Kennisbasis curriculumlijn Vak en Vakdidactiek tweedegraads lerarenopleiding Mens en Technologie Inleiding De kennisbasis tweedegraads lerarenopleiding Mens en Technologie is ontwikkeld op grond van de visie en uitgangspunten, zoals verwoord in het document “Visie en uitgangspunten curriculum tweedegraads lerarenopleiding Mens en Technologie”, Hogeschool van Amsterdam, Domein Onderwijs en Opvoeding, Afdeling VO/BVE, Projectgroep Herontwerp Technische Opleidingen, Amsterdam, 27 januari 2010. In dit document zijn de 5 pijlers benoemd en nader uitgewerkt die de visie weergeven waarop de vak- en vakdidactieklijn voor een tweedegraads docent technologie gebaseerd is. In dit document gaan we nader in op de invulling van deze 5 pijlers. Tevens formuleren we een aantal aspecten (competenties), waar de startbekwame docent technologie aan moet voldoen. Ten slotte beschrijven we de werkwijze bij het ontwerpen en schrijven van modules, die de vaklijn van de opleiding bepalen. Als voorbeeld hebben we een ontwerp van een module “mobiele telefonie” toegevoegd. 1. De pijlers Het onderwijsconcept technologie voor de lerarenopleiding technologie gaat uit van een drietal ontwikkelingslijnen: de vak- en vakdidactieklijn technologie, de stagelijnen en de professionele ontwikkellijn. Het curriculum van de vaklijn technologie wordt gekenmerkt door een vijftal pijlers. Pijler 1: Technologische concepten Het centrale concept technologie (the nature of technology): Pijler 2: Technologie en samenleving Technologie en samenleving (technology and society): Pijler 3: Ontwerpen en vormgeven (Design) Pijler 4: Handelen in de technologische wereld De interactie tussen mens en de technologie (abilities in the technological world) Pijler 5: De ontworpen wereld Toepassingen en technologiegebieden(the designed world)
-1 / 8 -
Hogeschool van Amsterdam, Domein O&O 2. Kenschets van de 5 pijlers Een nadere typering van de 5 pijlers geeft een overzicht van de essentiële onderdelen van ieder van de pijlers.
1.Technologische Concepten
2.Technologie en Samenleving
3. ONTWER PEN
4. Handelen in technologische wereld
Materie, energie en informatie
Mens, samenleving en technologie
Ontwerpvraag en probleemschets
Bewust handelen
1. Systeem en systeemgrens 2. element 3. component 4. eigenschappen (van materie) 5. fenomenen
1. technologie en wetenschap 2. technologie en maatschappij 3. innovatie en evolutie (nietdarwinistisch) 4. cultuurfenomen en
1. proces (design) 2. problemsolving 3. innovatie
5. Ontworpen wereld; technologisch e domeinen Specialisaties Jaar 3
1. veiligheid gezondheid 2. milieu 3. risicoanalyse 4. vormgeving
3. Kennisbasis Het niveau van de ontwikkeling van de vakinhoudelijke competentie van de opleiding wordt weergegeven in een kennisbasis in de vorm van aspecten (competenties). Dit profiel laat zien waartoe een startbekwame docent (sbd) qua vak en vakdidactiek in staat zou moeten zijn. In de matrix wordt de koppeling aangebracht met de modules van de curriculumlijn vak en vakdidactiek in de jaren 1 en 2. Dat zijn: 1.1 W+W Wonen en woonomgeving 1.2 M+T Mobiliteit en transport 1.3 Med Medical 1.4 Sch Schiphol 2.1C+I Communicatie en Informatie 2.2 Rob Robotica 2.3+2.4 De ontworpen technologische wereld
1.3 Kennisbasis lerarenopleiding Mens en Technologie.doc
-2/8-
Hogeschool van Amsterdam, Domein O&O - 3.1. Technologische Concepten De pijler technologische concepten beschrijft de karakteristieken van en reikwijdte van technologie, de belangrijkste concepten van technologie en de relaties tussen technologie en andere werkvelden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een benadering van een technologisch thema vanuit het systeemdenken. Een systeem bestaat uit subsystemen, die opgebouwd zijn uit componenten, en verbindingen daartussen die het mogelijk maken samen te werken. Componenten zijn relevant voor wat betreft hun eigenschappen met betrekking tot materie, (het overbrengen van) energie en informatie.
1.1
1. Technologische Concepten De sbd kan technologische thema’s benaderen vanuit het systeemdenken.
1.2
Hij kan systemen analyseren en onderverdelen in elementen, componenten, eigenschappen, en koppelen aan fenomenen vanuit science.
1.3
De sbd kan het systeem en zijn onderdelen analyseren op de aspecten materie, (het overbrengen van) energie en informatie. Hij is in staat de achterliggende mechanismen en wetmatigheden te benoemen.
1.4
De sbd kan de belangrijkste theoretisch concepten van verwante vakken in het bijzonder natuurkunde, scheikunde, wiskunde, biologie en handvaardigheid in verband brengen met het technologisch concept van een systeem. De sbd kan de belangrijkste chemische en mechanische eigenschappen van materialen (zoals sterkte, stijfheid, slijtagecoëfficiënt,elasticiteit, vervormbaarheid, hardheid, dichtheid, warmte-isolatie, elektrische weerstand/geleidbaarheid, magnetisme en corrosiebestendigheid) in verband brengen met het technologisch concept van een systeem. De sbd kan methoden van systeemanalyse noemen en beschrijven en kan deze toepassen op alledaagse gebruiksvoorwerpen en technische systemen.
1.5
1.6
1.7
De sbd kan de systeemgrenzen van een systeem bepalen en omschrijven.
1.3 Kennisbasis lerarenopleiding Mens en Technologie.doc
module 1.1 W+W 1.2 M+T 1.4 Sch 1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 1.4 Sch 2.1 C+I 2.2 Rob 1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 1.4 Sch 2.1 C+I 2.2 Rob 1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 2.2 Rob 1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 2.2 Rob
1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 1.4 Sch 2.1 C+I 2.2 Rob 1.1 W+W 1.2 M+T 1.4 Sch 2.1 C+I 2.2 Rob
-3/8-
Hogeschool van Amsterdam, Domein O&O - 3.2. Technologie en Samenleving De pijler Technologie en samenleving beschrijft de culturele, sociale, economische en politieke effecten van technologie, de effecten van technologie op de omgeving, de rol van de maatschappij in de ontwikkeling en het gebruik van technologie en de invloed van technologie vanuit de geschiedenis.
2.1
2. Technologie en Samenleving De sbd kan de belangrijkste invloeden van de technologie op de maatschappij en v.v. benoemen aan de hand van een thema.
2.2
De sbd kan de duurzaamheidaspecten van een technologisch thema benoemen.
2.3
De sbd kan de belangrijkste indicatoren van de duurzaamheid van een thema (materiaalkeuze, biologische en chemische afbreektijd, herbruikbaarheid, onderhoudbaarheid, energieverbruik) benoemen. De sbd kan onderzoek verrichten naar de eisen aan een technologisch thema vanuit maatschappelijk perspectief. Hij kan relevante conclusies trekken en deze conclusies onderbouwen. De sbd kan een eigen standpunt verwoorden en beargumenteren op grond van waarden en normen op gebied van onder meer milieu en duurzame ontwikkeling, biotechnologie, delfstoffen, ergonomie, medische fysica, milieuchemie en milieufysica. De sbd kan voorbeelden noemen van historische ontwikkelingen van technologie gerelateerd aan de wederzijdse beïnvloeding tussen technologie en samenleving. De sbd kan de invloed van mensen en maatschappelijke ontwikkelingen op de ontwikkeling en duurzaamheid van technologische thema’s analyseren en benoemen.
2.4
2.5
2.6
2.7
module 1.1 W+W 1.2 M+T 2.1 C+I 1.1 W+W 1.2 M+T 1.4 Sch 1.1 W+W 1.2 M+T 1.4 Sch 1.3 Med 2.1 C+I 2.2 Rob 1.3 Med 1.4 Sch 2.2 Rob 1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 1.1 W+W 1.2 M+T 2.1 C+I
2.8
De sbd is in staat de cultuurfenomenen en maatschappelijke betekenis van een technologisch thema te beschrijven.
1.3 Med 2.1 C+I
2.9
De sbd is in staat de belangrijkste ontwikkelingen in de wetenschapsgeschiedenis, de filosofie en maatschappij te beschrijven aan de hand van een bepaald thema. De sbd kan de consequenties van ontwikkelingen en innovaties van een technologisch thema voor het individu, de maatschappij, het milieu, arbeid en beroep en de economie beschrijven.
1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 2.1 C+I 2.2 Rob 1.3 Med 2.1 C+I
2.10
2.11
2.12
De sbd kan een relatie leggen tussen technologie en maatschappelijke waarden en normen. Hij kan deze relatie in grote lijnen omschrijven en duiden. De sbd kan de belangrijkste evoluties en innovaties rondom een thema beschrijven.
1.3 Kennisbasis lerarenopleiding Mens en Technologie.doc
1.2 M+T 1.3 Med 2.1 C+I 2.2 Rob
-4/8-
Hogeschool van Amsterdam, Domein O&O - 3.3. Ontwerpen Ontwerpen (Design) is een fundamentele lijn in het curriculum, want ontwerpen is wat technologie onderscheidt als domein.
3.1
3. Ontwerpen De sbd kan bij een technologisch thema een probleem of een behoefte herkennen en specificeren. Hij kan bij een ontwerpvraag ontwerpeisen formuleren.
module 1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 1.4 Sch 2.1 C+I 2.2 Rob 1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 2.2 Rob
3.2
De sbd kan de verschillende fasen van de productlevenscyclus benoemen. Hij kan de belangrijkste eigenschappen van het concept integraal ontwerpen en iteratief werken aan een ontwerpopdracht omschrijven.
3.3
De sbd kan bij een ontwerpvraag relevante materialen selecteren op basis van de ontwerpeigenschappen van de materialen. Hij kan relevante ontwerpmethodieken, verbindingen en bewerkingsmethoden bij een ontwerpvraag selecteren en zijn keuze motiveren.
1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 1.4 Sch 2.1 C+I 2.2 Rob
3.4
De sbd kan bij een ontwerpvraag principeoplossingen op basis van fysische en technische kennis formuleren.
3.5
De sbd kan bij een ontwerpvraag relaties leggen tussen functie en vorm van constructies, en kan hiervan voorbeelden geven.
3.6
De sbd kan kansrijke en innovatieve varianten van een ontwerp beoordelen.
3.7
De sbd is in staat van diverse informatiebronnen gebruik te maken bij het probleemoplossend en onderzoekend handelen (problemsolving). De sbd kan onderzoek verrichten naar de eisen aan een technologisch thema vanuit technologisch perspectief. De spd kan de belangrijkste milieuaspecten van het technologisch thema omschrijven.
1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 1.4 Sch 2.1 C+I 2.2 Rob 1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 2.2 Rob 1.1 W+W 1.2 M+T 1.4 Sch 2.1 C+I 2.2 Rob 2.1 C+I 2.2 Rob
3.8 3.9
3.10
De spd kan op grond van een systeemanalyse voorstellen doen voor het verbeteren van een ontwerp in een concrete situatie.
1.3 Kennisbasis lerarenopleiding Mens en Technologie.doc
2.1 C+I 2.2 Rob 1.2 M+T 1.4 Sch 2.1 C+I 2.1 C+I 2.2 Rob
-5/8-
Hogeschool van Amsterdam, Domein O&O - 3.4. Handelen in technologische wereld Het handelen in de wereld van de technologie beschrijft de manieren waarop technische producten en systemen worden gebruikt en onderhouden, waarop producten en systemen worden ontworpen en de manieren waarop producten en systemen worden geëvalueerd.
4.1 4.2
4.3
4. Handelen in technologische wereld De spd kan de belangrijkste fasen van de levenscyclus van een technologisch thema benoemen. De spd kan aangeven waarom en hoe materialen, die bij het ontwerp van een thema gebruikt worden, veilig en milieubewust verwerkt worden. De sbd kan onderzoek verrichten naar de eisen aan een thema vanuit het perspectief van veiligheid en milieu.
4.4
De sbd kent de belangrijkste principes van het concept “risico” (kans x effect), en kan deze toepassen op een thema.
4.5
De sbd kan de belangrijkste informatie over milieu-, gezondheids- en veiligheidsaspecten van een technologisch thema aangeven. De sbd kan de recente ontwikkelingen in de technologie in beroepen, bedrijven en arbeidssituaties rondom een technologisch thema benoemen. De sbd kan de invloed van de vormgeving op de ergonomische eigenschappen van een thema benoemen.
4.6
4.7
module 1.2 M+T 2.1 C+I 1.1 W+W 1.2 M+T 2.1 C+I 1.2 M+T 1.3 Med 1.4 Sch 2.2 Rob 1.1 W+W 1.2 M+T 1.3 Med 1.4 Sch 2.1 C+I 2.2 Rob 1.2 M+T 1.3 Med 2.1 C+I 2.2 Rob 1.1 W+W 1.3 Med 2.1 C+I
- 3.5 Ontworpen wereld. De ontworpen wereld (the designed world) geeft aandacht aan verschillende gebieden, zoals de medische sector en de agrarische sector. Aandacht voor energietechnologie, informatie & communicatie, transport, productietechnologie en technologie in de wereld van de constructies.
5.1
5.2
5. Ontworpen wereld De spd kan de werking van producten en de ontwikkelprocessen van het technologisch thema beschrijven en verklaren op het terrein van gebieden zoals biofysica (het menselijke lichaam), ergonomie, (geo)fysica, medische fysica, milieuchemie, chemische technologie, landbouwchemie, chemie en gezondheid, energie, productkunde en natuurstoffen. De spd kent de eigenschappen van en de ontwerpprincipes binnen een van deze terreinen.
1.3 Kennisbasis lerarenopleiding Mens en Technologie.doc
-6/8-
Hogeschool van Amsterdam, Domein O&O 4. Ontwikkeling module De modules die in de lerarenopleiding tweedegraads worden aangeboden hebben tot doel om kennis, vaardigheden en houding, zoals in de kennisbasis genoemd, te ontwikkelen. Het ontwikkelen van een module met een technologisch thema vindt vanuit de volgende systematiek plaats. Het startpunt vormt het ontwerp van een technologisch thema: de ontwerpvraag, het ontwerpproces, de innovatieve waarde van een technologisch thema op basis van pijler 1, het technologisch concept. Het thema wordt dan geanalyseerd en ingedeeld in de systeemonderdelen, op basis van de begrippen materie, energie en informatie. Pijler 2 en 4 geven vervolgens de invalshoeken om het technologisch thema vanuit de maatschappelijke en menselijke kant te bekijken.
Samenleving
Ontwerp Module met technologisch thema
Technologisch systeem vanuit invalshoek materie, energie en informatie.
Handelen in technologische wereld
1.3 Kennisbasis lerarenopleiding Mens en Technologie.doc
-7/8-
Hogeschool van Amsterdam, Domein O&O 5. Voorbeeldmodule Mobiele telefonie De startbekwame leraar kan de technische ontwikkelingen rondom mobiele (massa)communicatiemiddelen benoemen en de maatschappelijke gevolgen ervan met voorbeelden toelichten. Hij kan de basiscomponenten van een mobiel communicatiesysteem vaststellen en beschrijven. Hij kan belangrijke concepten rondom de werking van mobiele communicatiemiddelen en systemen benoemen, uitleggen en hanteren. Hij kan de verschillende aspecten van mobiele communicatiesystemen met elkaar vergelijken. Technologische concepten: - Informatiesignalen - Draadloze informatieoverdracht - Netwerken - radiogolven - analoge en digitale modulatie (GSM en UMTS). Maatschappelijk aspecten: - Vormen van mobiele communicatie, communicatiemiddelen, toepassings- en gebruiksmogelijkheden en maatschappelijk belang Ontwerpen: - onderdelen - besturingssystemen - functies Technologisch handelen: - gezondheidsrisico’s - privacy Ontworpen wereld - ICT-technologie
1.3 Kennisbasis lerarenopleiding Mens en Technologie.doc
-8/8-
