrale percelen: Tabel 1.1 Provincie

Antwerpen

Overzicht kadastrale percelen Janssen Pharmaceutica Gemeente (NIS-code)

Beerse (13004)

Afdeling

1

Hoofdstuk 1: Administratieve situering van het project

Sectie

C

Perceelnr

Oppervlakte

387 A19

4,14

387 B19

2,98

387 C19

1,8

387 D19

0,59

387 E20

10,7

387 F19

21,19

387 F20

231,04

387 G19

26,83

387 K20

19,45

387 M18

25,79

387 N18

11,57

387 P18

7,46

387 R20

20,9

387 T19

11,25

387 V19

5,25

387 V20

14,78

387 Y18

2,48

387 Y20

123,97

387 Z18

5,29

387 Z20

2836,96

1/39

SGS Belgium NV


140075


Provincie

Antwerpen

Gemeente (NIS-code)

Vosselaar (13046)

Afdeling

1

Sectie

C

Perceelnr

12/03/2015

Oppervlakte

010 A02

23,46

010 C02

9,4

010 G02

1,56

010 H02

1,56

010 L00

34,76

010 N02

71,85

010 Z02

98,51

010 R02

8,5

010 S02

474,22

010 T00

1,21

010 V02

63,7

010 W02

1,68

010 X02

23,35

010 Y02

409,05

011 G15

13

011 H16

34,68

011 K16

14,7

011 L16

629,12

011 M16

15,31

011 N16

308,62

011 P16

56,28

011 Z15

27,25

8/55 K

148,35

9G

146,59

Zoals vast te stellen valt in Figuur 1.2 ligt de site (en bijgevolg ook de locatie van de diepe boringen) in industriegebied (Gewestplan Turnhout, 30/09/1977). Ten noorden wordt het terrein begrensd door de Turnhoutseweg (N12). Naar het oosten en westen toe is de site voor een groot deel omgeven door buffergebied van ca. 50m breed. De site is behalve naar het zuiden toe omgeven door woongebied, al of niet gescheiden door buffergebied. Het buffergebied behoort juridisch-administratief tot de bedrijfsterreinen. De meest nabijgelegen woonzones zijn: • woonkern Vosselaarse Bergen (Beerse), ten W grenzend aan de bedrijfsgrenzen; • woonkern Witte Wijk (Vosselaar) ten O grenzend aan de bedrijfsgrenzen; • woonkern Voorkens (Beerse), ten NO en NW grenzend aan de bedrijfsgrenzen (ten N feitelijk gebufferd door ander bedrijfsterrein); • woonkern Berkenmei (Vosselaar), ca. 350 m ten NO van de bedrijfsgrenzen. De dichtst bijgelegen woning is op 150 m ten noordoosten van de geplande boring gelegen. Deze woning bevindt zich aan de De Populierkens en is gelegen in woongebied.


2/39

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

In de omgeving (binnen een straal van 3 km) zijn tevens enkele waardevolle natuurgebieden gelegen die erkend of aangeduid zijn als habitatrichtlijngebied, VEN/IVON-gebied en natuurreservaat. Het betreft volgende gebieden (zie Figuur 1.3, Figuur 1.4 en Figuur 1.5 ):

1.2

•

SBZ-H Het Blak, Kievitsheide, Ekstergoor en nabijgelegen Kamsalamanderhabitats (BE 2100019), vanaf ± 3,0 km ten noordwesten van de site

•

SBZ-H Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen (BE2100017), vanaf ± 1,6 km ten zuid/zuidwesten van de site

•

VEN-gebied 323 (GEN) Het Grooten Houtbos (23/10/2003) ; ± 1,8 km ten zuiden van de site

•

VEN-gebied 318 (GEN) De Kindernouw – Visbeekvallei (30/04/2004) ; ± 2,1 km ten zuidwesten van de site

•

VEN-gebied 325 (GEN) De vallei van de Hollebeemdenbeek ; ± 3 km ten zuidwesten van de site

•

VEN-gebied 347 (GENO) Milieubedrijf Beerse-Merksplas (23/10/2012) ; ± 2,5 km ten noorden van de site

•

VEN-gebied 316 (GEN) Het Turnhouts vennengebied (8/06/2011) ; ± 2,5 km ten noorden van de site

•

Natuurreservaat Vogelzang (Ginnekenshoek) ; ± 2,5 km ten noord/noordwesten van de site

•

Natuurreservaat ‘Schrieken’ ; ± 2,4 km ten westen van de site

•

Natuurreservaat ‘Visbeek-Kindernouw’ ; aansluitend ten zuidwesten van de site

•

Natuurreservaat Grotenhout ; ± 1,5 km ten zuiden van de site

•

Natuurreservaat Nova ; ± 2,5 km ten noordoosten van de site

JURIDISCHE EN BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN

Bij de realisatie van het project dient rekening te worden gehouden met een aantal juridische en beleidsmatige randvoorwaarden. De belangrijkste randvoorwaarden worden in Tabel 1.2 weergegeven. In de tabel staat telkens aangegeven in welke discipline de randvoorwaarde in het MER behandeld zal worden.


3/39

Vergunningen Planologie: Gewestplan, BPA, RUP’s Handhaving

Het milieuvergunningsdecreet is de juridische basis van Vlarem I en II. Het decreet samen met zijn uitvoeringsbesluiten Vlarem I en II vormen de kern van de milieuwetgeving van het Vlaamse Gewest.

Dit decreet regelt een aangelegenheid bedoeld in artikel 107quater van de Grondwet.

Het algemeen uitgangsprincipe hierbij is dat regenwater in eerste instantie zoveel mogelijk gebruikt wordt. In tweede instantie moet het resterende gedeelte van het hemelwater worden geïnfiltreerd of gebufferd, zodat in laatste instantie slechts een beperkte hoeveelheid water met een vertraging wordt afgevoerd. De plaatsing van de overloop van de hemelwaterput en de infiltratievoorziening dient aan dit principe te beantwoorden.

Deze stedenbouwkundige verordening legt elke verbouwer een aantal maatregelen op om te voorkomen dat regenwater onmiddellijk afgevoerd wordt.

De vernieuwingen beogen vooral vereenvoudigde en transparantere procedures en een grotere rechtszekerheid voor burgers en lokale besturen

De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (een coördinatie van het decreet ruimtelijke ordening) voert vernieuwingen in op 3 belangrijke punten:


Decreet van 28 juni 1985 betreffende de milieuvergunning (Milieuvergunningsdecreet) en latere wijzigingen

Milieuwetgeving (1)

Gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater (5 juli 2013)

De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (1 september 2009 + latere wijzigingen) - VCRO

Ruimtelijke Ordening

Inhoud

JA

JA

JA

Relevant?



Overzicht juridische en beleidsmatige randvoorwaarden

Juridische randvoorwaarden

Tabel 1.2

SGS Belgium NV

het

gewestplan

van

Turnhout

De geplande activiteiten zijn opgenomen in de lijst van ‘als hinderlijk te beschouwen inrichtingen’ (bijlage I van Vlarem I zoals o.a. rubriek 55)

Er is een stedenbouwkundige vergunning vereist voor dit project.

De plannen van Janssen Pharmaceutica mogen niet in strijd zijn met de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. Voor dit project wordt een stedenbouwkundige vergunning aangevraagd.

Volgens het gewestplan is de site gelegen in industriegebied. Verder is de site gelegen binnen de contouren van het RUP Afbakening Regionaalstedelijk gebied Turnhout.

Voor het projectgebied is (30/09/1977) van toepassing.

Beknopte toelichting

4/39

Overige aspecten

Bodem en Grondwater Geluid

Overige aspecten

Administratieve situering van het project

Verdere uitwerking in MER

12/03/2015

140075

Inhoud

De richtlijn trad in werking op 6 januari 2011 en werd geïmplementeerd via de Vlarem-treinen 2012 en 2013.

Deze richtlijn bevat regels inzake geïntegreerde preventie en bestrijding van verontreiniging door industriële activiteiten (IPPC of GPBV bedrijven). Zij bevat ook regels ter voorkoming en, wanneer dat niet mogelijk is, beperking van emissies in lucht (incl. NOx, SO2, stof, asbest en zware metalen), water en bodem en ter voorkoming van het ontstaan van afvalstoffen, om een hoog niveau van bescherming van het milieu in zijn geheel te bereiken.

De IED integreert de IPPC en zes andere richtlijnen (de Richtlijn grote stookinstallaties, de afvalverbrandingsrichtlijn, de oplosmiddelen-richtlijn en drie richtlijnen voor de titaniumdioxide-industrie).

De Europese Richtlijn inzake industriële emissies, verplicht de Europese lidstaten grote milieuvervuilende bedrijven te reguleren met een integrale vergunning voor alle mogelijke soorten van vervuiling, op basis van Beste Beschikbare Technieken (BBT’s).

JA

JA

Relevant?



Vlarem I en II zijn uitvoeringsbesluiten en regelen diverse algemene en sectorale milieuvoorwaarden voor ingedeelde inrichtingen.


geïmplementeerd via Vlarem

(herziening van verschillende richtlijnen)

De Europese Richtlijn 2010/75/EG van 24 november 2010 inzake industriële emissies

Vlarem B.Vl.R. 06/02/1991 (Vlarem I) B.Vl.R. 07/01/1995 (Vlarem II) B.Vl.R. 16/05/2014 (Vlarem III) en latere wijzigingen

Milieuwetgeving (2)


SGS Belgium NV

Het geplande project heeft invloed op de totale luchtemissies gegenereerd door Janssen Pharmaceutica en houdt meer bepaald een vermindering in op het vlak van CO2-emissies.

Janssen Pharmaceutica is een GPBV-bedrijf en beschikt over stookinstallaties met een totaal vermogen van meer dan 50MW.

De (geplande) exploitatie van de installaties op de site van Janssen Pharmaceutica is onderworpen aan diverse algemene en sectorale milieuvoorwaarden.


5/39

Overige aspecten

Overige aspecten

Bodem en Grondwater Geluid


12/03/2015

140075

Inhoud

het EPB decreet (eisen handhavingsmaatregelen op het vlak energieprestaties en het binnenklimaat gebouwen en tot invoering van energieprestatiecertificaat en tot wijziging artikel 22 van het REG-decreet).

•

Dit besluit bundelt en vervangt alle bestaande energiegerelateerde besluiten. Het besluit regelt ondermeer de implementatie van energie-efficiëntie in de bedrijfsvoering door het vaststellen van de procedure voor de opmaak van een energieplan.

en van van een van

het oprichtingsdecreet VREG

•

de

het REG decreet (vermindering van de uitstoot van broeikasgassen door het bevorderen van rationeel energiegebruik, het gebruik van hernieuwbare energiebronnen en de toepassing van de flexibiliteitsmechanismen uit het Protocol van Kyoto)

van

•

(organisatie

de

het Aardgasdecreet gasmarkt)

van

•

Dit decreet integreert diverse decreten zoals: • het Energiedecreet (organisatie elektriciteitsmarkt)

JA

JA

JA

Relevant?



In uitvoering van het ECCP (European Climate Change Program) heeft deze richtlijn ertoe geleid dat er binnen de EU vanaf 1 januari 2005 een interne markt voor de verhandeling van emissierechten is ontstaan.


Besluit van de Vlaamse Regering houdende algemene bepalingen over het energiebeleid van 19 november 2010 en latere wijzigingen

(8 mei 2009)

Decreet algemene bepalingen energiebeleid

Richtlijn 2003/87/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 oktober 2003 tot vaststelling van een regeling voor de handel in broeikasgasemissierechten binnen de Gemeenschap en tot wijziging van Richtlijn 96/61/EG van de Raad. (implementatie via REG-decreet, VLAREMI, …)

Milieuwetgeving (3)


SGS Belgium NV

Het besluit is van toepassing op Janssen Pharmaceutica Beerse I gezien het jaarlijks primair energiegebruik hoger is dan 0,1 PJ.

In het kader van deze wetgeving beschikt Janssen Pharmaceutica over een energieplan (dd. juni 2008). Dit plan is momenteel onder revisie.

De activiteiten van Janssen Pharmaceutica moeten in lijn liggen met dit decreet.


Janssen Pharmaceutica is een BKG-inrichting. Hiertoe is Janssen Pharmaceutica onderhevig aan het opstellen van een monitoringplan en dient er jaarlijks een emissiejaarrapport aan de bevoegde diensten bezorgd te worden.


6/39

Overige aspecten

Projectbeschrijving

Administratieve voorgeschiedenis

Overige aspecten


12/03/2015

140075

JA

JA

JA

Reglementering betreffende het gebruik van stoffen die de aarde opwarmen zoals bvb HFK’s die als koelvloeistoffen gebruikt worden in koelinstallaties.

Het decreet 2006 beschrijft de doelstellingen van het bodembeleid gericht op een duurzaam bodembeheer. Daarvoor dient het beleid de kwaliteit van de bodem door bodemsanering, en bodembescherming te verzekeren, te behouden en te herstellen, zodat onze bodems in de toekomst nog zoveel mogelijk functies kunnen uitoefenen en er nog verschillende types landgebruik mogelijk blijven.

Vlarebo is een uitvoeringsbesluit naar aanleiding van het bodemsaneringsdecreet en regelt de diverse aspecten met betrekking tot bodemsanering.

Verordening nr 517/2014 betreffende gefluoreerde broeikasgassen

Decreet betreffende de bodemsanering en de bodembescherming (27/10/2006 en latere wijzigingen)

Vlarebo (17/12/2007 en latere wijzigingen)


JA

JA

Relevant?

Reglementering betreffende het gebruik van stoffen die de ozonlaag afbreken zoals bvb halonen, CFK’s die als koelvloeistoffen gebruikt worden in koelinstallaties.

Doelstelling is de preventie van zware ongevallen waar gevaarlijke stoffen bij betrokken zijn en de beperking van de gevolgen hiervan voor mens en milieu. Hiervoor voorzien de richtlijnen onder meer een veiligheidsrapport, een veiligheidsbeheersysteem en een omgevingsveiligheidsrapport.

Inhoud



Verordening nr 2037/2000 betreffende de ozonlaag afbrekende stoffen

(B.S. 19.06.2007 en het decreet milieueffectrapportage en veiligheidsrapportage van 21 november 2003 (B.S. 29.04.2004) + wijzigingen.

Seveso-richtlijnen (1996/82/EG) van 9 december 1996 en (2003/105/EG) van 16 december 2003 geïmplementeerd via het decreet van 1 december 2006 betreffende het samenwerkingsakkoord tussen de gewesten (B.S. 08.01.2007), het besluit ruimtelijke veiligheidsrapportage van 26 januari 2007

Milieuwetgeving (4)


SGS Belgium NV

Bepaalde activiteiten op de site van Janssen Pharmaceutica vallen onder de verplichting om periodieke bodem-onderzoeken te laten uitvoeren.

Op het terrein van Janssen Pharmaceutica loopt tevens een bodemsaneringsproject.

Bepaalde activiteiten op de site van Janssen Pharmaceutica vallen onder de verplichting om periodieke bodemonderzoeken te laten uitvoeren conform Vlarebo.

Janssen Pharmaceutica beschikt over installaties die emissies van gefluoreerde broeikgassen veroorzaken.

Janssen Pharmaceutica beschikt over installaties die emissies van ozonafbrekende stoffen veroorzaken.

Janssen Pharamceutica is lage drempel Seveso-inrichting. Het bedrijf moet in het kader van het SWA een kennisgeving indienen en een preventiebeleid voor zware ongevallen voeren.


Bodem en Grondwater

Bodem en Grondwater

7/39

Overige aspecten

Overige aspecten

Overige aspecten

Administratieve situering


12/03/2015

140075

Inhoud

5. Verwijder afvalstoffen op een verantwoorde manier, via verbranding zonder energie-recuperatie, of tenslotte via storten.

4. Pas afvalstoffen nuttig toe. In de praktijk komt dit vaak neer op energietoepassingen.

3. Recycleer afvalstoffen of zorg dat materialen in gesloten kringlopen worden ingezet.

2. Bevorder hergebruik

1. Voorkom afvalstoffen en stimuleer milieuverantwoorde productie en consumptie

Het decreet verduidelijkt wat materiaalkringlopen zijn en legt de volgorde van prioriteiten vast voor de omgang met materialen (en niet enkel afvalstoffen):

Het decreet heeft specifieke aandacht voor 'het einde van afval'. Het formuleert de voorwaarden voor eindeafval en bijproducten, zoals die op Europees niveau zijn vastgesteld. De Vlaamse Regering kan voor bepaalde materiaalstromen specifieke criteria opstellen om aan te geven of het materiaal kan worden beschouwd als een bijproduct of als een materiaal dat de einde-afvalfase heeft bereikt. JA

Relevant?



Het principe van het decreet draait om het beheer van afvalstoffen met zo weinig mogelijk schade voor mens en milieu. Het is de bedoeling afvalstoffen, en bij uitbreiding grondstoffen en daarvan afgeleide producten zo efficiënt mogelijk te produceren, gebruiken of verbruiken.


Decreet betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen van 14/12/2011 (B.S. 28/02/2012)

Milieuwetgeving (5)


SGS Belgium NV

De afvalstoffen die ontstaan op de site worden conform het materialendecreet verwerkt.


8/39

Overige aspecten


12/03/2015

140075

Inhoud

Het Reductieprogramma is een besluit van de minister van Leefmilieu cfr. art. 2.3.6.1, § 3 van VLAREM II. Het kadert diverse elementen van het beleid gevaarlijke stoffen in het oppervlaktewater op Vlaams niveau. Het geeft aan welke principes en instrumenten dienen uitgebouwd of ingezet te worden en op welke manier dit hoort te gebeuren. Verder vormt het een verplichte invalshoek en handleiding voor alle hierbij betrokken diensten en administraties van de Vlaamse overheid.

Per type zijn richtwaarden voor de kwaliteit van het oppervlaktewater opgesteld. Daarnaast zijn ook niettypespecifieke MKN voor gevaarlijke stoffen.

De diverse oppervlaktewateren in Vlaanderen worden in de stroomgebiedbeheerplannen opgedeeld in categorieën (rivier, meer, overgangswater) en per categorie in typen.

JA

JA

JA

Relevant?



Het Vlarema vervangt het vroegere Vlarea en is het uitvoeringsbesluit van het materialendecreet. Het toepassingsgebied is ruimer dan dit van het Vlarea. Het werkt gedetailleerde en uitvoerende regelingen uit voor het beheer van afvalstoffen en materialen in uitvoering van de Europese regelgeving. Zo handelt het Vlarema ondermeer over (bijzondere) afvalstoffen, grondstoffen, selectieve inzameling, vervoer, de registerplicht en de uitgebreide producenten-verantwoordelijkheid en dit ook voor bijproducten die in geen enkele fase ooit het statuut van afval krijgen.


Reductieprogramma Gevaarlijke stoffen (23/10/2005)

Omzendbrief

(in uitvoering van decreet integraal waterbeleid, opgenomen in Vlarem II)

Besluit milieukwaliteitsnormen voor oppervlaktewater, waterbodems en grondwater (21 mei 2010)

(B.S. 23/05/2012)

Vlarema (17/02/2012)

Milieuwetgeving (6)


SGS Belgium NV

In het kader van voorliggend project neemt het volume aan te lozen afvalwater toe. De stijging houdt verband met de nieuwe koeltorens die worden voorzien. Alle nodige maatregelen worden getroffen om te werken volgens code goede praktijk en de emissies tot een minimum te beperken.

Het beperken van emissies naar het water betekent, werken aan het minimaliseren van waterverbruik en aan het verbeteren van de gebruikte zuivering op terrein.

De Oude Dijkloop wordt in het stroomgebied-beheerplan van de Schelde niet opgelijst. De Aa en de Kleine Nete worden aangeduid als rivieren type ‘Grote beek Kempen’.

Janssen Pharmaceutica loost het effluent van de waterzuivering op oppervlaktewater, meer bepaald in de Oude Dijkloop die uitmondt in de Aa en vervolgens doorstroomt naar de Kleine Nete.

Zie hoger


9/39

Overige aspecten

Overige aspecten

Overige aspecten


12/03/2015

140075

Inhoud

van

stroomgebieddistricten,

het

Dit decreet omvat de reglementering voor de bescherming en het gebruik van grondwater

De watertoets is een instrument waarmee de overheid die beslist over een vergunning, een plan of een programma inschat welke de impact ervan is op het watersysteem. Het resultaat van de watertoets wordt als een waterparagraaf opgenomen in de vergunning of in de goedkeuring van het plan of het programma.

Het decreet Integraal Waterbeleid is een kaderdecreet en bevat enkel de grote lijnen voor het beleid. Uitvoeringsbesluiten maken het beleid concreet.

organisatiestructuur en de planning voor integraal waterbeleid.

• vertaalt de indeling in watersystemen door in de

stroomgebieden en bekkens en deelbekkens

• bepaalt hoe de watersystemen ingedeeld worden in

waterbeleid beter in de praktijk te kunnen brengen: de watertoets, oeverzones en de instrumentenmix verwerving van onroerende goederen, aankoopplicht en vergoedingsplicht

• reikt een aantal instrumenten aan om het integraal

waterbeleid vast, de multifunctionaliteit watersystemen wordt hierin sterk benadrukt

JA

JA

JA

Relevant?



• legt de doelstellingen en beginselen van integraal

Het decreet:


(24 januari 1984)

Decreet houdende maatregelen inzake het grondwaterbeheer

Aangepast B. Vl.R. 14/10/2011)

(B.S. 31 oktober 2006) –

Het Uitvoeringsbesluit van de Watertoets

en latere aanpassingen)

(18 juli 2003) –

(incl. watertoets)

Decreet integraal waterbeleid

Milieuwetgeving (7)


SGS Belgium NV

In het kader van dit project wordt geen grondwater opgepompt . Werken volgens code goede praktijk moet voorkomen dat er tijdens en na boring interactie met het grondwater optreedt.

Het project zelf betreft het uitvoeren van enkele diepe boringen.

In de huidige situatie is op het bedrijf een grondwaterwinning aanwezig in het kader van de bodemsanering.

Het project van Janssen Pharmaceutica zal worden onderworpen aan de watertoets.

Algemeen relevant in Vlaanderen.

De bedrijfsvoering van Janssen Pharmaceutica is niet in strijd met dit decreet.

De watertoets heeft als doel mogelijke schadelijke effecten van plannen, programma’s en vergunningen op het watersysteem in een vroeg stadium te beoordelen en daarover te adviseren.



10/39

Overige aspecten

Overige aspecten

Overige aspecten


12/03/2015

140075

Waardevolle natuurgebieden natuurreservaat erkend worden.

kunnen

Het decreet voorziet o.a. in de afbakening van een Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN). De Europese wetgeving betreffende het vogelrichtlijngebied en habitatrichtlijngebied is ook hierin opgenomen.

als

Dit decreet regelt het behoud, de bescherming, het herstel, de ontwikkeling en het beheer van de natuur en van het natuurlijk milieu in het Vlaamse Gewest en de maatschappelijke inpassing van het natuurbehoud.

JA

JA

NEEN

Het Verdrag van Espoo, vraagt rekening te houden met de bepaling inzake grensoverschrijdende emissies of effecten en grensoverschrijdende informatie-uitwisseling te voorzien

Relevant?

JA

Inhoud



Dit besluit regelt de preventie van de veteranenziekte op publiek toegankelijke plaatsen. Dit besluit legt een beheersplan op voor: - Hoog risico-inrichting/ - matig risico inrichtingen / -koeltorens / klimaatregelingssystemen met luchtvochtigheidsbehandeling en andere maatregelen voor tandheelkundige units en exposities.


Beschermde natuurreservaten

1997 en latere wijzigingen

Decreet betreffende natuurbehoud en het natuurlijk milieu, inclusief VENgebieden en Speciale Beschermingszone’s (SBZ’s)

Natuurbeheersrecht (1)

(25/02/1991)

Verdrag van Espoo

(Herziening van legionellabesluit van 11 juni 2004)

Legionellabesluit (B.S. 4 mei 2007)

Milieuwetgeving (8)


SGS Belgium NV

is

een

installatie

die

onder

de

site

bevinden

zich

2

Het Blak, Kievitsheide, Ekstergoor en nabijgelegen Kamsalamanderhabitats op ca. 3 km ten noordwesten van de site

de Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen (BE2100017) op ca. 1,6 km ten zuid/zuidwesten van de site

de

In de omgeving van Janssen Pharmaceutica zijn eveneens verschillende natuurreservaten gelegen. De ddichtstbijgelegen natuurreservaten zijn natuurreservaat ‘Visbeek-Kindernouw’ (natuurgebied aansluitend ten zuiden van de site) en ‘Grotenhout’ gelegen op ca. 1,5 km ten zuiden van de site.

Er zijn ook verschillende VEN-gebieden binnen een straal van 5 km rond de site (Het Grooten Houtbos, De Kindernouw – Visbeekvallei, Kempense Kleiputten...)

•

•

In de omgeving van Habitatrichtlijngebieden nl.

De site van Janssen Pharmaceutica is gelegen op een afstand van ca. 11 km van de grens met Nederland.

Het bedrijf beschikt over een legionellaspecifieke risicoanalyse en een beheersplan.

Een open koeltoren legionellawetgeving valt.

Janssen Pharmaceutica beschikt over open koeltorens.


11/39

Overige aspecten


Overige aspecten


-

Overige aspecten


12/03/2015

140075

NEEN

Regelt het behoud, bescherming, aanleg en beheer van bossen en tevens ook de kappingen, vergunningsvoorwaarden en eventuele compensaties.



(decreet 3 maart 1976)

Beschermde monumenten en stads- en dorpsgezichten

Inhoud

De regering stelde een lijst van te beschermen Monumenten en stads- en dorpsgezichten. De eigenaars van een beschermd monument, stads- of dorpsgezicht zijn ertoe gehouden, door de nodige instandhoudings- en onderhoudswerken, het in goede staat te behouden en het niet te ontsieren, te beschadigen of te vernielen.

Relevant?

NEEN

NEEN

Ramsargebieden zijn een gevolg van de overeenkomst inzake watergebieden die van internationale betekenis zijn, in het bijzonder als woongebied voor watervogels, vastgelegd te Ramsar (Iran)

Relevant?

JA

Inhoud



In het kader van twee Europese Richtlijnen dienen Lidstaten gebieden af te bakenen die waardevol zijn voor avifauna of die specifieke habitats herbergen

Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie (1)

(13 juni 1990)

Bosdecreet

(1975)

Ramsargebieden

Vogelrichtlijngebieden (2 april 1997) en habitatrichtlijngebieden (21 mei 1992)

Natuurbeheersrecht (2)


SGS Belgium NV

zich

2


Het dichtstbijgelegen beschermd monument bevindt zich op ca. 1 km ten oosten van de site (O.L.V.-kerk in Vosselaar). Er liggen geen beschermde stads- of dorpsgezichten in de omgeving.

Aangezien het project gelegen is op de site van Janssen Pharmaceutica en volledig binnen industriegebied is dit decreet niet van toepassing op het project.

In het bosdecreet is een ‘bos’ juridisch gedefinieerd als zijnde “een grondoppervlakte waarvan de bomen en de houtachtige struikvegetaties het belangrijkste bestanddeel uitmaken, waartoe een eigen fauna en flora behoren en die één of meer functies vervullen.

In de omgeving van Janssen Pharmaceutica zijn geen Ramsargebieden aanwezig.

Er liggen geen vogelrichtlijngebieden binnen een straal van 5 km rond de site.

Het Blak, Kievitsheide, Ekstergoor en nabijgelegen Kamsalamanderhabitats op ca. 3 km ten noordwesten van de site

bevinden

•

site

de Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen (BE2100017) op ca. 1,6 km ten zuid/zuidwesten van de site

de

•

In de omgeving van Habitatrichtlijngebieden nl.


-

Verdere

12/39

Overige aspecten

-

Overige aspecten


12/03/2015

140075

Regelt de bescherming, het behoud en de instandhouding, het herstel en het beheer van het archeologisch patrimonium.

Decreet van 30 juni 1993 houdende bescherming van het archeologisch patrimonium


Bij sommige gebieden aangeduid als zijnde relictzones betreffende komen in aanmerking voor het sluiten van beheersovereenkomsten inzake steun voor plattelandsontwikkeling, en worden tevens als dusdanig vastgesteld.

Ministerieel besluit van 14 juli 2004 tot vaststelling van relictzones ten behoeve van de toekenning van een supplementaire vergoeding voor beheerspakketten gericht op kleine landschapselementen in relictzones.

Decreet van 16 april 1996 betreffende de landschapszorg

NEEN

JA

JA



Dit decreet regelt de bescherming van de in het Vlaamse Gewest gelegen landschappen, de instandhouding, het herstel en het beheer van beschermde landschappen, ankerplaatsen en erfgoedlandschappen en stelt maatregelen vast voor de bevordering van de algemene landschapszorg.


SGS Belgium NV

Mochten er bij graafwerken evenwel resten aangetroffen worden waarvan men redelijkerwijs kan vermoeden dat het om archeologische vondsten gaat, dient men de bevoegde diensten op de hoogte te brengen en zo nodig de werken tijdelijk op te schorten.

Een boring heeft een typische diameter van 90 cm, wat een oppervlakte betekent van 0,64 m². Voor vijf boringen geeft dit een totale oppervlakte van 3,18 m². Zelfs met afgravingen ikv van de verwezenlijking van andere betrokken installaties wordt een oppervlakte van 500 m² in deze niet behaald en dient er bijgevolg geen voorafgaand archeologisch onderzoek te gebeuren.

Beleidsmatig is vastgelegd dat projecten waarvan de bodemingreep minder dan 500 m² bedraagt, niet ter advies moeten voorgelegd worden aan het Agentschap Onroerend Erfgoed en er dus de facto geen voorafgaand archeologisch onderzoek dient te gebeuren.

Een deel van het bedrijf is gebouwd bovenop een recentere stuifduin.

De site van Janssen Pharmaceutica is zuidelijk deels gelegen in de relictzone ‘Bos- en akkercomplex Ekstergoor, Epelaar, Breevennen en Beerse Heide’.

Op ca. 1,5 km ten zuiden van de site ligt de ankerplaats ‘Grotenhoutbos – Gierlebos’.

Op ca. 320 m ten oosten van de bedrijfsgrenzen ligt het beschermde landschap Konijnenberg.

-

13/39

Overige aspecten

Overige aspecten

uitwerking in MER

12/03/2015

140075

Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan geeft de hoofdlijnen weer van het ruimtelijk beleid dat de gemeente/stad wenst te voeren.

Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan geeft de hoofdlijnen weer van het ruimtelijk beleid dat de gemeente/stad wenst te voeren.

Het provinciaal ruimtelijk structuurplan geeft de hoofdlijnen weer van het ruimtelijk beleid dat de provincie wenst te voeren.

In het RSV worden de structuurbepalende gebieden in Vlaanderen aangeduid (economische knooppunten, groene hoofdstructuur, enz.). In het plan wordt o.a. aangegeven in hoeverre de structuurplanning en het structuurplan bindend, richtinggevend en/of informatief zijn.

NEEN

NEEN

JA

JA

Relevant?

Inhoud

Relevant?

NEEN


Gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Vosselaar (BD, 1 maart 2007)

(BD, 26 april 2007)

Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Beerse

Antwerpen (10 juli 2001, addendum 4 mei 2011)

Provinciaal ruimtelijk structuurplan

(23/09/1997, herzien 12/12/2003)

Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen

Ruimtelijke planning

Beleidsmatige randvoorwaarden

Onroerenderfgoeddecreet (12 juli 2013)

Inhoud



Dit nieuwe decreet vervangt het monumentendecreet (1976), het archeologiedecreet (1993) en het landschapsdecreet (1996). Met dit nieuwe decreet wordt het Europees Verdrag van Malta (1992) geïmplementeerd, waarbij Vlaanderen tegemoet komt aan de internationale bepalingen met betrekking tot het archeologisch erfgoed. De grootste wijzigingen doen zich dan ook voor inzake het archeologiebeleid.



SGS Belgium NV

Er zijn geen specifieke bepalingen van toepassing op de site van Janssen Pharmaceutica.

Het GRS Vosselaar werd in maart 2007 door de Bestendige Deputatie van de provincie Antwerpen goedgekeurd.

Er zijn geen specifieke bepalingen van toepassing op de site van Janssen Pharmaceutica.

Het GRS Beerse werd op 26 april 2007 door de Bestendige Deputatie van de provincie Antwerpen goedgekeurd.

De site van Janssen Pharmaceutica is gelegen binnen de afbakening van het GRUP Regionaalstedelijk Gebied Turnhout.

Beerse en Vosselaar zijn geselecteerd als woonkernen.

Algemeen relevant in de Provincie Antwerpen.

Janssen Pharmaceutica is gelegen in Beerse en Vosselaar wat volgens RSV tot het buitengebied behoort.



Het Onroerenderfgoeddecreet is echter nog niet in werking getreden. Dit zal pas gebeuren op het ogenblik dat het uitvoeringsbesluit bij het Onroerenderfgoeddecreet definitief van kracht wordt.


-

-

14/39




-


12/03/2015

140075

JA

NEEN

NEEN

Naar analogie met het Vlaamse milieubeleidsplan worden ook hier een aantal thema’s opgenomen waarvoor de provincie specifiek acties plant. Een milieujaarprogramma plant de uitvoering van het milieubeleid opgenomen in het milieubeleidsplan en rapporteert over de uitvoering ervan in het vorig jaar.

Naar analogie met het Vlaamse milieubeleidsplan en het provinciaal milieubeleidsplan worden ook hier een aantal thema’s opgenomen waarvoor de gemeente/stad specifiek acties plant.

Naar analogie met het Vlaamse milieubeleidsplan en het provinciaal milieubeleidsplan worden ook hier een aantal thema’s opgenomen waarvoor de gemeente/stad specifiek acties plant. De gemeente zal de code van goede praktijk inzake geurmetingen opgesteld door het Vlaamse Gewest hanteren

Relevant?

JA

Inhoud



Het Vlaams milieubeleidsplan voor de periode 20112015 (MINA 4) werd op 27 mei 2011 definitief goedgekeurd door de Vlaamse regering Het Milieubeleidsplan bepaalt de hoofdlijnen van het milieubeleid dat door het Vlaamse Gewest, en ook door de provincies en gemeenten in aangelegenheden van gewestelijk belang, dient te worden gevoerd. Naast een schets van de context, is in het plan een evenwaardige plaats toebedeeld aan de langetermijndoelstellingen, de overheidsinterne engagementen, de plandoelstellingen, de milieuthema’s en tenslotte de maatregelenpakketten.


(laatste plan: 2005-2013)

Gemeentelijk milieubeleidsplan Vosselaar

(laatste plan: 2005-2009)

Gemeentelijk milieubeleidsplan Beerse

(2008-2012, verlengd tot eind 2013)

Milieubeleidsplan Provincie Antwerpen

(2011-2015)

MINA-plan 4

Milieubeleidsplanning (1)


SGS Belgium NV

Bovendien veroorzaakt het project geen geuremissies.

Specifiek naar bedrijven toe worden er geen doelstellingen of acties geformuleerd in het milieubeleidsplan.

Specifiek naar bedrijven toe worden er geen doelstellingen of acties geformuleerd in het milieubeleidsplan.

Specifiek naar bedrijven toe worden er geen doelstellingen of acties geformuleerd.

Thema-overschrijdende aandachtspunten zijn beekvalleien, beleefbare groene ruimtes, landschappen en interne milieuzorg.

In het provinciaal milieubeleidsplan zijn een aantal grote thema’s opgenomen: ruimte voor water, biodiversiteit, duurzame grondstoffen en producten en klimaatsverandering.

Algemeen relevant in de provincie Antwerpen.

In het milieubeleidsplan worden diverse reductiedoelstellingen opgenomen (o.a. voor atmosferische emissies van fotochemische stoffen, broeikasgassen en verzurende stoffen).



-

-

-

-

15/39


12/03/2015

140075

Inhoud

JA

NEEN

In dit visiedocument wordt in hoofdlijnen ingegaan op de (beleids)context, beleidshiaten, recente realisaties, visie en potentiële vernieuwende geurbeleidsmaatregelen in Vlaanderen. Het document werd voorgelegd aan de SERV en Mina-raad

De waterbeleidsnota vervult een belangrijke rol in het toekomstig waterbeleid in Vlaanderen en zet de krijtlijnen uit voor het integraal waterbeleid. Het geeft richting aan de opmaak van de waterbeheerplannen. Daarnaast bevat het een overzicht van de belangrijkste waterbeheerkwesties.

JA

JA

Dit plan heeft als doel om de broeikasgasemissies van Vlaanderen in lijn te brengen met de doelstellingen uit het Kyoto-protocol.

In een GNOP wordt vaak een natuurinventaris opgesteld, waarin de voornaamste groene zones en open ruimten beschreven worden. Telkens worden de voornaamste knelpunten inzake het natuurbehoud vermeld en worden een aantal beleidsmaatregelen voorgesteld.

JA

Relevant?



In een GNOP wordt vaak een natuurinventaris opgesteld, waarin de voornaamste groene zones en open ruimten beschreven worden. Telkens worden de voornaamste knelpunten inzake het natuurbehoud vermeld en worden een aantal beleidsmaatregelen voorgesteld.


Tweede Waterbeleidsnota (20 december 2013)

+ Advies van de Mina-raad op 29 april 2009

Visiedocument ‘De weg naar een duurzaam geurbeleid’ (versie 6.7 september 2008)

Vlaams klimaatbeleidsplan 2013-2020

(1996)

Gemeentelijk natuurontwikkellingsplan Vosselaar

(1996, in herziening)

Gemeentelijk natuurontwikkellingsplan Beerse



SGS Belgium NV

Het waterbeleid van Janssen Pharmaceutica ligt waterbeleidsnota.

Het project voorzaakt geen geuremissies.

in lijn met de


Janssen Pharmaceutica is een BKG-inrichting. Hiertoe is Janssen Pharmaceutica onderhevig aan het opstellen van een monitoringplan en dient er jaarlijks een emissiejaarrapport aan de bevoegde diensten bezorgd te worden.

Het GNOP van Vosselaar omvat een inventarisatie van de huidig aanwezig en te beschermen natuurwaarden, doelstellingen, ruimtelijk concept voor de gewenste natuurstructuur.

De acties van het GNOP van 1996 zijn inmiddels allemaal uitgevoerd.

Het GNOP van Beerse omvat een inventarisatie van de huidig aanwezig en te beschermen natuurwaarden, doelstellingen, ruimtelijk concept voor de gewenste natuurstructuur.


16/39

Overige aspecten

-

Overige aspecten

Overige aspecten

Overige aspecten


12/03/2015

140075

(2000)

Mobiliteitsplan Beerse

Inhoud

het parkeerbeleid

het openbaar vervoerbeleid

het fietsbeleid

verkeersleefbaarheid en verkeersveiligheid in de woonkernen.

•

•

•

•

In uitvoering van dit mobiliteitsplan werden onder meer de zones 30 afgebakend.

de beheersing van het autoverkeer

•

Het mobiliteitsplan beschrijft het gemeentelijk mobiliteitsbeleid. Hierin worden volgende aspecten behandeld:

Het bekkenbeheerplan beschrijft uitvoerig de situatie in het bekken en heeft daarbij oog voor de omgeving van het watersysteem, de sec-toren die in het bekken werkzaam zijn en de economische aspecten. Het plan geeft ook aan welke knelpunten en kansen zich in het bekken voordoen.

JA

JA

JA

Relevant?



De stroomgebiedbeheerplannen bevatten aanvullende maatregelen om de toestand van het oppervlaktewater en het grondwater verder te verbeteren. Het gaat om het bijkomend aanleggen van bufferstroken, het saneren van waterbodems, structuurherstelmaatregelen, het opheffen van vismigratieknelpunten, het aanleggen van overstromingsgebieden en het optimaliseren van de afvalwatersanering


Overige (1)

(2008-2013)

Bekkenbeheerplan van het ‘Netebekken

(2010-2015)

Stroomgebiedbeheerplan van de Schelde



SGS Belgium NV

De activiteiten van Janssen Pharmaceutica genereren verkeer.

Het waterbeleid van Janssen Pharmaceutica dient in lijn te liggen met het bekkenbeheerplan van het Netebekken.

De Oude Dijkloop behoort tot het stroomgebied van de Schelde.


17/39

Overige aspecten

Overige aspecten

Overige aspecten


12/03/2015

140075

JA

Op Europees niveau worden BREF documenten (BAT reference documents) opgesteld. Deze documenten geven per industriesector de best beschikbare technieken aan, alsook de emissieniveaus (naar lucht, water, geluid, ...) die gepaard gaan met deze best beschikbare technieken.

BREF – documenten


NEEN

JA

Relevant?

BBT studie

Het plan omvat de stad Turnhout en de gemeenten Beerse, Oud-Turnhout en Vosselaar.

Een mobiliteitsplan is een totaalplan rond verkeer en mobiliteit. Het moet de Stadsregio leefbaar houden, ervoor zorgen dat men zich kan blijven verplaatsen in de toekomst en de verkeersveiligheid verbeteren.

Inhoud



VITO stelt BBT-studies op voor verschillende industriesectoren. Deze studies geven de best beschikbare technieken aan, alsook de emissieniveaus (naar lucht, water, geluid, ...) die gepaard gaan met deze best beschikbare technieken.

(PAC januari 2011)

Mobiliteitsplan stadregio Turnhout

Overige (2)


SGS Belgium NV

Voor de geplande activiteiten van Janssen Pharmaceutica kunnen de BREF-documenten over de energie-efficiëntie (februari 2009) en industriële koelsystemen (december 2001) geraadpleegd worden.

Voor de geplande activiteiten van Janssen Pharmaceutica zijn geen relevante BBT-studies beschikbaar.

De activiteiten van Janssen Pharmaceutica genereren verkeer.


18/39

Projectbeschrijving

-

Overige aspecten


12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


1.3 1.3.1

140075 12/03/2015

ADMINISTRATIEVE VOORGESCHIEDENIS Geschiedenis Janssen Pharmaceutica

Dokter Paul Janssen startte in 1953 met zijn eigen onderzoek in het bedrijf van zijn vader in Turnhout. In 1957 verhuisde hij met zijn medewerkers naar Beerse. In 1961 fuseerde Janssen Pharmaceutica met het Amerikaanse bedrijf Johnson & Johnson. Janssen Pharmaceutica maakt deel uit van de wereldwijde Farmaceutische Groep van Johnson & Johnson. Alle farmaceutische bedrijven van de Johnson & Johnson-groep opereren onder één naam, Janssen Pharmaceutical Companies of Johnson & Johnson. De juridische entiteit Janssen Pharmaceutica NV omvat de vestigingen van het bedrijf in onder meer Beerse, Geel en Olen.

Janssen Pharmaceutica wil nieuwe geneesmiddelen en diagnostica ontdekken, ontwikkelen en produceren en innovatieve therapieën ter beschikking stellen aan zoveel mogelijk patiënten, artsen en zorgenverstrekkers overal ter wereld. De waarden die in Ons Credo, de ethische bedrijfscode van Johnson & Johnson, beschreven staan, vormen daarbij de dagelijkse leidraad. Wereldwijd onderzoek Janssen Research & Development is de wereldwijde farmaceutische researchorganisatie welke haar inspanningen concentreert op vijf therapeutische onderzoeksdomeinen: - Neurowetenschappen - Oncologie - Vaccins & infectieziekten


19/39

SGS Belgium NV


-

140075 12/03/2015

Immunologie Cardiovasculaire & metabole aandoeningen.

In Beerse leggen de onderzoekers zich specifiek toe op de eerste drie domeinen. Samen met hun collega’s elders in de wereld zoeken zij naar geneesmiddelen die beantwoorden aan nog niet ingevulde medische noden van de patiënten overal ter wereld. De preklinische en klinische ontwikkeling voor de vijf vermelde onderzoeksdomeinen gebeurt exclusief in Beerse. Open innovatie Buiten de Verenigde Staten is Janssen Pharmaceutica de grootste site van Johnson & Johnson. Het bedrijf speelt binnen de Johnson & Johnson-groep van bedrijven een sleutelrol inzake: -

Onderzoek & Ontwikkeling

-

Chemische & Farmaceutische Productie (Janssen Supply Chain)

-

Strategische Marketing & Verkoop

-

Ondersteunende Diensten

-

Preservatie & Materiaalbescherming (PMP)

Sinds 2009 werkt Janssen in België actief aan de ontplooiing van een businessmodel op grond van de principes van “open innovatie”. Dat wil zeggen dat Janssen veel meer dan in het verleden samenwerkt met externe partners, biotechbedrijven of academische instellingen die elk op hun domein tot de wereldtop behoren. Daarnaast worden intern extra inspanningen geleverd om de kennisuitwisseling tussen de verschillende departementen en een innovatieve manier van werken te bevorderen. Er werden het voorbije jaar opnieuw talrijke samenwerkingsovereenkomsten afgesloten, onder meer met de Vanderbilt University in de VS, het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB), de universiteiten van Antwerpen, Leuven en Hasselt, NeuroSearch, ReproCell enz. In 2015 gaat Janssen nog een stap verder en biedt infrastructuur aan op het eigen terrein voor jonge onderzoekers. Omzet, winst en investeringen De omzet van Janssen Pharmaceutica in België bedroeg in 2013 3.313 miljoen euro. 97 % van die omzet werd gerealiseerd via de verbonden ondernemingen in binnen- en buitenland. De totale O&O-uitgaven bedroegen 1.165 miljoen euro voor het beschouwde boekjaar. Naast O&O bedroegen de investeringen in materiële vaste activa 101 miljoen euro. De investeringen in licenties bedroegen 131 miljoen euro en de investeringen in software 42 miljoen euro. De belangrijkste investeringen in Beerse waren de implementatie van een nieuw klantenopvolgingssysteem voor Janssen EMEA en de realisatie van het Campus Infrastructuur Plan (aanpassingen kantoorgebouwen, uitbreiding van Parking Zuid en modernisering en uitbreiding van cafetaria). In Geel werd fors geïnvesteerd in de renovatie van de chemische-productiefabriek Plant 3. Daarnaast werd in La Louvière geïnvesteerd in softwareontwikkelingen voor het Europees Distributiecentrum. In totaal werd er in alle Belgische vestigingen voor 94 miljoen euro geïnvesteerd in gebouwrenovaties, machines, installaties en uitrustingen.


20/39

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Duurzaamheid en milieubeleid Janssen Pharmaceutica streeft naar een evenwichtige balans tussen aandacht voor het leefmilieu, economisch succes en sociale verantwoordelijkheid (People, Planet & Profit), wat blijkt uit de ambitieuze doelstellingen die verwoord werden in een nieuwe Preventieen Duurzaamheidsbeleidsverklaring. Janssen Pharmaceutica schaart zich volledig achter de zeven kernprioriteiten van het vijfjarenplan van Johnson & Johnson, Healthy Future 2015, dat zeer gedetailleerd de maatschappelijke en ecologische verantwoordelijkheid van het bedrijf omschrijft. Janssen Pharmaceutica nam deel aan de tweede periode van het benchmark convenant (2008-2012, verlengd tot 2014). In 2013 werd dan ook door het VBBV officieel gesteld dat Janssen Pharmaceutica voldoet aan de wereldtop op vlak van energie-efficiëntie Janssen Pharmaceutica was betrokken bij de vrijwillige Milieubeleidsovereenkomst (MBO) tussen de Vlaamse overheid en essenscia, de Belgische Federatie van de Chemische Industrie en Life Sciences om de NOX-emissies tussen 2009 en 2013 sterk te verminderen. Het doel van de MBO werd ruim gehaald. De chemische industrie vertegenwoordigt nu nog maar amper 3 procent van de totale NOXuitstoot in België. Sinds 2010 geniet Janssen de eer om naast een ISO 14001-gecertificeerd bedrijf ook een OHSAS 18001-gecertificeerd bedrijf te zijn voor de sites in Beerse, Geel en Olen. Naast de audits met betrekking tot het zorgsysteem werd Janssen in 2013 ook nog onderworpen aan 27 andere audits en inspecties, uitgevoerd door diverse externe instanties. Prijzen en erkenning Janssen Pharmaceutica streeft naar een maximale realisatie van zijn Preventiebeleidsdoelstellingen. En met succes, want het afgelopen jaar won een Janssen-team opnieuw een van de wereldwijde Duurzaamheidsprijzen van Johnson & Johnson voor innovatieve en kostenbesparende projecten op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieuzorg. In 2011 wist Janssen ook een belangrijke externe erkenning in de wacht te slepen. De nieuwe Chemical Development Pilot Plant (CDPP) in Geel, die in 2011 volledig operationeel werd, is het ® ® eerste officieel door LEED gecertificeerde gebouw in Europa. LEED is een internationaal erkend certificatiesysteem voor groene gebouwen dat ontwikkeld werd door de US Green Building Council (USGBC). Bij het ontwerp van het gebouw werden alle principes van energiezuinigheid en milieuvriendelijkheid in acht genomen, in overeenstemming met de J&J-principes inzake duurzaamheid. Ook het Europees Distributiecentrum in La Louvière werd in 2014 een LEED-certificaat behaald. Aantrekkelijke werkgever In 2014 eindigde Janssen Pharmaceutica vierde in het door Randstad georganiseerde onderzoek naar de “aantrekkelijkste werkgever in België”. Janssen Pharmaceutica is het enige bedrijf dat sinds het ontstaan van de award onafgebroken in de top 10 stond en de prijs ook drie keer in de wacht sleepte. Janssen Pharmaceutica stelt in België 4008 mensen tewerk in Beerse, Geel, Olen,Merksem, Diegem, La Louvière en Courcelles. Anno 2015 heeft Janssen Pharmaceutica medewerkers van meer dan 30 verschillende nationaliteiten in dienst. Het bedrijf blijft in zijn diversiteits- en inclusiebeleid streven naar een evenwichtige mix van talentrijke medewerkers, ongeacht hun afkomst, leeftijd, taal en sekse. Dat zorgt voor een innovatieve en teamgerichte bedrijfscultuur die veel begrip opbrengt voor de noden van de verschillende


21/39

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

leeftijdsgroepen. Het HR-beleid beoogt een campus tot stand te brengen waar het aangenaam is om te werken en waar iedereen zich goed voelt in zijn job. Maatschappelijke rol Janssen Pharmaceutica vervult zijn maatschappelijke rol, zowel in de eigen regio als internationaal, door onder meer: -

een waaier van non-profitorganisaties gratis te huisvesten in het Janssen Ontmoetingscentrum in Turnhout;

-

geneesmiddelenpakketten te schenken aan erkende internationale organisaties die de ergste medische noden helpen lenigen in de ontwikkelingslanden;

-

cultuurhistorische projecten te steunen, onder meer door de bescherming tegen schimmels van het terracottaleger in Xian (China) en historische tempels in India.

Alle bedrijfsactiviteiten gebeuren met respect voor de wettelijke regels en in overeenstemming met de waarden van Ons Credo, de ethische code van J&J. Daarnaast onderschrijft het bedrijf de kernprincipes van compliance, wat inhoudt dat Janssen de uiteenlopende wetgevingen, regels en richtlijnen van de overheden in de verschillende landen correct toepast. Het Health Care Business Integrity (HCBI)-team van Janssen Pharmaceutica is verantwoordelijk voor de implementatie en handhaving van het overkoepelende HCBI-beleid omtrent de activiteiten die plaatsvinden in de vestigingen in Beerse, Geel, Olen en Merksem. Janssen besteedt veel aandacht aan een goed nabuurschap door jaarlijks een informatiebijeenkomst te organiseren voor de buren in Beerse en Geel en een groen nummer ter beschikking te stellen voor het stellen van vragen en het melden van klachten, die snel worden behandeld en opgelost. Met het “Preventieaandeel” erkent het bedrijf jaarlijks de inspanningen die afdelingen en medewerkers leveren om veilig, gezond en milieubewust te werken. Op het einde van het jaar worden de ‘platina’, ‘gouden’, ‘zilveren’ en ‘bronzen’ erkenningen uitgereikt. De financiële waardering daarvoor wordt geschonken aan lokale organisaties die actief zijn op het vlak van de (geestelijke) gezondheidszorg.

1.3.2

Vergunningsverplichtingen

Janssen Pharmaceutica is een klasse 1 bedrijf en beschikt over een basismilieuvergunning, verleend op 2 februari 2006 en geldig tot 12 februari 2026. De vergunning werd in de loop van de jaren meerdere malen aangepast. Een overzicht van de relevante milieuvergunningen wordt weergegeven in Tabel 1.3. De vergunde activiteiten zijn opgenomen in Tabel 1.4. Een overzicht van de relevante bijzondere voorwaarden tenslotte is weergegeven in Tabel 1.5. Tabel 1.3

Overzicht van de lopende milieuvergunningen

Overheid

Referentie

Datum

Verval-

beslissing

datum

Voorwerp

Vergunning om een farmaceutisch bedrijf verder in bedrijf te houden en te veranderen

Provincie Antwerpen

MLAV1/0500000123

2/02/2006

Vlaamse Gemeenschap

AMV/0006310/1017

3/02/3006

Afwijkingsaanvraag mbt 5.33.0.3 §3 (Vlarem II)

Provincie Antwerpen

MLAV1/200700000319

10/01/2008

Veranderen door uitbreiding en wijziging

12/02/2026


art.

22/39

SGS Belgium NV


140075


Overheid

Referentie

Datum

Verval-

beslissing

datum

12/03/2015

Voorwerp

MLAV1/201000000108

19/08/2010


MLWV-2011-0023

26/01/2012

Bijkomende lozingsparameters bij art.3§3,7 en aanpassing bijzondere voorwaarde art. 3§3, 8

Provincie Antwerpen

MLAV1/2012-0172

18/10/2012


Provincie Antwerpen

In aanvraag

/

Verandering door uitbreiding met tijdelijke noodgeneratoren

Provincie Antwerpen Provincie Antwerpen

Tabel 1.4

Overzicht vergunde VLAREM-rubrieken

Rubriek

Omschrijving

Klasse

2.1.2.b

Op- en overslag van 6 ton gevaarlijk bedrijfsafval en 5 ton niet gevaarlijk bedrijfsafval

1

3.6.3.3

Afvalwaterzuiveringsinstallatie met een effluent van 700 m³/uur (7.000 m³/dag, 1.500.000 m³/jaar) in oppervlaktewater

1

5.3.2

Opslag van 14 ton fytofarmaceutische producten

2

12.1.3

Een WKK en noodgeneratoren met een totaal vermogen van 13.290 kW

1

12.2.1

35 transformatoren met een vermogen van resp. 5 x 585 kVA, 5 x 630 kVA, 2 x 930 kVA en 23 x 1.000 kVA

3

12.2.2

27 transformatoren van resp. 1 x 1.070 kVA, 3 x 1.250 kVA, 15 x 1.600 kVA, 3 x 1.710 kVA, 4 x 2.000 kVA en 1 x 3.150 kVA

2

12.3.1

Vast opgestelde batterijen met een totaal vermogen van 842.171,2 VAh

3

12.3.2

Batterijladers met een totaal vermogen van 437 kW

3

13.1

Inrichtingen voor het formuleren van farmaceutische stoffen met een capaciteit van 7.742 ton/jaar

1

13.2.3.a

Inrichtingen voor het conditioneren en verpakken van farmaceutische stoffen met een vermogen van 1.847kW

1

13.3

Opslag van 4.484 ton farmaceutische stoffen

2

15.1.2

Het stallen van 113 bedrijfsvoertuigen

2

16.3.1.2

Diverse luchtcompressoren, airco’s en koelinstallaties met een totaal vermogen van 8.915 kW

2

16.3.2.2.a

Koelinstallaties tbv de proceskoeling met een totaal vermogen van 559,7 kW

2

16.7.3

Opslag van gassen in verplaatsbare recipiënten met een totale inhoud van 42.010 liter

1

16.8.3

Gasopslag in vaste reservoirs met een totale inhoud van 138.228 liter

1

17.2.1

Opslag van gevaarlijke producten in hoeveelheden gelijk aan of groteer dan de in bijlage 6, delen 1 en 2, kolom 2 van Vlarem I vermelde drempelwaarden: • Met naam genoemde stoffen: - 4,009 ton zuurstof - 40,8 ton methanol - 1.007 ton aardolieproducten - 0,5 ton broom - 0,013 ton chloor - 0,585 ton zoutzuurgas - 0,149 ton acetyleen - 0,024 ton waterstof - 0,435 ton aardgas/methaan • Niet met naam genoemde stoffen: - 10,667 ton zeer giftige stoffen (categorie 1) waarvan 0,45 ton cyaniden en

1


23/39

SGS Belgium NV


Rubriek

Omschrijving -

140075 12/03/2015

Klasse

0,1 ton nitrillen 76,071 ton giftige stoffen (categorie 2) waarvan 6 ton nitrillen 4 ton oxiderende stoffen (categorie 3) 0,115 ton ontplofbare stoffen (categorie 5) 52,46 ton ontvlambare stoffen (categorie 6) 1,5 ton licht ontvlambare stoffen (categorie 7a) 470,38 ton licht ontvlambare stoffen (categorie 7b) waarvan 10 ton nitrillen 19,1 ton zeer licht ontvlambare stoffen (categorie 8) 105,525 ton zeer giftige stoffen voor in het water levende organismen (categorie 9i) 106,3 ton giftige stoffen voor in het water levende organismen (categorie 9ii) 5 ton watervrezende producten (categorie 10i) 5 ton watervrezende producten (categorie 10ii)

17.3.3.3

Opslag van 919.676 kg schadelijke, irriterende en corrosieve stoffen, waarvan 1,5 ton cyaniden en 2 ton nitrillen

1

17.3.6.2

Opslag van 212.455 liter P3-producten

2

17.3.7.2

Opslag van 212.900 liter P4-producten

2

17.3.9.1

Brandstofverdeelinstallatie met 1 verdeelslang

3

23.3.2.a

Opslag van 882 ton kunststoffen

2

52 labo’s

3

Diverse metaalbewerkingstoestellen met een totaal vermogen van 113 kW

3

Diverse motoren met een totaal vermogen van 13.504 kW

1

Opslag van 1.645 ton papier en karton

2

39.1.3

Stoomgeneratoren met een totale inhoud van 108.459 liter

1

39.2.2

Diverse stoomvaten met een totale waterinhoud van 90.627 liter

2

39.4.2

Diverse warmtewisselaars met een totale waterinhoud van 35.129 liter

2

43.1.3 43.3

Diverse verbrandingsinrichtingen van in totaal 81.710 kW

1

43.4

BKG-inrichtingen met een totaal warmtevermogen van 95.214 kW, met toelating tot de emissie van CO2

1

51.1.3 51.2.2

Gebruik van genetisch gemodificeerde organismen, risiconiveau 3 en pathogene organismen, risiconiveau 3

1

24.1.1 29.5.2.1.a 31.1.3 33.4.2.b

Tabel 1.5

Overzicht bijzondere voorwaarden

Vergunning

Samenvatting 1. De bewaking en rapportering van de CO2-emissies worden uitgevoerd overeenkomstig de bepalingen vna het goedgekeurde monitoring-protocol. Elke wijziging aan dit monitoringprotocol dient vooraf ter goedkeuring voorgelegd aan Aminabel en ter informatie doorgestuurd aan de Bestendige deputatie van de provincie Antwerpen

MLAV1/05_0123 (2/02/2006)

2. De bio-alcohol welke wordt aangevoerd als C-bron voor de waterzuivering vanuit Janssen Pharmaceutica te Geel mag niet interfereren met het waterzuiveringsproces en mag de lozingsparameters niet negatief beïnvloeden. De levering van de bijstroom is begeleid van een karakterisatiefiche waarin naast de hoeveelheid ook vermeld is van welk productieproces deze stroom afkomstig is en wat de BZV- en CZV-waarde is van de bio-alcohol. Hierbij dient voldaan te worden aan de volgende criteria: • De CZV van de C-bron (solvent of mengsel van solventen) moet minimaal 300 g/liter zijn


24/39

SGS Belgium NV


140075


Vergunning

12/03/2015

Samenvatting •

De verhouding BZV/CZV van de C-bron (solvent of mengsel van solventen) moet minstens 0,5 zijn.

3. De afvalgassen welke vrijkomen door het vullen of door de ontluchting van de opslagtank voor niet-recupereerbare solventen dienen behandeld te worden in de regeneratieve oxidatie-eenheid 4. Bij de installatie van nieuwe installaties en bij het vervangen van oudere toestellen dient gekozen te worden voor geluidsarme toestellen of voor een opstelling van deze toestellen in akoestisch geïsoleerde lokalen of omkastingen Aanvullend op de geluidsnormen vermeld in de Vlaremvoorwaarde V02 dient de ligging van de 45 dB(A) contour voor het specifiek geluid buiten het bedrijfsterrein, situatie augustus 2005, in de toekomst minstens behouden te blijven of zodanig te wijzigen dat de oppervlakte van de contour verkleint. 5. In de afspuitplaats voor verpakkingen mogen uitsluitend eigen verpakkingen worden afgespoten. 6. De vergunning voor de opslag van papier geldt enkel onder de opschortende voorwaarde dat de in behandeling zijnde afwijkingsaanvraag op de bepalingen van titel II van Vlarem wordt toegestaan door de Vlaamse Minister bevoegd voor het Leefmilieu en dat de eventuele voorwaarden gekoppeld aan deze toelating ook gelden als bijzondere vergunningsvoorwaarden bij dit besluit. 7. Aanvullend op de algemene en sectorale lozingsvoorwaarden gelden de volgende lozingsnormen:

MLAV1/05_0123 (2/02/2006)

•

BZV: 15 mg/l als daggemiddelde – 25 mg/l als absolute waarde

•

CZV: 125 mg/l

•

Totale stikstof: 15 mg N/l

•

Totaal fosfor: 2 mg P/l

•

Totaal kwik: 0,001 mg Hg/l

•

Beryllium: 0,01 mg Be/l

•

Vanadium: 0,01 mg V/l

•

Kobalt: 0,01 mg Co/l

•

Molybdeen: 0,35 mg Mo/l

•

Opgelost ijzer: 2,0 mg/l

•

Totaal zink: 0,50 mg Zn/l

•

Boor: 3,0 mg B/l

•

Chloride: 500 mg Cl /l

•

Sulfaat: 400,0 mg SO4 /l

•

Met tetrachloorethyleen extraheerbare apolaire stoffen: 0,5 mg/l

•

MAK individueel: 0,005 mg/l

•

Extraheerbare organische halogeenverbindingen gemeten als EOX: 0,035 mg/l

•

Extraheerbare organische halogeenverbindingen gemeten als EOX: vracht per dag 140 g/dag

-

2-

8. In aanvulling van de lozingsparameters dient Janssen Pharmaceutica via ecotoxicologisch onderzoek de effecten van haar afvalwater op te volgen. In een eerste fase bestaat dit onderzoek uit een 2-maandelijkse analyse van het afvalwater met onderstaande testbatterij gedurende 1 jaar: Acute bioluminiscentietest met bacterie Vibrio fischen


ISO 11348-3: 1996E

25/39

SGS Belgium NV


140075


Vergunning

12/03/2015

Samenvatting Algengroei-inhibitietest met het groenwier Raphidocelis subcapitata

OECD 201

Acute immobiliteitstest met de watervlo Daphnia Magna

OECD 202

Acute moraliteitstest Oncorhynchus mykiss

OECD 203

met

de

regenboogforel

Het ecotoxiciteitsonderzoek kan jaarlijks aangepast worden, bv. oriëntatie naar andere eindpunten, zoals chronische toxiciteit, endocriene verstoring, bioaccumulatie, genotoxiciteit.

AMV/0006310/1 017 (3/02/2006)

Lokalen waar er een opslag van papier en karton plaatsvindt samen met een opslag van kunststoffen moeten uitgerust zijn met een sprinklerinstallatie waarvan de dimensionering in overeenstemming is met de geldende normen terzake en in verhouding is met de aanwezige brandlast Het sprinklersysteem moet in goede staat gehouden worden en moet ook bij een uitval van de stroomvoorziening kunnen werken Bij een activering van het sprinklersysteem dient er automatisch ook een alarmmelding naar de brandweer geactiveerd te worden. In afwijking van de bepaling vervat in art. 5.2.1.2 §2 (Vlarem II) is er geen weegbrug vereist In afwijking van de bepalingen vervat in art. 5.2.1.5 §1 (Vlarem II) dient er geen uitgangbord geplaatst te worden In afwijking van de bepalingen vervat in art. 5.2.1.5 §5 (Vlarem II) volstaat een groenscherm van 3m breedte

MLAV1/2007_03 19 (10/01/ 2008)

In afwijking van de bepalingen vervat in art. 5.2.19 §4 (Vlarem II) wordt geacht dat de reeds getroffen maatregelen ivm het voorkomen en bestrijden van brand bij de opslag van gevaarlijke stoffen volstaan mbt de opslag en overslag van afvalstoffen. In afwijking van de bepalingen vervat in art. 5.17.1.6 §3 (Vlarem II) dient de opslag van watervrezende stoffen, de opslag van koel te bewaren stoffen en de opslag van verdovende stoffen in de magazijnen ‘nevenlokalen’ niet te voldoen aan de afstandsregels zoals opgelegd in bijlage 5.17.1 (Vlarem II) mits er voor deze 3 categoriën van gevaarlijke stoffen een aparte compartimentering wordt voorzien in functie van de specifieke veiligheids- en/of kwaliteitsredenen. In afwijking van de bepalingen vervat in art. 5.2.1.2 §3 (Vlarem II) mogen er ook afvalstoffen aangevoerd worden tussen 19u en 7u.

MLAV1/2010_01 08 (19/08/2010)

De gezamenlijke opslag van detergenten types CIP72, PUR84 en DIP92 in lokaal K09 van gebouw B701 dient beperkt te worden toto 44.900 kg Bijkomende lozingsparameters:

MLWV-20110023 (26 januari 2012)

•

maximaal gehalte nitriet: 1 mg N/l

•

maximaal gehalte 1,2-dicloorethaan: 0,1 mg/l

•

maximaal gehalte dichloormethaan: 0,05 mg/l

Punt 8 (artikel 3, §3) van MLAV1/05_0123 wordt aangepast als volgt: “Aangezien het meten van AOX tot dusver geen geschikte benadering is gebleken om het gehalte aan halogeenverbindingen in het afvalwater van Janssen Pharmaceutica Beerse te evalueren, dient Janssen Pharmaceutica in aanvulling van de lozingsparameters een jaarlijkse opvolging te doen van het effect van het afvalwater via ecotoxicologisch onderzoek met een meetfrequentie van minimaal 4 metingen per jaar op het meest gevoelige organisme uit de onderstaande testbatterij:


26/39

SGS Belgium NV


Vergunning

140075 12/03/2015

Samenvatting WAC/V/B/001

Ecotoxiciteitstest: overlevingstest op watervlo Daphnia Magna

WAC/V/B/002

Ecotoxiciteitstest: overlevingstest op vis (diverse species)

WAC/V/B/003

Ecotoxiciteitstest: algengroei-inhibitietest

WAC/V/B/004

Ecotoxiciteitstest: bacteriële luminiscentie-inhibitietest

Deze gegevens van het ecotoxicologisch onderzoek worden ter beschikking gehouden van de toezichthoudende overheid en dienen opgenomen te worden in het integraal milieujaarverslag.” Het totale geluidsvermogenniveau (LwA) van de WKK dient beperkt te worden door toepassing van de maatregelen vermeld op pagina 5/5 van de nota 996312-94-2 “ NOTA: Geluideisen WKK – Research afdelingen” van 9 augustus 2012. MLAV1-20120172 (18/10/2012)

Wanneer er koelcontainers tijdelijk worden ingezet op een bepaalde locatie van het bedrijfsterrein wordt er voorafgaandelijk een evaluatie uitgevoerd om na te gaan of deze activiteit geen extra hinder zal veroorzaken voor omwonenden. Het evaluatieverslag wordt gedurende de periode dat de koelcontainers opgesteld staan op die locatie, op de inrichting ter beschikking gehouden te worden van de toezichthoudende overheid. De opslag van afvalolie in een tank van 2.500 liter voldoet aan de bepalingen van Vlarem II betreffende de opslag van P3-vloeistoffen.

1.3.3

Relevante rapportages en -studies

1.3.3.1 Integraal milieujaarverslag Het integraal milieujaarverslag bestaat – voor Janssen Pharmaceutica – uit volgende delen: -

Deelformulier identificatie

-

Deelformulier luchtemissies: dit deel omvat gegevens over emissies naar lucht toe en de maatregelen genomen om deze emissies te voorkomen

-

Deelformulier wateremissies met analyseresultaten, debieten, informatie over waterbehandeling en –zuivering

-

Deelformulier afvalstoffen: Dit deel omvat gegevens over de afgevoerde afvalstoffen en dient enkel ingevuld te worden als het bedrijf vermeld is op de jaarlijkse lijsten van OVAM.

1.3.3.2 Duurzaamheidsverslag 2013 Janssen Pharmaceutica NV geeft sinds 2002 een duurzaamheidsverslag uit. In 2012 werd voor de eerste keer de GRI (Global Reporting Initiative) 3.1-richtlijnen toegepast in dit verslag (B-niveau). Deze rapportering heeft sinds 2012 niet enkel betrekking op Janssen Pharmaceutica NV en J.C. General Services CVBA, maar ook op Janssen-Cilag NV en Janssen Infectious Diseases-Diagnostics BVBA. Het rapport bestaat uit 3 luiken: • economische duurzaamheid • ecologische duurzaamheid • sociale duurzaamheid. In het luik ‘ecologische duurzaamheid’ gaat speciale aandacht naar energiebesparing en reductie van de CO2-emissies. Samen met operationele en technische experten van verschillende afdelingen werd


27/39

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

een Campus energie- en waterteam opgestart. Naast het in kaart brengen, initiëren en opvolgen van verbeteringsprojecten, werkt dit team aan het bewustmaken en implementeren van de 'beste praktijken'. Ondanks hoge productievolumes en een grote bezettingsgraad op de campus is Janssen er in 2013 in geslaagd om het energie- en waterverbruik onder controle te houden. Het energieverbruik steeg licht, maar als het wordt afgezet tegen de lange en koude winter in 2013, blijkt dat het specifieke energieverbruik gedaald is. Er werden optimalisaties gestart die zorgen voor een daling van het verbruik equivalent aan de totale jaarproductie van 2 windturbines. In 2012 leidde de optimalisatie van het centrale productiesysteem voor zuiver water op de Geel site tot een hergebruik van 25.000 m³/jaar. Daarnaast werd de distributie van koeltorenwater verbeterd. Bovenop de standaardmaatregelen en nieuwe initiatieven blijft Janssen verder inzetten op een aantal reeds bestaande energiebesparende initiatieven van de voorbije jaren. De belangrijkste projecten zijn: • rookgaswarmterecuperatie; • hoogefficiënte stoomketels; • installatie van low NOX-branders in het ketelhuis van de Beerse site; • optimalisatie ventilatiesystemen; • optimalisatie van de koelcentrale; • LEED-certificatie (Leadership in Energy and Environmental Design) van het nieuwe CDPP (Chemical Development Pilot Plant) in Geel en het distributiecentrum in La Louvière: • verlichtingsoptimalisatie; • ombouw zuurkasten in laboratoria. In Beerse werd een warmtekrachtkoppeling gebouwd. De installatie zal de CO2-emissie (direct en indirect) van de Beerse site met 1,6% reduceren. Ook in Geel wordt nagegaan of het project haalbaar is. Verder denkt Janssen samen met enkele buurtbedrijven aan de plaatsing van een windturbine voor de site in Geel.

1.3.3.3 Bodemonderzoeken Sinds 1994 zijn er in het kader van het Bodemdecreet meerdere bodemonderzoeken uitgevoerd. Voor het overzicht en bespreking wordt verwezen naar hoofdstuk 4 – Bodem en Grondwater. Deze onderzoeken zullen aan bod komen bij de discipline Bodem en Grondwater.

1.3.3.4 Akoestische onderzoeken Een chronologisch overzicht van de reeds uitgevoerde akoestische onderzoeken en evaluaties bij nieuwe projecten (voorstudies en impactstudies na realisatie) of technische aanpassingen is opgenomen in hoofdstuk 5 – Geluid en Trillingen.

1.3.3.5 Energieplan Janssen Pharmaceutica beschikt over een energieplan (10/06/2008; referentiejaar 2006) goedgekeurd door het verificatiebureau (VBBV). Dit plan wordt verder besproken in hoofdstuk 2 – Projectbeschrijving.


28/39

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

1.3.3.6 Haalbaarheidsonderzoek naar de mogelijkheden voor diepe geothermie op de site van Janssen Pharmaceutica te Beerse (VITO, december 2013) Janssen Pharmaceutica heeft met de bestaande infrastructuur beperkte mogelijkheden voor het gebruik van verwarmingswater aan lage temperatuur (waarmee in eerste instantie water met een temperatuur beneden 70 °C bedoeld wordt). Daarom is er door VITO gezocht naar formaties die een temperatuur van tenminste 80 °C kunnen leveren. Gezien de geothermische gradiënt betekent dit dat gezocht moest worden naar formaties die dieper dan ongeveer 1.800 meter liggen. Dit betekent op de onderzoekssite dat er gekeken wordt naar lagen van tenminste Dinantiaan ouderdom, en gezien de dikte van deze lagen vermoedelijk ook lagen van Devoon ouderdom. De geologie van de site van Janssen Pharmaceutica is in deze studie in detail bepaald. Hiertoe is in eerste instantie gebruik gemaakt van de informatie uit diverse diepboringen in de omgeving. Deze beschrijving kon vervolgens door interpretatie van de seismische lijnen in de omgeving meer gedetailleerd gemaakt worden voor de omgeving van de onderzoekssite. Het onderzoek werd nadien aangevuld door bijkomend studiewerk (zie §1.3.3.8). Voor de meer gedetailleerde bespreking van de haalbaarheidsstudie, de modellering en de conclusies in functie van het project van Janssen Pharmaceutica wordt verwezen naar hoofdstuk 4.

1.3.3.7 Project 430.18 Geothermie (CRC, 10 januari 2014) Dit document beschrijft de haalbaarheid van de toepassing van Geothermie en geeft een inzicht in de verschillende afzetmogelijkheden van de geothermische energie op de site van Janssen te Beerse. De studie behandelt in volgorde de afzetmogelijkheden van de geothermische energie naar het huidige verwarmingsnet, vervolgens worden de mogelijkheden tot absorptiekoeling en de plaatsing van een ORC (Organic Rankine Cycle) behandeld. De belangrijkste parameters in dit project hangen samen met de geothermische bron: •

Wat is de diepte van de te boren put en welke temperatuur en debiet wordt er aangetroffen.

•

Wat is de exacte kostprijs van de te boren put.

•

Wat is het elektrisch vermogen nodig om water op te pompen en terug te injecteren.

Voor de combinatie met ORC is het belangrijk om garanties te krijgen van de fabrikant van de ORC installatie omtrent de rendementen in functie van de buitentemperaturen en in functie van deellast.

1.3.3.8 Reservoir modeling of a geothermal doublet in the Carboniferous limestones on the location of Janssen Pharmaceutica in Beerse. Impact on pressure, temperature and system configuration (VITO, februari 2015) VITO ontwikkelde een reservoirmodel om het potentieel voor diepe geothermie op de site in Beerse te onderzoeken. Het reservoirmodel voor het Dinantiaan in de regio van Beerse werd hiertoe geactualiseerd. Daarnaast werden theoretische berekeningen en modelsimulaties uitgevoerd om de invloed van het geothermische doublet op de druk- en temperatuurvelden in de nabijheid van de boorputten en op de gasopslag in Loenhout te bepalen. De resultaten van dit dynamisch model tonen aan dat in de Formatie van Kasterlee het meeste kans is op een productietemperatuur van minstens 87,5 °C. In deze zone leveren alle onderzochte scenario’s water van > 87 °C voor de volledige gesimuleerde periode van 30 jaar. Globaal genomen is er een


29/39

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

stabilisatie of afname van de temperatuur over deze 30 jaar, maar initieel wordt een stijging van de temperatuur verwacht. Om de hoogste temperaturen te bereiken moet de productie meer dan 2000 meter diepte zijn. Bij deze scenario’s zijn de drukveranderingen in beide boorputten relatief klein, nl. slechts -7 bar verschil in het worstcasescenario. De temperaturen in het hogere Dinantiaan zijn waarschijnlijk onvoldoende. Het onderzoek naar de mogelijke interferentie tussen het doublet en de gasopslag toont aan dat de aanwezigheid van het doublet resulteert in een drukvariatie van enkele honderden mbar bij DZH14 (1295 m/zeeniveau). Bijgevolg lijken het hoogteverschil van 405 m en de afstand van ca. 9,5 km tussen het doublet en de huidige zuidoostelijke grens van de gasopslag om de drukverstoring door het doublet te beperken tot enkele honderden mbar. De impact van de exploitatie van het voorgestelde geothermische doublet op de druk van de Formatie van Kasterlee is beperkt. De resultaten van het model suggereren dat er een drukafname zal zijn als gevolg van het onttrekken rondom de productieput. De maximale waarde is ongeveer 6 bar in het worstcasescenario. De veranderingen in druk en temperatuur rondom de putten beslaan een gebied van meerdere vierkante kilometers. De precieze oppervlakte is echter afhankelijk van het scenario. In het algemeen is de zone met een temperatuurafname van 1 °C maximaal 3 km (noord-zuid) op 2 km (oost-west). Wat betreft druk is de maximale invloedsstraal (in het worstcasescenario) 4-5 km diameter rond de injectieput (druktoename van 1 bar). In de andere scenario’s heeft de beïnvloede zone een diameter van ongeveer 1,5 km. In het bestcasescenario is dit nog kleiner (0,5 km). De maximale invloedsstraal rondom de productieput (verandering in stijghoogte) is 9 km op 6 km voor een stijghoogtedaling van 1 bar in het worstcasescenario. In de andere scenario’s is dit echter in de grootte-orde van 1-2 km.

1.4

BIJLAGEN HOOFDSTUK 1

Figuur 1.1

Ligging Janssen Pharmaceutica op de topografische kaart (schaal 1:50.000)

Figuur 1.2

Ligging Janssen Pharmaceutica op het gewestplan (schaal: 1:20.000)

Figuur 1.3

VEN-gebieden in de buurt van Janssen Pharmaceutica (http://gisgeoloket.provant.be)

Figuur 1.4 Speciale beschermingszones in de omgeving van Janssen Pharmaceutica (schaal 1:80.000) (www.geovlaanderen.agiv.be) Figuur 1.5

Ligging natuurreservaten in de omgeving van Janssen Pharmaceutica

Figuur 1.6 Grondplan Janssen Pharmaceutica op de luchtfoto met aanduiding van de zone waar de geothermische boringen zullen plaatsvinden (schaal 1:10.000)


30/39




Figuur 1.1 Ligging Janssen Pharmaceutica op de topografische kaart (schaal 1:50.000)

SGS Belgium NV

31/39

12/03/2015

140075




Figuur 1.2 Ligging Janssen Pharmaceutica op het gewestplan (schaal: 1:20.000)

SGS Belgium NV

32/39

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV

MER [Geothermisch project Janssen Pharmaceutica

140075 12/03/2015

Legende Gewestplan


33/39

SGS Belgium NV



140075 12/03/2015

34/39

SGS Belgium NV



140075 12/03/2015

35/39



4

4


VEN-gebieden binnen een straal van 5 km rond de site: (1) Milieubedrijf Beerse-Merksplas (geno) (2) Het Turnhouts vennengebied (VEN-gebied) (3) Het Grooten Houtbos (VEN-gebied) (4) De Kindernouw – Visbeekvallei (VEN-gebied) (5) De Vallei van de Hollebeemdenbeek (VEN-gebied)

4 4

5

5

3

1 2

2

2

Figuur 1.3 VEN-gebieden in de buurt van Janssen Pharmaceutica (http://gisgeoloket.provant.be) (schaal 1:75.000)

SGS Belgium NV

2

36/39

Janssen Pharmauceutica

12/03/2015

140075




Speciale beschermingszones binnen een straal van 5 km rond de site: (1) Het Blak, Kievitsheide, Ekstergoor en nabijgelegen Kamsalamander habitats (Habitatrichtlijngebied) (2) Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen (Habitatrichtlijngebied)

Figuur 1.4 Speciale beschermingszones in de omgeving van Janssen Pharmaceutica (schaal 1:80.000) (www.geovlaanderen.agiv.be)

SGS Belgium NV

37/39

12/03/2015

140075





Figuur 1.5

SGS Belgium NV

38/39

12/03/2015

140075


MER Geothermisch project 12/03/2015

140075


39/39

Figuur 1.6 Grondplan Janssen Pharmaceutica op de luchtfoto met aanduiding van de zone waar de geothermische boringen zullen plaatsvinden (schaal 1:10.000)

SGS Belgium NV

SGS Belgium NV


2 2.1

140075 12/03/2015

PROJECTBESCHRIJVING INLEIDING EN VERANTWOORDING

De Johnson & Johnson Healthy Future 2015 duurzaamheidsdoelstellingen hebben een belangrijk milieuluik. Naast de ontwikkelingsdoelstelling inzake groene productieprocessen (Earthwards™), werden operationele doelstellingen geformuleerd inzake energieverbruik en -opwekking, waterverbruik en afvalreductie. Tegen 2020 wil Johnson & Johnson haar absolute CO2-uitstoot reduceren met 20%. Tegen 2015 is er een engagement om een hernieuwbare energieproductiecapaciteit van 50MW geïnstalleerd te hebben. Nieuwe, meer verregaande doelstellingen zijn in ontwikkeling voor de periode na 2015. Bij Janssen Pharmaceutica in Beerse zijn reeds diverse maatregelen genomen met het oog op energiebesparing en CO2-emissiereductie. Bovenop de standaardmaatregelen werkte Janssen de voorbije jaren heel wat extra energiebesparende initiatieven uit. De belangrijkste projecten van de Beerse site zijn: -

rookgaswarmterecuperatie; hoogefficiënte stoomketels; installatie van low NOX-branders in het ketelhuis; optimalisatie van verschillende ventilatiesystemen (aangepaste sturing, energierecuperatie, enz.); installatie van efficiënte desinfectering op zuivere watersystemen; gebruik van zonnepanelen; optimalisatie van de koelcentrales; bouw van een warmtekrachtkoppeling; verschillende andere grote en kleine procesoptimalisaties (verlichting, wasmachines, isolatie, …).

De meest voor de hand liggende optimalisaties werden reeds uitgevoerd (Janssen Pharmaceutica is erkend als Wereldtop in het kader van het benchmark convenant 2008-2012). Om verdere verduurzaming te bekomen ambieert Janssen een ommekeer van de energievoorziening op basis van aardwarmte. Zo wordt het op middellange termijn mogelijk om het bestaande warmtenet (“Heetwater”, HTW) op hoge temperatuur en druk (185°C) uit te faseren in plaats van te vernieuwen. In het nieuwe concept voor verwarming op de Beerse 1 site zijn volgende elementen opgenomen: -

warmtenet op relatief lage temperatuur voor de verwarming van gebouwen en een gedeelte van de procesverwarming; duurzame generatie van deze warmte; energie uit hernieuwbare bronnen (geothermische energie); ombouw koelcentrale;

CRC onderzocht de haalbaarheid van de toepassing van Geothermie en geeft een inzicht in de verschillende gebruiksmogelijkheden van deze warmte binnen de site in Beerse (Ref.: GRC Engineering bvba, 2013. Rapport Geothermie, in opdracht van Janssen Pharmaceutica, 22p.). Globaal genomen zijn twee opties weerhouden: -

valorisatie van aardwarmte (Dinantiaan, 2 à 2,5 km, 90°C) voor verwarming en koeling, met een geraamde CO2-emissiereductie van 12.500 ton/jaar (gemiddelde emissiefactor voor België); valorisatie van aardwarmte (Devoon, 3 à 3,5 km, 120°C) voor verwarming, koeling en elektriciteitsproductie, met een geraamde CO2-emissiereductie van 24.400 ton/jaar (gemiddelde emissiefactor voor België).

Hoofdstuk 2: Projectbeschrijving

1/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Janssen Pharmaceutica heeft daarop VITO een indicatief onderzoek laten uitvoeren naar de specifieke en lokale mogelijkheden van diepe geothermie (Ref.: VITO, 2013. Haalbaarheidsonderzoek naar de mogelijkheden voor diepe geothermie op de site van Janssen Pharmaceutica te Beerse. 43p. + bijlagen). Deze studie besluit op basis van de beschikbare informatie dat een succesvol project kan worden opgezet met als doel het Dinantiaan (2 à 2,5 km diep). Met betrekking tot het Devoon (3 à 3,5 km diep) verwacht men veel hogere temperaturen, maar de beschikbare informatie voor deze diepte is schaars en de onzekerheden daarom ook groot. Janssen Pharmaceutica heeft de ambitie om beide opties te onderzoeken, waarbij verkennend geboord wordt tot in het Devoon, maar waarbij het traject is aangepast voor een eventueel terugvalscenario ter hoogte van het Carboon. Indien de testen voor het Devoon positief zijn, zal geopteerd worden voor productie in deze laag (optie 1). Indien de resultaten tegenvallen, kan men terugplooien op productie in het Carboon (optie 2). De voordelen van optie 1 (Devoon) zijn groot, zowel economisch (mogelijkheid tot warmte- én elektriciteitsproductie) als voor het milieu (belangrijke CO2-reductie), en het is dan ook logisch dat deze mogelijkheid ten volle wordt onderzocht. Qua potentiële effecten op het milieu is er een verschil tussen beide opties, met de grootste effecten ondergronds voor optie 2 (Carboon) en de grootste effecten bovengronds voor optie 1 (Devoon met grotere installaties, productie van elektriciteit extra, enz.). In het MER geldt een worst case benadering, d.w.z.: -

dat vooral het effect van eventuele onttrekking van warm water en injectie van afgekoeld water in het Carboon wordt bekeken; dat wordt geëvalueerd of er bovengronds bijkomende effecten te verwachten zijn bij onttrekken en injecteren van wateraan en in het diepere Devoon.

Het project past als volgt binnen de duurzaamheidsstrategie van Janssen Pharmaceutica NV: -

-

-

Ecologisch: bestaande infrastructuur kan verbeterd worden. De grote positieve impact die het project heeft op de ecologische voetafdruk van de onderneming zorgt opnieuw voor een sterk argument om een energie-intensief proces op de site te Beerse te voeren. Daarbij is de PRwaarde in een internationale context niet te onderschatten. Economisch: competitieve infrastructuur; de variabele kostprijs van energie binnen de onderneming zal zeer sterk dalen. In een multinationale onderneming is er een ware interne concurrentiestrijd om activiteiten en investeringen in een bepaalde vestiging te kunnen behouden of bijkomend uitvoeren. Een lage prijs voor energie kan dan een sterk argument worden in vergelijking met sites in de VS waar schaliegas zorgt voor erg lage prijzen. katalysator voor regionale economische groei. De eerste projecten zullen leergeld betalen, doch zal de bouwstenen opleveren om een nieuwe economie te creëren (de Antwerpse Kempen als ‘geothermische draaischijf’); Sociaal: In de eerste plaats zorgt de lokaal opgewekte en betrouwbare energie voor een minder grote afhankelijkheid van geopolitieke spanningen of technische calamiteiten. Door zelfvoorzienend te worden voor tot bijna 60% van de energie nodig voor de activiteiten, wordt de eerste taak van Janssen Pharmaceutica, namelijk betrouwbaar beleveren van patiënten met vaak levensreddende medicijnen, gewaarborgd. Verder is er de mogelijkheid van valorisatie van de restwarmte (70°C) voor de maatschappij. Het potentieel beschikbaar vermogen is nader te bepalen op basis van de geologie. Bij een debiet van 600 à 1000 m³/h en een temperatuurverschil van 40°C zou dit kunnen oplopen tot het equivalent jaarverbruik van 16.000 gezinnen (Ook bij een uitbating van het Carboon kan de mogelijkheid tot restwarmtevalorisatie geëvalueerd worden.


2/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De exacte hoeveelheid beschikbare warmte en het bijhorende temperatuur niveau zal dan wel lager zijn en is verder te bepalen). Voor de exploitatie van de geothermische boringen en de elektriciteitsproductie zal een milieuvergunningsaanvraag worden ingediend bij de Deputatie van de provincie Antwerpen. Het MER is een bijlage bij deze milieuvergunningsaanvraag. Naast de milieuvergunning zal eveneens een stedenbouwkundige vergunning noodzakelijk zijn voor de bouw van de tijdelijke werfinrichting en het nieuwe energiegebouw.

2.2

BESCHRIJVING VAN DE REFERENTIESITUATIE (BESTAANDE SITUATIE)

2.2.1

Hoofdinstallaties

De hoofdactiviteit van het bedrijf is het onderzoek naar en het vervaardigen van geneesmiddelen. De researchafdeling in Beerse vormt, samen met onderzoekscentra in andere Europese landen en in de VS, één wereldwijde organisatie die zich toelegt op vijf kerndomeinen: neurowetenschappen, infectieziekten en vaccins, oncologie, immunologie en cardiovasculaire & metabolische aandoeningen. In Beerse richt men zich vooral op de eerste vier domeinen. Sinds 2010 zijn Tibotec en Virco ook gevestigd op de campus in Beerse. Het zijn zusterorganisaties die zich voornamelijk toeleggen op het onderzoek naar infectieziekten (HIV/aids, tuberculose, Hepatitis C). Voor al deze onderzoeksactiviteiten beschikt de site in totaal over 52 labo’s of laboverdiepen. De twee farmaceutische fabrieken in Beerse leggen zich vooral toe op de productie van vloeibare en halfvaste vormen van geneesmiddelen door fysische menging, conditionering en verpakking. Net als de chemische productiefabrieken in Geel maken ze deel uit van de supply chain afdeling van het bedrijf die een centrale rol speelt in de wereldwijde logistieke bevoorrading. Deze is cruciaal bij het realiseren van de ambitie van het bedrijf om wereldwijd snel en efficiënt betrouwbare geneesmiddelen ter beschikking te stellen van patiënten in nood. Daarvoor zijn in Beerse ook een aantal ondersteunende diensten gevestigd die vooral lokaal, maar ook internationaal actief zijn. Ze versterken het belang van de campus als cruciale schakel in het wereldwijde netwerk van bedrijven. De productiecapaciteit van de site in Beerse bedraagt 7.742 ton farmaceutische producten per jaar. Een processchema voor de activiteiten is terug te vinden in Figuur 2.1.

2.2.2

Overige installaties

2.2.2.1 Verwarmingssystemen 2.2.2.1.1

Heetwater (HTW)

Het Heetwater netwerk op de site is de belangrijkste primaire warmtebron en kan beschouwd worden als de hoofdslagader van de warmtevoorziening op de site (2x 8,5 MW en 2x 17 MW). Heetwater is water dat zowel verhoogd is in druk als in temperatuur (185°C, ca. 13,5 Barg). Het distributienet van dit Heetwater (HTW1) bestrijkt vrijwel de volledige site. Doordat het water ondanks de hoge exergetische toestand vloeibaar is, is dit relatief eenvoudig te verpompen en zo energie van het centrale ketelhuis te brengen naar de verschillende gebruikers. De belangrijkste warmtebron is het ketelhuis (gebouw 091). Hier wordt het oververhit water (HTW) gegenereerd. Het Heetwater wordt ingezet als primaire energiebron voor o.a. stoomvormers, warmtewisselaars, enz. voor meerdere gebouwen (generatie van secundaire stoom,


3/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

verwarmingswater, sanitair warm water, proceswarmte enz.). Omdat de Heetwater voorziening kritisch is naar bedrijfscontinuïteit voor de gehele site is deze redundant uitgevoerd door middel van een dubbele ring (binnen- en buiten ring).

2.2.2.1.2

Stoom

Stoom wordt in zijn verschillende vormen (industriële stoom, zuivere stoom) gebruikt als transportmedium voor warmte op hoge temperatuur binnen en tussen gebouwen. Stoom wordt ingezet voor processen (wasmachines, autoclaven,…), ventilatiegroepen (stoombevochtiging) en secundaire systemen (verwarmingsmedium, …). Op de site te Beerse zijn er vier stoomketels op basis van aardgas (gebouw 091 en 146)). In uitzonderlijke gevallen kunnen deze ook gevoed worden met lichte stookolie. Verder zijn er verschillende decentrale stoomvormers die Heetwater gebruiken als primaire warmtebron.


4/41


Figuur 2.1 Processchema

SGS Belgium NV Janssen Pharmaceutica


5/41

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


2.2.2.1.3

140075 12/03/2015

Verwarmingswater (VWW)

Verwarmingswater is een systeem dat gebruikt wordt voor de verwarming van bijna alle gebouwen op de site, en dit: -

vooral i.f.v. ventilatiesystemen (verwarmingsbatterijen); radiatoren, convectoren; als primair medium voor andere energiesystemen; als verwarmingsmedium (mengsel van water met ethyleenglycol).

Op de site wordt verwarmingswater in grote mate aangemaakt met Heetwater als primaire warmtebron. Daarnaast is er een grote stookplaats (gebouw 020), aangevuld met een WKK (gebouw 096, 1,5 MWth) die voorziet in de rechtstreekse productie van verwarmingswater door de verbranding van aardgas. Verschillende kleinere en decentrale systemen worden rechtstreeks gevoed met aardgas. De grootste hiervan bevindt zich in gebouw 146.

2.2.2.1.4

Sanitair warm water

Sanitair warmwater wordt gebruikt in sanitaire toepassingen zoals douches, warm tapwater, enz.

2.2.2.1.5

Proceswater, warm demin water, gezuiverd water, pyrogeenvrij water

Watersystemen die voldoen aan specifieke kwaliteitsniveaus worden vaak warm gedistribueerd. Deze systemen worden onder meer gebruikt bij de bereiding van producten, als reinigingswater voor apparatuur en bij andere processtappen binnen de productie- en onderzoeksafdelingen op de site.

2.2.2.1.6

Koeltorenwater (KTW)

De koeltorenwatersystemen leveren koeltorenwater (KTW) (max. temperatuur 27°C bij een nattebol temperatuur van 21,5°C) aan de bestaande koelgroepen van systeem KLW1 (respectievelijk KTW1 voor gebouw 195, KTW2 en KTW3 voor gebouw 190). De koeltorens zijn uitgerust met centrifugale ventilatoren die worden aangestuurd in functie van de watertemperatuur (na de koeltorens) en van de natteboltemperatuur. Het water wordt in de ‘collectoren’ na de koeltorens d.m.v. condenswaterpompen aangezogen en door de condensors van de respectievelijke koelgroepen gestuurd. Het door de koelgroepen opgewarmde water wordt naar een collector gevoerd van waaruit het water terug naar de koeltorens wordt gevoerd. In beide systemen zorgt een waterbehandelingssysteem ervoor dat een aantal chemische producten bij het water gedoseerd worden in functie van de noodzaak.

2.2.2.1.7

Koelwater (KLW1)

Koelwater wordt centraal aangemaakt op de site (in energiecentrales 195 en 190) en van daaruit gedistribueerd in een ringnetwerk naar de verschillende gebruikers op de site. Het koelwater wordt gekoeld met verschillende koelmachines (E001-E004-E005-E006 in gebouw 190, E001-E002-K004 in gebouw 195) met een totaal thermisch vermogen van 25,4 MW. Het systeem wordt uitgebaat op een temperatuurregime tussen 6 à 8 en 12 à 14°C, een temperatuurbereik dat wordt verzorgd door een automatisch cascadesysteem en maximale optimale inregeling van de verschillende koelmachines.


6/41

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Koelwater is vooral nodig voor de ventilatiegroepen (koeling, ontvochtiging). Daarnaast zijn er ook nog procesgebruikers (o.a. koeling van productieapparatuur). Een processchema is weergegeven in onderstaande figuur. Figuur 2.2

Processchema koelwater

KLW1

KLW1

KTW2

KTW3

IBW1

REW1

KTW1

IBW1

waterbehandeling GEBOUW 190 ENERGIEGEBOUW I

REW1

waterbehandeling DISTRIBUTIE

GEBOUW 195 ENERGIEGEBOUW II

2.2.2.2 Overige nutsinstallaties 2.2.2.2.1

Externe toelevering

Water Janssen Pharmaceutica betrekt water van het openbaar net, dat het bedrijf ingebracht wordt via een ondergrondse leiding. Dit water wordt onder meer gebruikt voor sanitair, productie (eventueel na voorbehandeling, zoals bijkomende ontharding) en voor de productie van stoom. Het waterverbruik bedroeg in 2014 551.000m³. Een verdere bespreking is opgenomen onder de discipline Water. Brandstof Voor de energiebehoeften (stookinstallaties) maakt Janssen Pharmaceutica gebruik van aardgas dat via het openbare distributienet wordt aangeleverd. Verder is er eveneens opslag van gasolie die kan ingezet worden voor de aandrijving van de noodgeneratoren (dieselmotoren) en als back-up brandstof voor de stoomketels. Elektriciteit De elektrische voeding van Janssen Pharmaceutica gebeurt via ondergrondse hoogspanningskabels nl. 15kV-hoofdlijnen naar een centrale hoogspanningscabine.


7/41

SGS Belgium NV


2.2.2.2.2

140075 12/03/2015

Interne toelevering

Persluchtvoorziening De perslucht wordt gegenereerd door 29 luchtcompressoren verspreid over meerdere gebouwen. Elektriciteitsvoorziening Netvoeding Vanuit de centrale hoogspanningscabine wordt de elektriciteit verder verdeeld via meerdere lussen (15kV). Lokaal zijn verschillende hoogspanningsposten geïnstalleerd met in totaal 62 transformatoren (van 585 kVA tot 3.150 kVA). Van daaruit gebeurt de verdere distributie op laagspanning. Noodgeneratoren Het bedrijf beschikt over 9 vast opgestelde diesel aangedreven noodgeneratoren met verschillende vermogens (van 110 tot 1800kW). Bij het wegvallen van de netvoeding starten de noodgeneratoren automatisch op. De noodvoeding is voorzien om de belangrijkste en noodzakelijke voorzieningen van elektrische energie te voorzien (o.a. bedrijfskritische processen, datacentrum, diepvriezers, enz.) Batterijen In het kader van permanente stroomvoorziening zijn in diverse gebouwen batterijen aanwezig, zoals in het datacentrum (gebouw 103), R&D gebouwen (waaronder gebouw 020), miniplant (gebouw 122) en productiegebouwen (waaronder gebouw 140 en 701). Warmtekrachtcentrale (WKK) De warmtekrachtcentrale (gebouw 096, 1,5 MWth) zorgt voor een duurzame omzetting van aardgas in warmte en elektriciteit die ten goede komen van het volledige bedrijf. Energie die vrijkomt bij de verbranding van aardgas (het mechanisch vermogen van de gasmotor) wordt met behulp van een generator omgezet in elektrisch vermogen. De centrale bestaat onder meer uit een gasmotor-eenheid, een warmterecuperatie-eenheid en een schoorsteen voor evacuatie van de rookgassen.

2.2.2.3 Afvalwaterzuivering Het bedrijfsafvalwater wordt gezuiverd in de centrale waterzuivering. De centrale waterzuivering heeft een capaciteit van ongeveer 50.000 IE en bestaat uit: -

-

een biologische trap bestaande uit een actief slibinstallatie, waarin ook een aluminaatverbinding (fosfaatverwijdering) en actief kool (verwijdering micropolluenten) worden gedoseerd, en een nabezinktank; een slibverwerking met indikker, conditionering en centrifuge.

Het huishoudelijk afvalwater wordt samen met het bedrijfsafvalwater behandeld in de eigen waterzuivering. Ook het water van de bodemsanering (30 m³/u) wordt behandeld in de biologische waterzuivering. Voor een detailbeschrijving van de waterzuivering wordt verwezen naar hoofdstuk 4 (discipline water).


8/41

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

2.2.2.4 Opslagvoorzieningen Tabel 2.3 en Tabel 2.2 geven een overzicht van de aanwezige vaste houders voor gassen en vloeistoffen. Naast de vaste houders (zie onderstaande tabellen) is er op verschillende locaties nog stockage van kleinere hoeveelheden in verplaatsbare recipiënten. Aangezien de activiteiten voor een groot deel bestaan uit onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten is het aantal verschillende producten dat gebruikt wordt zeer groot. Hiervan wordt geen gedetailleerde lijst bijgevoegd. Het gaat hier immers over vele honderden producten, verspreid over labo’s, magazijnen, .... Van de magazijnen is per dag een register beschikbaar met de aard en hoeveelheid van de opgeslagen producten.

2.2.3

Energieverbruik

Tabel 2.1 toont het energieverbruik voor de laatste 5 jaar. Schommelingen tussen de jaren zijn te verklaren door volgende factoren: -

-

-

Het energieverbruik wordt bij Janssen Pharmaceutica sterk gedreven door HVAC. Wijzigende weersomstandigheden tussen de jaren veroorzaken dan ook veranderende verbruiken (2010 was zo bijvoorbeeld een relatief koud jaar in vergelijking met 2011); Productievolumes en bezettingsgraad van de site hebben een grote impact op energieverbruik. De trend voor beide parameters is (sterk) stijgende sinds 2009; Wanneer abstractie wordt gemaakt van impact van het weer (graaddagen en koelgraaddagen) en van activiteitsgraad is ook een effect aantoonbaar van het uitgebreide energiebesparingsprogramma dat reeds verschillende jaren geïmplementeerd is op de site; In 2013 werd eenmalig een grote hoeveelheid gasolie verbruikt in functie van onderhoudswerkzaamheden.

Tabel 2.1 Energiedrager

Overzicht van het energieverbuik sinds 2010 Eenheid

2010

2011

2012

2013

2014

Aardgas

GJ

525.385

473.518

476.427

467.579

447.027

Gasolie

Liter

52.700

75.000

58.729

604.156

97.500

Elektriciteit

MWh

84.859

88.388

88.633

85 354

77.685

Stikstof

Liter

2.735.384

2.869.986

2.753.036

2.715.328

2.166.774

Op 29 november 2002 keurde de Vlaamse Regering het Vlaamse Convenant Energie-benchmarking goed. Concreet betekent dit dat deelnemende bedrijven met de Vlaamse overheid afspraken dat ze hun procesinstallaties gaan 'benchmarken' (vergelijken met' soortgelijke bedrijven elders ter wereld). De betrokken bedrijven verbinden zich ertoe om tegen 2012 tot de wereldtop te behoren qua energieefficiëntie. De eigen prestaties worden vergeleken met de beste prestaties (de beste 10%) op het terrein. Het criterium voor deze vergelijking is een gelijke input-output van het proces. Men gaat dus vergelijken tussen processen die met dezelfde grondstoffen (input) eenzelfde product maken (output). De gebruikte processen moeten daarbij qua aard niet hetzelfde zijn.


9/41

Mazout

Mazout

Vuile Olie

Zuivere olie (CAT DEO 15W-40)

Zuivere olie (Mobil Pegasus 1005)

Vuile Olie

Natriumhydroxide 30%

Zoutzuur 30%

Bio-alcohol (NRS-methanol)

NRS (niet recupereerbaar solvent)

Natriumhydroxide

Inhibitor OP8489

GenGard GN7004

Natriumhypochloriet 14%

Spectrus NX1164

Zwavelzuur 37%

Zwavelzuur 37%

Afvalsolvent

091

091

093

093

096

096

148 buiten

148 buiten

170

175

175

190

190

190

190

190

195

243


Product

Reiniging

Reiniging

Onderhoud

Onderhoud

Onderhoud

Onderhoud

Noodaandrijving

Noodaandrijving

Toepassing

Afvalstof

Koelwaterbehandeling






Toevoegstof

Afvalstof

C-bron waterzuivering

Overzicht van de opslagtanks

Gebouw

Tabel 2.2

SGS Belgium NV

23.300

3.000

3.000

2.000

3.000

2.000

2.000

50.000

34.000

45.000

10.000

10.000

2.000

2.950

5.000

5.000

500.000

500.000

Inhoud (L)

12/03/2015

140075

Bovengronds

Opgronds

Opgronds

Opgronds

Opgronds

Opgronds

Opgronds

Bovengronds

Bovengronds

Opgronds

Bovengronds

Bovengronds

Bovengronds

Bovengronds

Opgronds

Opgronds

Opgronds

EW

DW

DW

DW

DW

DW

DW

DW

EW

DW

EW

EW

DW

DW

DW

DW

EW

EW

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

Inkuiping

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Beton inkuiping

Beton inkuiping

Ja

Beton inkuiping

Beton inkuiping

Nee

Nee

Nee

Nee

Ja

Ja

10/41

Aard (opstelling – enkelwandig/dubbelwandig – overvulbeveiliging – inkuiping aanwezig) Opgronds


MER [Geothermisch project



High Fructose Corn Syrup 42% of Natriumlaurylethersulfaat of Sorbitol





300

310

701/K09

701/K09

701/K09

701/K09

701/K09


Afvalolie

260 Binnen

SGS Belgium NV

Toevoegstof farmaceutische productie







Onderhoud

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

3.000

3.000

1.000

Bovengronds

Bovengronds

Bovengronds

Bovengronds

Bovengronds

Opgronds

Opgronds

Bovengronds



EW

EW

EW

EW

EW

DW

DW

DW

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

OVB

Inkuiping

Inkuiping

Inkuiping

Inkuiping

Inkuiping

Nee

Nee

Nee

11/41

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


140075


Tabel 2.3

12/03/2015

Vaste gasopslag

Gebouw

Lokaal

Omschrijving

019

buiten

stikstoftank

020

-

023

Vergunde hoeveelheid

Eenheid

Product

Eigenschap

10.000

Liter

stikstof

NVT

stikstoftank

7.800

Liter

stikstof

NVT

006

stikstoftank

250

Liter

stikstof

NVT

120

-

CO2-sfeer T001

3.000

Liter

koolstofdioxide

NVT

120

-

CO2-sfeer T002

3.000

Liter

koolstofdioxide

NVT

146

211

persluchttank

2.000

Liter

perslucht

NVT

146

-

Stikstoftank (2.5 bar)

10.000

Liter

stikstof

NVT

146

210

Droge lucht tank

3.000

Liter

lucht

NVT

146

-

stikstoftank

7.800

Liter

stikstof

NVT

148

-

zuurstoftank

3.178

Liter

zuurstof

O

197

-

stikstoftank

50.000

Liter

stikstof

NVT

197

-

stikstoftank

12.000

Liter

stikstof

NVT

250

-

stikstoftank

1.200

Liter

stikstof

NVT

271

-

stikstoftank

10.000

Liter

stikstof

NVT

271

-

Stikstoftank

15.000

Liter

stikstof

NVT

Janssen Pharmaceutica is één van de deelnemende bedrijven en liet in het kader van de Convenant een energieplan opmaken voor de locatie te Beerse. Het energieplan geeft aan welke rendabele maatregelen kunnen genomen worden om de energie-efficiëntie van de inrichting te verbeteren. Het plan wordt jaarlijks opgevolgd en de bevindingen worden doorgestuurd aan het VBBV. De tweede periode van het benchmark convenant (2008-2012, verlengd tot 2014) werd door Janssen Pharmaceutica succesvol afgesloten. In 2013 werd dan ook door het VBBV officieel gesteld dat Janssen Pharmaceutica voldoet aan de wereldtop op vlak van energie-efficiëntie. De derde periode van het convenant (Energiebeleidsovereenkomst) gaat van start in 2015. Daartoe wordt het energieplan momenteel geüpdatet.

2.3

BESCHRIJVING GEPLANDE SITUATIE (AANLEGFASE + EXPLOITATIE)

2.3.1

Technische beschrijving boringen / installatie doublet

2.3.1.1 Situering 2.3.1.1.1

Beoogd heet water reservoir (regionaal, diepte)

Los van een locatie binnen het bedrijfsterrein van Janssen Pharmaceutica (zie verder) is het voor een geothermie project belangrijk dat ook de situering van het bedrijfsterrein zelf geschikt is voor de winning van warm water én dat ook in de diepte de meest geschikte lagen is gekend. De VITO heeft indicatief de mogelijkheden voor diepe geothermie op het bedrijfsterrein van Janssen Pharmaceutica in Beerse onderzocht, waarbij de focus lag op ondergrondse formaties die water van


12/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

minstens 80°C warmte kunnen leveren (VITO, 2013). Gezien de geothermische gradiënt betekent dit een zoektocht naar geschikte formaties dieper dan ca. 1.800m (Carboon - Dinantiaan of Devoon ouderdom). Bij de haalbaarheidsstudie (VITO, 2013) heeft men zich in eerste instantie gericht op geologische lagen op en in de onmiddellijke omgeving van de onderzoeksite met een te verwachten voldoende doorlatendheid om te fungeren als (heet) waterreservoir. Zo identificeerde men op voldoende diepte (grondwater van minimum 80°C warm) vier geschikte reservoirs: twee van Dinantiaan ouderdom (Boven Carboon), twee diepere in het Devoon. Al deze formaties hellen af naar het noordoosten. Ten westen van de onderzoeksite moet men rekening houden met een breukzone die mogelijk tot in het Devoon reikt. De top van deze vier formaties situeert zich tussen 1.700 en 2.750 m-MV, waarbij watertemperaturen kunnen verwacht worden tussen 75 en 120°C. Enkel in de bovenste formatie van het Dinantiaan heeft men een goed idee van de permeabiliteit (200 1 tot >3.000 Darcy ), voor de drie andere wordt deze voldoende hoog ingeschat, maar ontbreken lokale metingen. In een recentere studie is het geologisch model op basis van bovenstaande eerste inzichten verder 2 verfijnd en vervolledigd (VITO, 2015) . De focus van het meer gedetailleerde model ligt in deze studie op de 3D-kartering van de top en basis van de Dinantiaan aquifer (kalksteen). Verder is gekeken naar de effecten van een breuksysteem dat zorgt voor een lokale verspringing van deze grensvlakken, maar ook voor het opbreken van het gesteente waardoor de kans groot is dat de doorlatendheid in de buurt van deze breuken groter is (kalksteen breccie). De locatie van de boringen zoals ze nu voorzien zijn (vertrekpunt en eindpunt van productie- en injectieput) wordt getoond op Figuur 2.3. Nota: Door de aandacht te verleggen naar de zones in de onmiddellijke omgeving van de breuken, is het onderscheid tussen 2 mogelijke reservoirs in het Carboon en 2 andere in het Devoon vereenvoudigd naar telkens één groot reservoir over de volledige dikte en in de breukzone zelf. Al zal, afhankelijk van de geofysische eigenschappen, bij voorkeur in het onderste gedeelte van de aardlaag geproduceerd worden om zo water met de maximale temperatuur op te pompen. Voor de verfijning heeft men o.m. gebruik kunnen maken van recentere seismische profielen, in opdracht van het nabijgelegen ondergrondse Fluxys opslag van gas (in dezelfde lagen). Hoewel de focus van de studie op basis van de beperkte beschikbare data voor de betrokken dieptes vooral ligt op het Dinantiaan (Boven Carboon), is in de modellen gepoogd ook de Devoon kalksteen mee te nemen. De verwachte watertemperatuur is in deze formatie immers veel hoger (>120°C) en door de opdrachtgever daarom interessant om te onderzoeken (boring optie 1, zie verder). Voor een gedetailleerde bespreking van deze studie wordt verwezen naar het VITO rapport. Figuur 2.4 toont ter illustratie een 3D structureel model met de top en bodem van de Carboon kalksteen, het opbreken ervan door meerdere breuken en (proef)boringen uitgevoerd in het verleden. De doorlatendheid van de lagen is een lokaal gegeven en moeilijk te voorspellen. Het is een gegeven dat tijdens de boring zal moeten bepaald worden (via spoelwater verlies, via pomptesten). De beoogde boorlocatie op de site van Janssen Pharmaceutica ligt relatief dichtbij de ondergrondse gasopslag van Fluxys te Loenhout. Omdat de plannen voor een diepe boring binnen 10km van deze gasopslag zijn gepland is Fluxys hierover geïnformeerd (zie ook § 4.4.4.2).

1

1 Darcy = 9,86 10-13 m² Reservoir modeling of a geothermal doublet in the Carboniferous limestones on the location of Janssen Pharmaceutica in Beerse. Impact on pressure, temperature and system configuration. Rapport in opdracht van Janssen Pharmaceutica. 51p.

2


13/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 2.3 Situering van de boringen die voorzien zijn bij Janssen Pharmaceutica (Beerse GT-01 = productieput = rood, GT-02 = injectieput = blauw, vertrekpunt op maaiveldhoogte = geel). Eveneens aangeduid: exploitatiezone ondergrondse gasopslag Fluxys, bijhorende vergunning zone en veiligheidsperimeter) (VITO, 2015)

Figuur 2.4 3D structureel model van top en bodem van de Carboon kalksteen (Dinantiaan), met aanduiding van de diverse breuksystemen, de beschikbare boringen en de boringen die voorzien zijn bij Janssen Pharmaceutica (Beerse GT-01 en GT-02)



14/41

SGS Belgium NV


2.3.1.1.2

140075 12/03/2015

Bedrijfsterrein (boorwerf)

Voor de boring(en) wordt als locatie gekozen voor de centrale bezoekersparking, centraal oost op het bedrijfsterrein. Deze locatie is vandaag verhard (klinkers) en is daardoor geschikt om te gebruiken als werf tijdens de boringen, mits voorzien van extra betonlaag in functie van stabiliteit/permeabiliteit. Mogelijk worden ondergronds nog kelders voorzien voor opvang van de boormodder. Bij de keuze van de locatie is in eerste plaats gekeken naar te voorziene connecties met bestaande nutssystemen (water, elektriciteit) en technische installaties. Ten tweede werd een indicatieve geluidsstudie uitgevoerd van verschillende mogelijke plaatsen en opstellingen. Tenslotte werd ook rekening gehouden met het bestaan van een grondwaterverontreiniging, waarbij door de betrokken bodemsaneringsdeskundige wordt gegarandeerd dat er tijdens de boring geen contact of verhoogd risico op verspreiding zal zijn (zie ook deel bodem en grondwater). Figuur 2.5 Voorgestelde boorlocatie op de site van Janssen Pharmaceutica (met als lambertcoördinaten x: 184.853m en y: 222.075m)

2.3.1.2 Geothermisch doublet 2.3.1.2.1

Doublet principe

In een traditioneel geothermisch systeem wordt warm water omhoog gepompt via een boring uit het reservoirgesteente (watervoerende laag of breuksysteem). Het opgepompte water circuleert dan over een warmtewisselaar en wordt via een tweede boring terug in het oorspronkelijke reservoir geïnjecteerd (geothermisch doublet) (zie Figuur 2.6). Om ‘kortsluiten’ van het doublet te voorkomen (e.g. vermijden dat het op te pompen water afkoelt t.g.v. kouder geïnjecteerd water) is het belangrijk dat de afstand ondergronds tussen enerzijds het onttrekkingspunt en anderzijds het injectiepunt zo groot mogelijk is.


15/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 2.6 Winning van aardwarmte via een geothermisch doublet (principe)

2.3.1.2.2

Boortraject (berekening)

Gezien de onzekerheid rond de werkelijke permeabiliteit van de beoogde reservoirs (Carboon en Devoon), onzekerheid dus ook i.v.m. mogelijk te behalen vermogen, worden de resultaten van de eerste boring zeer belangrijk om te beslissen tot (1) finale productie of niet, (2) welk reservoir en (3) traject bijhorende injectieput (zie verder). Omdat verwacht wordt dat het rendement (temperatuur) veel groter moet zijn in het diepere Devoon reservoir, wordt een boring voorgesteld tot op maximale diepte en dit met een dubbel doel: -

aanboren (onderweg) van het Dinantiaan nabij en langsheen de breukzone (+ studie van de mogelijkheden op deze diepte); doorboren tot in het Devoon en aansluiten bij dezelfde breukzone op grotere diepte (+ studie).

Daarbij wordt voor de productie rekening gehouden met twee mogelijke eindscenario’s, te beslissen na boring tot op maximale diepte (Devoon, ca. 3.500 te boren meters, rekening houdend met gewenste deviatie) en met de resultaten van testen voor beide reservoirs (Carboon en Devoon): Optie 1: Productie uit Devoon -

breukzone in de Devoon kalksteen; verwachte temperatuur water: tot 120 °C; onzekerheid over reservoir eigenschappen Devoon kalksteen (permeabiliteit).


16/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Optie 2: Productie uit Carboon -

breukzone in Carboon kalksteen; verwachte temperatuur water: minimaal 87,5°C (over volledige dikte), tot 94.5°C; idee van te verwachten permeabiliteit o.b.v. eerdere boringen en literatuur.

In de reservoirstudie van de VITO (2015) zijn de meest optimale boortrajecten voor productie- en injectieputten bepaald en berekend. Daarbij is rekening gehouden met de volgende factoren: -

geologie: topografie, diepte top en bodem Carboon kalksteen, diepte top Devoon kalksteen; structurele geologie: voorkomen en oriëntatie van geologische structuren (e.g. breuken, breuksystemen); veiligheid: afstand van de ondergrondse gasopslag van Fluxys in Loenhout; technisch: randvoorwaarden voor boring en inrichting van een boorput, o.m. een maximale inclinatie van een boorgat op grote diepte (45°) om een onnodig complexe en kostelijke boring te vermijden.

Praktisch is rekening gehouden met een minimum (horizontale) afstand van 1.200 à 1.500m tussen de eindpunten van de productie- en injectieput. Deze afstand is nodig om te vermijden dat relatief koud (injectie)water buiten het intrekgebied blijft van de productieput waardoor het rendement (warmte) zou afnemen. Deze afstand is bepaald en uitgetest met een dynamisch model (VITO, 2015). Verder is er het Kasterlee breuksysteem (2 elkaar snijdende breukvlakken) op korte afstand en ten westen van het bedrijfsterrein van Janssen Pharmaceutica waarmee men rekening wenst te houden. De breukzone zelf wordt immers beschouwd als een doel, omdat hier een grotere permeabiliteit wordt verwacht ten gevolge van het opgebroken gesteente (breccie). De breukzone is zowel in het Carboon als in het Devoon beoogd als eindpunt voor de productieput.

2.3.1.2.3

Boortraject Carboon

Het boortraject voor een productieput in het Carboon wordt, vertrekkend vanuit de centrale parking op het bedrijf, vanaf een diepte van 650m-MV gedevieerd in de richting van de meest westelijke breuk op deze diepte (richting: N230E; maximale inclinatie: 32,5°). Daarbij wordt het breukvlak niet loodrecht aangesneden, maar middels een zekere hoek. Op deze manier krijgt men een groter (langer) contact met de brecciezone rond de breuk. Voor de injectieput wordt gedevieerd in de tegenovergestelde richting, maar ook hier is de breukzone (antithetische breuk) het doel (N50E). De deviatie begint hoger, aangezien een grotere inclinatiehoek nodig is (45°). Voor een gedetailleerd beeld van de voorgestelde boortrajecten, de te doorboren geologische lagen en de praktische aanpak van de boring (boordiameter, casing) wordt verwezen naar Figuur 2.7 (productieput) en Figuur 2.8 (injectieput).

2.3.1.2.4

Boortraject Devoon

De onzekerheden rond de overgang van Carboon naar Devoon, het exact voorkomen van de watervoerende niveaus en van de breukvlakken op deze diepte, maakt dat berekening van een zinvol boortraject geen evidente oefening is. Een van de zaken waar men verder rekening moet mee houden is dat als gevolg van de onzekerheden met meer preventieve maatregelen moet rekening gehouden worden om onnodige risico’s bij het boren te vermijden. Dit geldt onder meer voor het ontwerp van


17/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

opeenvolgende casings voor het afsluiten en beschermen van watervoerende lagen (te gebruiken mengsels en diameter). Verder resulteert de aanpak om ‘onderweg’ het reservoir in het Carboon als terugvalscenario te borgen, in een complexer boortraject omdat op grotere diepte ‘terug geplooid’ moet worden naar het beoogde breukvlak (dat op zich ook afhelt). Het traject tot in het Carboon (zie eerder) wordt verlengd tot in het Devoon, maar de inclinatie (37,5° in het Carboon) wordt terug verkleind om aan te sluiten bij de breukzone in het Devoon (tot 30,5°). De richting van de boring blijft dezelfde als deze voor een productieput in het Carboon (N230E). Een gelijkaardige, afwijkende aanpak geldt voor de opeenvolgende boordiameters. De Carboon kalksteen moet immers bijkomend afgesloten worden met een extra casing en dus verdere verkleining van de boordiameter (zie ook Figuur 2.9): -

-

-

-

De rest van het Carboon wordt doorboord met een boorkop van 17 ½”. Het is de bedoeling met 3 deze diameter de bovenste karstzone in het Dinantiaan te doorboren, om de 13 /8 “ casing te verankeren in de laag eronder; Vandaaruit wordt verder geboord met een diameter 12 ¼ “: doorheen de basis van de Dinantiaan kalksteen, de Kasterlee breukzone, de bovenste Devoonlagen. Zowel de breukzone als de top van het Devoon (Evieux Fm.) zijn mogelijke doelen. 5 De laatste casing (9 /8 “ liner) zou tot in de basis van de Evieux / Aisamont Fm. moeten reiken. Afhankelijk van de permeabiliteit in deze top Devoon lagen (af te leiden uit verlies van boorspoeling) kan beslist worden om over de volledige diepte te cementeren of om bepaalde beloftevolle niveaus open te laten (toegang voor latere testing). Finaal wordt geboord met 8 ½” diameter, doorheen de Fm. van Heibaart, Presles en Booischot (Boven Devoon) om te stoppen aan de basis van de laatste.

Indien de pomptesten op de finale diepte een te lage permeabiliteit tonen, kan het onderste deel van het boorgat afgedicht worden en de secties ter hoogte van de Kasterlee breukzone / Evieux formatie ontsloten worden om deze uit te testen.

2.3.1.3 Boorfirma, -installatie en -werf Waar bij veel andere projecten een boring ‘slechts’ een van de vele middelen is om bijvoorbeeld informatie te krijgen over de ondergrond, is de boring bij dit project van cruciaal belang. Minstens even belangrijk is de keuze van de boorfirma. Janssen Pharmaceutica moet nog een finale beslissing nemen met betrekking tot de selectie van de boorfirma. Ze zal bij de finale keuze begeleid worden door een wetenschappelijk en technisch team van experten, die rekening zullen moeten houden met de gestelde uitdagingen: aantappen van meerdere doelreservoirs, nodige testen, temperaturen die zeer hoog kunnen oplopen en daardoor bijzondere materialen en maatregelen vragen, enz. Het spreekt vanzelf dat het bedrijf, die als doel heeft een bron van alternatieve energie in te zetten, maar het boren en inrichten van de noodzakelijke infrastructuur daarvoor niet als core business heeft, er alle belang bij heeft in zee te gaan met een 100% betrouwbare boorfirma die bovendien de nodige ervaring met dit soort boringen kan voorleggen. De selectie van de geschikte firma is volop bezig (voorjaar 2015).


18/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 2.7 Voorgesteld boortraject productieput Carboon (VITO, 2015)


19/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 2.8 Voorgesteld oorgesteld boortraject injectieput Carboon (VITO, 2015)


20/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 2.9 Voorgesteld boortraject productieput Devoon (VITO, 2015)


21/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De boorfirma zal uiteraard ook moeten voldoen aan de nodige (inter-)nationale certificering en standaarden en specifieke kwaliteitseisen, waarbij wordt vertrokken van volgende principes: -

voldoen aan alle Europese regelgeving / richtlijnen die te maken hebben met veiligheid en gezondheid; voldoen aan de normen van de International Association of Drilling Companies (IADC) waarvan ze ook lid zijn en erkend als boorfirma; werken volgens een intern richtlijnen boek i.v.m. personeelsbeleid en opleiding; werken volgens een intern richtlijnen boek i.v.m. drugspreventie; werken volgens een intern richtlijnen boek i.v.m. onderhoud en dienstverlening Identificatie van incidenten, optimatisatie van handelingen en processen, documentatie en communicatie als basis voor een continue zoektocht naar verbetering.

Dat dit alles ook in de praktijk wordt toegepast, moet worden bewezen door de nodige certificaten (bvb. SCC (Safety Certificate Contractors), DIN EN ISO 9001 (TÜV NORD CERT GmbH)).

2.3.1.3.1

Materieel en personeel (algemeen)

De geselecteerde boorfirma beschikt over het nodige materieel om de gewenste diepe boring aan te kunnen, d.w.z. dat: -

de capaciteit en het vermogen van de boorinstallatie groot genoeg is; de nodige boorstangen en voerbuizen aanwezig zijn (inclusief voldoende reserve); idem het materiaal voor verbuizing en cementatie; geschikte boorkoppen met de gepaste diameters; blow-out preventie; enz..

Het (sleutel)personeel beschikt over de nodige ervaring met gelijkaardige diepe boringen (>10 jaar) en met de aan te boren gesteenten en kan de nodige referenties voorleggen. Hetzelfde geldt voor de mudengineer (die een cruciale functie heeft tijdens het boren, maar ook tijdens de periodes van testen), de ingenieurs die de technische en geologische kant van de boring opvolgen en registreren (aantal en lengte boorstangen, gewicht, druk, temperatuur, gas, enz.). Er zal een supervisor aangesteld worden met de nodige expertise en aantoonbaar met de nodige certificaten en licenties. Het is zijn/haar taak om de verschillende deeltaken te coördineren, om problemen op te lossen wanneer ze zich stellen en ervoor te zorgen dat ten allen tijde mensen en materieel aanwezig en in orde zijn. Dagelijks is er een werfmeeting waarbij de planning voor de dag met alle betrokkenen worden doorgesproken. Deze werfmeeting gebeurt bij elke shiftwissel (12u). Dit alles vormt de beste garantie voor een vlotte boring, waarbij de uitvoering niet langer duurt dan nodig en waarbij het finale boorgat wordt afgeleverd in de beste condities voor de nodige bemonstering, testen en metingen.

2.3.1.3.2

Boorinstallatie

De uiteindelijke boorinstallatie zal moeten voldoen aan de nodige (inter-)nationale certificaten en standaarden. De nodige specificaties zullen deel uitmaken van het bestek. Binnen Europa wordt op land dikwijls gewerkt met een mobiele installatie die modulematig kan getransporteerd worden via het Europese wegennet en met vrachtwagens die geschikt zijn voor dit wegennet.


22/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De boring wordt elektrisch aangedreven via netstroom die ofwel aangeleverd wordt via de stroomvoorziening van Janssen Pharmaceutica zelf (zie eerder). Dit systeem beschikt over de nodige noodgeneratoren en is gekoppeld met een systeem voor prioritaire stroomvoorziening. Ofwel wordt de aandrijving voorzien via generatoren opgesteld in de werfzone die dan ineens als noodstroomvoorziening kunnen optreden. Het is de boorfirma die hier finaal zal over beslissen. Qua veiligheid en onafhankelijkheid is een systeem met eigen stroomvoorziening (generatoren) wellicht te verkiezen. De opbouw en afbraak van de boorinstallatie gebeurt volgens de vigerende wetgeving. Waar nodig zijn er warmte-, ventilatie- en luchtconditioneringssystemen voorzien om te voorkomen dat ontvlambare en toxische gassen zich ophopen in gesloten ruimten en om de luchtkwaliteit en luchttemperatuur optimaal te houden. De opslag van gevaarlijke stoffen verloopt op een veilige manier, conform de heersende wetgeving. Om het risico op branden en explosies te beperken, worden opslagplaatsen met gebeurlijk gevaarlijke stoffen afgeschermd en beveiligd (vb. kleine hoeveelheden olie en chemicaliën). De boorinstallatie is voorzien van de nodige detectiesystemen voor vuur en gassen (vb. CO2, CH4, H2S), van de nodige systemen voor bestrijding van vuur en voor afsluiting in geval van nood. Er zijn voorzieningen voor de opvang en verwerking van afvalwater, afvalstoffen en vloeistoffen (vb. boormodder). De werf is voorzien van de nodige communicatiesystemen (bv. telefoon, intercom, alarm, …) die zowel in normale omstandigheden als in noodgevallen operationeel zijn. Verder zullen de nodige afspraken gemaakt worden met de aangestelde boorfirma betreffende de te volgen internationale normen en codes van goede praktijk (IADC). Eventuele nooduitgangen zijn zichtbaar gemarkeerd en naast een normale verlichting is ook noodverlichting aanwezig.

2.3.1.3.3

Boorwerf

De locatie voor de boorwerf is vandaag een met klinkers verhard parkeerterrein dat geschikt is als basis voor de boorwerf. Er zal in functie van stabiliteit en permeabiliteit een extra betonlaag voorzien worden waarvan de draagkracht groot genoeg is voor de boorinstallatie, de gestockeerde materialen en producten, en de verschillende werfcontainers. Figuur 2.10 toont de inrichting van een werf voor een referentie installatie, gelijkaardig aan de te plaatsen tijdelijke boorinstallatie. De principes voor het uitvoeren van de boring zijn beschreven in de Code van goede praktijk voor boringen en voor exploiteren en afsluiten van boorputten voor grondwaterwinning (Bijlage 5.53.1 van Vlarem II). Omdat het hier gaat om een voor Vlaanderen uitzonderlijk diepe boring is het mogelijk dat voor sommige zaken moet afgeweken worden van deze richtlijnen (vb. toevoegstoffen, boordiameter). De overheid is bezig met het uitschrijven van richtlijnen en wetgeving die ook tegemoet komen aan de wens tot diepe boringen binnen Vlaanderen. De boring wordt uitgevoerd in verschillende fasen, waarbij telkens tot op een bepaalde diepte wordt geboord en vervolgens een stalen (composiet) verbuizing geplaatst wordt voor het plaatsen van een cementering tussen de verbuizing en het boorgat. De boring zal grotendeels uitgevoerd worden als spoelboring waarbij het losgeboorde materiaal door middel van een vloeistof (boormodder) naar de oppervlakte wordt getransporteerd (gespoeld). Er zal gebruik gemaakt worden van een directe spoeling (zie bijlage Vlarem II, 5.53.1 artikel 1.1.1). In de


23/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

lagen met hardere gesteenten (krijt, kalksteen, schalie, …) wordt destructief geboord middels gebruik van een zgn. rollerbit. Het is aan de mudengineer om de spoelvloeistof dan dusdanig aan te passen dat het opgeboorde materiaal (cuttings), met deeltjes die zwaarder zijn dan gemiddeld zandkorrels, ook dan vlot naar de oppervlakte worden getransporteerd. Dit wordt gedaan door het aanpassen van de spoeling densiteit door toevoegen van de juiste toeslagstoffen. De kwaliteit en de densiteit van de spoelvloeistof wordt daarom zeer regelmatig opgevolgd en getest; de mudengineer is 24/7 stand-by om indien nodig bij te sturen. Figuur 2.10

2.3.1.3.4

Mogelijke inrichting werf met verschillende modules

Veiligheid op en rond de bouwwerf

In het projectteam worden strikte afspraken gemaakt met de veiligheidscoördinator en het werfmanagement van Janssen Pharmaceutica. Deze worden frequent opgevolgd en bijgestuurd indien nodig. De boorfirma moet beschikken over een veiligheids- en gezondsheidsplan cfr. artikels 26 t.e.m. 30 van het koninklijk besluit met tijdelijke en mobiele bouwplaatsen dd. 25 januari 2001 (laatste wijziging door koninklijk besluit van 17/05/2007). De geselecteerde boorfirma bezorgt de opdrachtgever minstens 1 week voor de start van de werken een kopie van het veiligheids- en gezondheidsplan. In een integraal veiligheidsplan is een veiligheidsaanpak vastgelegd die door de verschillende partijen gezamenlijk wordt opgesteld en door alle partijen ook wordt gevolgd. In het veiligheidsplan worden de


24/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

hoofdlijnen van de veiligheidsmaatregelen beschreven. Daarnaast wordt er voor elk deelproject een apart veiligheidsplan gemaakt. De afspraken in dit plan gelden niet alleen tijdens de bouwfase, maar ook tijdens de gebruiksfase en bij eventuele onderhoudswerkzaamheden. Voor het samenstellen van het veiligheidsplan brengen de opdrachtgever, de boorfirma en de onderaannemers samen de veiligheidsrisico’s en bijbehorende beheersmaatregelen in beeld, en dit apart voor elk deelproject. Zo is iedereen altijd op de hoogte van eventuele problemen die zich zouden kunnen voordoen, en tegelijk is het voor elke betrokken partij duidelijk welke veiligheidsmaatregelen daarbij horen. De opdrachtgever zorgt er samen met de aannemer voor dat de veiligheidsplannen ook effectief worden nageleefd en uitgevoerd. Een actief en goed onderbouwd veiligheidsplan behoort tot de kerntaken van de boorfirma en wordt door ieder personeelslid nageleefd. De boorfirma controleert of de veiligheidsvoorschriften gedurende het project niet geschonden worden. Het personeel is voldoende gekwalificeerd om bij het project betrokken te kunnen zijn. Onderaannemers voeren hun taken uit conform de veiligheidsvoorschriften van de boorfirma en opdrachtgever. Het boorterrein en de gebruikte materialen en instrumenten worden conform het veiligheidsplan en de heersende wetgeving onderhouden. Het veiligheidsplan is voldoende ruim uitgewerkt en omvat ook een lijst met calamiteiten (+ oplossingen) die zich eerder zelden voordoen. Tijdens de werken is op de boorwerf steeds personeel aanwezig dat bijkomend gekwalificeerd is om ook te handelen in rampomstandigheden. Lessen op basis van eventuele incidenten en/of werk gerelateerde gezondheidsproblemen worden opgenomen in het veiligheidsplan met als doel deze in de toekomst te vermijden.

2.3.1.3.5

Bescherming van het milieu

Eventuele risico’s van het project op het milieu worden vóór aanvang van het project duidelijk beschreven. De opdrachtgever of aannemer van het project toont aan te beschikken over een grondige kennis van de lokale milieuwetgeving. Zowel vóór aanvang van de werken als tijdens uitvoering van de opdracht zal door de opdrachtgever/aannemer toezicht gehouden worden dat de nodige kennis aanwezig is en dit besproken wordt met de boorfirma die de werkzaamheden uitvoert zodat deze kan handelen volgens de milieuwetgeving en -vereisten van de opdrachtgever en de relevante lokale overheden. De impact van het project op het milieu wordt gedurende de ganse duur van het project gecontroleerd en geregistreerd. In ieder geval worden de volgende maatregelen voorzien: -

Gevaarlijke en schadelijke stoffen worden volgens de milieuwetgeving behandeld opdat schade aan het milieu te allen tijde voorkomen wordt;

-

Bij voorkeur wordt het volledige volume water nodig voor de boring (basis debiet 50 m³/u met piekdebieten tot 150 m³/u, in totaal ca. 30.000 m³ voor de ganse boring) betrokken via het drinkwaterleidingnet (water van uitstekende kwaliteit);

-

Lozing van water dat gebruikt wordt voor de boring wordt beperkt tot een minimum aangezien voor een groot deel in gesloten circuit wordt gewerkt;

-

Aangeboorde sedimenten worden uit de boormodder gescheiden via een systeem van zeven (shakers) en hydrocylconen (verwijdering van fijnste zand en silt);

-

De zoutconcentratie en de algemene kwaliteit van de boormodder wordt opgevolgd via conductiviteitsmetingen en de nodige labotesten ter plaatse. Aangezien het zoutgehalte van de boormodder zal toenemen met de toenemende diepte en dit ook een bepalende factor kan zijn in


25/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

de densiteit, is controle ervan belangrijk. Het betreft één van de vele parameters die door de specialist terzake worden opgevolgd i.f.v. een optimale samenstelling van de boormodder. Het is niet de bedoeling om zout water te lozen. Indien nodig (vb. bij uitvoeren pompproef bij bereiken finale diepte) wordt voorzien in de nodige infrastructuur om de zoute boormodder tijdelijk te stockeren, en eventueel opnieuw te injecteren van zodra de injectieput geboord is en het doublet operationeel is.

2.3.1.4 Boring (productieput, injectieput) 2.3.1.4.1

Boormodder

Voor het meest ondiepe deel van de boring zal gebruik gemaakt kunnen worden van water als boorvloeistof. Met toenemende diepte zijn toevoegmiddelen nodig om een goede densiteit en viscositeit van de boorvloeistof te bekomen maar het blijft een op water gebaseerde boormodder. Doorgaans zal de densiteit van de boormodder toenemen met de diepte met als doel zo voldoende tegendruk te leveren en het boorgat open te houden. Standaard additieven zijn: kalium chloride (KCl), bentoniet, gips en calcium carbonaat (CaCO3). Om een goede samenstelling van de boormodder te bekomen en te behouden zullen verder zoveel mogelijk biodegradeerbare substanties gebruikt worden (cfr. Vlarem II). Het betreft vaste stoffen die in de juiste verhoudingen aan de boormodder worden toegevoegd en die qua grootte orde als volgt 3 kunnen ingeschat worden: bentoniet (30-50 kg/m³), CaCO3 (30 kg/m³), KCl (80 kg/m³), CMC (5-20 4 kg/m³), Xan-Plex D (2 kg/m³), Na2CO3 (2 kg/m³), NaHCO3 (1 kg/m³). De boorvloeistof wordt zoveel mogelijk in gesloten circuit gebruikt. Enkel indien er tussen verschillende secties een andere samenstelling nodig is, wordt die vervangen. De juiste samenstelling van de boorvloeistof wordt continu gecontroleerd en eventueel bijgestuurd. Deze nodige volumes worden berekend door de mudengineer en bij aanvang van elke boorfase (casing) gestockeerd. Tijdens het eigenlijke boren wordt het betrokken volume in gesloten circuit gecirculeerd. Per dag wordt gerekend aan een gemiddeld verbruik van ca. 50 m³ (volume water dat nodig is om bij voortschrijdende boring steeds voldoende spoelmodder voorradig te hebben). Indien er grote spoelingsverliezen zouden zijn (onmogelijk te voorspellen), moeten er grote volumes water beschikbaar en voorradig zijn. Er zal hiervoor uitsluitend gebruik gemaakt worden van leidingwater (geen grondwater). Zoals eerder vermeld zal rekening moeten gehouden worden met een toenemende natuurlijke zoutconcentratie naarmate men grotere dieptes bereikt. Bij een gelijkaardige boring in Merksplas (Beerse) heeft men ter hoogte van het Dinantiaan (hier verwacht op een diepte tussen 1.700 en 2.470m) zoutconcentraties gemeten van 138 g/l (vooral NaCl). In het Devoon wordt verwacht dat deze nog hoger zullen zijn. De boormodder wordt, eens terug boven, doorheen een reeks installaties gestuurd om deze te ontdoen van het boorgruis (cuttings). De voorziene boorinstallatie omvat systemen om klei te onderscheiden van zand (shale-shakers, desanders, desilters), te ontgassen en het boorgruis zoveel mogelijk te ontwateren en steekvast te maken (vb. hydrocyclonen). De boorvloeistof (waterfractie) wordt in opslagtanks verder behandeld en getest / eventueel aangepast qua samenstelling. Dit laatste is nodig om hergebruik van de spoeling bij de boring mogelijk te maken.

3 4

Natriumcarboxymethylcellulose Polysacharide polymeer


26/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

In principe wordt dus zoveel mogelijk gewerkt in gesloten circuit, waarbij continu een evenwicht wordt nagestreefd tussen nodige hoeveelheden (zuiver) water en de gewenste densiteit. Er wordt geen boorvloeistof naar de waterzuivering gevoerd of geloosd.

2.3.1.4.2

Boordiameter, verbuizing en cementatie

Voor de diameter van het boorgat en de verschillende verbuizingen wordt gekozen voor standaard afmetingen (API) met het oog op de beschikbaarheid van de buizen, de complementariteit van het materieel en de ervaring van het personeel. De annulaire ruimte tussen de wand van het boorgat en de verbuizing wordt opgevuld met cement. Binnenin de verbuizing wordt voldoende ruimte voorzien om vervolgens met een kleinere diameter verder te boren. De uiteindelijke binnendiameter van de put volstaat voor de doorstroming van een voldoende groot debiet en voor het hangen van een pomp. Iedere boorfase wordt gevolgd door een verbuizing en in situ cementering om het boorgat af te schermen. Deze verbuizing heeft meerdere functies: -

Ze garandeert een absolute afsluiting tussen het boorgat en de doorboorde formaties, vooral belangrijk in de ondiepe watervoerende lagen; Voor de diepere formaties verhindert de verbuizing instroom van vloeistof naar het boorgat, of omgekeerd, weglekken van boorvloeistof in de omringende formaties; Ze voorkomt communicatie tussen verschillende watervoerende lagen via het boorgat; Ze verzekert de stabiliteit van het boorgat; Ze laat toe om in de diepere delen van het boorgat een boormodder met hogere densiteit of andere samenstelling te gebruiken, die nefast zou zijn voor de eerder doorboorde bovenliggende formaties (zeker indien het drinkwaterlagen betreft)..

Voor de verschillende boordiameters en verbuizingen wordt verwezen naar Figuur 2.7 t/m Figuur 2.9. Deze casing buizen worden aangemaakt en geleverd volgens API specificaties (API 5CT, ISO11960), met bijhorende certificaten. Het inbouwen van de buizen wordt gedaan door een gespecialiseerde firma. Het type en graad van het staal wordt bepaald op basis van de vereiste mechanische eigenschappen (o.a. druksterkte) en van de verwachte omstandigheden in het boorgat (saliniteit van het water, temperatuur, druk). Hetzelfde geldt voor de wanddikte van de buizen. Bij het doorboren van een watervoerende laag kan, afhankelijk van de drukcondities in de aquifer, 5 boorspoeling in de formatie dringen op beperkte afstand van het boorgat . Indien tijdens een interval van de boring verschillende watervoerende lagen worden doorkruist, dan kunnen deze gedurende een beperkte tijd met elkaar in verbinding staan via het boorgat. Dit gebeurt zolang het boorgat open staat en niet is verbuisd. Om infiltratie vanuit de formatie of instroom in de formatie te vermijden moet de samenstelling van de boorspoeling goed gekozen worden. Op die manier kan de vloeistofdruk in het boorgat aangepast worden. Verder wordt ook het boorgat zo snel mogelijk afgedicht met een stalen verbuizing. Deze wordt nadien gecementeerd. Zo blijft een mogelijke verbinding beperkt in tijd. De boorstangen (lengte, diameter) zijn specifiek en gekoppeld aan het type boortoren dat als resultaat van de aanbesteding zal weerhouden worden. In principe zullen dezelfde diameter boorstangen gebruikt worden voor de volledige diepte. Tijdens de boring zal de boorstangtrein meerdere malen moeten in- en uitgebouwd worden (vb. bij het plaatsen cementpluggen, boorgatmetingen).

5

Omgekeerd, indien de waterdruk in de aquifer hoger is dan in het boorgat, zal er grondwater in het boorgat stromen.


27/41

SGS Belgium NV


2.3.1.4.3

140075 12/03/2015

Gasvoorkomen – afsluiters (BOP)

Indien er op grote diepte toch een instroom zou zijn van formatiewater of van gas, zal gebruik gemaakt worden van noodafsluiters (blow-out preventor of BOP). Naast continue gasdetectie vanaf de basis Krijt (op ca. 975m-MV) zullen vanaf deze diepte ook afsluiters geplaatst worden. Ze worden gemonteerd op de verbuizing, helemaal boven in het boorgat. De afsluiters laten toe om het boorgat onmiddellijk af te sluiten, ofwel volledig ofwel enkel de annulaire ruimte. Vervolgens worden er maatregelen getroffen om het boorgat onder controle te houden: de samenstelling van de boormodder (densiteit) wordt aangepast en de opgebouwde druk in het boorgat kan gecontroleerd afgelaten worden, totdat de condities in het boorgat weer voldoende zijn om de boring op veilige wijze voort te zetten. De BOP bestaat uit meerdere onderdelen die het boorgat geheel of gedeeltelijk kunnen afsluiten. Voor de rams zal een maximum druk van 10.000 psi gevraagd worden. Eens het boorgat is afgesloten, moet de opgebouwde druk op een gecontroleerde manier worden afgelaten (zie vorige paragraaf). Nadien kunnen de operaties voortgezet worden. Nota: Bij de boring in Merksplas (Beerse) is vastgesteld dat de aanwezige gassen een mengeling betreft met vooral koolstofdioxide (CO2, tot 92% vol), methaan (3 tot 7 %vol), stikstof (2 tot 11 %vol), met kleine hoeveelheden zuurstof en sporen waterstofsulfide, waterstof, helium en ethaan. Dit komt overeen met normaal aardgas dat in dit geval gekoppeld is aan de steenkoollagen.

2.3.1.4.4

Boorgatmetingen

Bij elke fase van de boring zijn boorgatmetingen voorzien. Ze worden uitgevoerd na het uitboren van het gat, en voor het plaatsen van de verbuizing. Het doel van de boorgatmetingen is om de aard, samenstelling en eigenschappen van de gesteenten op te volgen en de metingen horen bij de goede praktijk voor diepe boringen. Zo wordt bijvoorbeeld de caliper gebruikt om de condities van het boorgat na te gaan, en worden de metingen gebruikt om het nodige volume cement voor de casing te berekenen. De aard van de gesteenten wordt afgeleid op basis van de andere metingen, zoals gamma en resistiviteit. Aan de hand hiervan wordt ook de positie van de casing geëvalueerd. Om het juiste punt te bepalen zal ook een meting in open boorgat uitgevoerd worden (gamma LWD). De positie van kleilagen kan dan achteraf gebruikt worden voor het optimaal positioneren van cementstoppen (vb. bij afdichten van een deeltraject indien dit niet geschikt zou zijn voor exploitatie). Naast de metingen in open boorgat zal ook in het verbuisde deel een meting uitgevoerd worden om de goede positionering van de cement te verifiëren. Ook dit zal een criterium worden bij het eventueel afdichten van de put. Het aantal en aard van de metingen verschilt naargelang de boorsectie. Het meetprogramma wordt opgesteld in samenspraak met een nog samen te stellen technisch-wetenschappelijk begeleidingscomité en in samenspraak met wetenschappelijke instellingen voor mogelijke valorisatie van kennis die wordt opgedaan bij de boring. 2.3.1.4.5

Energie en brandstof

Doelstelling is om maximaal gebruik te maken van netstroom. In dat geval is opslag en gebruik van brandstof beperkt tot max. 3 noodgeneratoren. Afhankelijk van specifieke vereisten van de geselecteerde boorinstallatie wordt de aandrijving mogelijk toch voorzien via generatoren opgesteld in de werfzone die dan ineens als noodstroomvoorziening kunnen optreden. Levering en opslag van de brandstoffen gebeurt volledig conform de vigerende regelgeving.


28/41

SGS Belgium NV


2.3.1.4.6

140075 12/03/2015

Afvalstoffen en opslagtanks, boorstalen

Beheer, opslag en afvoer van gebeurlijke afvalstoffen gebeurt volledig volgens de regelgeving terzake. De organisatie hiervan valt volledig binnen de normale werking en het veiligheidsplan van de boorwerf. Boorstalen worden ter plaatse beschreven en verpakt. Volgens afspraak kunnen ze voorafgaandelijk aan verpakking ook gedroogd worden (afzuiginstallatie met uitlaat naar de atmosfeer). Nadien wordt alles in bakken opgeslagen (binnen of buiten). Niet gedroogde stalen worden meteen luchtdicht verpakt. Drogen, verpakken en tijdelijk stockeren gebeurt in daarvoor ingerichte ruimtes. Deze zijn voorzien van verluchting zodat naast het drogen van de stalen (indien niet luchtdicht verpakt) ook eventuele ontgassing mogelijk is. Boorgruis (cuttings) dat uit de boormodder gezeefd wordt, wordt geanalyseerd en nadien conform de geldende wetgeving (VLAREMA of grondverzet) afgevoerd of verwerkt.

2.3.1.4.7

Pomptesten

In het diepste deel van de boring zullen pomptesten of een “airlift”-test uitgevoerd worden om de stromingseigenschappen van het beoogde geothermische reservoir na te gaan. Voorlopig wordt met een maximaal scenario rekening gehouden met testen op basis van een pompdebiet van ca. 150 m³/u en over een totale periode van 2 à 3 dagen. Er wordt voorzien om het opgepompte water op te vangen in een tijdelijk opvangbekken, waarna het bij verdere ontwikkeling van het doublet opnieuw wordt geïnjecteerd in dezelfde grondwaterlaag. Eventueel kan o.m. op basis van de samenstelling van dit water (zoutgehalte en eventueel aanwezige organische componenten) beslist worden of dit lokaal kan geloosd worden, uitgedampt of gecontroleerd afgevoerd dient te worden (zie onderdeel water). Aangezien de kans groot is dat de samenstelling van het opgepompte water wijzigt tijdens de proef zal – om de variatie na te gaan – meermaals bemonstering en analyse plaatsvinden.

2.3.1.5 Afwerking geothermisch doublet De afwerking van de put zal afhangen van het resultaat van de metingen en de testen, met de volgende opties: 1

Doublet (1/1) + VWW 90 + koeling + ORC 120. Permeabiliteit Devoon voldoende groot en temperatuur formatiewater minimum 120°C. Beide putten worden afgewerkt tot op een te boren lengte van ca. 3,5km (absolute diepte ca. 3.24m-MV).

2

Doublet (1/1) + VWW 90 + koeling. Permeabiliteit Devoon onvoldoende groot en/of temperatuur formatiewater niet hoog genoeg. Afwerking injectie/productieput op 2,7 km te boren lengte (ca. 2.155 m-MV). Gebruik van het water in functie van het interne warm water circuit en voor koeling.

Afhankelijk van de resultaten van de eerste boring kunnen vóór aanvang van de tweede boring de finale boortrajecten uitgewerkt worden en de nodige simulaties gebeuren in verband met productie en injectie. Voor de resultaten van modelmatige simulaties van theoretische mogelijkheden en de effecten ervan op druk en temperatuur wordt verwezen naar hoofdstuk 4 (bodem en grondwater).


29/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

2.3.1.6 Timing Voor de voorbereiding van de boorwerf wordt gerekend op 1 maand voor aanleg van het terrein en 2 weken voor het opstellen van de installaties. De boring zelf moet, behoudens onverwachte ontwikkelingen kunnen op een periode van ca. 2 maanden (24/7). Voor het verwijderen van de installaties en het herstellen en/of heraanleggen van het terrein wordt gerekend op 2 weken. Voor de totale installatie van een doublet wordt gerekend op een periode van ongeveer 4 maanden (> 2x 50 dagen). Er wordt gestreefd naar een start van de eerste boring begin 2016. Nota: Tijdens het boren zijn er geen activiteiten die daglicht afhankelijk zijn. Het boren gebeurt dus effectief 24/7 en de periode van 2 maand (schatting boorfirma) is daarom realistisch. Uiteraard kan geen rekening gehouden worden met niet te voorziene panne of pech. Een goede organisatie van de boorwerf wordt gezien als een garantie dat zowel de opbouw als de afbraak van de installaties snel en efficiënt kan gebeuren en dat schade aan de omgeving minimaal is. Hetzelfde geldt voor de boring: goed materieel dat ook goed wordt onderhouden en gebruikt wordt door personeel met voldoende ervaring maakt dat ook de tijd voor het boren en afwerken van de boorput beperkt kan blijven. Uiteraard moet men bij boringen altijd rekening houden met moeilijkheden die men niet altijd kan voorzien en die te maken hebben met de aangeboorde lagen.

2.3.2

Technische beschrijving geothermische installaties

Het volgende is gebaseerd op een studie door CRC Engineering bvba die specifiek voor dit project is uitgevoerd (2013). Zoals eerder vermeld zal de energiecentrale op basis van aardwarmte bij Janssen Pharmaceutica ingepast worden in een nieuw verwarmingswaternet binnen het bedrijf (VWW) en gebruikt worden voor koeling (KLW) (gewenste temperatuur min. 90°C, zie Figuur 2.11). Indien een hogere temperatuur (op grotere diepte) bereikt wordt (120°C) kan dit hete water ook ingezet worden voor de productie van stroom (ORC), zie Figuur 2.13. Hiervoor zullen mogelijk bijkomende putten moeten geboord worden om een voldoende debiet te kunnen garanderen (geen voorwerp van dit MER).

2.3.2.1 VWW-systeem (verwarming) Het bedrijfsterrein is uitgerust met een heet water net (HTW) dat gevoed wordt vanuit het ketelhuis (gebouw 091) en een aanvoertemperatuur heeft van 185°C. De gebouwen worden verwarmd (ventilatie en statische verwarming) met een lokaal VWW systeem waarbij het warme water voor een groot gedeelte afkomstig is van warmtewisselaars gevoed door het centrale HTW-net, en voor de rest van lokale gasgestookte ketels en een warmtekracht koppeling. Afhankelijk van het gebouw betreft het water dat 110/70°C, 90/70°C, 70/50°C of 50/30°C warm is.


30/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 2.11 Schematische voorstelling gebruik van geothermie voor verwarming en koeling k

Om de geothermische warmte optimaal te benutten dient het temperatuurtraject zo groot mogelijk te zijn (de retourtemperatuur zo laag mogelijk). mogelijk) Er wordt geopteerd voor een intelligent warmtenet van de vierde generatie. Er wordt maximaal ingezet om elke gebruiker de temperatuur aan te bieden die echt nodig is (dus zo laag mogelijk) en dezelfde liter verwarmingswater achtereenvolgens aan verschillende gebruikers op verschillende temperatuursniveaus aan te bieden. Er wordt daarbij op twee niveaus intelligentie intelligentie ingebouwd: “Een intelligent warmtenet van de vierde generatie”. Enerzijds wordt continu de optimale gebruikersmix van de aardwarmte bepaald en bijgestuurd. Daarbij wordt de afweging gemaakt wat op elk moment in de tijd (afhankelijk van procesvraag, g, weercondities en andere specifieke omstandigheden) de beste verdeling is naar warmtedistributie, koelwaterproductie of o elektriciteitsproductie. Anderzijds wordt continu het evenwicht in het systeem bewaakt zodat een groot momentaan verbruik of juist een injectie van energie op een bepaald temperatuurniveau wordt gecompenseerd door inin of uitschakeling van bronnen of gebruikers op dat specifieke temperatuurniveau. Dit is te zien in het bijgevoegde principeschema met aanduiding van de verschillende temperatuurniveaus tuurniveaus (Figuur ( 2.12). Het warmtenet net zal in verschillende fases gebouwd worden om zo de operationele werking van de site niet in het gedrang te brengen. Daarbij zullen gebruikers op verschillende momenten in de ttijd aangesloten worden.


31/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 2.12:: Principe schema aansluiting van gebouw aan intelligent warmtenet met verschillende temperatuurniveaus

Er wordt een reserve voorzien op de piekcapaciteit van de collector collector zodat op termijn alle gebruikers die op deze of lagere temperaturen kunnen werken, aangesloten kunnen worden. Vandaag kunnen met dit systeem al een groot deel van de eindgebruikers aangesloten worden. worden Op termijn is het de bedoeling om nog andere duurzame technieken te integreren op dit warmtenet. Het warmtenet bestaat uit de volgende delen (zie eveneens Figuur 2.14) 1

Geothermie centrale: transfer van warm grondwater (90°C) naar een gesloten VWW-net; VWW

2

Ondergrondse collector (DN400) van de stookplaats langs de zuidelijke productiegebouwen, productiegebouwen langs de noordelijke researchgebouwen gebouwen tot de hoofdingang

3

Back-up up 1: koppeling op de centrale stookplaats (gebouw 091)

4

Back-up up 2: koppeling op de stookplaats (gebouw 020)

Aansluiting van gebouwen op collector (3 systemen volgens beoogd temperatuurregime en diameter bestaande leidingen). Bij ingebruikname van deze installatie zullen de huidige installaties enkel in back-up back gehouden worden. Hoeveel van deze installaties behouden blijven kan pas beslist worden bij exploitatie van het project, wanneer er voldoende informatie beschikbaar is.


32/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 2.13 Schematische voorstelling gebruik gebruik geothermie voor verwarming, koeling en productie van elektriciteit


33/41

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Figuur 2.14 Vereenvoudigde voorstelling van het toekomstige geothermische net (bron: CRC aangevuld met aanduidingen JPH)

Geothermiecentrale en koeltorens Koelcentrale Backup voeding VWW Gesloten VWWnet

2.3.2.2 KLW-systeem (koeling) Op de site is er een permanente vraag naar koeling die vandaag wordt ingelost door de productie van koelwater (op twee locaties). Door gebruik van absorptie koelmachines kan aardwarmte ingezet worden voor de aanmaak van koelwater. De absorptie koelcyclus gebruikt klassiek latente warmte afkomstig van de verdamping van koelmiddel om warmte te onttrekken aan inkomend te koelen water. In tegenstelling tot dampcompressie koelsystemen, die een chloorhoudend koelmiddel en een compressor gebruiken voor transport van het dampvormige koelmiddel, wordt bij de absorptie cyclus water gebruikt als koelmiddel en een lithiumbromide oplossing om het dampvormige koelmiddel te absorberen. Het dampvormige koelmiddel wordt vervolgens gecondenseerd in de condensor. Een eentraps-absorptiecyclus omvat een generator, condensor, verdamper en een absorber met koelmiddel (vloeibaar) en lithiumbromide als oplossing. De generator gebruikt warmte om de verdunde lithiumbromide oplossing te verdampen. De waterdamp die vrijkomt, migreert naar de condensor waar hij terug in vloeistof wordt omgezet door het water afkomstig van de koeltoren. Eenmaal gecondenseerd wordt de koelvloeistof gedistribueerd over de verdampersbuizen, waardoor de warmte aan het koelwater wordt onttrokken en het koelmiddel verdampt. De geconcentreerde lithiumbromide oplossing passeert vanuit de generator naar de absorber en absorbeert het gasvormige koelmiddel van de verdamper en verdunt aldus. De verdunde lithiumbromide oplossing wordt dan terug gepompt naar de generator waar de cyclus opnieuw start.


34/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Een schematisch overzicht van de werking is weergegeven in onderstaande Figuur 2.15. Figuur 2.15

Principe van de absorptiecyclus (bron: CRC Engineering bvba, 2013)

Voor de site van Janssen Pharmaceutica stelt CRC Engineering bvba absorptiekoelmachines voor op basis van warm water (aardwarmte) met temperaturen van 110° en 90°C (York & Carrier).

2.3.2.3 ORC systeem (elektriciteitsproductie) In het scenario waarbij water met een warmte van 120°C kan worden aangeboord is de mogelijkheid van elektriciteitsproductie bestudeerd. De meeste bestaande elektriciteitscentrales gebruiken een Rankinecyclus om elektriciteit te produceren op basis van brandstof. In deze cyclus wordt water verwarmd tot oververhitte stoom. De stoom expandeert vervolgens over een stoomturbine waarbij arbeid aan de turbine geleverd wordt. De turbine drijft vervolgens een elektriciteitsgenerator aan. Oververhitting van de stoom is noodzakelijk om te vermijden dat te veel condensatie optreedt in de turbine. Indien in plaats van water een ander medium gebruikt wordt, is oververhitting mogelijk niet meer noodzakelijk. Sommige organische vloeistoffen hebben immers de eigenschap niet te condenseren wanneer ze zonder oververhitting in een turbine expanderen. Wanneer de stoom in de Rankinecyclus vervangen wordt door een organisch fluïdum zoals pentaan, hexaan, tolueen, ammoniak, … spreekt men over de Organische Rankinecyclus (ORC). De voordelen tov de stoomcyclus zijn het feit dat organische media (in vergelijking met stoom) bij lagere temperaturen kunnen verdampen, terwijl de druk boven de atmosferische druk blijft en oververhitting niet meer noodzakelijk is, zodat de maximale temperatuur beperkt blijft. ORC installaties maken het bijgevolg mogelijk om warmte van lagere temperatuur te gebruiken om elektriciteit op te wekken. Vanaf een temperatuur van 80°C is het reeds mogelijk om een ORC aan te drijven en elektriciteit te laten produceren. Het rendement neemt echter toe bij hogere temperaturen. Of ORC mogelijk zal zijn, en desgevallend een finale keuze van het systeem zal afhangen van de resultaten van de eerste boring.


35/41

SGS Belgium NV


2.4

140075 12/03/2015

ALTERNATIEVEN

2.4.1

Nulalternatief

Het nulalternatief omschrijft de ontwikkelingen indien het project of enig ander alternatief niet zou worden uitgevoerd. De duurzaamheidsdoelstellingen die Janssen Pharmaceutica zich voor ogen heeft gesteld – en die kaderen binnen de 20/20 doelstellingen van Europa – kunnen op deze wijze nooit worden bereikt. Het nulalternatief wordt niet weerhouden tenzij aanzienlijk negatieve milieu-effecten niet meer te milderen zijn.

2.4.2

Locatiealternatief

Gezien de opzet van het project (vooral eigen gebruik) is een locatiealternatief buiten het bedrijfsterrein niet aan de orde. Binnen het bedrijfsterrein van Beerse I is er geen alternatief voor de locatie van de boring en de geothermiecentrale. De belangrijkste factoren hiervoor zijn: -

de reeds aanwezige bebouwing; de noodzaak tot voldoende grote open oppervlakte; de technische uitvoerbaarheid van het project (connectie met bestaande nutssystemen zoals het bestaande koelwaternet); de minste invloed op de verstoring van het omgevingsgeluid (op basis van een voorstudie); het feit dat de boringen gesitueerd dienen te worden buiten de verontreinigingspluim (zie hoofdstuk bodem en grondwater);

Gelet op bovenstaande paragrafen werd de huidige locatie als enige mogelijke locatie weerhouden.

2.4.3

Diepte alternatief

Geothermie is ook mogelijk op geringe diepte (<1.000m-MV of zelfs <100m-MV), maar deze zijn met het beoogde doel (warm/heet water i.f.v. verwarming maar liever nog productie van elektriciteit) niet aan de orde. Een definitieve keuze tussen Carboon of Devoon als warmwater reservoir kan pas gebeuren na de eerste boring en wordt dus niet gezien als een alternatief voor het project, wel als een uitvoeringsalternatief (zie verder).

2.4.4

Doelstellingsalternatieven

Het doel van deze aanvraag kadert binnen de duurzaamheidsdoelstellingen van Johnson & Johnson, waarin ondermeer opgenomen is dat Johnson & Johnson een reductie van haar CO2-uitstoot en een verhoging van hernieuwbare energieproductiecapaciteit wil gerealiseerd zien tegen 2020. Janssen Pharmaceutica heeft in het verleden reeds diverse maatregelen en initiatieven genomen om de CO2-emissies te reduceren (zie paragraaf 2.1). Daarnaast wordt in Beerse sinds 2010 groene stroom opgewekt door middel van zonnepanelen en sinds 2013 een warmtekracht koppeling. De optie geothermie is voor de site te Beerse de volgende techniek voor het opwekken van hernieuwbare energie met de beste technische en economische haalbaarheid.


36/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Doelstellingsalternatieven salternatieven worden bijgevolg bijgev niet in beschouwing genomen.

2.4.5

Uitvoeringsalternatieven

Dit alternatief voorziet methodische of technische keuzes. Om de doelstelling ‘vermindering vermindering CO2-emissies’ te kunnen realiseren werden door Janssen Pharmaceutica 3 uitvoeringsalternatieven eringsalternatieven onderzocht: -

bouw van een bijkomende WKK valorisatie van warmte uit de aarde (2,4 km, 90 °C) voor verwarming en koeling valorisatie van warmte uit de aarde (3,5 (3, km, 120°C) voor verwarming, koeling en elektriciteitsproductie waarbij de mogelijkheid mogelijkheid aanwezig is tot valorisatie van de restwarmte (70°C) voor de maatschappij. Het potentieel beschikbaar vermogen ligt in lijn met het jaarverbruik van 16.000 gezinnen. Hiertoe werd het totaal beeld van reductie CO2-emissies en bijdrage voor hernieuwbare energiedoelstellingen in beschouwing genomen. Een vergelijking tussen de diverse uitvoeringsmogelijkheden is weergegeven wee in Figuur 2.16.

Figuur 2.16

Afweging uitvoeringsmogelijkheden CO2-emissiereductie

Uit de bovenstaande figuur blijkt duidelijk dat geothermie de grootste verduurzaming erduurzaming tot gevolg heeft (nl. 12.500 ton/jaar bij geothermie 90°C en 24.400 ton/jaar bij geothermie 120°C bij gemiddelde emissiefactoren voor elektriciteit in België). België Ondanks de hoge investeringskost wil Janssen Pharmaceutica zich toch inzetten om de optie met de grootste duurzaamheidswaarde (bij ( 120°C) te realiseren. De uiteindelijke beslissing hieromtrent kan echter pas genomen worden na uitvoering van een eerste proefboring waarin het potentieel van va het Devoon zal worden bepaald.


37/41

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

RELEVANTE BBT- EN BREF-DOCUMENTEN

BBT-documenten: -

geen relevante documenten.

BREF-documenten: -

BREF Koelsystemen (december 2001); BREF Energie-efficiëntie (februari 2009)

De technieken en maatregelen uit het BREF-document ‘Koelsystemen’ worden opgelijst in Tabel 2.4. Het BREF document ‘Energie-efficiëntie’ omschrijft volgende Beste Beschikbare Technieken: -

algemene BBT voor het bereiken van energie-efficiëntie op installatieniveau; energie-efficiëntiebeheer: invoering en toepassing van een beheersysteem voor energieefficiëntie; continue milieuverbetering; vaststelling van de energie-efficiëntieaspecten van een installtie en mogelijkheden voor energiebesparing: energieaudit; systeembenadering van energiebeheer; vaststelling en herziening van energie-efficiëntiedoelstellingen en –indicatoren; benchmarking; energie-efficiënt design; versterkte procesintegratie; behoud van de impuls van initiatieven op gebied van energie-efficiëntie; behoud van deskundigheid; doeltreffende procescontrole; onderhoud; monitoring en meting; BBT voor het bereiken van energie-efficiëntie in energieverbruikende systemen, processen, activiteiten en apparatuur: warmteterugwinning; warmtekrachtkoppeling; stroomvoorziening; elektromotorgestuurde subsystemen.


38/41

Monitoring, beperkt arbeids- en omgevingsrisico

3.7

Optimalisatie van de werking

Deugdelijk ontwerp van de koelinstallatie

Omschrijving

Regelmatige controle


Annex III.1



Altijd

Altijd

Nieuwe installatie

ALGEMEEN

Wanneer is dit BBT?

J

J

J

J/N

Toegepast?

Oplijsting BBT-technieken en reflectie ervan bij Janssen Pharmaceutica (BBT koelsystemen)

3.4

Cves

Tabel 4.3

Tabel 4.2

3.4

Cves

Tabel 4.10

Tabel 4.8

Tabel 4.6

Tabel 4.2

Annex XI.3

Annex III.3

Annex III.1

3.5

3.4

Cves

Tabel 2.4

SGS Belgium NV

Periodieke lekdichtheidscontrole conform Vlarem en periodiek onderhoud

Indien niet toegepast: waarom niet?

Indien toegepast: omschrijving

39/41

12/03/2015

140075

Lucht als koelmiddel; procesafhankelijk; af te wegen t.o.v. hoog energieverbruik (tot 4x hoger t.o.v. nat koelsysteem) en hoog geluidsniveau (ventilatoren)


Tabel 4.4

Tabel 4.2

Tabel 4.1

Annex CII.6

J

J/N

Toegepast?

Altijd

Altijd

Onvoldoende koelwater voorhanden

Temperatuur te koelen medium < 60°C

REDUCTIE VAN LUCHTEMISSIES EN WATERLOZINGEN

systeem

3.2

Werk binnen de systeemgrenzen

Zorg voor een goed regelbaar (frequentiegeregelde aandrijving)

Droog koelsysteem

3.3

Bestaande installaties

Altijd

Wanneer is dit BBT?



J

J

140075

Periodiek onderhoud


40/41

12/03/2015


MAATREGELEN INZAKE ARBEIDSVEILIGHEID EN TER BEPERKING VAN RISICO’S VOOR DE OMGEVING

Cves

Tabel 4.10

Annex III.1

CV 3.7

Tabel 4.2

CV 3.7

CVes

Tabel 4.10

Periodieke vervanging van de apparatuur

Beperkt arbeids- en omgevingsrisico

Annex VI

Tabel 4.2

Goed onderhoud

3.7

3.4

Cves

Omschrijving

SGS Belgium NV

Automatische reiniging

Procesafhankelijk; omgevingsrisico

Indirect koelsysteem

Procesafhankelijk


Tabel 4.6

Annex XII.5

CV 3.4

Tabel 4.1

Annex VI

2.3.3

Cves

2.3.1

Direct koelsysteem

beperkt

arbeids-

Te koelen medium bevat geen gevaarlijke stoffen en geen/beperkt risico voor de omgeving

Te koelen medium bevat geen gevaarlijke stoffen en geen/beperkt risico voor de omgeving

Water duur

Onvoldoende koelwater beschikbaar

Hoeveelheid te koelen medium beperkt

Wanneer is dit BBT?



Condensors

BEPERKING EMISSIES NAAR WATER

en

Geen direct contact tussen koelmiddel en omgeving (koel-of procesmedium circuleert in buizen of slangen), buizen of slangen worden op hun beurt gekoeld door water (nat systeem) of lucht (droog systeem)

2.5

Cves

Gesloten koelsysteem nat of droog

Cves

Omschrijving

SGS Belgium NV

J

J/N

Toegepast?



41/41

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


3 3.1

140075 12/03/2015

INGREEP-EFFECTMATRIX EN REIKWIJDTE VAN HET MER INGREEP-EFFECTMATRIX

De beschrijving van de ingreep-effectrelaties werd opgevat als een omschrijving van diverse ingrepen die residuen veroorzaken of kenmerken vertonen waarvoor milieueffecten verwacht kunnen worden. De mogelijke milieueffecten van de werking van de installaties zijn in de ingreep-effectmatrix ter verdere evaluatie opgenomen. Het betreft zowel de rechtstreekse, primaire of eerste-orde-effecten als de onrechtstreekse, secundaire of tweede-orde-effecten. Voor elke ingreep wordt per discipline of aspect aangegeven of er mogelijk significante milieueffecten te verwachten zijn.

Hoofdstuk 3: Ingreep-effecten schema

1/6

X

X

Inzet werfmachines

Diepteboring

Hoofdstuk 3: Ingreep-effectenschema

Ontsnappen van gas via het boorgat

Lekken of spills van toeslagstoffen voor de boorspoeling

X

X

Air Cooled Condenser (ACC) bij elektriciteitsproductie

Verwijdering afvalstoffen

X

X


Koeltorens absorptiekoeling

Geothermisch doublet

X

X

Verwijdering overtollige grond

Aan- en afvoer van materialen

X

diepe ondergrond)

Bodem en grondwater (incl.

Ingreep-effectenmatrix

Grondwerken

Ingreep

Tabel 3.1

Lucht X


Mens incl. mobiliteit

Water

X

X

X

X

Incidenten tijdens de boorfase

X

X

X

Exploitatiefase

X

X

Aanlegfase (boorfase)

Overige aspecten

X

X

X

Fauna en Flora


X

X

X

Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

SGS Belgium NV

Licht, warmte en stralingen X

Afvalstoffen X

X

X

X

Klimaat

3/6

12/03/2015

140075

diepe ondergrond)

Bodem en grondwater (incl.


Brand of ontploffing ORC-installatie of hieraan gekoppelde opslag

Ingreep



Mens incl. mobiliteit

Water

X

Incidenten tijdens de exploitatiefase

Overige aspecten Fauna en Flora



SGS Belgium NV

Klimaat

Afvalstoffen

Licht, warmte en stralingen

Lucht

4/6

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Volgende aspecten worden als mogelijk relevante milieu-impacten naar voren geschoven:

Bodem: bodemverontreiniging Als gevolg van de activiteiten op de site is er een verontreiniging van bodem en grondwater. Deze is onder controle en wordt opgevolgd/gesaneerd. Eventuele interactie tussen deze verontreiniging en de geplande boring zal in het MER besproken worden aan de hand van reeds uitgevoerde onderzoeken en in samenspraak met de bodemsaneringsdeskundige die de zaak opvolgt. Hoewel in principe buiten de scope van de discipline Bodem, wordt eveneens de impact op de diepe ondergrond besproken o.m. aan de hand van in het kader van dit project recent uitgevoerde onderzoeken en studies.

De geluidemissiebronnen m.b.t. de discipline geluid en trillingen; Het exploiteren van de installaties – en dit zowel in de huidige als toekomstige situatie – gaat gepaard met productie van geluid. Dit geluid kan voor verstoring zorgen in de omliggende woongebieden (discipline mens, geluidshinder), alsook op de fauna in de omgeving (rustverstoring). De relevante geluidsbronnen zijn de boorinstallatie in de boorfase (aanlegfase) en de koelinstallaties (koeltorens en ACC) in de exploitatiefase.

Atmosferische emissies De werking van de stookinstallaties zorgt voor atmosferische pollutie. Deze luchtverontreiniging kan invloed hebben op de luchtkwaliteit in de omliggende woongebieden (discipline mens, hinder en gezondheid) en in omliggende groengebieden (discipline fauna en flora). Ten gevolge van de realisatie van het project zullen de stookinstallaties buiten werking of in stand-by geplaatst worden. In het MER wordt de impact m.b.t. de NOX-emissies besproken. Gezien het om een emissiereductie gaat, worden geen dispersieberekeningen voorzien.

Afvalwaterlozing in de Oude Dijkloop Afvalwaterlozingen (na zuivering) in de Oude Dijkloop als gevolg van de activiteiten van Janssen Pharmaceutica kunnen zorgen voor verandering van concentraties in de Oude Dijkloop. In de exploitatiefase van het project wordt een toename van het koelwaterverbruik verwacht en bijgevolg een toename van het geloosde koelwaterspui. De impact op de afvalwaterlozingen (kwaliteit en kwantiteit) zal in het MER worden besproken.

Voor de aanlegfase worden geluidemissies en mogelijke verstoring van de bodem als meest relevante aspecten beschouwd. Waar dit van toepassing is zal bij de bespreking van de diverse milieu-effecten de aanlegfase telkenmale mee besproken worden. De discipline ‘Bodem’ en ‘Water’, deeldomein ‘Grondwater’ en ‘Geluid en Trillingen’ worden geëvalueerd door een erkend MER-deskundige. De overige aspecten worden – gezien er slechts een geringe invloed verwacht wordt – door de coördinator van het MER besproken. Het aspect ‘Klimaat’ wordt gezien de doelstelling van het project kort aangehaald en besproken.


5/6

SGS Belgium NV


3.2

140075 12/03/2015

REIKWIJDTE VAN HET MER

In dit MER zullen: •

de huidige exploitatie en haar emissies (referentiejaar 2014) beschreven worden. Er worden voor de huidige situatie verder geen toetsingen of modelleringen uitgevoerd gezien de eigenlijke productie-activiteiten op zich losstaan van het project;

•

de emissies en residuen tijdens de aanlegfase van het project besproken worden;

•

de exploitatie en de bijhorende milieu-effecten – na realisatie van het project – beschreven en bestudeerd worden.


6/6

SGS Belgium NV


4

140075 12/03/2015

BODEM EN GRONDWATER

4.1 4.1.1

ALGEMENE BESCHRIJVING Bodem (Geologie, pedologie)

Bij steenkoolboringen maakte men een onderscheid tussen enerzijds de dekterreinen en anderzijds het steenkoolterrein en onderliggende Kolenkalk (Dinantiaan). Volgens deze terminologie kunnen we de bovenste 960 m beschouwen als dekterrein, met bovenaan een dunne zandige Quartaire deklaag (4 m), gevolgd door een afwisseling tussen overwegend zanden kleilagen, met daaronder mergel van Tertiaire ouderdom (samen ca. 670 m dik) en onderaan krijtgesteente (ca. 290 m dik). Het steenkoolterrein bestaat vooral uit silt- en zandsteen, schiefers of leisteen en ertussen relatief dunne steenkoollagen (samen ca. 724 m). Het geheel is tektonisch verstoord waardoor de lagen ter hoogte van breuken kunnen verspringen. Voor het geothermisch project zal ofwel gemikt worden op de kalkstenen van het Onder-Carboon (1.685 tot 2.075 m-MV) of van het diepere Midden-Devoon (2.300 tot 3.025 m-MV). Tabel 4.1 Samenvatting geologische opbouw over de volledige diepte dat geboord zal worden (bron: OBO URS 2008, databank ondergrond Vlaanderen en prognose VITO 2015 voor het diepste gedeelte) Stratigrafie

Diepte (m-Mv)

Lithologie

Quartair Onder Pleistoceen (Lid van Vosselaar / Brasschaat)

0 - 15

Fluviatiele en estuariene afzettingen, hoofdzakelijk zand (fining up) met kleilenzen

Fm. van Lillo

15 - 41

Wit- tot lichtgroen licht glauconiethoudend fijn zand, soms kleiig en met schelpen

Fm. van Kattendijk

41 - 48

Lichtgroen fijn licht glauconiethoudend en soms kleiig zand

Fm. van Diest

48 - 110

Groen medium tot grof soms kleiig glauconietzand, zandsteen

Fm. van Berchem

110 - 165

Donkergroen tot zwart medium fijn glauconietzand, kleiig

Fm. van Boom

165 - 270

Bruingrijze plastische klei met septaria en bovenaan gelaagde siltige klei

Groep van Tongeren, Zenne, Ieper, Landen

270 - 670

Afwisseling zanden, kleiige zanden, klei en onderaan mergels van Heers

670 - 960

Krijtgesteenten

Tertiair

Secundair Krijt Primair Boven Carboon (steenkoolterrein)

960 - 1.685

Afwisseling van siltsteen, zandsteen, leisteen en lagen steenkool

Onder Carboon (Kolenkalk)

1.685 - 2.075

Kalksteen

Devoon

2.075 - 3.025

Kalk- of dolomiethoudende zandstenen, schiefers, soms conglomeraat, rifkalksteen

Hoofdstuk 4: Bodem en grondwater

1/15

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

De bodems binnen het bedrijfsterrein zijn grotendeels antropogeen verstoord en/of verhard of bebouwd.

4.1.2

Grondwater (hydrogeologie)

In verband met eventuele effecten op het milieu zijn de bovenste 165 m van de eerder vermelde dekterreinen belangrijk (Quartair en deel Tertiair). Deze overwegend goed watervoerende en naar het noordoosten afhellende zanden vormen één freatische aquifer die onderaan is afgesloten door de Klei van Boom en over het algemeen belangrijk is voor (drink)waterwinning. Het grondwater op het terrein bevindt zich doorgaans tussen 2,5 en 4,0 m-MV. Het Kwartiaire en Teriaire pakket vormen de lokale freatische aquifer. De horizontale doorlatendheid van het pakket ligt tussen de 0,2 en 16 m/dag (literatuur). Uit de pompproeven uitgevoerd in de loop van 2001 blijkt dat de doorlatendheid in het bovenste deel van de aquifer (tot 50 m-MV) ca. 7 m/dag bedraagt (URS, 2008). Het grondwater wordt gekarakteriseerd als zeer kwetsbaar (Ca1). Binnen een straal van 1.000m zijn er geen vergunde grondwaterwinningen. Op iets meer dan 1.000m ten noord-noord-westen van de rand van het bedrijfsterrein van Janssen Pharmaceutica wordt beschermingszone III bereikt van een drinkwaterwinning (PIDPA). De onderzoekslocatie situeert zich net ten zuiden van de waterscheidingskam tussen het noordelijk gelegen Maas- en het zuidelijk gelegen Schelde- en Netebekken. De afstroming van zowel oppervlaktewater als het grondwater gebeurt globaal naar het zuiden (richting Laak) (URS, 2008). Tot 1999 werd op het terrein van Janssen Pharmaceutica grondwater onttrokken via minstens 6 winningsputten (putten zijn genummerd van 1 tot 9, nrs. 5 t/m 7 staan niet op beschikbaar plan). Deze winningsputten hadden meestal een filterstelling tussen ca. 50 en 85 m-MV (Fm. van Diest, Lid van Deurne = overwegend grof glauconietzand), één put onttrok water vanop grotere diepte (filterstelling: 70-110 m-MV, Fm. van Diest, Lid van Dessel = overwegend fijn glauconietzand). De grondwaterwinning is in 1999 stilgelegd omwille van het risico op verspreiding van grondwaterverontreiniging naar grotere diepte (zie verder). De putten zijn cfr. de vigerende wetgeving gedempt. Het bedrijf gebruikt sedertdien leidingwater.

4.1.3

Chemische karakterisatie bodemonderzoeken)

van

bodem

en

grondwater

(eerdere

Op het terrein van Janssen Pharmaceutica te Beerse zijn in het kader van het Bodemdecreet reeds meerdere bodemonderzoeken uitgevoerd (zie Tabel 4.2) Een eerste reeks verkennende en oriënterende bodemonderzoeken (incl. aanvullingen, 1994-1996) waren aanleiding tot een beschrijvend bodemonderzoek (1997-1998) waarbij een historische bodemverontreiniging (grondwater) nader is afgeperkt. Als gevolg hiervan zijn op één na alle onderzochte kadastrale percelen opgenomen in het register van verontreinigde gronden (huidige grondinformatieregister) en is een bodemsaneringsproject opgesteld (1999) en conform verklaard. De bodemsanering (Pump & Treat) is gestart in 2002 en is vandaag nog steeds actief. In het kader van deze sanering wordt jaarlijks een tussentijds rapport opgesteld en doorgestuurd naar de OVAM. Meer recente oriënterende bodemonderzoeken kaderen in de periodieke onderzoeksplicht van het bedrijf of naar aanleiding van een overdracht van percelen.


2/15

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Tabel 4.2

Overzicht van de beschikbare bodemonderzoeken i.k.v. het Bodemdecreet

Datum

Type

Titel

Auteur

01/04/1994

OBO

Bodem- en grondwateronderzoek nabij de NRS-Tank - Janssen Pharmaceutica (Ref. 2090.001).

Betech Engineering NV

21/11/1996

OBO

Orienterend Bodemonderzoek Janssen Pharmaceutica te Beerse (Ref. 2115.002).


21/11/1996

OBO

Orienterend Bodemonderzoek Janssen Pharmaceutica te Beerse (Ref. 2115.002 + Aanvulling met ref. 2115.004 dd. december 1997)


20/10/1997

OBO

Janssen Pharmaceutica Beerse - Parking Centraal - Orienterend Bodemonderzoek (Ref: 2178.001)


01/07/1998

BBO

Beschrijvend Bodemonderzoek Janssen Pharmaceutica, Turnhoutseweg 30 te 2340 Beerse - nr. 11/11/0399 + Aanvullingen dd. 07.12.1998

Enviras

15/07/1999

BSP

Bodemsaneringsproject Janssen Pharmaceutica - Site Beerse 1, Turnhoutseweg 30 te Beerse

Enviras

13/04/2004

OBO

Rapport Oriënterend Bodemonderzoek Janssen Pharmaceutica te Beerse. (Urs 19204-047-448)

URS Belgium BVBA

21/01/2008

OBO

Periodiek Oriënterend Bodemonderzoek - Janssen Pharmaceutica te Beerse

URS Belgium BVBA

05/05/2008

OBO

Oriënterend Bodemonderzoek, Janssen Pharmaceutica te Beerse

URS Belgium BVBA

09/07/2009

OBO

Oriënterend Bodemonderzoek, Janssen Pharmaceutica te Beerse

URS Belgium BVBA

28/05/2010

OBO

Rapport Oriënterend Bodemonderzoek, Janssen Pharmaceutica, Turnhoutseweg 30 te 2340 Beerse - 43641455 + Addendum Dd 13.07.2010

URS Belgium BVBA

26/03/2013

OBO

Rapport Oriënterend bodemonderzoek - Janssen Pharmaceutia Turnhoutseweg 30 te Beerse

URS Belgium BVBA

17/07/2014

OBO

Rapport Oriënterend bodemonderzoek - Janssen Pharmaceutia Turnhoutseweg 30 te Beerse

URS Belgium BVBA

OBO = Oriënterend bodemonderzoek; BBO = Beschrijvend bodemonderzoek; BSP = Bodemsaneringsproject

De evolutie van de grondwaterverontreinigingssituatie wordt jaarlijks opgevolgd via bemonstering en analyse van een selectie van controleputten die horizontaal en verticaal verspreid zijn over de verontreinigingspluim. De resultaten worden jaarlijks op kaart voorgesteld o.v.v. geactualiseerde 1 verontreinigingscontouren (VOCl, BTEX, oplosmiddelen als DIPE, DIEE en THF ), ze worden geëvalueerd op efficiëntie van het Pump & Treat systeem (o.m. hydraulisch scherm) en zijn soms aanleiding tot bijsturing van pompputten (locatie, diepte) en op te pompen debieten. Het zwaartepunt van de verontreiniging situeert zich op een diepte van 30 m-MV maar ook op 50 mMV wordt nog een betekenisvolle verontreiniging aangetroffen. De onttrekkingsputten i.f.v. het Pump & Treat systeem concentreren zich dan ook op deze niveaus. De grootste verontreinigingspluim wordt gekarakteriseerd door BTEX. Ten gevolge van de gerichte sanering dalen de concentraties van polluenten, zowel in de kern als ter hoogte van de randen van de pluim (URS memo, 2013).

1

Diisopropylether, Diethylether en Tetrahydrofuraan.


3/15

SGS Belgium NV


4.2 4.2.1

140075 12/03/2015

REFERENTIE-, GEPLANDE EN GEWENSTE SITUATIE Referentiesituatie

De referentiesituatie wordt gedefinieerd als de toestand van het studiegebied waarnaar gerefereerd wordt in functie van de effectvoorspelling. Als relevante referentie geldt 2014 als laatste volledige jaar.

4.2.2

Geplande situatie

De geplande situatie is de toestand van het studiegebied na realisatie van het project zonder rekening te houden met eventuele milderende maatregelen. Het doel van de eerste boring is informatie te bekomen omtrent de diepe ondergrond en om definitief te beslissen over de geologische laag die gebruikt zal worden als geothermisch reservoir (Carboon of Devoon). Om het geothermisch project te realiseren is minstens één bijkomende boring nodig (geothermisch doublet met productie- en injectieput). Het vertrekpunt van al deze boringen situeert zich binnen een kleine oppervlakte binnen het terrein van Jansen Pharmaceutica (maaiveldhoogte), het eindpunt van de boringen (productieput, injectieput, in het Carboon of Devoon) situeert zich in de diepe ondergrond op een afstand van ca. 1km verwijderd van het startpunt op maaiveldhoogte (zie hoofdstuk 2). Bij de geothermische boringen hoort ook een geothermische centrale (te bouwen) met koppeling aan het nieuw te bouwen verwarmingswaternet en het bestaande koelwaternet.

4.2.3

Gewenste situatie

De gewenste situatie is deze waarbij rekening wordt gehouden met de kwaliteitsdoelstellingen en waarin ook de beleidsdoelstellingen zijn vervat. De gewenste situatie verschilt niet van de geplande situatie. Dit steunt voor bodem en grondwater op volgende vaststellingen: -

-

de kwaliteitsdoelstellingen zijn vervat in een milieuvergunning (boorwerf, boring en installatie), in een tijdelijke stedenbouwkundige vergunning voor de werfinrichting en een stedenbouwkundige vergunning (geothermische centrale) en deze doelstellingen worden reeds op niveau van de planning van het project meegenomen in strikte richtlijnen; het project en de projectverantwoordelijken hebben er alle belang bij om ook de nodige controles op handhaving in te bouwen; de boring interfereert niet met de huidige beleidsdoelstellingen van het bedrijf (e.g. verdere sanering grondwater).

4.3 4.3.1

EFFECTEN OP DE ONDERGROND Boorwerf

De boorwerf wordt modulematig ingericht, waarbij verschillende onderdelen (veelal o.v.v. containers) worden geplaatst op een verharde ondergrond. Deze ondergrond is vandaag reeds verhard met klinkers (in gebruik als parking), en wordt voorzien van een extra betondek i.k.v. het verzekeren van de nodige stabiliteit tijdens de boring.


4/15

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Op de werf zelf (met verharde werkvloer) worden alle mogelijke maatregelen genomen om contaminatie van het vaste deel van de aarde te vermijden, e.g. door het gebruik van fossiele brandstoffen tot een minimum te beperken, opslag ervan te voorzien in bovengrondse recipiënten met de nodige vul- en lekbeveiligingen, opslag van chemicaliën te voorzien in afzonderlijke en afsluitbare containers, en door te werken met personeel met de nodige scholing inzake arbeids- en milieuhygiëne. Ten gevolge van de bouw, de inrichting en het gebruik van de boorwerf worden geen effecten verwacht op de ondergrond, ondiep of diep.

4.3.2

Boring

Een boring creëert een boorgat en dit heeft onvermijdelijk een effect op de ondergrond. Dit effect is echter tijdelijk. Alle mogelijke maatregelen worden genomen om te vermijden dat de lokale grondwaterverontreiniging zich verder kan verspreiden. De belangrijkste maatregel is in dit geval de locatiekeuze die op voldoende grote afstand blijft van de verontreinigingspluim. Verder wordt geen grondwater gebruikt voor de boring (zie verder) zodat verontreiniging van de doorboorde sedimenten via deze weg wordt uitgesloten. Gebruik van verbuizingen tijdens het boren (klassiek) voorkomt ‘kortsluiting’ tussen verschillende bodemlagen en eventuele uitsmering van aangeboorde kleiige sedimenten. Algemeen heeft men er alle belang bij om interferentie tussen het boorgat en de doorboorde ondergrond maximaal te vermijden. Daarbij wordt vooral gedacht aan influx van grondwater waardoor het boorgat kan dichtslibben, of omgekeerd verlies van spoelwater in een poreuze of gespleten ondergrond waardoor de boring zelf niet optimaal kan gebeuren. Ook hier is verbuizing van het boorgat in losse sedimenten een absolute noodzaak. Verder is de juiste consistentie van de boormodder een voorwaarde om het boorgat ook open te houden en dichtslibben te vermijden. Omdat na de boringen het boorgat ingericht wordt als productie- of injectieput, is een open boorgat altijd een tijdelijke situatie met een minimum aan effecten. Ondoorlatende lagen worden hersteld zodat interactie tussen watervoerende lagen via het boorgat niet mogelijk is. Communicatie tussen de watervoerende lagen en het boorgat, of tussen de lagen onderling via het boorgat, worden vermeden door het plaatsen van de verbuizing. Samen met de cement vormt dit een dubbele barrière. Bovendien wordt in het ondiepe gedeelte van het boorgat meer dan een verbuizing voorzien in het putontwerp. Bij een eventueel afdichten van de put zorgen klei- of cementstoppen ervoor dat er geen verticale communicatie mogelijk is in het boorgat. Dit alles geldt ook voor de gedevieerde boringen, waarvan het eindpunt op een zekere afstand zal terechtkomen in de diepe ondergrond (zie eerder). Boven deze boortrajecten zijn in de ondergrond t.g.v. de boringen geen effecten te verwachten (vb. verzakkingen, problemen met stabiliteit, enz.), noch tijdens de boring, noch achteraf na inrichting als putten. Eventuele interactie met de ondergrondse opslag van gas in Loenhout is bestudeerd (VITO). Het onderzoek uitgevoerd door VITO werd in detail besproken met de uitbater (Fluxys) en hun geologische experten. Het overleg waarin nodige afspraken, een communicatieproces en een finaal akkoord worden bereikt is lopende (zie §4.4.4). In het algemeen kan gesteld worden dat ten gevolge van de boringen en de inrichting als productie- of injectieputten geen grote of permanente effecten verwacht worden op de ondergrond, ondiep of diep.


5/15

SGS Belgium NV


4.3.3

140075 12/03/2015

Geothermische centrale

De centrale wordt gebouwd op een gedeelte van het bedrijfsterrein dat vandaag reeds verhard is met klinkers. Er zijn dus geen effecten te verwachten o.v.v. bijkomend ruimtebeslag of verdere verdichting van de bodem. Indien voor de bouw grond moet afgegraven worden, gelden de regels van grondverzet. Bij een eventuele droogzuiging (grondwaterbemaling) i.f.v. de bouw van kelderruimten wordt door de bodemsaneringsdeskundige nagegaan of er mogelijk interactie is met de lopende grondwatersanering ten westen van de boring, en desgevallend, voorzien in de nodige voorzorgsmaatregelen. Het warm/heet grondwater op grote diepte bevindt zich in barsten en spleten in een voor de rest vast gesteente (kalksteen). Het onttrekken van dit water aan de ondergrond heeft daardoor geen of een verwaarloosbaar effect op de stabiliteit van de bodem. Omgekeerd geldt hetzelfde voor injectie van koeler water in hetzelfde gesteente maar op zekere afstand van de onttrekking. In de VITO studie (2015) wordt niet ingegaan op de eventuele aanwezigheid van zoutlagen (anhydriet) in de gesteenten boven de beoogde waterreservoirs. Dergelijke lagen kunnen een risico vormen indien ze bij contact water zouden opnemen. Mondeling stelt één van de betrokken onderzoekers echter dat er geen zoutlagen voorkomen. Eventuele effecten van productie en injectie op het breuksysteem zelf (eventuele instabiliteiten) zijn wel bekeken (zie §4.4.4.3). Ten gevolge van de bouw en het gebruik van de geothermische centrale, incl. het oppompen vanop grote diepte van heet water en het opnieuw injecteren van warm water op voldoende afstand werden de nodige studies uitgevoerd (zie effecten op grondwater). Er worden daarom ook geen grote of permanente effecten verwacht op de ondergrond, ondiep of diep.

4.4 4.4.1

EFFECTEN OP HET GRONDWATER Boorwerf

Ook voor het grondwater worden alle mogelijke preventieve maatregelen genomen om gebeurlijke contaminatie vanuit de werf (lekken, morsingen, opslag brandstoffen en chemicaliën) maximaal te vermijden. De betonnen werkvloer vormt een extra beveiliging. Regenwater dat op de werf ontstaat wordt afgevoerd naar de waterzuivering. Water wordt tijdens de boring aangewend in een zo goed als gesloten circuit en wordt afgevoerd voor externe verwerking. Er wordt gewerkt met verplaatsbare sanitaire units en toiletten, zonder lozing. Ten gevolge van de bouw, de inrichting en het gebruik van de boorwerf worden geen effecten verwacht op het grondwater, ondiep of diep.

4.4.2

Boring

De boring gebeurt mits gebruik van leidingwater. Er wordt dus geen grondwater opgepompt en er is dan ook geen invloed te verwachten, bijvoorbeeld door lokale verlaging van de grondwatertafel (afpompingskegel). Het volledige project wordt ook doorgesproken en indien nodig opgevolgd door de bodemsaneringsdeskundige die instaat voor de grondwatersanering ten westen. Verder behoort het tot de standaard praktijk van boringen dat elke mogelijke interactie met grondwater in de aangeboorde sedimenten tijdens de boring wordt geminimaliseerd (juiste samenstelling en dikte boormodder), en nadien wordt vermeden (verbuizing, klei- of cementstoppen). Vooral verlies van spoelwater moet vermeden worden aangezien dit de boring zelf bemoeilijkt.


6/15

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Ten gevolge van de boringen en de inrichting als productie- of injectieputten worden geen grote of permanente effecten verwacht op het grondwater, ondiep of diep.

4.4.3

Geothermische centrale

Indien er bij de bouw van de centrale een grondwaterbemaling (droogzuiging) zou nodig zijn, zal de planning ervan gebeuren in overleg met de bodemsaneringsdeskundige om elke mogelijke interactie met de bestaande grondwaterverontreiniging (ten westen) te vermijden. In principe wordt het hete grondwater dat aan de ondergrond wordt onttrokken chemisch ongewijzigd maar koeler terug geïnjecteerd in hetzelfde reservoir. Deze injectie gebeurt altijd op grote diepte en interactie met ondiep zoet grondwater is in principe daarom niet mogelijk. Het is mogelijk dat in afwachting van de tweede boring opgepompt water van de eerste boring tijdelijk moet gestockeerd worden. Dit grondwater is rijk aan mineralen en daardoor ook erg zout (Na-Ca-Cl type). Desgevallend is op korte afstand tijdelijke opslag van dit water mogelijk (ter hoogte van een vroeger gebouw 240, nu afgebroken).

4.4.4

Geothermisch doublet op grote diepte / lange termijn (reservoir model)

Gesteund op informatie en ervaring bij installaties in het buitenland, aangevuld met seismische modellen en boorgegevens van referentieboringen uitgevoerd in de Kempen in het verleden (BeerseMerksplas; Turnhout; Poederlee; Booischot; Loenhout) werd een dynamisch geofysisch model opgebouwd. Aan de hand van dit model is het mogelijk om effecten modelmatig in te schatten. Ook deze modellen steunen op ervaring en zijn de testfase voorbij zodat ze met vertrouwen kunnen ingezet worden. De effectieve effecten kunnen vandaag niet in detail vastgelegd worden. Daarvoor ontbreken de nodige lokale boringen (of tenminste de eerste boring), metingen en testen. De VITO kan voor dit project gebruik maken van de beschikbare expertise, beschikbare gegevens en de juiste modellen om het beoogde geothermisch systeem te simuleren. Dergelijk model beoogt dan meerdere doelen: 1. Verkenning van de diepe ondergrond m.b.t. potentiële interacties met het reservoirgesteente en op grote diepte (voorstudie); 2. Kalibratie van het model op basis van data verkregen bij de eerste boring (aangeboorde gesteenten, resultaten van metingen en testen) om het vervolgens in te zetten voor het berekenen van de optimale boortrajecten voor de volgende boringen; 3. Simulatie van het geothermisch systeem op langere termijn (minimum 30 jaar) ter controle van potentiële interacties met andere systemen (e.g. huidige gasopslag in Loenhout, toekomstige andere geothermische projecten die op stapel staan) en ter preventie van eventueel falen van het systeem zelf (t.g.v. minder geschikte handelingen bij productie/injectie). Voorlopig, zonder harde gegevens en metingen op basis van de eerste boringen, zijn een aantal modellen opgezet om de te verwachten impacten te berekenen binnen realistische uiterste grenzen (minimum, maximum). Deze berekeningen gelden als worst case benadering, en verwacht wordt dat de werkelijke impact (wijzigingen in druk en temperatuur in de diepe ondergrond, op korte en op lange termijn) ergens binnen deze grenzen zal zitten. Met het oog op het bovenstaande heeft de VITO een reservoir model gebouwd (2013) en aangepast met data die recenter beschikbaar werden (2015). Het model (TOUGH2) focust op het Carboon reservoir in de omgeving van Beerse maar omvat ook de bovenste 100 m van het Devoon. Een


7/15

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

belangrijk deel van het model wordt gevormd door de twee breuken die horen bij het Kasterlee breukensysteem. De Kasterlee breuk en de Kasterlee antithetische breuk komen zowel voor in het Carboon als in het Devoon. Het breuksysteem heeft als voordeel dat de zone waarbinnen reservoirgesteente als gevolg van de breuken is opgebroken (breccie) en dus een grotere permeabiliteit heeft en dieper reikt dan de twee karstniveaus binnen het Dinantiaan waar men initieel dacht warm water te winnen. De kans, m.a.w., om water met hogere temperaturen aan te tappen is daardoor ook beduidend groter. Dat de breukzone beide karstniveaus doorsnijdt én reikt tot in het Devoon, heeft als bijkomend voordeel dat grotere onttrekkingsdebieten mogelijk worden, naast mogelijk ook water met hogere temperaturen. Het reservoir model is verder gebruikt om: -

-

-

gemiddelde, minimum en maximum waarden uit te testen van typische karakteristieken voor de betrokken gesteenten, karst- en breukzones (dichtheid, porositeit, natte warmte geleiding en specifieke warmte capaciteit); uittesten van parameters (min, max, mean) die een rol spelen bij waterproductie en waterinjectie, zoals grondwaterstromingsnelheid, realistische injectiewater temperaturen, injectie enthalpie, permeabiliteit van karst- en breukzones; kijken naar het effect van minder zekere top en onderkant van het Carboon (ook hier testen van uitersten); checken van model stabiliteit (no flow conditions); uittekenen en optimaliseren van optimale boortrajecten.

Een van de eerste resultaten van deze modelleringen is de bevestiging dat het beste reservoir in het Carboon moet gezocht worden in de onmiddellijke omgeving van het Kasterlee breuksysteem en op een minimum diepte van 2.000 m-MV. Niet alleen zijn hier de grootste doorlatendheden te verwachten, volgens de modellen zou deze zone ook de beste garantie zijn om tijdens een productieperiode van ca. 30 jaar continu water te kunnen oppompen van minimum 87,5°C.

4.4.4.1 Effecten van productie/injectie op druk en temperatuur in de ondergrond De karakteristieken van het voorgestelde doublet (boortraject productie- en injectieput) zoals bepaald in het statisch model, is gebruikt voor de simulatie van effectieve productie en injectie middels een dynamisch model. 2

Uit de modellering (simulatie meerdere scenario’s) blijkt dat: -

Qua temperatuur in de buurt van de productieput er initieel een stijging mogelijk is, mogelijk een

2

D1 = gemiddelde druk (resp. 190/173bar voor productieput GT-01 en injectieput GT-02) en temperatuur (88,5°C) met injectie ter hoogte van alle reservoirs; D2 = gemiddelde druk (resp. 204/187bar voor productieput GT-01 en injectieput GT-02) en temperatuur (91,7°C), productie via breuksysteem, injectie in alle reservoirs; D3 = maximum grondwaterstromingssnelheid (420 m³/u); D4 = Minimum grondwaterstromingssnelheid (280 m³/u); D5 = Maximum injectie temperatuur (70°C); D6 = Minimum injectie temperatuur (50°C); D7 = Maximum karst doorlatendheid (1945 mD); D8 = Minimum karst doorlatendheid (288 mD); D9 = Maximum doorlatendheid breukzone (1945 mD); D10 = Minimum doorlatendheid breukzone (288 mD) DB = ‘Best case scanario’(maximum doorlatendheden karst en breuken, minimum injectiedebiet, gemiddelde injectie temperatuur = 62°C) DW = ‘Worst case scenario’ (minimupm doorlatendheden, maximum injectiedebiet, gemiddelde injectietemperatuur) D1-i = Scenario D1, maar alle breuken stoppen aan de basis van het Dinantiaan; D2-i = Scenario D2, maar alle breuken stoppen aan de basis van het Dinantiaan; D2-ii = Scenarion D2, maar met ondoorlatende basis laag die doorsneden wordt door het breuksysteem


8/15

SGS Belgium NV


-

140075 12/03/2015

influx via de breukzone van dieper en dus heter grondwater (en een voldoende grote afstand van de injectieput). Na een stabilisatieperiode is de temperatuur in het systeem gedurende de 30 volgende jaren die weergegeven werden na deze modellering,ongeveer constant en nooit onder de 87,5°C (een minimum temperatuur om het water toe te passen in de beoogde processen); Ook bij de druk ziet men het eerste jaar in de buurt van de injectieput een toename in druk, maar nadien worden deze drukveranderingen veel kleiner.

Figuur 4.1 Evolutie van de temperatuur (°C) in de tijd voor de productieput (GT-01) en voor een selectie van de bestudeerde scenario’s (VITO, 2015)


9/15

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 4.2 Evolutie van de druk (bar) in de tijd voor de productieput (GT-01) en voor alle bestudeerde scenario’s (VITO, 2015)

Figuur 4.3 Evolutie van de druk (bar) in de tijd voor de injectieput (GT-02) en voor alle bestudeerde scenario’s (VITO, 2015)


10/15

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Het dynamisch model is verder gebruikt om de gevoeligheden van gebruikte parameters te testen bij verschillende reservoircondities (vb. productie / injectie in één of meerdere reservoirdelen, minimum en maximum doorlatendheden, grondwaterstroming, injectie temperatuur, breukzone beperkt tot Carboon, breukzone tot in Devoon, enz.). Indien gefocust wordt op de breukzone en dieptes groter dan 2000 m, tonen deze verschillende modelruns en scenario’s dat er zowel qua temperatuur als qua druk slechts beperkte wijzigingen te verwachten zijn in de tijd.

Figuur 4.4 Evolutie van de temperatuur (°C) in de tijd voor de productieput (GT-01) en voor alle bestudeerde scenario’s (VITO, 2015)

4.4.4.2 Ondergrondse gasopslag (Fluxys) De potentiele wederzijdse beïnvloeding tussen enerzijds geothermie en anderzijds stockage van gas in hetzelfde ondergrondse reservoir (Carboon) is door de VITO (2015) bestudeerd op basis van publiek beschikbare data, aangevuld met meetgegevens eigendom van Fluxys. Daarbij heeft men onder meer nagegaan welke de huidige invloed is van de gasstockage op de grondwaterdruk in het Carboon. Door de maximale peilvariaties in een net van monitoringputten uit te zetten in functie van afstand tot de gasopslag, krijgt men een beeld dat te vergelijken is met een pompkegel: op een log-lin curve (amplitudo waterdruk in logaritmische schaal, afstand op een lineaire schaal) bekomt men een rechte waaruit men kan afleiden dat ter hoogte van de productieput in Beerse (op ca. 14,5 km afstand) bij actuele stockage condities (geen maximum) iets meer dan 8 m peilvariatie kan verwachten (ca. 0,8 bar). De eerder berekende drukvariaties rond de productieput zijn


11/15

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

groter. Omgekeerd is de theoretische invloed berekend van het geothermisch doublet (360 m³/u) op de gastockage, en dit voor een (karst) reservoir van 50 m dik en voor een van 350 m dik. Afhankelijk van de permeabiliteit in de karst kan men een drukeffect verwachten tussen <1 en max. 60 m. Tenslotte is het dynamisch model ingezet om hetzelfde te berekenen. Voor de meeste modelscenario’s wordt een drukverandering berekend die kleiner is dan 200 mbar (gemiddeld ca. 120 mbar), wat in de lijn licht van de eerdere analoge berekening.

4.4.4.3 Effect van drukveranderingen ter hoogte van de breukzones Voor een selectie van de meest realische modelscenario’s is het dynamisch model ook ingezet om na te gaan welke drukveranderingen men kan verwachten ter hoogte van de breukzone zelf. Daarbij is apart gekeken naar de effecten ter hoogte van het bovenste karstniveau en ter hoogte van het onderste karstniveau van het Carboon. Ter hoogte van het onderste karstniveau (productiezone) heeft het onttrekken van grondwater een berekende drukverlaging als effect tussen 6 bar (worst case scenario) en <0,6 bar. De verschillen worden - evident - kleiner volgens toenemende afstand van de productiezone. Binnen het breukvlak is dit beeld met afnemende drukverschillen niet symmetrisch: in noordelijke richting (naar injectieput) is de afstand waarover de verschillen afnemen korter. Ter vergelijking zijn de berekende drukvariaties in het bovenste karstniveau (injectie) kleiner (max. 4,5 tot 5 bar). De zones waarbinnen veranderingen worden verwacht in druk en temperatuur, rond respectievelijk productie- en injectieputten, zijn tenslotte ook gevisualiseerd. In verband met de druk wordt een maximum effect berekend met een drukverhoging van ca. 1 bar op een afstand van 4 à 5 km rond de injectieput (tot 4 bar op kortere afstand). Voor de andere scenario’s is de berekende radius van invloed kleiner (<1,5 km). Rond de productieput is de invloed groter: een minimum drukverlaging van 1 bar binnen een zone van 6 x 9 km (worst case). Ook hier is het effect voor de overige scenarios kleiner (max. 2 km). Qua temperatuur wordt op basis van de berekeningen rond de productieput een daling verwacht van min. 1 °C binnen een zone van 2 x 3 km. Op kortere afstand kan de berekende temperatuurdaling in het slechtste scenario oplopen tot meer dan 10 °C.

4.4.4.4 Effecten ter hoogte van het Devoon Deze zijn niet berekend of gesimuleerd. Er zijn te weinig gegevens en het is wachten op de resultaten van de boring om de nu bestaande modellen aan te passen en eventueel uit te breiden. Men kan echter verwachten dat productie/injectie op dit niveau, dat ca. 1 km dieper zit dan het wel bestudeerde Carboon reservoir op de bovenliggende lagen en bovengrond verwaarloosbaar zullen zijn. In deze laag is ook geen interactie te verwachten met de ondergrondse gasopslag in het Carboon.


12/15

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 4.5 Berekende drukveranderingen ter hoogte van de permeabele zones in de topzone van de Carboon kalksteen na 30 jaar productie. Links boven = D1, rechts boven = D2, links onder = DW, rechts onder = DB (VITO, 2015)


13/15

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 4.6 Berekende temperatuursveranderingen (daling) ter hoogte van de permeabele zones in de topzone van de Carboon kalksteen na 30 jaar productie. Links boven = D1, rechts boven = D2, links onder = DW, rechts onder = DB (VITO, 2015)

4.5 4.5.1

BESLUIT Algemeen

Een grootschalig project dat als doel heeft een maximale interactie te realiseren met de diepe ondergrond via oppompen van heet water en terug injecteren ervan na onttrekken van (een deel van) de warmte staat of valt met respect voor deze ondergrond en dit over de volledige diepte. Het project heeft er in alle fases met andere woorden alle belang bij dat de goede kwaliteit van de ondergrond en van het grondwater wordt gevrijwaard. Dit is bij andere projecten dikwijls minder evident. Zo kunnen de boringen slechts tot een goed einde gebracht worden indien vanaf het concept maximaal kan gesteund worden op grondig studiewerk en op een goede voorbereiding en planning (o.m. inrichting boorwerf, keuze boorfirma). Dergelijke diepe boringen zijn niet mogelijk, tenzij met personeel dat daarvoor de nodige opleidingen kreeg en dat ook de nodige ervaring kan voorleggen. Hetzelfde geldt voor het gebruikte materiaal waaraan strenge kwaliteitseisen en controles zijn gekoppeld.


14/15

SGS Belgium NV


4.5.2

140075 12/03/2015

Boring (korte termijn)

Algemeen wordt verwacht dat de boringen zelf een tijdelijke impact zullen hebben op de ondergrond en het grondwater, maar dat ook alle nodige voorzorgsmaatregelen zullen genomen worden om een permanente impact te vermijden. Alle mogelijk interacties met de ondiepe ondergrond (freatische aquifer) worden besproken met de bodemsaneringsdeskundige verantwoordelijk voor een lopende grondwatersanering elders op het bedrijfsterrein.

4.5.3

Bouw geothermische centrale (korte termijn)

Ten gevolge van de bouw van de geothermische centrale zijn mogelijk tijdelijke effecten te verwachten als gevolg van grondverzet en/of grondwaterbemaling indien ondergrondse constructies zouden nodig zijn. De centrale zelf wordt toegevoegd aan een bedrijfsterrein dat vandaag reeds bijna volledig is volgebouwd en verhard, waardoor een bijkomende impact naar de omgeving buiten het bedrijfsterrein verwaarloosbaar wordt geacht.

4.5.4

Geothermisch doublet (productie / injectie in de diepe ondergrond) (lange termijn)

Oppompen van heet water en injectie van afgekoeld water in hetzelfde geothermisch reservoir is ondertussen wereldwijd en ook in de buurlanden een goed gekende techniek waarvan men eventuele impacten op de ondergrond en het grondwater perfect kan beheersen. Indien na de eerste boring opgepompt sterk zout water tijdelijk zou moeten gestockeerd worden, zal hiervoor een veilige oplossing binnen het terrein voorzien worden. Door de VITO is een geologisch model gebouwd dat als basis diende voor zowel een reservoirmodel als een dynamisch model. Met deze modellen zijn een aantal scenario’s doorgerekend die rekening houden met een te verwachten spreiding in invoerparameters die pas definitief gekend zullen zijn na de eerste boring. Binnen uiterste grenzen zijn effecten berekend op druk en temperatuur in de nabijheid van productie- en injectieput, is de onderlinge invloed nagegaan tussen het geothermieproject en de ondergrondse opslag van gas in Loenhout en is nagegaan wat het effect kan zijn van drukveranderingen binnen de breukzones waar preferentieel productie en injectie worden voorzien. Volgens deze eerste berekeningen (rekening houdend met als realistisch veronderstelde minimum en maximum parameterwaarden) zijn de te verwachten effecten in de diepe ondergrond (Carboon), op korte en op lange termijn beperkt. Gezien de aanwezigheid van meerdere afsluitende lagen boven dit reservoir kan men veronderstellen dat ter hoogte van de freatische aquifer of ter hoogte van de bovengrond geen effecten kunnen optreden. Indien productie mogelijk zou zijn ter hoogte van het Devoon (eerste optie), kan men rekenen op een bijkomend pakket met afsluitende lagen tussen Devoon en Carboon. Mogelijke interacties met de opslag van gas in de diepe ondergrond in Loenhout (ca. 10 km verder) zijn theoretisch en op basis van publiek beschikbare data bestudeerd. Ze gebeurden in samenspraak met en mits akkoord van de uitbater (Fluxys) die ook zorgde voor een aantal relevante metingen. Tot slot. Kost wat kost vermijden van risico’s (ondiep of diep) is de beste garantie om toekomstige problemen / eventuele impacten met de ondergrond of het grondwater te vermijden. Hier zal de keuze van de uiteindelijke boorfirma en van het omringende team zeer belangrijk zijn.


15/15

SGS Belgium NV


5

140075 12/03/2015

GELUID EN TRILLINGEN

5.1

METHODOLOGIE

Het project betreft de aanlegfase (boring) en exploitatie van een geothermische centrale met elektriciteitsproductie (optie 1 - scenario 120°C – “Devoon”) of een geothermische centrale zonder elektriciteitsproductie (optie 2 - scenario 90°C – “Dinantiaan”). Voor de discipline geluid en trillingen worden er bijgevolg 4 situaties beschouwd, namelijk de huidige referentiesituatie (= exploitatiefase 2014) en een geplande situatie waarbij de tijdelijke impact van de aanlegfase en de toekomstige impact door de bijkomende installaties i.h.k.v. het geothermie project (optie met of zonder elektriciteitsproductie) worden begroot. Volgende aspecten worden bestudeerd: • Beschrijving van de algemene wettelijke bepalingen betreffende geluid en de specifieke bepalingen voor Site I van Janssen Pharmaceutica [JPh] te Beerse. •

Beschrijving van het huidige akoestisch klimaat rond het projectterrein (bestaande situatie = referentiesituatie) a.d.h.v. in november 2011 uitgevoerde langdurige immissiemetingen (gedurende 1 week) in de 5 meest representatieve nabije meetposities en t.h.v. een 49-tal bemande ambulante meetposities.

•

Evaluatie geluidsklimaat (bestaande situatie): Op basis van de meetresultaten zal het omgevingsgeluid van de bestaande situatie getoetst worden aan de VLAREM II milieukwaliteitsnormen voor geluid in open lucht.

•

Berekening van het specifiek geluid (referentiesituatie): De referentiesituatie betreffende het specifiek geluid zal bestudeerd worden a.d.h.v. ter plaatse opgemeten geluidemissies i.h.k.v. diverse voorgaande akoestische studies, waarbij de geluidoverdracht volgens ISO 9613 wordt berekend m.b.v. een akoestisch rekenmodel (IMMI 2014). De akoestische gegevens (geluidemissies/directiviteit/bronhoogtes) en de geometrie van de gebouwen op de site en de directe omgeving zijn in dit akoestisch rekenmodel ingevoerd. Het specifiek geluid van de installaties/activiteiten van Janssen Pharmaceutica Beerse I wordt berekend naar de relevante beoordelingsposities in de omgeving en dit opgesplitst voor de bestaande en nieuwe inrichtingen (vergund voor of na 1993).

•

Evaluatie van het specifiek geluid in de referentiesituatie: Het specifiek geluid van de bestaande inrichtingen wordt getoetst aan de richtwaarden (RW) voor bestaande inrichtingen. Het specifiek geluid van de nieuwe inrichtingen (installaties vergund na 1993) wordt getoetst aan de richtwaarden voor nieuwe inrichtingen (verder in dit MER omschreven als grenswaarden GW). O.b.v. het huidige specifiek geluid van de nieuwe inrichtingen is de geluidruimte voor het geplande project te bepalen.

•

Berekening van het specifiek geluid van de boorfase: De akoestische impact van de boorfase zal bestudeerd worden aan de hand van het bestaand driedimensioneel akoestisch rekenmodel IMMI. Het specifiek geluid van vrachtverkeer, werfinstallaties en de piekgeluiden in de boorfase wordt bepaald op basis van door een boorfirma aangereikte informatie, aangevuld met metingen door SGS aan een diepboring te München. Het specifiek geluid wordt bepaald ter hoogte van de beoordelingsposities, zijnde de relevante posities voor mogelijke hinder naar mens tijdens de aanlegfase. Alle berekeningen worden uitgevoerd volgens de norm ISO 9613.

•

Evaluatie van het specifiek geluid (aanlegfase):

Hoofdstuk 5: Geluid en trillingen

1/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Op basis van de berekende immissiegegevens zal nagegaan worden of aan de VLAREM II milieukwaliteitsnormen wordt voldaan. Er zal ook een vergelijking worden gemaakt met de gemeten geluidimmissies van de huidige omgevingsgeluiden zoals verkeerspassages op de Kempenlaan, Turnhoutseweg, of het verkeer op verdere afstand zoals op de E34, Gierlebaan,…. •

Berekening van het specifiek geluid in exploitatiefase (optie 1 – met elektriciteitsproductie ): De geplande situatie in exploitatiefase zal bestudeerd worden a.d.h.v. hetzelfde akoestische rekenmodel. Het specifiek geluid van de voor geluid relevante geplande installatie (vnl. de koeltorens voor de absorptiekoeling en de ACC voor de koeling bij elektriciteitsproductie) zal bepaald worden op basis van door Janssen Pharmaceutica aangereikte informatie en het gemeten geluidvermogenniveau van een gelijkaardige installatie door SGS. In een localisatienota, met ref. 99.6312-132-v1, zijn een 4 tal mogelijk locaties van de ACC voor de geothermiecentrale op de site onderzocht. De locatie 1 (met geothermiegebouw en daarboven de ACC ten noorden van gebouw 195 en 310) werd als akoestisch beste optie behouden en wordt in dit MER verder beschouwd. De 4 huidige koeltorens voor de huidige absorptiekoeling (opgesteld net ten zuiden van gebouw 195) zullen ook tijdens de nachtperiode gaan werken. Eventueel worden deze vervangen door nieuwe koeltorens, met een geluidemissie die voldoende laag is opdat de specifieke geluidimmissie t.h.v. de meest nabije beoordelingsposities (BP28 tot BP31) voldoende laag is om te voldoen aan de nachtelijke grenswaarden.

•

Berekening van het specifiek geluid in exploitatiefase ((optie 2 – zonder elektriciteitsproductie): In dit scenario dient enkel de impact door de maximale nachtelijke werking van de 4 huidige koeltorens voor de huidige absorptiekoeling van gebouw195 te worden beschouwd.

•

Evaluatie van het specifiek geluid (geplande situatie) en impactbepaling/beoordeling significantie: Op basis van de berekende immissiegegevens zal nagegaan worden of aan de VLAREM II richt- en grenswaarden betreffende specifiek geluid buitenshuis wordt voldaan. Met voor optie 1 de som van het specifieke geluid van de huidige nieuwe installaties + het specifiek geluid van de ACC en voor optie 2 de som van huidig specifiek geluid van de huidige bestaande installaties + het specifiek geluid van de bijkomende nachtelijke koeltoren voor de absorptiekoelers De impact van het geplande project op het huidige omgevingsgeluid wordt bepaald zodat er een evaluatie kan worden uitgevoerd volgens het significantiekader Geluid, zoals opgenomen in het MER-richtlijnenboek voor geluid en trillingen van februari 2011.

•

Het aspect trillingen wordt als niet relevant beschouwd omwille van de grote afstand van mogelijk trillingsrelevante installaties/activiteiten tot de meest nabije woningen (ca. 150 m tot de zuidelijke bewoningen t.h.v. de Kardinaal Cardijnlaan) en/of trillingsgevoelige gebouwen. Tijdens het plaatsbezoek te München, bij een diepboring en een geothermische centrale in exploitatie, bleken er geen voelbare trillingen aanwezig in de directe omgeving (op ca. 10m afstand) van de installaties. Op 150 m en meer (de reële immissiesituatie te Beerse) zullen deze bijgevolg ook niet waarneembaar zijn.

5.2

AFBAKENING VAN HET STUDIEGEBIED

Het studiegebied wordt voor de discipline “geluid en trillingen” vastgelegd volgens de bepalingen uit


2/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

VLAREM II en bijgevolg begrensd door: •

de 200 meter grens t.o.v. de perceelsgrens van Janssen Pharmaceutica Beerse

•

de 200 meter grens t.o.v. de grens van het industriegebied waarin Janssen Pharmaceutica Beerse is gelegen (voor de site Beerse I zijn deze 2 grenzen nagenoeg volledig gelijk).

De ligging van Janssen Pharmaceutica N.V. op het gewestplan wordt weergegeven in Figuur 5.4. Janssen Pharmaceutica N.V. is volledig gelegen in een industriezone (paars ingekleurd). Het bedrijf wordt verder omgeven door bufferzone’s (groen) en omliggende woongebieden (rood). De beoordelingsposities liggen allen in gebied 2 (woongebied op minder dan 500m van industriegebied).

5.3 5.3.1

TOEPASSELIJK WETTELIJK KADER INZAKE GELUID Algemeen

De VLAREM II milieukwaliteitsnormen, die terug te vinden zijn in Bijlage 2.2.1. van het VLAREM II, staan in Tabel 5.1 weergegeven. De LA95,1h waarden dienen om een indicatie te bekomen van de milieukwaliteit op de meetplaats(en), met als doel na te gaan of op die plaats(en) de milieukwaliteit beter of slechter is dan deze die overeenkomt met de milieukwaliteitsnormen. Meetpunt MP1 is gelegen in woongebied dat direct aansluit tegen het industriegebied waarin het bedrijf gelegen is. Als milieukwaliteitsnormen voor dit meetpunt gelden de volgende voorwaarden voor gebied 2: • dagwaarde voor LA95,1h 50 dB(A) • avondwaarde voor LA95,1h 45 dB(A) • nachtwaarde voor LA95,1h 45 dB(A) Meetpunten MP2 en MP3 zijn gelegen in buffergebieden die direct aansluiten tegen het woongebied. Als milieukwaliteitsnormen voor deze meetpunten gelden de volgende voorwaarden voor gebied 8: • dagwaarde voor LA95,1h 55 dB(A) • avondwaarde voor LA95,1h 50 dB(A) • nachtwaarde voor LA95,1h 50 dB(A) Daar de meetposities MP2 en MP3 vlakbij het woongebied gelegen zijn en er in de onmiddellijke omgeving van deze meetposities geen geluidsbronnen van Janssen Pharmaceutica gelegen zijn, kunnen we veronderstellen dat de meetwaarden bekomen op deze meetposities ook gelden voor het nabije woongebied. Er zal dus worden getoetst aan de milieukwaliteitsnormen voor gebied 2. De meetposities MP4 en MP5 bevinden zich op het bedrijfsterrein en hier gelden dus de milieukwaliteitsnormen voor gebied 5: • • •

dagwaarde voor LA95,1h avondwaarde voor LA95,1h nachtwaarde voor LA95,1h


60 dB(A) 55 dB(A) 55 dB(A)

3/70

SGS Belgium NV


140075


Tabel 5.1

12/03/2015

VLAREM II Milieukwaliteitsnormen voor stabiel omgevingsgeluid in open lucht Milieukwaliteitsnormen in dB(A) in open lucht GEBIED voor

Nacht (22-7h)

40

35

30

Landelijke gebieden verblijfsrecreatie

2°

Gebieden of delen van gebieden op minder dan 500 m gelegen van industriegebieden niet vermeld sub 3° of van gebieden voor gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen

50

45

45

Gebieden of delen van gebieden op minder dan 500 m gelegen van gebieden voor ambachtelijke bedrijven en kleine en middelgrote ondernemingen, van dienstverleningsgebieden of van ontginningsgebieden tijdens de ontginning

50

45

40

4°

Woongebieden

45

40

35

5°

Industriegebieden, dienstverleningsgebieden, gebieden voor gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen en ontginningsgebieden tijdens de ontginning

60

55

55

6°

Recreatiegebieden, uitgezonderd gebieden voor verblijfsrecreatie

50

45

40

7°

Alle andere gebieden, uitgezonderd: bufferzones; militaire domeinen en deze waarvoor in bijzondere besluiten richtwaarden worden vastgelegd

45

40

35

8°

Bufferzone

55

50

50

9°

Gebieden of delen van gebieden op minder dan 500 m gelegen van voor grindwinning bestemde ontginningsgebieden tijdens deontginning

55

50

45

Agrarische gebieden

45

40

35

10

gebieden

Avond (19-22h)

1°

3°

en

Dag (7-19h)

Opmerking: Als een zelfde gebied valt onder twee of meer punten van de tabel dan is in dat gebied de hoogste milieukwaliteitsnorm van toepassing

Het stabiele specifiek geluid van de ‘nieuwe’ installaties dient aan de VLAREM grenswaarden getoetst te worden. Deze grenswaarden worden bepaald volgens Artikel 4.5.3.1 en beslissingsschema 4.5.6.1. in het Vlarem II. Hiertoe dient het oorspronkelijk omgevingsgeluid gekend te zijn. Dit is het omgevingsgeluid dat aanwezig is vóór het exploiteren van de nieuwe inrichtingen. De grenswaarden naar de diverse beoordelingsposities is voor de site Beerse I van Janssen Pharmaceutica bepaald in de initiële geluidstudie van 1998.


4/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 5.1 Beslissingsschema 4.5.6.1

5.3.2

Specifieke e bepalingen voor Janssen Pharmaceutica P – site Beerse I

In het kader van het hervergunningsbesluit voor de site Beerse I van Janssen Pharmaceutica te Beerse heeft de Bestendige Deputatie van de provincie Antwerpen, in zitting van 02 februari 2006, volgende bijzondere voorwaarden opgenomen omtrent geluid: •

Bij de installatie van nieuwe installaties en bij het vervangen van oudere toestellen dient gekozen te worden voor geluidsarme toestellen of voor een opstelling van deze toestellen in akoestisch geïsoleerde lokalen of omkastingen.

•

Aanvullend op de geluidsnormen vermeld in het Vlarem II, dient de ligging van de 45 dB(A)dB(A) contour voor het geluid buiten het bedrijfsterrein, situatie augustus 2005, in de toekomst minstens behouden te blijven of zodanig te wijzigen wijzigen dat de oppervlakte van de contour verkleint. Voor de nachtelijke geluidcontouren “situatie augustus 2005” wordt verwezen naar onderstaande figuur


5/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 5.2 Geluidscontouren situatie augustus 2005

Bovenstaande geluidscontourenkaart betreft het totaal berekend nachtelijk specifiek geluid van de situatie augustus 2005. De geluidscontouren mogen in het kader van het hervergunningsbesluit voor de site van Janssen Pharmaceutica te Beerse dus zeker niet vergroten. Ter informatie kunnen we verwijzen naar diverse recente geluidstudies waarbij de huidige 45 dB(A)contour duidelijk kleiner is dan deze anno 2005 en vnl. is afgenomen in de zone t.h.v. de Kempenlaan. De richtwaarden en grenswaarden (o.b.v. het gemeten omgevingsgeluid anno 1998 en beslissingsschema in Figuur 5.1) zijn voor de diverse beoordelingsposities en voor de diverse beoordelingsperioden opgenomen in onderstaande tabel. Bijkomend dient er voor gezorgd dat de installaties geen zuivere tonen veroorzaken in de beoordelingspunten in de omgeving, anders dient er bij het specifieke geluid van de inrichtingen een tonale correctie van 5 dB te worden toegepast.


6/70

SGS Belgium NV


140075


Tabel 5.2

VLAREM II richt- en grenswaarden voor het specifiek geluid in open lucht Dagperiode

BP

12/03/2015

Avondperiode

Nachtperiode

RW dB(A)

GW dB(A)

RW dB(A)

GW dB(A)

RW dB(A)

GW dB(A)

BP5

50

50

45

45

45

40

BP6

50

50

45

45

45

42

BP7

50

49

45

45

45

42

BP8

50

49

45

45

45

41

BP9

50

48

45

45

45

40

BP10

50

48

45

45

45

42

BP11

50

47

45

45

45

42

BP12

50

47

45

45

45

41

BP13

50

46

45

45

45

41

BP58

50

46

45

45

45

43

BP14

50

46

45

45

45

44

BP15

50

46

45

45

45

40

BP16

50

46

45

45

45

40

BP17

50

46

45

44

45

40

BP18

50

46

45

44

45

40

BP19

50

46

45

43

45

40

BP20

50

45

45

43

45

40

BP21

50

45

45

42

45

40

BP22

50

45

45

40

45

40

BP23

50

45

45

40

45

40

BP24

50

45

45

40

45

40

BP25

50

45

45

40

45

40

BP26

50

45

45

40

45

40

BP27

50

45

45

40

45

40

BP28

50

45

45

40

45

40

BP29

50

45

45

40

45

40

BP30

50

45

45

40

45

40

BP31

50

45

45

40

45

40

BP32

50

45

45

40

45

40

BP33

50

45

45

40

45

40

BP34

50

45

45

40

45

40

BP35

50

45

45

40

45

40

BP36

50

45

45

40

45

40

BP37

50

45

45

40

45

40

BP38

50

45

45

40

45

40


7/70

SGS Belgium NV


140075


Dagperiode BP

Avondperiode

12/03/2015

Nachtperiode

RW dB(A)

GW dB(A)

RW dB(A)

GW dB(A)

RW dB(A)

GW dB(A)

BP39

50

45

45

40

45

40

BP40

50

45

45

40

45

40

BP41

50

45

45

40

45

40

BP42

50

46

45

41

45

40

BP43

50

46

45

41

45

40

BP44

50

46

45

41

45

40

BP45

50

46

45

41

45

40

BP46

50

46

45

42

45

40

BP47

50

46

45

42

45

40

BP48

50

46

45

43

45

40

BP49

50

46

45

43

45

41

BP50

50

47

45

43

45

41

BP51

50

47

45

44

45

42

BP4

50

47

45

44

45

40

BP52

50

48

45

44

45

40

BP53

50

48

45

44

45

40

BP54

50

49

45

45

45

40

BP55

50

49

45

45

45

40

BP56

50

50

45

45

45

40

BP57

50

50

45

45

45

43

BP70

50

50

45

45

45

41

BP71

50

50

45

45

45

41

BP72

50

50

45

45

45

41

BP73

50

50

45

45

45

41

BP74

50

50

45

45

45

41

BP75

50

50

45

45

45

41

BP76

50

50

45

45

45

42

BP77

50

50

45

45

45

42

BP78

50

50

45

45

45

43

BP79

50

50

45

45

45

43

BP80

50

50

45

45

45

43

BP81

50

50

45

45

45

42

BP82

50

50

45

45

45

42

BP83

50

50

45

45

45

42

BP84

50

50

45

45

45

42

BP85

50

50

45

45

45

42


8/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

De ligging van de bewoningen/beoordelingsposities rondom de site wordt getoond in onderstaande figuur. Figuur 5.3 Situering bewoningen/beoordelingsposities rondom Janssen Pharmaceutica – Beerse I

5.3.3

Normen voor het discontinue specifiek geluid – Nieuwe inrichtingen

Onderstaande tabel geeft de richtwaarden voor fluctuerend, incidenteel, impulsachtig en intermitterend geluid in open lucht weer van als hinderlijk ingedeelde inrichtingen. De toepasselijke waarde is in dit geval (“nieuwe” situatie) de in bijlage 4.5.4. van VLAREM II aangegeven richtwaarde voor de verschillende gebieden, verminderd met 5 dB(A). Tabel 5.3 Richtwaarden voor fluctuerend, incidenteel, impulsachtig en intermitterend geluid in open lucht als hinderlijk ingedeelde inrichtingen Richtwaarden uitgedrukt als LAeq, 1s in dB(A)

Aard van geluid

Overdag

‘s Avonds

‘s Nachts

Fluctuerend Incidenteel

Toepasselijke waarde + 15



Impulsachtig Intermitterend




Met de toepasselijke waarde voor nieuwe inrichtingen, de richtwaarde in bijlage 4.5.4 bij VLAREM II verminderd met 5


9/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Voor al de beoordelingsposities (gelegen gebied 2) geeft dit tijdens de diverse periodes onderstaande grenswaarden voor fluctuerende/incidentele en intermitterende /impulsachtige geluiden. Voornamelijk voor de boorfase zullen deze mee worden beschouwd, gezien de diepboring een Klasse1 activiteit betreft (rubriek 55.2 in Vlarem I). Tabel 5.4 Grenswaarden voor fluctuerend/incidenteel en intermitterend/impulsachtig geluid tijdens de verschillende perioden BP

Alle

5.4

Periode

RW stabiel dB(A)

GW Fluctuerend/Incidenteel dB(A)

GW Intermitterend/Impulsachtig dB(A)

Dag

50

60

65

Avond

45

50

55

Nacht

45

50

55

EMISSIES EN IMMISSIES IN DE HUIDIGE EXPLOITATIEFASE

Een overzicht wordt gemaakt van de gemeten geluidemissies en geluidimmissies uit eerdere uitgevoerde akoestische studies.

5.4.1

Huidig omgevingsgeluid – vaste meetposten

Langdurige immissiemetingen (gedurende 1 week) werden anno november 2011 voor het laatst uitgevoerd t.h.v. de 5 meest representatieve nabije meetposities (zie Figuur 5.4); MP1, MP2, MP3, MP4 en MP5, zoals ook eerder gehanteerd in de akoestische studies van 1998, 2000, 2002, 2004, 2006 en 2008. MP1 en MP2 zijn i.h.k.v. het geplande project de 2 dichtstbij gelegen meetposities. De meetresultaten van november 2011 zijn nog geschikt om de huidige referentiesituatie te omschrijven, door de eerder beperkte wijzigingen op de site tussen november 2011 en nu. • MP1 : Hazepad Zuid ligt aan de noordoostelijke rand van het bedrijfsterrein ter hoogte van de noordgrens van het perceel van de voormalige bedrijfswoning aan Hazepad nummer 16. De meetpositie is gelegen in de tuin van de woning op ca. 2 meter van de bedrijfsgrens (voorheen 10m) in woonzone. Deze positie is representatief voor de woningen aan het Hazepad en een deel van de Populierkens; • MP2 : Vossenpad ligt aan de zuidoostelijke rand van het bedrijfsterrein tussen de aarden wal en de woningen aan de Kardinaal Cardijnlaan. De meetpositie is gelegen op de bufferstrook tussen de bedrijfsgrens en de woningen. Hoewel deze positie gelegen is in de bufferzone is deze representatief voor de woningen aan het Vossenpad en de omliggende woonzones en wordt verder beschouwd als een meetpunt in gebied 2; • MP3 : Parking Zuid ligt aan de zuidwestelijke rand van het bedrijfsterrein (in bufferzone) ter hoogte van de parking en de waterzuivering; de emissie bestaat uit de bijdrage van beide bronnen en is - mede rekening houdend met de afscherming door andere gebouwenrepresentatief voor de woningen aan de Vossenlaan en Hoberg (gemeente Vosselaar). Hoewel deze positie gelegen is in de bufferzone, is deze representatief voor de woningen en wordt verder beschouwd als een meetpunt in gebied 2; • MP4 : Gebouw 266. Deze meetpositie is vanaf de meetcampagne van 2002 (toen vermeld als MP4bis), om organisatorische redenen, verplaatst naar het bedrijfsterrein in vergelijking met voorgaande meetcampagnes (Kempenlaan 8). De positie ligt aan de noordwestelijke zijde van het bedrijfsterrein tegenover het zwaartepunt van de installaties met als voornaamste gebouwen/installaties: 091 (ketelhuis), 190 (energiegebouw), 191 (koeltorens), 266 (document


10/70

SGS Belgium NV


140075


•

12/03/2015

service center) en 300 (pompgebouw). De geluidsbelasting ter hoogte van de woningen aan de Kempenlaan wordt verder sterk bepaald door het wegverkeer (Kempenlaan, Turnhoutseweg) en in mindere mate door de parking van Janssen Pharmaceutica. MP5 : Gebouw 264. Deze meetpositie is vanaf de meetcampagne van 2002 toegevoegd (toen vermeld als MP4tris). Om organisatorische redenen is deze meetpositie eveneens op het bedrijfsterrein gelegen. De positie ligt aan de noordnoordwestelijke zijde van het bedrijfsterrein waar voorheen gebouw 264 stond. De geluidsbelasting ter hoogte van de woningen aan de Kempenlaan wordt sterk bepaald door het wegverkeer op de Kempenlaan en vooral op de Turnhoutseweg.

De evolutie van het stabiel omgevingsgeluid (conform Vlarem met als gemiddeld LA95,1uur-niveau voor alle uren van de dagen avondperiode en voor de 4 stilste uren van de nachtperiode) wordt getoond in onderstaande tabellen. Tabel 5.5

Vergelijking resultaten LA95,1h van 1998–2000–2002–2004–2006–2008–2011 in MP1 1998*

2000*

2002*

2004*

2006*

2008*

2011*

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

Verschil 1998-2011 dB(A)

Dag

51

51

53

50

50

49

49

-2

Avond

50

49

50

49

48

47

48

-2

Nacht

49

47

49

47

47

45

45

-4

Dag

48

50

50

48

48

48

47

-1

Avond

49

49

49

48

47

48

46

-3

Nacht

49

48

49

46

46

44

45

-4

Periode Week

Weekend

*: Betrouwbaarheidsinterval = ± 1 dB(A)

Tabel 5.6

Vergelijking resultaten LA95,1h van 1998–2002–2004–2006–2008–2011 in MP2 1998*

2002*

2004*

2006*

2008*

2011*

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)


Dag

45

47

47

47

50

48

3

Avond

43

45

46

45

45

47

4

Nacht

41

43

43

42

43

42

1

Dag

41

43

44

46

43

45

4

Avond

42

44

44

44

41

43

1

Nacht

42

43

41

42

42

41

-1

Periode Week

Weekend

*: Betrouwbaarheidsinterval = ± 1 dB(A) In 2000 zijn er geen metingen thv MP2 uitgevoerd


11/70

SGS Belgium NV


140075


Tabel 5.7

12/03/2015

Vergelijking resultaten LA95,1h van 1998–2000–2002–2004–2006–2008–2011 in MP3 1998*

2000*

2002*

2004*

2006*

2008*

2011*

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)


Dag

46

47

49

47

47

47

48

2

Avond

44

46

46

46

46

43

47**

3

Nacht

41

44

46

42

43

40

41

0

Dag

42

45

44

44

45

43

44

2

Avond

44

44

42

44

44

40

43

-1

Nacht

43

41

40

39

42

41

40

-3

Periode Week

Weekend

*: Betrouwbaarheidsinterval = ± 1 dB(A) ** zonder uitzonderlijke activiteit op vrijdagavond 25/11/2011

Tabel 5.8 Vergelijking resultaten LA95,1h van 1998–2000–2002–2004–2006–2008–2011 in BP4 (oud MP4) 1998*

2000*

2002*

2004*

2006*

2008*

2011*

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)


Dag

49

52

52

52

52

53

56

+7

Avond

46

50

49

49

48

49

50

+4

Nacht

46

50

45

44

44

44

45

-1

Dag

47

49

48

49

49

49

51

+4

Avond

47

49

49

49

47

47

48

+1

Nacht

48

48

47

45

44

45

45

-3

Periode Week

Weekend

*: Betrouwbaarheidsinterval = ± 1 dB(A)

Tabel 5.9

Vergelijking resultaten LA95,1h van 2002–2004–2006–2008–2011 in MP5 2002*

2004*

2006*

2008*

2011**

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)


Dag

55

55

55

53

58

+3

Avond

52

50

50

48

54

+2

Nacht

47

47

46

44

49

+2

Dag

52

53

52

49

55

+3

Avond

50

50

50

46

53

+3

Nacht

46

47

46

44

49

+3

Periode Week

Weekend

*: Betrouwbaarheidsinterval = ± 1 dB(A) ** De meetwaarden in MP5 anno 2011 werden tijdelijk sterk beïnvloed door lokale wegenwerken


12/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 5.4 Situering vaste meetposities rondom Janssen Pharmaceutica op het gewestplan

5.4.2

Huidig omgevingsgeluid – ambulante meetposten

Teneinde een goede kennis te bekomen van de ruimtelijke verdeling van het omgevingsgeluid rond de site te Beerse, werden er gedurende de nachtperiode van maandag 28 november 2011 op 29 november 2011 (van 23u30’ tot 02u40’) een reeks van 49 ambulante geluidsmetingen, gedurende 3 minuten per meetpunt, rond het bedrijfsterrein uitgevoerd. De meetpunten hadden een hoogte van 4 meter t.o.v. plaatselijk maaiveld. De ligging van de ambulante meetposities wordt weergegeven in onderstaande figuur. Er werd op dezelfde meetposities gemeten als in 2004, 2006 en 2008.


13/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 5.5 Situering ambulante meetposten nachtelijke meetposities rondom Janssen Pharmaceutica

Onderstaande tabel geeft de resultaten weer van de ambulante metingen met eveneens een korte omschrijving van de auditieve waarnemingen ter plaatse. Voor de volledige statistische en frequentie analyse per meetpunt wordt verwezen naar rapport 11.0353-1-v3. Tabel 5.10 De resultaten van de ambulante nachtelijke metingen november 2011 Ligging

Meetpunt

LAmin dB(A)

Auditieve waarnemingen

1

41.5

JPH duidelijk hoorbaar, voornamelijk geluid vanuit centrum JPH en zone 020. Bijdrage E34 is wel prominenter (o.b.v. auditieve beoordeling)

2

41.3

Verkeer E34 geeft belangrijkste bijdrage, dan vanuit geb 160 of achterliggend, vervolgens vanuit 020 en straat tssn 160 en 020

3

39.9

Verkeer E34 duidelijk hoorbaar + iets minder geluid vanuit richting PJRC en centrum JPH

4

42

Verkeer E34 geeft belangrijkste bijdrage, dan vanuit richting PJRC en centrum JPH. Vanuit richting O-gevel geb146 ook hoger freq. stromingsgeluid hoorbaar

5

41.9

Verkeer E34 het duidelijkst hoorbaar + iets minder geluid vanuit richting 014/016 en/of 020

6

41.2

Verkeer E34 het duidelijkst hoorbaar + iets minder geluid vanuit richting 014, 108 of 250

7

39.6

Verkeer E34 het duidelijkst hoorbaar + licht tot matig geluid vanuit richting 014 of 108

8

40.3

Verkeer E34 het duidelijkst hoorbaar + licht geluid hoorbaar vanuit JPH

Hazepad


14/70

SGS Belgium NV


Ligging

Taxandrialaan

Astridlaan

Vossenlaan

Kempenlaan

12/03/2015

Meetpunt

LAmin dB(A)


9

39.7

Verkeer E34 het duidelijkst hoorbaar + licht geluid hoorbaar vanuit JPH maar ook vanuit verwarmingsinstallatie achterliggende woning

10

38.7

Verwarmingsinstallatie achterliggende woning het duidelijkst hoorbaar, dan E34 en dan JPH

11

41.4

Vnl laag frequent geluid vanuit E34 + Installaties JPh vanuit 020 licht hoorbaar + verkeer Turnhoutseweg

12

40.6

Vnl laag frequent geluid vanuit E34 + Installaties JPh vanuit 020 en 146 licht hoorbaar + verkeer Turnhoutseweg

13

39.1

Vnl laag frequent geluid vanuit E34 + Installaties JPh matig hoorbaar (LFG ruis van dakbronnen PJRC?), verkeer op Turnhoutseweg ook sporadisch hoorbaar

14

41.2

E34 duidelijk hoorbaar (laag frequent en licht tonaal bij 63 Hz) Installaties JPh vanuit zone 020 minder hoorbaar dan t.h.v. AMB12&13

15

38.8

Vnl laag frequent geluid vanuit E34 maar JPh (vanuit zone 020) blijft licht hoorbaar

16

38

17

39.1

18

40

19

41.6

Installaties JPh iets duidelijker hoorbaar dan in 18, daar geluid van E34 meer afgeschermd door woningen. Bijdrage E34/JPh ca 50/50% (auditieve beoordeling)

20

39.5

Installaties JPh minder hoorbaar dan in 19. E34 blijft overheersend

21

38

22

41.7

LFG E34 duidelijk overheersend. Installaties JPh niet waarneembaar. Geen lokaal verkeer en geen tonaal geluid hoorbaar of meetbaar

23

39.7

E34 duidelijk overheersend. JPh niet waarneembaar. Geen lokaal verkeer en tonen

24

39.9


25

39.9


26

42.7

E34 duidelijk overheersend. Lichte fluittoon hoorbaar en met momenten stijging meetbaar bij 630 Hz (evenwel geen tonale stijging). Vanuit CPO of 701?

27

41.7

Verkeer op E34 en Kempenlaan + installaties JPh zeer licht hoorbaar. Dezelfde lichte fluittoon als t.h.v. AMB26 hoorbaar

28

39

29

40.2

Verkeer op E34 en Kempenlaan. Fluittoon nog zeer licht hoorbaar

30

40.1

Verkeer E34 + Fluittoon nog zeer licht hoorbaar + verkeer Kempenlaan

31

42.2

Verkeer E34 + verkeer Kempenlaan + installaties JPh licht hoorbaar (geen fluittoon meer hoorbaar)

32

43.7

Installaties JPh (091 en CPO?) nu duidelijker hoorbaar + ook bijdrage vanuit E34 en verkeer op Kempenlaan

33

45.4

Installaties JPh goed hoorbaar (laag frequent bij 40 en 50 Hz) vermoedelijk vanuit 091 en CPO. Lichte bijdrage vanuit E34

34

45.4

Installaties JPh (CPO) goed hoorbaar + gascabine (hoog frequent). Verkeer E34 nog waarneembaar +

35

46.1

Gascabine duidelijkst hoorbaar, dan CPO en overige Installaties JPh goed hoorbaar + verkeer E34 nog licht waarneembaar

36

44.8

Gascabine duidelijkst hoorbaar, dan CPO en overige Installaties JPh goed hoorbaar + verkeer E34 nog licht waarneembaar

Hazepad

De Populierkens

140075


Installaties JPh niet meer hoorbaar, voornamelijk verkeer E34 duidelijk hoorbaar (laag frequent) + sporadisch verkeer op Turnhoutseweg E34 duidelijk overheersend. Installaties JPh zeer zwak hoorbaar E34 duidelijk overheersend. Installaties JPh zeer zwak hoorbaar (mogelijk cryogene installatie Oost van gebouw 146

Installaties JPh nauwelijks waarneembaar, E34 duidelijk overheersend (laag frequent)

Verkeer op E34 en Kempenlaan. Dezelfde lichte fluittoon als t.h.v. AMB26 hoorbaar

15/70

SGS Belgium NV


Ligging

t.h.v. berm Vossenlaan

Oost

v.

12/03/2015

Meetpunt

LAmin dB(A)


37

44.2

Installaties JPh (energiegebouw) goed hoorbaar + verkeer E34 nog licht waarneembaar

38

44.9

Installaties JPh hoorbaar (hoogste bijdrage vanuit richting 022) + verkeer (auto passage) + E34

39

44.4

Hoogste bijdrage vanuit richting 022 (verhogingen bij 100 en 200 Hz) + E34

40

45.1

Hoogste bijdrage vanuit richting 022 (verhoging bij 100 Hz) + overige JPh + E34

41

46

Hoogste bijdrage vanuit richting 022 (verhoging bij 100 Hz en licht bij 160 Hz) + overige JPh + E34

42

46.9

Hoogste bijdrage vanuit richting 022 + overige JPh + fonteintje buur (E34 niet meer hoorbaar!)

43

45.3

Hoogste bijdrage vanuit richting 022 (verhoging bij 100 Hz) + overige JPh

44

46

Hoogste bijdrage vanuit richting 022 (verhoging bij 100 Hz) + overige JPh + verkeerspassages Kempenlaan

45

45

Kempenlaan

Turnhoutseweg

140075

Hoogste bijdrage vanuit richting 022 + overige JPh

46

44.9

Hoogste bijdrage vanuit richting 022 + overige JPh + verkeerspassages Turnhoutseweg

47

46.8

Installaties JPh duidelijk hoorbaar (geb 022 en 250) + 1 autopassage

48

47.7

Installaties JPh duidelijk hoorbaar (geb 022 en 250) + verkeer + koeling automaten

49

42.9

Vnl. LFG vanuit E34 + Installaties JPh (transfo?) hoorbaar + verkeerspassages Turnhoutseweg

50

44.6

Vnl. verkeer vanuit E34 + installaties JPh hoorbaar vanuit richting CPO

51

45.4

Vnl. verkeer vanuit E34 + installaties JPh hoorbaar vanuit richting CPO

* LFG = Laag Frequent Geluid

Er is een goede correlatie tussen dit gemeten stabiel geluid en het berekende specifieke geluid vanuit de site (zie verder), behalve voor die meetposities waar er een duidelijke bijdrage van verkeer vanuit de E34 hoorbaar was. In meer dan de helft van de meetposities was er (tussen 23u30’ tot 02u40’), o.b.v. auditieve beoordeling, een duidelijk grotere bijdrage hoorbaar vanuit de E34 dan vanuit Janssen Pharmaceutica.

5.4.3

Historische evolutie akoestisch klimaat – site Beerse 1

Dit overzicht heeft tot doel de uitgebreide inspanningen van Janssen Pharmaceutica ter vermindering en beperking van de geluidemissies en -immissies toe te lichten. In 1998 heeft Janssen Pharmaceutica, op eigen initiatief, een volledig akoestisch onderzoek laten uitvoeren. De studie werd uitgevoerd door SGS BELGIUM N.V. Deze studie omvatte omgevingsmetingen rond Janssen Pharmaceutica, ambulante geluidsmetingen op het terrein van Janssen Pharmaceutica en het opmaken van een geluidsmodel (dit is een driedimensioneel akoestisch rekenmodel). Het geluidsmodel is opgebouwd aan de hand van de bronmetingen op het terrein zelf. De exacte bijdrage van Janssen Pharmaceutica aan het geluidklimaat in de omgeving wordt met dit geluidsmodel berekend. Immers, het geluidsklimaat rond Janssen Pharmaceutica wordt eveneens bepaald door andere bronnen: vooral verkeerslawaai op de omringende wegen en vanuit de E34 en andere locale activiteiten/bronnen. Uit dit onderzoek, dat werd afgesloten in december 1999, blijkt dat het algemeen akoestisch klimaat in de omgeving van het bedrijf gunstig is en dat er slechts enkele overschrijdingen van de richtwaarden


16/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

van minder dan 10 dB(A) werden vastgesteld. In het kader van een goed nabuurschap en vanuit de objectieve vaststelling dat er twee geluidsgevoelige zones zijn, voornamelijk t.h.v. Kempenlaan Noord en t.h.v. het Hazepad, is Janssen Pharmaceutica sinds december 1999 vrijwillig gestart met een aantal acties om het geluidscomfort naar de directe omgeving rond het bedrijf te verbeteren. De resultaten van het volledig akoestisch onderzoek, het saneringsplan en de geluidsaanpak bij nieuwe bouwprojecten werd op een informatiedag in mei 2000 aan de buren toegelicht. De geluidsreducerende maatregelen werden gebundeld in een saneringsplan. Om het saneringsplan gestructureerd te laten verlopen en om de effecten ervan eveneens tussentijds te kunnen evalueren, werd het saneringsplan in verschillende fasen opgesteld: 1. Fase 1 (uitgevoerd): •

Sanering van de proces-installatie

•

Stopzetting en afbraak gebouw 130

•

Sanering van de surpressor van de waterzuivering

•

Geluidsarme installaties voor het nieuwe FPOII gebouw

2. Fase 2 (uitgevoerd): Van de volgende gebouwen werden de meest dominante bronnen gesaneerd: •

Gebouw 032

•

Gebouw 091

•

Gebouw 250

•

Gebouw 827

3. Fase 3 (uitgevoerd): •

Gebouw 102: De studie naar geluidsreducerende maatregelen aan bronnen van gebouw 102 werd geïntegreerd in het verbouwingsdossier van gebouw 102 (reeds uitgevoerd).

•

Gebouw 162: Er werden nieuwe bronmetingen aan de gesaneerde installaties van gebouw 162 uitgevoerd. De effectiviteit van de uitgevoerde maatregelen werd onderzocht en beoordeeld.

Deze geluidsreducerende maatregelen waren vooral op de Kempenlaan en het Hazepad gericht. Hierdoor is voor beide straten een duidelijke verbetering van het geluidsklimaat opgetreden. Door de sanering van gebouw 162 is het nachtelijk specifiek geluid van alle bestaande installaties van Janssen Pharmaceutica gedaald tot onder de richtwaarden (bij ketelregimes gebouw 091 van 60/40/60/40 % voor resp. ketel 1 tot ketel 4). Het aanhouden van deze ketelinstellingen was een voorlopige maatregel die vanaf 2007, door de sanering van deze ketelschouwen, kon, worden opgegeven. Na de sanering van de schouwen van het ketelhuis bleek het specifiek geluid van alle bestaande installaties van Janssen Pharmaceutica gedaald tot onder de richtwaarden, zelfs bij een regime van de ketels van gebouw 091 allen aan 100 %. Het specifiek geluid van alle nieuwe installaties is nog verder gedaald door volgende relevante saneringen of maatregelen: •

De sanering van de koeling op gebouw 122;

•

De sanering van de extractieroosters op het dak van gebouw 144 (CSU);

•

Sanering van de Mourik-installatie (sanering - 175);

•

Project E5304 (gebouw 140 – lokaal 137) bij verlaagt nachtelijk regime;

•

De sanering van de Viessmann stoomketel en het buiten gebruik stellen van de Clayton stoomketel van gebouw 146;


17/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

•

Optimaliseren stoomproductie gebouw 020 (vermijden spoelen en verlaagde regimes)

•

Sanering extractie AA030 – gebouw 141;

•

De vervanging van de oude luide dakextractor op gebouw 195 door een nieuw veel geluidarmer model;

•

Vervanging schouw en demper SD04 met de nieuwe afblaaskap met coulissendemper na ventilator AA01/BE01 van gebouw 014;

•

Verlaging nachtelijke werkingsregimes via frequentiesturing op ventilatoren CPO I.

•

Verlaging werkingsregimes via frequentiesturing en uit dienst stelling oude installaties van gebouw 250 (E6895).

•

Uit dienst stelling proeffabriek (gebouw 240).

Naast het vrijwillig opstellen en uitvoeren van een saneringsplan wordt er een standaard werkwijze gehanteerd, waarbij, volgend op een initiële beoordeling, een geluidsonderzoek wordt uitgevoerd voor alle nieuwe bouwprojecten en alle belangrijke technische aanpassingen aan installaties en/of gebouwen (we noemen dit verder een ‘project’). Op deze manier wordt al in de ontwerpfase van het project uitgebreid rekening gehouden met het aspect geluid, zodat op een verantwoorde manier geluidsvereisten in het project opgenomen worden. Na de realisatie van een project wordt het geluidvermogenniveau van de geluidsbronnen opgemeten, worden de aanpassingen aan de gebouwen en de nieuwe geluidsbronnen in het geluidsmodel ingebracht en wordt het specifiek geluid in de nabije omgeving van het bedrijf berekend en getoetst aan de milieuwetgeving (Vlarem II) en de vooropgestelde vereisten van de studie tijdens de ontwerpfase. In onderstaande tabel wordt een chronologisch overzicht gegeven van reeds uitgevoerde akoestische onderzoeken en evaluaties bij nieuwe projecten (voorstudies en impactstudies na realisatie) of technische aanpassingen. Tabel 5.11 Chronologisch overzicht akoestische studies en evaluaties nieuwe projecten Gebouw / 146 143 010-016

Akoestische onderzoeken en evaluaties VAO gehele site – omgevingsmeetcampagne 1998

019

Voorstudie nieuwbouw FPOII Voorstudie uitbreiding Voorstudie verbouwing Impactstudie na indienststelling FPOII – omgevingsmeetcampagne 2000 Voorstudie nieuwbouw

143

Impactstudie na uitbreiding

019

Voorstudie nieuwbouw Fase 1

146

010-016

Impactstudie na verbouwing

032

Impactstudie na maatregelen

111

Advies verplaatsing van gebouw 111

144 014

Uitbreiding van het gebouw Uitbreiding van het gebouw Impactstudie nieuwe afzuiginstallatie

830 190

Voorstudie uitbreiding koeltorens


Datum

Rapport/Nota

07 en 08/1998 1999 1999 juni 2000 december 2000 april 2001 september 2001 april 2001 november 2001 januari 2002 februari 2002 mei 2002 mei 2002

01.6055-01-v1 02.6221-01-v1

juli 2002

02.6251-01-v1

oktober 2002

02.6238-02-v2

98.0325 99.0027-R1 99.0550-R1 00.0203-2 00.0392-1 00.0479-2 01.0110-1 01.0153-1 01.0111-1 02.0002-1 nota

18/70

SGS Belgium NV


140075


Gebouw 260 PJRC / 014 170 DSEC 019 190 102 Cypher

Akoestische onderzoeken en evaluaties Advies bijplaatsen koelgroep Nieuwbouwstudie Omgevingsmeetcampagne 2002 Impactstudie na uitbreiding Impactstudie aanpassing van de technieken Nieuwbouwstudie Impactstudie na indienststelling Impactstudie uitbreiding Fase 1 en actualisatie voorstudie fase 2 Impactstudie na verbouwing Impactstudie na indienststelling

144

Bijkomende koelkamer

264 144 019 800

Afbraak Controle na plaatsing CSU Controle na plaatsing Afbraak i.f.v. aanleg parking

122

Sanering ventilatieroosters Mycoms

/ 162 PJRC

Omgevingsmeetcampagne 2004

Datum december 2002 januari 2003 2002 februari 2003 mei 2003 juni 2003 juni 2003 augustus 2003 november 2003 november 2003 februari 2004 maart 2004 mei 2004 mei 2004 juni 2004 november 2004 november 2004 januari 2005 januari 2005 februari 2005

Rapport/Nota nota 01.0177-01-v1 02.0032-1-v2 02.6221-02-v2 99.6312-07-v3 02.6033-01-v2 03.0157-01-v4 02.6238-03-v1 03.0214-01-v1 03.0227-01-v1 01.6055-02-v1 e-mail 11/03/04 02.6055-03-v2 e-mail e-mail van 8/6/04 e-mail van 25/11/04 04.0601-01-v1

Batterijlaadstation voorstudie

3 mei 2005

Studie na plaatsing nooddiesel

25/05/2005

/

Geluidsaanpak en –evolutie, evaluatie van de best beschikbare technieken i.v.m. geluid

19/09/2005

Gebouw 240

Geplande HVAC installatie aan proeffabriek afwas

25/10/2005

Gebouw 32

Evaluatie bijplaatsen geluidsbron S_32_4

26/10/2005

Gebouw 100

Invloed geplande geluidsbronnen Bepaling van maximaal toelaatbaar geluidvermogenniveau van twee nieuwe chillers

29/11/2005

04.0391-01-v2 01.0177_02_v1 Nota 99.6312 (Project 17) 99.6312-08-v1 (Project 18) 04.0602_01_v1 Nota 99.6312 (project 20) Nota 99.6312 (Project 19) Rapport 99.6312-09-v1 (project 24) Nota 99.6312 (project 27) Nota 99.6312 (project 28) Rapport 99.6312-10-v1

22/12/05

Rapport 05.0487-1-v1

Perscontainers PJRC DSEC 400 Peak Shaver

Gebouw 195

Saneringsstudie uitblaasroosters plenum Studie na plaatsing

12/03/2015

Studie plaatsing perscontainers rondom Janssen Plaatsing containerpark (perscontainer) en geluidsscherm Studie na plaatsing

maart 2005 mei 2005

Gebouw 091

Invloed schouwen ketels naar omgeving

24/01/06

Gebouw 146

Invloed geplande N²-unit, project E4989

27/02/06

Gebouw 122

Evaluatie sanering ventilatieroosters Mycoms

05/04/06

/ Gebouw 121

JPh Omgevingsmetingen 2006 Geluidsimpact gebouw 121

12/01/07 april 2006

Gebouw 144

Beoordeling geplande saneringen CSU

19/05/06


Nota 99.6312 (Project 31) Nota 06.0108 Nota 99.6312 (Project 34) 06.0581-1-v1 Rapport 06.0198-1-v1 Nota 02.6055-04-v1

19/70

SGS Belgium NV


140075


Gebouw Gebouw 091 Meldingsposities Gebouw 162 Gebouw 195 Gebouw 100 Gebouw 144 Gebouw 175 Gebouw 091 Gebouw 175 Gebouw 146

Akoestische onderzoeken en evaluaties

12/03/2015

Datum

Beoordeling dempers ketelhuis

30/06/06

Specifiek geluid t.h.v. meldingsposities

24/05/06

Evaluatie geluidssaneringen gebouw 162 Geluidsimpact gebouw 195 met koeltorens maximaal in werking Geluidsimpact gebouw 100 - poststudie Geluidsimpact gebouw 144 na sanering Geluidsimpact van geplande GWZI 175 – prestudiedraftversie Evaluatie geluidssaneringen gebouw 091- draftversie Geluidsimpact van geplande GWZI 175 – poststudie v2 Geluidsimpact gebouw 146 projecten E4989 en E5390 draftversie

23/06/06

Nota 99.6312 (Project 35) Nota 99.6312 (Project 32) 04.0391-2-v1

19/06/06


01/09/06 24/10/06

Rapport 99.6312-11-v1 02.6055-05-v1

07/12/06

060542-1-v1

09/01/07 25/01/07

Rapport 99.6312-12-v1 060542-2-v1

20/02/07


Gebouw 146

Aanvullende metingen stoomketels

11/04/07

Gebouw 146

Vereiste demping stoomketels

20/04/07

Gebouw 175

Tussentijdse evaluatie GWZI 175

11/04/07

Geluidimmissie naar Populierkens 8

12/04/07

Gebouw 144

Geluidsimpact project E5046

25/04/07

Gebouw 110

Geluidsimpact project E5529 draftversie

25/04/07

Gebouw 806

Nieuwe koelunits E5718

27/03/07

Populierkens 8

WZI 170 Gebouw 140 Gebouw 032 Gebouw 110 Gebouw 146 Gebouw 150 400, 401 en 705 Verspreid Gebouw 701 Gebouw 143 Gebouw 175 Gebouw 310 Gebouw 122 Gebouw 141 PJRC Gebouw 266 Gebouw 141 Gebouw 701 PJRC Gebouw 701 Gebouw 141 Gebouw 701

Rapport/Nota

Maximaal geluidvermogenniveau geplande ontijzeringsinstallatie Geluidsimpact lokaal137 project E5304 bij verlaagde regimes Geluidsimpact nieuwe ventilatoren Geluidsimpact E4681 Medische Dienst Geluidsimpact project E4571 Geluidsimpact generator WWCP Geluidsimpact tijdelijke chillers en airhandlers Geluidsimpact tijdelijke stoomketels Préstudie Visine project Vervanging pulsiegroep E5194 Geluidsimpact van GWZI 175 na saneringen – poststudie v4 Geluidsimpact gebouw 310 Nachtelijke geluidsimpact gebouw 122 Préstudie project E5123 Préstudie - Uitbreiding stoomproductie Préstudie - E6054 Préstudie- Uitbreiding met luchtkoelers en tijdelijke noodcompressor (met luchtkoelers op dak gebouw 149) Poststudie Visine project Poststudie- Uitbreiding stoomproductie Poststudie E5768 Project 61 – Ventilator ZO-hoek Préstudie E5768


20/04/07

Nota 06.0108-3-v1 Nota 06.0108-4-v1 Nota Nota 99.6312 (Project 36) Nota 99.6312 (Project 38) Nota 99.6312 (Project 39) 99.6312 (Project 40) 99.6312 (Project 41)

12/06/07

99.6312-42-v2

25/04/07 25/04/07 25/04/07 30/05/07 04/07/07 10/07/07 20/09/07 3/10/07

99.6312-43-v1 99.6312-44-v1 99.6312-45-v1 99.6312-46-v1 99.6312-47-v1 99.6312-48-v1 996312-49-v1 e-mail

03/10/07

060542-4-v2

15/11/07 20/11/07 11/01/08 20/02/08 19/03/08

996312-53-v1 996312-50-v1 996312-51-v1 996312-55-v1 996312-59-v1

28/03/08

996312-57-v3

16/04/08 22/04/08 04/09/08 09/05/08 09/05/08

996312-49-v2 996312-55-v2 996312-60-v2 mailrapport 996312-60-v1

20/70

SGS Belgium NV


140075


Gebouw


Gebouw 114

Impact afbraak Kemco gebouw 996312-63-v1

Gebouw 112

project E5800 – Uitbreiding stoomproductie

Gebouw 103 Gebouw 140 Gebouw 141 Gebouw 091 Gebouw 112 Gebouw 250 Gebouw 250 / Gebouw 017 Gebouw 141 gebouw 261 Gebouw 146 Gebouw 091 Gebouw 103 Gebouw 195 Gebouw 300

Geluidimpact project E6001 Update dakbronnen gebouw 140 Poststudie project E5123 Préstudie Uitbreiding Ketelhuis Ventilatie inkomsas Cypher Update geluid dakbronnen Impact dakbronnen na hermetingen Geluidevolutie en huidige geluidimpact naar Hazepad 4 E5662 – LwA max. schouw Poststudie project E5123 na sanering Geluidimpact afbraak gebouw 261 Geluidimpact SLL3 project E6100 Geveluitstraling Ketelhuis Geluidimpact nieuwe aerocondensoren Vervanging dakextractor Impact Rooster Noord Poststudie- Uitbreiding met luchtkoelers en tijdelijke noodcompressor JPh Omgevingsmetingen 2008 Geluidimpact E6459 Geluidimpact project E6190 Geluidimpact project E6280 – Vervanging Clayton LwA max voor project E6508 Geluidimpact E6500 - installaties Tibotec Geluidimpact E6500 - na uitgevoerde sanering van de schouw van AA01/BE01 Geluidimpact project E6500-2 Impact chiller E6479 Geluidimpact E6649 Incidenteel geluid brandbluspomp via aanzuigrooster in westgevel E6433; plaatsing van dieselaggregaat voor vervanging van hoogspanningscellen 010 Geluidimpact WKK’s Research afdelingen wijziging ventilator - E6692 akoestische impact vervangen AA02 E6424 impact uitblaas beddingtransport op dak Geluidimpact E6669 – vernieuwing installaties transdermale productie VP15 Geluidimpact afbraak proeffabriek Akoestisch beste locaties voor tijdelijke generatoren i.k.v. ombouw hoogspanningscabines Préstudie akoestische impact project E6791 Geluidimpact noodequipment Geluidemissie E6649 - nieuwe extractor lokaal 080 Geluidimpact dakextractoren Poststudie akoestische impact project E6791 Evaluatie saneringen gebouw 122 Akoestische impact rooster zuid – vernieuwing HVAC

Gebouw 141 / 111 en 826 Gebouw 143 Gebouw 146 Gebouw 091 Gebouw 014 Gebouw 014 Gebouw 019 140 / 141 Gebouw 103 Gebouw 093 Verspreid Verspreid Gebouw 701 Gebouw 160 Gebouw 826 Gebouw 112 Gebouw 240 170 en 400 Gebouw 163 Gebouw 190 Gebouw 140 Gebouw 806 Gebouw 163 Gebouw 122 Gebouw 827


12/03/2015

Datum

Rapport/Nota

02/07/08 30/07/08

mailrapport 996312-65-v1

05/08/08 05/08/08 06/09/08 10/09/08 14/10/08 04/01/09 08/04/09 22/01/09 23/01/09 23/01/09 27/01/09 05/02/09 12/03/2009 07/05/09 07/05/09 07/05/09

996312-66-v1 996312-68-v1 996312-51-v2 996312-70-v1 996312-71-v1 996312-73-v1 996312-73-v3 996312-74-v1 996312-72 996312-51-v3 996312-75-v1 996312-64-v1 996312-76-v1 996312-79-v2 996312-79-v2 996312-79-v2

07/05/09

996312-57-v5

26/05/2009 27/11/2009 12/01/2010 12/01/2010 12/01/2010 21/06/2010

08.0278-1-v1 mailrapport 996312-83-v1 996312-84-v1 mailrapport 996312-86-v1

28/01/2011

996312-86-v6

30/06/2011 26/01/2011 20/10/2010

996312-87-v1 mailrapport 996312-91-v1

13/12/2010

mailrapport

13/12/2010

mailrapport

07/01/2011 1/07/2011 30/06/2011 30/06/2011

996312-94-v1 mailrapport mailrapport mailrapport

25/05/2011

996312-98-v1

08/11/2011

996312-100-v2

29/04/2011

mailrapport

21/08/2011 09/11/2011 24/10/2011 26/03/2012 19/03/2012 11/03/2012 26/03/2012

996312-102-v3 996312-103-v3 mailrapport 996312-107-v1 996312-102-v5 996312-50-v5 mailrapport

21/70

SGS Belgium NV


140075


Gebouw


12/03/2015

Datum

Rapport/Nota

Gebouw 091

Akoestische impact Ketel 1 met Low NOx-branders

30/03/2012

996312-113-v2

Gebouw 701 Gebouw 022 / Gebouw 250 Gebouw 032 Verspreid Gebouw 351 Gebouw 032 Gebouw 032 Gebouw 351 Gebouw 250 Gebouw 151 Gebouw 260

Akoestische impact westelijke roosters Impact koelcontainer west van gebouw 022 JPh Omgevingsmetingen 2011 Akoestische voorstudie impact project E6895 Akoestische impact van impulsen lossen vaten Oplijsting relevante JPh-geluidbronnen 2012 Préstudie akoestische impact project E7160 Préstudie akoestische impact project E7374 Poststudie akoestische impact project E7374 Poststudie akoestische impact project E7160 Poststudie akoestische impact project E6895 Akoestische impact project E7201 – tijdelijke uitbreiding Préstudie akoestische impact project E7060 Préstudie akoestische impact – Nieuw Multifunctioneel Gebouw Préstudie akoestische impact – Uitbreiding Cafetaria Update Gebouw 016 Geluidsimmissiemetingen Kempenlaan 14 Akoestische localisatiestudie van de aerocondesoren voor het geothermieproject “Scenario 2 – 120°C” Préstudie valorisatie WKK Beerse – 3 luchtverhitters in stookruimte PJRC - project E10181 Verplaatsing NRS1-tank – project E7215 Poststudie Dakventilator Lokaal122 Poststudie Tijdelijke Koelcellen

19/03/2012 02/04/2012 21/05/2012 03/06/2012 12/06/2012 17/06/2012 19/10/2012 17/10/2012 25/11/2012 10/02/2013 11/02/2013 11/02/2013 25/04/2013

996312-115-v1 mailrapport 11.0353-1-v4 996312-114-1 996312-116-v1 996312-118-1 996312-119-v2 996312-120-v1 996312-120-v2 996312-119-v4 996312-114-4 996312-121-v2 996312-124-v1

09/07/2013

996312-125-v2

17/07/2013 26/09/2013 18/12/2013

996312-127-v2 996312-129-v1 996312-131-v1

30/12/2013

996312-132-v1

21/09/2014

996312-137-v1

07/10/2014 10/10/2014 30/12/2014

996312-133-v2 996312-135-v2 996312-136-v1

/ Gebouw 150 Gebouw 016 / / Gebouw 020 Gebouw 240 Gebouw146 Gebouw143

Het geluidsmodel wordt continu actueel gehouden door het inbrengen van de opgemeten geluidskarakteristieken van nieuwe geluidsbronnen en/of gebouwen en het verwijderen van bronnen en gebouwen die verdwijnen. Belangrijk om op te merken is dat er voor de berekeningen met het geluidsmodel uitgegaan wordt van een ‘worst-case’ scenario, waarbij alle bronnen (geactiveerd in het geluidsmodel voor een bepaalde periode; dag, avond of nacht) werden verondersteld tegelijkertijd in werking te zijn. In de realiteit zal, zeker voor de nachtperiode, het door Janssen Pharmaceutica uitgestraalde geluid lager liggen dan het berekende specifiek geluid. Vanaf 2004 werden gedifferentieerde werkingsregimes ingegeven voor gebouw 020 PJRC (waarbij ketel 1 en 2 aan een nachtelijk regime van 15% werken en ketel 3 aan 70%), gebouw DSEC (gebouw 022), gebouw CPO (gebouw 121 en 122), gebouw Discovery Research (gebouw 019), gebouw Technische dienst - Engineering (gebouw 260), gebouw Document service center (gebouw 266), Steriel blok (gebouw 141) en het ketelhuis (gebouw 091). Vanaf 2006 zijn voor de schouwen van het ketelhuis (gebouw 091) ter vermijding van tonale componenten, de volgende regimes aangehouden: Ketel1 aan 60%, Ketel2 aan 40%, Ketel3 aan 60% en Ketel4 aan 40%. Na de sanering van deze schouwen is de beperking van de ketelregimes niet meer vereist en wordt gerekend met alle ketels aan maximaal regime. Koeltoren 4 van gebouw 195 wordt ’s nachts buiten werking beschouwd. Voor de overige geluidsbronnen worden geen gedifferentieerde werkingsregimes ingegeven. In 1998, 2000, 2002, 2004, 2006, 2008 en 2011 werden de resultaten van het geluidsmodel getoetst aan de werkelijkheid door het uitvoeren van korte en langdurige geluidsmetingen op en rond de site.


22/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de omgevingsmetingen die in de loop van de jaren werden uitgevoerd. Als beoordelingsperiode wordt het gemiddelde van de week-nachtperiode genomen. De omgevingsmetingen werden gedurende 1 tot 2 weken ononderbroken uitgevoerd. In 1998 en 2000 (voordat het geluidssaneringsplan is uitgevoerd), werd er geen langdurige meting uitgevoerd in het noorden van de Kempenlaan (MP5). Voor deze meetpositie is het verschil tussen 2008 en 2002 meegegeven, gezien de meetwaarden in 2011 niet representatief waren door de lokale wegenwerken. Het omgevingsgeluid, gemeten ter hoogte van MP4, wordt op basis van metingen anno 2002, in de meetcampagnes na 2002, 1 dB(A) lager geschat ter hoogte van de bewonersposities (na 2002 werd er in MP4 steeds gemeten op de site zelf en niet t.h.v. de bewoning). Tabel 5.12 Langdurige omgevingsmetingen bij Janssen Pharmaceutica: alles verrekend naar de woningen in de buurt Verloop LA95,1h* (dB(A)) gedurende de week – nachtperiode 1998

2000

2002

2004

2006

2008

2011

Woning bij MP1 (Hazepad zuid)

49

-

48

47

47

45

45

Verschil eerste/laatste -4

Woning bij MP2 (Vossenpad)

41

-

42

43

42

43

42

+1

Woning bij MP3 (Parking Zuid)

41

44

46

42

43

40

41

/

Woning bij MP4 (midden Kempenlaan)

49

50

45

44

44

44

45

-4

Woning bij MP5 (Noorden Kempenlaan)

-

-

46

46

45

44

49**

-2

Meetpositie

*: Betrouwbaarheidsinterval: ± 1 dB(A) ** verstoorde meetwaarden door lokale wegenwerken

Ter hoogte van het Hazepad is het omgevingsgeluid met 4 dB(A) vrij relevant gedaald. Ter hoogte van het Vossenpad is het omgevingsgeluid met 1 dB(A) gestegen, maar de milieukwaliteitsnorm van 45 dB(A) wordt er niet overschreden (uit auditieve waarnemingen blijkt deze stijging vnl. te wijten aan het verkeer op de E34). T.h.v. parking Zuid is het omgevingsgeluid stabiel gebleven. Ter hoogte van het midden van de Kempenlaan daalde het omgevingsgeluid ook relevant met 4 dB(A). Het effect ten noorden van de Kempenlaan zal ook in die grootte-orde liggen maar er werd geen meting in 1998 uitgevoerd (voor de geluidssaneringen) en er is dus vergeleken met de situatie anno 2002. Volgens het driedimensioneel rekenmodel (zie verder) is het specifiek geluid wel relevant gedaald in MP5. In geen van de vaste meetposities (met meetwaarden omgerekend naar de bewoningen en de tijdelijke verhoging in MP5 anno 2011, o.w.v. de plaatselijke wegenwerken, niet mee beschouwd) wordt de nachtelijke milieukwaliteitsnorm van 45 dB(A) nog overschreden. Aangezien de installaties van Janssen Pharmaceutica bestaan uit zowel als ‘bestaand’ en als ‘nieuw’ te beschouwen bronnen, dient buiten de toetsing van het totaal specifiek geluid ook de aparte toetsing uitgevoerd te worden. In praktijk is het echter onmogelijk deze installaties allemaal apart aan of uit te schakelen. De bepaling van het specifiek geluid van de bestaande en de nieuwe bronnen kan dus niet aan de hand van metingen uitgevoerd worden. Met het rekenmodel kan dit echter wel afzonderlijk berekend worden. In onderstaande tabel wordt een vergelijking tussen de omgevingsmetingen voor de week nachtperiode en het berekende specifiek geluid van november 2008 weergegeven. Hierbij zijn de reële werkingsregimes van gebouw 020, 019, 121, 122 en 266 ingegeven. Voor de schouwen van gebouw 091 worden dezelfde werkingsregimes ingeschat als tijdens de ambulante metingen van 26/11/2008 en gebouw 195 was gedurende geheel de meetperiode buiten werking. De meetwaarden zijn de effectieve meetwaarden ter hoogte van het meetpunt en niet de omgerekende meetwaarden naar de dichtstbijzijnde bewoning.


23/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Tabel 5.13 Vergelijking gemeten omgevingsgeluid en berekend specifiek geluid weeknachtperiode Beoordelingspunt

LA95, 1h (2011) dB(A)

LAsp, 11/2011

Verschil

dB(A)

dB(A)

MP1 (Hazepad zuid)

45

42.5

-2.5

MP2 (Vossenpad)

42

42.6

0.6

MP3 (Parking zuid)

41

39.2

-1.8

MP4 (midden Kempenlaan)

46

44.2

-1.8

MP5 (noorden Kempenlaan)

49

45.1

-3.9

LA95, 1h (2011): Het omgevingsgeluid met de werking van Janssen Pharmaceutica tijdens de week nacht eind november 2011 – Betrouwbaarheidsinterval ± 1 dB(A) LAsp, 11/2011: Het berekende totaal specifiek geluid van Janssen Pharmaceutica met alle installaties in werking (cfr. regimes 29/11/2011- Betrouwbaarheidsinterval ± 2 dB(A)

Naar de vaste meetposities MP1 tot MP4 geeft het geluidsmodel een goede benadering van de werkelijkheid voor de stabiele geluidimmissie tijdens de nachtperiode. Naar MP5 is er een vrij grote afwijking (met een gemeten stabiel omgevingsgeluid, dat bijna 4 dB(A) hoger ligt dan het berekend specifiek geluid). Deze afwijking is te verklaren in de tijdelijk gewijzigde verkeerssituatie door de werkzaamheden aan de Gierlebaan. Ter hoogte van MP2 ligt het specifiek geluid 0.6 dB(A) hoger dan gemeten tijdens de langdurige meting. Naar de Kardinaal Cardijnlaan (ten zuiden van de site) geeft het model, tijdens de nachtperiode, een lichte overschatting. Ter hoogte van MP1, MP3 en MP4 ligt het specifiek geluid ca. 2 dB(A) lager dan de langdurige meting, wat logisch is aangezien Janssen Pharmaceutica slechts een deel van het totale omgevingsgeluid bepaalt en auditief ook bedrijfsvreemd stoorgeluid vastgesteld wordt. Het geluid ter plaatse van deze meetpunten wordt mede bepaald door verkeersgeluid op de E34. Een betrouwbaarheidsinterval op de berekende specifieke geluidimmissies van ± 1 dB(A) kan in acht genomen worden.

5.4.4

Huidig berekend specifiek geluid anno 2014

Bij de berekening van de specifieke immissieniveaus veroorzaakt door de huidige geluidbronnen van Janssen Pharmaceutica wordt gebruik gemaakt van eerder uitgevoerde emissiemetingen aan de aparte deelbronnen i.h.k.v. diverse akoestische controlestudies (zie overzicht in Tabel 5.11) en wordt de geluidoverdracht berekend m.b.v. een driedimensioneel akoestisch rekenmodel (IMMI 2014). Hiertoe worden alle gebouwen, huidige geluidemissies, afschermingen, etc… driedimensioneel en gedetailleerd in het model ingebracht. Het programma IMMI is uitermate geschikt voor akoestische modelleringen in open lucht. Alle berekeningen worden uitgevoerd conform ISO 9613, zoals aanbevolen in de EMOLA/BEGIS richtlijn van LNE. Het rekenmodel houdt volgens de norm ISO 9613 rekening met verzwakkingen door geometrische uitbreiding, afscherming, bodemabsorptie, luchtabsorptie, reflectie, … Een driedimensionaal zicht van het akoestisch model wordt getoond in onderstaande figuur, met indicatie van de vooropgestelde projectzone. Gezien de nachtperiode als meest kritische periode is te beoordelen, wordt het huidig specifiek geluid (situatie april 2014) bepaald voor de nachtperiode, dus met die bronnen, waarvan gekend is dat ze tijdens de nachtperiode in werking kunnen zijn, effectief in werking verondersteld. Dit is vaak een


24/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

worst-case benadering daar zeer veel bronnen gerelateerd zijn aan verluchtingsinstallaties, welke tijdens de gemiddelde nachtperiode vaak aan een lager regime werken dan tijdens de dagperiode (wanneer standaard de geluidemissiemetingen op de daken werden uitgevoerd). Gezien er nog diverse installaties vergund zijn van voor 1993, wordt er een aparte toetsing uitgevoerd van de bestaande inrichtingen aan de richtwaarden en de nieuwe inrichtingen aan de grenswaarden (zie Tabel 5.2). Figuur 5.6 3D-zicht van het akoestisch model vanuit ZW-zijde

Projectzone

5.4.4.1 Huidig berekend specifiek geluid – bestaande installaties Het berekend nachtelijk specifiek geluid van alle bestaande installaties en de toetsing aan de richtwaarden is opgenomen in onderstaande tabel. Tabel 5.14 Toetsing berekend specifiek geluid “bestaande nachtperiode” LAsp Bestaand*

RW

Toetsing

Nacht

Nacht

nacht

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP5

38,3

45

-6,7

BP6

39

45

-6

BP7

34,6

45

-10,4

BP8

37

45

-8

BP9

38,5

45

-6,5

BP10

40,3

45

-4,7

BP11

40,1

45

-4,9

BP


25/70

SGS Belgium NV


LAsp Bestaand*

RW

Toetsing

Nacht

Nacht

nacht

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP12

39,5

45

-5,5

BP13

38,6

45

-6,4

BP58

39,5

45

-5,5

BP14

39,1

45

-5,9

BP15

36,8

45

-8,2

BP16

36

45

-9

BP17

35,8

45

-9,2

BP18

36,6

45

-8,4

BP19

33

45

-12

BP20

33,6

45

-11,4

BP21

33,3

45

-11,7

BP22

35,8

45

-9,2

BP23

34,5

45

-10,5

BP24

36,2

45

-8,8

BP25

36,6

45

-8,4

BP26

38

45

-7

BP27

39,1

45

-5,9

BP28

40,8

45

-4,2

BP29

41,4

45

-3,6

BP

BP30

42

45

-3

BP31

42,1

45

-2,9

BP32

36,3

45

-8,7

BP33

38,8

45

-6,2

BP34

39

45

-6

BP35

39,4

45

-5,6

BP36

38,8

45

-6,2

BP37

39,5

45

-5,5

BP38

40,1

45

-4,9

BP39

41,6

45

-3,4

BP40

42,5

45

-2,5

BP41

42,9

45

-2,1

BP42

43,5

45

-1,5

BP43

44,1

45

-0,9

BP44

41,2

45

-3,8

BP45

40,9

45

-4,1

BP46

40,4

45

-4,6

BP47

39,5

45

-5,5

BP48

40,4

45

-4,6

BP49

41,6

45

-3,4

BP50

42,5

45

-2,5

BP51

42,3

45

-2,7

BP4

43,8

45

-1,2


140075 12/03/2015

26/70

SGS Belgium NV


LAsp Bestaand*

RW

Toetsing

Nacht

Nacht

nacht

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP52

41,8

45

-3,2

BP53

42

45

-3

BP54

42,9

45

-2,1

BP55

42,2

45

-2,8

BP56

43

45

-2

BP57

43,7

45

-1,3

BP70

34,4

45

-10,6

BP71

34,8

45

-10,2

BP72

35,3

45

-9,7

BP73

36,3

45

-8,7

BP74

37,1

45

-7,9

BP75

37,6

45

-7,4

BP76

39,8

45

-5,2

BP77

40,1

45

-4,9

BP78

40,8

45

-4,2

BP79

41,9

45

-3,1

BP80

43,5

45

-1,5

BP81

42,9

45

-2,1

BP82

42,4

45

-2,6

BP

BP83

41

45

-4

BP84

40,7

45

-4,3

BP85

40,9

45

-4,1

140075 12/03/2015

Betrouwbaarheidsinterval: ± 2 dB(A)

Naar geen van de beschouwde beoordelingsposities wordt een tonale bijdrage berekend en evenmin gemeten tijdens de nachtelijke ambulante metingen anno november 2011, een tonale correctie op het specifiek geluid van de nachtelijke bestaande installaties dient bijgevolg niet te worden toegepast. In geen van de omliggende beoordelingsposities worden de nachtelijke richtwaarden overschreden. Gezien de nachtelijke werking niet fundamenteel afwijkt t.o.v. de avondlijke werking (buiten de mogelijke verschillen in geluidemissie van verluchtingsinstallaties, o.w.v. de verschillen in omgevingstemperatuur avond/nacht), kunnen we stellen dat er ook wordt voldaan aan de avondlijke richtwaarden. Gezien de dagnorm 5 dB(A) hoger ligt, de geluidemissie vanuit Janssen niet zo sterk wijzigt tussen de dag-, avond- en nachtperiode en de totale specifieke geluidimmissie (bestaand + nieuw) tijdens de dagperiode al voldoet aan de dagnorm van 50 dB(A), kunnen we stellen dat er voor de deelbijdrage van enkel de bestaande inrichtingen ook wordt voldaan aan de dag-norm van 50 dB(A).

5.4.4.2 Huidig berekend specifiek geluid – nieuwe installaties Het berekend nachtelijk specifiek geluid van alle nieuwe installaties en de toetsing aan de grenswaarden is opgenomen in onderstaande tabel.


27/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Tabel 5.15 Toetsing berekend specifiek geluid “nieuw-nachtperiode” LAsp Nieuw*

GW

Toetsing

Nacht

Nacht

nacht

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP5

37,3

40

-2,7

BP6

37,5

42

-4,5

BP7

38,6

42

-3,4

BP8

38,2

41

-2,8

BP9

39,7

40

-0,3

BP10

40,5

42

-1,5

BP11

40,4

42

-1,6

BP12

40,1

41

-0,9

BP13

39,9

41

-1,1

BP58

41,2

43

-1,8

BP14

40,7

44

-3,3

BP15

39,7

40

-0,3

BP16

39,4

40

-0,6

BP17

38,7

40

-1,3

BP18

38,8

40

-1,2

BP19

37,6

40

-2,4

BP20

36,8

40

-3,2

BP21

36,3

40

-3,7

BP22

37,8

40

-2,2

BP23

36,7

40

-3,3

BP24

38,9

40

-1,1

BP25

37,7

40

-2,3

BP26

38,3

40

-1,7

BP27

38,8

40

-1,2

BP28

39,2

40

-0,8

BP29

39,4

40

-0,6

BP30

39,6

40

-0,4

BP

BP31

40

40

0

BP32

32,9

40

-7,1

BP33

31,5

40

-8,5

BP34

32,1

40

-7,9

BP35

32,5

40

-7,5

BP36

33,2

40

-6,8

BP37

35,4

40

-4,6

BP38

35,9

40

-4,1

BP39

37,9

40

-2,1

BP40

37,3

40

-2,7

BP41

37,3

40

-2,7

BP42

36,8

40

-3,2

BP43

37,1

40

-2,9

BP44

35

40

-5


28/70

SGS Belgium NV


LAsp Nieuw*

GW

Toetsing

Nacht

Nacht

nacht

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP45

36,6

40

-3,4

BP46

36,8

40

-3,2

BP47

38,4

40

-1,6

BP48

39,7

40

-0,3

BP49

39,4

41

-1,6

BP50

40,1

41

-0,9

BP

BP51

40,2

42

-1,8

BP4

41,6

40

1,6

BP52

40,7

40

0,7

BP53

40,9

40

0,9

BP54

41,7

40

1,7

BP55

40,3

40

0,3

BP56

40,8

40

0,8

BP57

42,1

43

-0,9

BP70

35,3

41

-5,7

BP71

36,3

41

-4,7

BP72

36,6

41

-4,4

BP73

37,4

41

-3,6

BP74

37,2

41

-3,8

BP75

38

41

-3

BP76

40

42

-2

BP77

40,4

42

-1,6

BP78

43,2

43

0,2

BP79

42,3

43

-0,7

BP80

40,9

43

-2,1

BP81

40,5

42

-1,5

BP82

40,4

42

-1,6

BP83

38,7

42

-3,3

BP84

38,6

42

-3,4

BP85

38,9

42

-3,1

140075 12/03/2015


Naar geen van de beschouwde beoordelingsposities wordt een tonale bijdrage berekend en evenmin gemeten tijdens de nachtelijke ambulante metingen anno november 2011, een tonale correctie op het specifiek geluid van de nachtelijke nieuwe installaties dient bijgevolg niet te worden toegepast. In de meeste van de omliggende beoordelingsposities worden de nachtelijke grenswaarden niet overschreden. In een beperkte zone ten westnoordwesten van de site (t.h.v. het midden tot noorden Kempenlaan, BP4 en P52 tot BP56) worden er beperkte overschrijdingen bepaald, met maximaal 1.7 dB(A) naar BP54. In een kleine zone ten zuiden van de site (BP28 tot BP31) wordt de nachtelijke grenswaarde sterk benaderd. Gezien de nachtelijke werking niet fundamenteel afwijkt t.o.v. de avondlijke werking (buiten de mogelijke verschillen in geluidemissie van verluchtingsinstallaties, o.w.v. de verschillen in


29/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

omgevingstemperatuur avond/nacht) en de minder strenge avondnormen (o.w.v. het hogere avondlijke oorspronkelijke omgevingsgeluid, zie Tabel 5.2) wordt er in de huidige referentiesituatie voldaan aan de avondlijke grenswaarden. Het berekend specifiek geluid van alle nieuwe installaties tijdens de dagperiode en de toetsing aan de grenswaarden voor de dagperiode is opgenomen in onderstaande tabel. Tabel 5.16 Toetsing berekend specifiek geluid “nieuw-dagperiode” LAsp Nieuw*

GW

Toetsing

Dag

Dag

Dag

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP5

38,4

50

-11,6

BP6

38,7

50

-11,3

BP7

39,9

49

-9,1

BP8

39,6

49

-9,4

BP

BP9

40,9

48

-7,1

BP10

41,7

48

-6,3

BP11

42

47

-5

BP12

42,3

47

-4,7

BP13

41,6

46

-4,4

BP58

42,8

46

-3,2

BP14

43,7

46

-2,3

BP15

43,1

46

-2,9

BP16

42,4

46

-3,6

BP17

41,3

46

-4,7

BP18

41,2

46

-4,8

BP19

39,9

46

-6,1

BP20

39,2

45

-5,8

BP21

38,7

45

-6,3

BP22

42,2

45

-2,8

BP23

40,8

45

-4,2

BP24

44,8

45

-0,2

BP25

44,4

45

-0,6

BP26

45,1

45

0,1

BP27

45,3

45

0,3

BP28

45,1

45

0,1

BP29

42,4

45

-2,6

BP30

42,8

45

-2,2

BP31

43,2

45

-1,8

BP32

36,1

45

-8,9

BP33

35,2

45

-9,8

BP34

35,9

45

-9,1

BP35

35,9

45

-9,1

BP36

36,5

45

-8,5

BP37

38,3

45

-6,7

BP38

38,9

45

-6,1


30/70

SGS Belgium NV


LAsp Nieuw*

GW

Toetsing

Dag

Dag

Dag

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP39

41,3

45

-3,7

BP40

40,8

45

-4,2

BP41

40,5

45

-4,5

BP42

40

46

-6

BP43

39,9

46

-6,1

BP44

37,3

46

-8,7

BP45

39,2

46

-6,8

BP46

39,4

46

-6,6

BP47

41,6

46

-4,4

BP48

42,8

46

-3,2

BP49

42,4

46

-3,6

BP50

43

47

-4

BP51

43,1

47

-3,9

BP

BP4

45,2

47

-1,8

BP52

44

48

-4

BP53

44

48

-4

BP54

44,6

49

-4,4

BP55

42,9

49

-6,1

BP56

43

50

-7

BP57

44,1

50

-5,9

BP70

36,9

50

-13,1

BP71

38,3

50

-11,7

BP72

38,6

50

-11,4

BP73

39,1

50

-10,9

BP74

39

50

-11

BP75

39,4

50

-10,6

BP76

40,9

50

-9,1

BP77

41,1

50

-8,9

BP78

43,9

50

-6,1

BP79

43,7

50

-6,3

BP80

42,6

50

-7,4

BP81

42,7

50

-7,3

BP82

42,5

50

-7,5

BP83

41,2

50

-8,8

BP84

41,3

50

-8,7

BP85

42

50

-8

140075 12/03/2015


In de meeste van de omliggende beoordelingsposities worden de dag-grenswaarden niet overschreden. In een zeer beperkte zone ten zuidzuidoosten van de site (P26 tot BP28) worden er beperkte overschrijdingen bepaald, met maximaal 0,3 dB(A) naar BP27.


31/70

SGS Belgium NV


140075


5.5

12/03/2015

EMISSIES EN IMMISSIES IN DE TOEKOMSTIGE SITUATIE

5.5.1

Boorfase

De geplande posities en geluidemissies van de relevante geplande geluidbronnen in de boorfase werden aangereikt door een boorfirma, aangevuld met geluidemissiemetingen uitgevoerd door SGS t.h.v. een diepboring te München. De impact door het toevoegen van de tijdelijke nieuwe geluidbronnen op immissieniveau zal worden bepaald m.b.v. het eerder opgebouwd akoestisch model.

5.5.1.1 Geluidemissies diepboring Van de volgende, vermoedelijk meest relevante, impulsachtige geluidbronnen tijdens de boorfase werden de maximale geluidemissies (LwAmax) bepaald o.b.v. de gemeten maximale LAeq,1sec-niveaus tijdens de impuls. Tabel 5.17 Gemeten maximale geluidemissies impuls-bronnen Bronnr

Bronomschrijving

LwAmax

Bronhoogte

dB(A)

m/mv

S-Impuls-1

"kling" = impuls van metaal op metaal t.h.v. haak of bij connectie van 2 casingbuizen (vergelijkbaar met 2 boorbuizen)

106,1

8,5

S-Impuls-2

"klang" = impuls bij behandeling casingbuizen (vergelijkbaar met 2 boorbuizen) bij optrekken tot schuine stand met hulpkraan of bij loskoppelen van boorkop beneden

108,3

8,5

S-Impuls-3

"klong" = luidste impuls van stoten casingbuis tegen draagstructuur boorinstallatie/ stangenmagazijn (bij optrekken casing met kabel)

112,8

5

Betrouwbaarheidsinterval ± 1 dB(A)

S-Impuls-1 en -2 kunnen ook tijdens de nachtperiode optreden (bij een continue boring ca. 1 x per uur). S-Impuls-3 is enkel gelinkt aan het plaatsen van de casingbuizen. Deze activiteit kan, indien vereist, worden beperkt tot de dagen avondperiode. Bij het vullen van het boorstangen-magazijn tijdens de dagperiode kan S-Impuls-1 ook optreden (ca. 15x per uur). Het effectieve niveau van de impuls hangt echter sterk af van de werkwijze/aandacht van de boorarbeiders. Mits voldoende aandacht (niet onnodig metaal op metaal te laten botsen) zijn deze impulsen, zeker tijdens de nachtperiode, gevoelig in aantal en in niveau te beperken. Van de volgende, vermoedelijk meest relevante (semi)stabiele geluidbronnen tijdens de boorfase werden de equivalente geluidemissies (LwAeq) bepaald o.b.v. eigen gemeten spectra en de informatie van een elektro-hydraulische boorinstallatie DS20 Drillmec HH300 uit de akoestische voorstudie van GTA met titel “Schalltechnische Untersuchung zum Betrieb der Tiefbohranlage DS 20 HH300 im Projekt Geothermiebohrung Waldkraiburg Th 1 und Th 2” met referentie A260906/2.


32/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Tabel 5.18 Verkregen geluidemissies (semi)stabiele bronnen Bronnr

Bronomschrijving

LwAeq

Bronhoogte

S-Boor-1

HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 1

dB(A) 104,5

m/mv 4

S-Boor-2

HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 2

104,5

4

S-Boor-3

Semi-stabiele geluidemissie tijdens het met kracht neerlaten van de boorkop (gemeten tijdens de plaatsing van de casing, maar de geluidemissie is vergelijkbaar met deze tijdens het neerlaten van boorstangen)

92,9

9-19,5

S-Boor-4

Hydraulische leidingen van unit naar boorinstallatie (als LwA/m)

86,4

5,6

S-Boor-5

Gezamenlijke emissie van 2 spoelpompen

105,9

1,5

S-Boor-6

Gezamenlijke emissie van 3 schudzeven

95

4

S-Boor-7

Spoelventiel (standpipe Manifold)

88,5

8

S-Boor-8

Centrifuge-container (enkel in werking tijdens dagperiode)

90,5

3

S-Boor-9

Verluchting trafo-container

75

2

S-Boor-10

Gezamenlijke emissie van diverse leidingen en kleinere circulatiepompen

80

0,5

S-Boor-11

Gezamenlijke emissie van aandrijvingen roerwerken boorvloeistof

75

3

Betrouwbaarheidsinterval ± 1 dB(A)

5.5.1.2 Impulsachtige geluidimmissies diepboring - zonder milderende maatregelen Met de impulsachtige geluidemissies van de boorinstallatie, opgemeten tijdens het plaatsbezoek, en het opgebouwd akoestisch rekenmodel (met aanpassingen voor deze tijdelijke installaties) wordt in elk immissiepunt de geluidimmissie berekend volgens ISO 9613. De gemodelleerde locatie van de impulsachtige activiteiten van de boorfase op de site wordt getoond in Figuur 5.10. In onderstaande tabel wordt het berekend maximale niveau (als LAeq,1sec-niveau) van de 3 meest relevante impulsachtige activiteiten tijdens de boorfase getoond. Impuls-1 en -2 worden getoetst aan de nachtnorm, daar deze activiteiten ook tijdens de nacht kunnen plaats vinden. Impuls 3 wordt getoetst aan de dagnorm, daar deze impuls effectief is gelinkt aan het inbrengen van de casingbuizen, een activiteit die niet tijdens de nachtperiode dient plaatst te vinden. Tabel 5.19 Berekende maximale geluidimmissies impulsachtige bronnen – boorfase LAsp max

GW nacht

LAsp max

GW dag

Toetsing dag

Impuls 1

Impuls 2

Impuls 3

Impuls

Impuls 3

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

38,8

55

-18,4

-16,2

43,8

65

-21,2

37,9

40,2

55

-17,1

-14,8

44,6

65

-20,4

BP7

40,6

42,8

55

-14,4

-12,2

45,4

65

-19,6

BP8

36,9

39

55

-18,1

-16

45,7

65

-19,3

BP9

37,6

39,8

55

-17,4

-15,2

46,6

65

-18,4

BP10

38,5

40,7

55

-16,5

-14,3

47,4

65

-17,6

BP11

39,6

41,6

55

-15,4

-13,4

48,2

65

-16,8

BP12

44

46,4

55

-11

-8,6

49,6

65

-15,4

BP13

43,2

45,4

55

-11,8

-9,6

50,5

65

-14,5

BP58

44,6

46,4

55

-10,4

-8,6

52,4

65

-12,6

BP

Impuls 1

Impuls 2

Impuls

dB(A)

dB(A)

BP5

36,6

BP6


Toetsing nacht

33/70

SGS Belgium NV


140075


LAsp max

GW nacht

12/03/2015

LAsp max

GW dag

Toetsing dag

Impuls 1

Impuls 2

Impuls 3

Impuls

Impuls 3

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

56,2

55

-1,1

1,2

62

65

-3

47,3

49,5

55

-7,7

-5,5

50,1

65

-14,9

BP16

43,2

45,4

55

-11,8

-9,6

45,5

65

-19,5

BP17

38,5

40,6

55

-16,5

-14,4

44,3

65

-20,7

BP18

37,4

39,7

55

-17,6

-15,3

43,7

65

-21,3

BP19

36,6

38,9

55

-18,4

-16,1

42,6

65

-22,4

BP

Impuls 1

Impuls 2

Impuls

dB(A)

dB(A)

BP14

53,9

BP15

Toetsing nacht

BP20

36

38,3

55

-19

-16,7

43,8

65

-21,2

BP21

35,5

37,8

55

-19,5

-17,2

42,9

65

-22,1

BP22

44,3

46,4

55

-10,7

-8,6

51,5

65

-13,5

BP23

43,2

45,4

55

-11,8

-9,6

49,7

65

-15,3

BP24

42,3

44,5

55

-12,7

-10,5

43,8

65

-21,2

BP25

41,2

43,4

55

-13,8

-11,6

41,7

65

-23,3

BP26

43,4

45,7

55

-11,6

-9,3

45,1

65

-19,9

BP27

39,7

41,8

55

-15,3

-13,2

43

65

-22

BP28

44,4

46,3

55

-10,6

-8,7

46,4

65

-18,6

BP29

50,3

52,2

55

-4,7

-2,8

53,4

65

-11,6

BP30

48,7

50,4

55

-6,3

-4,6

52,7

65

-12,3

BP31

49,3

51

55

-5,7

-4

52,4

65

-12,6

BP32

33,7

35,9

55

-21,3

-19,1

41,3

65

-23,7

BP33

33,6

36,1

55

-21,4

-18,9

40,9

65

-24,1

BP34

34

36,2

55

-21

-18,8

41,5

65

-23,5

BP35

33

35,3

55

-22

-19,7

40,8

65

-24,2

BP36

33,1

35,5

55

-21,9

-19,5

38,5

65

-26,5

BP37

32

34,5

55

-23

-20,5

37,8

65

-27,2

BP38

31,1

33,6

55

-23,9

-21,4

38,1

65

-26,9

BP39

29

31,4

55

-26

-23,6

36,5

65

-28,5

BP40

34,8

37,4

55

-20,2

-17,6

42,1

65

-22,9

BP41

35,4

37,8

55

-19,6

-17,2

43

65

-22

BP42

33,9

36,4

55

-21,1

-18,6

41,2

65

-23,8

BP43

34,3

36,5

55

-20,7

-18,5

41,1

65

-23,9

BP44

29,3

31,7

55

-25,7

-23,3

35,6

65

-29,4

BP45

28,3

30,5

55

-26,7

-24,5

34,3

65

-30,7

BP46

28

29,9

55

-27

-25,1

34,1

65

-30,9

BP47

30,8

32,6

55

-24,2

-22,4

36,4

65

-28,6

BP48

32,2

34,3

55

-22,8

-20,7

37,7

65

-27,3

BP49

33,4

36,1

55

-21,6

-18,9

37,4

65

-27,6

BP50

33,3

36,3

55

-21,7

-18,7

39,1

65

-25,9

BP51

33,6

35,7

55

-21,4

-19,3

37,3

65

-27,7

BP4

36

38,6

55

-19

-16,4

42,4

65

-22,6

BP52

35,7

37,9

55

-19,3

-17,1

41,5

65

-23,5

BP53

35,5

37,6

55

-19,5

-17,4

42

65

-23

BP54

36

38,5

55

-19

-16,5

43

65

-22


34/70

SGS Belgium NV


140075


LAsp max

GW nacht

LAsp max

GW dag

Toetsing dag

Impuls 1

Impuls 2

Impuls 3

Impuls

Impuls 3

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

31,9

55

-25,1

-23,1

36,8

65

-28,2

30,6

32,2

55

-24,4

-22,8

33,3

65

-31,7

BP57

29,5

30,7

55

-25,5

-24,3

34,1

65

-30,9

BP70

38,4

40,6

55

-16,6

-14,4

44,8

65

-20,2

BP71

38,1

40

55

-16,9

-15

45,5

65

-19,5

BP72

35,1

37,3

55

-19,9

-17,7

43,6

65

-21,4

BP73

35,6

37,8

55

-19,4

-17,2

43,6

65

-21,4

BP74

36,4

38,4

55

-18,6

-16,6

43,9

65

-21,1

BP75

36,6

38,7

55

-18,4

-16,3

44

65

-21

BP76

32,6

34,8

55

-22,4

-20,2

36,9

65

-28,1

BP77

34,8

37,2

55

-20,2

-17,8

40

65

-25

BP78

32,2

33,9

55

-22,8

-21,1

38,4

65

-26,6

BP79

29,4

31,3

55

-25,6

-23,7

34,3

65

-30,7

BP80

29,3

31,6

55

-25,7

-23,4

34,9

65

-30,1

BP81

30,7

32,5

55

-24,3

-22,5

36

65

-29

BP82

31,8

33,7

55

-23,2

-21,3

37

65

-28

BP83

29,6

31,3

55

-25,4

-23,7

33,5

65

-31,5

BP84

30,9

32,8

55

-24,1

-22,2

35,2

65

-29,8

BP85

32,3

34,5

55

-22,7

-20,5

37

65

-28

BP

Impuls 1

Impuls 2

Impuls

dB(A)

dB(A)

BP55

29,9

BP56

Toetsing nacht

12/03/2015

Tijdens de dagperiode geeft de luidste impuls (S-impuls-3, dewelke niet tijdens de nachtperiode dient op te treden) geen overschrijding van de dag-grenswaarde voor impulsachtige geluiden. De luidste impuls tijdens de nachtperiode (S-Impuls-2) kan een beperkte overschrijding geven naar BP14, met 1.2 dB(A) van de nacht-grenswaarde van 55 dB(A) voor impulsachtige geluiden. BP14 is de noordelijke bewoning t.h.v. de kruising Hazepad-Populierkens, welke momenteel het minst wordt afgeschermd door de huidige bebouwing op de site zelf (zie Figuur 5.3).

5.5.1.3 (Semi)stabiele geluidimmissies diepboring – zonder milderende maatregelen Met de (semi)stabiele geluidemissies van de boorinstallatie (met spectrum opgemeten tijdens het plaatsbezoek en de globale emissie aangereikt door een boorfirma) en het opgebouwd akoestisch rekenmodel (met aanpassingen voor deze tijdelijke installaties) wordt in elk immissiepunt de geluidimmissie berekend volgens ISO 9613. De gemodelleerde locatie van de mogelijk nachtelijk werkende (semi)stabiele bronnen van de boorfase op de site wordt getoond Figuur 5.10.


35/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Tabel 5.20 Toetsing berekend specifiek geluid boorfase (zonder milderende maatregelen) tijdens de nachtperiode LAsp boorfase* BP

GW

Toetsing

nacht

nacht

nacht

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP5

40,6

40

0,6

BP6

41,3

42

-0,7

BP7

41,9

42

-0,1

BP8

42,4

41

1,4

BP9

43

40

3

BP10

43,7

42

1,7

BP11

45,1

42

3,1

BP12

46,1

41

5,1

BP13

46,7

41

5,7

BP58

47,7

43

4,7

BP14

54,6

44

10,6

BP15

50,2

40

10,2

BP16

46,7

40

6,7

BP17

44,8

40

4,8

BP18

43,2

40

3,2

BP19

41,2

40

1,2

BP20

40,8

40

0,8

BP21

40,5

40

0,5

BP22

44,3

40

4,3

BP23

42,8

40

2,8

BP24

43,6

40

3,6

BP25

41,6

40

1,6

BP26

44,4

40

4,4

BP27

43,8

40

3,8

BP28

46,2

40

6,2

BP29

48,4

40

8,4

BP30

51,2

40

11,2

BP31

47,4

40

7,4

BP32

35,6

40

-4,4

BP33

35,7

40

-4,3

BP34

36,3

40

-3,7

BP35

36,3

40

-3,7

BP36

33,9

40

-6,1

BP37

35,6

40

-4,4

BP38

34

40

-6

BP39

29,8

40

-10,2

BP40

38,6

40

-1,4

BP41

40,8

40

0,8

BP42

40,9

40

0,9


36/70

SGS Belgium NV


LAsp boorfase*

GW

Toetsing

nacht

nacht

nacht

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP43

40,9

40

0,9

BP44

34,1

40

-5,9

BP45

33,7

40

-6,3

BP46

32,3

40

-7,7

BP47

32,9

40

-7,1

BP48

34,3

40

-5,7

BP49

35,2

41

-5,8

BP50

35,4

41

-5,6

BP51

34,7

42

-7,3

BP4

37,9

40

-2,1

BP52

37,7

40

-2,3

BP53

37,8

40

-2,2

BP54

39,4

40

-0,6

BP55

37,2

40

-2,8

BP56

33,2

40

-6,8

BP57

33,4

43

-9,6

BP70

40,9

41

-0,1

BP71

41,5

41

0,5

BP72

40,8

41

-0,2

BP73

41,2

41

0,2

BP74

41,7

41

0,7

BP75

38,2

41

-2,8

BP76

38,2

42

-3,8

BP77

38

42

-4

BP78

39,5

43

-3,5

BP79

33,2

43

-9,8

BP80

32

43

-11

BP81

33,6

42

-8,4

BP82

34,1

42

-7,9

BP83

32

42

-10

BP84

32,3

42

-9,7

BP85

36,8

42

-5,2

BP

140075 12/03/2015


Enkel het specifieke geluid van de boorinstallatie beschouwend (zonder scherm of andere milderende maatregelen), worden er in 32 van de 70 beoordelingsposities overschrijdingen van de nachtelijke Vlarem-grenswaarden bepaald. De meest relevante overschrijdingen worden er bepaald naar het noorden, richting Hazepad/Populierkens (BP14) en het zuiden richting Kardinaal Cardijnlaan (BP30). In onderstaande bronlijst wordt getoond welke deelbronnen van de boorinstallatie als meest relevant op immissieniveau naar BP14 en BP30 zijn te beoordelen.


37/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Tabel 5.21 Bronlijst berekend specifiek geluid boorfase nachtperiode naar BP14 en BP30 LAsp boorfase nacht BP14

LAsp boorfase nacht

Per bron

Cumulatief

dB(A)

dB(A)

BP30

Per bron

Cumulatief

dB(A)

dB(A)

S-Boor-1

49.3

54.6

S-Boor-5

46.9

51.2

S-Boor-5

49.0

53.1

S-Boor-2

46.7

49.2

S-Boor-2

48.5

51.0

S-Boor-1

43.6

45.6

S-Boor-6

44.0

47.3

S-Boor-4

38.5

41.3

S-Boor-3

41.1

44.6

S-Boor-3

36.4

38.0

S-Boor-4

40.7

42.0

S-Boor-6

29.9

32.8

S-Boor-7

35.0

36.3

S-Boor-7

29.5

29.6

S-Boor-10

28.9

30.2

S-Boor-10

12.9

14.5

S-Boor-11

24.1

24.2

S-Boor-11

9.2

9.6

S-Boor-9

8.0

8.0

S-Boor-9

-1.0

-0.7

Voornamelijk S-Boor-1 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 1), S-Boor-2 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 2) en S-Boor-5 (Gezamenlijke emissie van 2 spoelpompen) zijn als meest relevante deelbronnen te beschouwen. Door het tijdelijk karakter van de boorfase wordt onderstaand ter informatie ook de tijdelijke impact op het totale huidige specifieke geluid bepaald. Tabel 5.22 Toetsing berekend totaal specifiek geluid nachtperiode incl. boorfase (zonder mildering) LAsp huidig totaal nacht BP

RW

Impact boorinstallatie op

Zonder boorinstallatie

Met boorinstallatie

Nacht

LAsp Nacht totaal

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP5

40,8

43,7

45

2,9

BP6

41,3

44,3

45

3

BP7

40

44,1

45

4,1

BP8

40,6

44,6

45

4

BP9

42,1

45,6

45

3,5

BP10

43,4

46,5

45

3,1

BP11

43,3

47,3

45

4

BP12

42,8

47,8

45

5

BP13

42,3

48,1

45

5,8

BP58

43,4

49

45

5,6

BP14

43

54,9

45

11,9

BP15

41,5

50,7

45

9,2

BP16

41

47,7

45

6,7

BP17

40,5

46,2

45

5,7

BP18

40,9

45,2

45

4,3

BP19

38,9

43,2

45

4,3

BP20

38,5

42,8

45

4,3

BP21

38,1

42,5

45

4,4


38/70

SGS Belgium NV


140075


LAsp huidig totaal nacht

12/03/2015

RW



Met boorinstallatie

Nacht

LAsp Nacht totaal

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP22

39,9

45,6

45

5,7

BP23

38,8

44,3

45

5,5

BP24

40,8

45,4

45

4,6

BP25

40,2

44

45

3,8

BP26

41,2

46,1

45

4,9

BP27

42

46

45

4

BP28

43,1

48

45

4,9

BP29

43,6

49,7

45

6,1

BP30

44

52

45

8

BP31

44,2

49,1

45

4,9

BP32

38

40

45

2

BP33

39,5

41,1

45

1,6

BP34

39,8

41,4

45

1,6

BP35

40,2

41,7

45

1,5

BP36

39,9

40,8

45

0,9

BP37

40,9

42

45

1,1

BP38

41,5

42,2

45

0,7

BP39

43,2

43,4

45

0,2

BP40

43,7

44,9

45

1,2

BP41

44

45,7

45

1,7

BP42

44,3

45,9

45

1,6

BP43

44,9

46,4

45

1,5

BP44

42,2

42,8

45

0,6

BP45

42,3

42,8

45

0,5

BP46

42

42,4

45

0,4

BP47

42

42,5

45

0,5

BP48

43,1

43,6

45

0,5

BP49

43,7

44,3

45

0,6

BP50

44,5

45

45

0,5

BP51

44,4

44,8

45

0,4

BP4

45,9

46,5

45

0,6

BP52

44,3

45,1

45

0,8

BP53

44,5

45,3

45

0,8

BP54

45,3

46,3

45

1

BP55

44,4

45,1

45

0,7

BP56

45

45,3

45

0,3

BP57

45,7

45,9

45

0,2

BP70

37,9

42,7

45

4,8

BP71

38,7

43,3

45

4,6

BP72

39

43

45

4

BP73

39,9

43,6

45

3,7

BP74

40,2

44

45

3,8

BP


39/70

SGS Belgium NV


140075


LAsp huidig totaal nacht

12/03/2015

RW



Met boorinstallatie

Nacht

LAsp Nacht totaal

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP75

40,8

42,7

45

1,9

BP76

42,9

44,2

45

1,3

BP77

43,2

44,4

45

1,2

BP78

45,2

46,2

45

1

BP79

45,1

45,3

45

0,2

BP80

45,4

45,6

45

0,2

BP81

44,9

45,2

45

0,3

BP82

44,5

44,9

45

0,4

BP83

43

43,3

45

0,3

BP84

42,8

43,2

45

0,4

BP85

43

43,9

45

0,9

BP

Het totaal specifieke geluid van de boorinstallatie + de huidige nachtelijke installaties van JPh beschouwend, worden er in 33 van de 70 beoordelingsposities overschrijdingen van de nachtelijke Vlarem-richtwaarde van 45 dB(A) bepaald. Voornamelijk de stijgingen van het totaal specifiek geluid naar het noorden t.h.v. BP14 (+ 11,9 dB(A)) en naar het zuiden t.h.v. BP30 (+ 8 dB(A)) zijn als zeer relevant te beschouwen. Ook op spectraal tertsbandniveau worden er naar diverse BP’s relevante verhogingen bepaald bij 50 en 400 Hz. Of deze effectief op immissieniveau als tonaal worden ervaren, hangt echter ook af van het omgevingsgeluid. In onderstaande tabel wordt de stijging op het gemeten omgevingsgeluid in de vaste meetposities bepaald. Tabel 5.23 Berekende stijging omgevingsgeluid door boorfase (zonder mildering) nachtperiode LAsp nacht MP

Huidig LA95,1h-niveau

Toekomstig

Stijging

boorinstallatie

Nacht 11/2011

LA95,1h-niveau nacht

∆LAX,T

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

MP1

47,3

45

49,3

4,3

MP2

47,3

42

48,4

6,4

MP3

36,7

41

42,4

1,4

MP4

36,4

45

45,6

0,6

MP5

33,3

44

44,4

0,4

De meetwaarde in MP5 is deze van 2008 i.p.v. 2011 (wegens lokale wegenwerken anno 2011)

5.5.1.4 Impact boorfase – toetsing aan het significantiekader De geluidsimpact van de boorfase wordt getoetst aan volgend significantiekader (dit significantiekader is opgenomen in het richtlijnenboek voor geluid en trillingen – februari 2011). Hierbij wordt een evaluatie gemaakt van het specifiek geluid t.o.v. de Vlarem normen (richt- en grenswaarden) en dit gezamenlijk met de mogelijke impact op het omgevingsgeluid.


40/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Tabel 5.24 Significantiekader geluid Eindscore na correctie

Invloed op omgeving

Voldoet aan het Vlarem? Lna-Lvoor*

Tussenscore

∆LAX,T

(Effectscore)

Nieuw / Verandering / Hervergunning Nieuw LAsp≤GW LAsp>GW

Bestaand / Hervergunning Bestaand LAsp≤RW

RW
LAsp>RW+10

∆LAX,T>+6

-3

-1

-3

-1

-2

-3

+3<∆LAX,T≤+6

-2

-1

-3

-1

-2

-3

+1<∆LAX,T≤+3

-1

-1

-3

-1

-1

-3

-1≤∆LAX,T≤+1

0

0

-1/-2 **

0

-1

-3

-3≤∆LAX,T<-1

+1

+1

-

+1

+1

-

-6≤∆LAX,T<-3

+2

+2

-

+2

+2

-

∆LAX,T<-6

+3

+3

-

+3

+3

-

∆LAX,T : verschil in omgevingsgeluid in dB(A) voor en nadat een project zal zijn uitgevoerd Met T = duur in seconden Met X: • “N” parameter van statistische analyse (LAN,T), in Vlarem wordt N = 95 gebruikt ter toetsing aan de milieukwaliteitsnorm, ofwel “eq” voor het equivalente geluidsdrukniveau (LAeq,T), van het omgevingsgeluid. GW : grenswaarde volgens het beslissingsschema 4.6.6.1 van Vlarem II RW : richtwaarde LAsp : specifiek geluid *bij hervergunning dient Lvoor gebruikt te worden alsof het bestaande bedrijf er niet was. Bij een hervergunning van een inrichting met een mix van bestaande & nieuwe bronnen is het oorspronkelijk omgevingsgeluid voor de nieuwe bronnen, het omgevingsgeluid met de bestaande bronnen van de inrichting in werking. ** de keuze -1 ofwel -2 is afhankelijk van de grootte van de overschrijding van de GW (al dan niet binnen het betrouwbaarheidsinterval van de berekende specifieke immissie). Voor niet Vlarem punten wordt enkel de tussenscore gebruikt en geen eindscore. De parameter mag door de deskundige gekozen en gemotiveerd worden

De uiteindelijke negatieve scores worden als volgt gekoppeld aan milderende maatregelen. Tabel 5.25 Koppeling significantie aan milderende maatregelen -1 (matig significant negatief)

Onderzoek naar milderende maatregelen is minder dwingend, maar indien de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden aangeven dat er zich een probleem kan stellen dan dient de deskundige over te gaan tot voorstellen van milderende maatregelen. Bij het ontbreken ervan dient dit gemotiveerd te worden.

-2 (significant negatief)

Er dient noodzakelijkerwijs gezocht te worden naar milderende maatregelen, eventueel te koppelen aan de langere termijn. Bij het ontbreken ervan dient dit gemotiveerd te worden.

-3 (zeer significant negatief)

Er dient noodzakelijkerwijs gezocht te worden naar milderende maatregelen te koppelen aan de korte termijn. Bij het ontbreken ervan dient dit gemotiveerd te worden.

De scores 0, +1, +2 en +3 krijgen respectievelijk de beoordeling verwaarloosbaar, positief, zeer positief en uitgesproken positief.


41/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Volgens bovenstaand significantiekader: • Is de impulsachtige impact van S-Impuls-2 naar BP14 als zeer significant negatief te beoordelen, gezien er niet voldaan wordt aan de nachtelijke grenswaarde voor impulsachtig geluid. •

Is de stabiele nachtelijke geluidimmissie van de boorfase eveneens als zeer significant negatief te beoordelen gezien er niet wordt voldaan aan de nachtelijke Vlarem-grenswaarden in 32 van de 70 beoordelingsposities en de impact (verwachte stijging van het omgevingsgeluid) te hoog is naar MP1 (richting noorden t.h.v. kruising Hazepad/Populierkens) en naar MP2 (richting zuiden t.h.v. Kardinaal Cardijnlaan).

•

Er dient noodzakelijkerwijs gezocht te worden naar milderende maatregelen te koppelen aan de korte termijn (zie hoofdstuk 5.6).

5.5.2

Geluidemissies en immissies in de exploitatiefase – Optie 1 – met elektriciteitsproductie

5.5.2.1 Geluidemissies exploitatiefase (“optie 1 met 120°C en elektriciteitsproductie”) Volgende geluidbronnen zijn vermoedelijk het meest relevant naar omgeving en worden in deze MER mee beschouwd: De 4 aanzuigvlakken van de geplande ACC (Air Cooled Condensor), met een globaal LwA van 87,5 dB(A) en gemiddelde bronhoogte van 9m. •

Het afblaasvlak op de top van de bardage rond de geplande ACC, met globaal LwA van 88,8 dB(A) en bronhoogte van 21,4m.

De circulatiepompen, ORC, warmtewisselaar, … worden allen binnen in een nog te plaatsen gebouw geplaatst. Hiervoor dient in latere ontwerpfase ook de nodige aandacht te worden besteed, wat betreft de demping en locatie van verluchtingsroosters, poorten, geveluitstraling,…. Deze deelbronnen worden, in huidige fase, echter als minder kritisch beoordeeld, en momenteel nog niet in detail bestudeerd. Het toekomstig LwA van deze deelbronnen zal gezamenlijk dienen te worden beperkt tot ca. 75 dB(A). Het globale A-gewogen LwA en de spectrale geluidemissies (zie Tabel 5.35) zijn gebaseerd op eigen metingen aan een aerocondensor met 3 grote axiaalventilatoren en een standaard bardage/windscherm (dus niet-akoestisch absorberende) aan de zijkanten van de koelribben. Het nominaal thermisch vermogen van deze installatie bedroeg 42 MW th en is bijgevolg zeer representatief voor de geplande aerocondensoren in Optie 1 (120°C met geothermische elektriciteitsproductie). De geplande locatie van de bronnen op locatie 1 (met ACC bovenop het geplande gebouw) is opgenomen in Figuur 5.6 Qua dimensies van het gebouw van het geothermieproject wordt momenteel uitgegaan van een gebouwhoogtre cfr. gebouw 195 (dus 6.3m hoog) en de lengte en breedte gelijk aan de ACC (dus 42.5 x 16.5m).

5.5.2.2 Geluidimmissies exploitatiefase (“Optie 1 met 120°C en elektriciteitsproductie”) Met de geluidemissies van deze ACC en het opgebouwd akoestisch rekenmodel (met aanpassingen voor deze installaties) wordt in elk immissiepunt de geluidimmissie berekend volgens ISO 9613.


42/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Het specifieke geluid van de reeds vergunde nieuwe inrichtingen + de geplande installaties in exploitatiefase zal getoetst worden aan de grenswaarden. Dit zijn de richtwaarden voor nieuwe installaties (installaties vergund na 1993). Tabel 5.26 Toetsing toekomstig specifiek geluid “Nacht nieuw + ACC” Stijging

GW

Toetsing LAsp

Huidig

LAsp Nieuw nacht Met ACC

LAsp Nieuw nacht

Nacht

Nieuw nacht + ACC

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP5

37,3

37,6

0,3

40

-2,4

BP6

37,5

37,7

0,2

42

-4,3

BP7

38,6

38,8

0,2

42

-3,2

BP8

38,2

38,5

0,3

41

-2,5

BP9

39,7

39,9

0,2

40

-0,1

BP10

40,5

40,7

0,2

42

-1,3

BP11

40,4

40,6

0,2

42

-1,4

BP12

40,1

40,4

0,3

41

-0,6

BP13

39,9

40,4

0,5

41

-0,6

BP58

41,2

41,6

0,4

43

-1,4

BP14

40,7

41,6

0,9

44

-2,4

BP15

39,7

40

0,3

40

0

BP16

39,4

39,6

0,2

40

-0,4

BP17

38,7

38,9

0,2

40

-1,1

BP18

38,8

39

0,2

40

-1

BP19

37,6

37,7

0,1

40

-2,3

BP20

36,8

37

0,2

40

-3

BP21

36,3

36,5

0,2

40

-3,5

BP22

37,8

38,1

0,3

40

-1,9

BP23

36,7

37,2

0,5

40

-2,8

BP24

38,9

39,3

0,4

40

-0,7

BP25

37,7

38,2

0,5

40

-1,8

BP26

38,3

39

0,7

40

-1

BP27

38,8

39,3

0,5

40

-0,7

BP28

39,2

39,9

0,7

40

-0,1

BP29

39,4

40,4

1

40

0,4

BP30

39,6

40,5

0,9

40

0,5

BP31

40

40,7

0,7

40

0,7

BP32

32,9

33

0,1

40

-7

BP33

31,5

31,8

0,3

40

-8,2

BP34

32,1

32,3

0,2

40

-7,7

BP35

32,5

32,7

0,2

40

-7,3

BP36

33,2

33,3

0,1

40

-6,7

BP37

35,4

35,4

0

40

-4,6

BP38

35,9

35,9

0

40

-4,1

BP39

37,9

37,9

0

40

-2,1

BP40

37,3

37,4

0,1

40

-2,6

BP41

37,3

37,3

0

40

-2,7

BP


43/70

SGS Belgium NV


140075


LAsp Nieuw nacht

12/03/2015

Stijging

GW

Toetsing LAsp

Huidig

Met ACC

LAsp Nieuw nacht

Nacht

Nieuw nacht + ACC

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

BP42

36,8

36,9

0,1

40

-3,1

BP43

37,1

37,2

0,1

40

-2,8

BP

BP44

35

35

0

40

-5

BP45

36,6

36,6

0

40

-3,4

BP46

36,8

36,8

0

40

-3,2

BP47

38,4

38,4

0

40

-1,6

BP48

39,7

39,7

0

40

-0,3

BP49

39,4

39,5

0,1

41

-1,5

BP50

40,1

40,2

0,1

41

-0,8

BP51

40,2

40,2

0

42

-1,8

BP4

41,6

41,7

0,1

40

1,7

BP52

40,7

40,8

0,1

40

0,8

BP53

40,9

40,9

0

40

0,9

BP54

41,7

41,7

0

40

1,7

BP55

40,3

40,3

0

40

0,3

BP56

40,8

40,8

0

40

0,8

BP57

42,1

42,1

0

43

-0,9

BP70

35,3

35,4

0,1

41

-5,6

BP71

36,3

36,5

0,2

41

-4,5

BP72

36,6

36,8

0,2

41

-4,2

BP73

37,4

37,5

0,1

41

-3,5

BP74

37,2

37,4

0,2

41

-3,6

BP75

38

38,1

0,1

41

-2,9

BP76

40

40

0

42

-2

BP77

40,4

40,4

0

42

-1,6

BP78

43,2

43,2

0

43

0,2

BP79

42,3

42,3

0

43

-0,7

BP80

40,9

40,9

0

43

-2,1

BP81

40,5

40,5

0

42

-1,5

BP82

40,4

40,4

0

42

-1,6

BP83

38,7

38,7

0

42

-3,3

BP84

38,6

38,6

0

42

-3,4

BP85

38,9

39

0,1

42

-3

Naar de zuidelijke bewoningen t.h.v. de Kardinaal Cardijnlaan, het Vossenpad en het Spechtenpad te Vosselaar (BP29 tot BP31) zijn er o.w.v. de bijkomende impact van de geplande bronnen in exploitatiefase (de ACC) stijgingen tot 1 dB(A), waardoor er nu wel een lichte overschrijding (tot + 0,7 dB(A)) van de daar geldende grenswaarde kan optreden. De berekende overschrijdingen t.h.v. de Kempenlaan (BP4 en BP52) zijn voornamelijk te wijten aan enkele huidige “nieuwe” bronnen en beduidend minder aan het gepland project. BP31 is als meest relevante beoordelingspositie voor de geplande exploitatie te beschouwen (met ACC op locatie 1). In onderstaande tabel wordt er een verkorte bronlijst naar BP31 getoond, met aanduiding van de bijdrage van de 2 geplande geluidbronnen van de ACC op locatie 1. S-ACC-1 is


44/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

met een specifieke bijdrage van 30.5 dB(A) naar BP31 de belangrijkste nachtelijk werkende “nieuwe” de bron. S-ACC-2 is met een specifieke bijdrage van 28.0 dB(A) naar BP31 de 2 belangrijkste nachtelijk werkende “nieuwe” bron. Tabel 5.27 Bronlijst toekomstig specifiek geluid “nacht nieuw + ACC” naar BP31 LAsp Nieuw nacht met ACC op locatie 1 BP31

Per bron

Cumulatief

dB(A)

dB(A)

S-ACC-1

30.5

40.7

S-ACC-2

28.0

40.3

S_144_15_16

27.8

40.0

S_141_29

26.3

39.7

S_144_7

26.2

39.5

S_PJRCNEW_61

25.6

39.3

S_PJRCNEW_58

25.6

39.1

S_PJRCNEW_65

25.4

38.9

S_PJRCNEW_66

25.4

38.7

S_PJRCNEW_64

25.4

38.5

S_PJRCNEW_63

25.4

38.3

S_PJRCNEW_34

25.4

38.1

S_146_14

25.1

37.8

S_141_28

24.8

37.6

S_310_1

24.6

37.4

S_PJRCNEW_56

24.2

37.1

S_144_6

24.2

36.9

S-701-7

24.0

36.7

S_144_21_Type_B

23.8

36.4

S_PJRCNEW_55

23.6

36.2

S_146_28

23.6

35.9

S_PJRCNEW_50

23.3

35.7

S_146_16

22.3

35.4

S_143_5

21.6

35.2

S_140_12

21.5

35.0

som overige

34.8

In Optie 1 is de ACC de meest relevante geplande “nieuwe” bron, maar zullen de huidige “bestaande” koeltorens (KT) voor de absorptiekoeling ook meer in werking treden. De stijging van de “bestaande” specifieke bijdrage van nachtelijk werkende extra koeltoren voor de absorptiekoeling (huidige bestaande koeltoren 4 die ook ’s nachts in werking zal treden voor zowel optie 1 als optie 2) en de toetsing aan de richtwaarden voor bestaande installaties, wordt besproken in volgend hoofdstuk 5.5.3. De impact van nachtelijk werkende extra koeltoren(s) op het omgevingsgeluid wordt bepaald in onderstaande tabel. Hierbij wordt de stijging op het gemeten omgevingsgeluid in de vaste meetposities bepaald. Tijdens de nachtelijke omgevingsmetingen in november 2011 was enkel koeltoren 1 (de meest westelijke van 4) in werking. De verwachte stijging door de nachtelijke bijdrage van KT2 tot KT4 wordt dus begroot.


45/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Tabel 5.28 Berekende stijging nachtelijk omgevingsgeluid door maximale werking bestaande koeltorens absorptiekoeling gebouw 195 LAsp nacht


Toekomstig

Stijging

KT2 tot KT4

Nacht 11/2011


∆LAX,T

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

MP1

31,8

45

45,2

0,2

MP2

36,2

42

43,0

1,0

MP3

20,5

41

41,0

0,0

MP4

21

45

45,0

0,0

MP5

16,9

44

44,0

0,0

MP


In onderstaande tabel wordt de stijging op het gemeten omgevingsgeluid door de bijkomende impact van de ACC in dezelfde vaste meetposities bepaald. Tabel 5.29 Berekende stijging nachtelijk omgevingsgeluid door bijdrage ACC MP

LAsp


Toekomstig

Stijging

ACC

Nacht 11/2011


∆LAX,T

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

MP1

29,3

45

45,1

0,1

MP2

32,1

42

42,4

0,4

MP3

19,2

41

41,0

0,0

MP4

19,3

45

45,0

0,0

MP5

15,8

44

44,0

0,0


In onderstaande tabel wordt de stijging op het gemeten omgevingsgeluid door de cumulatieve impact van de ACC en de maximale werking van de huidige KT2 tot KT4 voor de absorptiekoeling (gebouw 195) in de vaste meetposities bepaald. Tabel 5.30 Berekende stijging nachtelijk omgevingsgeluid door exploitatiefase - Optie 1 nachtperiode LAsp nacht


Toekomstig

Stijging

Cumul Optie 1

Nacht 11/2011


∆LAX,T

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

MP1

33,7

45

45,3

0,3

MP2

37,6

42

43,4

1,4

MP3

22,9

41

41,1

0,1

MP4

23,2

45

45,0

0,0

MP5

19,4

44

44,0

0,0

MP


De te verwachte stijging van het omgevingsgeluid door het geplande project in exploitatiefase Optie 1 is vrij beperkt naar MP1 en verwaarloosbaar naar MP3, MP4 en MP5. De Stijging met +1,4 dB(A) naar


46/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

MP2 is mogelijks hoorbaar. De impact naar deze zuidelijke zone wordt ook getoond in Figuur 5.11 via de berekende geluidcontourenkaarten van het totaal specifiek geluid. Volgens het significantiekader opgenomen in Tabel 5.24: •

Verkrijgt men een tussenscore van -1 (matig significant negatief) wat betreft de cumulatieve impact (ACC + extra werking bestaande koeltorens) op het omgevingsgeluid in de zuidelijke richting.

•

Is de impact van de ACC (exploitatiefase gepland project) naar BP29 tot BP31 als zeer significant negatief te beoordelen, gezien er niet voldaan wordt aan de nachtelijke grenswaarde voor stabiel geluid. Naar de overige BP’s is deze als verwaarloosbaar te beoordelen, daar er wel wordt voldaan aan de nachtelijke grenswaarde en de verwachte impact op het nachtelijk omgevingsgeluid beperkt blijft tot max. + 0,3 dB(A).

•

De berekende overschrijdingen t.h.v. de Kempenlaan (BP4 en BP52) zijn voornamelijk te wijten aan de huidige “nieuwe” bronnen en beduidend minder aan het gepland project. De impact van het project naar deze zijde is verwaarloosbaar.

•

Er dient gezocht te worden naar milderende maatregelen te koppelen aan de korte termijn om de impact richting zuiden voldoende beperkt te houden (zie hoofdstuk 5.6)

5.5.3

Geluidemissies en immissies in de exploitatiefase – Optie 2 – zonder elektriciteitsproductie

5.5.3.1 Geluidemissies exploitatiefase (“optie 2 - 90°C zonder elektriciteitsproductie”) Volgende geluidbronnen zijn vermoedelijk het meest relevant naar omgeving en worden voor optie 2 mee beschouwd: •

De 4 huidige koeltorens, met een globaal LwA van 80,3 dB(A) tot 87,6 dB(A) en gemiddelde bronhoogte van 7m voor de afblaaszijdes en een globaal LwA van 80,9 tot 85 dB(A) en gemiddelde bronhoogte van 3,3m voor de westelijk of oostelijk gerichte aanzuigzijdes. Let wel: Van deze huidige 4 koeltorens werken er momenteel 1 tot max. 3 tijdens de nachtperiode en deze geven geen overschrijding van de betreffende normen voor de nachtperiode, maar zullen in het gepland project alle 4 ‘s nachts dienen te werken. Indien de nachtelijke impact van deze 4 koeltorens te relevant is, heeft Janssen Pharmaceutica de intentie om deze op dezelfde locatie te vervangen door één of meerdere geluidarmere types koeltorens.

De circulatiepompen, warmtewisselaar, … worden allen binnen in een nog te plaatsen gebouw geplaatst. Hiervoor dient in latere ontwerpfase ook de nodige aandacht te worden besteed, wat betreft de demping en locatie van verluchtingsroosters, poorten, geveluitstraling,…. Deze deelbronnen worden, in huidige fase, echter als minder kritisch beoordeeld, en momenteel nog niet in detail bestudeerd. Het toekomstig LwA van deze deelbronnen zal gezamenlijk dienen te worden beperkt tot ca. 75 dB(A). Het globale A-gewogen LwA en de spectrale geluidemissies zijn gebaseerd op eigen metingen aan de 4 huidige koeltorens ten zuiden van gebouw 195. De huidige locatie van de koeltorens (en dus ook van de eventueel geluidarmere geplande koeltoren(s)) is opgenomen in Figuur 5.10 in Bijlagen Qua dimensies van het gebouw van het geothermieproject wordt momenteel uitgegaan van een gebouwhoogtre cfr. gebouw 195 (dus 6.3m hoog).


47/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

5.5.3.2 Geluidimmissies exploitatiefase (“optie 2 - 90°C zonder elektriciteitsproductie”) Met de geluidemissies van de huidige 4 “Bestaande” koeltorens, die in het gepland project allen ’s nachts zullen werken, en het opgebouwd akoestisch rekenmodel (met eveneens het geplande gebouw) wordt in elk immissiepunt de geluidimmissie berekend volgens ISO 9613. Gezien de huidige 4 koeltorens te beschouwen zijn als “bestaande” installaties (dus vergund voor 1993) wordt er in onderstaande tabel de impact op het nachtelijk specifiek geluid van alle bestaande installaties getoond. In huidige situatie zijn koeltoren 1 tot 3 mogelijks ’s nachts in werking. In de geplande situatie wordt koeltoren 4 (de meest oostelijke en ook luidste KT) ook mee in werking beschouwd.

Tabel 5.31 Toetsing toekomstig “Bestaand” specifiek geluid “Huidig nacht + Koeltoren 4” LAsp Bestaand nacht

Stijging

RW

Toetsing LAsp

Nacht

dB(A)

LAsp Bestaand nacht dB(A)

dB(A)

Bestaand nacht + KT4 dB(A)

38,3

38,3

0

45

-6,7

BP6

39

39

0

45

-6

BP7

34,6

34,9

0,3

45

-10,1

BP8

37

37,1

0,1

45

-7,9

BP9

38,5

38,6

0,1

45

-6,4

BP10

40,3

40,4

0,1

45

-4,6

BP11

40,1

40,2

0,1

45

-4,8

BP12

39,5

39,8

0,3

45

-5,2

BP13

38,6

39,1

0,5

45

-5,9

BP58

39,5

39,8

0,3

45

-5,2

BP14

39,2

39,4

0,2

45

-5,6

BP15

36,8

37

0,2

45

-8

BP16

36,1

36,3

0,2

45

-8,7

BP17

35,8

36

0,2

45

-9

BP18

36,6

36,7

0,1

45

-8,3

BP19

33

33,2

0,2

45

-11,8

BP20

33,6

33,8

0,2

45

-11,2

BP21

33,4

33,6

0,2

45

-11,4

BP22

35,8

36,1

0,3

45

-8,9

BP23

34,5

35

0,5

45

-10

BP24

36,2

36,6

0,4

45

-8,4

BP25

36,6

37,4

0,8

45

-7,6

BP26

38

39,1

1,1

45

-5,9

BP27

39,1

40,6

1,5

45

-4,4

BP28

40,8

42,4

1,6

45

-2,6

BP29

41,5

43

1,5

45

-2

BP30

41,8

43,2

1,4

45

-1,8

BP31

42,1

42,7

0,6

45

-2,3

BP32

36,3

36,4

0,1

45

-8,6

Huidig

Met KT 4

dB(A) BP5

BP


48/70

SGS Belgium NV


140075


LAsp Bestaand nacht

12/03/2015

Stijging

RW

Toetsing LAsp

Nacht

dB(A)


dB(A)


38,8

38,8

0

45

-6,2

BP34

39

39

0

45

-6

BP35

39,4

39,4

0

45

-5,6

BP36

38,8

38,9

0,1

45

-6,1

BP37

39,5

39,5

0

45

-5,5

BP38

40,1

40,2

0,1

45

-4,8

BP39

41,6

41,7

0,1

45

-3,3

BP40

42,5

42,5

0

45

-2,5

BP41

42,9

42,9

0

45

-2,1

BP42

43,5

43,5

0

45

-1,5

BP43

44,2

44,2

0

45

-0,8

BP44

41,2

41,2

0

45

-3,8

BP45

40,9

40,9

0

45

-4,1

BP46

40,5

40,5

0

45

-4,5

BP47

39,5

39,6

0,1

45

-5,4

BP48

40,4

40,5

0,1

45

-4,5

BP49

41,6

41,7

0,1

45

-3,3

BP50

42,6

42,6

0

45

-2,4

BP51

42,3

42,3

0

45

-2,7

BP4

43,8

43,8

0

45

-1,2

BP52

41,8

41,8

0

45

-3,2

BP53

42

42

0

45

-3

BP54

42,9

43

0,1

45

-2

BP55

42,2

42,2

0

45

-2,8

BP56

43

43

0

45

-2

BP57

43,7

43,7

0

45

-1,3

BP70

34,4

34,6

0,2

45

-10,4

BP71

34,9

35

0,1

45

-10

BP72

35,3

35,5

0,2

45

-9,5

BP73

36,3

36,4

0,1

45

-8,6

BP74

37,1

37,2

0,1

45

-7,8

BP75

37,6

37,7

0,1

45

-7,3

BP76

39,8

39,8

0

45

-5,2

BP77

40,1

40,2

0,1

45

-4,8

BP78

40,8

40,9

0,1

45

-4,1

BP79

41,9

41,9

0

45

-3,1

BP80

43,5

43,5

0

45

-1,5

BP81

42,9

42,9

0

45

-2,1

BP82

42,4

42,4

0

45

-2,6

BP83

41

41

0

45

-4

BP84

40,7

40,7

0

45

-4,3

Huidig

Met KT 4

dB(A) BP33

BP


49/70

SGS Belgium NV


140075


LAsp Bestaand nacht BP

BP85

12/03/2015

Stijging

RW

Toetsing LAsp

Nacht

dB(A)


dB(A)


40,9

0

45

-4,1

Huidig

Met KT 4

dB(A) 40,9

In de geplande nachtelijke bestaande situatie zijn er stijgingen van het nachtelijk bestaand specifiek geluid met meer dan 1 dB(A) te verwachten naar BP26 tot BP30. Naar geen van de beoordelingsposities zijn er overschrijdingen van de richtwaarden berekend. Of deze berekende stijging ook effectief waarneembaar zullen zijn, werd bepaald in Tabel 5.28. De te verwachte stijging van het omgevingsgeluid door het geplande project in exploitatiefase – optie 2 (de verwachte stijging door de nachtelijke bijdrage van KT2 tot KT4) is vrij beperkt. Stijgingen tot 1 dB(A) zijn niet tot nauwelijks hoorbaar. De eerder beperkte impact wordt ook getoond in Figuur 5.11 via de berekende geluidcontourenkaarten van het totaal specifiek geluid. De huidige nachtelijke referentiesituatie wijkt enkel in een kleine zuidelijke zone af van de geplande exploitatiefase - optie 2. Volgens het significantiekader opgenomen in Tabel 5.24: •

Geldt een tussenscore van 0, gezien de te verwachte stijging beperkt blijft tot 1 dB(A)

•

Geldt een eindscore van 0 (verwaarloosbaar) gezien met de 4 koeltorens de nachtelijke richtwaarden niet worden overschreden.

•

Indien een extra koeltoren dient bijgeplaatst in de nabijheid van de 4 huidige, dan dientdeze als “nieuw” te worden beschouwd en dient de geluidemissie van deze wel voldoende te worden beperkt.

(zie hoofdstuk 5.6)

5.6

MILDERENDE MAATREGELEN

Uit de beoordeling volgens het significantiekader blijkt dat er zonder milderende maatregelen zowel voor de boorfase als voor de exploitatiefase Optie 1 (aan ACC) als Optie 2 (indien er een bijkomende koeltoren dient te worden geplaatst) milderende maatregelen vereist zijn.

5.6.1

Milderende maatregelen impulsen in de boorfase

De luidste impulsachtige activiteit (S-Impuls-3: het stoten van een casingbuis tegen de draagstructuur van de boorinstallatie/stangenmagazijn, bij het optrekken van een casingbuis met een kabel) zal niet tijdens de nachtperiode worden uitgevoerd. Mits voldoende aandacht door de boorarbeiders (niet onnodig metaal op metaal te laten botsen) zijn de impulsgeluiden (S-Impuls-1 en -2), zeker tijdens de nachtperiode, gevoelig in aantal en in niveau te beperken. Met de vooropgestelde akoestische schermen (zie verder) worden er geen overschrijdingen van de impulsachtige geluiden meer bepaald (zie onderstaande tabel).


50/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Tabel 5.32 Berekende maximale geluidimmissies impulsachtige bronnen – boorfase met vooropgestelde akoestische schermen LAsp max

GW nacht

LAsp max

GW dag

Toetsing dag

Impuls 1

Impuls 2

Impuls

Impuls 1

Impuls 2

Impuls 3

Impuls

Impuls 3

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

34,5

36,7

55

-20,5

-18,3

39,8

65

-25,2

BP6

35

37,2

55

-20

-17,8

39,8

65

-25,2

BP7

36,6

38,7

55

-18,4

-16,3

41

65

-24

BP8

37

39,1

55

-18

-15,9

42,3

65

-22,7

BP9

37,7

39,8

55

-17,3

-15,2

43,8

65

-21,2

BP10

38,3

40,5

55

-16,7

-14,5

42,7

65

-22,3

BP11

39,1

41,2

55

-15,9

-13,8

43,7

65

-21,3

BP12

40,3

42,7

55

-14,7

-12,3

44,7

65

-20,3

BP13

42,1

44,2

55

-12,9

-10,8

46,5

65

-18,5

BP58

43

45,1

55

-12

-9,9

46,9

65

-18,1

BP14

45,5

48

55

-9,5

-7

50,1

65

-14,9

BP15

40,8

43

55

-14,2

-12

48,8

65

-16,2

BP16

40,2

42,5

55

-14,8

-12,5

47,1

65

-17,9

BP17

41,1

43,7

55

-13,9

-11,3

46,3

65

-18,7

BP18

40,6

42,9

55

-14,4

-12,1

44,8

65

-20,2

BP

BP5

Toetsing nacht

BP19

38,6

41

55

-16,4

-14

45,7

65

-19,3

BP20

40,4

42,6

55

-14,6

-12,4

45,7

65

-19,3

BP21

39,5

41,7

55

-15,5

-13,3

45

65

-20

BP22

44,3

46,4

55

-10,7

-8,6

51,5

65

-13,5

BP23

43,2

45,4

55

-11,8

-9,6

49,7

65

-15,3

BP24

42,3

44,5

55

-12,7

-10,5

43,8

65

-21,2

BP25

42,1

44

55

-12,9

-11

41,7

65

-23,3

BP26

47,5

49,2

55

-7,5

-5,8

46,5

65

-18,5

BP27

48

50

55

-7

-5

52,3

65

-12,7

BP28

46,9

49,3

55

-8,1

-5,7

49,9

65

-15,1

BP29

52

54,2

55

-3

-0,8

55,8

65

-9,2

BP30

51

53,1

55

-4

-1,9

56,7

65

-8,3

BP31

49,3

51

55

-5,7

-4

56,3

65

-8,7

BP32

33,7

35,9

55

-21,3

-19,1

41,3

65

-23,7

BP33

33,6

36,1

55

-21,4

-18,9

40,9

65

-24,1

BP34

34

36,2

55

-21

-18,8

41,5

65

-23,5

BP35

33

35,3

55

-22

-19,7

40,8

65

-24,2

BP36

33,1

35,5

55

-21,9

-19,5

38,5

65

-26,5

BP37

32

34,5

55

-23

-20,5

37,8

65

-27,2

BP38

31,1

33,6

55

-23,9

-21,4

38,1

65

-26,9

BP39

29

31,4

55

-26

-23,6

36,5

65

-28,5

BP40

34,8

37,4

55

-20,2

-17,6

42,1

65

-22,9

BP41

35,4

37,8

55

-19,6

-17,2

43

65

-22

BP42

33,9

36,4

55

-21,1

-18,6

41,2

65

-23,8

BP43

34,3

36,5

55

-20,7

-18,5

41,1

65

-23,9


51/70

SGS Belgium NV


140075


LAsp max

GW nacht

LAsp max

GW dag

Toetsing dag

Impuls 1

Impuls 2

Impuls 3

Impuls

Impuls 3

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

dB(A)

31,7

55

-25,7

-23,3

35,6

65

-29,4

28,3

30,5

55

-26,7

-24,5

34,3

65

-30,7

BP46

28

29,9

55

-27

-25,1

34,1

65

-30,9

BP47

30,8

32,6

55

-24,2

-22,4

36,4

65

-28,6

BP48

32,2

34,3

55

-22,8

-20,7

37,7

65

-27,3

BP49

33,4

36,1

55

-21,6

-18,9

37,4

65

-27,6

BP50

33,3

36,3

55

-21,7

-18,7

39,1

65

-25,9

BP51

33,4

35,5

55

-21,6

-19,5

37,2

65

-27,8

BP4

36

38,5

55

-19

-16,5

42

65

-23

BP52

35,5

37,7

55

-19,5

-17,3

40,8

65

-24,2

BP53

35,5

37,6

55

-19,5

-17,4

41,8

65

-23,2

BP54

36

38,5

55

-19

-16,5

43

65

-22

BP55

29,9

31,9

55

-25,1

-23,1

36,8

65

-28,2

BP

Impuls 1

Impuls 2

Impuls

dB(A)

dB(A)

BP44

29,3

BP45

Toetsing nacht

12/03/2015

BP56

30,6

32,2

55

-24,4

-22,8

32,8

65

-32,2

BP57

29,5

30,7

55

-25,5

-24,3

34,2

65

-30,8

BP70

34,2

36,8

55

-20,8

-18,2

40

65

-25

BP71

35,3

37,4

55

-19,7

-17,6

41,5

65

-23,5

BP72

35,2

37,4

55

-19,8

-17,6

41,1

65

-23,9

BP73

35,8

38

55

-19,2

-17

42

65

-23

BP74

36,3

38,4

55

-18,7

-16,6

42,2

65

-22,8

BP75

35,4

37,5

55

-19,6

-17,5

42,2

65

-22,8

BP76

27,6

29,4

55

-27,4

-25,6

33,6

65

-31,4

BP77

34,8

37,2

55

-20,2

-17,8

36,8

65

-28,2

BP78

33,9

35,3

55

-21,1

-19,7

38,4

65

-26,6

BP79

30,1

31,8

55

-24,9

-23,2

34,3

65

-30,7

BP80

29,3

31,6

55

-25,7

-23,4

34,8

65

-30,2

BP81

30,7

32,5

55

-24,3

-22,5

35,6

65

-29,4

BP82

31,8

33,7

55

-23,2

-21,3

35,8

65

-29,2

BP83

29,6

31,3

55

-25,4

-23,7

33,4

65

-31,6

BP84

30,9

32,8

55

-24,1

-22,2

32,6

65

-32,4

BP85

32,3

34,5

55

-22,7

-20,5

37

65

-28

5.6.2

Milderende maatregelen aan de stabiele bronnen van de boorfase

Voornamelijk voor de stabiele geluidimmissies van de boorfase zijn er relevante overschrijdingen en duidelijk auditief waarneembare impacten te verwachten. Hoewel de boorfase van tijdelijke aard zal zijn, dienen er toch brongerichte maatregelen en/of maatregelen in de overdrachtweg te worden voorzien. Voornamelijk S-Boor-1 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 1), S-Boor-2 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 2) en S-Boor-5 (Gezamenlijke emissie van 2 spoelpompen) zijn als meest relevante deelbronnen te beschouwen. Deze deelbronnen zijn nog beter af te schermen door het plaatsen van een lokale omkasting/scherm rond elke deelbron.


52/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De projectzone is voor grote delen afgeschermd naar de omgeving door gebouwen van Janssen Pharmaceutica, maar de diverse openingen tussen deze gebouwen kunnen nog worden afgeschermd met een tijdelijk akoestisch scherm. Voornamelijk de huidige openingen tussen gebouw 146 en gebouw 151 (cafetaria), tussen gebouw 144 en gebouw 195 en tussen gebouw 195 en 310 dienen te worden gesloten met een akoestisch scherm (cfr. het akoestische scherm van 10 m hoogte als gebruikt tijdens de geothermische boring te München). Tijdens de immissiemetingen te München is de effectiviteit van dit tijdelijk scherm opgemeten door te meten aan gelijkaardige afstanden aan de ene zijde (zonder scherm) t.o.v. de andere zijde (met scherm). Verschillen in geluidimmissies van 10 dB(A) werden er bepaald voor S-Impuls-3 (een bron met bronhoogte van ca. 5m) door het scherm van 10 m hoogte.

In onderstaande figuur worden de mogelijke posities van de tijdelijke akoestische schermen getoond. Een schermhoogte van 10m is steeds beschouwd (cfr. de tijdelijke schermen te München). Een lengte van 16+4+57, dus een totale lengte van 77 m, is gemodelleerd. De beschouwde akoestische isolatie en akoestische absoptie is deze van een standaard akoestische scherm, met een geperforeerde staalplaat aan de bronzijde met rotswol vulling van 78mm dikte en een gesloten stalen plaat aan de achterzijde.

Figuur 5.7 Mogelijke posities akoestische schermen


53/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 5.8 3D-zicht model met akoestische schermen

Figuur 5.9 Akoestisch scherm op de boorlocatie te München


54/70

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

In onderstaande tabel wordt het berekend verschil getoond voor het totaal nachtelijk specifiek geluid voor de boorfase (dus huidige referentiesituatie wat betreft totaal nachtelijk specifiek geluid), tijdens de geplande boorfase zonder schermen en tijdens de geplande boorfase met schermen. Tabel 5.33 Berekend totaal specifiek geluid nachtperiode incl. boorfase (ongemilderd) en boorfase met schermen LAsp huidig totaal nacht

Vlarem-RW

Impact boorinstallatie met

Nacht

schermen op LAsp Nacht totaal

dB(A)

dB(A)

45

2,8


Met boorinstallatie

dB(A)

dB(A)

Met boorinstallatie en schermen dB(A)

BP5

40,8

43,7

43,6

BP6

41,3

44,3

44,3

45

3

44,6

45

4,6 4,6

BP

BP7

40

44,1

BP8

40,6

44,6

45,2

45

BP9

42,1

45,6

46

45

3,9

46,9

45

3,5 4,3

BP10

43,4

46,5

BP11

43,3

47,3

47,6

45

BP12

42,8

47,8

47,7

45

4,9

BP13

42,3

48,1

48,3

45

6

49,7

45

6,3 6,8

BP58

43,4

49

BP14

43

54,9

49,8

45

BP15

41,5

50,7

46,8

45

5,3

45,1

45

4,1 4,3

BP16

41

47,7

BP17

40,5

46,2

44,8

45

BP18

40,9

45,2

44,1

45

3,2

BP19

38,9

43,2

42,3

45

3,4

42,1

45

3,6 3,9

BP20

38,5

42,8

BP21

38,1

42,5

42

45

BP22

39,9

45,6

45,6

45

5,7

44,3

45

5,5 4,6

BP23

38,8

44,3

BP24

40,8

45,4

45,4

45

BP25

40,2

44

44

45

3,8

BP26

41,2

46,1

46,9

45

5,7

48,7

45

6,7 7,3

BP27

42

46

BP28

43,1

48

50,4

45

BP29

43,6

49,7

51

45

7,4

50,4

45

6,4 5

BP30

44

52

BP31

44,2

49,1

49,2

45

BP32

38

40

39,8

45

1,8

BP33

39,5

41,1

40,9

45

1,4

41,2

45

1,4 1,3

BP34

39,8

41,4

BP35

40,2

41,7

41,5

45

BP36

39,9

40,8

40,8

45

0,9

42

45

1,1

42,2

45

0,7

BP37 BP38

40,9 41,5


42 42,2

55/70

SGS Belgium NV


140075


Vlarem-RW

Impact boorinstallatie met

Met boorinstallatie en schermen dB(A)

Nacht

schermen op LAsp Nacht totaal

dB(A)

dB(A) 0,2

LAsp huidig totaal nacht BP


Met boorinstallatie

dB(A)

dB(A)

12/03/2015

BP39

43,2

43,4

43,4

45

BP40

43,7

44,9

44,9

45

1,2

BP41

44

45,7

45,7

45

1,7

45,9

45

1,6 1,5

BP42

44,3

45,9

BP43

44,9

46,4

46,4

45

BP44

42,2

42,8

42,8

45

0,6

BP45

42,3

42,8

42,8

45

0,5 0,4

BP46

42

42,4

42,4

45

BP47

42

42,5

42,5

45

0,5

BP48

43,1

43,6

43,6

45

0,5

44,3

45

0,6 0,5

BP49

43,7

44,3

BP50

44,5

45

45

45

BP51

44,4

44,8

44,8

45

0,4

46,5

45

0,6 0,8

BP4

45,9

46,5

BP52

44,3

45,1

45,1

45

BP53

44,5

45,3

45,3

45

0,8

BP54

45,3

46,3

46,3

45

1 0,7

BP55

44,4

45,1

45,1

45

BP56

45

45,3

45,2

45

0,2

BP57

45,7

45,9

45,9

45

0,2

41,7

45

3,8 4,4

BP70

37,9

42,7

BP71

38,7

43,3

43,1

45

BP72

39

43

42,8

45

3,8

BP73

39,9

43,6

44

45

4,1 4,5

BP74

40,2

44

44,7

45

BP75

40,8

42,7

43

45

2,2

BP76

42,9

44,2

44,2

45

1,3

44,4

45

1,2 1

BP77

43,2

44,4

BP78

45,2

46,2

46,2

45

BP79

45,1

45,3

45,3

45

0,2

BP80

45,4

45,6

45,6

45

0,2 0,3

BP81

44,9

45,2

45,2

45

BP82

44,5

44,9

44,8

45

0,3

BP83

43

43,3

43,3

45

0,3

43,1

45

0,3

43,9

45

0,9

BP84 BP85

42,8 43

43,2 43,9

Het totaal specifieke geluid van de boorinstallatie, inclusief de voorgestelde schermen + de huidige nachtelijke installaties van Janssen Pharmaceutica Beerse beschouwend, worden er in 32 van de 70 beoordelingsposities overschrijdingen van de nachtelijke Vlarem-richtwaarde van 45 dB(A) bepaald. Het positief effect van de schermen lijkt cijfermatig mogelijks gering maar is wel duidelijker via de


56/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

kleurenkaarten, opgenomen in de bijlagen. De eerder bepaalde stijgingen (zonder schermen) van het totaal specifiek geluid naar het noorden t.h.v. BP14 (voorheen +11,9 dB(A)) en naar het zuiden t.h.v. BP30 (voorheen +8 dB(A)) zijn met de vooropgestelde schermen gemilderd naar +6,8 dB(A) naar BP14 en +6 dB(A) naar BP30. Naar de nabije zuidelijke beoordelingsposities BP28 en BP29 hebben de 2 zuidelijke akoestische schermen evenwel een licht negatief effect, door de mogelijke bijkomende reflecties van bestaande bronnen. Dit is in geringere mate ook het geval voor de beoordelingsposities t.h.v. het Hazepad (BP8 tot BP13 en BP58) maar dan o.w.v. de mogelijke reflecties van bestaande bronnen tegen het noordelijke scherm. In onze buurlanden Groot-Brittannië en Nederland wordt voor tijdelijke constructiewerkzaamheden, die ook tijdens de nachtperiode dienen te worden uitgevoerd, doorgaans een richtwaarde van 50 dB(A) gehanteerd. In Groot-Brittannië is de Britse Standaard BS 5228-1 (2009)) van toepassing en hierin wordt gesteld dat een 3 dB(A) stijging van het equivalent niveau toelaatbaar is. Tijdens de meetcampagne in 2011 werd een LAeq,1h-niveau van 47 dB(A) geregistreerd in de vaste meetposities MP1 (nabij BP14) en MP2 (nabij BP30). In Nederland is voor tijdelijke constructiewerkzaamheden de “Circulaire Bouwlawaai” van 2010 van toepassing. Hierbij is een langtijdgemiddelde etmaalwaarde van 60 dB(A) van toepassing, wat overeenkomt met een nachtwaarde van 50 dB(A). Indien we deze nachtelijke richtwaarde van 50 dB(A) voor tijdelijke constructiewerkzaamheden beschouwen, bekomen we voor het totaal specifiek geluid, met boorinstallatie en de vooropgestelde akoestische schermen, nog een lichte overschrijding naar de zuidelijke beoordelingsposities BP28 tot BP30. De hoogste specifieke bijdrage van 51 dB(A) wordt er berekend naar BP29. Hiervan is in onderstaande tabel een verkorte bronlijst getoond, waarbij de gerangschikte, meest bijdragende bronnen, worden getoond.

Tabel 5.34 Bronlijst “Totaal specifiek geluid nachtperiode + boorfase met schermen” naar BP29 LAsp Totaal nacht met schermen BP29 S-Boor-5 S-Boor-2 S-Boor-1 S-Boor-4 S-Boor-3 S-Boor-6 S_170_1 S-Boor-7 S_195KT3_2 som overige

Per bron

Cumulatief

dB(A)

dB(A)

45.4 44.0 42.4 40.6 38.2 35.9 35.4 33.9 30.2

51.0 49.6 48.1 46.8 45.6 44.7 44.1 43.5 43.0 42.8

Het zijn vnl. S-Boor-5 (Gezamenlijke emissie van de 2 spoelpompen, met een LwA van 105,9 dB(A)) en S-Boor-2 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 2, met een LwA van 104,5 dB(A)), dewelke nog extra dienen te worden gemilderd. Lokale afschermingen dienen te worden voorzien opdat de geluidemissie van S-Boor-5 wordt beperkt tot 102 dB(A) (dus 99 dB(A) voor elke spoelpomp) en de geluidemissie van S-Boor-2 wordt beperkt tot 103 dB(A).


57/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Indien alsnog de nachtelijke richtwaarde van 45 dB(A) dient te worden behaald, is extra mildering nodig van S-Boor-5, -2, -1, -4, -3 en -6, opdat een LAsp per bron naar BP29 van 29,9 dB(A) wordt bekomen. De geluidemissie van S-Boor-5 en S-Boor-2 dient dan, door extra lokale afscherming/omkasting, te worden beperkt tot 90,4 dB(A). De geluidemissie van S-Boor-1 dient te wordt beperkt tot 92,1 dB(A). De geluidemissie van S-Boor-4 dient te wordt beperkt tot 75,6 dB(A) per lopende meter leidingen. De geluidemissie van S-Boor-3 dient te wordt beperkt tot 84,6 dB(A) en de geluidemissie van S-Boor-6 dient dan te wordt beperkt tot 89 dB(A).

5.6.3

Milderende maatregelen in de exploitatiefase – Optie 1

Voor de geplande exploitatiefase (mildering ACC) zijn er volgende mogelijke opties: • De bardage (windscherm) te voorzien als een akoestisch bardage, met akoestisch absorberende zijde (geperforeerde staalplaat met rotswolvulling) aan de koelribben-zijde. • De bodem van de ACC (dus het dak van het geothermie-gebouw) ook akoestisch absorberend uit te voeren. • De open oppervlaktes van de aanzuigzijden zo klein als mogelijk te maken. • Eventueel de aanzuigzijde richting zuiden nagenoeg volledig sluiten en/of te voorzien van akoestische coullissendempers. • De aerocondensoren te voorzien met low-noise fans en low-noise electromotoren. • Structuurgeluiden van bardage, draagstructuur en koelribben te vermijden door juist design en trillingsdemping tussen trillingsbronnen en geluidafstralende vlakken. Mits de juiste technische maatregelen, zal men voor optie 1 binnen de geldende normering kunnen blijven.

5.6.4

Milderende maatregelen in de exploitatiefase – Optie 2

Voor de geplande exploitatiefase optie 2 (mildering eventuele bijkomende koeltoren) zijn er volgende mogelijke opties: • Eventuele bijkomende koeltoren zo opstellen dat deze maximaal worden afgeschermd naar de zuidelijke beoordelingsposities, dus positionering ten noorden van gebouw 195 • Bij een positionering ten zuiden van gebouw 195, nabij de huidige 4 koeltorens, dient de gezamenlijke geluidemissie van eventuele bijkomende (en dus als nieuw te beschouwen koeltoren) te worden beperkt tot 78 dB(A). Mits de juiste technische maatregelen, zal men voor optie 2 binnen de geldende normering kunnen blijven.


58/70

SGS Belgium NV


5.7

140075 12/03/2015

MONITORING

Nachtelijke bemande geluidimmissiemetingen tijdens de opstart van de boorfase t.h.v. BP14 en BP31 zijn mogelijks aangewezen om na te gaan of de berekende impulsachtige en stabiele immissies effectief kloppen met de reële situatie ter plaatse. De effectiviteit van de voorgestelde milderende maatregelen (ter beperking van de stabiele immissie tijdens de boorfase) kan dan ook worden beoordeeld. Geluidemissiemetingen aan de relevante deelbronnen in de exploitatiefase zijn ook aangewezen. Deze akoestische opvolging is standaard ingebouwd in de akoestische bewaking van de gehele site.

5.8

LEEMTEN IN DE KENNIS

De gemeten impulsachtige geluidemissies en –immissies te München waren uitgevoerd tijdens het inbrengen van casingbuizen (volgens de boorfirma de luidste activiteit). In welke mate de gemeten impulsachtige activiteiten dan effectief afwijken van deze tijdens de feitelijke boring is niet gekend. Volgens de boormeester waren S-Impuls-1 en -2 vergelijkbaar qua niveau (en klank/spectrum) als deze welke kunnen optreden tijdens de effectieve boringen (tijdens het wisselen van de boorstangen). Deze leemte in de kennis is echter geen bezwaar om de huidige berekeningen als onvoldoende betrouwbaar te beoordelen.

5.9

CONCLUSIES

Het aspect trillingen wordt als niet relevant beschouwd omwille van de grote afstand van mogelijk trillingsrelevante installaties/activiteiten tot de meest nabije woningen (ca. 150 m tot de zuidelijke bewoningen t.h.v. de Kardinaal Cardijnlaan) en/of trillingsgevoelige gebouwen. Tijdens het plaatsbezoek te München bij een diepboring en een geothermische centrale in exploitatie, bleken er geen voelbare trillingen aanwezig in de directe omgeving (op ca. 10 m afstand) van de installaties. Op 150 m en meer (de reële immissiesituatie te Beerse) zullen deze bijgevolg ook niet waarneembaar zijn. De relevante beoordelingsposities in de omgeving liggen allen in gebied 2 (woongebied op minder dan 500m van industriegebied) zodat de nachtelijke Vlarem-richtwaarde van 45 dB(A) van toepassing is. De grenswaarden (= richtwaarden voor nieuwe inrichtingen) waren reeds bepaald in voorgaande akoestische studies en o.b.v. het gemeten omgevingsgeluid anno 1998 (zie Tabel 5.2). De huidige referentiesituatie is beschreven a.d.h.v. eerder uitgevoerde geluidimmissiemetingen anno november 2011. Het huidige nachtelijke omgevingsgeluid blijft er onder de nachtelijke milieukwaliteitsnorm van 45 dB(A). Voor de specifieke bijdrage van de huidige bestaande installaties worden er geen overschrijdingen van de richtwaarden bepaald. In de meeste van de omliggende beoordelingsposities worden de nachtelijke grenswaarden niet overschreden. In een beperkte zone ten westnoordwesten van de site (t.h.v. het midden tot noorden Kempenlaan, BP4 en P52 tot BP56) worden er beperkte overschrijdingen bepaald, met maximaal 1.7 dB(A) naar BP54. In een kleine zone ten zuiden van de site (BP28 tot BP31) wordt de nachtelijke grenswaarde sterk benaderd. Naar geen van de beschouwde beoordelingsposities wordt een tonale bijdrage berekend en evenmin gemeten tijdens de nachtelijke ambulante metingen anno november 2011, een tonale correctie op het specifiek geluid van de nachtelijke bestaande en nieuwe installaties dient bijgevolg niet te worden toegepast.


59/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Voor de geplande impulsachtige geluidimmissies tijdens de boorfase is de Vlarem-grenswaarde van 55 dB(A) voor de avond/nachtperiode en van 65 dB(A) voor de dagperiode van toepassing. De luidste impuls tijdens de nachtperiode (S-Impuls-2) kan een beperkte overschrijding geven, met 1,2 dB(A) van de nacht-grenswaarde van 55 dB(A) voor impulsachtige geluiden, naar BP14. BP14 is de noordelijke bewoning t.h.v. de kruising Hazepad-Populierkens, dewelke momenteel het minst wordt afgeschermd door de huidige bebouwing op de site zelf. Met de vooropgestelde akoestische schermen van 10 m hoogte (zie hoofdstuk milderende maatregelen) kunnen deze overschrijdingen worden vermeden. Enkel het nachtelijk specifieke geluid van de (semi)stabiele werking van de boorinstallatie beschouwend (zonder milderende maatregelen), worden er in 32 van de 70 beoordelingsposities overschrijdingen van de nachtelijke Vlarem-grenswaarden bepaald. Ook voor de bijdrage van de boorinrichting op het totaal huidig specifiek geluid worden er naar deze beoordelingsposities overschrijdingen van de richtwaarden bepaald. De meest relevante overschrijdingen worden er bepaald naar het noorden richting Hazepad/Populierkens (BP14) en het zuiden richting Kardinaal Cardijnlaan (BP30). De stabiele nachtelijke geluidimmissie van de boorfase (zonder milderende maatregelen) is als zeer significant negatief te beoordelen, gezien er niet wordt voldaan aan de nachtelijke Vlaremgrenswaarden in 33 van de 70 beoordelingsposities en de impact (verwachte stijging van het omgevingsgeluid) te hoog is naar MP1 (richting noorden t.h.v. kruising Hazepad/Populierkens) en naar MP2 (richting zuiden t.h.v. Kardinaal Cardijnlaan). Hoewel de boorfase van tijdelijke aard zal zijn, dienen er toch brongerichte maatregelen en/of maatregelen in de overdrachtweg te worden voorzien. Met name S-Boor-1 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 1), S-Boor-2 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 2) en S-Boor-5 (Gezamenlijke emissie van 2 spoelpompen) zijn als meest relevante deelbronnen te beschouwen. Deze deelbronnen zijn nog beter af te schermen door het plaatsen van een lokale omkasting/scherm rond elke deelbron. De projectzone is voor grote delen afgeschermd naar de omgeving door gebouwen van Janssen Pharmaceutica, maar de diverse openingen tussen deze gebouwen kunnen nog worden afgeschermd met akoestische schermen (voor positie, hoogte, …wordt verwezen naar het hoofdstuk “Milderende maatregelen”). Indien we de nachtelijke richtwaarde van 50 dB(A) voor tijdelijke constructiewerkzaamheden beschouwen, zoals wordt gehanteerd in Groot-Brittannië en Nederland, bekomen we voor het totaal specifiek geluid, met boorinstallatie en vooropgestelde akoestische schermen, nog een lichte overschrijding naar de zuidelijke beoordelingsposities BP28 tot BP30. Extra lokale afscherming/omkasting van S-Boor-5 en S-Boor-2 is bijgevolg aangewezen. In de geplande exploitatiefase – Optie 1 zijn er naar de zuidelijke bewoningen, t.h.v. de Kardinaal Cardijnlaan (BP29 tot BP31), o.w.v. de cumulatieve bijkomende impact van de geplande bronnen (de ACC en de maximale werking van de koeltorens voor de absorptiekoelers van gebouw 195), stijgingen tot max. 1,4 dB(A), waardoor er nu wel een lichte overschrijding (tot + 0,7 dB(A)) van de daar geldende grenswaarde kan optreden. Hoewel de te verwachte stijging van het omgevingsgeluid door het geplande project in exploitatiefase vrij beperkt is, zijn extra milderende maatregelen aangewezen. De mogelijke maatregelen zijn opgelijst in hoofdstuk 5.6. In de geplande exploitatiefase – Optie 2 zal huidige koeltoren 4 ten zuiden van gebouw 195 (meest oostelijke van 4) ook ’s nachts mee in werking treden. De impact van deze is evenwel verwaarloosbaar daar er geen richtwaarden worden overschreden en de te verwachte stijging van het omgevingsgeluid maximaal 1 dB(A) bedraagt (enkel voor optie 2). Indien alsnog een bijkomende koeltoren dient te worden geplaatst, dient deze ofwel ten noorden van gebouw 195 te worden geplaatst of dient, bij opstelling ten zuiden van gebouw 195 nabij de huidige 4 koeltorens, de geluidemissie te worden beperkt tot 78 d(A).


60/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Mits de juiste technische maatregelen, kan men binnen de geldende normering blijven. Monitoring bij opstart boorfase (en eventuele bijsturing) en bij exploitatiefase zijn aangewezen.


61/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

5.10 BIJLAGEN


62/70

16

dB

12.5

dB

62

67

56,6

76,7

75,5

81,2

92,9

74,2

95,0

92,3

92,3

25

90,7

95,7

57,1

116

104

120

122

99,4

110,8

118

118

dB

25

118,9

120,8

114,1

dB

99.9

93.7

97.6

dB

20

dB

25

94.1

96.8


97.5

S-ACC-2

dB

97.7

dB

99.2

16

12

S-ACC-1

Bron

61

66

61

76

75

81

92

74

97,3

92

92

dB

20

97,9

100,2

97,6

dB

20

93.4

94.6

dB

31

77,5

82,5

53,9

83,5

91

88

108

88,5

100,0

107

107

dB

31.5

103,6

103,1

102,3

dB

31.5

91.8

92.9

dB

40

68,2

73,2

57,5

87,1

81,7

91,6

99,1

84,6

92,7

103

103

dB

40

104,2

103,9

103,0

dB

40

90.8

92.2

dB

50

84,6

89,6

57,1

93,5

98,1

98

116

87,7

96,5

106

106

dB

50

107,8

107,6

106,7

dB

50

89.5

89.4

dB

63

65,5

70,5

53,6

78,4

79

82,9

96,4

76,1

90,8

94,2

94,2

dB

63

98,0

105,6

100,8

dB

63

Spectrale geluidemissies – gepland project

Exploitatiefase – optie 1

58

82

S-Boor-8

S-Boor-11

72

S-Boor-7

65

87

S-Boor-6

63

89

S-Boor-4

S-Boor-5

S-Boor-10

74

S-Boor-3

S-Boor-9

92

97,4

S-Boor-2

92

S-Boor-1

Bron

99,8

97,0

S-Impuls-3

99,8

96,9

S-Impuls-2

98,4

dB

96,4

16

dB

12.5

S-Impuls-1

Bron

Boorfase

Tabel 5.35

SGS Belgium NV

80

86.2

88.3

dB

80

71,3

76,3

56,4

93,4

84,8

97,9

102

82,9

95,8

101

101

dB

80

102,4

101,1

98,3

dB

85.8

87.1

dB

100

74,4

79,4

54,4

86,9

87,9

91,4

105

83,1

88,9

101

101

dB

100

101,9

100,5

98,8

dB

100

84.6

86.2

dB

125

70,9

75,9

64,7

90,8

84,4

95,3

102

79,8

87,5

97,9

97,9

dB

125

109,3

105,9

112,2

dB

125

82.4

83.7

dB

160

69,8

74,8

81,2

86

83,3

90,5

101

80

86,5

98,1

98,1

dB

160

107,9

100,4

93,9

dB

160

82.1

84.3

dB

200

70

75

55,2

85,2

83,5

89,7

101

87,6

87,2

106

106

dB

200

109,7

101,8

94,9

dB

200

85.2

84.5

dB

250

70,8

75,8

58,8

85,8

84,3

90,3

102

77,2

88,0

95,3

95,3

dB

250

105,9

102,9

95,5

dB

250

80.8

81.8

dB

315

71,2

76,2

60,1

85,7

84,7

90,2

102

75,6

86,1

93,7

93,7

dB

315

106,6

100,2

92,3

dB

315

79.6

80.0

dB

400

71,6

76,6

61,3

85,4

85,1

89,9

103

87,4

89,2

106

106

dB

400

105,6

102,1

94,8

dB

400


82.5

79.5

dB

500

68,6

73,6

59,6

85,1

82,1

89,6

99,5

74,9

85,2

93

93

dB

500

104,9

101,8

99,3

dB

500


78.4

77.3

dB

630

69,4

74,4

58,1

81,7

82,9

86,2

100

79,9

85,6

98

98

dB

630

105,9

100,7

96,6

dB

630

80.5

78.2

dB

800

67

72

63

82

80

86

98

74

84,9

92

92

dB

800

104,1

97,6

94,2

dB

800

77.6

77.3

dB

1k

63,1

68,1

63,3

79,4

76,6

83,9

94

71,5

84,1

89,6

89,6

dB

1k

100,6

95,2

93,8

dB

1k

76.5

76.4

dB

1.25 k

63,7

68,7

63

79,1

77,2

83,6

94,6

72,5

80,3

90,6

90,6

dB

1.25 k

101,4

96,0

94,7

dB

1.25 k

75.0

74.5

dB

1.6 k

58,1

63,1

66,3

76,2

71,6

80,7

89

71,2

79,4

89,3

89,3

dB

1.6 k

103,5

98,1

99,8

dB

1.6 k

75.9

73.1

dB

2k

57

62

65

75

71

80

88

69

78,7

87

87

dB

2k

101,3

97,2

93,3

dB

2k

73.1

73.7

dB

2.5 k

55

60

63

72

68

77

86

68

76,5

87

87

dB

2.5 k

98,0

95,9

91,2

dB

2.5 k

70.5

69.6

dB

3.15 k

51

56

62

71

64

75

82

67

72,5

85

85

dB

3.15 k

96,8

95,1

91,5

dB

3.15 k

80.5

76.3

dB

4k

50

55

61

69

63

73

80

62

69,8

80

80

dB

4k

91,7

88,9

86,1

dB

4k

70.0

67.9

dB

5k

49

54

59

67

62

71

80

61

66,3

79

79

dB

5k

87,7

85,1

84,0

dB

5k

70.4

68.0

dB

6.3 k

47

52

58

64

61

69

78

63

63,8

81

81

dB

6.3 k

82,4

80,4

81,5

dB

6.3 k

61.8

64.3

dB

8k

44

49

56

60

57

65

75

63

62,0

81

81

dB

8k

76,9

75,3

74,9

dB

8k

58.2

62.6

dB

10 k

42

47

55

58

56

63

73

64

62,0

82

82

dB

10 k

71,3

70,1

73,0

dB

10 k

63/70

88.8

87.5

dB(A)

LwAmax

75,0

80,0

75,0

90,5

88,5

95,0

105,9

86,4

92,9

104,5

104,5

dB(A)

LwAmax

112,8

108,3

106,1

dB(A)

LwAmax

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 5.10 Bronposities – gepland project Locatie impulsbronnen - boorfase


64/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Locatie semi-stabiele nachtelijke bronnen - boorfase

3D zicht model met locatie semi-stabiele nachtelijke bronnen - boorfase


65/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Locatie ACC en geothermiegebouw – exploitatiefase optie 1

Locatie nachtelijke bronnen gepland project – exploitatiefase optie 2


66/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 5.11 Geluidcontourenkaart Geluidcontourenkaart van het huidig totaal nachtelijk specifiek geluid - referentiesituatie

Totaal nachtelijk specifiek geluid geplande exploitatiefase, incl. ACC en gepland gebouw


67/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Totaal nachtelijk specifiek geluid geplande exploitatiefase optie 2, dus incl. Koeltoren 4 en gepland gebouw


68/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Totaal nachtelijk specifiek geluid geplande boorfase, zonder schermen


69/70

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Totaal nachtelijk specifiek geluid geplande boorfase, met schermen


70/70

SGS Belgium NV


6

OVERIGE ASPECTEN

6.1

LUCHT

6.1.1

Methodologie

140075 12/03/2015

In de discipline ‘Lucht’ worden de effecten van het voorgenomen project op de concentraties van polluenten in de omgevingslucht bestudeerd. Daar dit geen sleuteldiscipline is, zal de beschrijving van de huidige situatie zich beperken tot een opgave van de emissies van het bedrijf en de huidige luchtkwaliteit in de omgeving aan de hand van de interpolatiekaarten en eventuele meetposten van VMM in de omgeving. Voor de geplande situatie wordt aangegeven welke impact het project heeft op de (vermindering van de) emissies van het bedrijf en een kwalitatieve beoordeling van de impact. Gezien de verwachte emissiereductie worden impactberekeningen in het kader van dit MER niet zinvol geacht.

6.1.2

Afbakening studiegebied

Voor de discipline Lucht wordt het studiegebied afgebakend tot een gebied van 3 km rondom het bedrijf.

6.1.3

Beschrijving van de huidige situatie

6.1.3.1

Emissies van het bedrijf

6.1.3.1.1

Verbrandingsemissies

Overzicht van installaties De gebouwen op de site worden verwarmd (ventilatie en statische verwarming) met een lokaal verwarmingswatersysteem (VWW systeem). Het VWW wordt geproduceerd d.m.v.: • Warmtewisselaar gevoed door het centrale HTW net • Lokale gasgestookte ketels (waarvan de ketels in gebouw 020 een klein warmtenet voeden) De belangrijkste warmtebron is het ketelhuis (gebouw 091). Hier wordt oververhit water van 185 °C gegenereerd. Het distributienet van dit heetwater (HTW1) bestrijkt ongeveer heel de site. Hiermee wordt secundair stoom, verwarmingswater, sanitair warm water, proceswarmte enz. mee gegenereerd. Daarnaast is er een grote stookruimte in gebouw 020. Recent is hieraan ook een WKK toegevoegd als warmtebron. Deze stookruimte voedt een verwarmingswaterkring (een klein warmtenet) voor een selectie van research gebouwen. Verder zijn er enkele gebouwen met eigen decentrale opwekking van warmte met aardgasketels. Naast de stookinstallaties beschikt Janssen Pharmaceutica ook over diverse vastopgestelde motoren – die behalve de gasmotor van de WKK – alle diesel als brandstof gebruiken. Deze vastopgestelde motoren worden toegepast als noodstroomgeneratoren en brandwaterpompen en treden dus enkel in werking in geval van nood of bij testen. Een overzicht van de installaties die bijdragen tot verbrandingsemissies is terug te vinden in Tabel 6.1.

Hoofdstuk 6: Overige aspecten

1/83

SGS Belgium NV


140075


Tabel 6.1 Installatie

12/03/2015

Overzicht verbrandingsinstallaties (stookinstallaties, WKK, noodgeneratoren) Brandstof

Vermogen MWth

Vergunning

Meetfrequentie

Polluenten

STOOKINSTALLATIES B091 – Ketel 1

Aardgas

17

vóór 1/01/1993

3-maandelijks

NOx, CO

B091 – Ketel 2

Aardgas

8,5

vóór 1/01/1993

3-maandelijks

NOx, CO

B091 – Ketel 3

Aardgas

8,5

vóór 1/01/1993

3-maandelijks

NOx, CO

B091 – Ketel 4

Aardgas

17

vóór 1/01/1993

3-maandelijks

NOx, CO

B091 – Ketel 5

Aardgas

2,5

na 1/01/2010

2-jaarlijks

NOx, CO

B091 – Ketel 6

Aardgas

2,5

na 1/01/2010

2-jaarlijks

NOx, CO

B019 – 1 (rechts)

Aardgas

0,33

vóór 1/01/2005

5-jaarlijks

NOx, CO

B019 – 2 (links)

Aardgas

0,33

vóór 1/01/2005

5-jaarlijks

NOx, CO

B020 – 01

Aardgas

5,3

vóór 1/01/2005

3-maandelijks

NOx, CO

B020 – 02

Aardgas

5,3

vóór 1/01/2005

3-maandelijks

NOx, CO

B020 – 03

Aardgas

4,5

vóór 1/01/2010

2-jaarlijks

NOx, CO

B108

Aardgas

vóór 1/01/2005

5-jaarlijks

NOx, CO

B146 – 01

Aardgas

0,575

vóór 1/01/2005

5-jaarlijks

NOx, CO

B146 – 02

Aardgas

0,720

vóór 1/01/2005

5-jaarlijks

NOx, CO

B146 – 03

Aardgas

1,995

na 1/01/2010

2-jaarlijks

NOx, CO

B146 – 04

Aardgas

1,750

vóór 1/01/2005

2-jaarlijks

NOx, CO

B260 – 15

Aardgas

0,503

na 1/01/2010

5-jaarlijks

NOx, CO

B260 – 16

Aardgas

0,978

vóór 1/01/1993

5-jaarlijks

NOx, CO

0,418 0,418

VASTE MOTOREN B091-1

Diesel

1,2

2/02/2006

5-jaarlijks*

NOx, CO, SO2, Stof

B093-1

Diesel

1,2

Tussen 1/01/1993 en 1/01/2000

5-jaarlijks*

NOx, CO, SO2, Stof

B093-2

Diesel

1,2

Tussen 1/01/1993 en 1/01/2000

5-jaarlijks*

NOx, CO, SO2, Stof

B093-3

Diesel

1,2

Tussen 1/01/1993 en 1/01/2000

5-jaarlijks*

NOx, CO, SO2, Stof

B093-4

Diesel

1,2

2/02/2006

5-jaarlijks*

NOx, CO, SO2, Stof

B095-1

Diesel

1,2

Tussen 1/01/2000 en 1/01/2005

5-jaarlijks*

NOx, CO, SO2, Stof

B190-1

Diesel

1,8

18/10/2012

5-jaarlijks*

NOx, CO, SO2, Stof

B190-2

Diesel

1,8

18/10/2012

5-jaarlijks*

NOx, CO, SO2, Stof

B260

Diesel

0,500

20/04/2000

5-jaarlijks*

NOx, CO, SO2, Stof

B260

Diesel

0,305

2/02/2006

5-jaarlijks*

NOx, CO, SO2, Stof

Aardgas

1,6

18/10/2012

2-jaarlijks

NOx, CO

B096-1 (WKK)

* indien ≥ 100 bedrijfsuren/jaar

Hoofdstuk 6: Overige aspecten

2/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Een overzicht van de ligging van de diverse installaties is weergegeven in onderstaande figuur. Figuur 6.1

Ligging emissiepunten Janssen Pharmaceutica

Aangezien bij uitvoering van het project – dat in voorliggend MER wordt besproken – de bovenvermelde installaties voor het grootste deel als back-up zullen behouden worden, worden verder geen toetsingen uitgevoerd voor deze installaties, wel wordt kwantitatief aangegeven welke vrachten door Janssen Pharmaceutica geloosd worden in de referentiesituatie. Geëmitteerde vrachten Aan de hand van een vaste emissiefactor werd voor het jaar 2014 een emissievracht van 13,5 ton NOX berekend. De drempelwaarde van het IMJV (50 ton) wordt niet overschreden. De CO-emissies worden verwaarloosbaar geacht omdat bij slechts twee van de in 2014 gemeten stookinstallaties een CO-emissie gedetecteerd kon worden, nl. 8 mg/Nm³ op ketel 020-2 en 1 mg/Nm³ op ketel 146-4 (norm op beide installaties is 100 mg/Nm³). De vastopgestelde motoren worden toegepast als noodstroomgeneratoren en brandwaterpompen en treden dus enkel in werking in geval van nood of bij testen. De emissies van deze installaties (SO2, 1 CO, stof) worden dan ook verwaarloosbaar geacht.

1

De NOx-emissies zijn wel mee opgenomen in het berekende totaal (13,493 ton).

Hoofdstuk 6: Overige disicplines

3/83

SGS Belgium NV


140075


6.1.3.1.2

12/03/2015

Emissies koelinstallaties

Er is een centraal koelwaternet (KLW1) op de site, gevoed vanuit twee energiecentrales (195 en 190). Nagenoeg alle gebruikers worden vanuit dit net voorzien van koude. Het net wordt uitgebaat op 6 à 8°C. De diverse koelinstallaties op de site hebben een totaal geïnstalleerd elektrisch vermogen van 8,59 MW. De koelinstallaties veroorzaakten de in volgende tabel opgelijste lekverliezen (berekend met massabalans): Tabel 6.2

Emissies koelinstallaties 2014 Emissies 2014

Drempelwaarde IMJV

(ton)

(ton)

HCFK’s (chloorfluorkoolwaterstoffen)

0,004

0,001

HFK’s (fluorkoolwaterstoffen)

0,129

0,1

De emissies (chloor)fluorkoolwaterstoffen overschreden de drempelwaarden van het IMJV. Aangezien er – als gevolg van het project – geen wijzigingen verwacht worden in deze vrijzettingen, worden deze emissies niet verder behandeld. 6.1.3.1.3

Emissies waterzuivering

Op het terrein is een bemaling in het kader van bodemsanering lopende. In de tussenzuivering van de waterzuiveringsinstallatie worden de solventen die in het grondwater als verontreiniging aanwezig zijn, via luchtstripping uit de waterstroom verwijderd. De striplucht wordt gezuiverd over actief kool vooraleer ze geloosd wordt in de atmosfeer. De emissies van deze kooladsorbers worden berekend op basis van emissiemetingen en genereren volgende vrachten: Tabel 6.3

Emissies waterzuivering 2014 Emissies 2014

Drempelwaarde IMJV

(ton)

(ton)

Dichloormethaan

0,869

0,1

1,2-dichloorethaan

0,079

0,1

totaal gehalogeneerde NMVOS

0,948

10

Enkel dichloormethaan wordt geëmitteerd boven de massadrempel van het IMJV. Aangezien deze emissies niet wijzigen in het kader van het voorliggende project, worden deze emissies niet verder behandeld in het MER. 6.1.3.1.4

Emissies productieproces

Verder worden in mindere mate nog VOS-emissies gegenereerd in de productie-eenheden: • tijdens de productie van transdermale pleisters wordt m.b.v. afvulpompen een gel aangebracht op een folie (castinglijn). In deze gel zijn solventen aanwezig die vrijkomen tijdens het drogen in de oven. De solventen worden afgezogen en afgeleid naar de regeneratieve thermische oxidatie (RTO), welke jaarlijks wordt gecontroleerd op zijn efficiëntie;


4/83

SGS Belgium NV


140075


•

12/03/2015

in de sproeidrooginstallatie of PSD (pharmaceutical spray dryer) worden tijdens het sproeidrogen de actieve bestanddelen (product) afgescheiden uit een mengsel van solventen. Het is voornamelijk tijdens de laatste stap (beluchting) dat er VOS-emissies optreden. Tijdens deze stap wordt er lucht door de installatie gestuurd, waardoor alle solventen die nog in het systeem aanwezig zijn worden meegvoerd en via de actiefkoolfilters worden geëmitteerd. De emissies zijn om praktische redenen nog niet gemeten kunnen worden (installatie is slechts sporadisch in dienst).

De zuiveringsapparatuur heeft een verwijderingsrendement van meer dan 90%. Ook deze emissies zullen niet wijzigen als gevolg van het project. Een verdere bespreking van deze emissies is dan ook niet aan de orde.

6.1.3.2

Luchtkwaliteit in het studiegebied

Voor het in kaart brengen van de plaatselijke luchtkwaliteit zou in eerste instantie gebruik gemaakt kunnen worden van immissiemetingen uitgevoerd door VMM. Er bevindt zich slechts één meetpost in de omgeving van het studiegebied, nl. meetpost nr. 40BE06 in de Rijkevorselseweg in Beerse. Het station behoort tot het meetnet specifieke studies. Er wordt enkel SO2 gemeten. Gezien de ligging van de meetpost (ca. 3 km ten NW) en de lokale bronnen in de omgeving (m.n. in de nabijheid van steenbakkerijen en MetalloChimique), worden de gemeten concentraties aan deze meetpost niet representatief geacht voor de situatie in de onmiddellijke omgeving van het bedrijfsterrein. Er zal dan ook enkel gebruik gemaakt worden van interpolatiegegevens van VMM om de plaatselijke luchtkwaliteit te beoordelen. In onderstaande tabel wordt de gemiddelde luchtkwaliteit in het studiegebied voor de jaren 2010-2012 op basis van de interpolatiekaarten van VMM weergegeven. Op de interpolatiekaarten van VMM wordt de luchtkwaliteit voor wat betreft de parameters NO2 en PM10 en het aantal overschrijdingen van de PM10-norm van 3 jaren berekend. De interpolatiekaarten zoals deze op 04/03/2015 konden geraadpleegd worden, vermelden inzake NO2 slechts de waarden van 2012. Tabel 6.4

Luchtkwaliteit in het studiegebied 2010-2012 (bron: interpolatiekaarten VMM) NOX-jaargemiddelde

PM10-jaargemiddelde

(µg/m³)

(µg/m³)

Aantal overschrijdingen norm PM10-daggemiddelde

2010

g.g.

26

17

2011

g.g.

26

28

2012

22

24

24

Gemiddelde

g.g.

26

23

Uit deze gegevens kan afgeleid worden dat er in het studiegebied wordt voldaan aan de grenswaarden voor NOX en PM10 (beide 40 µg/m³). Dit neemt niet weg dat in de onmiddellijke omgeving van relevante bronnen, met aanzienlijke impact op omgevingsniveau, er lokaal overschrijdingen van de vermelde luchtkwaliteitsdoelstellingen kunnen optreden. Uitgaande van de PM10-concentratie kan ook de PM2,5-concentratie geschat worden, rekening houdend met een gemiddeld aandeel van 60 à 70 %. Hieruit blijkt de jaargemiddelde PM2,5concentratie minder dan 20 µg/m³ te bedragen, waarmee voldaan zou worden aan de grenswaarde die op 1/1/2015 van kracht werd (25 µg/m³).


5/83

SGS Belgium NV


140075


6.1.4

Beschrijving en beoordeling van de geplande situatie

6.1.4.1

Emissies van het bedrijf

6.1.4.1.1

Aanlegfase

12/03/2015

Tijdens de aanlegfase kunnen voor de discipline lucht volgende emissies verwacht worden: •

Stofemissies bij graafwerken en aan- en afvoer met vrachtwagens: de intensiteit van de stofvorming is functie van de uitgevoerde ingreep, van het vochtgehalte van het te verzetten materiaal, van de heersende meteorologische condities en van de goede praktijk van de aannemers.

•

Emissies van uitlaatgassen van vrachtwagens en wagens contractorpersoneel: wagens en vrachtwagens die materieel, onderdelen, grondstoffen aanvoeren en afvalstoffen afvoeren emitteren uitlaatgassen. Het transport voor de aanvoer van de materialen wordt geschat op een 80-tal vrachtwagens over een periode van enkele dagen. Het personenvervoer zal in verhouding beperkt zijn. Voor het boren van het boorgat zal bij voorkeur gebruik gemaakt worden van elektriciteit van het net; in dat geval veroorzaakt dit geen verbrandingsemissies. Als de specifieke technische installatie van de betrokken boorfirma toch generatoren zou vereisen, vormen die een tijdelijke bron van verbrandingsemissies.

•

Overige: tijdens de boorfase bestaat het risico dat er vanuit de boorput gas meekomt wanneer water wordt opgepompt. Hier wordt verwacht dat het gas in oplossing zal betreffen. Bovendien worden de nodige maatregelen getroffen (o.a. noodafsluiters) om het boorgat onmiddellijk af te sluiten mocht er op grote diepte toch een instroom aan gas zijn en het boorgas (bestaande 2 uit CO2, CH4 en N2) af te leiden naar een noodfakkelinstallatie .

6.1.4.1.2

Exploitatiefase (toepassing geothermie)

Aangezien het project geen invloed heeft op de emissies van de koeling, de waterzuivering en de VOS-emissies (productie) worden deze verder niet besproken. Enkel de invloed van het project op de verbrandingsemissies wordt in deze paragraaf verder bestudeerd. Het beschouwde scenario betreft de geothermie met productie van elektriciteit (“Devoon”). 3

Tijdens de exploitatie zullen enkele van de huidige stookinstallaties als back-up en voor sporadische pieklevering van warmte behouden worden. Als gevolg van het lagere vermogen dat deze installaties leveren, zal de NOX-uitstoot significant dalen. De WKK zal bij gebruik van geothermische warmte in functie van optimale cascaderegeling ingeschakeld worden. Cascaderegeling en voorkeursbronnen van warmte worden in de loop van het project vastgelegd in functie van totale levenscyclus kost. Het geothermische project zelf veroorzaakt geen NOx-emissies. Aan de emissies van de diesels wijzigt niets gezien de huidige installaties – onder hetzelfde regime – in dienst blijven en er als gevolg van het project geen dieselgroepen worden bijgeplaatst. Een overzicht van de directe NOx-emissies in de geplande situatie, alsmede de vergelijking met de referentiesituatie (2014) is terug te vinden in onderstaande Tabel 6.5.

2

Voor zover bekend diende dergelijke noodfakkelinstallatie – bij vergelijkbare projecten in het buitenland – enkel te worden aangesprokenin regio’s met aardgas aanwezig in de ondergrond. Dit is echter niet het geval in de Kempen. 3

Back-up: in warme standby (beperkt vermogen)


6/83

SGS Belgium NV


140075


Tabel 6.5

12/03/2015

Overzicht directe NOx-emissies in de referentie- en geplande situatie NOX-emissies

Reductie

Reductie

(kg)

(kg)

(%)

Referentiesituatie

13.493

Geplande situatie – Devoon (120°C)

1.856

11.637

86%

Geplande situatie – Dinantiaan (90°C)

5.581

7.912

59%

In het scenario met geothermische boring in het Devoon kan een reductie van 11.637 kg NOx behaald worden (86%). In het scenario Dinantiaan is dit 7.912 kg of een reductie met 59% t.o.v. de situatie in 2014.

6.1.4.2

Impact op de luchtkwaliteit

Gezien de beperkte verkeersgeneratie en de korte tijdspanne waarover deze zich zal voordoen, wordt een impactberekening van de verkeersemissies – als gevolg van de aanlegfase – niet zinvol geacht. Het effect is naar verwachting beperkt en in ieder geval tijdelijk. Een impactbepaling van eventuele noodfakkelemissies, is niet mogelijk omdat er geen gegevens zijn omtrent de mogelijke emissies en wordt bovendien weinig zinvol geacht vanwege de zeer tijdelijke situatie. Relevante effecten op de luchtkwaliteit worden dan ook niet verwacht. Een impactberekening voor de exploitatiefase wordt evenmin zinvol geacht, gezien het project op zich – in normale omstandigheden – geen emissies naar de lucht veroorzaakt en voor het bedrijf als geheel de emissies aan NOx sterk zullen dalen t.o.v. de referentiesituatie, wat dus een positieve impact op de luchtkwaliteit tot gevolg heeft.

6.1.5

Besluit en milderende maatregelen

In de discipline Lucht werden de luchtemissies als gevolg van de exploitatie van Janssen Pharmaceutica besproken. Hierbij werd aangegeven welke emissies gegenereerd worden en wat de corresponderende vrachten zijn. Verspreidingsberekeningen ter bepaling van de impact van het bedrijf op de luchtkwaliteit in de de omgeving werden, gezien de opzet van het project (reductie van CO2-emissies en in 2 instantie ook andere verbrandingsparameters), niet uitgevoerd. In de huidige situatie zijn de emissies van Janssen Pharmaceutica toe te schrijven aan verbrandingsemissies (afkomstig van stookinstallaties en vaste motoren), emissies van de koelinstallaties, emissies afkomstig van de waterzuivering van het bodemsaneringsproject en VOSemissies in de productie-eenheden. Gezien het geothermische project enkel invloed heeft op de verbrandingsemissies werden enkel deze emissies verder in detail besproken. In de huidige situatie zijn de verbrandingsemissies (hoofdzakelijk NOx) afkomstig van 18 stookinstallaties op aardgas en 11 vaste motoren (10 diesel noodgroepen en 1 gasmotor WKK). De dieselgroepen dragen eveneens bij tot emissies aan SO2 en stof (voor zover deze in werking zijn). In de geplande situatie wijzigen de emissies als gevolg van de dieselgroepen niet zodat de geëmitteerde vrachten aan SO2 en stof evenmin wijzigen en dus in dezelfde grootteorde behouden blijven.


7/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De emissies aan NOx worden wel beïnvloed door het project. De geothermische installatie (productie van warmte) en de ORC-installatie (productie van elektriciteit) zijn geen verbrandingsprocessen zodat er geen verbrandingsemissies ontstaan. De geothermische warmte wordt aangewend voor verwarming en koeling zodat de huidige stookinstallaties niet langer in vol vermogen zullen gebruikt worden. Enkele installaties blijven wel in dienst als back-up (bij lager vermogen). Dit alles heeft tot gevolg dat de NOX-emissies zullen afnemen in de geplande situatie. Gezien het project een daling inhoudt van de NOx-emissies kan het op zich reeds als een milderende maatregel beschouwd worden. Verdere milderende maatregelen zijn bijgevolg niet aan de orde.


8/83

SGS Belgium NV


6.2

WATER

6.2.1

Methodologie

140075 12/03/2015

De discipline omvat: • hydrografische situering en beschrijving van de waterkwaliteit ter hoogte van het lozingspunt van Janssen Pharmaceutica; • beschrijving van de waterbalans voor het referentiejaar (2014); • beknopte beschrijving van de werking van de waterzuiveringsinstallatie; • inschatting van de geloosde emissievrachten en effluentconcentraties als gevolg van de huidige en geplande activiteiten; • bespreking van de impact van de geplande activiteiten op de waterkwaliteit in de omgeving van het lozingspunt.

6.2.2


Het studiegebied omvat het oppervlaktewater behorende tot het openbaar hydrografisch net, waarvan de kwaliteit, de kwantiteit en/of het profiel als gevolg van de ingrepen zouden kunnen worden beïnvloed. Janssen Pharmaceutica loost het effluent van de centrale waterzuivering op oppervlaktewater, meer bepaald via de Bosgracht in de Oude Dijkloop die uitmondt in de Aa en vervolgens doorstroomt naar de Kleine Nete. Onder deze paragraaf worden de gegevens verzameld met betrekking tot het oppervlaktewater (Oude Dijkloop), het afvalwater, het koelwater en het neerslagwater. Het aspect grondwater wordt samen met de discipline bodem behandeld.

6.2.3

Beschrijving van de Oude Dijkloop

6.2.3.1

Hydrografische situering

De Oude Dijkloop behoort tot het Netebekken, meer bepaald het deelbekken van Beneden en Boven Aa. Het Netebekken maakt op haar beurt deel uit van het stroomgebied van de Schelde. De waterloop wordt in het stroomgebiedbeheerplan van de Schelde niet opgelijst. De Aa en de Kleine Nete worden aangeduid als rivieren type ‘Grote beek Kempen’.

6.2.3.2

Waterkwaliteit in het studiegebied

De biologische en chemische kwaliteit van de waterlopen wordt in Vlaanderen bepaald en opgevolgd door de VMM. De kwaliteit van het oppervlaktewater kan geëvalueerd worden op basis van fysicochemische parameters of op basis van de biologische index. Het dichtst stroomopwaarts van het lozingspunt gelegen meetpunt van VMM (meetplaatsnr. 298000) bevindt zich afwaarts de samenloop met de Rietloop waar de RWZI van Vosselaar haar effluent in loost. De RWZI werd gebouwd in 1974 met een ontwerpcapaciteit van 7.400 inwoners. In 2009 werd de capaciteit van de RWZI uitgebreid tot 11.500 inwoners en werd de RWZI uitgerust met nutriëntverwijdering. Stroomopwaarts van dit meetpunt wordt ook het afvalwater van Carestel geloosd. Stroomafwaarts van het lozingspunt is de meetplaats 297200 gelegen.


9/83

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Tabel 6.6 Meetpunten VMM stroom open –afwaarts van het lozingspunt van Janssen Pharmaceutica Meetplaatsnr.

Waterloop

Omschrijving

Gemeente

X

Y

298000

Oude Dijkloop

De Breem, t.h.v. Carrestel, afwaarts snelweg

Vosselaar

185417

220447

297200

Oude Dijkloop

Gierle, Het Laar, opwaarts brug

Lille

185564

219569

De ligging van lozingspunt en de meetpunten van VMM zijn aangegeven in onderstaande Figuur 6.2.


10/83



Ligging lozingspunt Janssen Pharmaceutica en dichtstbijzijnde VMM-meetpunten


Figuur 6.2

SGS Belgium NV

11/83

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De beschrijving van de fysisch-chemische waterkwaliteit van oppervlaktewateren kan gebeuren aan de hand van de Prati Index voor Zuurstofverzadiging (PIO). Hoe lager de Prati Index, hoe beter de waterkwaliteit. Voor deze index is geen wettelijke norm vastgelegd, maar een index kleiner of gelijk aan 4 geldt als richtwaarde voor een matige waterkwaliteit. Zes kwaliteitsklassen worden onderscheiden, waaraan een bepaalde kleurencode voor grafische voorstelling wordt toegekend: Tabel 6.7

Kwaliteitsklassen Prati Index

Prati Index waarde

Kleur

Omschrijving

0–1

blauw

niet verontreinigd

>1–2

groen

aanvaardbaar

>2–4

geel

matig verontreinigd

>4–8

oranje

verontreinigd

>8

rood

zwaar verontreinigd

Tabel 6.8 geeft de Prati Index voor opgeloste zuurstof ter hoogte van de meetpunten in de Oude Dijkloop en dit voor de laatste 4 beschikbare jaren. Tabel 6.8

Prati Index gemeten in de Oude Dijkloop

Nr. meetpunt

2009

2010

2011

2012

298000

3,34

3,64

3,57

2,76

297200

2,35

3,04

3,02

2,85

Op basis van de Prati-index kan de waterkwaliteit omschreven worden als ‘matig verontreinigd’. Uiteraard wordt zoals hoger aangegeven de kwaliteit van de waterloop niet enkel beïnvloed door de lozing van afvalwater afkomstig van Janssen Pharmaceutica. De Belgische Biotische Index (BBI) kan als waardemeter gelden voor de algemene toestand van de waterloop over een langere periode (weken tot maanden). De BBI bedraagt maximaal 10 (zeer goed) tot minimaal 0 (zeer slecht of biologisch dood). Een BBI van 7 of meer voldoet aan de VLAREM IInorm. De waarden zijn ingedeeld in zes klassen gaande van niet verontreinigd tot uiterst slechte kwaliteit. Tabel 6.9

Kwaliteitsklassen biologische waterkwaliteit

BBI waarde

Kleur

Omschrijving

9 – 10

blauw

niet verontreinigd, zeer goede kwaliteit

7–8

groen

weinig verontreinigd, goede kwaliteit

5–6

geel

verontreinigd, matige kwaliteit

3–4

oranje

zwaar verontreinigd, slechte kwaliteit

1–2

rood

zeer zwaar verontreinigd, zeer slechte kwaliteit

0

zwart

uiterst slechte kwaliteit

De laatste meting op de meetpunten 298000 en 297200 dateren van 2009. De BBI bedroeg toen 5 resp. 6, wat overeenkomt met een matige kwaliteit. Er werd niet voldaan aan de VLAREMkwaliteitsnorm. Recentere BBI metingen zijn niet beschikbaar. Mogelijk is de kwaliteit inmiddels verder verbeterd (gezien de verbetering in fysico-chemische waterkwaliteit).


12/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 6.3 BBI en Prati-index thv meetpunt 297200 op de Oude Dijkloop (stroomafwaarts lozingspunt Janssen Pharmaceutica)

In Figuur 6.3 is alleszins een graduele verbetering van de waterkwaliteit merkbaar.

6.2.3.3

Waterbodemkwaliteit

De kwaliteit van de Vlaamse waterbodems wordt al geruime tijd opgevolgd met de triademethode. Die methode integreert de resultaten van chemische, biologische en ecotoxicologische analyses en laat toe waterbodems in te delen in kwaliteitsklassen, gaande van niet verontreinigd tot sterk verontreinigd. Tabel 6.10

Triadekwaliteitsklassen waterbodem

Triadeklasse

Kleur

Omschrijving

1

blauw

niet verontreinigd

2

groen

licht verontreinigd

3

geel

verontreinigd

4

rood

sterk verontreinigd

Op de meetplaatsen 298000 en 297200 werd de waterbodemkwaliteit voor het laatst gemeten in 2006 resp. 2013. De waterbodemkwaliteit is volgens de triadebeoordeling globaal licht verontreinigd in meetplaats 298000 en sterk verontreinigd in meetplaats 297200.


13/83

SGS Belgium NV


Tabel 6.11

140075 12/03/2015

Meetresultaten triadebeoordeling waterbodemkwaliteit

Triadeklasse

298000

297200

Datum meting

27/04/2006

23/04/2013

Fysico chemie eindklasse

2

3

Ecotoxicologie eindklasse

3

2

Biologie eindklasse

1

2

Eindklasse

2

4

6.2.4

Waterverbruik en emissies

6.2.4.1

Waterbalans

Janssen Pharmaceutica maakt gebruik van stadswater en hemelwater. Het hemelwater uit het bufferbekken wordt naar een hergebruiksinstallatie gestuurd voor koelwatertoepassingen. Niet afgekoppeld hemelwater wordt via de bedrijfsriolering naar de centrale waterzuiveringsinstallatie geleid. Daarnaast wordt grondwater onttrokken in het kader van de lopende bodemsanering. Dit wordt na voorzuivering grotendeels naar de centrale waterzuiveringsinstallatie geleid. De waterbalans van het afvalwater van de site wordt schematisch weergegeven in Figuur 6.4. Stadswater De totale hoeveelheid verbruikt stadswater bedroeg in 2014 551 000 m³. Een eventueel verschil in de cijfers van de waterbalans is het gebruik van enerzijds tellerstanden en anderzijds facturatiegegevens. Dit water wordt onder meer gebruikt voor sanitaire doeleinden, productiedoeleinden, verdere behandeling (o.a. ontharding) voor procesgebruik, voor productie van stoom en als koelwater. Hemelwater Het hemelwater afkomstig van de verharde oppervlakten wordt ingeschat op 109.527 m³/jaar. Een deel van het afstromend hemelwater is afgekoppeld en wordt gecollecteerd in een hemelwaterbuffer (60.184 m³). In 2014 werd 30.664 m³ van deze buffer naar de hergebruiksinstallatie geleid, het overige deel van het afgekoppelde hemelwater (29.520 m³) werd geloosd op de Oude Dijkloop. 49.343 m³ van het hemelwater is niet afgekoppeld. Dit hemelwater wordt naar de centrale waterzuivering geleid, waarna het samen met andere afvalwaterstromen geloosd wordt op de Oude Dijkloop.


14/83

Waterbalans 2014


Figuur 6.4

SGS Belgium NV Janssen Pharmaceutica


15/83

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Grondwater In het kader van de lopende bodemsanering werd in 2014 335.606 m³ à 336.908 m³ grondwater opgepompt (336.908 m³ is samengesteld als de som van 7 debietmeters; 335.606 m³ is de som van de totaaltellers van de kern en de pluim – de afwijking ligt nog binnen een aanvaardbare marge van ca. 5%). Dit water wordt na voorzuivering grotendeels geloosd op de centrale waterzuiveringsinstallatie. Ca. 52.660 m³ wordt naar de hergebruiksinstallatie gestuurd. 45.536 m³ hiervan werd aan de koeltorens geleverd; het overschot werd geloosd. Het bedrijfs- en huishoudelijk afvalwater van de farma-afdeling, de research-afdeling en de dienstenafdeling, alsook het voorbehandelde grondwater wordt naar de centrale waterzuiveringsinstallatie van Janssen Pharmaceutica geleid. Het effluent wordt zoals hoger aangegeven geloosd in de Oude Dijkloop. In 2014 werd 867.080 m³ gezuiverd afvalwater in de Oude Dijkloop geloosd. Van de hergebruiksinstallatie in gebouw 170 werd in 2014 74.107 m³ aan de koeltorens geleverd. Deze hoeveelheid bestaat uit een mix van regenwater en ontijzerd bodemwater aangevuld met stadswater. Vanuit gebouw 170 werd supplementair 15.179 m³ stadswater ingezet. Het stadswaterverbruik in gebouwen 190 en 195 voor de koeltorens bedroeg resp. 4.903 m³ en 638 m³.

Tabel 6.12

Koeltorenwaterverbruik 2014 aangeleverd

verdampingscoëfficiënt

m³ PIDPA-water

verdampt m³

Gebouw 170

15.179

75%

11.384

Gebouw 190

4.903

75%

3.677

Gebouw 195

638

75%

478

Regenwater

Gebouw 170

28.571

80%

22.857

Bodem P&T

Gebouw 170

45.536

75%

34.152

94.827

72.548

Het debiet van de diverse uitgaande stromen (spuiwater, huishoudelijk afvalwater, proceswaters) wordt niet afzonderlijk gemeten. De spui van de koeltoren wordt geregeld op basis van geleidbaarheid. Op basis van de verdampingscoëfficiënt kan de hoeveelheid spuiwater theoretisch worden berekend. Van de 94.827 m³ koeltorenwater verdampt 72.548 m³. De rest (22.279 m³) wordt naar de waterzuiveringsinstallatie gevoerd. De totale hoeveelheid geloosd bedrijfsafvalwater in 2014 bedroeg 867.080 m³. Het uurdebiet schommelt tussen 500 en 550 m³/h.

6.2.4.2

Waterzuiveringsinstallatie

De afvalwaters van de verschillende afdelingen, onderzoekslaboratoria, farmaceutische fabriek e.a. worden samen behandeld in een centraal waterzuiveringsstation. Het effluent wordt via een 1.500 meter lange riolering geloosd in de Oude Dijkloop ter hoogte van de autosnelweg E34. In bepaalde productie-eenheden kan het afvalwater eerst een specifieke voorbehandeling ondergaan alvorens het naar de centrale waterzuivering gestuurd wordt.


16/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De installatie betreft een biologische zuivering. Het egalisatiebekken, dat tevens dienst doet als bufferbekken bij regenval heeft een capaciteit van 1.800 m³. Voor de biologische zuivering wordt er gebruik gemaakt van een actief slibinstallatie en een nabezinktank. Het afgekoppelde regenwater wordt opgevangen in een regenbuffer. Na filtratie over een groffilter en na kwaliteitscontrole wordt dit water gemengd met voldoende zuiver water van de tussenzuivering van de bodemsanering (eveneens gecontroleerd) en met drinkwater. Dit 'grijs' water wordt gebruikt als koelwater. Hierdoor werd er in 2014 ongeveer 70.000 m³ drinkwater bespaard.


17/83



Schema waterzuiveringsinstallatie


Figuur 6.5

SGS Belgium NV

18/83

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


140075


6.2.4.3

12/03/2015

Emissies

Niet alle opgenomen water wordt geloosd (bvb. verdamping koeltoren, in producten...). Volgende afvalwaterstromen worden wel geloosd: • huishoudelijk afvalwater • bedrijfsafvalwater • koelwaterspui. Na zuivering in centrale WZI worden deze als 1 stroom geloosd in de Oude Dijkloop. In onderstaande tabel worden de geloosde vuilvrachten, gerapporteerd in het IMJV van 2014, weergegeven. Tabel 6.13

Geloosde vuilvrachten (2014)

Verontreinigende stof

Totale nettolozing (kg/jaar)

Drempelwaarde (kg/jaar)

Anorganische stoffen Chloriden (als Cl)

201.344,64

40.000

Fosfor totaal (P)

979,54

400

Stikstof totaal (N)

3.691,94

3.500

Algemene organische stoffen CZV

17.499,24

30.000

Zwevende stof

7.977,14

10.000

Organochloorverbindingen Dichloormethaan

3,64

10

Zware metalen en verbindingen Arseen

2,77

5

Chroom

0*

5

Koper

0*

5

Molybdeen

0*

50

Vanadium

0*

10

105,78

50

Zink

* beneden detectielimiet De vrachten van chloriden, totaal fosfor, dichloormethaan drempelwaarde van het IMJV.


en zink overschrijden de

19/83

SGS Belgium NV


6.2.5

Beschrijving en beoordeling van de geplande situatie

6.2.5.1

Boorfase

140075 12/03/2015

Voor het meest ondiepe deel van de boring zal gebruik gemaakt worden van water als boorvloeistof. De boring gebeurt mits gebruik van leidingwater. Met toenemende diepte zijn toevoegmiddelen nodig om een goede densiteit en viscositeit van de boorvloeistof te bekomen, maar het blijft een op water gebaseerde boormodder. Standaard additieven zijn bentoniet, kaliumchloride, gips en calciumcarbonaat. Verder zullen conform VLAREM II zoveel mogelijk biodegradeerbare substanties gebruikt worden. De boormodder wordt eens terug boven doorheen een reeks installaties gestuurd om deze te ontdoen van boorgruis (cuttings) (zie projectbeschrijving). De boorvloeistof (waterfractie) wordt in opslagtanks verder behandeld en indien nodig aangepast qua samenstelling om opnieuw te gebruiken als spoeling bij de boring. In principe wordt dus zoveel mogelijk gewerkt in een gesloten circuit, waarbij continu een evenwicht wordt nagestreefd tussen nodige hoeveelheden (zuiver) water en de gewenste densiteit. Enkel indien er tussen verschillende secties een andere samenstelling nodig is, wordt die vervangen. De juiste samenstelling van de boorvloeistof wordt continu gecontroleerd en eventueel bijgestuurd. Voor het ondiepe deel van de boring (tot ca. 890 m) zal er in principe voornamelijk met bentoniet en CMC (carboxymethylcellulose, een verdikkingsmiddel dat ook in levensmiddelen wordt toegepast) geboord worden. In totaal bedraagt het volume van dit gedeelte van het boorgat ca. 360 m³. Voor het onderste deel van de boring (van ca. 890 m tot ca. 3.500 m) wordt gerekend op een extra volume van ca. 400 m³. Deze volumes worden afgevoerd voor externe verwerking. Er wordt geen boorvloeistof geloosd. Het water dat tijdens de productie van warmte wordt opgepompt zal onder normale omstandigheden weer via de injectieput in dezelfde formatie als waaruit het onttrokken wordt, geïnjecteerd worden. Onder bijzondere omstandigheden, vooral na het boren van de eerste put, als de tweede put nog niet geboord is, zal het geproduceerde water in de nabijheid van de put moeten worden opgeslagen. Hierbij moet men rekening houden met een toenemende natuurlijke zoutconcentratie naarmate men grotere dieptes bereikt. Bij een gelijkaardige boring in Merksplas heeft men ter hoogte van het Dinantiaan (hier verwacht op een diepte van ca. 1.700 m en 2.470 m) zoutconcentraties gemeten van 138 g/l (vooral NaCl). Omdat dit water een hoog zoutgehalte zal hebben, kan dit niet geloosd worden. Het wordt daarom tijdelijk opgeslagen en nadien weer geïnjecteerd in dezelfde watervoerende formatie of afgevoerd. Er zal naar schatting 10 000 m³ ‘pekel’water moeten worden opgeslagen over een periode van een drietal maanden.

6.2.5.2

Exploitatiefase

Indien voor de elektriciteitsproductie gekozen wordt voor natte koeling, dient rekening te worden gehouden met een bijkomende hoeveelheid koelwaterspui. Het waterverbruik van de koelinstallaties staat in lineair verband met het weggekoeld vermogen. Op basis van het verwachte weg te koelen vermogen via de absorptiekoeling in de geplande situatie, wordt een toename van ca. 38.500 m³ waterverbruik verwacht. Gezien globaal genomen ca. 75% verdampt, wordt een extra hoeveelheid spui verwacht van 9.625 m³.


20/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Gezien er geen wijzigingen optreden aan de productieprocessen zal voor de geplande situatie het bijkomende spuiwater verantwoordelijk zijn voor wijziging in polluentconcentraties in het afvalwater. Door verdamping dikken zouten en mineralen in het koelwater aan. Om de concentratie van deze stoffen te beperkten dient een hoeveelheid koelwater te worden gespuid. Voor de geplande situatie wordt nagegaan wat de invloed van het project zal zijn op de chlorideconcentratie van het geloosde afvalwater. 3

Het suppletiewater (38.500 m ) zal grotendeels kunnen aangeleverd worden via de huidige hergebruikmix (REW) (ontkoppeld hemelwater ca. 60.000 m³ en ontijzerd bodemwater maximaal 96.360 m³ (11 m³/h x 24h x 365 d) = totaal ca. 156.000 m³, waarvan in 2014 74.107 m³ gebruikt – resteert in theorie ca. 82.000 m³). Het chloridegehalte van dit type water varieert van 10-40 mg/l. Dit water kan op momenten dat onvoldoende REW beschikbaar is, worden aangevuld met IBW (gechloreerd stadswater) dat een gehalte van 22 mg/l bevat aan chloriden. Belangrijk aspect is dat er geen effluent wordt gebruikt in deze mix zodat potentiële opconcentratie niet aan de orde is. Het huidig gehalte chloriden in het effluent (867.080 m³/jaar in 2014) is 232 mg/l. Het koelwaterspui heeft hierin een aandeel van 22.279 m³ (met een concentratie van 66 mg Cl /l). Als het koelwaterspui toeneemt met een debiet van 9.625 m³, kan men berekenen dat de concentratie chloriden in het effluent zal afnemen tot gemiddeld 230 mg/l. Ook in de geplande situatie zal dus voldaan worden aan de bijzondere lozingsvoorwaarde opgenomen in de milieuvergunning, nl. 500 mg Cl /l, MLAV1/0500000423/GVDA). Meer algemeen kan gesteld worden dat de concentratie van polluenten in het effluent zal afnemen door de verdunning met relatief zuiver koelwaterspui. Naast wijziging in concentraties dient verder eveneens rekening gehouden te worden met een 3 gemiddelde stijging van het debiet met 1 m /h op de waterzuivering. Dit is verwaarloosbaar ten opzichte van het huidige gemiddelde uurdebiet op lozingsdagen (ca 500 m³/h) en het gemiddelde lozingsdebiet op jaarbasis (99 m³/h). De inrichting is momenteel vergund voor de lozing van 700 m³/h, 7.000 m³/dag, 1.500.000 m³/jaar. Er blijft dus voldaan aan de vergunningsvoorwaarden. De waterzuiveringsinstallatie heeft voldoende hydraulische capaciteit. Bij een keuze voor droge koeling voor de elektriciteitsproductie is er een verwaarloosbaar effect op de waterbalans van de site. (Er wordt mogelijk sporadisch water gebruikt om de installatie te reinigen). De bestaande met klinkers verharde parking zal gedeeltelijk in gebruik genomen worden voor de neveninstallaties van het geothermieproject en zal gedeeltelijk permanent verhard worden met beton of asfalt. De verhoogde afvoercoëfficiënt ten opzichte van klinkers zal een extra hoeveelheid afstromend hemelwater genereren. Op basis van een oppervlakte van ca. 6.000 m² en een neerslag van ca. 800 l/m²/jaar wordt het bijkomend afstromende hemelwater geraamd op ca. 2.400 m³ per jaar. Dit hemelwater zal worden afgeleid naar de waterzuivering. Dit is minder dan verwaarloosbaar ten opzichte van het huidige debiet (867.080 m³/jaar).

6.2.6


Janssen Pharmaceutica loost het bedrijfs- en huishoudelijk afvalwater van de farma-afdeling, de research-afdeling en de dienstenafdeling, alsook het voorbehandelde grondwater van de bodemsanering, het niet afgekoppelde hemelwater en de spui van de koeltorens via de centrale waterzuiveringsinstallatie op de Oude Dijkloop. Het effluent van de waterzuiveringsinstallatie wordt opgevolgd en jaarlijks worden de geloosde vrachten in het IMJV aan de betreffende overheid gemeld. In 2014 werd in totaal ca. 867.000 m³ afvalwater geloosd waarvan ca. 22.000 m³ spuiwater.


21/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

In het kader van dit MER werd voor de referentiesituatie geen verdere toetsing uitgevoerd m.b.t. impact op de waterkwaliteit. Met betrekking tot de geplande situatie wordt in de boorfase geen water geloosd. Het water dat tijdens de productie van warmte wordt opgepompt zal onder normale omstandigheden via de injectieput weer in dezelfde formatie geïnjecteerd worden. Enkel na het boren van de eerste put zal het water tijdelijk opgeslagen moeten worden in afwachting van afwerking van de injectieput. Er dient wel rekening gehouden te worden met toenemende natuurlijke zoutconcentratie naarmate men grotere dieptes bereikt. Afhankelijk van deze concentraties kan het water eventueel afgevoerd worden. In de exploitatiefase (met elektriciteitscentrale en bij keuze voor natte koeltorens) zal het spuiwater toenemen t.o.v. de referentiesituatie (stijging met ca. 9.625 m³ per jaar). De hoeveelheden proceswater, huishoudelijk afvalwater en hemelwater wijzigen op zich niet zodat het spuiwater de kwaliteit van het geloosde afvalwater zal beïnvloeden. Gezien spuiwater vooral een toename aan zouten en mineralen bevat t.o.v. het suppletiewater werd nagegaan hoe de concentratie aan chloriden in het effluent beïnvloed wordt door het project. Rekening houdend met een indikkingsfactor 4 voor het spuiwater, werd aangetoond dat de gemiddelde concentratie aan chloriden in het effluent – als gevolg van het project – daalt van 232 mg/l naar 230 mg/l. Ook voor andere polluenten wordt algemeen aangenomen dat de concentratie zal afnemen door verdunning met relatief zuiver koelwaterspui. Het debiet van het geloosde afvalwater zal toenemen als gevolg van het project maar er blijft voldaan aan de debieten zoals vergund. Milderende maatregelen zijn bijgevolg niet aan de orde.


22/83

SGS Belgium NV


6.3

MENS

6.3.1

Mobiliteit

6.3.1.1

Methodologie

140075 12/03/2015

Eerst wordt het bereikbaarheidsprofiel van Janssen Pharmaceutica geschetst. Daarna wordt het mobiliteitsprofiel van het bedrijf besproken en dit zowel in de huidige als toekomstige situatie. Als laatste wordt de impact van het mobiliteitsprofiel ingeschat aan de hand van volgend significantiekader: Verwaarloosbare bijdrage

x<1% van de capaciteit van de beschouwde weg

Beperkte bijdrage

1=<x<5% van de capaciteit van de beschouwde weg

Relevante bijdrage

5=<x<10% van de capaciteit van de beschouwde weg

Belangrijke bijdrage

x>=10% van de capaciteit van de beschouwde weg

6.3.1.2

Bereikbaarheidsprofiel

Het bereikbaarheidsprofiel geeft de bereikbaarheid van de site (en het projectgebied) weer. Hierin worden de planningscontext beschreven en het geheel van bestaande faciliteiten om het onderzoeksgebied te bereiken beschreven, wordt de kwaliteit van deze faciliteiten onderzocht en wordt de verkeersanalyse opgemaakt van de huidige verkeersbelasting op het wegennetwerk. 6.3.1.2.1

Huidige verkeersinfrastructuur

Wegverkeer Janssen Pharmaceutica (site Beerse I) is gelegen ten westen van Turnhout en ten zuiden van het centrum van Beerse (zie Figuur 6.6). De site ligt langs de N12 (Turnhoutseweg), welke een verbindingsweg is tussen Turnhout en Antwerpen. Deze geeft ten westen van de site via de N132, de weg die Tielen en Gierle verbindt met Turnhout en Merksplas, aansluiting op de A21/E34. Aan de oostelijke zijde van Janssen Pharmaceutica (richting Turnhout) gaat de N12 over in de R13 waarbij aansluiting gemaakt wordt met de N19 en de N18.


23/83



140075


24/83

Verkeersinfrastructuur in de omgeving van Janssen Pharmaceutica (www.google.be/maps)


Figuur 6.6

SGS Belgium NV

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Aan de site zijn 4 grote parkings: • Een parking aan de hoofdingang (parking Noord) • Een parking in het zuiden van de site • Een parking centraal • Een parking langs de Kempenlaan De ligging van deze parkings is weergegeven in onderstaande Figuur 6.7. Figuur 6.7

Situering parkings

De parking Noord is het snelst bezet omdat deze vlakbij de hoofdingang is gelegen. Daarna raken parkings Kempenlaan en Centraal het vlugst gevuld en nadien pas parking Zuid. Op piekmomenten was er een tekort aan parkeercapaciteit voor personeel en werd er vaak fout geparkeerd op de berm, op de rijstrook, … Parking Zuid werd daarom uitgebreid met een 250-tal parkeerplaatsen. In totaal beschikt de site momenteel over 2.647 parkeerplaatsen voor personeel verspreid over de 4 grote parkings. Bovendien zijn er op de site zelf een 100-tal gereserveerde parkeerplaatsen voor directie en management.

Openbaar vervoer

•

Businfrastructuur

De site Beerse I is bereikbaar met het openbaar vervoer. De dichtstbijzijnde halte is halte Heibergstraat (Beerse) gelegen op ca. 50 m van het bedrijf.


25/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Aan deze halte stoppen verschillende bussen: •

Bussen 410, 416, 417 en 431 stoppen minstens 1 maal per uur

•

Bussen 415, 433, 434 en 435 stoppen slechts een beperkt aantal ritten per dag

Er is een schuilhuisje en er zijn fietsenstallingen.

•

Treininfrastructuur

Het dichtstbijgelegen station is het station van Turnhout en ligt op ongeveer 5 km van de site. Elk uur stopt een rechtstreekse trein uit Brussel/Mechelen en uit Antwerpen. Er zijn 2 treinverbindingen per uur vanuit Mol en Hasselt met overstap in Herentals of Lier. Per uur vertrekken aan het station 6 busritten richting Janssen Pharmaceutica. Het betreft ritten van bussen 410, 416, 417 of 431. De rit van het station naar de site duurt ongeveer 8 minuten. Fietsers De site Beerse I ligt vlakbij de 3 knooppunten van het fietsknooppuntennetwerk: • Knooppunt 60 (op ca. 3 km van de site) • Knooppunt 68 (op ca. 2 km van de site) • Knooppunt 69 (op ca. 2 km van de site) De N12 en N132 zijn bovenlokale routes binnen het provinciaal functioneel fietsroutenetwerk. De Kempenlaan is hierin een lokale route. Er zijn vrijblijvende fietspaden (afgescheiden door groenstrook) in de onmiddellijke omgeving (zowel op de N12, N132 als de Kempenlaan). Een overzicht van het fietsknooppuntennetwerk in de omgeving van Janssen Pharmaceutica is weergegeven in Figuur 6.8 en overzicht van mogelijke alle fietsroutes in de omgeving van Janssen Pharmaceutica is weergegeven in Figuur 6.9. Figuur 6.8

Fietsknooppuntennetwerk in de omgeving van Janssen Pharmaceutica


26/83



140075

Site Janssen Pharmaceutica

27/83

Fietsroutes in de omgeving van Janssen Pharmaceutica (bron: http://www.provant.be/bestuur/grondgebied/gis/digitale_kaarten)


Figuur 6.9

SGS Belgium NV

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Aan de verschillende ingangen zijn er ongeveer 530 fietsenstallingen voorzien. Deze stallingen zijn overdekt en diefstalveilig (binnen afgesloten bedrijfsterrein). Er is een fietssluis aan elke ingang. Bovendien is er een aparte fietsingang aan het oosten van het terrein via het Hazepad. Ook aan de gebouwen zelf zijn er vaak fietsrekken voorzien. Alle fietsstallingen zijn wielklemsystemen. Er is voldoende capaciteit. Voetgangers Ter hoogte van de hoofdingang is er een beveiligde oversteekplaats voor voetgangers (voor de oversteek van en naar parking Noord). Langs de N12, de Kempenlaan en inrit via de Gierlebaan liggen er geen voetpaden, maar zijn er voldoende brede bermen. 6.3.1.2.2

Verkeersanalyse

Toegangswegen en inritten De site Beerse I is bereikbaar via 3 inritten: • de N12 (hoofdingang) • de Kempenlaan • de Gierlebaan. Er is 1 extra toegang voor voetgangers en fietsers via het Hazepad. Figuur 6.10

Toegang site Beerse I

Aan de hoofdingang (N12) staan er verkeerslichten. Er is ook een afslagstrook voorzien voor het verkeer dat de site wil oprijden.


28/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De inrit langs de Kempenlaan is een ongeregeld kruispunt waar voorrang van rechts geldt. Het vrachtverkeer rijdt via deze inrit de site binnen. De parking voor personeel heeft een in- en uitrit die rechtstreeks op de Kempenlaan aansluit. De inrit via de Gierlebaan is een lichtengeregeld kruispunt met bypasses en een linksafslagstrook. Naast de impact aan de ingangen heeft Janssen Pharmaceutica ook een belangrijke impact op het kruispunt van de N12 met de N132 en op de kruispunten van deze wegen met de Kempenlaan. Op het kruispunt van de N12 met de N132 staan verkeerslichten met semi-conflictvrije verkeerslichtenregeling. Het kruispunt van de Kempenlaan met de N12 is een ongeregeld kruispunt waarbij verkeer op de N12 voorrang heeft. Er is een afslagstrook voorzien voor afslaand verkeer op de N12. Het kruispunt van de Kempenlaan met de N132 is eveneens een ongeregeld kruispunt waarbij het verkeer op de N132 voorrang heeft. Capaciteit van de omliggende wegen Het is belangrijk een goed inzicht te hebben in de draagkracht van de omgeving. Daarbij is de capaciteit van de wegvakken en de inrichting van de kruispunten van belang. De capaciteit van een weg of een rijstrook wordt uitgedrukt in personenauto-equivalenten (p.a.e.). Men hanteert deze werkwijze omdat de impact van de verschillende vervoerswijzen op de capaciteit van een weg, totaal verschillend kan zijn. Er wordt uitgegaan van de volgende maatvoering : - auto en kleine bestelwagen: - grote bestelwagen en kleine vrachtwagen: - zware vrachtauto: - bus: - motorrijwiel: - fiets:

1 p.a.e. 2 p.a.e. 3 p.a.e. 2 p.a.e. 0,5 p.a.e. 0,3 p.a.e.

De capaciteit van een rijstrook staat gelijk aan het aantal p.a.e. die deze rijstrook op een uur tijd kan verwerken. Algemeen wordt aangenomen dat de volgtijd tussen twee voertuigen 2 seconden bedraagt. Dit houdt in dat de maximale capaciteit van een rijstrook gelijk is aan 1 800 p.a.e./uur. Op te merken valt hierbij nog dat allerlei externe invloeden dit cijfer negatief kunnen beïnvloeden. Het vermelde cijfer gaat uit van een rijstrookbreedte van 3,50 m. Smallere rijstroken, een bochtig tracé, hellingen, tegenliggers, obstakels en andere factoren kunnen deze maximale capaciteit inperken. Deze capaciteit geldt ook als maximumnorm voor de rijstroken op kruispunten met verkeersafhankelijke regeling, namelijk in een situatie waarbij er zich op de kruisende weg gedurende één uur geen enkel voertuig aanbiedt. Van zodra er zich een grote verkeersstroom aanbiedt op de kruisende weg, zal de capaciteit van elk van de respectievelijke wegen afnemen. Toepassing geselecteerde wegen rond het project In het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan (PRS) is de N12 geselecteerd als secundaire weg type III, met belangrijke functie voor openbaar vervoer en fietsverkeer. De N132 tussen de N12 en de E34 is geselecteerd als secundaire weg type II. Het aansluitingscomplex 22 thv Beerse op de A21 (E34) wordt opgenomen als primaire weg type 4.


29/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (GRS) wordt voorgesteld om een deel van de N132 (nl. vanaf de aansluiting van Janssen Pharmaceutica tot aan de E34) te selecteren als primaire weg type II. Tussen de N12 en deze aansluiting wordt de N132 geselecteerd als secundaire weg. In het MOBER (2012) werden aan de N12 en N132 capaciteiten toegekend van 1400 p.a.e. per rijrichting. Intensiteit van de omliggende wegen Zowel voor de N12 als de N132 zijn verkeerstellingen uitgevoerd door het Agentschap Wegen en Verkeer provincie Antwerpen. Het gaat om jaarintensiteiten op de N132 kilometerpunt 4,7 en 5 (ten zuiden en noorden van de N12) en op de N12 kilometerpunt 34,7 en 35 (ten westen en oosten van de N132). De ligging van de kilometerpunten is terug te vinden in onderstaande Figuur 6.11. Figuur 6.11

Kilometerpunten in de omgeving van Janssen Pharmaceutica

Een overzicht van de telgegevens van 2010 zijn terug te vinden in Tabel 6.14. Uit de telgegevens blijkt het drukste ochtendspitsuur zich voor te doen tussen 8u en 9u, het drukste avondspitsuur tussen 17u en 18u. Dit wordt dan ook de maatgevende periode. Het drukste moment doet zich voor tijdens de avondspits. Tussen 8u en 9u rijdt er 3.643 p.a.e. over het kruispunt, tussen 17u en 18u 4.568 p.a.e. In de gebiedsontsluitingswegen wordt uitgegaan van een maximum capaciteit van 1.400 tot 1.600 p.a.e. per uur per rijstrook. Aangezien de maximale belasting in 2010 561 p.a.e. bedraagt tijdens de ochtendspits en 690 p.a.e tijdens de avondspits, is er minimum 839 en 710 p.a.e. restcapaciteit. Naast de wegvakken bepalen ook de kruispunten de verkeersafwikkeling. Aangezien er aan de meeste kruispunten al verkeerslichten en/of linksafslagstroken en bypass aanwezig zijn, wordt verwacht dat de verkeersafwikkeling vlot verloopt. Ter verduidelijking geven Figuur 6.12 en Figuur 6.13 een overzicht van de verkeersstromen op het kruispunt van de N12 met de N132.


30/83

Turnhout

Antwerpen

35 Beerse

35 Beerse

Gierle

Hoofdstuk 6: Overige disciplines

Beerse

4,7 Beerse

Gierle (A21)

5 Beerse

4,7 Beerse

Beerse

5 Beerse

Kmpt

Richting

Antwerpen

34,7 Beerse

Gemeente

Turnhout

34,7 Beerse

N132

Richting

22

26

30

15

U1

59

28

30

59

49

7

8

49

43

9

11

43

10

14

14

9

U7

U8

99 166 453 488

U7

U8

62 141 258

9 13 53 218 347 542

13 18 42 101 214 324

8 20

12/03/2015

140075

387

378

412

384

454

389

433

449

446

394

450

441

462

461

521

458

450

448

503

448

523

453

542

544

677

559

690

684

596

514

645

613

446

438

495

453

350

314

339

354

306

208

227

328

238

168

187

254

174

130

151

196

92

68

77

114

467 322

364 341

379 320

306 329 359 377 359 431 577 519

307 288 287 307 320 396 404 407

321 353 337 372 408 428 533 521

317 348 362 376 366 389 444 401

361 241

411 302

426 316

332 247

174 138

237 177

204 156

177 132

70

46

102

31/83

55

205 188

146

91

U10 U11 U12 U13 U14 U15 U16 U17 U18 U19 U20 U21 U22 U23 U24

373

389

425

369

U10 U11 U12 U13 U14 U15 U16 U17 U18 U19 U20 U21 U22 U23 U24

456 326

U9

52 175 262 506 463

17

37 174 268 561 577

9 12 37 156 277 499 10

U9



52 173 259 500 457

U2 U3 U4 U5 U6

53

13

13

53

U1 U2 U3 U4 U5 U6

Telgegevens N12 en N132 voor het jaar 2010

Kmpt Gemeente

N12

Tabel 6.14

SGS Belgium NV

SGS Belgium NV


140075


Figuur 6.12

12/03/2015

Verkeersintensiteiten op de N12 en N132 (diagram ochtendspits) 258

499

561

506

500

453

542

324

Figuur 6.13: Verkeersintensiteiten op de N12 en N132 (diagram avondspits) 533

444

690

677

684

559

577

404

6.3.1.3

Mobiliteitsanalyse

In dit gedeelte zullen de verkeersstromen als gevolg van het bedrijf gekwantificeerd worden en dit zowel voor de referentie- als de geplande situatie. De gekwantificeerde wegverkeersstromen worden dan vergeleken met de capaciteit van de omliggende verkeerswegen teneinde in te schatten of de capaciteit van deze wegen voldoende is om een vlotte afwikkeling van de verkeersstromen te bewerkstelligen, zowel tijdens de aanlegfase als tijdens de exploitatiefase van het voorliggende project.


33/83

SGS Belgium NV


6.3.1.3.1

140075 12/03/2015

Mobiliteitsprofiel van het project

Het mobiliteitsprofiel geeft een inzicht in de omvang en de aard van het verkeer dat de site genereert. Deze inschatting gebeurt o.a. op basis van beschikbare gegevens van de site. 6.3.1.3.2

Referentiesituatie

Personenverkeer (werknemers en externen) In Beerse I zijn 3.466 (eigen) werknemers tewerkgesteld. Rekening houdend met deeltijds werken, thuiswerken, dienstverplaatsingen, verlof en ziekte wordt uitgegaan van een aanwezigheidspercentage van 90%, wat op een gemiddelde werkdag ongeveer 3.120 werknemers betekent. Daarnaast worden eveneens ca. 500 externe werknemers aan het bedrijf gelinkt. Deze werknemers komen echter niet elke dag naar de site. Hun aanwezigheidspercentage wordt ingeschat op ongeveer 80%, wat overeenstemt met ca. 400 personen per dag. Bovenop de vermelde werknemers melden zich ook dagelijks bezoekers aan bij Janssen Pharmaceutica. Deze hoeveelheid wordt ingeschat op 150 bezoekers per week, of gemiddeld 30 bezoekers per dag. Uit de Mobiscan (uitgevoerd door het Provinciaal Mobiliteitspunt Antwerpen in 2011) blijkt - voor de werknemers - volgende verdeling over de diverse vervoersmodi: Tabel 6.15

Modal split Janssen Pharmaceutica (Bron: Mobiscan 2011) Aantal werknemers

Aandeel Wagen 4

Fiets

Bus

Trein

1,7%

0,1%

Eigen werknemers

3.120

78,3%

19,9%

Externe werknemers

400

95%

5%

Voor de bezoekers wordt ingeschat dat deze allemaal met de wagen of met de taxi (een minderheid) naar het bedrijf komen. Daarom wordt bij de bezoekers uitgegaan van 100% autogebruik waarbij een gemiddelde autobezettingsgraad voor zakelijk verkeer wordt aangenomen van 1,11 (bron: Onderzoek 5 Verplaatsingsgedrag 4.2, 2009-2010) . Op basis van bovenstaande verdeling kan de verdeling van het personeel en de bezoekers over de diverse vervoersmodi bepaald worden (zie Tabel 6.16).

4

58,1% met eigen wagen, 15,6% met bedrijfswagen en 4,6% carpooling. Waarbij voor de carpoolers kan uitgegaan worden van een minimale bezettingsgraad van 2 personen per auto. 5

Bij het Onderzoek Verplaatsingsgedrag 4.4, 2011-2012, is dit afgerond nog steeds 1,1.


34/83

SGS Belgium NV


140075


Tabel 6.16

12/03/2015

Verdeling personeel/bezoekers over de diverse vervoersmodi

Vervoersmodus

Aantal/dag

Wagen

Carpooling

Fiets

Bus

Trein

3.120

2.271

144

621

53

31

Externe werknemers

400

380

Bezoekers

30

30

Eigen werknemers

20

Op basis van bovenstaande verdeling kan het aantal voertuigen berekend worden. Een overzicht hiervan is terug te vinden in Tabel 6.17. Tabel 6.17

Verdeling aantal voertuigen (wagens) gegenereerd door Janssen Pharmaceutica

Vervoersmodus Eigen werknemers

Aantal wagens 2.343*

Externe werknemers

380

Bezoekers

27

Totaal

2.769

* aantal wagens = aantal personen per dag x aandeel eigen wagen en bedrijfswagen + aantal personen per dag 6 x (carpoolaandeel/bezettingsgraad carpoolers )

Goederenverkeer Voor de aan- en afvoer van (grond)stoffen, afvalstoffen, … wordt hoofdzakelijk gebruik gemaakt van vrachtwagens. De hoeveelheid wordt ingeschat op ongeveer 250 per dag. 6.3.1.3.3

Geplande situatie

Tijdens de aanlegfase zullen ca. 15 extra werknemers op het terrein tewerkgesteld worden, verdeeld over 2 shiften van 12 uren. Er zal tevens regelmatig aan- en afvoer van materieel plaatsvinden. Het meeste transport is natuurlijk bij de mobilisatie, waarbij enkele 10-tallen vrachtwagens per dag worden ingeschat (60 tot 80 gespreid over enkele dagen voor aanvoer van de boorinstallatie). Verder zal er aan- en afvoer zijn van brandstof, boorgruis, casing (stalen buizen voor in het boorgat), materieel, cement. Dit wordt ingeschat op enkele transporten per dag. In de geplande exploitatiesituatie worden er geen wijzigingen doorgevoerd naar aantal werknemers en/of bezoekers. In het vrachtverkeer zijn slechts verwaarloosbare wijzigingen te verwachten (een sporadisch transport in functie van onderhoud).

6.3.1.4

Impactanalyse

6.3.1.4.1

Referentiesituatie

Om de impact van Janssen Pharmaceutica op de mobiliteit in de omgeving te kunnen nagaan wordt een verdeling van het (gegenereerde) verkeer gemaakt volgens aankomst- en vertrekuur. De verdeling gebeurt voor het ochtend- en avondspitsuur. Personeel Voor het eigen personeel kan volgende verdeling weerhouden worden:

6

Voor carpoolers wordt uitgegaan van een (minimale) bezettingsgraad van 2 personen per wagen


35/83

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

•

85,2% van de werknemers heeft een glijdend uurrooster (begin tussen 7u15 en 9u15 en einde tussen 15u45 en 19u15)

•

12,6% van de werknemers werkt in een 2-ploegensysteem (van 6u tot 14u of 14u tot 22u)

•

2,2% van de werknemers werkt in een ander uurrooster (3 ploegen, nachtploeg, volcontinu)

Voor het externe personeel wordt aangenomen dat deze allemaal glijdende uren hebben. Tijdens de spitsperiodes (8-9u en 17-18u) zijn vooral de werknemers met een glijdend uurrooster van belang. De verdeling van het personeel over de periode van aankomst en vertrek binnen deze groep is weergegeven in Tabel 6.18. Tabel 6.18 Verdeling vertrekperiode Aankomst ‘s morgens

van

het

personeel

met

glijdende

uren

over

aankomst

en

Vertrek ‘s avonds

7u – 8u

20%

15u 45 – 16u

5%

8u – 9u

75%

16u – 17u

45%

9u – 9u15

5%

17u – 18u

35%

18u – 19u

10%

19u – 19u 15

5%

De groepen die in het kader van de impactbepaling beschouwd worden, is de groep welke aankomt tussen 8u – 9u (75% van de groep met glijdende werkuren) en de groep welke vertrekt tussen 16u en 17u (45% van de groep met glijdende werkuren). Dit betekent dat ca. 2.294 werknemers (eigen + extern) aankomen tijdens het ochtendspitsuur en 1.584 werknemers (eigen + extern) vertrekken tijdens het avondspitsuur, wat respectievelijk 1.810 wagens tijdens het ochtendspitsuur en 1.247 wagens tijdens het avondspitsuur betekent. Voor de verdere impactbepaling zal dan ook de impact tijdens het ochtendspitsuur besproken worden. Op basis van de exacte woonplaats van de werknemers (zie Figuur 6.14, bron Mobiscan 2011) werd berekend dat •

74% van de werknemers via de N132 vanuit het zuiden – vanaf de E34 – de site bereikt

•

13% via de N12 vanuit het oosten (regio Turnhout, Arendonk) komt

•

8% via de N12 vanuit het westen (regio Malle-Zoersel, Schilde) komt

•

5% via de N132 vanuit het noorden (Beerse, Merksplas, Hoogstraten) komt


36/83

SGS Belgium NV


140075


Figuur 6.14

12/03/2015

Puntenkaart werknemers Beerse I (bron: Mobiscan 2011)

Rekening houdend met deze herkomstgegevens en de parkeercapaciteit van de verschillende parkings kan de gewenste bestemming van de werknemers beredeneerd worden. Er wordt verondersteld dat 20% naar de hoofdingang (parking Noord) rijdt, 71% naar de inrit via de Gierlebaan (parking Centraal en Zuid) en 9% naar de parking aan de Kempenlaan. Aangezien de inrit langs het Hazepad enkel toegankelijk is voor voetgangers en fietsers, wordt deze buiten beschouwing gelaten. Op basis van de verdelingen beschreven in de voorgaande paragrafen kan voor het personeel (zowel eigen als extern) bepaald worden dat er tussen 8u en 9u (ochtendspitsuur) ca. 1.810 wagens aankomen. De verdeling over de diverse herkomsten is terug te vinden in onderstaande tabel. Tabel 6.19 herkomsten

Verdeling van het verkeer (eigen + extern personeel) over de diverse

Verdeling

Aantal wagens

Aantal p.a.e.

Herkomst Noorden (N132)

5%

91

91

Herkomst Oosten (N12)

13%

235

235

Herkomst Zuiden (N132)

74%

1.339

1.339

Herkomst Westen (N12)

8%

145

145

Vervoersmodus

De verdeling naar de diverse parkings is weergegeven in Tabel 6.20.


37/83

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

Tabel 6.20 Verdeling van het verkeer (eigen + extern personeel) naar de diverse bestemmingen op het terrein Herkomst/bestemming

Hoofdingang

Kempenlaan

Gierlebaan

Herkomst Noorden

18

8

65

Herkomst Oosten

47

21

167

Herkomst Zuiden

268

121

950

Herkomst Westen

29

13

103

Totaal

362

163

1.285

Bezoekers De openingsuren van het onthaal zijn tussen 5u30 en 22u30. Het aantal bezoekers (30 per dag) bereikt een piek tussen 8u en 10u en tussen 13u en 14u30. Er wordt verondersteld dat een kwart van de bezoekers toekomt tijdens het ochtendspitsuur en ook vertrekt tijdens het avondspitsuur. Voor de herkomst van de bezoekers wordt aangenomen dat 80% vanuit het zuiden (via de autosnelweg) komt met bestemming hoofdingang. Tabel 6.21

Verdeling van het verkeer (bezoekers) over de diverse herkomsten Aantal wagens

Aantal p.a.e.


0

0


1

1


6

6


0

0

Vervoersmodus

Vrachtverkeer De openingsuren van het goederenonthaal zijn van 6u tot 20u. De meeste vrachtwagens komen aan tussen 7u30 en 10u of tussen 13u en 14u. Er wordt verondersteld dat 25% van de vrachtwagens toekomt en 10% vertrekt tijdens het ochtendspitsuur. Tijdens het avondspitsuur wordt uitgegaan van de omgekeerde beweging 10% van de vrachtwagens komt aan en 25% vertrekt. Voor omrekening naar het aantal p.a.e. wordt aangenomen dat het vooral bestelwagens en kleinere vrachtwagens betreft zodat 1 vrachtwagen gelijkgesteld wordt met 2 p.a.e. Het aantal vrachtwagens en de corresponderende p.a.e. is weergegeven in onderstaande tabel. Tabel 6.22

Aantal vrachtwagens en p.a.e. tijdens ochtend- en avondspits Aankomst

Vertrek

Totaal aantal vrachtwagens

Totaal p.a.e.

50

88

176

126

88

176

Vervoersmodus

%

Aantal vrachtwagens

Aantal p.a.e.

%

Aantal vrachtwagens

Aantal p.a.e.

Ochtendspits

25

63

126

10

25

Avondspits

10

25

50

25

63

Wat de herkomst van het vrachtverkeer betreft, wordt het aandeel via het zuiden (via de autosnelweg) verhoogd tot 85%. De bestemming van de vrachtwagens is de inrit via de Kempenlaan. Tabel 6.23 geeft een overzicht van de verdeling van het gegenereerde vrachtverkeer over de herkomstrichtingen.


38/83

SGS Belgium NV


140075


Tabel 6.23

12/03/2015

Verdeling van de vrachtwagens over de diverse herkomsten Aankomst

Vertrek

Verdeling

Aantal vrachtwagens

Aantal p.a.e.

Aantal vrachtwagens

Aantal p.a.e.


3%

2

4

1

2


8%

5

10

2

4


85%

53

106

21

42


5%

3

6

1

2

Samengevat geeft dit – voor verkeersmodi wagens en vrachtwagens – volgend overzicht m.b.t. herkomst en bestemmingsrichtingen: Tabel 6.24

Overzicht verdeling (in p.a.e) over herkomst en bestemmingsrichting Aankomst

Vertrek

Hoofdingang

Kempenlaan

Gierlebaan

Hoofdingang

Kempenlaan

Gierlebaan


18

12

64

0

2

0


47

31

165

0

4

0


271

226

942

0

43

0


29

19

102

0

2

0

Uit de verkeersanalyse (telgegevens aan kruispunt N132/N12 - zie Tabel 6.25) blijkt dat er in 2010 nog behoorlijk wat restcapaciteit was tijdens de ochtendspits. Het aandeel van Janssen Pharmaceutica in de gemeten intensiteit en t.o.v. de capaciteit van de wegen is weergegeven in Tabel 6.25. Voor de bepaling van het aandeel van Janssen Pharmaceutica werd aangenomen dat alle verkeer via de N12 en/of N132 naar het bedrijf komt wat een worst-case inschatting betekent. Op basis van deze aanname kan de impact van Janssen Pharmaceutica aan het kruispunt N12/N132 als relevant beschouwd voor de N132 (vanuit het noorden – voor het kruispunt) en de N12 (vanuit het westen voor het kruispunt). Voor de rest van de herkomstrichtingen kan de impact van Janssen Pharmaceutica als belangrijk omschreven worden. Tabel 6.25 Aandeel Janssen Pharmaceutica t.o.v. gemeten intensiteit en belasting tov capaciteit N12 en N132

N132 richting Z (voor het kruispunt) N132 richting Z (na het kruispunt) N132 richting N N12 richting O (voor het kruispunt) N12 richting O


Capaciteit weg

Intensiteit 2010

%

Aandeel JP

% tov intensiteit

% tov capaciteit weg

1.400

258

18,43

94

36,44

6,72

1.400

542

38,71

363

67,03

25,95

1.400

324

23,14

272

83,90

19,42

1.400

500

35,71

151

30,13

10,76

1.400

453

32,36

319

70,49

22,81

39/83

SGS Belgium NV


140075


Capaciteit weg

Intensiteit 2010

%

12/03/2015

Aandeel JP

% tov intensiteit

% tov capaciteit weg

(voor het kruispunt)

6.3.1.4.2

Geplande situatie

Aanlegfase Zoals aangegeven in paragraaf 6.3.1.3.3 wordt verwacht dat er ca. 15 extra werknemers op het terrein zullen tewerkgesteld worden. Als aangenomen wordt dat deze werknemers carpooling toepassen (met zelfde aanname als voor Janssen Pharmaceutica – 2 personen per wagen), betekent dit maximaal 7 à 8 wagens of 7 à 8 p.a.e. (veronderstelling kleine bestelwagens). Naast het personeelsverkeer zal aan- en afvoer van materieel plaatsvinden. Het meeste transport vindt natuurlijk plaats bij de mobilisatie, waarbij enkele 10-tallen vrachtwagens worden verwacht (60 tot 70 gespreid over enkele dagen voor aanvoer van de boorinstallatie). Verder zal er aan- en afvoer zijn van brandstof, boorgruis, casings (stalen buizen voor in het boorgat), materieel, cement. Dit wordt ingeschat op enkele transporten per dag. Aangenomen dat er op één dag maximaal 10 vrachtwagens aan- en afrijden en dit gespreid over de dag tussen 9h en 17h, betekent dit gemiddeld 2,5 vrachtwagenbewegingen of 5 p.a.e. per uur. Als we aannemen dat 75% van de extra werknemers zich in de ochtendspits naar Janssen Pharmaceutica begeven zal de bijdrage t.o.v. de huidige verkeerssituatie beperkt zijn (samen met goederenvervoer ca. 11 p.a.e. per uur). De grootste invloed op de reeds aanwezige verkeersstroom is te verwachten op de N12 komende vanuit Oostmalle (vanuit het westen, vóór het kruispunt), indien aangenomen wordt dat het werfverkeer zich dezelfde herkomstverdeling heeft als in de huidige situatie. In dit geval stijgt het aandeel van Janssen Pharmaceutica voor het kruispunt met 1 p.a.e. wat een stijging met 0,6% betekent. De impact van de totale verkeersstroom op de capaciteit van de weg verhoogt als gevolg hiervan met 0,1%. De impact van het project wordt als ‘verwaarloosbaar’ ingeschat (stijging met minder dan 1% t.o.v. de capaciteit van de beschouwde weg). Er worden geen problemen inzake verkeersafwikkeling verwacht. Exploitatie (na uitvoering van het project) Het personeelsbestand wijzigt niet als gevolg van het project, enkel het vrachtverkeer kan afhankelijk van specifieke onderhoudsactiviteiten verwaarloosbare wijzigingen ondergaan. Hierbij worden enkele vrachten extra per jaar ingeschat.

6.3.2

Hinder en gezondheid

6.3.2.1

Methodologie

In de discipline Mens (deelsaspect gezondheid en hinder) worden de mogelijke gezondheidsaspecten voor de omwonenden als gevolg van de werking van Janssen Pharmaceutica bestudeerd. Hierbij wordt tevens aandacht besteed aan de directe en indirecte aspecten van de menselijke milieubeleving.


40/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Fundamenteel omvat een gezondheidsrisicoanalyse volgende vijf stappen: •

Identificatie van de relevante wijzigingen in het milieu In dit gedeelte wordt een overzicht gegeven van de relevante wijzigingen. Met de gegevens uit de andere disciplines zal worden nagegaan via welke weg agentia zich door de omgeving bewegen (lucht, bodem, water) en in welke hoeveelheid ze in de verschillende milieucompartimenten voorkomen. Dit is belangrijk om verspreiding en omvang van de verontreiniging te bepalen.

•

Beschrijving van het studiegebied (fysisch, geografisch, historisch, ...) en van de populaties Het ruimtegebruik in de omgeving van Janssen Pharmaceutica wordt opgelijst met vermelding van afstand en windrichting tov de site. Ook locaties met gevoelige populaties (kinderdagverblijven, kleuter-, lagere en middelbare scholen, speeltuinen en speelterreinen, ziekenhuizen, instellingen voor mindervaliden, bejaardentehuizen, …) worden opgenomen.

Identificatie en kwantificering van de blootstelling en van de belasting Op basis van de disciplines Lucht, Water, Bodem en Grondwater en Geluid, zal de blootstelling van de omwonende bevolking aan chemische en fysische agentia worden beschreven en daar waar toepasselijk gekwantificeerd.

Identificatie van de relevante gezondheidseffecten in de bestudeerde populatie Aan de hand van de blootstelling en/of belasting worden de effecten voorspeld van de verschillende agentia op de gezondheid van de blootgestelde populatie (gezondheidsrisicoanalyse).

•

Bespreking van de te verwachten gevolgen voor de gezondheid van de populatie in kwestie en voorstelling van milderende maatregelen. Aan de hand van de vorige 4 punten worden te verwachten gevolgen voor de gezondheid van de populatie in kwestie bestudeerd. Indien uit de analyse blijkt dat de gezondheidseffecten onaanvaardbaar zijn, zullen milderende maatregelen voorgesteld worden.

Deze stappen zullen in detail behandeld worden in onderstaande paragrafen.

6.3.2.2

Studiegebied en risicopopulatie

6.3.2.2.1


Het studiegebied voor de discipline Mens wordt afgebakend tot de zone waarbinnen hinder- of gezondheidseffecten zouden kunnen voorkomen als gevolg van aantoonbare invloeden op de verschillende abiotische milieucompartimenten. Deze afbakening van het studiegebied wordt dus afgeleid uit de effectbepalingen van de andere disciplines. Overeenkomstig de discipline Geluid en Trillingen wordt deze zone afgebakend tot een gebied van 200 meter t.o.v. de grens van het industriegebied waarin Janssen Pharmaceutica gelegen is. Om praktische redenen wordt voor het inventariseren van de menselijke populaties het studiegebied afgebakend tot de grenzen van de gemeente Beerse en Vosselaar. 6.3.2.2.2

Bevolking en bevolkingsdichtheid

Tabel 6.26 geeft een overzicht van de oppervlakte, het aantal inwoners en de bevolkingsdichtheid van deze gemeenten op basis van de meest recente gegevens (wettelijke bevolking op 1 januari 2014, bron: FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie).


41/83

SGS Belgium NV


140075


Tabel 6.26

12/03/2015

Oppervlakte, bevolkingsaantal en bevolkingsdichtheid per gemeente

Gemeente

Bevolkingsaantal

Oppervlakte (km²)

Bevolkingsdichtheid (inwoners/km²)

Beerse

17.550

37,48

468

Vosselaar

10.747

11,85

907

Totaal

28.297

49,33

574

Er zijn in totaal 28.297 inwoners in de 2 gemeenten. Dit komt neer op een gemiddelde dichtheid van ca. 574 inwoners/km², wat hoger is dan de gemiddelde bevolkingsdichtheid in het Vlaams gewest (ca. 474 inwoners/km²). De dichtstbijzijnde woningen bevinden zich in het Hazepad (Zuid) aan de noordoostelijke rand van het bedrijfsterrein en aan de zuidoostelijke rand van het bedrijfsterrein (Kardinaal Cardijnlaan, Vossenpad). In onderstaande tabel worden de meest recente bevolkingsgegevens (2008) van de statistische sectoren (wijken) binnen een straal van 1 km van het bedrijf gegeven. In totaal wonen er ongeveer 9.400 personen. Tabel 6.27

Bevolkingsaantal per statistische sector

Statistische sector

Gemeente

Bevolkingsaantal

Nieuwe Wijk

Vosselaar

1.547

Konijnenberg

Vosselaar

59

Berkenmei

Vosselaar

1.803

Voorkens

Beerse

1.106

Hemelrijk – Egelspoel

Beerse

1.375

Vosselaarse Bergen - Akkerschoot

Beerse

554

Dekkersven

Vosselaar

119

Zwarte Goor

Vosselaar

604

Heiende

Vosselaar

1.070

Bolk

Vosselaar

1.170

Totaal

6.3.2.2.3

9.407

Kwetsbare populaties

Het gaat hier om personen met een verminderde of slechte gezondheidstoestand (in ziekenhuizen), om oudere personen (in woonzorgcentra) of jonge personen (kinderdagverblijven, scholen). In het studiegebied zijn twee kwetsbare populaties aanwezig.


42/83

SGS Belgium NV


140075


Tabel 6.28

12/03/2015

Kwetsbare populaties in het studiegebied

Type

Naam

Adres

Populatie

Afstand t.o.v. projectgebied

Ouderenzorg

Home Heiberg

Heibergstraat 17

132

ca. 800 m ten N

60

ca. 900 m ten N

(WZC en CVK)

2340 Beerse

Ouderenzorg (serviceflats)

Home Heiberg

Stenen Brug 1 2340 Beerse

In totaal gaat het om een populatie van ca. 190 personen. VLAREM II definieert verder in art. 1.1.2 ‘stiltebehoevende inrichtingen’ als: “... verplegingsinrichting, bejaardentehuis, wetenschappelijke en onderwijsinrichting, cultureel centrum, openbare bibliotheek of museum...” Er bevinden zich geen dergelijke locaties in het studiegebied. 6.3.2.2.4

Overig ruimtegebruik in de omgeving

In Beerse I werken 3.466 (eigen) werknemers. Daarnaast zijn er ongeveer 500 externe medewerkers. Gemiddeld zijn er verder zo’n 30 bezoekers per dag. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de terreinen en infrastructuur voor sport en recreatie binnen het studiegebied. De positie en afstand t.o.v. het projectgebied zijn eveneens weergegeven. Tabel 6.29

Terreinen en infrastructuur voor sport en recreatie in het studiegebied

Naam

Adres

Afstand t.o.v.projectgebied

Speelplein Biesven

Biesven

ca. 900 m ten N

2350 Vosselaar Speelplein Adriaan Ghijsstraat

Adriaan Ghijsstraat

ca. 600 m ten O

2350 Vosselaar

Het Renier Sniederspad (ca. 600 m ten Z van het projectgebied) behoort tot het fietsknooppuntennetwerk van de Antwerpse Kempen (zie tevens paragraaf 6.3.1.2.1). Gegevens over het aantal recreatieve gebruikers van dit netwerk zijn niet gekend. 6.3.2.2.5

Milieubeleving

Voor klachten en vragen over veiligheid, gezondheid en milieu kunnen omwonenden terecht op een groen nummer. Dit gratis meldpunt laat toe vroegtijdig in te spelen op allerlei bezorgdheden vanuit de omgeving. Het bedrijf hanteert een interne procedure voor de behandeling van klachten. Na de interne opvolging van de meldingen krijgen de oproepers de nodige feedback over de ondernomen acties. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de klachten geregistreerd bij Janssen Pharmaceutica (sites Beerse en Geel) in de afgelopen 3 jaar. Het aantal klachten is vrij beperkt en hebben vnl. te maken met parkeerhinder. Uit het MOBER (Traject, maart 2012) blijkt dat er op piekmomenten inderdaad een tekort aan parkeercapaciteit was en er vaak fout geparkeerd werd. Om het parkeertekort op piekmomenten op te vangen en tegelijkertijd te voorzien in een toekomstige groei werd parking Zuid uitgebreid met een 250-tal parkeerplaatsen. Dit verlaagde de parkeerdruk van


43/83

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

104% tot 95% (zie deel Mobiliteit). Dit betekent nog steeds een hoge parkeerdruk. Via de aanbevolen maatregelen kan men het autoaandeel in de verplaatsingen verlagen. Tabel 6.30

Overzicht meldingen Janssen Pharmaceutica 2012-2014 2012

2013

2014

11

16

18

Geluid

2

2

8

Geur

0

0

1

Bufferzone (o.a. kapwerken, schade aan afsluiting...)

3

6

2

Terrein Janssen

1

0

4

Andere (vnl. parkeerhinder)

5

8

3

Totaal aantal meldingen Aard van de meldingen

Daarnaast wordt jaarlijks een bureninformatieavond georganiseerd, waarop naast de activiteiten zelf ook courante milieuaspecten worden toegelicht.

6.3.2.3

Referentiesituatie

6.3.2.3.1

Chemische agentia

De stoffen die in hoeveelheden boven de drempelwaarde van het IMJV worden geloosd, waren in 2014 enkel HCFK’s, HFK’s en dichloormethaan. 1,2-dichloorethaan zat net onder de drempelwaarde in 2014, maar overschreed deze wel in 2013. HFK’s en HCFK’s zijn vrijwel onschadelijk voor de gezondheid in de concentraties waarbij ze in de troposfeer voorkomen. De achtergrondconcentraties van 1,2-dichloorethaan in West-Europa bedragen ca. 0,2 µg/m³; in steden kan de concentratie variëren tussen 0,4 en 1,0 tot 6,0 µg/m³ nabij belangrijke bronnen (tankstations, parkeergarages…). Inhalatie van deze stof wordt in verband gebracht met effecten op het centraal zenuwstelsel en de lever. De WGO stelt een richtwaarde voorop van 0,7 mg/m³ voor continue blootstelling (gemiddeld over 24 uur). Gezien deze concentratie 100 tot meer dan 1000 maal hoger ligt dan de huidige achtergrondwaarden, is deze richtwaarde enkel van belang bij periodes met acccidentele emissies of specifieke problemen van vervuiling binnenshuis. Buiten bedragen de achtergrondwaarden van dichloormethaan gewoonlijk minder dan 5 µg/m³. Binnenconcentraties zijn variabel maar zijn vaak 3 maal hoger dan buitenshuis. De bevolking wordt voornamelijk blootgesteld door het gebruik van producten die de dichloormethaan bevatten. De blootstelling buiten via lucht en water of via voedsel is laag. De kritische effecten van dichloormethaan omvatten effecten op het centraal zenuwstelsel, de productie van carboxyhemoglobine en carcinogeniteit. De WGO geeft als richtwaarde een concentratie van 3 mg/m³ over een periode van 24 uur voor bescherming tegen de vorming van carboxyhemoglobine. Het weekgemiddelde mag één zevende van deze waarde niet overtreffen (0,45 mg/m³), gezien de halfwaardetijd van carboxyhemoglobine.


44/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Niettegenstaande de huidige imissieconcentraties van 1,2-dichloorethaan en dichloormethaan ter hoogte van Janssen niet gekend zijn, wordt de impact van deze polluenten op de gezondheid verwaarloosbaar geacht, gezien het relatief beperkte belang van de blootstelling door het inademen van buitenlucht. 6.3.2.3.2

Fysische agentia – Geluid

Op vijf punten rondom het bedrijfsterrein werden in 2011 langdurige geluidsmetingen uitgevoerd. De meetresultaten van november 2011 zijn nog geschikt om de huidige referentiesituatie te omschrijven, door de eerder beperkte wijzigingen op de site tussen november 2011 en nu. Tijdens een weekdag bedraagt het equivalent geluid (LAeq, 1h tussen 7h en 23h) 54 dB(A) in het woongebied dat direct aansluit op het bedrijfsterrein (woningen aan het Hazenpad en deel van de Populierkens) en 53 dB(A) ter hoogte van de woningen aan het Vossenpad en de omliggende woonzones. Dit is boven de richtwaarde van de WGO voor de bescherming tegen matige hinder (LAeq 50 dB(A), 16h), maar beneden de richtwaarde voor de bescherming tegen ernstige hinder (LAeq 55 dB(A), 16h). In het weekend ligt het equivalent geluid ca. 4 dB(A) lager zodat dan eveneens voldaan wordt aan de richtwaarde voor bescherming tegen matige hinder. Omgerekend naar de parameter Lnight (LAeq tussen 23h en 7h) is dit ca. 48 dB(A) ter hoogte van de woningen aan het Hazepad en een deel van de Populierkens en 47 dB(A) ter hoogte van woningen aan het Vossenpad en de omliggende woonzones. Door de WGO wordt een richtwaarde van 40 dB(A) en een interim doelstelling van 55 dB(A) vooropgesteld (als jaargemiddelde Lnight). Bij een waarde van 40 tot 50 dB(A) worden negatieve gezondheidseffecten waargenomen bij de blootgestelde bevolking. Kwetsbare groepen worden zwaarder getroffen. Vanaf 55 dB(A) neemt het cardiovasculair risico toe. De exacte bijdrage van Janssen Pharmaceutica aan het geluidklimaat in de omgeving wordt met een geluidsmodel berekend. Immers, het geluidsklimaat rond Janssen Pharmaceutica wordt eveneens bepaald door andere bronnen: vooral verkeerslawaai op de omringende wegen en vanuit de E34 en andere locale activiteiten/bronnen. Gezien de nachtperiode als meest kritische periode is te beoordelen, wordt het huidig specifiek geluid (situatie april 2014) bepaald voor de nachtperiode. In geen van de omliggende beoordelingsposities (85 punten) worden de nachtelijke richtwaarden voor de bestaande installaties overschreden. In de meeste van de omliggende beoordelingsposities worden de nachtelijke grenswaarden voor de nieuwe installaties evenmin overschreden. Enkel in een beperkte zone ten westnoordwesten van de site (t.h.v. het midden tot noorden Kempenlaan, worden er beperkte overschrijdingen bepaald (maximaal 1,7 dB(A)).

6.3.2.3.3

Biologische agentia

Legionella’s zijn staafvormige, aërobe bacteriën, die in oppervlaktewater veelvuldig voorkomen. De bacteriën leven in kolonies die zich ontwikkelen op slijmlaagjes of biofilms op oppervlakken in contact met water, in sediment en in aanwezigheid van algen. De optimale temperatuur voor groei van Legionella bedraagt ongeveer 30 à 40°C (lauw water) en deze vormt dan ook een noodzakelijke voorwaarde voor een optimale groei. In tal van watersystemen, waaronder drinkwaterinstallaties, warmtap-watersystemen, koeltorens, luchtbevochtigers en whirlpools, zijn legionella’s aangetoond. In drinkwater, zoals aan de hoofdkraan wordt geleverd, liggen de aantallen vrijwel altijd beneden de detectiegrens (< 50 kve/l). Toch wordt


45/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

aangenomen dat drinkwater een belangrijke besmettingsbron is voor binneninstallaties. In 5 warmtapwater kunnen hoge aantallen aanwezig zijn (tot > 10 kve/l), als gevolg van vermeerdering die optreedt bij de hierboven genoemde temperaturen. Op de site van Janssen Pharmaceutica zijn open natte koeltorens aanwezig ter hoogte van de koelcentrales, op het dak van gebouw 190 en naast gebouw 195 (aan de zuidzijde). Een inventarisatie en risicoanalyse voor deze gebouwen klasseerde de koeltorens van gebouw 190 en 195 als klasse 2 (verhoogd risico) op een schaal van 0 (geen risico) tot 4 (zeer sterk verhoogd risico). Er vindt een continue meting plaats van de kwaliteit van het water, wat wordt bijgestuurd met doseringsproducten. In overeenstemming met het nieuwe Legionellabesluit van 2007 werd de jaarlijkse staalname (meting van aantal kolonievormende eenheden of KVE) uitgebreid naar 2 x jaar volgens de regels van deze richtlijn. De te volgen werkwijze wordt beschreven in een algemene afdelingsrichtlijn rond legionellabeheer (werkinstructie 19/01/001 N – Legionallebeheersaanpak).

6.3.2.4

Geplande situatie

6.3.2.4.1

Chemische agentia

Zoals aangegeven in de discipline Lucht, wordt een impactberekening van de emissies in de geplande situatie niet zinvol geacht gezien de doelstelling van het project namelijk reductie van de CO2emissies, waarbij ook de NOx-emisses zullen dalen. De emissies aan HFK’s, HCFK’s, 1,2-dichloormethaan en dichloormethaan (besproken voor de referentiesituatie) ondergaan geen wijzigingen als gevolg van het project. Gezien de HFK’s, HCFK’s, 1,2-dichloormethaan en dichloormethaan door het project geen wijzigingen ondergaan en de NOx-emissies zullen afnemen worden geen negatieve effecten op de volksgezondheid als gevolg van emissies naar de lucht verwacht. 6.3.2.4.2

Fysische agentia - geluid

In de boorfase (ca. 4 maanden) wordt de impulsachtige impact naar Hazepad/Populierkens tijdens de nacht in de discipline Geluid als zeer significant negatief beoordeeld. De (semi)stabiele nachtelijke geluidimmissies tijdens de boorfase (zonder milderende maatregelen) nemen nabij de bewoning t.h.v. het Hazepad en de Populierkens en t.h.v. de Kardinaal Cardijnlaan en het Vossenpad toe met 7 resp. 5 dB(A) tot 56 resp. 53 dB(A) (LAeq tussen 23h en 7h). Dit is als sterk negatief te beoordelen gezien de richtwaarde van de WGO voor bescherming tegen slaapverstoring (40 dB(A), Lnight, outside) aanzienlijk verder wordt overschreden. Hierbij wordt wel abstractie gemaakt van het feit dat de boorfase ca. 4 maanden duurt terwijl de WGO-richtwaarde werd opgesteld voor een jaargemiddelde. Door de voorgestelde milderende maatregelen (zie discipline Geluid en 6.3.4) kan de impact worden beperkt tot een Lnight van ca. 52 dB(A) ter hoogte van de zuidelijke bewoningen (zie verder 6.3.4). Voor de exploitatiefase – optie 1 (Devoon) is de impact van de ACC (koelinstallaties van het geplande project, exploitatiefase) zowel naar de noordelijke bewoning t.h.v. het Hazepad en de Populierkens tijdens de nacht (meest kritische periode) op de Lnight (LAeq tussen 23h en 7h) als naar de zuidelijke bewoningen t.h.v. de Kardinaal Cardijnlaan en het Vossenpad als verwaarloosbaar (toename met resp. minder dan 0,1 en minder dan 0,5 dB(A)) te aanzien. De richtwaarde van de WGO voor bescherming tegen slaapverstoring wordt wel nog steeds overschreden.


46/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De berekende overschrijdingen t.h.v. de Kempenlaan zijn voornamelijk te wijten aan de huidige “nieuwe” bronnen en beduidend minder aan het gepland project. De impact naar deze zijde is verwaarloosbaar. Er dient gezocht te worden naar milderende maatregelen te koppelen aan de korte termijn om de impact richting zuiden voldoende beperkt te houden (zie 6.3.4). In de exploitatiefase – optie 2 (Dinantiaan) zullen ’s nachts alle 4 koeltorens in werking zijn waar momenteel 1 tot max. 3 tijdens de nachtperiode werken. Indien de nachtelijke impact van deze 4 koeltorens te relevant is, heeft Janssen Pharmaceutica de intentie om deze op dezelfde locatie te vervangen door één of meerdere geluidarmere types koeltorens. De te verwachte stijging van het omgevingsgeluid (LA95) is vrij beperkt. Stijgingen tot 1 dB(A) zijn niet tot nauwelijks hoorbaar. De impact voor de gezondheid is bijgevolg hoogstens beperkt. 6.3.2.4.3

Biologische agentia

Er zullen absorptiekoelmachines geplaatst worden in gebouw 195 ter vervanging van de bestaande koelmachines met compressoren. Deze worden in parallel met bestaande standaard koelmachines aangesloten aan het koelwaternet en secundair aangesloten aan natte koeltorens met een bestaand legionellabeheersplan. Voor de elektriciteitproductie wordt het type koeling bepaald bij het gedetailleerd ontwerp in functie van de afweging van efficiëntie versus waterverbruik. Indien gekozen wordt voor een open natte koeltoren, gelden de bepalingen van het Legionellabesluit voor nieuwe koeltorens: • de nieuwe koeltoren moet gebouwd en geëxploiteerd worden volgens de BBT; • er moet een legionellabeheersplan worden opgesteld voor de eerste ingebruikname van de installatie.

6.3.3

Veiligheid

6.3.3.1

Interactie met gasopslag te Loenhout

Aan de NV Fluxys werd vergunning verleend voor de exploitatie van een ondergrondse bergruimte in situ bestemd voor het opslaan van aardgas, in een gebied gelegen op het grondgebied van de gemeente Brecht, de stad Hoogstraten, de gemeente Malle, de gemeente Rijkevorsel en de gemeente Wuustwezel (de stockeeromtrek). Om deze stockeeromtrek werd een beveiligingsomtrek vastgesteld bij het (Koninklijk Besluit 2013/11504 van 29 september) die gedefinieerd is als een curve bestaande uit punten waarvan de kleinste afstand tot de stockeeromtrek 10 km bedraagt (zie Figuur 6.15).


47/83



Overzicht concessiegrenzen Fluxys in de nabijheid van de aardgasopslag in Loenhout


Figuur 6.15

SGS Belgium NV

48/83

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De site van Janssen Pharmaceutica te Beerse ligt op een afstand van bijna 10 km van de gasopslag van NV Fluxys te Loenhout. Deze locatie ligt nog net binnen de beveiligingsomtrek van deze gasopslag, maar niet binnen de opsporingsomtrek als gedefinieerd in het Koninklijk besluit van 29 september 2013. De opsporingen in de ondergrond moeten worden beperkt tot een diepte van 2000 meter ten opzichte van de zeespiegel. Elk inzicht tot de uitvoering van werken buiten de opsporingsomtrek maar binnen de veiligheidszone dieper dan 400 m onder de zeespiegel moet aan de vergunninghouder worden gemeld, waarna de vergunninghouder na een grondige studie moet aantonen of de goede werking van de opslag verstoord zou kunnen worden. Op basis daarvan zal Fluxys al dan niet zijn goedkeuring geven voor uitvoering van de boringen. De studie van VITO van februari 2015 omvatte theoretische berekeningen en modelsimulaties om de invloed van het geothermische doublet op de gasopslag in Loenhout te bepalen. Het onderzoek naar de mogelijke interferentie tussen het doublet en de gasopslag toont aan dat de aanwezigheid van het doublet resulteert in een drukvariatie van enkele honderden mbar bij DZH14 (- 1295 m/zeeniveau). Bijgevolg lijken het hoogteverschil van 405 m en de afstand van ca. 9,5 km tussen het doublet en de huidige zuidoostelijke grens van de gasopslag om de drukverstoring door het doublet te beperken tot enkele honderden mbar. Op basis van de studie dient Fluxys te bevestigen dat de boringen kunnen uitgevoerd worden.

6.3.3.2

Incidentele emissies tijdens de boorfase

De boorinstallatie is voorzien van de nodige detectiesystemen voor brand en gassen (vb. CO2, CH4, H2S), van de nodige systemen voor bestrijding van vuur en voor afsluiting in geval van nood. Indien er op grote diepte een instroom zou zijn van formatiewater of van gas, zal gebruik gemaakt worden van noodafsluiters (blow-out preventer of BOP). Naast continue gasdetectie vanaf de basis Krijt (op ca. 975 m-MV) zullen vanaf deze diepte ook afsluiters geplaatst worden. Ze worden gemonteerd op de verbuizing, helemaal boven in het boorgat. De afsluiters laten toe om het boorgat onmiddellijk af te sluiten, ofwel volledig ofwel enkel de annulaire ruimte. Vervolgens worden er maatregelen getroffen om het boorgat onder controle te houden: de samenstelling van de boormodder (densiteit) wordt aangepast en de opgebouwde druk in het boorgat kan gecontroleerd afgelaten worden, totdat de condities in het boorgat weer voldoende zijn om de boring op veilige wijze voort te zetten. De boorfirma moet bovendien beschikken over een veiligheids- en gezondsheidsplan. In het veiligheidsplan worden de hoofdlijnen van de veiligheidsmaatregelen beschreven. Daarnaast wordt er voor elk deelproject een apart veiligheidsplan gemaakt. Het veiligheidsplan is voldoende ruim uitgewerkt en omvat ook een lijst met calamiteiten (+ oplossingen) die zich eerder zelden voordoen. Tijdens de werken is op de boorwerf steeds personeel aanwezig dat bijkomend gekwalificeerd is om ook te handelen in noodsituaties. De opdrachtgever zorgt er samen met de aannemer voor dat de veiligheidsplannen ook effectief worden nageleefd en uitgevoerd. Nota: Bij de boring in Merksplas (Beerse) is vastgesteld dat de aanwezige gassen een mengeling betreft met vooral koolstofdioxide (CO2, tot 92% vol), methaan (3 tot 7 %vol), stikstof (2 tot 11 %vol), met kleine hoeveelheden zuurstof en sporen waterstofsulfide, waterstof, helium en ethaan. Dit komt overeen met normaal aardgas dat in dit geval gekoppeld is aan de steenkoollagen.


49/83

SGS Belgium NV


6.3.3.3

140075 12/03/2015

Incidentele emissies tijdens de exploitatiefase

Als lage drempel Sevesobedrijf voert Janssen Pharmaceutica een actief preventiebeleid voor zware ongevallen en beschikt het over een intern noodplan. Wanneer de elektricteit wordt geproduceerd gebruik makend van de Organische Rankinecyclus (ORC), wordt in plaats van stoom een organisch fluïdum gebruikt op basis van een pentaan, hexaan, tolueen, ammoniak... De opslag van gevaarlijke stoffen verloopt op een veilige manier, conform de heersende wetgeving. Om het risico op branden en explosies te beperken, worden opslagplaatsen met gevaarlijke stoffen afgeschermd en beveiligd. Waar nodig zullen er systemen voorzien worden om te voorkomen dat ontvlambare en/of toxische gassen zich ophopen in gesloten ruimten. In de omgeving van ontvlambare stoffen zullen ontstekingsbronnen worden vermeden. De installatie zal tevens voorzien worden van branden gasdetectoren, van de nodige systemen voor brandbestrijding en afsluiting in geval van nood.

6.3.4


In de mobiliteitsanalyse werd de bereikbaarheid van Janssen Pharmaceutica geschetst. Tevens werd de impact van het bedrijf op de omliggende wegen bepaald. Gezien de grootste verkeersstroom gegenereerd wordt door het personeel en dit tussen 8 – 9 u werd de impact enkel bepaald tijdens de ochtendspits en dit voor het kruispunt N12/N132. Uit de impactanalyse blijkt dat er aan het kruispunt nog restcapaciteit is, maar dat de bijdrage voor de N132 (vanuit het noorden – vóór het kruispunt) en de N12 (vanuit het westen – vóór het kruispunt) relevant is en voor de overige richtingen als belangrijk omschreven kan worden. Voor de geplande situatie zijn enkel wijzigingen in personeel te verwachten tijdens de aanlegfase (extra contractorpersoneel). De toename is echter zeer beperkt (ca. 15 personen) zodat de bijdrage van het project als beperkt kan beoordeeld worden, zelfs indien alle extra personeel zich tijdens de ochtendspits zou aanmelden. Ook de invloed van het werfverkeer werd nagegaan. Het meeste transport wordt ingeschat bij de start van het project (60-80 vrachtwagens gespreid over enkele dagen). Voor de rest van het project worden voor aan- en afvoer van casings (stalen buizen voor het boorgat), boorgruis, materieel, … enkele transporten per dag ingeschat. De impact van het project wordt dan ook als ‘verwaarloosbaar’ ingeschat voor wat betreft de mobiliteitsanalyse zodat geen milderende maatregelen worden voorgesteld. Met betrekking tot de deeldiscipline ‘hinder en gezondheid’ is ondermeer hinder te verwachten van impulsgeluiden tijdens de nachtperiode in de boorfase. Mits voldoende aandacht door de boorarbeiders zijn de impulsgeluiden, zeker tijdens de nachtperiode, gevoelig in aantal en in niveau te beperken. Met de vooropgestelde akoestische schermen (zie verder) wordt er geen overschrijdingen van de impulsachtige geluiden meer bepaald. Voornamelijk voor de stabiele geluidimmissies van de boorfase zijn er duidelijk auditief waarneembare impacten te verwachten. De diverse openingen tussen de gebouwen, die reeds een afschermende werking hebben ten opzichte van de deelbronnen, kunnen nog verder worden afgeschermd met een tijdelijk akoestisch scherm. Het positief effect van de schermen is het duidelijkst ten aanzien van de noordelijke bewoning t.h.v. de kruising HazepadPopulierkens, dewelke momenteel het minst wordt afgeschermd door de huidige bebouwing op de site zelf (daling met ca. 4 dB(A) t.o.v. situatie zonder geluidsscherm). In onze buurlanden Groot-Brittannië en Nederland wordt voor tijdelijke constructiewerkzaamheden, die ook tijdens de nachtperiode dienen te worden uitgevoerd, doorgaans een richtwaarde van 50 dB(A) gehanteerd. Door bijkomende lokale afschermingen kan deze norm ook ter hoogte van de nabije zuidelijke beoordelingsposities worden


50/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

gehaald. Hiermee kan de impact worden beperkt tot een Lnight van ca. 52 dB(A) ter hoogte van de zuidelijke bewoningen. De impact van de boring is 4 à 5 dB(A). Gezien de WGO-interimwaarde van 55 dB(A) gerespecteerd wordt, en de situatie tijdelijk is, wordt de impact in dit geval aanvaardbaar geacht. Indien alsnog de nachtelijke VLAREM-richtwaarde van 45 dB(A) dient te worden behaald, is mildering door extra lokale afscherming/omkasting van bepaalde bronnen noodzakelijk. In dat geval zal de Lnight ongeveer 50 dB(A) bedragen. Mits de juiste technische maatregelen ter hoogte van de ACC (zie hiervoor discipline Geluid), zal men tijdens de exploitatiefase binnen de geldende normering kunnen blijven.


51/83

SGS Belgium NV


6.4

FAUNA EN FLORA

6.4.1

Methodologie

140075 12/03/2015

De discipline Fauna en Flora onderzoekt de effecten van het voorgenomen project op het natuurlijke biologische milieu. Om de effecten te kunnen beoordelen wordt in een eerste stap de huidige actuele situatie beschreven (referentiesituatie). De impact van de deelingrepen van het project op het biologisch milieu worden daarna beschreven en beoordeeld in functie van de referentiesituatie. Voor de referentiesituatie wordt de huidige biologische toestand van het studiegebied beschreven in zoverre van belang voor de effectbespreking. Er wordt een overzicht gegeven van de aanwezige fauna en flora in de omliggende natuurgebieden en beschermde gebieden op basis van bestaande gegevens. In het kader van dit MER werden geen bijkomende inventarisaties uitgevoerd. De bronnen waaruit geput zal worden, zijn: •

De meest recente Biologische Waarderingskaart (BWK)

•

Databankgegevens INBO

•

Gegevens van de vogel- en habitatrichtlijngebieden

•

Documenten ter beschikking gesteld door de beheerders van de natuurgebieden in de omgeving

Bij de beoordeling van de effecten wordt rekening gehouden met de waarde van de referentiesituatie en met de ernst van de ingreep. Milderende maatregelen worden indien noodzakelijk en mogelijk voorgesteld om de negatieve effecten van bepaalde ingrepen van het project te verminderen of op te heffen. Specifiek wordt nagegaan of er verstoring van fauna kan optreden als gevolg van het project.

6.4.2


Het studiegebied voor Fauna en Flora wordt afgebakend, rekening houdend met de invloedszones van de disciplines lucht, water, bodem en geluid. Het betreft in dit geval het studiegebied voor de discipline Lucht (straal 3 km rond het bedrijf). Binnen deze contour zullen de waardevolle natuurgebieden bestudeerd worden en worden de mogelijke effecten door het voorliggend project (geothermische boringen en elektriciteitsproductie) onderzocht.


53/83

SGS Belgium NV


140075


6.4.3

12/03/2015

Beschrijving van de natuurgebieden

In de omgeving van Beerse I komen verschillende waardevolle natuurgebieden en beschermde gebieden voor.

6.4.3.1

Natura 2000

Een overzicht van de gebieden van het Natura-2000 netwerk zijn opgenomen in onderstaande tabel. De ligging ervan is weergegeven in Figuur 1.4. Binnen een straal van 3 km rond het projectgebied zijn 2 speciale beschermingszones (SBZ) gelegen. Het betreft 2 habitatrichtlijngebieden (SBZ-H). Tabel 6.31

Overzicht van de SBZ’s binnen een zone van 5 km rond het projectgebied

Nr habitatgebied

Omschrijving

BE2100019

Het Blak, Kievitsheide, Kamsalamanderhabitats

BE2100021

Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen

⇒

Ekstergoor

en

nabijgelegen

Afstand tot JPH

Richting tov JPH

± 3 km

NW

± 1,6 km

Z/ZW

Het Blak, Kievitsheide, Ekstergoor en nabijgelegen Kamsalamanderhabitats Het gebied bestaat uit verschillende deelgebieden die verspreid liggen ten noordwesten van het projectgebied. Het habitatrichtlijngebied BE2100019 is aangemeld voor een oppervlakte van 697 ha en voor volgende habitattypes: 2330

Open grasland met Corynephorus- en Agrostis-soorten op landduinen

4010

Noordatlantische vochtige heide met Erica tetralix

4030

Droge heide (alle subtypen)

Het gebied werd aangemeld voor volgende soorten: Amfibieën en Reptielen

1166

Triturus cristatus – Kamsalamander

⇒ Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen (BE2100017) Ook dit gebied bestaat uit verschillende deelgebieden die verspreid liggen ten zuiden en zuidwesten van het bedrijfsterrein. Dit habitatrichtlijngebied werd aangemeld voor een oppervlakte van 5.240 ha en voor volgende habitattypes: 2330

Open grasland met Corynephorus- en Agrostis-soorten op landduinen

3110

Mineraalarme oligotrofe wateren van de Atlantische zandvlakten met amfibische vegetatie: Lobelia, Littorellia en Isoëtes

3130

Oligotrofe wateren van het Middeneuropese en peri-alpiene gebied met Littorella- of Isoëtes-vegetatie of met eenjarige vegetatie op drooggevallen oevers (Nanocyperetalia)

4010

Noordatlantische vochtige heide met Erica tetralix

4030

Droge heide (alle subtypen)

6410

Grasland met Molinia op kalkhoudende bodem en kleibodem (Eu-Molinion)


54/83

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

9120

Beukenbossen van het type met Ilex- en Taxus-soorten, rijk aan epifyten (iliciFagetum)

9190

Oude zuurminnende bossen met Quercus robur op zandvlakten

91E0

Overblijvende of relictbossen op alluviale grond (Alnion glutinoso-incanae)

Het gebied werd aangemeld voor volgende soorten:

6.4.3.2

Vissen

1149

Cobitis taenia – Kleine modderkruiper

Vissen

1163

Cottus gobio - Rivierdonderpad

Vissen

1096

Lampetra planeri - Beekpril

Planten

1393

Drepanocladus vernicosus – Geel schorpioenmos

Planten

1831

Luronium natans – Drijvende waterweegbree

Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN/IVON)

Een overzicht van de gebieden die deel uitmaken van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) zijn opgenomen in Tabel 6.32. De ligging van de gebieden is weergegeven in Figuur 1.3. Binnen het studiegebied komen 4 Grote Eenheden Natuur (gen) en 1 Grote Eenheden Natuur in Ontwikkeling (geno) voor. Tabel 6.32 Overzicht van het Vlaams Ecologisch Netwerk, binnen een zone van 5 km rond het projectgebied Nr VEN-gebied

Omschrijving

Type gebied

Sinds

Afstand tot JPH

Richting tov JPH

323

Het Grooten Houtbos

GEN

23/10/2003

± 1,8 km

Z

318

De Kindernouw - Visbeekvallei

GEN

30/04/2004

± 2,1 km

ZW

325

De vallei van de Hollemdenbeek

GEN

31/10/2003

± 3,0 km

ZW

347

Milieubedrijf Beerse-Merksplas

GENO

23/10/2012

± 2,5 km

N

316

Het Turnhouts vennengebied

GEN

8/06/2011

± 2,5 km

N

Het Turnhouts Vennengebied is één van de belangrijkste heidegebieden in Vlaanderen en wordt gekenmerkt door een typisch oud-kempisch landschap met ondermeer weidevogelgebieden en soortenrijke heide- en ven-ecosystemen. In het noorden komen ook naaldhoutaanplantingen voor, in het zuiden eikenbossen en dreven. Vennen en natte en droge heide, met een deels verbossende tendens, vormen in feite de kern van het gebied. Door de vaak zeer ondiep voorkomende klei-lenzen ontstaan er natte depressies en kleine vennen. Essentieel is ook de ligging van de waterscheiding van Maas (Mark – Dommel) en Schelde (oa Nattenloop – Netebekken). Deze ligging, samen met het gegeven van de ondiepe Kempische klei, ligt aan de basis van de bijzondere natuurwaarden van het gebied. De openheid en rest in het gebied zorgen ervoor dat tal van weidevogels zoals de wulp en de grutto zich hier thuis voelen.

6.4.3.3

Natuurreservaten

Een overzicht van de natuurreservaten gelegen binnen het studiegebied zijn weergegeven in onderstaande tabel. De ligging ervan is terug te vinden in Figuur 1.5.


55/83

SGS Belgium NV


140075


Tabel 6.33

12/03/2015

Overzicht van de (erkende) natuurreservaten in het studiegebied

(Erkend) natuurreservaat

Beheerder

Vogelzang (Ginnekenshoek)

Afstand tot JPH

Richting tov JPH

± 2,5 km

N/NW

Schrieken

Afdeling Bos en Groen

± 2,4 km

W

Visbeek-Kindernouw

Natuurpunt

aansluitend

ZW

Grotenhout

Agentschap Natuur en Bos

± 1,5 km

Z

± 2,5 km

NO

Nova

Vogelzang (Ginnekenshoek) Dit natuurgebied is ongeveer 15 ha groot en bestaat uit de delen Ginnekenshoek (8 ha) en Vogelzang (7 ha). Deelgebied Ginnekenshoek is gelegen te zuiden van de Vossenbrugstraat (ten noord/noordwesten) van Janssen Pharmaceutica. Het gebied omvat een kleiput welke uitgebaat wordt als gemeentelijke visvijver. Rond de kleiput staat een ruig gemend loofbos (berk, wilg, eik, veel struikgewas en bramen). Een zandstrook splitst de kleiput in 2 stukken. Het kleine ondiepere gedeelte doet dienst als paaigebied voor vissen en is via een dikke buis verbonden met de visput. Deelgebied Vogelzang is gelegen ten noorden van de Vossenbrugstraat. Ook hier komt gemengd loofbos voor. In de open plekken kan riet groeien. Dit gebied is niet toegankelijk voor het publiek. Schrieken Het natuurgebied "de Schrieken" is gelegen ten westen van Janssen Pharmaceutica en is ongeveer 13 ha groot, een deel van dit gebied kreeg het statuut ‘erkend natuurreservaat’. In het gebied vinden we vennen, gemengd loofbos, naaldbossen en graslanden met houtkanten terug. Er komen verschillende zeldzame planten diersoorten voor. Het moerassige, centrale deel van De Schrieken is een mozaïek van hooiland, laagveenmoerasstruweel en broekbos. De graslanden worden sinds de jaren ’80 gemaaid door Natuurpunt, maar groeiden door de oprukkende verbossing verder en verder dicht. In het kader van LIFE werd in 2012 ruim 3 ha aan graslanden terug open gekapt. Tegelijkertijd werd het oppervlakkig grachtenstelsel hersteld om een gunstige uitgangssituatie voor de ontwikkeling van blauwgrasland te bekomen (het tegengaan van verzuring door stagnerend regenwater). De Schrieken is samen met de Visbeekvallei een van de twee plaatsen in Vlaanderen waar de adder nog voorkomt. Bij het beheer van De Schrieken gaat ruime aandacht uit naar het herstel van deze adderpopulatie. In 2013 is ten zuiden van de Schrieken (aansluitend op adderleefgebied in Berzegem) 5 ha landbouwgrond afgegraven om heide en schraalland te herstellen en zo – door een aanzienlijke uitbreiding van de heidehabitats – over te gaan tot een uitbreiding van de populatie adders. Visbeek-Kindernouw In het hart van de Antwerpse Kempen ontspringt de Visbeek aan de rand van de Kempense cuesta te Beerse. Via de zuidflank van de cuesta stroomt de Visbeek naar de vallei van de Kleine Nete (Scheldebekken). De Visbeekvallei is uniek in Europa vanwege intactheid van de abiotiek en het landschap. Tot het einde van het 19e eeuw kenmerkte de Visbeekvallei zich door een kleinschalig beekdallandschap dat het uitgestrekte Kempense heidelandschap doorsneed. Het beekdallandschap bestond uit een mozaïek van bloemrijke graslanden, verspreide broekbosjes, houtkanten en akkers.


56/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Een belangrijk element in dit landschap is de abiotiek met het grondwater dat afkomstig is van de Kempense cuesta. Het grondwater komt als kwelwater aan het oppervlak en is basenrijk omdat het in de bodem mineraal- en basenrijke lagen passeert. In de Visbeekvallei komen duingraslanden enkel voor in het noordoostelijke deel van het gebied. Het grootste deel van de voormalige duingraslanden is verbost of bebost. Tot eind de jaren tachtig kon men dit habitat nog op vrij uitgebreide schaal terugvinden in bermen van wegen en tijdelijk ook in kapvlakten. Momenteel is de oppervlakte duingrasland uitermate klein (grootte orde van enkele tientallen aren). Dit neemt niet weg dat de aanwezige habitats als vrij soortenrijk kunnen beschouwd worden. De volgende kensoorten worden aangetroffen: Buntgras Corynephorus canescens, Zandblauwtje Jasione montana, Heidespurrie Spergula morisonii, Vroege haver Aira praecox, Klein tasjeskruid Teesdalia nudicaulus, Dwergviltkruid Filaga minima en heel wat korstmossen (Cladonia). De herstelde percelen zijn geherkoloniseerd door typische soorten zoals zandloopkevers Cicindela spec, Kleine vuurvlinder Lycaena phlaeas, Mierenleeuw Myrmeleon formicarius, diverse soorten zandbijen Andrena spec en Graafwespen. Dit zijn vooral de mobielere soorten die kenmerkend zijn voor het habitat. Het habitat mineraalarme oligotrofe wateren is in enkele vijvers op beperkte schaal ontwikkeld. Dit is vrijwel steeds in combinatie met het andere doelhabitat oligotrofe wateren dat algemener in de Visbeekvallei voorkomt. Mineraalarme oligotrofe wateren treffen we aan in vijvers met helder water en een niet-bedekte (humusloze) minerale bodem. Deze omstandigheden zijn eerder zeldzaam omdat de meeste ven- en vijverbodems bedekt zijn met bladeren, enzovoort. De meest karakteristieke soort is het Oeverkruid Littorella uniflora. Verder komen er ook Veelstengelige waterbies Eleocharis multicaulis, Klein blaasjeskruid Utricularia minor en Knolrus Juncus bulbosus. Het venhabitat oligotrofe wateren komt verspreid in de Visbeekvallei voor. De potentie voor het herstel van het habitat in het gebied, is reeds in het verleden gebleken. Verspreid werden er nieuwe vijvers gegraven binnen het gebied. Op plaatsen waar een flauwe oever werd aangelegd -die onbewust een geschikte hoogte had ten opzichte van de grondwatertafel- ontwikkelden zich mooie venhabitats. Op basis van deze kennis heeft Natuurpunt op heel wat plaatsen werk gemaakt van het inrichten van (antropogene) vennen ten behoeve van het ontwikkelen van oligotrofe wateren. Goed ontwikkelde vochtige heide komt momenteel slechts op één locatie voor in de Visbeekvallei en over een oppervlakte van 1 ha. Deze locatie is zeer rijk met soorten zoals Veenbies Scirpus cespitosus, Veenpluis Eriophorum polystachion, Moeraswolfsklauw Lycopodiella inundata, Kleine zonnedauw Drosera intermedia, Trekrus Juncus squarrosus, Blauwe zegge Carex panicea, Witte snavelbies Rhynchospora alba, Gagel Myrica gale en Klokjesgentiaan Gentiana pneumonanthe. Verspreid in de Visbeekvallei komen ook nog kleinere locaties vochtige heide voor die nog niet optimaal ontwikkeld zijn. De meeste locaties zijn recent ontstaan als resultaat van natuurherstel de afgelopen 15 jaar.. Ze staan onder invloed van (hoge) kweldruk in een gradiëntsituatie naar overgangsveen (7140). In dit type treffen we de volgende soorten veel aan: Gagel Myrica gale, Pijpenstrootje Molinea caerulea, Veenpluis Eriophorum polystachion, Blauwe zegge Carex panicea, Kleine zonnedauw Drosera intermedia en Snavelzegge Carex rostrata. Voor de fauna is vochtige heide van de Visbeekvallei uitermate belangrijk. Zo komen er de laatste populaties voor van een aantal typische heidevlinders en -sprinkhanen zoals Groentje Callophrys rubi, Bont dikkopje Carterocephalus palaemon en Heidesabelsprinkhaan Metrioptera brachyptera. Helaas zijn deze laatste populaties met uitsterven bedreigd.


57/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De Visbeekvallei is ook heel belangrijk voor de relictpopulatie van Adder Vipera berus. Deze populatie was eind de jaren 1980 vrijwel uitgestorven maar door impuls van de vrijwilligers medewerkers van Natuurpunt is de populatie gegroeid tot een comfortabeler niveau. Dankzij het LIFE-project zullen door Natuurpunt en de gemeente Lille levensbelangrijke inspanningen gedaan worden om de populatie op lange termijn te beschermen. Lange tijd lag de Visbeekvallei aan de rand van het immense heidelandschap van de Kempen dat ten zuiden van het natuurgebied de Visbeekvallei langzaam over ging in het rivierenlandschap. Het beekdal was omgeven door een immense heide. Van dit heidelandschap blijft kwantitatief vrijwel niets meer over (2 ha). In de Visbeekvallei komen de volgende kensoorten voor: Klein warkruid Cuscuta epithymum, Brem Cytisus scoparius, Blauwe bosbes Vaccinium myrthillus, Rode bosbes Vaccinium vitis-idaea, Tormentil Potentilla erecta, Stekelbrem Genista anglica, Kruipbrem Genista pilosa, Pilzegge Carex pilulifera, Veelbloemige veldbies Luzula multiflora, Borstelgras Nardus stricta, Kruipwilg Salix repens, Tandjesgras Danthonia decumbens,Koningsvaren Osmunda regalis, Liggende vleugeltjesbloem Polygala vulgaris, Heidekartelblad Pedicularis sylvatica, Blauwe knoop Succisa pratensis, Grasklokje Campanula rotundifolia, Muizenoortje Hieracium pilosella en Gevlekte orchis Dactylorhiza maculata. Uit deze soortenlijst kan men afleiden dat de heide in het natuurgebied de Visbeekvallei op een mineraalrijkere bodem voorkwam. Heel wat heidesoorten komen slechts in kleine aantallen voor waardoor de kans op uitsterven van lokale populaties zeer groot is. Zonder de inspanningen van Natuurpunt en de gemeente Lille waren vrijwel zeker soorten uitgestorven zoals Adder Vipera berus, Snortikker Chorthippus mollis, Heidesabelsprinkhaan Metrioptera brachyptera, Bruine eikepage Satyrium ilicis en Groentje Callophrys rubi. Wat de kwaliteit van de droge heide in de Visbeekvallei betreft is het belangrijk te weten dat de droge heide vroeger bekend stond om zijn grote soortenrijkdom.Het is tevens van belang te weten dat in het verleden de droge heide grotere oppervlakten heischrale graslanden aanwezig waren. Hiervan getuigen het huidige voorkomen van Liggende vleugeltjesbloem Polygala vulgaris, Heidekartelblad Pedicularis sylvatica, Borstelgras Nardus stricta, Gevlekte orchis Dactylorhiza maculata en Tandjesgras Danthonia decumbens. Deze soortenrijke heischrale graslanden en heiden zijn te verwachten op de iets voedselrijkere bodems in de overgang naar de beekvallei. De Blauwgraslanden van de Visbeekvallei zijn in oppervlakte beperkt maar van zeer hoge kwaliteit. Dit is te danken aan de inzet van de vrijwillige medewerkers van Natuurpunt die in het verleden enkele relicten van blauwgrasland met succes hersteld hebben. Naast de klassieke blauwgraslanden (Cirsio dissectii-Molinietum) komen ook graslanden voor met vegetatie behorend tot de Veldrusassociatie. In het habitat komen in de Visbeekvallei de volgende kensoorten voor: Kleine valeriaan Scutellaria minor, Veelbloemige veldbies Luzula multiflora, Moerasviooltje Viola palustris, Gevlekte orchis Dactylorhiza maculata, Blauwe knoop Succisa pratensis, Veldrus Juncus acutiflorus, Blauwe zegge Carex panicea, Sterzegge Carex echinata, Geelgroene zegge Carex demissa en Veendwergzegge Carex oederi. Naast de bovengenoemde kensoorten komen in de Visbeekvallei een reeks zeer bijzondere soorten voor in dit habitat: Karwijselie Selinum carvifolia, Klokjesgentiaan Gentiana pneumonanthe, Moeraszoutgras Triglochin palustris, Brede orchis Dactylorhiza majalis, Bleke zegge Carex pallescens en Bevertjes Briza media. Soorten als Blonde zegge Carex hostiana, Gele zegge Carex flava, Klimopklokje Wahlenbergia hederacea, Vlozegge Carex pulicaris en Veelkleurige orchis Dactylorhiza incarnata zijn na 1980 niet meer teruggevonden in het gebied.


58/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Vaak zijn er binnen percelen Blauwgrasland overgangen naar andere habitats. Aan de natte zijde van de gradiënt zijn er overgangen naar Venige dotterbloemgraslanden. Aan de droge kant van de gradiënt komen elementen voor van heischrale graslanden en/of droge heide. Gezien het feit dat Blauwgraslanden slechts op enkele plaatsen voorkomen in het Vlaams deel van het Kempens district en gelet op het grote aantal internationaal bedreigde soorten die we in dit habitat aantreffen, kan gesteld worden dat de Visbeekvallei voor dit habitat van Europees belang is. De broekbossen van de Visbeekvallei behoren zonder twijfel tot de mooiste van Vlaanderen. Dit prioritaire habitat komt verspreid voor en neemt een belangrijk deel van de oppervlakte in. Diverse subtypen komen voor in de Visbeekvallei. • Beekbegeleidend Vogelkers-Essenbos (Pruno-Fraxinetum) komt voor langs de beek op plaatsen die onder invloed staan van moeraskalk. De kruidlaag bestaat uit Muskuskruid Adoxa moschatellina, Slanke sleutelbloem Pirmula elatior, Bosanemoon Anemone nemorosa, Veelbloemige salamonszegel Polygonatum multiflorum en in de struiklaag groeit Rode kornoelje Cornus sanguina. Dit subtype treffen we vooral aan in het deelgebied Visbeek. •

Mesotroof broekbos komt voor op minder voedselrijke plaatsen buiten de invloedssfeer van de Visbeek (Carici elongatae-Alnetum). In de Visbeekvallei komen de volgende kensoorten voor: Moerasvaren Thelypteris palustris, Elzenzegge Carex elongata, Stijve zegge Carex elata, Dotterbloem Caltha palustris, Moerasviooltje Viola palustris, Grote boterbloem Ranunculus lingua en Wateraardbei Potentilla palustris.

•

Wanneer de voedselarme kwel toeneemt gaan mesotrofe broekbossen over in oligotroof broekbos (Carici laeivigatae-Alnetum). Deze gradiënt komt op heel wat plaatsen in de Visbeekvallei voor. Op toplocaties waar het mineraalarm grondwater gedurende het hele jaar dicht tegen het maaiveld staat zijn er overgangen naar Berkenbroekbos (Sphagno-Betuletum). Opvallend is dat de bestaande broekbossen, hoewel ze doorgaans nog jong zijn, heel mooi ontwikkeld zijn en bijzonder soortenrijk. Deze rijkdom kan het best aangetoond worden met de uitbreide lijst van kensoorten van deze broekbossen waaronder Zompzegge Carex canencens, Snavelzegge Carex rostrata Koningsvaren Osmunda regalis en Veenpluis Eriophorum angustifolium.

In het gebied van de Visbeekvallei zijn een aantal bedreigingen die een negatieve impact hebben. De meeste bedreigingen zijn vooral sinds 1950 ontstaan door een veranderd landgebruik. Door de ontginning en intensivering van de landbouw zijn habitats verloren gegaan in de Visbeekvallei. Het meeste verlies heeft zich vooral voorgedaan op de valleiflanken tussen de (te) natte en venige gronden van de vallei en de (te) droge zandgronden van het Kempens plateau. Sinds 1950 is het gebruik van meststoffen enorm toegenomen. Op de arme Kempense zandbodems konden hierdoor de bloemrijke blauw- en Veldrusgraslanden omgezet worden naar intensief bewerkte groene graslanden en maïsakkers. Deze evolutie is gelijk verlopen met de evolutie van de landbouwmachines waardoor de intensiviteit kon opgedreven worden. Om de werkbaarheid van de landbouwpercelen te verhogen, werd het reliëf genivelleerd en werden de gronden gedraineerd door de aanleg van diepe grachten. De unieke abiotiek die voor de rijkdom van natuur zorgt, is hierdoor verdwenen. Landbouw zorgt ook indirect voor een bijkomende bedreiging namelijk verzuring en bemesting door atmosferisch depositie, inwaaien en inspoelen van meststoffen. Voor de atmosferische depositie tonen metingen over gans Vlaanderen aan dat de gemiddelde stikstofdepositie ongeveer 40 kg per hectare per jaar bedraagt. Ter vergelijking: de kritische drempelwaarde voor droge heide wordt op 11 kg stikstof per hectare per jaar geschat (bron: Natuurrapport 2005). Door de versnipperde


59/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

eigendomssituatie in de Visbeekvallei zijn inwaaien en inspoelen ook reële bedreigingen voor de Europese habitats. Naast een intensivering van het landgebruik, zijn er in de Visbeekvallei de afgelopen tientallen jaren ook veel habitats achteruit gegaan door een gebrek aan beheer. Omdat de graslanden en heiden te nat of te droog waren, zijn ze verlaten door de landbouw. Het gaat dan vooral over de zeer waardevolle habitats duingrasland, vochtige heide, droge heide, blauw- en Veldrusgraslanden en venige Dotterbloemgraslanden. Deze habitats zijn gebonden aan een half-natuurlijk maai- en graasbeheer dat ontstaan is dankzij de potstaleconomie die typisch was voor de Kempen. Eenmaal verlaten treedt verruiging en verbossing snel op en verdwijnt de soortenrijkdom. Naast spontane verbossing door gebrek aan beheer zijn er in de Visbeekvallei vele habitats verloren gegaan door aanplantingen. Heidehabitats zijn opgeplant met Gove den waardoor het leefgebied van Adder verloren is gegaan. In de natte valleidelen werden natte graslanden opgeplant met populier. Hierdoor zijn de waardevolle blauw- en Veldrusgraslanden en venige Dotterbloemgraslanden achteruitgegaan. Verspreid zijn er in de Visbeekvallei kunstmatige visvijvers en weekendverblijven illegaal aangelegd. Het hoeft geen uitleg dat de impact op de habitats zeer groot is. Er is een grondige verstoring van de abiotiek en de aanplantingen zorgen voor een bijkomende negatief effect. Ook de impact van de gebruikers in een natuurgebied mag niet onderschat worden. Een voorbeeld hiervan is afvalwater dat ongezuiverd in de Visbeek geloosd wordt. Alle habitats in de Visbeekvallei worden bedreigd door exoten. Door de aanwezigheid van exoten zoals Amerikaanse vogelkers Prunus serotina neemt de habitatkwaliteit af. De exoten worden spontaan verspreid door dieren en worden geïntroduceerd door de mens. De aanwezigheid van kunstmatige visvijvers versterkt deze bedreiging. In het zuiden wordt de Visbeekvallei bedreigd door de aanwezigheid van een motorcrossterrein dat grenst aan het natuurgebied. De impact op de omgeving en het natuurgebied is zeer groot en zorgt voor een verstoring van de doelsoorten en recreanten. Één van de grootste bedreigingen is versnippering van de habitats die ontstaat door bovenstaande bedreigingen. Deze bedreiging - die snel ontstaat in een beekdallandschap - heeft een zeer grote impact op alle habitats met hun bedreigde soorten. Een aantal soorten komen voor in kleine geïsoleerde populaties en indien er geen uitwisseling is tussen de populaties ontstaat er genetische verzwakking die leidt tot uitsterven. Grotenhout Het Grotenhout (ook wel Gierlese bos genoemd) is een 300 ha groot bosreservaat, gelegen ten zuiden van Janssen Pharmaceutica, op de grens van de gemeenten Lille en Vosselaar. Met zijn 300 ha behoort het bos tot de grootste en oudste bossen in de Kempen. Het domein bevat ongeveer 100 ha eikenbos van meer dan honderd jaar oud, maar ook beukenbossen, essen- en elzenbossen komen voor. De afwisseling van verschillende ecosystemen is ongetwijfeld de grootste troef van het Grotenhoutbos waardoor je hier verschillende boom-, planten diersoorten kunt terugvinden. Zo leven er acht verschillende vleermuissoorten, samen met reeën, hazen en vossen. De vijver is dan weer een geliefde plek voor dagvlinders, libellen en broedvogels zoals wespendief, fluiter en zwarte specht. De afwisseling van een rijke ondergrond met schrale graslanden zorgt voor een ruim aanbod aan planten (muskuskruid, bosanemoon, goudveil, slanke sleutelbloem, blauwe zegge, grondster, …)


60/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

(Terca) Nova Dit natuurgebied bevindt zich ten noordoosten van Janssen Pharmaceutica en is gelegen tegen het kanaal, ten noorden van de Steenbakkersdam. Het ligt tussen en achter de steenfabriek van TercaNova en Sita-Noord op de Papenheide. Het betreft een zeer ruig gebied met vele putten, laagtes, zandduinen, kleiputten en gemengd bos. Tegen de vaart bestaat het bos uit hoge bomen (eik, esdoorn, acasia en populier) met een relatief dichte onderbegroeiing (vlierstruiken en berk). De bodem is bedekt met een dikke humuslaag waar varens welig tieren. Op het dode hout van omgewaaide bomen en afgewaaide takken groeien veel mossen en zwammen. Midden in het gebied ligt een zandduin met een naaldbomenrelict. Voorbij het midden is de toplaag vaak afgegraven tot op de klei en de meeste percelen zijn dicht begroeid met berken en grassen. In het voorste gedeelte (kanaalzijde) zijn er veel lagergelegen percelen en putten. Op de laagtes staat loofbos en in de putten staat ondiep water.

6.4.3.4

Ramsargebieden

Ramsargebieden zijn waterrijke gebieden van internationaal belang (wetlands) en aangeduid door aanwezigheid van watervogels, biodiversiteit en vispopulaties. Dergelijke gebieden komen niet voor binnen het studiegebied.

6.4.4

Milieueffecten

6.4.4.1

Verzuring en vermesting

Verzuring omvat alle nadelige effecten op de bodem, oppervlaktewater, vegetatie en fauna die het gevolg zijn van neerslag van zuurvormende stoffen (SO2, NOx, NH3 en hun afgeleide producten). Veranderingen in lucht, bodem en water kunnen aanleiding geven tot veranderingen in levensgemeenschappen en dus invloed hebben op flora en fauna. De effecten van verzuring op fauna en flora hebben vooral een impact in slecht gebufferde bodemtypes (kalkarme zandbodems met weinig organische stof). De levensgemeenschappen die gebonden zijn aan dergelijke bodems worden aangetast door verzuring door een afname van soorten die gebonden zijn aan zwak gebufferde omstandigheden. Ook neveneffecten van zure depositie (o.a. mobilisatie en wegspoeling van mineralen) hebben heel wat negatieve effecten op vegetaties (inclusief bossen). De verzurende stoffen komen via de neerslag in de bodem terecht (natte depositie). Bodemverzuring veroorzaakt verschuivingen in de nutriëntenverhouding en gaat gepaard met een toename van aluminiumconcentraties in de bodemoplossing, die toxisch zijn voor vele soorten. Hierdoor wordt de soortendiversiteit in ecosystemen gewijzigd en neemt de biodiversiteit af. De verzurende stoffen aanwezig in de lucht zetten zich vast op takken en bladeren van de vegetatie (droge depositie). Verhoogde stikstofdioxidenconcentraties (NO2) en zwaveldioxides (SO2) in de lucht veroorzaken meestal effecten doordat ze bijdragen tot de algemene verontreiniging. Eén van de eerst optredende, goed gekende effecten op fauna en flora is de aantasting van de bladeren. Meestal is dit het gevolg van een mengsel van NO2, SO2 en/of ozon waarbij reeds effecten voorkomen bij veel lagere concentraties dan voor elke component afzonderlijk. Het belangrijkste gevolg van polluentenmengsels is de verminderde groei. Andere effecten kunnen zich voordoen als een verhoogde gevoeligheid voor klimatologische omstandigheden en ziektekiemen.


61/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De kwetsbaarheidskaart voor verzuring – in de omgeving van Janssen Pharmaceutica - wordt hieronder weergegeven. Figuur 6.16 Kwetsbaarheidskaart verzuring in de omgeving van Janssen Pharmaceutica (schaal 1:10.000)

Legende

Op basis van deze kaart kan gesteld worden dat er zeer kwetsbare ecotopen voor verzuring in de deels op het terrein en in de onmiddellijke omgeving van Janssen Pharmaceutica gelegen zijn. Met betrekking tot voorliggend project werd in de discipline Lucht geen verspreidingsberekening uitgevoerd mbt verzurende en vermestende depositie. Aan de hand van de SO2- en NOx-emissies kan wel aangegeven worden wat de invloed van het project op deze deposities zal zijn. Uit de discipline Lucht blijkt duidelijk dat de (overigens verwaarloosbare) emissies van SO2 – afkomstig van de dieselmotoren – behouden blijven zoals bepaald in de referentiesituatie. De emissies aan NOx dalen met 59% tot 86% t.o.v. de referentiesituatie (afhankelijk van het scenario). Dit zal een positieve invloed hebben op de verzurende en vermestende depositie veroorzaakt door Janssen Pharmaceutica.

6.4.4.2

Rustverstoring

De geluidsbelasting en de effecten voor de avifauna worden ingeschat op basis van de meetresultaten en berekeningen uitgevoerd in de discipline Geluid. De geluidscontourenkaarten geven aan in welke zones en in welke mate een geluidsverstoring te verwachten is.


62/83

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

De effecten voor avifauna door geluidsverstoring zijn soortgebonden. Het effect is afhankelijk van het voorkomen van verstoringsgevoelige en/of zeldzame vogelsoorten. De verstoringsgevoeligheid is gebaseerd op literatuuraanwijzigingen. Studies wijzen op een vermindering van het aantal broedkoppels en afname van het broedsucces bij een verhoogde geluidsverstoring. Voor de meeste soorten ligt de drempel waaronder geen negatieve effecten optreden tussen 40-55 dB(A). De gemiddelde drempelwaarde voor bos- en weidevogels bedraagt 47 dB(A), boven deze drempel neemt de broeddichtheid af. Voor de verdere bespreking in dit rapport wordt een drempelwaarde van 45 dB(A) gebruikt. Verstoring van vogels (broedvogels, watervogels, overwinteraars, …) treedt op indien de geluidsbelasting in een gebied meer dan 45 dB(A) gaat bedragen. In de discipline Geluid werden m.b.t. het project zowel de impact in de referentiesituatie, de tijdelijke impact tijdens de aanlegfase en de toekomstige impact door de bijkomende installaties i.h.k.v. het geothermische project met elektriciteitsproductie besproken. Zowel in de referentiesituatie als de toekomstige exploitatiefase blijkt uit de geluidcontourenkaart (Figuur 5.10 – discipline Geluid) dat het totaal specifiek geluid > 45 dB(A) beperkt blijft tot het bedrijfsterrein. Tijdens de aanlegfase (boorfase) neemt de geluidimmissie toe t.o.v. de referentiesituatie. Uit de discipline Geluid blijken – zonder milderende maatregelen - waarden > 45 dB(A) berekend te worden t.h.v. diverse omliggende beoordelingspunten, waarbij de meest relevante overschrijdingen bepaald worden naar het noorden (richting Hazepad/Populierkens) en het zuiden richting Kardinaal Cardijnlaan. Rekening houdend met het feit dat de aanlegfase van tijdelijke aard is (enkele maanden) en er in de discipline Geluid milderende maatregelen worden voorgesteld naar omwonenden toe en het feit dat de faunistisch belangrijke gebieden (zie Figuur 6.17) zich op aanzienlijke afstand van het bedrijfsterrein bevinden, worden ook tijdens de aanlegfase geen belangrijke effecten verwacht voor rustverstoring. Figuur 6.17 Ligging Pharmaceutica

faunistisch

belangrijke

gebieden

in

de

omgeving

van

Janssen



63/83

SGS Belgium NV


6.4.4.3

140075 12/03/2015

Milieu-effecten Bodem en Grondwater

In de discipline bodem werd aangegeven dat er – ten gevolge van de boringen en inrichting als productie- of injectieputten – geen grote of permanente effecten te verwachten zijn noch op de ondergrond (ondiep of diep) of het grondwater (bv. geen verlaging van grondwatertafel). Effecten op fauna en flora worden dan ook niet verwacht.

6.4.4.4

Milieu-effecten Water

Het gezuiverde afvalwater van Janssen Pharmaceutica wordt geloosd in de Oude Dijkloop. Het vergunde lozingsdebiet bedraaft 700 m³/h, 7.000 m³/dag en 1.500.000 m³/jaar. In de referentiesituatie (2014) werd 867.080 m³ afvalwater geloosd met een maximum van 5882 m³/dag. De kwaliteit van het geloosde afvalwater wordt kwalitatief opgevolgd zoals opgelegd door wettelijke voorwaarden. In de aanlegfase (boorfase) wordt geen water afkomstig van het project geloosd. In de exploitatiefase wordt in de discipline Water aangegeven dat er ca. 9.625 m³ afvalwater (spui) extra zal geloosd worden, veroorzaakt door spuiwater van de nieuwe koeltorens. Dit brengt het jaarvolume op ca. 876.705 m³ wat nog steeds lager is dan de vergunde hoeveelheid. Naar de kwaliteit van het afvalwater wordt verwacht dat er als gevolg van het extra ‘relatief zuiver’ spuiwater lichte verdunning zal optreden van de meeste lozingsparameters. Opvolging van de kwaliteit – zoals reeds voor de huidige situatie is voorgeschreven – is voorzien. De impact van de lozing m.b.t. de discipline Fauna en Flora wordt dan ook als verwaarloosbaar beschouwd.

6.4.5


In de discipline Fauna en Flora werden de effecten van het voorgenomen project op het natuurlijke biologische milieu onderzocht. Gezien de stookinstallaties (gasgestookt) enkel als back-up in dienst zullen zijn en het project op zich geen luchtemissies veroorzaakt zullen de emissies aan NOx dalen, de emissies aan SO2 blijven behouden zoals in de referentiesituatie gezien er geen wijzigingen optreden in de dieselgroepen. Het project zal bijgevolg een positieve impact hebben op verzuring en eutrofiëring in de omgeving. De geluidscontour > 45 dB(A) is in de referentiesituatie en de geplande exploitatiefase beperkt tot het bedrijfsterrein. In deze situaties is dus geen impact van het bedrijf te verwachten naar de natuurgebieden toe. In de aanlegfase (boorfase) zijn wel geluidsimmissies > 45 dB(A) berekend buiten het bedrijfsterrein. Rekening houdend met het feit dat de aanlegfase van tijdelijke aard is, er – volgens de discipline Geluid - milderende maatregelen moeten genomen worden naar omwonenden en de faunistisch belangrijke gebieden zich op aanzienlijke afstand van het bedrijfsterrein bevinden, worden tijdens de aanlegfase evenmin belangrijke effecten verwacht voor rustverstoring van de avifauna. Uit de disciplines Water en Bodem/Grondwater blijken evenmin belangrijke effecten verwacht voor fauna en flora. Milderende maatregelen – andere dan deze voorgesteld in de discipline Geluid – worden niet voorgesteld.


64/83

SGS Belgium NV


6.5

LANDSCHAP, BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE

6.5.1

Methodologie

140075 12/03/2015

In de discipline ‘Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie’ worden de potentiële effecten van het voorgenomen project op landschap en bouwkundig erfgoed bestudeerd. Daar dit geen sleuteldiscipline is zal dit kort, beschrijvend en kwalitatief besproken worden. Aan de hand van de landschapsatlas (www.agiv.be) worden de relictzones en alleenstaande relicten beschreven. De beschermde landschappen, monumenten en dorpsgezichten worden beschreven aan de hand van de GIS-kaarten, de website van het Onroerend Erfgoed Vlaanderen (www.onroerenderfgoed.be) en de website van het Vlaams instituut voor onroerend erfgoed (paola.erfgoed.net/sdx/inventaris). In de paragraaf ‘afbakening van het studiegebied’ wordt nagegaan welke effecten en effectgroepen relevant zijn voor het onderzoek en wat hun (ruimtelijke) draagwijdte is. Verder wordt ingegaan op de karakteristieken van het bedrijf en haar installaties. Er zal ook een beschrijving gegeven worden van de relevante gebieden qua landschappelijke waarde in de omgeving van het bedrijf.

6.5.2

Afbakening van het studiegebied

De afbakening van het studiegebied wordt bepaald door de aanwezigheid van enerzijds relictzones, ankerplaatsen, lijnrelicten en puntrelicten en van anderzijds beschermde landschappen, dorpsgezichten en monumenten. Het studiegebied wordt – in het kader van dit MER – gedefinieerd als het gebied waarbinnen de geplande ingrepen en de effecten van deze ingrepen zich manifesteren op het landschap. Het studiegebied omvat het bedrijfsterrein van Janssen Pharmaceutica. Dit gebied wordt uitgebreid met het gebied waar het bedrijf als dominante beelddrager zichtbaar is in het landschap.

6.5.3

Visuele karakteristieken van het bedrijf

De site van Janssen Pharmaceutica is gelegen in industriegebied. Op de luchtfoto (Figuur 6.18) is duidelijk te zien dat een groot deel van de site, met name in het (noord)oosten en in het (zuid)westen, wordt omgeven door een bufferzone van ongeveer 50 meter breed. Deze bufferzone bestaat hoofdzakelijk uit naaldhoutaanplant met een ondergroei van struiken en bomen. Ten zuiden paalt het bedrijfsterrein aan bosgebied, eveneens met naaldhoutaanplant. De parking grenzend aan de Kempenlaan (noordwesten) is zichtbaar door de aangrenzende naald- en loofbomen en struikgewas. Aan de Turnhoutseweg bevindt zich de hoofdingang en zijn de parking en achterliggende kantoorgebouwen goed zichtbaar. De tuinen van de woningen in het Hazepad ten oosten (niet begrensd door buffer) en in de Kardinaal Cardijnlaan ten zuidoosten (begrensd door buffer) hebben, afhankelijk van de positie, een minder of meer beperkt zicht op de hogere gebouwen van de site.


65/83

SGS Belgium NV


Figuur 6.18

140075 12/03/2015

Omgeving Janssen Pharmaceutica op de luchtfoto

Janssen Pharmaceutica De meest markante gebouwen op de site zijn kantoorgebouw K2 (ca. 25 meter), kantoorgebouw K3 (circa 28 meter) en het hoogbouwmagazijn (ca. 25 meter). Deze gebouwen zijn in Figuur 6.19 aangeduid als gebouwen 102, 106 en 401. Het projectgebied betreft hoofdzakelijk de huidige parking (P3) voor bezoekers, in het zuidoosten van de site. De ligging van de parking wordt weergegeven in een samenvatting van de omgevende gebouwen en hun hoogte is terug te vinden in Tabel 6.34. Tabel 6.34

Hoogte gebouwen ter hoogte van projectgebied

Gebouwnr.

Aard

Hoogte (m)

150

cafeteria

5,00

146

Farmaceutische productontwikkeling (F.P.O. II)

14,90

144

Clinical Supplies Unit

9,25 – 9,40 – 8,10

195

Energiegebouw 2

6,25

310

Pompgebouw 2 + tank

6,00 (gebouw) – 13,15 (tank)

143

Farmaceutische kwaliteitsdiensten

13,19 – 12,03 – 9,44

112

Productiegebouw

7,40

140

Farmaceutische fabriek

5,70 – 18,44 – 14,02

Aan de zuidzijde (achter gebouwen 144, 195 en 310) ligt de verhoogde (ca. 3 meter) met bomen beplante bufferzone.


66/83




Figuur 6.19 Ligging gebouwen K1, K2 en hoogbouw magazijn op grondplan Janssen Pharmaceutica

SGS Belgium NV

67/83

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


6.5.4

Landschappelijke karakteristieken in de omgeving

6.5.4.1

Ruimtelijke structuur

140075 12/03/2015

Binnen de Noorderkempen bevindt zich een langwerpige oost-westgerichte stedelijke ruimte rond Turnhout. In 2004 werd het regionaalstedelijk gebied van Turnhout afgebakend. Het is een regionaalstedelijk gebied omdat het gedeelten beslaat van het grondgebied van Turnhout, Beerse, Vosselaar en Oud-Turnhout. In de onmiddellijke omgeving van Janssen Pharmaceutica en langsheen de N12 vormen grote residentiële villa’s het nederzettingspatroon. Vooral de kern van Beerse kende tussen 1960 en 1990 een zeer sterke groei. Aan het huidige nederzettingspatroon langsheen de N12 is merkbaar dat ruimte geen statisch iets is. De oude structuur van residentiële woningen wordt vandaag vooral ingevuld door horeca en bedrijvigheid. Janssen Pharmaceutica vond als groot bedrijf geen plaats en uitbreidingsmogelijkheden meer in de stad en vestigde zich buiten de stad, goed bereikbaar langsheen de invalswegen. Voor de komst van Janssen Pharmaceutica werd zelfs een aparte afrit aangelegd langsheen de snelwegen. Het industriegebied Beerse-Zuid ontwikkelde zich op de knoop van de N12 met de N132 (de ontsluitingsweg naar de E34). Janssen Pharmaceutica neemt de volledige oostzijde van Beerse–Zuid in. Beerse-Zuid is historisch gegroeid door de aanwezigheid van Janssen Pharmaceutica. Het bosgebied van Beerse Heide vormt de natuurlijke grens met het bedrijf, met de woonwijken van Beerse en de woonkern van Vosselaar. Aan de zuidzijde sluit het bosgebied aan bij een bosgordel waarin onder meer het recreatiegebied ‘de Lilse Bergen’ gelegen is. In de Antwerpse Kempen verwijst het toponiem “-berg(en)” zowel naar actuele als naar fossiele duinreliëfs. Deze duinreliëfs vormden zich in dekzanden (=dekzandduinen) die in het Würmglaciaal door forse noordenwinden aangevoerd werden en nadien door het natuurlijk plantenkleed in het microreliëf gefossiliseerd zijn. Na de landname, toen door ontbossingen de natuurlijke protectie van de bodem plaatselijk wegviel, deden zich nieuwe verstuivingen (= stuifzandduinen) voor.

6.5.4.2

Traditionele landschappen

De site is gelegen in het traditioneel landschap van ‘Land van Herentals-Kasterlee’.

6.5.4.3

Relictzones

Het bedrijfsterrein van Janssen Pharmaceutica grenst aan en is in het zuiden voor een klein deel gelegen in de relictzone ‘Bos- en akkercomplex Ekstergoor, Epelaar, Breevennen en Beerse Heide’ (R10064). Dit is een groot aaneensluitend gesloten landschap als overgang tussen open Noorderkempen en meer gesloten Centrale Kempen. De Beerse Heide bestaat vnl. uit bebost gebied met tussenliggende akkers met een herkenbare structuur. Het gebied is voornamelijk verstoord door woningbouw en recreatiedomein Lilse Bergen en golfterrein. De E34 doorsnijdt het gebied. De ligging tov de Janssen Pharmaceutica is aangegeven in Figuur 6.20. In de wijdere omgeving zijn ook relictzones ‘Bosgebied Galgeneinde, Kruisberg, Gierle Bos en Nonnenbos ‘ (R10065) (zuidelijk aansluitend bij R10064), ‘Het Looi’ (R10058) en ‘Akker Veld Beerse’ (R10057) terug te vinden. Het ‘Grotenhoutbos’ of ‘Gierls Bos’ is één van de weinige permanente bossen die de middeleeuwen overleefden. Het betreft een groot aaneengesloten bosrijk gebied als westelijke groene gordel rond verstedelijkt gebied Turnhout


70/83

SGS Belgium NV



140075 12/03/2015

70/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Figuur 6.20In de wijdere omgeving zijn ook relictzones ‘Bosgebied Galgeneinde, Kruisberg, Gierle Bos en Nonnenbos ‘ (R10065) (zuidelijk aansluitend bij R10064), ‘Het Looi’ (R10058) en ‘Akker Veld Beerse’ (R10057) terug te vinden. Het ‘Grotenhoutbos’ of ‘Gierls Bos’ is één van de weinige permanente bossen die de middeleeuwen overleefden. Het betreft een groot aaneengesloten bosrijk gebied als westelijke groene gordel rond verstedelijkt gebied Turnhout


70/83



R10064

Figuur 6.20 Ligging Janssen Pharmaceutica

SGS Belgium NV

R10064

R10057

R10065



A10017

R10058

R10065

71/83

12/03/2015

140075

SGS Belgium NV


140075


6.5.4.4

12/03/2015

Ankerplaatsen

Het bedrijfsterrein is niet binnen een ankerplaats gelegen. De meest nabij gelegen ankerplaats is het Grotenhoutbos/Gierlebos op ca. 1,5 km van de bedrijfsgrens. Het Grotenhoutbos betreft een restant van een historisch uitgestrekt bosgebied van meer dan 2000 ha, gelegen tussen de dorpskernen van Gierle en Vosselaar in de Antwerpse Kempen. De begrenzing van de ankerplaats wordt hoofdzakelijk gevormd door wegeninfrastructuur met de autosnelweg E34 ten noorden, de Turnhoutsebaan ten oosten en ten zuiden en de Beersebaan ten westen. Het omringende landbouwgebied heeft een zeer open karakter met behoorlijk wat lijnvormige kleine landschapselementen.

6.5.4.5

Beschermde monumenten, archeologische zones

stads-

en

dorpsgezichten,

landschappen

en

Er bevinden zich geen beschermde monumenten, stads- of dorpsgezichten of archeologische zones in een straal van 3 km rondom het bedrijf. Op ca. 300 meter ten oosten van de bedrijfsgrens ligt het beschermd landschap ‘De Konijnenberg’ in de gemeente Vosselaar. Daarnaast is ook het Grotenhoutbos, gelegen ten zuiden van de E34 op ca. 1,5 km een beschermd landschap.

6.5.5

Geplande situatie

6.5.5.1

Boorfase

Bepaalde installatieonderdelen zullen vanuit de ruime omgeving zichtbaar zijn. Het meest in het oog springende installatieonderdeel is de mast van de boortoren (zgn. ‘topdrive’, welke kan variëren tussen ca. 20 m en maximaal 65 m boven het maaiveld) met het boorplatform typisch op ca. 10 m hoogte. De mast van de boortoren is aanzienlijk hoger dan de hoogste gebouwen op de site (maximaal 65 m in de hoogste positie t.o.v. 28 m) en zal vanuit de omgeving zeker zichtbaar zijn. De hoogte is vergelijkbaar met deze van een hogere hoogspanningsmast. De impact is tijdelijk (boorfase duurt ca. 4 maanden) beperkt negatief. Tijdelijk (enkele dagen) zal bij het aanbrengen van de vaste bebuizing (‘casing’) ook een kraan op de site aanwezig zijn. Gezien het zeer tijdelijk karakter is de impact verwaarloosbaar. Naast deze boorinstallatie zullen zich op het terrein ook werfketen en andere opslaginstallaties bevinden. Deze installaties zijn verenigbaar met het industriële karakter van de site en zijn vanop afstand minder opvallend dan de mast van de boorinstallatie.

6.5.5.2

Exploitatiefase

Ten noorden van gebouw 195 en 130 wordt (in optie 1) een nieuw energiegebouw voor de distributie van het warmtenet en de elektriciteitsproductie gepland. Hier bovenop wordt de koelinstallatie geplaatst. Bij keuze voor een droge koelinstallatie is de hoogte van beide installaties samen ongeveer 21 meter, wat in lijn ligt met de huidige gebouwen die reeds op de site aanwezig zijn, maar aanzienlijk hoger (10-tal meter) dan de omgevende gebouwen. Bij keuze voor natte koeltorens is de hoogte lager, maar de situatie met mogelijk de grootste impact wordt geëvalueerd in het MER. Door de met bomen


72/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

beplante berm ten zuiden van de projectzone, zullen de installaties slechts in beperkte mate zichtbaar zijn. Het effect wordt beoordeeld als beperkt negatief. Onderstaande Figuur 6.21 geeft een driedimensionale impressie van het gebouw met koelinstallatie.

Figuur 6.21 3-D voorstelling geothermiegebouw (blauw) met koelinstallatie (rood) kijkrichting zuidoost

6.5.6


De site van Janssen Pharmaceutica is aangeduid als industriegebied op het gewestplan. Een groot deel van deze site – met name in het (noord)oosten en het (zuid)westen – wordt omgeven door een bufferzone van 50 m breed, hoofdzakelijk bestaande uit naaldhoutaanplant met een ondergroei van struiken en bomen. Ten zuiden paalt het terrein aan bosgebied, eveneens met naaldhoutaanplant. De meest opvallende gebouwen op het terrein zijn kantoorgebouwen 1 en 2 en het hoogbouwmagazijn met hoogtes van 25 tot 28 meter. Het projectgebied (boringen en geothermische centrale) bevindt zich op het huidige terrein, meer bepaald in het zuidoosten van de site ter hoogte van de huidige bezoekersparking (P3). Tijdens de aanlegfase (boorfase) kan de boortoren als meest opvallende installatie omschreven worden. Deze installatie kan variëren tussen 20 en 65 m. Voor de exploitatiefase wordt een nieuw energiegebouw voor elektriciteitsproductie (optie 1) gepland. Hierbovenop wordt de koelinstallatie geplaatst, wat voor beide installaties samen een maximale hoogte van ongeveer 21 meter oplevert. Deze hoogte ligt in lijn met deze van de dominante gebouwen in de referentiesituatie. Aangezien de nieuwe eenheden gelegen zijn op het bestaande bedrijfsterrein, geïntegreerd worden in het bestaande industriële karakter van de site en in lijn liggen met de reeds aanwezige installaties worden geen significante wijzigingen verwacht in het landschapsbeeld. Milderende maatregelen worden niet voorgesteld.


73/83

SGS Belgium NV


6.6

140075 12/03/2015

LICHT, WARMTE EN STRALINGEN

Op de site van Janssen Pharmaceutica is er volcontinu activiteit. Om de veiligheid van aanwezige medewerkers te verzekeren is er continu buitenverlichting in dienst aan gebouwen en langs wegenis (automatisch gestuurd in functie van lichtsterkte). Daarnaast is steeds perimeterverlichting actief in functie van bedrijfsbeveiliging. Door de aanwezige bufferzone met hoge bomen en struikgewas langs de buitenzijde van het grootste deel van de site, is de impact van deze continue verlichting naar de buitenzijde van de site eerder beperkt. Zoals aangegeven in de delen Projectbeschrijving en Geluid zullen de werkzaamheden tijdens de boorfase 24/24 doorgaan waardoor verlichting noodzakelijk zal zijn op de site. Deze verlichting zal bestaan enerzijds uit verlichting aangebracht op grondniveau, anderzijds uit verlichting op de boortoren. De verlichting op grondniveau situeert zich op een hoogte vergelijkbaar met andere industriële verlichting (gebouwenhoogte) en steekt niet boven de straatverlichting uit. Bovendien is de verlichting niet naar de straat maar wel intern naar de werf gericht. Wat de verlichting op de boortoren betreft is deze naar beneden (meer bepaald naar de booropening) gericht. Gegevens (type, aantal lux, …) betreffende de verlichting zijn bij opmaak van dit MER niet gekend en hangen af van de geselecteerde boorfirma.


75/83

SGS Belgium NV


140075


6.7

12/03/2015

AFVALSTOFFEN

Janssen Pharmaceutica genereert een aantal algemene afvalstromen afkomstig van de productie- en onderhoudsactiviteiten van het bedrijf. De in tonnage voornaamste afvalstoffen geproduceerd op het bedrijf zijn – voor de referentiesituatie – opgelijst in onderstaande Tabel 6.35. Voor afvoer en verwerking wordt uitsluitend gebruik gemaakt van erkende overbrengers en verwerkers. Tabel 6.35 Afvalproductie (2014) EURALcode

Gebruikelijke naam

Hoeveelheid (ton)

20 01 01

Zuiver karton

20 01 38

Houtafval

38

Recyclage

20 03 01

Gevaarlijk bedrijfsafval

474

Verbranden

20 03 07

Niet-gevaarlijk bedrijfsafval

100

Recyclage

20 01 01

Papierafval

122

Recyclage

15 01 10

Lege ongereinigde verpakkingen

100

Hergebruik

20 01 40

Schroot

138

Recyclage

20 01 39

Kunststoffen

91

Recyclage

17 05 04

Niet-verdachte grond

128

Hergebruik

17 05 04

Verdachte grond

50

Recyclage

20 01 08

Biologisch afbreekbaar afval

32

Recyclage

20 01 36

IT materiaal

43

Recyclage

07 05 14

Farma afval

633

Verbranden

07 05 99

Farma afval – return goods

609

Verbranden

07 05 08

Farma afval

776

Verbranden

07 05 13

Farma afval

131

Verbranden

07 05 03

Farma afval

100

Verbranden

07 05 03

Solvent-water mengsel

13

Verbranden

07 05 04

Organische oplosmiddelen

36

Recyclage

07 05 03

Afvalsolventen (hoog chloor)

147

Verbranden

07 05 03

Afvalsolventen (laag chloor)

39

Verbranden

16 05 08

Organische stoffen niet ADR

15

Andere voorbehandeling

07 05 12

Waterzuiveringsslib

318

Verbranden

07 05 99

Rioleringsslib

27

Verbranden

20 03 01

Beddingsmateriaal

112

Verbranden

16 05 06

Labochemicaliën

64

Verbranden

07 05 08

Verdovingsmiddelen

57

Verbranden

15 01 10

Lege flessen

50

Verbranden

18 01 03

Risicohoudend medisch afval

51

Verbranden

16 05 08

Diverse chemicaliën

49

Verbranden

15 01 07

Glazen ampullen

34

Recyclage

07 05 10

Afvalstoffen verontreinigd met PBOEL 3B/4

15

Verbranden


1075

Verwerkingswijze Recyclage

77/83

SGS Belgium NV


140075


EURALcode

Gebruikelijke naam

Hoeveelheid (ton)

12/03/2015

Verwerkingswijze

02 02 99

Proefdierkrengen

15

Verbranden

15 01 10

Metalen vaten

14

Verbranden

Mogelijke afvalstoffen tijdens de boorfase betreffen ondermeer verontreinigde grond bij klaarmaken van de boorzone, boorgruis, boormodder, ... Tijdens de exploitatie van voorliggend project zullen de geen specifieke afvalstoffen.


78/83

SGS Belgium NV


6.8

140075 12/03/2015

KLIMAAT

De atmosfeer van de aarde werkt als een filter die de energie-uitwisseling tussen de zon, aarde en ruimte regelt. Zekere gassen in de atmosfeer laten energie van korte golflengte als zichtbaar licht door naar het aardoppervlak, maar weerhouden selectief een deel van de naar de ruimte teruggestuurde energie van langere golflengte, nl. de warmtestraling. Het systeem zorgt ervoor dat de aarde leefbaar is. In afwezigheid van de zogenaamde broeikasgassen zou de temperatuur van de onderste atmosfeerlagen ongeveer 30°C lager zijn dan nu het geval is. Een toename van de concentratie van deze gassen verstoort het huidige stralingsevenwicht dat onze omgevingstemperatuur bepaalt. Het weerhouden van een grote hoeveelheid warmtestraling in de onderste atmosfeerlagen kan leiden tot een opwarming van de aarde met klimaatswijzigingen tot gevolg. De belangrijkste broeikasgassen zijn koolstofdioxide (CO2), methaan (CH4) en lachgas (N2O), freonen, ozon en waterdamp waarbij CO2 meer dan 80% van de broeikasgasemissies vertegenwoordigt. De verbranding van fossiele brandstoffen en de verwijdering van afval vormen de voornaamste emissiebronnen. Het groeiende verkeer zorgt tegelijkertijd voor een steeds hogere uitstoot van CO2. Verder staan de industrie, landbouw en veeteelt in voor een groot gedeelte van de emissies van methaan en lachgas.

6.8.1

Methodologie

Voor de huidige situatie worden de voor het ETS gerapporteerde broeikasgasemissies en het aandeel van de diverse activiteiten van Janssen Pharmaceutica beschreven, alsook de historiek en de reeds genomen emissiereductiemaatregelen. Voor de geplande situatie wordt aangegeven welke impact het project heeft op de directe en indirecte CO2-emissies van Janssen Pharmaceutica.

6.8.2

Studiegebied

Het studiegebied wordt inhoudelijk afgebakend tot de emissies van CO2. De emissies van andere broeikasgassen worden niet significant beïnvloed.

6.8.3

Referentiesituatie

Janssen Pharmaceutica als een BKG-inrichting, moet in het kader van het EU ETS zijn jaarlijkse broeikasgasemissies rapporteren. De bron van broeikasgassen is de verbranding van brandstoffen. Deze wordt enerzijds toegepast voor verwarming van gebouwen en procesverwarming. Daarbij zijn de grootste installaties gelokaliseerd in twee centrale stookplaatsen (gebouw 091 en gebouw 020). Vanuit deze gebouwen vertrekken distributieleidingen overheen de site om warmte tot verschillende gebruikers te brengen. Verschillende kleinere gebouwen hebben een eigen (typisch relatief kleine) opwekking van warmte. Anderzijds worden noodaggregaten (met zeer beperkte draaiuren op jaarbasis), een WKK (quasi continue uitbating) en een dieselmotor van een bluswaterpomp (zeer beperkte draaiuren op jaarbasis) voorzien van brandstof.


79/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Daarnaast wordt een minimale hoeveelheid broeikasgas uitgestoten bij oxidatie (luchtbehandeling van vluchtige componenten). Het gaat hierbij om ethylacetaat dat wordt vrijgesteld in aanmaak van farmaceutische pleisters en dat op lage temperatuur wordt geoxideerd in een luchtbehandelingsinstallatie (aangedreven op gas). De voor het jaar 2014 gerapporteerde broeikasgasemissies worden weergegeven in tabel. Tabel 6.36

Broeikasgasemissies Janssen Pharmaceutica Beerse 2014

Bron

Emissies (tCO2-eq)

Verbranding van aardgas

25.078

Verbranding van gasolie

260

Afgas naverbranders

19

Totaal

25.357

Alle hoger vermelde emissies zijn van fossiele oorsprong. De voornaamste bron is verbranding van aardgas in de stookinstallaties. Tegen 2020 wil J&J een absolute reductie van haar CO2-uitstoot realiseren en wil het een hernieuwbare energieproductiecapaciteit van 50 MW geïnstalleerd hebben. Nieuwe, meer vergaande doelstellingen zijn in ontwikkeling voor de periode na 2015. Bij Janssen Pharmaceutica in Beerse werden reeds diverse maatregelen genomen met het oog op energiebesparing en CO2-emissiereductie. Bovenop de standaardmaatregelen werkte Janssen de voorbije jaren heel wat extra energiebesparende initiatieven uit. De belangrijkste projecten van de Beerse site zijn: • rookgaswarmterecuperatie • hoogefficiënte stoomketels; • installatie van low NOX-branders in het ketelhuis • optimalisatie van verschillende ventilatiesystemen (aangepaste sturing, energierecuperatie, etc.) • installatie van efficiënte desinfectering op zuivere watersystemen • gebruik van zonnepanelen • optimalisatie van de koelcentrales • bouw van een warmtekrachtkoppeling De operationele milieu-indicatoren van Janssen Pharmaceutica België hadden in 2013 wat te lijden onder de gerealiseerde groei, zowel qua bezettingsgraad (4.586 medewerkers in België) als qua productievolumes (ondersteuning van de Amerikaanse markt voor J&J Consumer in Beerse). Toch daalde het waterverbruik in 2013 significant. Ook het specifieke energieverbruik van de Beerse site daalde in 2013. Samen met operationele en technische experten van verschillende afdelingen werd een energie- en waterteam opgestart. Naast het in kaart brengen, initiëren en opvolgen van verbeteringsprojecten, werkt dit team aan het bewustmaken en implementeren van de 'beste praktijken'. Zo werd ondermeer de distributie van koeltorenwater geoptimaliseerd, werd een gestructureerd programma gestart om persluchtproductie te verminderen en werd een trainingsprogramma voor de 'beste praktijken' voor productieoperatoren uitgerold. Deze en andere projecten, die werden goedgekeurd of uitgevoerd in 2013, leidden tot een verminderd energiegebruik met 2,6 GWh aardgas en 3,7 GWh elektriciteit per jaar. In het kader van het duurzaamheidsverslag over het jaar 2014 worden bij opmaak van het definitief MER de verschillende indicatoren voor het jaar 2014 nog nagekeken en in detail beschreven.


80/83

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De in voorgaande jaren gerapporteerde CO2-emissies worden weergegeven in onderstaande tabel. Tabel 6.37

Directe broeikasgasemissies Janssen Pharmaceutica Beerse sinds 2005

Jaar

Emissies

Eenheid

2005

31.928

tCO2

2006

30.919

tCO2

2007

27.657

tCO2

2008

28.473

tCO2

2009

27.408

tCO2

2010

29.467

tCO2

2011

26.631

tCO2

2012

26.750

tCO2

2013

27.867

tCO2

2014

25.357

tCO2

Het toepassingsgebied van emissiehandel is gaandeweg uitgebreid van de periode 2005-2007 over de periode 2008-2012 naar de huidige periode 2013-2020. De evolutie van de CO2-emissies voor Janssen Pharmaceutica over de voorbije periodes is weergegeven in Figuur 6.22.

35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Figuur 6.22

Grafische voorstelling CO2-emissies (tCO2 of CO2-eq) sinds 2005

Schommelingen tussen de jaren zijn te verklaren door volgende factoren: • Het energieverbruik wordt bij Janssen Pharmaceutica sterk gedreven door HVAC. Wijzigende weersomstandigheden tussen de jaren veroorzaken dan ook veranderende verbruiken (2010 was zo bijvoorbeeld een relatief koud jaar in vergelijking met 2011);


81/83

SGS Belgium NV


• •

•

140075 12/03/2015

Productievolumes en bezettingsgraad van de site hebben ook een grote impact op energieverbruik. De trend voor beide parameters is (sterk) stijgend sinds 2009; Wanneer abstractie wordt gemaakt van impact van het weer (graaddagen en koelgraaddagen) en van activiteitsgraad is ook een effect aantoonbaar van het uitgebreide energiebesparingsprogramma dat reeds verschillende jaren geïmplementeerd is op de site (een dalende trend overheen de jaren); In 2013 werd eenmalig een grote hoeveelheid gasolie verbruikt in functie van onderhoudswerkzaamheden.

Janssen Pharmaceutica doet daarnaast verschillende inspanningen om de uitstoot van CO2 door voertuigen stelselmatig terug te dringen: • Het aantal kilometers die de medewerkers met hun (bedrijfs)wagens afleggen, moet naar omlaag. Daarom wordt het gebruik van openbaar vervoer en carpooling aangemoedigd. Fietsers kunnen beschikken over degelijke stallingen en douches. • De J&J Healty Future 2015 doelstellingen houden in dat de CO2 emissie van de voertuigenvloot met 20% wordt gereduceerd. Dit gebeurt door een maximum CO2-uitstoot voor bedrijfswagens in te stellen en door het gebruik van elektrische wagens tussen de sites te stimuleren. Janssen Pharmaceutica nam deel aan het EV-platform om gebruik van elektrische voertuigen (EV) in België ingang te doen vinden. Janssen kocht hiertoe 5 elektrische wagens aan en plaatste laadinfrastructuur op de sites Beerse I, Beerse II, Geel en Olen.

6.8.4

Geplande situatie

Tijdens de exploitatie zullen de stookinstallaties als back-up voorzien worden voor de levering van warmte. Er zullen minimaal enkele ketels in warme standby gehouden worden (beperkt vermogen). Als gevolg van het lagere vermogen dat deze installaties leveren, zal de uitstoot van CO2 dalen. De directe emissiereductie wordt geschat op 21.000 ton CO2-eq bij realisatie van optie 1 en op 12.900 ton CO2-eq bij realisatie van optie 2 (Dinantiaan). De impact op de directe emissies wordt grafisch weergegeven in Figuur 6.23. Ten opzichte van 2014 is dit een reductie met 83% bij optie 1 en 51% bij optie 2.


82/83

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0

Figuur 6.23 eq)

Grafische voorstelling reductie directe CO2-emissies emissies (t.o.v. referentiejaar, tCO2-

Indien ook de indirecte emissies door verminderd elektriciteitsverbruik in rekening gebracht worden, wordt de totale CO2-reductie reductie als gevolg van de uitvoering van onderhaving project in het scenario met elektriciteitsproductie (ORC-VWW VWW-KLW) geraamd op 24.400 ton/jaar,, wat een afname betekent van ca. 57% van de directe en indirecte CO2-uitstoot uitstoot veroorzaakt door het energieverbruik t.o.v. de situatie in 2014 (met als emissiefactor 0,,218 ton/MWh elektrisch =gemiddelde waarde IEA voor fuelmix 2009). 2009 In het scenario zonder elektriciteitsproductie is dit 12.500 ton/jaar of ca. 29% t.o.v. 2014. Figuur 6.24 CO2-emissiereductie emissiereductie in ton verschillende chillende opties geothermie en WKK

en

productie

hernieuwbare

energie

voor

Voor de directe en indirecte CO2-emissies betekent dit een daling van 42.265 ton/jaar (2014) naar 17.865 ton/jaar of 29.765 ton/jaar in het scenario met resp. zonder elektriciteitsproductie. elektriciteitsproductie


83/83

SGS Belgium NV


140075


7

7.1

ELEMENTEN TER BEOORDELING VAN DE EFFECTEN WATERSYSTEEM TEN BEHOEVE VAN DE WATERTOETS

12/03/2015

OP

HET

INLEIDING

Het decreet Integraal Waterbeleid heeft tien doelstellingen: 1 2 3 4 5 6 7 8

9 10

Het gronden oppervlaktewater op een zodanige manier beschermen, verbeteren en herstellen dat tegen eind 2015 een goede toestand van de watersystemen wordt bereikt. De verontreiniging van oppervlakte- en grondwater voorkomen en verminderen. De voorraden aan oppervlakte- en grondwater duurzaam beheren en gebruiken. De verdere achteruitgang van aquatische ecosystemen, van rechtstreeks van waterlichamen afhankelijke terrestrische ecosystemen en van waterrijke gebieden voorkomen. De aquatische ecosystemen en rechtstreeks van waterlichamen afhankelijke terrestrische ecosystemen in specifieke gebieden verbeteren en herstellen. Het beheer van hemelwater en oppervlaktewater organiseren. De landerosie, de aanvoer van sedimenten naar het oppervlaktewater en het door menselijke ingrepen veroorzaakt transport en afzetting van slib en sediment terugdringen. De waterwegen beheren en ontwikkelen met het oog op de bevordering van een milieuvriendelijker transportmodus van personen en goederen via de waterwegen, het realiseren van de intermodaliteit met de andere vervoersmiddelen en het bevorderen van de internationale verbindingsfunctie ervan. De diverse functies binnen een watersysteem en de onderlinge verbanden integraal afwegen. De betrokkenheid van de mens met het watersysteem bevorderen, waaronder het vermogen van de belevingswaarde in stedelijk gebied en vormen van zachte recreatie.

Het decreet Integraal Waterbeleid reikt instrumenten aan die een sleutelrol moeten spelen in het Vlaamse waterbeleid, o.a. de Watertoets. Doel De Watertoets heeft als doel mogelijke schadelijke effecten van plannen, programma’s en vergunningen op het watersysteem in een vroeg stadium te beoordelen en daarover te adviseren. Bij elke beslissing over een vergunning, plan of programma moet de betrokken overheid de impact op het watersysteem evalueren. Deze evaluatie gebeurt in het licht van de doelstellingen en de beginselen van het integraal waterbeleid. Dat betekent ook dat de waterbeheerders van meet af aan actief betrokken worden bij het opmaken van ruimtelijke plannen. De toets moet er onder meer voor zorgen dat verkavelingen en woningen niet meer in overstromingsgevoelige gebieden komen te liggen, of dat minstens maatregelen worden opgelegd waardoor de kans op wateroverlast beperkt wordt. Beoordeling schadelijke effecten Als er op basis van de Watertoets schade aan het watersysteem wordt verwacht, zal de verantwoordelijke overheid maatregelen nemen om die schade te vermijden, te beperken, te herstellen of te compenseren. Dat kan ze door gepaste voorwaarden of aanpassingen aan een vergunning, plan of programma op te leggen. De overheid kan ook - in laatste instantie - als schadelijke effecten niet te vermijden of te beperken zijn of als herstel onmogelijk blijkt, een vergunning of de goedkeuring van een plan of programma weigeren.

Hoofdstuk 7: Watertoets

1/3

SGS Belgium NV


7.2

140075 12/03/2015

POTENTIËLE EFFECTEN OP HET WATERSYSTEEM

Een overzicht van de watertoets en de eraan gekoppelde potentiële effecten wordt weergegeven in Tabel 7.1. Van de 13 verschillende activiteiten die mogelijk een effect hebben op het lokale watersysteem zijn voor de boring en de verdere uitbating slechts enkele van toepassing. Het betreft ondermeer de boringen zelf (die kunnen beschouwd worden als ondergrondse constructies), het aanbrengen van verhardingen, opslag van materialen en chemicaliën, … Tabel 7.1: Overzicht activiteiten met mogelijke schadelijke effecten op het lokale watersysteem Vraagstelling www.watertoets.be Wordt er in het project grond verkaveld? Worden er in het project gebouwen voorzien?

Worden er in het project ondergrondse constructies voorzien?

Toelichting Neen Ja

Ja

Er wordt een nieuw energiegebouw voorzien. Er worden 2 boorputten (productieput en injectieput, geothermisch doublet) geboord tot op een maximale diepte van 3,5 km. Voor de bouw van de geothermische centrale kunnen eveneens ondergrondse constructies noodzakelijk zijn. Zie hoofdstuk 2 en 4.

Worden er in het project verhardingen voorzien?

Ja

De bestaande met klinkers verharde parking zal gedeeltelijk permanent verhard worden met beton of asfalt. Regenwater dat op de werf ontstaat wordt afgevoerd naar de waterzuivering (niet afgekoppeld hemelwater). Zie hoofdstuk 6.

Is de lozing op het rioleringsstelsel, oppervlaktewater of grondwater een ingedeelde ingreep?

Ja

In de exploitatiefase (met elektriciteitscentrale en bij keuze voor natte koeltorens) zal het spuiwater toenemen met ca. 9.625 m³ per jaar. Dit water wordt via de waterzuiveringsinstallatie op oppervlaktewater geloosd (Oude Dijkloop). Dit is een stijging met ca. 1% t.o.v. de referentiesituatie. Zie hoofdstuk 6. Opgepompt diep grondwater wordt opnieuw geïnjecteerd, rubriek 53.6 is van toepassing. Zie hoofdstuk 2 en 4.

Wordt in het project een buffer- of infiltratiesysteem voorzien voor de opvang van oppervlaktewater of hemelwater?

Wordt in het project bodemvreemd materiaal opgeslagen of gestort?

Neen Tijdens de boorfase vindt opslag plaats van boorvloeistof, boorgruis, chemicaliën, boorstalen, brandstoffen en opgepompt grondwater. Ja

Tijdens de exploitatiefase wordt het opgepompte diep grondwater opnieuw in de bodem geïnjecteerd (geen bodemvreemd materiaal). Zie hoofdstuk 2 en 4.

Wordt in het project een vegetatiewijziging doorgevoerd?

Wordt in het project het reliëf van het terrein gewijzigd (ophoging, uitdieping, uitgraving of aanvulling?

Neen

Ja

De locatie voor de boorwerf is vandaag een met klinkers verhard parkeerterrein dat geschikt is als basis voor de boorwerf. Er zal in functie van stabiliteit en permeabiliteit een extra betonlaag voorzien worden. Mogelijk moet een beperkte hoeveelheid grond worden afgegraven. Omdat na de boringen het boorgat ingericht wordt als productie- of injectieput, is een open boorgat altijd een tijdelijke situatie. Zie hoofdstuk 2 en 4.

Is de grondwaterwinning een ingedeelde ingreep? Wordt door uitvoering van het project een nieuw knelpunt voor vismigratie gecreëerd of wordt een bestaand knelpunt in stand gehouden?


Ja

Mogelijk kan de activiteit worden ingedeeld in rubriek 53.6.

Neen

2/3

SGS Belgium NV


Vraagstelling www.watertoets.be

12/03/2015

Toelichting

Wordt door de uitvoering van het project de mogelijkheid voor migratie van fauna op de oever, of de mogelijkheid van fauna om uit het water te geraken beperkt?

Neen

Wordt door de uitvoering van het project de structuurkwaliteit van de waterloop aangetast?

Neen


140075

3/3

SGS Belgium NV


8

140075 12/03/2015

SYNTHESE MILIEUEFFECTEN EN BESCHRIJVING VAN DE MILDERENDE MAATREGELEN

Volgende milieueffecten werden beschreven: • effecten op bodem en grondwater • effecten inzake geluid en trillingen • overige aspecten, m.n. impact op de luchtkwaliteit, impact op het oppervlaktewater, effecten op de mens (bijdrage tot de verkeerscongestie, hinder en gezondheid, veiligheid), effecten op fauna en flora, effecten op het landschap en bouwkundig en archeologisch erfgoed, effecten inzake licht, warmte en stralingen, geproduceerde afvalstoffen, effecten op het klimaat. In wat volgt worden de relevante milieueffecten kort samengevat en aangevuld met milderende maatregelen, zowel deze die reeds genomen zijn als – indien relevant – maatregelen die bijkomend zijn voorgesteld.

8.1 8.1.1

EFFECTEN OP BODEM EN GRONDWATER Betrokken disciplines

Bodem, Water, Mens – hinder & gezondheid, Fauna en Flora

8.1.2

Synthese van de effecten

Een grootschalig project dat als doel heeft een maximale interactie te realiseren met de diepe ondergrond via oppompen van heet water en terug injecteren ervan na onttrekken van (een deel van) de warmte staat of valt met respect voor deze ondergrond en dit over de volledige diepte. Het project heeft er in alle fases met andere woorden alle belang bij dat de goede kwaliteit van de ondergrond en van het grondwater wordt gevrijwaard. Dit is bij andere projecten dikwijls minder evident. Zo kunnen de boringen slechts tot een goed einde gebracht worden indien vanaf het concept maximaal kan gesteund worden op grondig studiewerk en op een goede voorbereiding en planning (o.m. inrichting boorwerf, keuze boorfirma). Dergelijke diepe boringen zijn niet mogelijk, tenzij met personeel dat daarvoor de nodige opleidingen kreeg en dat ook de nodige ervaring kan voorleggen. Hetzelfde geldt voor het gebruikte materiaal waaraan strenge kwaliteitseisen en controles zijn gekoppeld. Algemeen wordt verwacht dat de boringen zelf een tijdelijke impact zullen hebben op de ondergrond en het grondwater, maar dat ook alle nodige voorzorgsmaatregelen zullen genomen worden om een permanente impact te vermijden. Algemeen heeft men er alle belang bij om interferentie tussen het boorgat en de doorboorde ondergrond maximaal te vermijden. Communicatie tussen de watervoerende lagen en het boorgat, of tussen de lagen onderling via het boorgat, worden vermeden door het plaatsen van een verbuizing. De annulaire ruimte tussen de wand van het boorgat en de verbuizing wordt opgevuld met cement. Samen met de verbuizing vormt dit een dubbele barrière. De boring gebeurt mits gebruik van leidingwater. Er wordt hiervoor dus geen grondwater opgepompt en er is dan ook geen invloed op het grondwater te verwachten, bijvoorbeeld door lokale verlaging van de grondwatertafel. Ten gevolge van de bouw van de geothermische centrale zijn mogelijk tijdelijke effecten te verwachten als gevolg van grondverzet en/of grondwaterbemaling indien ondergrondse constructies nodig zouden

Hoofdstuk 8: Milieueffecten & Milderende maatregelen

1/11

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

zijn. De centrale zelf wordt toegevoegd aan een bedrijfsterrein dat vandaag reeds bijna volledig is volgebouwd en verhard, waardoor een bijkomende impact naar de omgeving buiten het bedrijfsterrein verwaarloosbaar wordt geacht. Oppompen van heet water en injectie van afgekoeld water in hetzelfde geothermisch reservoir is ondertussen wereldwijd en ook in de buurlanden een goed gekende techniek waarvan men eventuele impacten op de ondergrond en het grondwater perfect kan beheersen. In principe wordt het hete grondwater dat aan de ondergrond wordt onttrokken, chemisch ongewijzigd maar koeler terug geïnjecteerd in hetzelfde reservoir. Indien na de eerste boring opgepompt sterk zout water tijdelijk zou moeten gestockeerd worden, zal hiervoor een veilige oplossing binnen het terrein voorzien worden. Door de VITO is een geologisch model gebouwd dat als basis diende voor zowel een reservoirmodel als een dynamisch model. Binnen uiterste grenzen zijn de effecten berekend op druk en temperatuur in de nabijheid van de productie- en injectieput, is de onderlinge invloed nagegaan tussen het geothermieproject en de ondergrondse gasopslag van Fluxys in Loenhout (ca. 10 km verder) en is nagegaan wat het effect kan zijn van drukveranderingen binnen de breukzones waar preferentieel productie en injectie worden voorzien. Volgens deze eerste berekeningen, rekening houdend met als realistisch veronderstelde minimum en maximum parameterwaarden zijn de te verwachten effecten in de diepe ondergrond (Carboon) op korte en op lange termijn beperkt. Het overleg met Fluxys waarin nodige afsrpaken, een communicatieproces en een finaal akkoord worden bereikt is lopende. Alle mogelijke interacties met de ondiepe ondergrond (freatische aquifer) worden besproken met de bodemsaneringsdeskundige verantwoordelijk voor een lopende grondwatersanering elders op het bedrijfsterrein. Kost wat kost vermijden van risico’s (ondiep of diep) is de beste garantie om toekomstige problemen / eventuele impacten met de ondergrond en het grondwater te vermijden. Hier zal de keuze van de uiteindelijke boorfirma en van het omringende team zeer belangrijk zijn.

8.1.3

Milderende maatregelen

Er worden geen maatregelen – andere dan deze van code goede praktijk – voorgesteld met betrekking tot het project.

8.2 8.2.1

EFFECTEN INZAKE GELUID EN TRILLINGEN Betrokken disciplines

Geluid en Trillingen, Mens – hinder & gezondheid, Fauna en Flora

8.2.2

Synthese van de effecten

Het aspect trillingen wordt als niet relevant beschouwd omwille van de grote afstand van mogelijk trillingsrelevante installaties/activiteiten tot de meest nabije woningen (ca. 150 m tot de zuidelijke bewoningen t.h.v. de Kardinaal Cardijnlaan) en/of trillingsgevoelige gebouwen. De relevante beoordelingsposities in de omgeving liggen allen in gebied 2 (woongebied op minder dan 500 m van industriegebied) zodat de nachtelijke Vlarem-richtwaarde van 45 dB(A) van toepassing is. De grenswaarden (= richtwaarden voor nieuwe inrichtingen) waren reeds bepaald in voorgaande akoestische studies en o.b.v. het gemeten omgevingsgeluid anno 1998.


2/11

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

De huidige referentiesituatie is beschreven a.d.h.v. eerder uitgevoerde geluidimmissiemetingen anno 2011. Het huidige nachtelijke omgevingsgeluid blijft er onder de nachtelijke milieukwaliteitsnorm van 45 dB(A). Voor de specifieke bijdrage van de huidige bestaande installaties worden er geen overschrijdingen van de richtwaarden bepaald. In de meeste van de omliggende beoordelingsposities worden de nachtelijke grenswaarden niet overschreden. In een beperkte zone ten westnoordwesten van de site (t.h.v. het midden tot noorden Kempenlaan, BP4 en P52 tot BP56) worden er beperkte overschrijdingen bepaald, met maximaal 1.7 dB(A) naar BP54. In een kleine zone ten zuiden van de site (BP28 tot BP31) wordt de nachtelijke grenswaarde sterk benaderd. Naar geen van de beschouwde beoordelingsposities wordt een tonale bijdrage berekend en evenmin gemeten tijdens de nachtelijke ambulante metingen anno november 2011, een tonale correctie op het specifiek geluid van de nachtelijke bestaande en nieuwe installaties dient bijgevolg niet te worden toegepast. Voor de geplande impulsachtige geluidimmissies tijdens de boorfase is de Vlarem-grenswaarde van 55 dB(A) voor de avond/nachtperiode en van 65 dB(A) voor de dagperiode van toepassing. De luidste impuls tijdens de nachtperiode (S-Impuls-2) kan een beperkte overschrijding geven, met 1.2 dB(A) van de nacht-grenswaarde van 55 dB(A) voor impulsachtige geluiden, naar BP14. BP14 is de noordelijke bewoning t.h.v. de kruising Hazepad-Populierkens, dewelke momenteel het minst wordt afgeschermd door de huidige bebouwing op de site zelf. Met de vooropgestelde akoestische schermen van 10 m hoogte (zie milderende maatregelen) kunnen deze overschrijdingen worden vermeden. Enkel het nachtelijk specifieke geluid van de (semi)stabiele werking van de boorinstallatie beschouwend (zonder milderende maatregelen), worden er in 32 van de 70 beoordelingsposities overschrijdingen van de nachtelijke Vlarem-grenswaarden bepaald. Ook voor de bijdrage van de boorinrichting op het totaal huidig specifiek geluid worden er naar deze beoordelingsposities overschrijdingen van de richtwaarden bepaald. De meest relevante overschrijdingen worden er bepaald naar het noorden richting Hazepad/Populierkens (BP14) en het zuiden richting Kardinaal Cardijnlaan (BP30). De stabiele nachtelijke geluidimmissie van de boorfase (zonder milderende maatregelen) is als zeer significant negatief te beoordelen, gezien er niet wordt voldaan aan de nachtelijke Vlaremgrenswaarden in 33 van de 70 beoordelingsposities en de impact (verwachte stijging van het omgevingsgeluid) te hoog is naar MP1 (richting noorden t.h.v. kruising Hazepad/Populierkens) en naar MP2 (richting zuiden t.h.v. Kardinaal Cardijnlaan). Hoewel de boorfase van tijdelijke aard zal zijn, dienen er toch brongerichte maatregelen en/of maatregelen in de overdrachtweg te worden voorzien. Met name S-Boor-1 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 1), S-Boor-2 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 2) en S-Boor-5 (Gezamenlijke emissie van 2 spoelpompen) zijn als meest relevante deelbronnen te beschouwen. Deze deelbronnen zijn nog beter af te schermen door het plaatsen van een lokale omkasting/scherm rond elke deelbron. De projectzone is voor grote delen afgeschermd naar de omgeving door gebouwen van Janssen Pharmaceutica, maar de diverse openingen tussen deze gebouwen kunnen nog worden afgeschermd met akoestische schermen. Indien we de nachtelijke richtwaarde van 50 dB(A) voor tijdelijke constructiewerkzaamheden beschouwen zoals gehanteerd in Groot-Brittannië en Nederland, bekomen we voor het totaal specifiek geluid, met boorinstallatie en vooropgestelde akoestische schermen, nog een lichte overschrijding naar de zuidelijke beoordelingsposities BP28 tot BP30. Extra lokale afscherming/omkasting van SBoor-5 en S-Boor-2 is bijgevolg aangewezen. In de geplande exploitatiefase – Optie 1 (met elektriciteitsproductie) zijn er naar de zuidelijke bewoningen, t.h.v. de Kardinaal Cardijnlaan (BP29 tot BP31), o.w.v. de cumulatieve bijkomende impact van de geplande bronnen (de ACC en de maximale werking van de koeltorens voor de absorptiekoelers van gebouw 195), stijgingen tot max. 1,4 dB(A), waardoor er nu wel een lichte overschrijding (tot + 0,7 dB(A)) van de daar geldende grenswaarde kan optreden. Hoewel de te


3/11

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

verwachte stijging van het omgevingsgeluid door het geplande project in exploitatiefase vrij beperkt is, zijn extra milderende maatregelen aangewezen. In de geplande exploitatiefase – Optie 2 (zonder elektriciteitsproductie) zal huidige koeltoren 4 ten zuiden van gebouw 195 (meest oostelijke van 4) ook ’s nachts mee in werking treden. De impact van deze is evenwel verwaarloosbaar daar er geen richtwaarden worden overschreden en de te verwachte stijging van het omgevingsgeluid maximaal 1 dB(A) bedraagt (enkel voor optie 2). Indien alsnog een bijkomende koeltoren dient te worden geplaatst, dient deze ofwel ten noorden van gebouw 195 te worden geplaatst of dient, bij opstelling ten zuiden van gebouw 195 nabij de huidige 4 koeltorens, de geluidemissie te worden beperkt tot 78 d(A). Mits de juiste technische maatregelen, kan men binnen de geldende normering blijven. Monitoring bij opstart boorfase (en eventuele bijsturing) en bij exploitatiefase zijn aangewezen.

8.2.3

Milderende maatregelen

Uit de beoordeling volgens het significantiekader blijkt dat er zowel voor de boorfase als voor de exploitatiefase milderende maatregelen vereist zijn. Milderende maatregelen impulsen in de boorfase De luidste impulsachtige activiteit (S-Impuls-3: het stoten van een casingbuis tegen de draagstructuur van de boorinstallatie/stangenmagazijn, bij het optrekken van een casingbuis met een kabel) zal niet tijdens de nachtperiode worden uitgevoerd. Mits voldoende aandacht door de boorarbeiders (niet onnodig metaal op metaal te laten botsen) zijn de impulsgeluiden (S-Impuls-1 en -2), zeker tijdens de nachtperiode, gevoelig in aantal en in niveau te beperken. Met de vooropgestelde akoestische schermen worden er geen overschrijdingen van de impulsachtige geluiden meer bepaald. Milderende maatregelen aan de stabiele bronnen van de boorfase Voornamelijk voor de stabiele geluidimmissies van de boorfase zijn er relevante overschrijdingen en duidelijk auditief waarneembare impacten te verwachten. Hoewel de boorfase van tijdelijke aard zal zijn, dienen er toch brongerichte maatregelen en/of maatregelen in de overdrachtweg te worden voorzien. Voornamelijk S-Boor-1 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 1), S-Boor-2 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 2) en S-Boor-5 (Gezamenlijke emissie van 2 spoelpompen) zijn als meest relevante deelbronnen te beschouwen. Deze deelbronnen zijn nog beter af te schermen door het plaatsen van een lokale omkasting/scherm rond elke deelbron. De projectzone is voor grote delen afgeschermd naar de omgeving door gebouwen van Janssen Pharmaceutica, maar de diverse openingen tussen deze gebouwen kunnen nog worden afgeschermd met een tijdelijk akoestisch scherm. Voornamelijk de huidige openingen tussen gebouw 146 en gebouw 151 (cafetaria), tussen gebouw 144 en gebouw 195 en tussen gebouw 195 en 310 dienen te worden gesloten met een akoestisch scherm. Tijdens de immissiemetingen bij gelijkaardige activiteiten in München is de effectiviteit van dit tijdelijk scherm opgemeten door te meten aan gelijkaardige afstanden aan de ene zijde (zonder scherm) t.o.v. de andere zijde (met scherm). Verschillen in geluidimmissies van 10 dB(A) werden er bepaald voor SImpuls-3 (een bron met bronhoogte van ca. 5m) door het scherm van 10 m hoogte. In het hoofdstuk geluid worden de mogelijke posities van de tijdelijke akoestische schermen bestudeerd. Het totaal specifieke geluid van de boorinstallatie, inclusief de voorgestelde schermen + de huidige nachtelijke installaties van Janssen Pharmaceutica Beerse beschouwend, worden er in 32 van de 70 beoordelingsposities overschrijdingen van de nachtelijke Vlarem-richtwaarde van 45 dB(A) bepaald. De eerder bepaalde stijgingen (zonder schermen) van het totaal specifiek geluid naar het noorden t.h.v. BP14 (voorheen +11,9 dB(A)) en naar het zuiden t.h.v. BP30 (voorheen +8 dB(A)) zijn


4/11

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

met de vooropgestelde schermen gemilderd naar +6,8 dB(A) naar BP14 en +6 dB(A) naar BP30. Naar de nabije zuidelijke beoordelingsposities BP28 en BP29 hebben de 2 zuidelijke akoestische schermen evenwel een licht negatief effect, door de mogelijke bijkomende reflecties van bestaande bronnen. Dit is in geringere mate ook het geval voor de beoordelingsposities t.h.v. het Hazepad (BP8 tot BP13 en BP58) maar dan o.w.v. de mogelijke reflecties van bestaande bronnen tegen het noordelijke scherm.

In onze buurlanden Groot-Brittannië en Nederland wordt voor tijdelijke constructiewerkzaamheden, die ook tijdens de nachtperiode dienen te worden uitgevoerd, doorgaans een richtwaarde van 50 dB(A) gehanteerd. In Groot-Brittannië is de Britse Standaard BS 5228-1 (2009)) van toepassing en hierin wordt gesteld dat een 3 dB(A) stijging van het equivalent niveau toelaatbaar is. Tijdens de meetcampagne in 2011 werd een LAeq,1h-niveau van 47 dB(A) geregistreerd in de vaste meetposities MP1 (nabij BP14) en MP2 (nabij BP30). In Nederland is voor tijdelijke constructiewerkzaamheden de “Circulaire Bouwlawaai” van 2010 van toepassing. Hierbij is een langtijdgemiddelde etmaalwaarde van 60 dB(A) van toepassing, wat overeenkomt met een nachtwaarde van 50 dB(A). Indien we deze nachtelijke richtwaarde van 50 dB(A) voor tijdelijke constructiewerkzaamheden beschouwen, bekomen we voor het totaal specifiek geluid, met boorinstallatie en de vooropgestelde akoestische schermen, nog een lichte overschrijding naar de zuidelijke beoordelingsposities BP28 tot BP30. De hoogste specifieke bijdrage van 51 dB(A) wordt er berekend naar BP29. Het zijn vnl. S-Boor-5 (Gezamenlijke emissie van de 2 spoelpompen, met een LwA van 105,9 dB(A)) en S-Boor-2 (HPU elektrische aandrijving en hydraulische unit 2, met een LwA van 104,5 dB(A)), dewelke nog extra dienen te worden gemilderd. Lokale afschermingen dienen te worden voorzien opdat de geluidemissie van S-Boor-5 wordt beperkt tot 102 dB(A) (dus 99 dB(A) voor elke spoelpomp) en de geluidemissie van S-Boor-2 wordt beperkt tot 103 dB(A). Indien alsnog de nachtelijke richtwaarde van 45 dB(A) dient te worden behaald, is extra mildering nodig van S-Boor-5, -2, -1, -4, -3 en -6, opdat een LAsp per bron naar BP29 van 29,9 dB(A) wordt bekomen. De geluidemissie van S-Boor-5 en S-Boor-2 dient dan, door extra lokale afscherming/omkasting, te worden beperkt tot 90,4 dB(A). De geluidemissie van S-Boor-1 dient te wordt beperkt tot 92,1 dB(A). De geluidemissie van S-Boor-4 dient te wordt beperkt tot 75,6 dB(A) per lopende meter leidingen. De geluidemissie van S-Boor-3 dient te wordt beperkt tot 84,6 dB(A) en de geluidemissie van S-Boor-6 dient dan te wordt beperkt tot 89 dB(A).

Milderende maatregelen aan de stabiele bronnen in de exploitatiefase, optie 1 Voor de geplande exploitatiefase optie 1 (met elektriciteitsproductie) worden voor de ACC volgende mogelijke milderende maatregelen voorgesteld: • De bardage (windscherm) te voorzien als een akoestisch bardage, met akoestisch absorberende zijde (geperforeerde staalplaat met rotswolvulling) aan de koelribben-zijde. • De bodem van de ACC (dus het dak van het geothermie-gebouw) ook akoestisch absorberend uit te voeren. • De open oppervlakte van de aanzuigzijde zo klein als mogelijk te maken. • Eventueel de aanzuigzijde richting zuiden nagenoeg volledig sluiten en/of te voorzien van akoestische coullissendempers. • De aerocondensoren te voorzien met low-noise fans en low-noise electromotoren. • Structuurgeluiden van bardage, draagstructuur en koelribben te vermijden door juist design en trillingsdemping tussen trillingsbronnen en geluidafstralende vlakken.


5/11

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Mits de juiste technische maatregelen, zal men voor optie 1 binnen de geldende normering kunnen blijven. Milderende maatregelen aan de stabiele bronnen in de exploitatiefase, optie 2 Voor de geplande exploitatiefase optie 2 (mildering eventuele bijkomende koeltoren) zijn er volgende mogelijke opties: • Eventuele bijkomende koeltoren zo opstellen dat deze maximaal worden afgeschermd naar de zuidelijke beoordelingsposities, dus positionering ten noorden van gebouw 195 • Bij een positionering ten zuiden van gebouw 195, nabij de huidige 4 koeltorens, dient de gezamenlijke geluidemissie van eventuele bijkomende (en dus als nieuw te beschouwen koeltoren) te worden beperkt tot 78 dB(A). Mits de juiste technische maatregelen, zal men voor optie 2 binnen de geldende normering kunnen blijven.

8.3 8.3.1

OVERIGE ASPECTEN Effecten op de luchtkwaliteit

In de discipline Lucht werden de luchtemissies als gevolg van de exploitatie van Janssen Pharmaceutica besproken. Hierbij werd aangegeven welke emissies gegenereerd worden en wat de corresponderende vrachten zijn. Verspreidingsberekeningen ter bepaling van de impact van het bedrijf op de luchtkwaliteit in de omgeving werden, gezien de opzet van het project (reductie van de CO2-uitstoot), niet uitgevoerd. In de huidige situatie zijn de emissies van Janssen Pharmaceutica toe te schrijven aan verbrandingsemissies (afkomstig van stookinstallaties en vaste motoren), emissies van de koelinstallaties, emissies afkomstig van de waterzuivering van het bodemsaneringsproject en VOSemissies in de productie-eenheden. Gezien het geothermische project enkel invloed heeft op de verbrandingsemissies werden enkel deze emissies verder in detail besproken. In de huidige situatie zijn de NOx-emissies afkomstig van 18 stookinstallaties en 11 vaste motoren (10 dieselgroepen en 1 gasmotor WKK). De dieselgroepen dragen eveneens bij tot emissies aan CO, SO2 en stof. In de geplande situatie wijzigen de emissies als gevolg van de dieselgroepen niet zodat de geëmitteerde vrachten aan CO, SO2 en stof evenmin wijzigen. De NOX-emissies worden wel beïnvloed door het project. Voor de elektriciteitsproductie (optie 1) zal nl. gebruik gemaakt worden van een nieuw proces (ORC). De ORC-installatie zelf is geen verbrandingsproces zodat er geen verbrandingsemissies ontstaan. De geothermische warmte wordt aangewend voor verwarming en koeling van burelen zodat de huidige stookinstallaties niet langer in vol vermogen zullen gebruikt worden. Enkele installaties blijven wel in dienst als back-up (bij lager vermogen). Dit alles heeft tot gevolg dat de NOx-emissies zullen afnemen. Voor NOx betekent dit een daling van 13.493 kg/jaar naar 1.856 kg/jaar (daling met 86% t.o.v. de referentiesituatie). Bij optie 2 (zonder elektriciteitsproductie) kan nog steeds een reductie van 7.912 kg/jaar of 59% behaald worden.


6/11

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Aangezien het project de luchtemissies zal reduceren, kan het op zich reeds als een milderende maatregel beschouwd worden. Verdere milderende maatregelen zijn bijgevolg niet aan de orde.

8.3.2

Effecten op de waterkwaliteit

Janssen Pharmaceutica loost het bedrijfs- en huishoudelijk afvalwater van de farma-afdeling, de research-afdeling en de dienstenafdeling, alsook het voorbehandelde grondwater van de bodemsanering, het niet afgekoppelde hemelwater en de spui van de koeltorens via de centrale waterzuiveringsinstallatie op de Oude Dijkloop. Het effluent van de waterzuiveringsinstallatie wordt opgevolgd en jaarlijks worden de geloosde vrachten in het IMJV aan de betreffende overheid gemeld. In 2014 werd in totaal ca. 867.000 m³ afvalwater geloosd waarvan ca. 22.000 m³ spuiwater. In het kader van dit MER werd voor de referentiesituatie verder geen verdere toetsing uitgevoerd mbt impact op de waterkwaliteit. Met betrekking tot de geplande situatie wordt in de boorfase geen water geloosd. Het water dat tijdens de productie van warmte wordt opgepompt zal onder normale omstandigheden via de injectieput weer in dezelfde formatie geïnjecteerd worden. Enkel na het boren van de eerste put zal het water tijdelijk opgeslagen moeten worden in afwachting van afwerking van de injectieput. Er dient wel rekening gehouden te worden met toenemende natuurlijke zoutconcentratie naarmate men grotere dieptes bereikt. In exploitatiefase (met elektriciteitscentrale) zal het spuiwater toenemen t.o.v. de referentiesituatie (stijging met ca. 9.600 m³), de hoeveelheden proceswater, huishoudelijk afvalwater en hemelwater wijzigen op zich niet zodat het het spuiwater zal zijn dat invloed heeft op de kwaliteit van het geloosde afvalwater. Gezien spuiwater vooral een toename aan zouten en mineralen bevat tov het suppletiewater werd nagegaan hoe de concentratie aan chlorides beïnvloed wordt door het project. Rekening houdend met een indikkingsfactor 3 voor het spuiwater, werd aangetoond dat de concentratie aan chlorides – als gevolg van het project – daalt van 232 mg/l naar 230 mg/l. Ook voor andere polluenten wordt algemeen aangenomen dat de concentratie zal afnemen door verdunning met relatief zuiver koelwaterspui. Het debiet van het geloosde afvalwater zal toenemen als gevolg van het project maar er blijft voldaan aan de debieten zoals vergund. Milderende maatregelen zijn bijgevolg niet aan de orde.

8.3.3

Effecten op de mens

8.3.3.1 Mobiliteit In de mobiliteitsanalyse werd de bereikbaarheid van Janssen Pharmaceutica geschetst. Tevens werd de impact van het bedrijf op de omliggende wegen bepaald. Gezien de grootste verkeersstroom gegenereerd wordt door het personeel en dit tussen 8 – 9 u werd de impact enkel bepaald tijdens de ochtendspits en dit voor het kruispunt N12/N132.


7/11

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

Uit de impactanalyse blijkt dat er aan het kruispunt nog restcapaciteit is, maar dat de bijdrage voor de N132 (vanuit het noorden – vóór het kruispunt) en de N12 (vanuit het westen – vóór het kruispunt) relevant is en voor de overige richtingen als belangrijk omschreven kan worden. Voor de geplande situatie zijn enkel wijzigingen in personeel te verwachten tijdens de aanlegfase (extra contractorpersoneel). De toename is echter zeer beperkt (ca. 15 personen) zodat de bijdrage van het project als beperkt kan beoordeeld worden, zelfs indien alle extra personeel zich tijdens de ochtendspits zou aanmelden. Ook de invloed van het werfverkeer werd nagegaan. Het meeste transport wordt ingeschat bij de start van het project (60-80 vrachtwagens gespreid over enkele dagen). Voor de rest van het project worden voor aan- en afvoer van casings (stalen buizen voor het boorgat), boorgruis, materieel, … enkele transporten per dag ingeschat. De impact van het project wordt dan ook als ‘verwaarloosbaar’ ingeschat voor wat betreft de mobiliteitsanalyse zodat geen milderende maatregelen worden voorgesteld.

8.3.3.2 Hinder en gezondheid Met betrekking tot de deeldiscipline ‘hinder en gezondheid’ is ondermeer hinder te verwachten van impulsgeluiden tijdens de nachtperiode in de boorfase. Mits voldoende aandacht door de boorarbeiders zijn de impulsgeluiden, zeker tijdens de nachtperiode, gevoelig in aantal en in niveau te beperken. Met de vooropgestelde akoestische schermen (zie verder) wordt er geen overschrijdingen van de impulsachtige geluiden meer bepaald. Voornamelijk voor de stabiele geluidimmissies van de boorfase zijn er duidelijk auditief waarneembare impacten te verwachten. De diverse openingen tussen de gebouwen, die reeds een afschermende werking hebben ten opzichte van de deelbronnen, kunnen nog verder worden afgeschermd met een tijdelijk akoestisch scherm. Het positief effect van de schermen is het duidelijkst ten aanzien van de noordelijke bewoning t.h.v. de kruising HazepadPopulierkens, dewelke momenteel het minst wordt afgeschermd door de huidige bebouwing op de site zelf (daling met ca. 4 dB(A) t.o.v. situatie zonder geluidsscherm). In onze buurlanden Groot-Brittannië en Nederland wordt voor tijdelijke constructiewerkzaamheden, die ook tijdens de nachtperiode dienen te worden uitgevoerd, doorgaans een richtwaarde van 50 dB(A) gehanteerd. Door bijkomende lokale afschermingen kan deze norm ook ter hoogte van de nabije zuidelijke beoordelingsposities worden gehaald. Hiermee kan de impact worden beperkt tot een Lnight van ca. 52 dB(A) ter hoogte van de zuidelijke bewoningen. De impact van de boring is 4 à 5 dB(A). Gezien de WGO-interimwaarde van 55 dB(A) gerespecteerd wordt, en de situatie tijdelijk is, wordt de impact in dit geval aanvaardbaar geacht. Indien alsnog de nachtelijke VLAREM-richtwaarde van 45 dB(A) dient te worden behaald, is mildering door extra lokale afscherming/omkasting van bepaalde bronnen noodzakelijk. In dat geval zal de Lnight ongeveer 50 dB(A) bedragen. Mits de juiste technische maatregelen ter hoogte van de ACC (zie hiervoor discipline Geluid), zal men tijdens de exploitatiefase binnen de geldende normering kunnen blijven. De NOX-emissies nemen af als gevolg van de realisatie van dit project, zodat ook de aan deze parameter gekoppelde gezondheidsrisico’s afnemen. Indien een extra open natte koeltoren wordt gebouwd, gelden de bepalingen van het Legionellabesluit voor nieuwe koeltorens: • de nieuwe koeltoren moet gebouwd en geëxploiteerd worden volgens de BBT; • er moet een legionellabeheersplan worden opgesteld voor de eerste ingebruikname van de installatie.


8/11

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

8.3.3.3 Veiligheid Interactie met gasopslag te Loenhout De site van Janssen Pharmaceutica te Beerse ligt op een afstand van bijna 10 km van de gasopslag van NV Fluxys te Loenhout. VITO voerde theoretische berekeningen en modelsimulaties uit om de invloed van het geothermische doublet op de gasopslag in Loenhout te bepalen. Het onderzoek naar de mogelijke interferentie tussen het doublet en de gasopslag toont aan dat de aanwezigheid van het doublet resulteert in een drukvariatie van enkele honderden mbar bij DZH14 (- 1295 m/zeeniveau). Bijgevolg lijken het hoogteverschil van 405 m en de afstand van ca. 9,5 km tussen het doublet en de huidige zuidoostelijke grens van de gasopslag om de drukverstoring door het doublet te beperken tot enkele honderden mbar. Op basis van de studie dient Fluxys te bevestigen dat de boringen kunnen uitgevoerd worden. Incidentele emissies tijdens de boorfase Indien er op grote diepte een instroom zou zijn van formatiewater of van gas, zal gebruik gemaakt worden van noodafsluiters (blow-out preventor of BOP). Naast continue gasdetectie vanaf de basis Krijt (op ca. 975 m-MV) zullen vanaf deze diepte ook afsluiters geplaatst worden. Ze worden gemonteerd op de verbuizing, helemaal boven in het boorgat. De afsluiters laten toe om het boorgat onmiddellijk af te sluiten, ofwel volledig ofwel enkel de annulaire ruimte. Vervolgens worden er maatregelen getroffen om het boorgat onder controle te houden: de samenstelling van de boormodder (densiteit) wordt aangepast en de opgebouwde druk in het boorgat kan gecontroleerd afgelaten worden, totdat de condities in het boorgat weer voldoende zijn om de boring op veilige wijze voort te zetten. De boorfirma moet bovendien beschikken over een veiligheids- en gezondsheidsplan. Het veiligheidsplan is voldoende ruim uitgewerkt en omvat ook een lijst met calamiteiten (+ oplossingen) die zich eerder zelden voordoen. Incidentele emissies tijdens de exploitatiefase (ORC-installatie) Wanneer de elektricteit wordt geproduceerd gebruik makend van de Organische Rankinecyclus (ORC), wordt in plaats van stoom een organisch fluïdum gebruikt op basis van een pentaan, hexaan, tolueen, ammoniak... Als lage drempel Sevesobedrijf voert Janssen Pharmaceutica een actief preventiebeleid voor zware ongevallen en beschikt het over een intern noodplan. De opslag van gevaarlijke stoffen verloopt op een veilige manier, conform de heersende wetgeving. De installatie zal tevens voorzien worden van branden gasdetectoren, van de nodige systemen voor brandbestrijding en afsluiting in geval van nood.

8.3.4

Effecten op fauna en flora

In de discipline Fauna en Flora werden de effecten van het voorgenomen project op het natuurlijke biologische milieu onderzocht. Gezien de stookinstallaties (gas gestookt) enkel als back-up in dienst zullen zijn en het project op zich geen luchtemissies veroorzaakt zullen de emissies aan NOx dalen, de emissies aan SO2 blijven behouden zoals in de referentiesituatie gezien er geen wijzigingen optreden in de dieselgroepen. Het project zal bijgevolg een positieve impact hebben op verzuring en eutrofiëring in de omgeving. De geluidscontour > 45 dB(A) is in de referentiesituatie en de geplande exploitatiefase beperkt tot het bedrijfsterrein. In deze situaties is dus geen impact van het bedrijf te verwachten naar de


9/11

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

natuurgebieden toe. In de aanlegfase (boorfase) zijn wel geluidsimmissies > 45 dB(A) berekend buiten het bedrijfsterrein. Rekening houdend met het feit dat de aanlegfase van tijdelijke aard is, er – volgens de discipline Geluid - milderende maatregelen moeten genomen worden naar omwonenden en de faunistisch belangrijke gebieden zich op aanzienlijke afstand van het bedrijfsterrein bevinden, worden tijdens de aanlegfase evenmin belangrijke effecten verwacht voor rustverstoring van de avifauna. Uit de disciplines Water en Bodem/Grondwater blijken evenmin belangrijke effecten verwacht voor fauna en flora. Milderende maatregelen – andere dan deze voorgesteld in de discipline Geluid – worden niet voorgesteld.

8.3.5

Effecten op het landschap en bouwkundig en archeologisch erfgoed

De site van Janssen Pharmaceutica is aangeduid als industriegebied op het gewestplan. Een groot deel van deze site – met name in het (noord)oosten en het (zuid)westen – wordt omgeven door een bufferzone van 50 m breed, hoofdzakelijk bestaande uit naaldhoutaanplant met een ondergroei van struiken en bomen. Ten zuiden paalt het terrein aan bosgebied, eveneens met naaldhoutaanplant. De meest opvallende gebouwen op het terrein zijn kantoorgebouwen 1 en 2 en het hoogbouwmagazijn met hoogtes van 25 tot 28 meter. Het projectgebied (boringen en geothermische centrale) bevindt zich op het huidige terrein, meer bepaald in het zuidoosten van de site ter hoogte van de huidige bezoekersparking (P3). Tijdens de aanlegfase (boorfase) kan de boortoren als meest opvallende installatie omschreven worden. Deze installatie kan variëren tussen 20 en 65 m. Voor de exploitatiefase wordt een nieuw energiegebouw voor elektriciteitsproductie gepland. Hierbovenop wordt de koelinstallatie geplaatst, wat voor beide installaties samen een maximale hoogte van ongeveer 21 meter oplevert. Deze hoogte ligt in lijn met deze van de dominante gebouwen in de referentiesituatie. Aangezien de nieuwe eenheden gelegen zijn op het bestaande bedrijfsterrein, geïntegreerd worden in het bestaande industriële karakter van de site en in lijn liggen met de reeds aanwezige installaties worden geen significante wijzigingen verwacht in het landschapsbeeld. Milderende maatregelen worden niet voorgesteld.

8.3.6

Effecten inzake licht, warmte en stralingen

De werkzaamheden zullen tijdens de boorfase 24/24 doorgaan waardoor verlichting noodzakelijk zal zijn op de site. Deze verlichting zal bestaan enerzijds uit verlichting aangebracht op grondniveau, anderzijds uit verlichting op de boortoren. De verlichting op grondniveau situeert zich op een hoogte vergelijkbaar met andere industriële verlichting (gebouwenhoogte) en steekt niet boven de straatverlichting uit. Bovendien is de verlichting niet naar de straat maar wel intern naar de werf gericht. Wat de verlichting op de boortoren betreft is deze naar beneden (meer bepaald naar de booropening) gericht. Milderende maatregelen worden niet voorgesteld effecten.


gezien het ontbreken van significant negatieve

10/11

SGS Belgium NV


8.3.7

140075 12/03/2015

Geproduceerde afvalstoffen

Mogelijke afvalstoffen tijdens de boorfase betreffen ondermeer verontreinigde grond bij klaarmaken van de boorzone, boorgruis, boormodder, ... Er zijn voorzieningen voor de opvang en verwerking van afvalwater, afvalstoffen en vloeistoffen (vb. boormodder). Boorgruis (cuttings) dat uit de boormodder gezeefd wordt, wordt geanalyseerd en nadien conform de geldende wetgeving (VLAREMA of grondverzet) afgevoerd of verwerkt. Tijdens de exploitatie van voorliggend project ontstaan geen specifieke afvalstoffen.

8.3.8

Effecten op het klimaat

Tijdens de exploitatie zullen de stookinstallaties als back-up voorzien worden voor de levering van warmte. Er zullen minimaal enkele ketels in warme standby gehouden worden (beperkt vermogen). Als gevolg van het lagere vermogen dat deze installaties leveren, zal de uitstoot van CO2 dalen. De directe emissiereductie wordt geschat op 21.000 ton CO2-eq bij realisatie van optie 1 en op 12.900 ton CO2-eq bij realisatie van optie 2 (Dinantiaan). Ten opzichte van 2014 is dit een reductie met 83% bij optie 1 en 51% bij optie 2. Indien ook de indirecte emissies door verminderd elektriciteitsverbruik in rekening gebracht worden, wordt de totale CO2-reductie als gevolg van de uitvoering van onderhaving project in het scenario met elektriciteitsproductie (ORC-VWW-KLW) geraamd op 24.400 ton/jaar, wat een afname betekent van ca. 57% van de directe en indirecte CO2-uitstoot veroorzaakt door het energieverbruik t.o.v. de situatie in 2014 (met als emissiefactor 0,218 ton/MWh elektrisch =gemiddelde waarde IEA voor fuelmix 2009). In het scenario zonder elektriciteitsproductie is dit 12.500 ton/jaar of ca. 29% t.o.v. 2014.


11/11

SGS Belgium NV


140075


9

12/03/2015

MONITORING EN EVALUATIE

9.1

BODEM EN GRONDWATER

Periodieke bodemonderzoeken worden uitgevoerd cfr. Vlarebo-voorschriften (periodiek om de 10 jaar en bij overdracht of sluiting). Een overzicht van de uitgevoerde bodemonderzoeken is terug te vinden in hoofdstuk 4. Met betrekking tot voorliggend project wordt het volledige project besproken en indien nodig opgevolgd door de bodemsaneringsdeskundige die instaat voor de grondwatersanering.

9.2

GELUID

In het verleden werden reeds meerdere onderzoeken en studies uitgevoerd (zie hoofdstukken 1 en 5). Met betrekking tot voorliggend project zijn nachtelijke bemande geluidimmissiemetingen tijdens de opstart van de boorfase t.h.v. BP14 en BP31 mogelijks aangewezen om na te gaan of de berekende impulsachtige immissies effectief kloppen met de reële situatie ter plaatse. De effectiviteit van de voorgestelde milderende maatregelen (ter beperking van de stabiele immissie tijdens de boorfase) kan dan ook worden beoordeeld. Geluidemissiemetingen aan de relevante deelbronnen in de exploitatiefase zijn ook aangewezen. Deze akoestische opvolging is standaard ingebouwd in de akoestische bewaking van de gehele site.

9.3

OVERIGE ASPECTEN

9.3.1

Lucht

In de referentiesituatie wordt volgende meetstrategie toegepast. Tabel 9.1

Overzicht van de opgevolgde parameters per geleide emissiebron

Emissiepunt

MWth

NOx

CO

SO2

Stof

Frequentie

B091 – Ketel 1

17

Middelgrote stookinstallatie

X

X

3-maandelijks*

B091 – Ketel 2

8,5


X

X

3-maandelijks*

B091 – Ketel 3

8,5


X

X

3-maandelijks*

B091 – Ketel 4

17


X

X

3-maandelijks*

B091 – Ketel 5

2,5

Kleine stookinstallatie

X

X

2-jaarlijks

B091 – Ketel 6

2,5


X

X

2-jaarlijks

B019 – 1 (rechts)

0,33


X

X

5-jaarlijks

B019 – 2 (links)

0,33


X

X

5-jaarlijks

B020 – 01

5,3


X

X

3-maandelijks*

B020 – 02

5,3


X

X

3-maandelijks*

B020 – 03

4,5


X

X

2-jaarlijks

Hoofdstuk 9: Monitoring en evaluatie

1/3

SGS Belgium NV


140075


Emissiepunt

MWth 0,418

B108

0,418

12/03/2015

NOx

CO

SO2

Stof

Frequentie


X

X

5-jaarlijks

B146 – 01

0,575


X

X

5-jaarlijks

B146 – 02

0,720


X

X

5-jaarlijks

B146 - 03

1,995


X

X

2-jaarlijks

B146 - 04

1,750


X

X

2-jaarlijks

B260 – 15

0,503


X

X

5-jaarlijks

B260 - 16

0,978


X

X

5-jaarlijks

B091-1

1,2

Noodstroomgenerator

X

X

X

X

5-jaarlijks**

B093-1

1,2

Noodstroomgenerator

X

X

X

X

5-jaarlijks**

B093-2

1,2

Noodstroomgenerator

X

X

X

X

5-jaarlijks**

B093-3

1,2

Noodstroomgenerator

X

X

X

X

5-jaarlijks**

B093-4

1,2

Noodstroomgenerator

X

X

X

X

5-jaarlijks**

B095-1

1,2

Noodstroomgenerator

X

X

X

X

5-jaarlijks**

B190-1

1,8

Noodstroomgenerator

X

X

X

X

5-jaarlijks**

B190-2

1,8

Noodstroomgenerator

X

X

X

X

5-jaarlijks**

B260

0,500

Noodstroomgenerator

X

X

X

X

5-jaarlijks**

B260

0,305

Noodstroomgenerator

X

X

X

X

5-jaarlijks**

Gasmotor WKK

X

X

B096-1 (WKK)

1,6

2-jaarlijks

* Installaties met een 3-maandelijkse meetfrequentie worden enkel gemeten indien ze effectief in werking zijn. Er wordt wel voor gezorgd dat op het einde van het jaar elke stookinstallatie minstens éénmaal gemeten werd. ** Voor deze installaties wordt in oktober het aantal bedrijfsuren opgevraagd en indien er minder dan 100 bedrijfsuren geregistreerd zijn worden de installaties niet gemeten.

Aangezien er naar lucht geen installaties worden bijgeplaatst die monitoring vereisen, blijft de bovenvermelde meetstrategie van kracht.

9.3.2

Water

Janssen Pharmaceutica is vergund voor het lozen van bedrijfsafvalwater, dat één of meer van de in bijlage 2C bij titel I van Vlarem bedoelde gevaarlijke stoffen bevat, en dit met een debiet van max. 700 m³/u, 7.000 m³/dag en/of 1.500.000 m³/jaar. Ter bepaling van de kwaliteit van het geloosde afvalwater en als toetsing t.o.v. de opgelegde lozingsvoorwaarden past Janssen Pharmaceutica volgend meetprogramma toe.


2/3

SGS Belgium NV


Tabel 9.2

140075 12/03/2015

Wettelijk meetprogramma afvalwater Parameter

Frequentie

pH

Continu

BZV

Jaarlijks

CZV

Jaarlijks

Zwevende stoffen

Jaarlijks

Ntot

6-maandelijks

Ptot

3-maandelijks

Metalen: Kwik, cadmium, zilver, nikkel, lood, chroom, koper, arseen

Jaarlijks

Zink tot

6-maandelijks

Chloride

3-maandelijks

Sulfaat

Jaarlijks

1,2-dichloorethaan

3-maandelijks

Ecotoxiciteitstest: overlevingstest op watervlo Daphnia Magna

Jaarlijks

Ecotoxiciteitstest: overlevingstest op vis (diverse species)

Jaarlijks

Ecotoxiciteitstest: algengroei-inhibitietest

Jaarlijks

Ecotoxiciteitstest: bacteriële luminiscentie-inhibitietest

3-maandelijks

(meest gevoelige)

In de aanlegfase wordt geen afvalwater afkomstig van de booractiviteiten geloosd. Extra monitoring i.v.m. de afvalwaterlozing is bijgevolg niet aan de orde. In de exploitatiefase (geothermische centrale) wordt 9.625 m³ extra afvalwater geloosd. Deze extra hoeveelheid wordt veroorzaakt door de spui van de nieuwe koeltorens. Opvolging van de kwaliteit van het geloosde afvalwater zal plaatsvinden zoals opgegeven in de referentiesituatie. Extra monitoring wordt niet nodig geacht.


3/3

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

10 LEEMTEN IN DE KENNIS Volgende leemten in de kennis werden vastgesteld: •

Discipline Bodem en Grondwater De effectieve effecten kunnen vandaag niet in detail vastgelegd worden. Daarvoor ontbreken de nodige lokale boringen (of tenminste de eerste boring), metingen en testen. Omdat de invoerparameters van de door VITO ontwikkelde modellen pas definitief gekend zullen zijn na de eerste boring, zijn met deze modellen een aantal scenario’s doorgerekend die rekening houden met een te verwachten spreiding. Deze berekeningen gelden als worst case benadering, en verwacht wordt dat de werkelijke impact (wijzigingen in druk en temperatuur in de diepe ondergrond, op korte en op lange termijn) ergens binnen deze grenzen zal zitten. Deze modellen steunen op ervaring en zijn de testfase voorbij zodat ze met vertrouwen kunnen ingezet worden. Er zijn geen leemten in de kennis die de wetenschappelijkheid van dit rapport significant in negatieve zin beïnvloeden.

•

Discipline Geluid De gemeten impulsachtige geluidemissies en –immissies te München waren uitgevoerd tijdens het inbrengen van casingbuizen (volgens de boorfirma de luidste activiteit). In welke mate de gemeten impulsachtige activiteiten dan effectief afwijken van deze tijdens de feitelijke boring is niet gekend. Volgens de boormeester waren S-Impuls-1 en -2 vergelijkbaar qua niveau (en klank/spectrum) als deze welke kunnen optreden tijdens de effectieve boringen (tijdens het wisselen van de boorstangen). Deze leemte in de kennis is echter geen bezwaar om de huidige berekeningen als onvoldoende betrouwbaar te beoordelen.

•

Overige aspecten Er zijn geen leemten in de kennis die een significante invloed zouden hebben op de beschreven effecten.

Hoofdstuk 10: Leemten in de kennis

1/1

SGS Belgium NV


140075


12/03/2015

11 TEWERKSTELLING EN INVESTERINGEN 11.1 TEWERKSTELLING Janssen Pharmaceutica stelt momenteel ca. 3.466 (eigen) personeel en ca. 500 externe werknemers tewerk op de site. Als direct gevolg van het project worden geen wijzigingen in het personeelsbestand verwacht. Wel zullen tijdens de aanlegfase (boorfase) extra contractors op de site tewerkgesteld zijn. Het aantal extra werknemers wordt ingeschat op ca. 15 werknemers. Het project zal echter (indirect) een grote bijdrage leveren aan de continuïteit van de werkgelegenheid op de site. De gebouwen en procesinstallaties worden immers (bijna letterlijk) verankerd worden in de Vlaamse grond. In de eerste plaats zorgt de lokaal opgewekte en betrouwbare energie voor een minder grote afhankelijkheid van geopolitieke spanningen of technische calamiteiten. Door zelfvoorzienend te worden voor tot bijna 60% van de energie nodig voor de activiteiten, wordt de eerste taak van Janssen Pharmaceutica, namelijk betrouwbaar beleveren van patiënten met vaak levensreddende medicijnen, gewaarborgd. Daarnaast zal de variabele kostprijs van energie binnen de onderneming zeer sterk dalen. In een multinationale onderneming is er een ware interne concurrentiestrijd om activiteiten en investeringen in een bepaalde vestiging te kunnen behouden of bijkomend uitvoeren. Een lage prijs voor energie kan dan een sterk argument worden in vergelijking met sites in de VS waar schaliegas zorgt voor erg lage prijzen. Tenslotte zet Janssen Pharmaceutica in op duurzaam ondernemen. De grote positieve impact die het project heeft op de ecologische voetafdruk van de onderneming zorgt opnieuw voor een sterk argument om een energie-intensief proces op de site te Beerse te voeren. Daarbij is de PR-waarde in een internationale context niet te onderschatten.

11.2 INVESTERINGEN De haalbaarheidsstudie geeft een inschatting van het investeringsbudget. Het gaat over een significante investering. De opbouw van kennis en ervaring in het project op de site van Janssen Pharmaceutica kan daarbij de basis vormen voor een verdere uitrol van deze technologie over de hele Kempen. Tabel 11.1

Overzicht ingeschat investeringsbudget Investering

Warmtenet van de 4

de

generatie

12 M€

Energiecentrale gebaseerd op geothermie (Devoon)

48 M€

Energiecentrale gebaseerd op geothermie (Dinantiaan)

16 M€

Hoofdstuk 11: Tewerkstelling & Investeringen

1/1

SGS Belgium NV


140075 12/03/2015

12 GRENSOVERSCHRIJDENDE EFFECTEN Het verdrag van Espoo regelt de grensoverschrijdende informatie-uitwisseling in het kader van de MER-procedure. Voor inrichtingen in de nabijheid van de Nederlandse grens, is er het Stappenschema grensoverschrijdende milieueffectrapportage Vlaanderen Zuid-Nederland. Dit stappenschema tracht een eerste concretisering te zijn van art. 7 van de richtlijn 85/337/EEG en het Verdrag van Espoo. MER-plichtige activiteiten in Vlaanderen die binnen 5 km van de Nederlandse grens gelegen zijn dienen dit stappenschema te volgen, tenzij er geen grensoverschrijdende milieugevolgen verwacht worden. Ook MER-plichtige inrichtingen verder dan 5 km van de grens gelegen, maar waarvan grensoverschrijdende milieugevolgen zijn te verwachten dienen dit stappenplan te volgen. Janssen Pharmaceutica is gelegen op ca. 12 km van de Belgisch-Nederlandse grens. Er wordt bijgevolg aangenomen dat er bij normale bedrijfsvoering geen relevante effecten te verwachten zijn. De deskundigen zien dan ook geen toegevoegde waarde in een informatie-uitwisseling met de Nederlandse overheden in het kader van dit MER.

Hoofdstuk 12: Grensoverschrijdende effecten

1/1

NIET TECHNISCHE SAMENVATTING GEOTHERMISCH PROJECT ONTWERP-MILIEUEFFECTRAPPORT INITIATIEFNEMER:

JANSSEN PHARMACEUTICA NV MAART 2015

140075 11/03/2015

Opgemaakt door:

Opgemaakt voor:

SGS BELGIUM NV

Janssen Pharmaceutica NV

Polderdijkweg 16, Haven 407

Turnhoutseweg 30

2030 Antwerpen

2340 Beerse

Deze studie werd opgemaakt door: Kristin Driessens – SGS Belgium NV Chris Cammaer – ACC Geology VOF Bert De Winter – SGS Belgium NV

SGS Belgium NV

Polderdijkweg 16 – Haven 407 – B – 2030 Antwerpen t +32 35458750 f +32 35458769 e [email protected]

www.sgs.com

Member of SGS Group (Société Générale de Surveillance)

SGS Belgium NV

NTS Geothermisch project

140075


11/03/2015

Dit is de niet technische samenvatting van een milieueffectrapport, m.a.w. een beknopte samenvatting van het eigenlijke milieueffectrapport bestemd voor publiek en belanghebbenden. Een milieueffectrapport is een openbaar document waarin de milieueffecten van een planproces of project en de eventuele alternatieven voor dat planproces of project, worden onderzocht. Het milieueffectrapport beslist niet of het project een vergunning krijgt, dit wordt beslist door de vergunningverlener die hierbij rekening houdt met het milieueffectraport. De niet technische samenvatting heeft als doel om aan publiek en belanghebbenden de relevante informatie uit het milieueffectraport van het project of plan te communiceren en hiermee de publieke participatie in het vergunningsproces te bevorderen. Voor de uitgebreide technische informatie moet u het eigenlijke milieueffectrapport raadplegen.

Niet technische samenvatting

3/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE ......................................................................................................................... 4 1. INLEIDING ............................................................................................................................. 6 1.1 BEKNOPTE PROJECTOMSCHRIJVING.................................................................................... 6 1.2 TOETSING AAN DE M.E.R.-PLICHT ........................................................................................ 7 1.3 VERANTWOORDING VAN HET PROJECT ................................................................................ 8 2. RUIMTELIJKE SITUERING VAN HET PROJECT ................................................................ 9 3.

PROJECTBESCHRIJVING ................................................................................................. 17

3.1 BESTAANDE INSTALLATIES ............................................................................................... 17 3.2 GEPLANDE WERKZAAMHEDEN EN INSTALLATIES................................................................. 18 3.2.1 Boringen en installatie geothermisch doublet ........................................................ 18 3.2.2 Geothermische installaties ..................................................................................... 21 4. BESCHRIJVING VAN DE MILIEU-EFFECTEN EN MILDERENDE MAATREGELEN ...... 23 4.1 BODEM EN GRONDWATER ................................................................................................ 23 4.1.1 Referentiesituatie ................................................................................................... 23 4.1.2 Effecten en milderende maatregelen ..................................................................... 23 4.1.3 Conclusie ............................................................................................................... 25 4.2 GELUID EN TRILLINGEN .................................................................................................... 25 4.2.1 Methodologie ......................................................................................................... 25 4.2.2 Referentiesituatie ................................................................................................... 26 4.2.3 Geplande situatie ................................................................................................... 26 4.2.4 Conclusie ............................................................................................................... 28 4.3 OVERIGE ASPECTEN ........................................................................................................ 28 4.3.1 Lucht ...................................................................................................................... 28 4.3.2 Water ..................................................................................................................... 28 4.3.3 Mens ...................................................................................................................... 29 4.3.4 Fauna en flora ........................................................................................................ 31 4.3.5 Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie .................................................. 32 4.3.6 Licht, warmte en stralingen .................................................................................... 32 4.3.7 Afvalstoffen ............................................................................................................ 32 4.3.8 Klimaat ................................................................................................................... 32 5. ALGEMEEN BESLUIT......................................................................................................... 35


4/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

Dit rapport is samengesteld op basis van gegevens die door het bedrijf beschikbaar werden gesteld. Het betreft hier zowel schriftelijke informatie (teksten, cijfermateriaal, plannen) als mondelinge informatie die werd verstrekt. SGS Belgium heeft als deskundig en onafhankelijk adviesbureau ernaar gestreefd om naar best vermogen en kennis onderliggend rapport zo accuraat en volledig mogelijk te maken. SGS Belgium NV kan echter geen garanties bieden m.b.t. de accuraatheid of de volledigheid van de beschrijvingen en conclusies in zoverrde deze gebaseerd zijn op schriftelijke of mondelinge informatie die door de opdrachtgevers werden verstrekt en die door SGS Belgium NV redelijkerwijze niet onafhankelijk geverifieerd kon worden.


5/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

1.

INLEIDING

1.1

BEKNOPTE PROJECTOMSCHRIJVING

Janssen Pharmaceutica wenst op haar terreinen, gelegen aan de Turnhoutseweg 30 te Beerse, twee geothermische boringen uit te voeren (één productieput en één injectieput, geothermisch doublet) tot een diepte van maximaal 3,5 km. Het doel van de boring is warm water uit de diepe ondergrond op te pompen en de warmte te gebruiken om een warmwaternet te voorzien, te gebruiken voor de productie van koelwater en om elektriciteit te produceren. Het project kadert in de doelstelling van Johnson & Johnson, het moederbedrijf van Janssen Pharmaceutica, om haar absolute CO2-uitstoot tegen 2020 te reduceren met 20%. Na een voorafgaand haalbaarheidsonderzoek zijn volgende twee opties weerhouden: • •

valorisatie van aardwarmte (Dinantiaan, 2 à 2,5 km, 90°C) voor verwarming en koeling, met een geraamde CO2-emissiereductie van 12.500 ton/jaar; valorisatie van aardwarmte (Devoon, 3 à 3,5 km, 120°C) voor verwarming, koeling en elektriciteitsproductie, met een geraamde CO2-emissiereductie van 24.400 ton/jaar.

Janssen Pharmaceutica heeft de ambitie om beide opties te onderzoeken, waarbij verkennend geboord wordt tot in het Devoon, maar waarbij het traject is aangepast voor een eventueel terugvalscenario ter hoogte van het Carboon. Indien de testen voor het Devoon positief zijn, zal geopteerd worden voor productie in deze laag (optie 1). Indien de resultaten tegenvallen, kan men terugplooien op productie in het Carboon (optie 2). Qua potentiële effecten op het milieu is er een verschil tussen beide opties, met de grootste effecten ondergronds voor optie 2 (Carboon) en de grootste effecten bovengronds voor optie 1 (Devoon met grotere installaties, productie van elektriciteit extra, enz.). In het MER geldt een worst case benadering, d.w.z.: • •


De energiecentrale zal ingepast worden in een nieuw verwarmingswaternet binnen het bedrijf (VWW) en gebruikt worden voor koeling (KLW) (gewenste temperatuur min. 90°C). Door gebruik van absorptiekoelmachines kan aardwarmte ingezet worden voor de aanmaak van koelwater. Indien een hogere temperatuur (op grotere diepte) bereikt wordt (120°C) kan dit hete water ook ingezet worden voor de productie van stroom. De voornaamste effecten van het project zijn bijgevolg te verwachten op de bodem, het grondwater en de diepere ondergrond (als gevolg van de boring en de exploitatie van het doublet) en op het geluidsklimaat (tijdens de boorfase door de boorinstallaties en tijden de exploitatie door de koeltorens voor de absorptiekoelers en de condensoren voor de koeling bij de elektriciteitsproductie). Er wordt gestreefd naar een start van de eerste boring begin 2016. Voor de totale installatie van een doublet wordt gerekend op een periode van ongeveer 4 maanden. Het warmtenet zal in verschillende fasen gebouwd worden waarbij gebruikers op verschillende momenten in de tijd aangesloten worden. Tegen 2017 wil Janssen een deel van de site op aardwarmte laten werken.


6/36

SGS Belgium NV

1.2


140075


11/03/2015

TOETSING AAN DE M.E.R.-PLICHT

De m.e.r.-plicht voor projecten wordt beschreven in het Decreet van 18 december 2002 ter aanvulling van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid met een titel betreffende milieu- en veiligheidsrapportage. Dit decreet voorziet in uitvoering van de Europese Richtlijn 97/11/EG (ondertussen vervangen door richtlijn 2011/92/EU, gepubliceerd 28 januari 2012) een onderscheid tussen projecten waarvoor een project-MER moet worden opgesteld, projecten waarvoor een project-MER of een gemotiveerd verzoek tot ontheffing moet worden opgesteld en projecten waarvoor een project-MER of een project-m.e.r.-screeningsnota moet worden opgesteld. De drie types projecten worden beschreven in één uitvoeringsbesluit, nl. het uitvoeringsbesluit houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage, door de Vlaamse Regering goedgekeurd op 10 december 2004 (B.S. februari 2005), gewijzigd door het B.Vl.R. van 15/07/2011 (B.S. 6/09/2011) en B. Vl.R. van 1/03/2013 (B.S. 29/04/2013). Dit besluit van de Vlaamse Regering voorziet in bijlage II, categorieën van projecten die in overeenstemming met art. 4.3.2. §2 en §3 aan de project-m.e.r. worden onderworpen maar waarvoor de initiatiefnemer een gemotiveerd verzoek tot ontheffing kan indienen. Het project van Janssen Pharmaceutica komt voor dergelijke aanvraag in aanmerking wegens volgende rubriek: •

Bijlage II - rubriek 2 d) - Extractieve bedrijven - diepboringen Geothermische boringen vanaf een diepte van 500 m -

Boringen in verband met de opslag van kernafval vanaf een diepte van 100 m

-

Boringen voor watervoorziening vanaf een diepte van 500 m met uitzondering van boringen voor het onderzoek naar de stabiliteit van de grond

Met betrekking tot het project van Janssen Pharmaceutica betreft het hier diepe boringen (tot een diepte van max. 3,5 km). De toepassing van het opgepompte water valt – gezien het lage vermogen van ca. 48 MW – onder bijlage III rubriek 3 a). •

Bijlage III – rubriek 3 a) – Energiebedrijven -

Industriële installaties voor de productie van elektriciteit, stoom en warm water met uitzondering van kernenergiecentrales (projecten die niet onder bijlage I of II vallen).

Ondanks het feit dat de te vergunnen activiteiten onder bijlagen II en III van de vermelde wetgeving vallen, verkiest Janssen Pharmaceutica toch – in het kader van transparantie naar de omgeving – een MER op te stellen.


7/36

SGS Belgium NV

1.3


140075


11/03/2015

VERANTWOORDING VAN HET PROJECT

De motivatie voor het geothermisch project kan samengevat worden in volgende drie punten: • ecologisch: reductie CO2-uitstoot, verminderen van de impact op het milieu en inzetten van een hernieuwbare energiebron; • economisch: verbeteren van de concurrentiepositie en verzekeren van de werkgelegenheid door vernieuwen van de infrastructuur, verhogen van de energie-onafhankelijkheid en verminderen van de energiekosten; • sociaal: mogelijkheid tot valorisatie van de restwarmte (70°C) voor de maatschappij. Janssen Pharmaceutica heeft in het verleden reeds diverse maatregelen en initiatieven genomen om de CO2-emissies te reduceren. Daarnaast wordt in Beerse sinds 2010 groene stroom opgewekt door middel van zonnepanelen en sinds 2013 een warmtekracht koppeling. De optie geothermie is voor de site te Beerse de volgende techniek voor het opwekken van hernieuwbare energie met de beste technische en economische haalbaarheid.


8/36

SGS Belgium NV

2.


140075


11/03/2015

RUIMTELIJKE SITUERING VAN HET PROJECT

De site van Janssen Pharmaceutica is gelegen aan de Turnhoutseweg 30 te Beerse en heeft een totale oppervlakte van ca. 60 ha. De geothermische boringen zullen slechts op een klein deel van de site plaatsvinden (zie Figuur 4). De ligging van de site is verder op volgende figuren weergegeven:

Figuur 1 welke de ligging weergeeft op een topografische kaart

Figuur 2 welke de ligging weergeeft op het gewestplan.

De locatie van de geothermische boringen op het terrein is aangeduid in Figuur 4. Zoals vast te stellen valt in Figuur 2 ligt de site (en bijgevolg ook de locatie van de diepe boringen) in industriegebied (Gewestplan Turnhout, 30/09/1977). Ten noorden wordt het terrein begrensd door de Turnhoutseweg (N12). Naar het oosten en westen toe is de site voor een groot deel omgeven door buffergebied van ca. 50 m breed. De site is behalve naar het zuiden toe omgeven door woongebied, al of niet gescheiden door buffergebied. Het buffergebied behoort juridisch-administratief tot de bedrijfsterreinen. De meest nabijgelegen woonzones zijn: • woonkern Vosselaarse Bergen (Beerse), ten W grenzend aan de bedrijfsgrenzen; • woonkern Witte Wijk (Vosselaar) ten O grenzend aan de bedrijfsgrenzen; • woonkern Voorkens (Beerse), ten NO en NW grenzend aan de bedrijfsgrenzen (ten N feitelijk gebufferd door ander bedrijfsterrein); • woonkern Berkenmei (Vosselaar), ca. 350 m ten NO van de bedrijfsgrenzen. De dichtst bijgelegen woning is op 150 m ten noordoosten van de geplande boring gelegen. Deze woning bevindt zich aan de De Populierkens en is gelegen in woongebied. In de omgeving zijn tevens enkele waardevolle natuurgebieden gelegen die erkend of aangeduid zijn als habitatrichtlijngebied, VEN/IVON-gebied en natuurreservaat. De meeste nabijgelegen gebieden (binnen een straal van 2 km) zijn (zie Figuur 3): •

het gebied ‘Visbeek-Kindernouw’; aansluitend ten zuidwesten van de site, aangeduid als natuurreservaat;

•

het gebied ‘Grotenhout’ / ‘Het Grooten Houtbos’ (Gierls bos); ± 1,5 km ten zuiden van de site, aangeduid als natuurreservaat, VEN-gebied en deel uit makend van het habitatrichtlijngebied ‘Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen’.


9/36

11/03/2015


10/36

140075


Ligging Janssen Pharmaceutica op de topografische kaart (schaal 1:50.000)


Figuur 1

SGS Belgium NV

11/03/2015


11/36

140075


Ligging Janssen Pharmaceutica op het gewestplan (schaal: 1:20.000)


Figuur 2

SGS Belgium NV

SGS Belgium NV



140075


11/03/2015

12/36

SGS Belgium NV



140075


11/03/2015

13/36

SGS Belgium NV



140075


11/03/2015

14/36

11/03/2015


15/36

140075




Figuur 3

SGS Belgium NV

140075 11/03/2015




16/36

Figuur 4 Grondplan Janssen Pharmaceutica op de luchtfoto met aanduiding van de zone waar de geothermische boringen zullen plaatsvinden (schaal 1:10.000)

SGS Belgium NV

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

3.

PROJECTBESCHRIJVING

3.1

BESTAANDE INSTALLATIES

De hoofdactiviteit van het bedrijf is het onderzoek naar en het vervaardigen van geneesmiddelen. Voor de onderzoeksactiviteiten beschikt de site in totaal over 52 labo’s of laboverdiepen. De twee farmaceutische fabrieken in Beerse leggen zich vooral toe op de productie van vloeibare en halfvaste vormen van geneesmiddelen door fysische menging, conditionering en verpakking. Het Heetwater netwerk op de site is de belangrijkste primaire warmtebron en kan beschouwd worden als de hoofdslagader van de warmtevoorziening op de site. Heetwater is water dat zowel verhoogd is in druk als in temperatuur (185°C, ca. 13,5 barg). Het distributienet van dit Heetwater (HTW1) bestrijkt vrijwel de volledige site. Doordat het water ondanks de hoge exergetische toestand vloeibaar is, is dit relatief eenvoudig te verpompen en zo energie van het centrale ketelhuis te brengen naar de verschillende gebruikers. De belangrijkste warmtebron is het ketelhuis (gebouw 091). Hier wordt het oververhit water (HTW) gegenereerd. Het Heetwater wordt ingezet als primaire energiebron voor o.a. stoomvormers, warmtewisselaars, enz. voor meerdere gebouwen (generatie van secundaire stoom, verwarmingswater, sanitair warm water, proceswarmte enz.). Omdat de Heetwater voorziening kritisch is naar bedrijfscontinuïteit voor de gehele site is deze redundant uitgevoerd door middel van een dubbele ring (binnen- en buiten ring). Verwarmingswater (VWW) is een systeem dat gebruikt wordt voor de verwarming van bijna alle gebouwen op de site, en dit: -

vooral i.f.v. ventilatiesystemen (verwarmingsbatterijen); radiatoren, convectoren; als primair medium voor andere energiesystemen; als verwarmingsmedium (mengsel van water met ethyleenglycol).

Op de site wordt verwarmingswater in grote mate aangemaakt met Heetwater als primaire warmtebron. Daarnaast is er een grote stookplaats (gebouw 020), aangevuld met een WKK (gebouw 096, 1,5 MWth) die voorziet in de rechtstreekse productie van verwarmingswater door de verbranding van aardgas. Verschillende kleinere en decentrale systemen worden rechtstreeks gevoed met aardgas. De grootste hiervan bevindt zich in gebouw 146. Koelwater (KLW1) wordt centraal aangemaakt op de site (in energiecentrales 195 en 190) en van daaruit gedistribueerd in een ringnetwerk naar de verschillende gebruikers op de site. Het koelwater wordt gekoeld met verschillende koelmachines (E001-E004-E005-E006 in gebouw 190, E001-E002K004 in gebouw 195) met een totaal thermisch vermogen van 25,4 MW. Het systeem wordt uitgebaat op een temperatuurregime tussen 6 à 8 en 12 à 14°C, een temperatuurbereik dat wordt verzorgd door een automatisch cascadesysteem en maximale optimale inregeling van de verschillende koelmachines. Koelwater is vooral nodig voor de ventilatiegroepen (koeling, ontvochtiging). Daarnaast zijn er ook nog procesgebruikers (o.a. koeling van productieapparatuur). De koeltorenwatersystemen leveren koeltorenwater (KTW) (max. temperatuur 27°C bij een nattebol temperatuur van 21,5°C) aan de bestaande koelgroepen van systeem KLW1 (respectievelijk KTW1 voor gebouw 195, KTW2 en KTW3 voor gebouw 190).


17/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

3.2

GEPLANDE WERKZAAMHEDEN EN INSTALLATIES

3.2.1

Boringen en installatie geothermisch doublet

De VITO heeft de mogelijkheden voor diepe geothermie op het bedrijfsterrein van Janssen Pharmaceutica in Beerse onderzocht, waarbij de focus lag op ondergrondse formaties die water van minstens 80°C warmte kunnen leveren. Men identificeerde twee geschikte reservoirs: één van Dinantiaan ouderdom (Boven Carboon) en één van Devoon ouderdom. Gezien de onzekerheid rond de werkelijke permeabiliteit van de beoogde reservoirs (Carboon en Devoon), onzekerheid dus ook i.v.m. mogelijk te behalen vermogen, worden de resultaten van de eerste boring zeer belangrijk om te beslissen tot (1) finale productie of niet, (2) welk reservoir en (3) traject bijhorende injectieput (zie verder). Omdat verwacht wordt dat het rendement (temperatuur) veel groter moet zijn in het diepere Devoon reservoir, wordt een boring voorgesteld tot op maximale diepte en dit met een dubbel doel: -

aanboren (onderweg) van het Dinantiaan nabij en langsheen de breukzone (+ studie van de mogelijkheden op deze diepte); doorboren tot in het Devoon en aansluiten bij dezelfde breukzone op grotere diepte (+ studie).

Daarbij wordt voor de productie rekening gehouden met twee mogelijke eindscenario’s, te beslissen na boring tot op maximale diepte (Devoon, ca. 3.500 te boren meters, rekening houdend met gewenste deviatie) en met de resultaten van testen voor beide reservoirs: Optie 1: Productie uit Devoon -

breukzone in de Devoon kalksteen; verwachte temperatuur water: tot 120 °C; onzekerheid over reservoir eigenschappen Devoon kalksteen (permeabiliteit).

Optie 2: Productie uit Carboon -

breukzone in Carboon kalksteen; verwachte temperatuur water: minimaal 87,5°C (over volledige dikte), tot 94.5°C; idee van te verwachten permeabiliteit o.b.v. eerdere boringen en literatuur.

In een reservoirstudie van de VITO (2015) zijn de meest optimale boortrajecten voor productie- en injectieputten bepaald en berekend. Praktisch is rekening gehouden met een minimum (horizontale) afstand van 1.200 à 1.500 m tussen de eindpunten van de productie- en injectieput. De beoogde boorlocatie op de site van Janssen Pharmaceutica ligt relatief dichtbij de ondergrondse gasopslag van Fluxys te Loenhout. Omdat de plannen voor een diepe boring binnen 10 km van deze gasopslag zijn gepland is Fluxys hierover geïnformeerd (zie verder). Voor de boring(en) wordt als locatie gekozen voor de centrale bezoekersparking, centraal oost op het bedrijfsterrein. Bij de keuze van de locatie is in eerste plaats gekeken naar te voorziene connecties met bestaande nutssystemen (water, elektriciteit) en technische installaties. Ten tweede werd een indicatieve geluidsstudie uitgevoerd van verschillende mogelijke plaatsen en opstellingen (zie ook deel geluid). Tenslotte werd ook rekening gehouden met het bestaan van een grondwaterverontreiniging, om te garanderen dat er tijdens de boring contact of verhoogd risico op verspreiding zal zijn (zie ook deel bodem en grondwater). Niet technische samenvatting

18/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

In een traditioneel geothermisch systeem wordt warm water omhoog gepompt via een boring uit het reservoirgesteente (watervoerende laag of breuksysteem). Het opgepompte water circuleert dan over een warmtewisselaar en wordt via een tweede boring terug in het oorspronkelijke reservoir geïnjecteerd (geothermisch doublet) (zie Figuur 5). Figuur 5

Winning van aardwarmte via een geothermisch doublet (principe)

De boordiameter wordt gradueel verkleind naarmate men diepere lagen aanboort. Janssen Pharmaceutica moet nog een finale beslissing nemen met betrekking tot de selectie van de boorfirma. De boorfirma zal uiteraard moeten voldoen aan de nodige (inter-)nationale certificering en standaarden en specifieke kwaliteitseisen. Er zal een supervisor aangesteld worden met de nodige expertise en aantoonbaar met de nodige certificaten en licenties. Dagelijks is er een werfmeeting waarbij de planning voor de dag met alle betrokkenen worden doorgesproken. De uiteindelijke boorinstallatie zal eveneens moeten voldoen aan de nodige (inter-)nationale certificaten en standaarden. De nodige specificaties zullen deel uitmaken van het bestek. De boring wordt elektrisch aangedreven via netstroom die ofwel aangeleverd wordt via de stroomvoorziening van Janssen Pharmaceutica zelf (zie eerder) of via generatoren opgesteld in de werfzone. De boring wordt uitgevoerd in verschillende fasen, waarbij telkens tot op een bepaalde diepte wordt geboord en vervolgens een stalen (composiet) verbuizing geplaatst wordt voor het plaatsen van een cementering tussen de verbuizing en het boorgat. De boring zal grotendeels uitgevoerd worden als spoelboring waarbij het losgeboorde materiaal door middel van een vloeistof (boormodder) naar de oppervlakte wordt getransporteerd (gespoeld). In de Niet technische samenvatting

19/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

lagen met hardere gesteenten (krijt, kalksteen, schalie, …) wordt destructief geboord middels gebruik van een roterende boorkop. Voor het meest ondiepe deel van de boring zal gebruik gemaakt kunnen worden van water als boorvloeistof. Met toenemende diepte zijn toevoegmiddelen nodig om een goede densiteit en viscositeit van de boorvloeistof te bekomen met als doel zo voldoende tegendruk te leveren en het boorgat open te houden. Standaard additieven zijn: kalium chloride (KCl), bentoniet, gips en calcium carbonaat (CaCO3). Het volume water nodig voor de boring (in totaal ca. 30.000 m³ voor de ganse boring) zal worden betrokken via het drinkwaterleidingnet. De boorvloeistof wordt zoveel mogelijk in gesloten circuit gebruikt. Enkel indien er tussen verschillende secties een andere samenstelling nodig is, wordt die vervangen. De juiste samenstelling van de boorvloeistof wordt continu gecontroleerd en eventueel bijgestuurd. De boormodder wordt, eens terug boven, doorheen een reeks installaties gestuurd om deze te ontdoen van het boorgruis (cuttings). De boorvloeistof (waterfractie) wordt in opslagtanks verder behandeld en getest / eventueel aangepast qua samenstelling. Dit laatste is nodig om hergebruik van de spoeling bij de boring mogelijk te maken. Iedere boorfase wordt gevolgd door een verbuizing (casing) en in situ cementering om het boorgat af te schermen. Deze verbuizing heeft meerdere functies: • • • • •

Ze garandeert een absolute afsluiting tussen het boorgat en de doorboorde formaties, vooral belangrijk in de ondiepe watervoerende lagen; Voor de diepere formaties verhindert de verbuizing instroom van vloeistof naar het boorgat, of omgekeerd, weglekken van boorvloeistof in de omringende formaties; Ze voorkomt communicatie tussen verschillende watervoerende lagen via het boorgat; Ze verzekert de stabiliteit van het boorgat; Ze laat toe om in de diepere delen van het boorgat een boormodder met hogere densiteit of andere samenstelling te gebruiken, die nefast zou zijn voor de eerder doorboorde bovenliggende formaties (zeker indien het drinkwaterlagen betreft).

Indien tijdens een interval van de boring verschillende watervoerende lagen worden doorkruist, dan kunnen deze gedurende een beperkte tijd met elkaar in verbinding staan via het boorgat. Dit gebeurt zolang het boorgat open staat en niet is verbuisd. Om infiltratie vanuit de formatie of instroom in de formatie te vermijden moet de samenstelling van de boorspoeling goed gekozen worden. Op die manier kan de vloeistofdruk in het boorgat aangepast worden. Verder wordt ook het boorgat zo snel mogelijk afgedicht met een stalen verbuizing. Deze wordt nadien gecementeerd. Zo blijft een mogelijke verbinding beperkt in tijd. In het diepste deel van de boring zullen pomptesten uitgevoerd worden om de stromingseigenschappen van het beoogde geothermische reservoir na te gaan. Er wordt voorzien om het opgepompte water op te vangen in een tijdelijk opvangbekken, waarna het bij verdere ontwikkeling van het doublet opnieuw wordt geïnjecteerd in dezelfde grondwaterlaag. Voor de voorbereiding van de boorwerf wordt gerekend op 1 maand voor aanleg van het terrein en 2 weken voor het opstellen van de installaties. De boring zelf moet, behoudens onverwachte ontwikkelingen kunnen op een periode van ca. 2 maanden (24/7). Voor het verwijderen van de installaties en het herstellen en/of heraanleggen van het terrein wordt gerekend op 2 weken. Voor de totale installatie van een doublet wordt gerekend op een periode van ongeveer 4 maanden (> 2x 50 dagen). Er wordt gestreefd naar een start van de eerste boring begin 2016.


20/36

SGS Belgium NV

3.2.2


140075


11/03/2015

Geothermische installaties

Zoals eerder vermeld zal de energiecentrale op basis van aardwarmte bij Janssen Pharmaceutica ingepast worden in een nieuw verwarmingswaternet binnen het bedrijf (VWW) en gebruikt worden voor koeling (KLW). Indien een hogere temperatuur (op grotere diepte) bereikt wordt (ca. 120°C) kan dit hete water ook ingezet worden voor de productie van stroom (ORC). Er wordt geopteerd voor een intelligent warmtenet van de vierde generatie. Er wordt maximaal ingezet om elke gebruiker de temperatuur aan te bieden die echt nodig is (dus zo laag mogelijk) en dezelfde liter verwarmingswater achtereenvolgens aan verschillende gebruikers op verschillende temperatuursniveaus aan te bieden. Het warmtenet zal in verschillende fases gebouwd worden om zo de operationele werking van de site niet in het gedrang te brengen. Daarbij zullen gebruikers op verschillende momenten in de tijd aangesloten worden. Er wordt een reserve voorzien op de piekcapaciteit van de collr zodat op termijn alle gebruikers die op Figuur Vereenvoudigde voorstelling van het toekomstige geothermische net deze of 6lagere temperaturen kunnen werken, aangesloten kunnen worden.

Geothermiecentrale en koeltorens Koelcentrale Backup voeding VWW Gesloten VWWnet

Het warmtenet bestaat uit de volgende delen (zie Figuur 6): 1

Geothermie centrale: transfer van warm grondwater (90°C) naar een gesloten VWW-net;

2

Ondergrondse collector van de stookplaats langs de zuidelijke productiegebouwen, langs de noordelijke researchgebouwen tot de hoofdingang;

3

Back-up 1: koppeling op de centrale stookplaats (gebouw 091);

4

Back-up 2: koppeling op de stookplaats (gebouw 020);


21/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

Aansluiting van gebouwen op collector (3 systemen volgens beoogd temperatuurregime en diameter bestaande leidingen). Bij ingebruikname van deze installatie zullen de huidige installaties enkel in back-up gehouden worden. Hoeveel van deze installaties behouden blijven kan pas beslist worden bij exploitatie van het project, wanneer er voldoende informatie beschikbaar is. Op de site is er een permanente vraag naar koeling die vandaag wordt ingelost door de productie van koelwater (op twee locaties). Door gebruik van absorptiekoelmachines kan aardwarmte ingezet worden voor de aanmaak van koelwater. Er zal gebruik gemaakt worden van absorptiekoelmachines met water als koelmiddelen een lithiumbromideoplossing als absorber. Indien een hogere temperatuur (op grotere diepte) bereikt wordt (120°C) kan dit hete water ook ingezet worden voor de productie van stroom. De meeste bestaande elektriciteitscentrales gebruiken een Rankinecyclus om elektriciteit te produceren op basis van brandstof. In deze cyclus wordt in een stoomketel oververhitte stoom (d.w.z. verwarmd tot een temperatuur boven het kookpunt bij de keteldruk) onder hoge druk geproduceerd. Deze stoom expandeert vervolgens in een stoomturbine die een generator aandrijft. Daarna wordt de stoom gecondenseerd in een water- of luchtgekoelde condensor en wordt het condensaat teruggepompt naar de stoomketel. Wanneer de stoom in de Rankinecyclus vervangen wordt door een organisch fluïdum zoals pentaan, hexaan, tolueen, ammoniak, … spreekt men over de Organische Rankinecyclus (ORC). De voordelen t.o.v. de stoomcyclus zijn het feit dat organische media (in vergelijking met stoom) bij lagere temperaturen kunnen verdampen. ORC installaties maken het bijgevolg mogelijk om warmte van lagere temperatuur te gebruiken om elektriciteit op te wekken.


22/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

4.

BESCHRIJVING VAN MAATREGELEN

4.1

BODEM EN GRONDWATER

4.1.1

Referentiesituatie

DE

MILIEU-EFFECTEN

EN

MILDERENDE

De bovenste 960 m is te beschouwen als dekterrein, met bovenaan een dunne zandige Quartaire deklaag (4 m), gevolgd door een afwisseling tussen overwegend zanden kleilagen, met daaronder mergel van Tertiaire ouderdom (samen ca. 670 m dik) en onderaan krijtgesteente (ca. 290 m dik) (Secundair). Voor het geothermisch project zal ofwel gemikt worden op de kalkstenen van het OnderCarboon (1.685 tot 2.075 m-MV) of van het diepere Midden-Devoon (2.300 tot 3.025 m-MV) (beide Primair ouderdom). De bodems binnen het bedrijfsterrein zijn grotendeels antropogeen verstoord en/of verhard of bebouwd. In verband met eventuele effecten op het milieu zijn de bovenste 165 m van de eerder vermelde dekterreinen belangrijk (Quartair en deel Tertiair). Deze overwegend goed watervoerende en naar het noordoosten afhellende zanden vormen één freatische aquifer die onderaan is afgesloten door de Klei van Boom en over het algemeen belangrijk is voor (drink)waterwinning. Binnen een straal van 1.000 m zijn er geen vergunde grondwaterwinningen. Op iets meer dan 1.000m ten noord-noord-westen van de rand van het bedrijfsterrein van Janssen Pharmaceutica wordt een beschermingszone bereikt van een drinkwaterwinning (PIDPA). Op de percelen van Janssen Pharmaceutica werd een historische bodemverontreiniging (grondwater) vastgesteld. De grootste verontreinigingspluim wordt gekarakteriseerd door BTEX (benzeen, tolueen, ethylbenzeen en xylenen). Als gevolg hiervan zijn op één na alle onderzochte kadastrale percelen opgenomen in het register van verontreinigde gronden (huidige grondinformatieregister) en is een bodemsaneringsproject opgesteld (1999) en conform verklaard. De bodemsanering is gestart in 2002 en is vandaag nog steeds actief. In het kader van deze sanering wordt jaarlijks een tussentijds rapport opgesteld en doorgestuurd naar de OVAM. Ten gevolge van de gerichte sanering dalen de concentraties van polluenten, zowel in de kern als ter hoogte van de randen van de pluim.

4.1.2

Effecten en milderende maatregelen

Op de werf zelf (met verharde werkvloer) worden alle mogelijke maatregelen genomen om contaminatie van het grondwater of het vaste deel van de aarde te vermijden, e.g. door het gebruik van fossiele brandstoffen tot een minimum te beperken, opslag ervan te voorzien in bovengrondse recipiënten met de nodige vul- en lekbeveiligingen, opslag van chemicaliën te voorzien in afzonderlijke en afsluitbare containers, en door te werken met personeel met de nodige scholing inzake arbeids- en milieuhygiëne. Effecten op de ondergrond Een boring creëert een boorgat en dit heeft onvermijdelijk een effect op de ondergrond. Dit effect is echter tijdelijk. Alle mogelijke maatregelen worden genomen om te vermijden dat de lokale grondwaterverontreiniging zich verder kan verspreiden. De belangrijkste maatregel is in dit geval de locatiekeuze die op voldoende grote afstand blijft van de verontreinigingspluim. Verder wordt geen grondwater gebruikt voor de boring (zie verder) zodat verontreiniging van de doorboorde sedimenten via deze weg wordt


23/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

uitgesloten. Gebruik van verbuizingen tijdens het boren (klassiek) voorkomt ‘kortsluiting’ tussen verschillende bodemlagen en eventuele uitsmering van aangeboorde kleiige sedimenten. Omdat na de boringen het boorgat ingericht wordt als productie- of injectieput, is een open boorgat altijd een tijdelijke situatie met een minimum aan effecten. Ondoorlatende lagen worden hersteld zodat interactie tussen watervoerende lagen via het boorgat niet mogelijk is. Boven deze boortrajecten zijn in de ondergrond t.g.v. de boringen geen effecten te verwachten (bvb. verzakkingen, problemen met stabiliteit, enz.), noch tijdens de boring, noch achteraf na inrichting als putten. Eventuele interactie met de ondergrondse opslag van gas in Loenhout is door de VITO bestudeerd (zie verder effecten op de diepe ondergrond). Het onderzoek uitgevoerd door VITO werd in detail besproken met de uitbater (Fluxys) en hun geologische experten. Het overleg waarin nodige afspraken, een communicatieproces en een finaal akkoord worden bereikt is lopende. Het warm/heet grondwater op grote diepte bevindt zich in barsten en spleten in een voor de rest vast gesteente (kalksteen). Het onttrekken van dit water aan de ondergrond heeft daardoor geen of een verwaarloosbaar effect op de stabiliteit van de bodem. Omgekeerd geldt hetzelfde voor injectie van koeler water in hetzelfde gesteente maar op zekere afstand van de onttrekking. Effecten op het grondwater De boring gebeurt mits gebruik van leidingwater. Er wordt dus geen grondwater opgepompt en er is dan ook geen invloed te verwachten, bijvoorbeeld door lokale verlaging van de grondwatertafel (afpompingskegel). Het volledige project wordt ook doorgesproken en indien nodig opgevolgd door de bodemsaneringsdeskundige die instaat voor de grondwatersanering ten westen. Ook indien er bij de bouw van de centrale een grondwaterbemaling (droogzuiging) zou nodig zijn, zal de planning ervan gebeuren in overleg met de bodemsaneringsdeskundige. In principe wordt het hete grondwater dat aan de ondergrond wordt onttrokken chemisch ongewijzigd maar koeler terug geïnjecteerd in hetzelfde reservoir. Deze injectie gebeurt altijd op grote diepte en interactie met ondiep zoet grondwater is in principe daarom niet mogelijk. Effecten op grote diepte op lange termijn Door de VITO werd een model opgesteld om het beoogde geothermisch systeem te simuleren. Het model laat toe op langere termijn (minimum 30 jaar) potentiële interacties met andere systemen (e.g. huidige gasopslag in Loenhout, toekomstige andere geothermische projecten die op stapel staan) te controleren en eventueel falen van het systeem zelf (t.g.v. minder geschikte handelingen bij productie/injectie) te voorkomen. Door de VITO is een geologisch model gebouwd dat als basis diende voor zowel een reservoirmodel als een dynamisch model. Met deze modellen zijn een aantal scenario’s doorgerekend die rekening houden met een te verwachten spreiding in invoerparameters die pas definitief gekend zullen zijn na de eerste boring. Binnen uiterste grenzen zijn effecten berekend op druk en temperatuur in de nabijheid van productie- en injectieput, is de onderlinge invloed nagegaan tussen het geothermieproject en de ondergrondse opslag van gas in Loenhout en is nagegaan wat het effect kan zijn van drukveranderingen binnen de breukzones waar preferentieel productie en injectie worden voorzien. Volgens deze eerste berekeningen (rekening houdend met als realistisch veronderstelde minimum en maximum parameterwaarden) zijn de te verwachten effecten in de diepe ondergrond (Carboon), op korte en op lange termijn beperkt. Effecten ter hoogte van het Devoon zijn niet berekend of gesimuleerd. Er zijn te weinig gegevens en het is wachten op de resultaten van de boring om de nu bestaande modellen aan te passen en eventueel uit te breiden. Men kan echter verwachten dat productie/injectie op dit niveau, dat ca. 1 km Niet technische samenvatting

24/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

dieper zit dan het wel bestudeerde Carboon reservoir op de bovenliggende lagen en bovengronds verwaarloosbaar zullen zijn. In deze laag is ook geen interactie te verwachten met de ondergrondse gasopslag in het Carboon.

4.1.3

Conclusie

Een grootschalig project dat als doel heeft een maximale interactie te realiseren met de diepe ondergrond via oppompen van heet water en terug injecteren ervan na onttrekken van (een deel van) de warmte staat of valt met respect voor deze ondergrond en dit over de volledige diepte. Het project heeft er in alle fases met andere woorden alle belang bij dat de goede kwaliteit van de ondergrond en van het grondwater wordt gevrijwaard. Dit is bij andere projecten dikwijls minder evident. Zo kunnen de boringen slechts tot een goed einde gebracht worden indien vanaf het concept maximaal kan gesteund worden op grondig studiewerk en op een goede voorbereiding en planning (o.m. inrichting boorwerf, keuze boorfirma). Dergelijke diepe boringen zijn niet mogelijk, tenzij met personeel dat daarvoor de nodige opleidingen kreeg en dat ook de nodige ervaring kan voorleggen. Hetzelfde geldt voor het gebruikte materiaal waaraan strenge kwaliteitseisen en controles zijn gekoppeld. Ten gevolge van de bouw, de inrichting en het gebruik van de boorwerf en de boringen worden geen effecten verwacht op de ondergrond of het grondwater, ondiep of diep. Ten gevolge van de bouw en het gebruik van de geothermische centrale, incl. het oppompen vanop grote diepte van heet water en het opnieuw injecteren van warm water op voldoende afstand werden de nodige studies uitgevoerd. Er worden daarom ook geen grote of permanente effecten verwacht op de ondergrond, ondiep of diep. Er worden geen maatregelen – andere dan deze van code goede praktijk – voorgesteld met betrekking tot het project.

4.2

GELUID EN TRILLINGEN

4.2.1

Methodologie

Het huidige akoestisch klimaat rond het projectterrein (bestaande situatie = referentiesituatie) wordt beschreven a.d.h.v. in november 2011 uitgevoerde langdurige immissiemetingen (gedurende 1 week) in de 5 meest representatieve nabije meetposities en t.h.v. een 49-tal bemande ambulante meetposities. De referentiesituatie betreffende het bestaande specifiek geluid van de installaties/activiteiten van Janssen Pharmaceutica werd bestudeerd a.d.h.v. ter plaatse opgemeten geluidemissies en een akoestisch rekenmodel. Met ditzelfde rekenmodel werd de akoestische impact van de boorfase bestudeerd worden aan de hand van het bestaand driedimensioneel akoestisch rekenmodel IMMI. Het specifiek geluid van de installaties in de boorfase wordt bepaald op basis van door een boorfirma aangereikte informatie, aangevuld met metingen door SGS aan een diepboring te München. Het specifiek geluid van de voor geluid relevante geplande installatie in de exploitatiefase (vnl. de koeltorens voor de absorptiekoeling en de ACC voor de koeling bij elektriciteitsproductie) zal bepaald worden op basis van door Janssen Pharmaceutica aangereikte informatie en het gemeten geluidvermogenniveau van een gelijkaardige installatie door SGS. In het scenario zonder elektriciteitsproductie dient enkel de impact door de maximale nachtelijke werking van de 4 huidige koeltorens voor de huidige absorptiekoeling van gebouw195 te worden beschouwd.


25/36

SGS Belgium NV

4.2.2


140075


11/03/2015

Referentiesituatie

De relevante beoordelingsposities in de omgeving liggen allen in woongebied op minder dan 500 m van industriegebied zodat de nachtelijke Vlarem-richtwaarde van 45 dB(A) van toepassing is. De referentiesituatie is beschreven a.d.h.v. eerder uitgevoerde geluidimmissiemetingen anno november 2011. Het huidige nachtelijke omgevingsgeluid blijft er onder de nachtelijke milieukwaliteitsnorm van 45 dB(A). Voor de specifieke bijdrage van de huidige bestaande installaties worden er geen overschrijdingen van de richtwaarden bepaald. In de meeste van de omliggende beoordelingsposities worden de nachtelijke grenswaarden niet overschreden. In een beperkte zone ten westnoordwesten van de site (t.h.v. het midden tot noorden Kempenlaan) worden er beperkte overschrijdingen bepaald (maximaal 1,7 dB(A)). In een kleine zone ten zuiden van de site (28 tot 31) wordt de nachtelijke grenswaarde sterk benaderd. Naar geen van de beschouwde beoordelingsposities wordt een tonale 1 bijdrage berekend en evenmin gemeten tijdens de nachtelijke ambulante metingen anno november 2011.

4.2.3

Geplande situatie

Het aspect trillingen wordt als niet relevant beschouwd omwille van de grote afstand van mogelijk trillingsrelevante installaties/activiteiten tot de meest nabije woningen (ca. 150 m tot de zuidelijke bewoningen t.h.v. de Kardinaal Cardijnlaan) en/of trillingsgevoelige gebouwen. 2

Voor de geplande impulsachtige geluidimmissies tijdens de boorfase is de Vlarem-grenswaarde van 55 dB(A) voor de avond/nachtperiode en van 65 dB(A) voor de dagperiode van toepassing. Ter hoogte van de noordelijke bewoning t.h.v. de kruising Hazepad-Populierkens, dewelke momenteel het minst wordt afgeschermd door de huidige bebouwing op de site zelf, wordt een beperkte (1,2 dB(A)) overschrijding van de nachtgrenswaarde berekend. Deze overschrijding kan worden vermeden door akoestische schermen van 10 m hoogte. Het nachtelijk specifieke geluid van de (semi)stabiele werking van de boorinstallatie (vnl. elektrische aandrijvingen, hydraulische units en spoelpompen) zonder milderende maatregelen overschrijdt de nachtelijke Vlarem-grenswaarde van 45 dB(A) in bijna de helft van de beoordeelde locaties. De meest relevante overschrijdingen worden bepaald naar het noorden richting Hazepad/Populierkens (+ 11,9 dB(A)) en het zuiden richting Kardinaal Cardijnlaan (+ 8 dB(A)). Dit is als zeer negatief te beoordelen. Hoewel de boorfase van tijdelijke aard zal zijn, dienen er toch milderende maatregelen te worden voorzien. Deze deelbronnen zijn nog beter af te schermen door het plaatsen van een lokale omkasting/scherm rond elke deelbron. De projectzone is voor grote delen afgeschermd naar de omgeving door gebouwen van Janssen Pharmaceutica, maar de diverse openingen tussen deze gebouwen kunnen nog worden afgeschermd met akoestische schermen. In onderstaande figuur worden de mogelijke posities van de tijdelijke akoestische schermen getoond.

1 2

langdurig aanwezige tonen in een bepaald frequentiegebied geluid veroorzaakt door zeer kortstondige gebeurtenissen, korter dan 2 seconden


26/36

SGS Belgium NV

Figuur 7


140075


11/03/2015

Mogelijke posities akoestische schermen

Met deze tijdelijke akoestische schermen en lokale omkastingen rond de belangrijkste deelbronnen kan worden voldaan aan de nachtelijke richtwaarde van 50 dB(A) voor tijdelijke constructiewerkzaamheden beschouwen, zoals wordt gehanteerd in Groot-Brittannië en Nederland. Indien alsnog de nachtelijke richtwaarde van 45 dB(A) dient te worden behaald, is extra mildering nodig d.m.v. lokale omkastingen. In de geplande exploitatiefase – optie 1 zijn er naar de zuidelijke bewoningen, t.h.v. de Kardinaal Cardijnlaan, o.w.v. de cumulatieve bijkomende impact van de geplande bronnen, stijgingen tot max. 1,4 dB(A), waardoor er nu wel een lichte overschrijding (tot + 0,7 dB(A)) van de daar geldende grenswaarde kan optreden. Hoewel de te verwachte stijging van het omgevingsgeluid door het geplande project in exploitatiefase vrij beperkt is – de berekende overschrijdingen zijn voornamelijk te wijten aan enkele huidige bronnen en beduidend minder aan het geplande project – zijn extra milderende maatregelen aangewezen. Mits de juiste technische maatregelen kan men binnen de geldende normering blijven. In de geplande exploitatiefase – optie 2 zal huidige koeltoren 4 ten zuiden van gebouw 195 (meest oostelijke van 4) ook ’s nachts mee in werking treden. De impact van deze is evenwel verwaarloosbaar daar er geen richtwaarden worden overschreden en de te verwachte stijging van het omgevingsgeluid maximaal 1 dB(A) bedraagt (enkel voor optie 2). Indien alsnog een bijkomende koeltoren dient te worden geplaatst, dient deze ofwel ten noorden van gebouw 195 te worden geplaatst of dient, bij opstelling ten zuiden van gebouw 195 nabij de huidige 4 koeltorens, de geluidemissie te worden beperkt tot 78 d(A).


27/36

SGS Belgium NV

4.2.4


140075


11/03/2015

Conclusie

De voornaamste impact is te verwachten in de boorfase. Door het afschermen van de diverse openingen tussen de gebouwen van Janssen Pharmaceutica met akoestische schermen en het plaatsen van een lokale omkasting/scherm rond elke deelbron kan aan de geldende normering worden voldaan. Mits de juiste technische maatregelen, kan men ook in de exploitatiefase binnen de geldende normering blijven. Monitoring bij opstart boorfase (en eventuele bijsturing) en bij exploitatiefase zijn aangewezen.

4.3

OVERIGE ASPECTEN

4.3.1

Lucht

In de huidige situatie zijn de emissies van Janssen Pharmaceutica toe te schrijven aan verbrandingsemissies (afkomstig van stookinstallaties en vaste motoren), emissies van de 3 koelinstallaties, emissies afkomstig van de waterzuivering van het bodemsaneringsproject en VOS emissies in de productie-eenheden. Gezien het geothermische project enkel invloed heeft op de verbrandingsemissies werden enkel deze emissies verder in detail besproken. De geothermische installatie (productie van warmte) en de ORC-installatie (productie van elektriciteit) zijn geen verbrandingsprocessen zodat er geen verbrandingsemissies ontstaan. De geothermische warmte wordt aangewend voor verwarming en koeling zodat de huidige stookinstallaties niet langer in vol vermogen zullen gebruikt worden. Enkele installaties blijven wel in dienst als back-up (bij lager vermogen). Dit alles heeft tot gevolg dat de NOX-emissies zullen afnemen in de geplande situatie. Gezien het project een daling inhoudt van de NOx-emissies kan het op zich reeds als een milderende maatregel beschouwd worden. Verdere milderende maatregelen zijn bijgevolg niet aan de orde.

4.3.2

Water

Janssen Pharmaceutica loost het bedrijfs- en huishoudelijk afvalwater van de farma-afdeling, de research-afdeling en de dienstenafdeling, alsook het voorbehandelde grondwater van de bodemsanering, het niet afgekoppelde hemelwater en de spui van de koeltorens via de centrale waterzuiveringsinstallatie op de Oude Dijkloop. Het effluent van de waterzuiveringsinstallatie wordt opgevolgd. In het kader van dit MER werd voor de referentiesituatie geen verdere toetsing uitgevoerd m.b.t. impact op de waterkwaliteit. Met betrekking tot de geplande situatie wordt in de boorfase geen water geloosd. Het water dat tijdens de productie van warmte wordt opgepompt zal onder normale omstandigheden via de injectieput weer in dezelfde formatie geïnjecteerd worden. Enkel na het boren van de eerste put zal het water tijdelijk opgeslagen moeten worden in afwachting van afwerking van de injectieput. In de exploitatiefase (met elektriciteitscentrale en bij keuze voor natte koeltorens) zal het spuiwater toenemen t.o.v. de referentiesituatie (stijging met ca. 9.625 m³ per jaar). De hoeveelheden 3

Vluchtige Organische Stoffen


28/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

proceswater, huishoudelijk afvalwater en hemelwater wijzigen op zich niet zodat het spuiwater de kwaliteit van het geloosde afvalwater zal beïnvloeden. Gezien het spuiwater relatief zuiver is (bevat enkel zouten en mineralen, maar in een lagere concentratie dan het huidige gemiddelde effluent) wordt algemeen aangenomen dat de concentratie aan polluenten zal afnemen door verdunning met relatief zuiver koelwaterspui. Het debiet van het geloosde afvalwater zal toenemen als gevolg van het project maar er blijft voldaan aan de debieten zoals vergund. Milderende maatregelen zijn bijgevolg niet aan de orde.

4.3.3

Mens

Mobiliteitseffecten Janssen Pharmaceutica is gelegen ten westen van Turnhout en ten zuiden van het centrum van Beerse. De site ligt langs de N12 (Turnhoutseweg), welke een verbindingsweg is tussen Turnhout en Antwerpen. Deze geeft ten westen van de site via de N132, de weg die Tielen en Gierle verbindt met Turnhout en Merksplas, aansluiting op de A21/E34 (zie Figuur 8). Figuur 8

Verkeersinfrastructuur in de omgeving van Janssen Pharmaceutica

Janssen Pharmaceutica Janssen Pharmaceutica liet in 2012 een MOBER (Traject, 2012) opstellen naar aanleiding van de uitbreiding van parking Zuid. Hierin werd de ondermeer de impact op wegbelasting van het kruispunt N12/N132 onderzocht. De conclusie van het rapport luidde dat er geen verkeersproblemen verwacht werden op het omliggende wegennet. De studie werd als basis gebruikt om de impact van het geothermische project op de bereikbaarheid te bepalen. Aanlegfase Er wordt verwacht dat er tijdens de ochtendspits van de aanlegfase ca. 11 personenautoequivalenten (p.a.e.) worden gegenereerd door personeelsverkeer van extra werknemers en aan- en afvoer van materieel. De totale verkeersintensiteit op het meest beïnvloede wegsegment (westelijke tak van het kruispunt, richting Janssen Pharmaceutica) verhoogt als gevolg hiervan met 0,1%-punten.


29/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

De impact van het project wordt bijgevolg als verwaarloosbaar ingeschat. Er worden geen problemen inzake verkeersafwikkeling verwacht, gezien er nog voldoende restcapaciteit is. Exploitatiefase Het personeelsbestand wijzigt niet als gevolg van het project, enkel het vrachtverkeer kan afhankelijk van specifieke onderhoudsactiviteiten verwaarloosbare wijzigingen ondergaan. Hierbij worden enkele vrachten extra per jaar ingeschat.

Hinder en gezondheid Het geluidsklimaat rond Janssen Pharmaceutica wordt het bedrijf zelf, maar eveneens door andere bronnen: vooral verkeerslawaai op de omringende wegen en vanuit de E34 en andere lokale activiteiten/bronnen. Tijdens weekdagen is het omgevingsgeluid in het woongebied dat direct aansluit op het bedrijfsterrein (woningen aan het Hazenpad en deel van de Populierkens) en ter hoogte van de woningen aan het Vossenpad en de omliggende woonzones hoger dan de richtwaarde van de WGO voor de bescherming tegen matige hinder, maar beneden de richtwaarde voor de bescherming tegen ernstige hinder. In het weekend ligt het equivalent geluid lager zodat dan eveneens voldaan wordt aan de richtwaarde voor bescherming tegen matige hinder. ’s Nachts wordt de WGO-richtwaarde voor slaapverstoring overschreden ter hoogte van de woningen aan het Hazepad en een deel van de Populierkens en ter hoogte van woningen aan het Vossenpad en de omliggende woonzones. De drempelwaarde vanaf dewelke het cardiovasculair risico toeneemt, wordt nog ruim onderschreden. Het huidige specifieke geluid van Janssen Pharmaceutica voldoet op de meeste beoordeelde locaties aan de wettelijke grenswaarden. Enkel in een beperkte zone ten westnoordwesten van de site (t.h.v. het midden tot noorden Kempenlaan, worden er beperkte overschrijdingen bepaald (maximaal 1,7 dB(A)). In de boorfase is tijdens de nacht hinder te verwachten als gevolg van impulsgeluiden. Mits voldoende aandacht door de boorarbeiders zijn de impulsgeluiden, zeker tijdens de nachtperiode, gevoelig in aantal en in niveau te beperken. Met de vooropgestelde akoestische schermen worden er geen overschrijdingen van de impulsachtige geluiden meer bepaald. Voornamelijk voor de stabiele geluidimmissies van de boorfase zijn er duidelijk auditief waarneembare impacten te verwachten. Door een het voorzien van een tijdelijk akoestisch scherm ter hoogte van de openingen tussen de bestaande bedrijfsgebouwen, kan het effect in belangrijke mate gemilderd worden. Het positief effect van de schermen is het duidelijkst ten aanzien van de noordelijke bewoning t.h.v. de kruising Hazepad-Populierkens, dewelke momenteel het minst wordt afgeschermd door de huidige bebouwing op de site zelf. In onze buurlanden Groot-Brittannië en Nederland wordt voor tijdelijke constructiewerkzaamheden, die ook tijdens de nachtperiode dienen te worden uitgevoerd, doorgaans een richtwaarde van 50 dB(A) gehanteerd. Door bijkomende lokale afschermingen kan deze norm ook ter hoogte van de nabije zuidelijke beoordelingsposities worden gehaald. De impact van de boring is 4 à 5 dB(A). Gezien de WGO-drempelwaarde t.a.v. het cardiovasculair risico gerespecteerd wordt, en de situatie tijdelijk is, wordt de impact in dit geval aanvaardbaar geacht. Mits de juiste technische maatregelen ter hoogte van de ACC (zie hiervoor discipline Geluid), zal men tijdens de exploitatiefase binnen de geldende normering kunnen blijven.


30/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

Veiligheidsaspecten Mogelijke interacties met de opslag van gas in de diepe ondergrond in Loenhout (ca. 10 km verder) zijn theoretisch en op basis van publiek beschikbare data bestudeerd. Ze gebeurden in samenspraak met en mits akkoord van de uitbater (Fluxys) die ook zorgde voor een aantal relevante metingen. Op basis van de studie dient Fluxys te bevestigen dat de boringen kunnen uitgevoerd worden. De boorinstallatie is voorzien van de nodige detectiesystemen voor vuur en gassen (vb. CO2, CH4, H2S), van de nodige systemen voor bestrijding van vuur en voor afsluiting in geval van nood. Naast continue gasdetectie vanaf een diepte van ca. 975 m-MV zullen vanaf deze diepte ook afsluiters geplaatst worden. De afsluiters laten toe om het boorgat onmiddellijk af te sluiten, ofwel volledig ofwel enkel de annulaire ruimte. Vervolgens worden er maatregelen getroffen om het boorgat onder controle te houden. De opgebouwde druk in het boorgat wordt dan gecontroleerd afgelaten, totdat de condities in het boorgat weer voldoende zijn om de boring op veilige wijze voort te zetten. De boorfirma moet bovendien beschikken over een veiligheids- en gezondsheidsplan. In het veiligheidsplan worden de hoofdlijnen van de veiligheidsmaatregelen beschreven. Daarnaast wordt er voor elk deelproject een apart veiligheidsplan gemaakt. Het veiligheidsplan is voldoende ruim uitgewerkt en omvat ook een lijst met calamiteiten (+ oplossingen) die zich eerder zelden voordoen. Tijdens de werken is op de boorwerf steeds personeel aanwezig dat bijkomend gekwalificeerd is om ook te handelen in noodsituaties. De opdrachtgever zorgt er samen met de aannemer voor dat de veiligheidsplannen ook effectief worden nageleefd en uitgevoerd. Als lage drempel Sevesobedrijf voert Janssen Pharmaceutica een actief preventiebeleid voor zware ongevallen en beschikt het over een intern noodplan. Wanneer de elektricteit wordt geproduceerd gebruik makend van de Organische Rankinecyclus (ORC), wordt in plaats van stoom een organisch fluïdum gebruikt op basis van een pentaan, hexaan, tolueen, ammoniak... De opslag van gevaarlijke stoffen verloopt op een veilige manier, conform de heersende wetgeving. Om het risico op branden en explosies te beperken, worden opslagplaatsen met gevaarlijke stoffen afgeschermd en beveiligd. Waar nodig zullen er systemen voorzien worden om te voorkomen dat ontvlambare en/of toxische gassen zich ophopen in gesloten ruimten. In de omgeving van ontvlambare stoffen zullen ontstekingsbronnen worden vermeden. De installatie zal tevens voorzien worden van branden gasdetectoren, van de nodige systemen voor brandbestrijding en afsluiting in geval van nood.

4.3.4

Fauna en flora

In dit deel werden de effecten van het voorgenomen project op het natuurlijke biologische milieu onderzocht. Gezien de stookinstallaties (gasgestookt) enkel als back-up in dienst zullen zijn en het project op zich geen luchtemissies veroorzaakt zullen de emissies aan o.m. NOx dalen. Het project zal bijgevolg een positieve impact hebben op verzuring en eutrofiëring in de omgeving. De geluidscontour > 45 dB(A) is in de referentiesituatie en de geplande exploitatiefase beperkt tot het bedrijfsterrein. In deze situaties is dus geen impact van het bedrijf te verwachten naar de natuurgebieden toe. In de aanlegfase (boorfase) zijn wel geluidsimmissies > 45 dB(A) berekend buiten het bedrijfsterrein. Rekening houdend met het feit dat de aanlegfase van tijdelijke aard is, er – volgens de discipline Geluid – milderende maatregelen moeten genomen worden naar omwonenden toe en de faunistisch belangrijke gebieden zich op aanzienlijke afstand van het bedrijfsterrein bevinden, worden tijdens de aanlegfase evenmin belangrijke effecten verwacht voor rustverstoring van de avifauna. Milderende maatregelen – andere dan deze voorgesteld in de discipline Geluid – worden niet voorgesteld. Niet technische samenvatting

31/36

SGS Belgium NV

4.3.5


140075


11/03/2015


De site van Janssen Pharmaceutica is aangeduid als industriegebied op het gewestplan. Een groot deel van deze site – met name in het (noord)oosten en het (zuid)westen – wordt omgeven door een bufferzone van 50 m breed, hoofdzakelijk bestaande uit naaldhoutaanplant met een ondergroei van struiken en bomen. Ten zuiden paalt het terrein aan bosgebied, eveneens met naaldhoutaanplant. De meest opvallende gebouwen op het terrein zijn kantoorgebouwen 1 en 2 en het hoogbouwmagazijn met hoogtes van 25 tot 28 meter. Het projectgebied (boringen en geothermische centrale) bevindt zich op het huidige terrein, meer bepaald in het zuidoosten van de site ter hoogte van de huidige bezoekersparking (P3). Tijdens de aanlegfase (boorfase) kan de boortoren als meest opvallende installatie omschreven worden. Deze installatie kan variëren tussen 20 en 65 m. Voor de exploitatiefase wordt een nieuw energiegebouw voor elektriciteitsproductie (optie 1) gepland. Hierbovenop wordt de koelinstallatie geplaatst, wat voor beide installaties samen een maximale hoogte van ongeveer 21 meter oplevert. Deze hoogte ligt in lijn met deze van de dominante gebouwen in de referentiesituatie. Aangezien de nieuwe eenheden gelegen zijn op het bestaande bedrijfsterrein, geïntegreerd worden in het bestaande industriële karakter van de site en in lijn liggen met de reeds aanwezige installaties worden geen significante wijzigingen verwacht in het landschapsbeeld. Milderende maatregelen worden niet voorgesteld.

4.3.6

Licht, warmte en stralingen

De werkzaamheden zullen tijdens de boorfase 24/24 doorgaan waardoor verlichting noodzakelijk zal zijn op de site. Deze verlichting zal bestaan enerzijds uit verlichting aangebracht op grondniveau, anderzijds uit verlichting op de boortoren, deze is echter naar beneden gericht. De verlichting op grondniveau situeert zich op een hoogte vergelijkbaar met andere industriële verlichting (gebouwenhoogte) en steekt niet boven de straatverlichting uit. Bovendien is de verlichting niet naar de straat maar wel intern naar de werf gericht.

4.3.7

Afvalstoffen

Mogelijke afvalstoffen tijdens de boorfase betreffen ondermeer verontreinigde grond bij klaarmaken van de boorzone, boorgruis, boormodder, ... Tijdens de exploitatie van voorliggend project zullen de geen specifieke afvalstoffen.

4.3.8

Klimaat

Tijdens de exploitatie zullen de stookinstallaties als back-up voorzien worden voor de levering van warmte. Er zullen minimaal enkele ketels in warme standby gehouden worden (beperkt vermogen). Als gevolg van het lagere vermogen dat deze installaties leveren, zal de uitstoot van CO2 dalen. De directe emissiereductie wordt geschat op 21.000 ton CO2-eq bij realisatie van optie 1 en op 12.900 ton CO2-eq bij realisatie van optie 2 (Dinantiaan). Ten opzichte van 2014 is dit een reductie met 83% bij optie 1 en 51% bij optie 2.


32/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

Indien ook de indirecte emissies door verminderd elektriciteitsverbruik in rekening gebracht worden, wordt de totale CO2-reductie als gevolg van de uitvoering van onderhaving project in het scenario met elektriciteitsproductie (ORC-VWW-KLW) geraamd op 24.400 ton/jaar, wat een afname betekent van ca. 57% van de directe en indirecte CO2-uitstoot veroorzaakt door het energieverbruik t.o.v. de situatie in 2014. In het scenario zonder elektriciteitsproductie is dit 12.500 ton/jaar of ca. 29% t.o.v. 2014.


33/36


140075


11/03/2015

SGS Belgium NV

5.

ALGEMEEN BESLUIT

Janssen Pharmaceutica wenst op haar site te Beerse diepe geothermie te gebruiken als hernieuwbare energiebron en dit koppelen aan een vernieuwd warmtenetwerk. Janssen Pharmaceutica heeft door VITO een indicatief onderzoek laten uitvoeren naar de specifieke en lokale mogelijkheden van diepe geothermie. Uit het onderzoek blijkt dat er 2 opties zijn: • •

optie 1 : valorisatie van aardwarmte uit het Dinantiaan (2 à 2,5 km diepte, ca. 90 °C) voor verwarming, koeling en de productie van elektriciteit; optie 2 : valorisatie van aardwarmte uit het Devoon (3 à 3,5 km diepte, ca. 120 °C) voor verwarming en koeling.

Janssen Pharmaceutica heeft de ambitie om beide opties te onderzoeken. Indien de testen voor optie 2 positief zijn, zal geopteerd worden voor deze laag. Zoniet kan men terugvallen op optie 1. In het MER geldt een worst case benadering, d.w.z.: -


Ten gevolge van de bouw, de inrichting en het gebruik van de boorwerf en de boringen worden geen effecten verwacht op de ondergrond of het grondwater, ondiep of diep. Ten gevolge van de bouw en het gebruik van de geothermische centrale, incl. het oppompen vanop grote diepte van heet water en het opnieuw injecteren van warm water op voldoende afstand werden de nodige studies uitgevoerd. Er worden ook geen grote of permanente effecten verwacht op de ondergrond, ondiep of diep. Er worden ten aanzien mogelijke effecten van bodem of grondwater geen maatregelen – andere dan deze van code goede praktijk – voorgesteld met betrekking tot het project. De voornaamste geluidsimpact is te verwachten in de boorfase (ca. 4 maanden), met name van de (semi)stabiele bronnen. Milderende maatregelen zijn noodzakelijk. Door het afschermen van de diverse openingen tussen de gebouwen van Janssen Pharmaceutica met akoestische schermen en het plaatsen van een lokale omkasting/scherm rond elke deelbron kan aan de geldende normering worden voldaan. De impact in de exploitatiefase is beperkt tot een stijging met maximaal 1,4 dB(A). Mits de juiste technische maatregelen, kan men ook in de exploitatiefase binnen de geldende normering blijven. Monitoring bij opstart boorfase (en eventuele bijsturing) en bij exploitatiefase zijn aangewezen. Het project veroorzaakt geen emissies naar de lucht. Er wordt verwacht dat de impact op de luchtkwaliteit positief zal zijn door vermeden emissies van de stookinstallaties. Ten gevolge van het project wordt een extra hoeveelheid koelwaterspui geloosd. Dit spui is relatief zuiver en zorgt voor een beperkte verdunning van het afvalwater. Er blijft voldaan aan de geldende lozingsvoorwaarden. Het project genereert tijdens de aanlegfase een zeer beperkte hoeveelheid verkeer. Er worden geen problemen inzake verkeersafwikkeling verwacht. In het woongebied dat direct aansluit op het bedrijfsterrein zal vnl. tijdens de aanlegfase geluidshinder te verwachten zijn indien geen milderende maatregelen worden genomen. Met de voorgestelde akoestische schermen en lokale omkastingen wordt de te verwachten hinder aanvaardbaar.


35/36

SGS Belgium NV


140075


11/03/2015

Milderende maatregelen ten aanzien van effecten op fauna en flora – andere dan deze voorgesteld in de voor geluid – worden niet voorgesteld. In dat geval worden tijdens de aanlegfase evenmin belangrijke effecten verwacht voor rustverstoring van de avifauna. Tijdens de aanlegfase (boorfase) zal de boortoren in de omgeving sterk opvallen worden. Deze installatie kan variëren tussen 20 en 65 m. Dit is echter een tijdelijke situatie. De nieuwe, permanente eenheden zijn gelegen op het bestaande bedrijfsterrein en worden geïntegreerd in het bestaande industriële karakter van de site. Aangezien ze in lijn liggen met de reeds aanwezige installaties worden geen significante wijzigingen verwacht in het landschapsbeeld. Algemeen kan besloten worden dat het project mits milderende maatregelen slechts een beperkte impact heeft op het milieu. Bovendien zorgt het project voor een belangrijke CO2-emissiereductie.


36/36

KENNISGEVING + ONTWERPTEKST MILIEUEFFECTRAPPORT

Recommend Documents