Kennis over routestructuren in Brabant 2013

Kennis over routestructuren Totale bested in Brabant 2013 inge paardensport Onderlegger bij factsheets fietsen, wandelen, mountainbiken, varen en paardensport

bestedingen

Waardering MTB-ers

orter or paardensp Besteding do rsoon: per rit per pe

ost-Brabant is oners van Zuido 89% van de inw eden in de kh lij ge mo Bde MT tevreden over regio. ldoende vredenheid: Vo %), goede • Redenen te rzieningen (67 oo /v en ed kh lij moge erig (2%). ov , %) (27 , variatie kwaliteit (47%)

•

in Brabant

€ 6,21

in Nederland € 5,01

€ 153 miljoen € 22 miljoen

Leuk weetje: Zweden werkt aan vergeving sgezind asfalt, d at de klap bij een val enigszin s opvangt.

A. Joos J. Krijger Vrijetijdshuis Brabant in opdracht van Routebureau Brabant November 2013

www.routebureaubrabant.nl • [email protected]

Inhoud 1.

Inleiding ............................................................................................................................................ 3 1.1 De opdracht ............................................................................................................................. 3 1.2 Leeswijzer ................................................................................................................................ 3 2. Wandelen ......................................................................................................................................... 4 2.1 Trends & ontwikkelingen ......................................................................................................... 4 2.2 Aanbod .................................................................................................................................... 5 2.3 Kenmerken van recreatief wandelen ....................................................................................... 5 2.4 Wandelen tijdens vakanties ..................................................................................................... 6 2.5 Profiel van een wandelaar ....................................................................................................... 8 2.6 Bestedingen ............................................................................................................................. 9 2.7 Waardering wandelen en wensen van de wandelaar ........................................................... 10 2.8 Conclusies en aanbevelingen................................................................................................ 11 3 Fietsen ............................................................................................................................................ 12 3.1 Trends & ontwikkelingen .............................................................................................................. 12 3.2 Aanbod .................................................................................................................................. 12 3.3 Kenmerken van recreatieve ritten.......................................................................................... 13 3.4 Fietsen tijdens vakanties ....................................................................................................... 14 3.5 Utilitair en recreatief fietsen ................................................................................................... 16 3.6 Profiel van een fietser ............................................................................................................ 17 3.7 Bestedingen ........................................................................................................................... 17 3.8 Waardering fietsers ............................................................................................................... 19 3.9 Wensen van de fietser ........................................................................................................... 19 3.10 Conclusies en aanbevelingen................................................................................................ 21 4. Mountainbiken ................................................................................................................................... 22 4.1 Trends en ontwikkelingen ...................................................................................................... 22 4.2 Aanbod .................................................................................................................................. 22 4.3 Kenmerken van recreatieve tochten ...................................................................................... 23 4.4 Profiel van een mountainbiker ............................................................................................... 23 4.5 Bestedingen ........................................................................................................................... 24 4.6 Waardering en wensen van de MTB-er ................................................................................. 24 4.7 Conclusies en aanbevelingen................................................................................................ 25 5 Varen .............................................................................................................................................. 26 5.1 Trends en ontwikkelingen ...................................................................................................... 26 5.2 Aanbod .................................................................................................................................. 26 5.3 Kenmerken van recreatieve vaartochten ............................................................................... 27 5.4 Profiel van een waterrecreant................................................................................................ 28 5.5 Bestedingen ........................................................................................................................... 29 5.6 Wensen van de waterrecreant............................................................................................... 30 5.7 Conclusies en aanbevelingen................................................................................................ 31 6 Paardensport .................................................................................................................................. 32 6.1 Trends en ontwikkelingen ...................................................................................................... 32 6.2 Aanbod .................................................................................................................................. 33 6.3 Kenmerken van ritten in de vrije natuur ................................................................................. 33 6.4 Wensen van de paardensporter ............................................................................................ 34

1

6.5 Profiel van een paardensporter ............................................................................................. 34 6.6 Bestedingen ........................................................................................................................... 35 6.7 Waardering paardensporters over buitenrijmogelijkheden .................................................... 35 6.8 Conclusies en aanbevelingen................................................................................................ 36 7 Overzicht kerncijfers routeproducten in Brabant ............................................................................ 37 8 Conclusies en aanbevelingen ........................................................................................................ 39 Bijlage 1: Toelichting bronnen CVTO en CVO ...................................................................................... 40 Bijlage 2: Waardering fietsen in Brabant – een greep uit de resultaten en reacties ............................. 41

2

1. Inleiding Buitenrecreatie is een belangrijk onderdeel van de Brabantse vrijetijdseconomie. Niet alleen behoren wandelen en fietsen tot de top vijf van populairste uitstapjes van dagrecreanten, ook tijdens vakanties zijn dit geliefde activiteiten. Naast fietsen en wandelen zijn ook varen, mountainbiken en paardensport belangrijk in de routestructuur in Brabant.

1.1 De opdracht Routebureau Brabant is een samenwerkingsverband tussen Sociaal Economisch Samenwerkingsverband West-Brabant (SES West-Brabant), Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE), Regio-VVV Noordoost-Brabant, Regionaal Overleg Hart van Brabant en Vrijetijdshuis Brabant. Routebureau Brabant bevordert het gebruik van recreatieve routes in Brabant voor bewoners, dagtoeristen en verblijfstoeristen. Kerntaken zijn Kennis & monitoring, 1 Routeontwikkeling/innovatie, Onderhoud & beheer en Promotie & communicatie. In het kader van Kennis & monitoring legde Routebureau Brabant bij Vrijetijdshuis Brabant de vraag neer om kennis betreffende routestructuren te bundelen op een toegankelijke manier. Vrijetijdshuis Brabant ontwikkelde hiervoor vijf factsheets (fietsen, wandelen, mountainbiken, varen en paardensport), met daarop trends en ontwikkelingen, gebruik, bestedingen en waardering van het Brabantse routeproduct. Deze zijn opgenomen aan het begin van ieder hoofdstuk en te downloaden via www.routebureaubrabant.nl. Dit rapport is de onderlegger die bij de factsheets hoort.

1.2 Leeswijzer In dit rapport worden de onderzoeksmethodiek, bronnen en definities per routeproduct beschreven (hoofdstuk 2 t/m 6). In hoofdstuk 7 worden de verschillende routeproducten naast elkaar gezet en in hoofdstuk 8 worden conclusies en aanbevelingen gepresenteerd.

1

Routebureau Brabant (2013). www.routebureaubrabant.nl. Geraadpleegd op 7 november 2013.

3

Factsheet recreatief wandelen in Brabant Trends & ontwikkelingen Geocaching wordt steeds populairder: het aantal Nederlanders dat met een gps op zoek gaat naar verborgen schatten is in tien jaar gestegen tot ruim 30.000. Streekpad De Brabantse Wal is gekozen tot Wandelroute van het jaar 2013. Op dit moment wordt door Routebureau Brabant, de provincie Noord-Brabant en busvervoerders gewerkt aan de ontwikkeling van Groene Haltes door heel Brabant: bushaltes als startpunt voor een wandelroute in de natuur. Gastvrijheid en toegankelijkheid zijn de uitgangspunten van het project. Routebureau Brabant levert input in een landelijke adviesgroep om de drieledige bewegwijzering (landelijk: LF, provinciaal: knooppunten, lokaal: themaroutes) zoals bij fietsen bestaat, ook voor wandelen te implementeren.

Aanbod • • •

•

6.100 km wandelknooppuntennetwerken met bewegwijzering. Brabant heeft circa 100 themawandelroutes. Brabant is de eerste provincie met een dekkend wandelknooppuntensysteem. Op 29 september 2013 is het laatste deel van het Brabantse wandelroutenetwerk geopend. Het knooppuntensysteem is o.a. ingevoerd om de wildgroei in bewegwijzering in te perken, ten behoeve van de gebruiker (uniformiteit) en ondernemer (vrijheid om themaroutes uit te brengen op knooppuntensysteem, geen omkijken naar onderhoud van de routes).

Leuk weetje: Een flinke wandeling verkleint de kans op hartziekten effectiever dan hardlopen, als evenveel energie wordt verbruikt.

Kenmerken van recreatief wandelen 63% van de Brabantse bevolking wandelt in de vrije tijd.

93% van de wandelingen in Brabant wordt door Brabanders ondernomen.

Aantal recreatieve wandelingen door Nederlanders in Brabant: 25,7 miljoen (14% van de wandelingen in NL).

Binnenlandse wandelvakanties • • • • •

Ontwikkeling aantal wandelvakanties (minimaal de helft van de vakantiedagen gewandeld) in Brabant: 67.000. Het aantal wandelvakanties in Brabant fluctueert door de jaren heen. 8% van de wandelvakanties in Nederland is in Brabant. Gelderland is de populairste provincie voor wandelvakanties. Brabant staat op de 6e plaats. Ook in 2010 stond Brabant op de 6e plaats. Door de jaren heen wordt tijdens steeds meer binnenlandse vakanties in Brabant ten minste 1x gewandeld (2012: 52%, NL: 55%).


Tijdens hoeveel % van de binnenlandse vakanties wordt gewandeld?

52%

Wandelen tijdens shortbreaks (1-3 dagen) door buitenlandse gasten: • Bij 66% wordt gewandeld • Bij 16% is wandelen de belangrijkste activiteit

58% 48% 51%

profiel van een wandelaar 39% met partner, 29% alleen. Relatief veel recreatieve wandelaars zijn alleenstaand (30% in Brabant).

30% wandelt minimaal 1x per week recreatief.

Gemiddelde groepsgrootte is 2,7 personen. *Wandelaars zijn vaker dan gemiddeld Ingetogen Aqua volgens de RICleefstijlen. Deze recreant is ruimdenkend, rustig, geïnteresseerd in anderen en serieus. Inspirerende maar ook vaak rustige activiteiten horen daar bij.

Recreatieve wandelingen in Brabant zijn vaak in de eigen gemeente: 54%. Gemiddelde duur van een wandeling is 2 uur en 46 minuten.

*RECRON InnovatieCampagne: typen dagen verblijfsrecreanten. Kijk op www.vrijetijdshuis.nl voor meer informatie.

Waardering wandelen

bestedingen • 1% Tijdens 8 n a w e d van wordt n e g n li e d eed. niets best

Besteding door recreatieve wandelaars per wandeling in Brabant: € 3,44 € 2,02

in Brabant in Nederland

Totale bestedingen aan recreatieve wandelingen

€ 634 miljoen € 52 miljoen (8%)

Totale bestedingen aan binnenlandse wandelvakanties

€ 184 miljoen € 11 miljoen (8%)

Wensen van de wandelaar Ruime parkeergelegenheid op start- en eindpunt. Voldoende en geopende horeca en verwijzing er naartoe. Wandelpaden gescheiden van overig verkeer. Goed onderhoud van de bewegwijzering.

• •

95% van de Brabanders en 93% van de overige Nederlanders vindt dat Brabant goede wandelmogelijkheden heeft. 89% van de inwoners uit Zuidoost-Brabant is tevreden over het wandelknooppuntennetwerk in hun regio. Uit onderzoek in West-Brabant blijkt dat routes gewaardeerd worden vanwege: overzichtsborden van het knooppuntennetwerk, informatieborden over cultuur en natuur langs de route, picknickbankjes op mooie uitzichtpunten.

Er zijn verschillende factsheets over routerecreatie in Brabant: fietsen, wandelen, varen, ruiteren en mountainbiken. Bij de factsheet hoort een onderlegger die de onderzoeksmethodiek, bronnen en definities beschrijft. Deze is te vinden op www.routebureaubrabant.nl. Vrijetijdshuis Brabant in opdracht van Routebureau Brabant Vormgeving: Valt het Op? grafische vormgeving Uitgave: november 2013

2. Wandelen 2.1 Trends & ontwikkelingen Geocaching: “Iemand verstopt op een bijzondere plaats, meestal in de natuur, een waterdichte doos met daarin een logboek, en verder evt. een aantal leuke voorwerpen (om te ruilen) en soms ook een wegwerpcamera. Met zijn hand-GPS bepaalt hij de precieze coördinaten van de schuilplaats, die hij vervolgens publiceert op de Geocache-website www.geocaching.com. Anderen lezen die coördinaten en kunnen op zoek gaan naar de cache ('schat'). Vervolgens loggen ze hun bezoek op de speciale 2 cache-pagina om hun bezoek kenbaar te maken.” Geocaching wordt steeds populairder: het aantal Nederlanders dat met een gps op zoek gaat naar verborgen schatten is in tien jaar gestegen tot ruim 3 30.000. 4

Streekpad De Brabantse Wal is gekozen tot Wandelroute van het jaar 2013. De Brabantse Wal is een 112 km lange rondwandeling die begint en eindigt in de oude Markiezenstad Bergen op Zoom. De jury roemt in haar rapport “de goede uitwerking van het thema ‘steilranden’, het afwisselende landschap, het nagenoeg perfecte topografische kaartwerk in de gids en de duidelijk zichtbare markeringen”. “Deze route voert langs een van de mooiste en interessantste fenomenen van Nederland”, aldus het 5 juryrapport. Hiermee werd de Wandeltrofee gewonnen, de prijs voor de beste wandelroute en –gids 6 van het jaar. Op dit moment wordt door Routebureau Brabant, de provincie Noord-Brabant en busvervoerders gewerkt aan de ontwikkeling van Groene Haltes door heel Brabant: bushaltes als startpunt voor een 7 wandelroute in de natuur. Gastvrijheid en toegankelijkheid zijn de uitgangspunten van het project. Busmaatschappij Hermes heeft in Zuidoost-Brabant 71 zogenaamde 'Groene Haltes' aangemerkt. Deze bushaltes liggen direct aan het Wandelroutenetwerk of heel dichtbij. In het laatste geval leidt een bewegwijzerde route je naar het dichtstbijzijnde knooppunt in het Wandelroutenetwerk. Op deze manier kun je met de bus naar het begin van je route. Ergens anders stap je dan weer op de bus naar 8 huis. De Groene Haltes in Zuidoost-Brabant zijn een initiatief van Hermes en het 9 Samenwerkingsverband Regio Eindhoven. In het kader van gastvrijheid en toegankelijkheid van routestructuren hebben Routebureau Brabant, de provincie Noord-Brabant en busvervoerders het initiatief genomen om de Groene Haltes ook in de rest van Brabant te plaatsen. In het voorjaar van 2014 worden ruim twintig haltes onthuld. Routebureau Brabant levert input in een landelijke adviesgroep om de drieledige bewegwijzering (landelijk: LF (Landelijke Fietsroutes), provinciaal: knooppunten, lokaal: themaroutes) zoals bij fietsen bestaat, ook voor wandelen te implementeren. Deze systematiek is onder andere ingevoerd om de wildgroei in bewegwijzering in te perken, uniformiteit te bieden en de wandelaar toch zoveel vrijheid te bieden dat deze zelf zijn of haar route kan uitstippelen. 2

www.geocaching.nl, geraadpleegd in oktober 2013.

3

RTL Nieuws (2013). Geocachen wint aan populariteit. www.rtlnieuws.nl.

4

Wandelnet (2013). Wandelroute van het jaar 2013: Streekpad De Brabantse Wal. www.wandelnet.nl.

5

Ibid.

6

ANWB (2013). Brabantse Wal is Wandelroute van het Jaar 2013. www.anwb.nl.

7

www.routesinbrabant.nl.

8

Routebureau Brabant (2013). Wandelroutenetwerk. www.routesinbrabant.nl.

9

www.routesinbrabant.nl/media/docs/groene_haltes_sre1.pdf. Geraadpleegd op 7 november 2013.

4

Leuk weetje: een flinke wandeling verkleint de kans op hartziekten effectiever dan hardlopen, als 10 evenveel energie wordt verbruikt. Dit blijkt uit een Amerikaanse studie van het Lawrence Berkeley National Laboratory. Volgens de onderzoekers verkleint hardlopen de kans op hartziekten met 4,5%, terwijl wandelen de kans op hartklachten met 9,3% verlaagt. Ook is het positieve effect van stevig wandelen op een hoge bloeddruk en een te hoog cholesterolgehalte groter dan bij hardlopen.

2.2 Aanbod Brabant heeft 6.100 km wandelknooppuntennetwerken met bewegwijzering. Brabant heeft circa 100 11 themawandelroutes. Brabant is de eerste provincie met een dekkend wandelknooppuntensysteem. 12 Op 29 september 2013 is het laatste deel van het Brabantse wandelroutenetwerk geopend. Het knooppuntensysteem is o.a. ingevoerd om de wildgroei in bewegwijzering in te perken, ten behoeve van de gebruiker (uniformiteit) en ondernemer (vrijheid om themaroutes uit te brengen op 13 knooppuntensysteem, geen omkijken naar onderhoud van de routes).

2.3 Kenmerken van recreatief wandelen 14

15

63% van de Brabantse bevolking wandelt in de vrije tijd. Uit het CVTO 2012-2013 blijkt dat wandelen na uit eten gaan en recreatief winkelen het populairste uitstapje van Nederlanders is: 62% van de Nederlanders heeft in 2012 ten minste één keer recreatief gewandeld. De participatie onder de Brabantse bevolking is met 63% ongeveer gelijk aan het landelijke gemiddelde. 25,7 miljoen recreatieve wandelingen door Nederlanders in Brabant (14% van de wandelingen in 16 Nederland). In 2012 werden 184 miljoen recreatieve wandelingen door Nederlanders in eigen land ondernomen. De top 3 provincies waar het meest gewandeld werd, zijn Zuid-Holland (21%), NoordHolland (17%) en Noord-Brabant (14%). Recreatief wandelen tijdens een dagje uit is een activiteit die veelal in de eigen omgeving gebeurt: 93% van de wandelingen in Brabant wordt door Brabanders 17 ondernomen. Onderstaande tabel presenteert het aandeel wandelingen en bevolkingsaandeel voor alle Nederlandse provincies: Provincie Zuid-Holland Noord-Holland Noord-Brabant Gelderland Limburg

10

Aandeel wandelingen tijdens dagje uit 21% 17% 14% 11% 10%

Aandeel in Nederlandse bevolking 21% 16% 15% 12% 7%

Gezondheidsnet (2013). Wandelen beter voor het hart dan hardlopen.

http://www.gezondheidsnet.nl/bewegen/nieuws/10813/wandelen-beter-voor-het-hart-dan-hardlopen 11

Routebureau Brabant 2013

12

Routesinbrabant.nl (2013). Land van Cuijk, Boekel en Veghel maken het Brabantse wandelroutenetwerk compleet.

13

Routebureau Brabant 2013

14

CVTO 2012-2013

15

Zie voor een toelichting op het CVTO bijlage 1.

16

CVTO 2012-2013

17

Ibid.

5

Utrecht Overijssel Groningen Friesland Drenthe Zeeland Flevoland Totaal

7% 6% 3% 3% 3% 3% 1% 100%

7% 7% 3% 4% 3% 2% 2% 100%

In de provincie Limburg wordt in relatie tot het bevolkingsaandeel relatief veel recreatief gewandeld. In Brabant maken naast Brabanders ook relatief veel Gelderlanders gebruik van de wandelmogelijkheden: Herkomstprovincie Noord-Brabant Gelderland Overijssel Zuid-Holland Zeeland Limburg Totaal

% 93 3 1 1 1 1 100

2.4 Wandelen tijdens vakanties Wandelen is niet alleen belangrijk tijdens dagjes uit, maar ook tijdens vakanties. Er is hierbij onderscheid te maken in: ► Binnenlandse wandelvakanties: vakanties door Nederlanders waarbij minimaal de helft van de vakantiedagen wordt gewandeld. ► Wandelen tijdens vakanties: er wordt niet minimaal de helft van de vakantiedagen gewandeld, maar wandelen is wel een van de ondernomen activiteiten tijdens de vakantie. 18

Binnenlandse wandelvakanties: ► 67.000 in Brabant in 2012. ► Het aantal wandelvakanties in Brabant fluctueert door de jaren heen. ► 8% van de wandelvakanties in Nederland is in Brabant. e ► Gelderland is de populairste provincie voor wandelvakanties. Brabant staat op de 6 plaats. e Ook in 2010 stond Brabant op de 6 plaats. De verdeling van binnenlandse wandelvakanties in 2012 ziet er als volgt uit:

Provincie

Aantal wandelvakanties

% van totaal binnenlandse toeristische vakanties

Gelderland

166.000

7%

Limburg

165.000

8%

18

ContinuVakantieOnderzoek (CVO) 2012.

6

Noord-Holland

96.000

6%

Zeeland

89.000

8%

Drenthe

85.000

6%

Noord-Brabant

67.000

4%

Overijssel

55.000

4%

Friesland

53.000

6%

Zuid-Holland

32.000

3%

Utrecht

16.000

5%

Groningen

13.000

4%

Flevoland

5.000

1%

841.000

6%

Totaal

Gemiddeld is 6% van de binnenlandse toeristische vakanties een wandelvakantie. Brabant scoort beneden gemiddeld: 67.000 van de 1,56 miljoen toeristische binnenlandse vakanties is een wandelvakantie (4%). Binnenlandse toeristen brengen relatief veel wandelvakanties door in Zeeland, Limburg en Gelderland. Het absolute aantal wandelvakanties is voor de laatste twee provincies ook groot. Wandelen tijdens binnenlandse vakanties: Door de jaren heen wordt tijdens steeds meer binnenlandse vakanties in Brabant ten minste 1x 19 gewandeld.

Zoals uit bovenstaande figuur blijkt wordt tijdens ongeveer de helft van de binnenlandse vakanties in Brabant ten minste 1x gewandeld (52%). In de regio Noordoost-Brabant is dit percentage het hoogst. In 2010 was dit percentage voor Brabant 46%, in 2011 49% en in 2012 52%. Wandelen tijdens shortbreaks (1-3 dagen) door buitenlandse gasten: ► Bij 66% wordt gewandeld ► Bij 16% is wandelen de belangrijkste activiteit 19

CVO 2012.

20

SIT 2009, aanvullende analyse Vrijetijdshuis Brabant (2013)

20

7

Het Brabantse vrijetijdseconomisch beleid focust zich op de shortbreakmarkt, waarbij de internationale gast specifieke aandacht krijgt. Wandelen is voor deze doelgroep een belangrijke activiteit. Wandelen staat bovenaan de lijst van meest ondernomen activiteiten tijdens een shortbreakvakantie in Nederland (zie onderstaande tabel).

Activiteit

% gasten dat activiteit onderneemt tijdens shortbreak

Wandelen

62

Bar/café bezoek

62

Bezoek bezienswaardige/historische plaatsen/locaties

60

Funshoppen/winkelen

51

Restaurant bezoek

49

Museumbezoek

49

2.5 Profiel van een wandelaar21 ► ► ► ► ► ► ►

Relatief veel recreatieve wandelaars zijn alleenstaand (30% in Brabant). Recreatieve wandelingen in Brabant zijn vaak in de eigen gemeente: 54%. Gemiddelde duur van een wandeling is 2 uur en 46 minuten. 39% met partner, 29% alleen 30% wandelt minimaal 1x per week recreatief. Gemiddelde groepsgrootte is 2,7 personen. Wandelaars zijn vaker dan gemiddeld Ingetogen Aqua volgens de RIC-leefstijlen. Deze recreant is ruimdenkend, rustig, geïnteresseerd in anderen en serieus. Inspirerende maar ook 22 vaak rustige activiteiten horen daarbij.

Verder blijkt dat recreatieve wandelaars relatief vaak tot de hogere leeftijdscategorieën behoren.

Leeftijdscategorie

% wandelaars in Brabant

% in bevolking Nederland

0 t/m 17 jaar

16

21

18 t/m 24 jaar

4

9

25 t/m 54 jaar

37

41

55 jaar en ouder

42

29

Totaal

100

100

21

CVTO 2012-2013

22

CVTO & RECRON InnovatieCampagne: leefstijlprofiel activiteiten 2012.

23

CVTO 2012-2013

23

8

2.6 Bestedingen 24

► Gemiddelde besteding door recreatieven wandelaars per wandeling per persoon: In Brabant: 25 € 2,02; In Nederland: € 3,44 ► Tijdens 81% van de wandelingen wordt niets besteed. 26 ► Totale bestedingen aan recreatieve wandelingen: In Brabant: € 52 miljoen (8%); In Nederland: € 634 miljoen. 27 ► Totale bestedingen aan binnenlandse wandelvakanties: In Brabant: € 11 miljoen (6%); In Nederland: € 634 miljoen. Het merendeel van de bestedingen wordt gedaan aan consumpties en vervoerskosten naar het startpunt van de wandeling toe. De gemiddelde besteding tijdens recreatieve wandelingen in Brabant blijft achter bij het landelijke gemiddelde. Opvallend is dat slechts tijdens 2% van de wandelingen meer dan € 10,- wordt besteed.

Verdeling bestedingen aan recreatieve wandelingen in Brabant 1% Toegangsprijzen, deelnamekosten, huurprijzen Consumpties 46%

46%

Winkels Overig

5%

Vervoerskosten (naar activiteit toe)

2%

Slechts 6% van de landelijke bestedingen aan binnenlandse wandelvakanties komt in Brabant terecht. Dit komt door de combinatie van een relatief klein aandeel wandelvakanties in de provincie (8%) en een lage gemiddelde besteding per wandelvakantie (€ 164,20 t.o.v. € 224,30). De bestedingen tijdens een wandelvakantie zijn als volgt verdeeld.

24

Ibid.

25

Ibid.

26

Ibid.

27

CVO 2012

9

Verdeling besteding aan wandelvakantie in Brabant 1%

15%

2% 9%

Excusrsies, toegangskaartjes, etc. Vervoer van en naar bestemming Verblijf

11% Vervoer op bestemming 2%

Horeca 60%

Winkels Overig

Behalve bij de gemiddelde besteding tijdens wandelvakanties in winkels, blijven de bestedingen in Brabant op alle categorieën achter bij het landelijke gemiddelde. Vooral bij excursies, toegangskaartjes, etc. is dit het geval.

2.7 Waardering wandelen en wensen van de wandelaar 95% van de Brabanders en 93% van de overige Nederlanders vindt dat Brabant goede 28 wandelmogelijkheden heeft. Uit imago-onderzoek blijkt dat zowel Brabanders als niet-Brabanders hier in de periode 2010-2012 positiever over geworden zijn. 89% van de inwoners uit Zuidoost29 Brabant is tevreden over het wandelknooppuntennetwerk in hun regio. Wandel- en fietsmogelijkheden behoren tot de vrijetijdsmogelijkheden waar de inwoners het meest tevreden over zijn. Jongere inwoners zijn hierover gemiddeld iets minder tevreden en inwoners van de Kempen juist tevredener. Uit onderzoek in West-Brabant blijkt dat routes gewaardeerd worden vanwege: overzichtsborden van het knooppuntennetwerk, informatieborden over cultuur en natuur langs de route, picknickbankjes op 30 mooie uitzichtpunten. Informatiepanelen worden op sommige plekken erg gemist. Ook voor de horeca worden verbetersuggesties gegeven: horeca is soms wel aanwezig, maar nogal eens gesloten, of ligt niet direct aan de route en is niet bewegwijzerd en daardoor onvindbaar. Wensen van de wandelaar in West-Brabant: ruime parkeergelegenheid op start- en eindpunt, voldoende en geopende horeca en verwijzing er naartoe, wandelpaden gescheiden van overig verkeer, goed onderhoud van de bewegwijzering. 28

Quint Result (2012). Het imago van de provincie Brabant. Naast high-touch ook high-tech, 2e effectmeting.

29

Bureau Buiten i.o.v. SRE (2013). Vrijetijdsonderzoek Zuidoost-Brabant.

30

ANWB (2012). ANWB onderzoek kwaliteit fietsen wandelroutes. Het verlanglijstje van de fietser en wandelaar.

http://www.anwb.nl/wandelen/nieuws/2012/juni/anwb-onderzoekt-kwaliteit-routes

10

2.8 Conclusies en aanbevelingen ► Wandelen is voor 16% van de buitenlandse shortbreakers de belangrijkste activiteit tijdens de vakantie. Ten opzichte van de totale wandelmarkt is deze doelgroep relatief klein, maar het is bekend dat buitenlandse gasten gemiddeld meer besteden tijdens hun vakantie dan binnenlandse gasten. Het kan daarom lonen om de internationale markt nog beter te bedienen. ► Voor wandelaars kan de beleving tijdens wandelingen worden versterkt door inspirerende activiteiten aan de wandeling te koppelen. Hiermee kan ook de gemiddelde besteding per wandeling worden verhoogd. Deze blijft in Brabant achter ten opzichte van het Nederlands gemiddelde, met name in de categorie excursies en toegangskaartjes. Denk aan culturele streekverhalen en –musea. ► Wandelaars in Brabant zijn tevreden over de wandelmogelijkheden. Behoud deze kracht door de investering in kwaliteit op peil te houden. De wensen van de wandelaar moet hierin centraal staan. Er is behoefte aan overzichtsborden, informatieborden over cultuur en natuur, voldoende geopende horeca en verwijzing ernaar toe. ► Wandelaars zijn relatief vaak alleenstaand maar vinden het leuk om in gezelschap te wandelen. Bied met rooutesinbrabant.nl de mogelijkheid om wandelmaatjes te zoeken. ► Voor Brabant valt vooral terrein te winnen op het gebied van wandelvakanties. De bestedingen blijven achter en Brabant heeft nog een relatief klein aandeel binnen de Nederlandse markt.

11

Factsheet recreatief fietsen in Brabant Aanbod

Trends & ontwikkelingen

• In Brabant is 4.645 km aan bewegwijzerd fietsroutenetwerk met 23.000 routeborden. • De Van Gogh fietsroute is de eerste gethematiseerde route die volgens het knooppuntennetwerk loopt. Routebureau Brabant bepaalde hiermee de landelijke standaard voor provinciale thematische routes. • Eindhoven krijgt het eerste innovatieve fietspad van Nederland met een speciaal interactief design ontworpen door Studio Roosegaarde.

In 2014 staat de promotie van Nederland in binnen-en buitenland in het teken van fietsen. Nederland is een fietsland bij uitstek. 41% van de buitenlandse toeristen associeert Nederland met ‘fietsland’ als positief kenmerk. Tv-programma Ga toch fietsen in 2013 gemiddeld 200.000 kijkers. Vrijetijdshuis Brabant en Routebureau Brabant leverden input over recreatieve routes. Brabantse Natuurpoorten zijn hét startpunt om de natuur te ontdekken. Het netwerk van Brabantse Natuurpoorten groeit van 10 locaties in 2013 naar 30 locaties in 2015.

Kenmerken van recreatieve ritten Aantal tochten door Nederlanders in Brabant: 20,6 miljoen (16% van NL).

50% van de Brabantse bevolking fietst in de vrije tijd.

96% van de ritten in Brabant door eigen inwoners.

Binnenlandse fietsvakanties Tijdens hoeveel % van de binnenlandse vakanties wordt gefietst?

23%

26% 22% 23%

Fietsen tijdens shortbreaks (1-3 dagen) door buitenlandse gasten: • Bij 22% wordt gefietst. • Bij 9% is fietsen de belangrijkste activiteit. • Hiermee staat fietsen in de top 5 van belangrijkste activiteiten die buitenlandse shortbreakers ondernemen. • • • • •

8% van alle binnenlandse fietsvakanties (ten minste helft van de dagen gefietst) in Nederland is in Brabant (=89.000). Gelderland is de populairste provincie voor fietsvakanties. Het aantal fietsvakanties in Brabant is in de afgelopen vijf jaar toegenomen. Brabant staat op de 6e plaats (1 plaats gestegen t.o.v. 2010). Bijna alle fietsvakanties zijn vakanties waarbij fietstochten vanaf het vakantieadres gemaakt worden.


Gebruik van het routenetwerk: Bij 13% van alle fietstochten door Nederlanders worden fietsknooppuntnetwerken gebruikt.

Leuk weetje: Zweden werkt aan vergevingsgezind asfalt, dat de klap bij een val enigszins opvangt.

Utilitair en recreatief fietsen

Recreatief fietsen heeft een positief effect op utilitair fietsen. Personen die recreatief fietsen, gaan ook vaker utilitair fietsen. Utilitair fietsen

Recreatief fietsen Motivaties

1.gezondheid/conditie

1.genieten van omgeving

2.geld besparen

2.gezondheid/conditie

3.gemak

3.plezier/vermaak Drempels

1.het weer

1.tijdgebrek

2.afstanden

2.het weer

3.beperkte bagagecapaciteit

3.andere hobby’s

profiel van een fietser

Relatief vaak 55+: • 54% van de recreatieve fietstochten • 70% van de gebruikers van het fietsknooppuntennetwerk • 72% van de fietsvakanties

Gemiddelde duur van een fietstocht is ruim 3 uur.

Van de recreatieve fietstochten is 34% in de eigen gemeente.

50% fietst minimaal 1x per maand recreatief.

Gemiddelde groepsgrootte is 2,5 personen.

*Fietsers zijn vooral Gezellig Lime en Uitbundig Geel volgens de RIC-leefstijlen. Dit betekent o.a. dat zij erg gericht zijn op het gezelschap waarmee zij fietsen, minder op de activiteit zelf.

Waardering fietsers 94% van de Brabanders en 90% van de overige Nederlanders vindt dat Brabant beschikt over een goed uitgerust fietsroutenetwerk. Brabant scoort als enige provincie de maximale score op het beheer van het fietsroutenetwerk. Goed onderhoud heeft vanuit Routebureau Brabant prioriteit. Ten opzichte van de vorige Kwaliteitsmonitor Fietsregio’s 2012 is de beoordeling van Brabant verbetert op voorzieningen langs de route, beheer routenetwerk en de totaalwaardering. Onderhoud bewegwijzering scoort lager volgens de vakjury, maar niet volgens de publieksjury.


bestedingen

5% besteedt n meer da € 10,-

Totale bestedingen aan fietsvakanties: € 14,5 mln. (in NL € 214 mln.)

Besteding door recreatieve fietsers per fietstocht per persoon:

Totale bestedingen aan recreatieve fietstochten

€ 2,71 € 2,50

€ 313 miljoen

Besteding per fietsvakantie

bant per persoon: Voor Bra te l ra o o v lt a v p het winnen o tsvan a fie € 214 gebied v vanwege s, e ti kan e jvend achterbli en. € 162 g bestedin in Brabant

in Brabant

€ 56 miljoen

in Nederland

*Wensen van de fietser Sterke punten

Verbeterpunten

Omgeving/landschap: • Variatie/diversiteit • Snel in rustige natuurlijke omgeving

Onderhoud van fietspaden: • Veilige oversteekpunten • Let op losse tegels, scheuren • Bredere en verharde fietspaden

Fietsroutes: • Ruime keuze/variatie • Goed zelf op te zoeken en samen te stellen • Kloppen/sluiten goed aan

Bewegwijzering: • Meer/beter aangeven • Duidelijker, beter uitgelegd • Vervangen beschadigde borden

Goede paden en bewegwijzering: • Nette en veilige fietspaden • Voldoende, duidelijke bewegwijzering

Service: • Meer bankjes/rustpunten • (Schone) toiletten langs de route • Bezienswaardigheden aangeven op plattegronden

* Dit is een verdieping op onderzoek van het Landelijk Fietsplatform en het onderzoek is i.s.m. hen tot stand gekomen.

in Nederland


3 Fietsen 3.1 Trends & ontwikkelingen 31

In 2014 staat de promotie van Nederland in binnen-en buitenland in het teken van fietsen. Nederland is een fietsland bij uitstek. 41% van de buitenlandse toeristen associeert Nederland met ‘fietsland’ als positief kenmerk. NBTC Holland Marketing en het Landelijk Fietsplatform - beheerder van nederlandfietsland.nl trekken gezamenlijk op om Nederland als fietsland (inter)nationaal nog beter op de kaart te zetten. ”Eric Nijland, directeur Landelijk Fietsplatform: “De fietsmogelijkheden in Nederland zijn internationaal gezien van het allerhoogste niveau. Alleen al in het landelijk gebied beschikken we over ruim 100.000 km aan paden en wegen waar kan worden gefietst, inclusief veel vrij liggende fietspaden. Uniek daarbij is ons landsdekkende netwerk van LF-routes en knooppuntroutes, bij elkaar ruim 30.000 km. Dit bewegwijzerde netwerk is speciaal ontworpen om Nederland met de fiets te ontdekken – van langeafstand fietstocht tot kortere tocht in de regio.” 32

Tv-programma Ga toch fietsen in 2013 gemiddeld 200.000 kijkers. Vrijetijdshuis Brabant en Routebureau Brabant leverden input over recreatieve routes. De uitzendingen zijn terug te kijken via het Youtube kanaal van Vrijetijdshuis Brabant - Tv-programma Ga toch fietsen. Brabantse Natuurpoorten zijn hét startpunt om de natuur te ontdekken. Het netwerk van Brabantse 33 Natuurpoorten groeit naar 30 locaties in 2015. Een Brabantse Natuurpoort: ► Ligt in een prachtige, groene omgeving; ► Heeft een horecagelegenheid; ► Ligt aan het fietsen wandelroutenetwerk; ► Biedt informatie over het natuurgebied; ► Is startpunt voor verschillende (thema)routes; ► Heeft een goede parkeervoorziening.

3.2 Aanbod 34

In Brabant is 4.645 km aan bewegwijzerd fietsroutenetwerk met 23.000 routeborden. De Van Gogh fietsroute is de eerste provinciale gethematiseerde route die volgens het knooppuntennetwerk loopt. Routebureau Brabant bepaalde hiermee de landelijke standaard voor provinciale thematische 35 routes. Voor het eerst wordt er aan het knooppuntensysteem met bebording een themaroute aangeduid, in lijn met de bestaande systematiek en bebording. Dat sluit aan bij de ambities van Routebureau Brabant, dat uniformiteit in bebording van routes in Brabant nastreeft en daarmee zoveel mogelijk wil aansluiten op de Nationale richtlijnen. Voor toekomstige themaroutes wordt dezelfde werkwijze gehanteerd.

31

Nederland Fietsland (2013). Promotie Nederland in 2014 in teken van fietsen. http://www.nederlandfietsland.nl/fiets-

nieuws/promotie-nederland-in-2014-in-teken-van-fietsen 32

Omroep Brabant (2013). Resultaten alternatief kijkcijferonderzoek.

33

Vrijetijdshuis Brabant (2013). Over Brabantse Natuurpoorten. http://www.natuurpoorten.nl/go/home

34

Routebureau Brabant (2013).

35

Ibid.

12

Eindhoven krijgt het eerste innovatieve fietspad van Nederland met een speciaal interactief design 36 ontworpen door Studio Roosegaarde. Het 600 meter lange fietspad loopt waar Vincent van Gogh van 1883 tot 1885 heeft geleefd, en krijgt een uniek design bestaand uit duizenden glinsterende steentjes, ontworpen door kunstenaar Daan Roosegaarde. Het fietspad wordt door Studio Roosegaarde en Heijmans ontwikkeld en maakt onderdeel uit van een samenwerking tussen de gemeente Eindhoven, van Gogh Brabant, Vrijetijdshuis Brabant, Eindhoven 365 en Routebureau Brabant. De voorbereidingen voor de eerste pilot van het innovatieve fietspad zijn inmiddels gestart. Naar verwachting is het definitieve ontwerp in 2014 te ervaren, wat het fietspad het eerste ter wereld in zijn soort maakt. Leuk weetje: Zweden werkt aan vergevingsgezind asfalt, dat de klap bij een val enigszins opvangt. Het Zweedse Royal Institute of Technology werkt aan asfalt dat de klap enigszins opvangt als een fietser tegen de grond gaat. In plaats van stenen en bitumen, vormt rubber een belangrijk bestanddeel. De onderzoekers van het Royal Institute of Technology testen op dit ogenblik wat de juiste hoeveel gerecyclede autobanden is om het asfaltmengsel fietsvriendelijk te maken.

37

3.3 Kenmerken van recreatieve ritten 38

Aantal tochten door Nederlanders in Brabant: 20,6 miljoen (16% van NL). In 2012 werden in totaal 125 miljoen recreatieve fietsritten door Nederlanders in eigen land gemaakt. Brabant is na ZuidHolland de provincie waar de meeste ritten gemaakt worden. Provincie Zuid-Holland Noord-Brabant Noord-Holland Gelderland Overijssel Utrecht Limburg Friesland Drenthe Zeeland Groningen Flevoland

% fietstochten 18 17 15 11 8 7 6 5 5 4 3 2

% inwoners van NL 21 15 16 12 7 7 7 4 3 2 3 2

Provincies waar ten opzichte van het inwonersaantal relatief veel recreatief gefietst wordt, zijn Brabant, Drenthe en zeeland. 96% van de ritten in Brabant door eigen inwoners.

36

Ibid.

37

Fietsberaad (2013). Vergevingsgezind asfalt.

39

http://www.fietsberaad.nl/index.cfm?lang=nl§ion=nieuws&mode=newsArticle&repository=Vergevingsgezind+asfalt 38

CVTO 2012-2013.

39

CVTO 2012-2013

13

% 96 2 1 1 100

Herkomstprovincie Noord-Brabant Zuid-Holland Gelderland Limburg Totaal

40

41

50% van de Brabantse bevolking fietst in de vrije tijd. Uit het CVTO 2012-2013 blijkt dat fietsen het op vijf (wandelen, recreatief winkelen, bezoek tuincentrum, op terras zitten en uit eten gaan) na populairste uitstapje van Nederlanders is: 50% van de Nederlanders heeft in 2012 ten minste één keer recreatief gefietst. De participatie onder de Brabantse bevolking is gelijk aan het landelijke gemiddelde.

3.4 Fietsen tijdens vakanties Er is fietsen tijdens vakanties onderscheid te maken in: ► Binnenlandse fietsvakanties: vakanties door Nederlanders waarbij minimaal de helft van de vakantiedagen wordt gefietst. ► Fietsen tijdens vakanties: er wordt niet minimaal de helft van de vakantiedagen gefietst, maar fietsen is wel een van de ondernomen activiteiten tijdens de vakantie. 42

Binnenlandse fietsvakanties: ► 8% van de fietsvakanties in Nederland is in Brabant (=89.000). ► Gelderland is de populairste provincie voor fietsvakanties. ► Het aantal fietsvakanties in Brabant is de afgelopen vijf jaar toegenomen. e ► Brabant staat op de 6 plaats (1 gestegen t.o.v. 2010). De verdeling van binnenlandse fietsvakanties in 2012 ziet er als volgt uit:

Provincie

Aantal fietsvakanties

% fietsvakanties op totaal binnenlands toeristisch

Gelderland

272.000

12

Friesland

132.000

14

Overijssel

115.000

9

Drenthe

114.000

7

Limburg

96.000

4

Noord-Brabant

89.000

6

Zeeland

81.000

8

Noord-Holland

70.000

5

40

CVTO 2012-2013

41

Zie voor een toelichting op het CVTO bijlage 1.

42

ContinuVakantieOnderzoek (CVO) 2012.

14

Zuid-Holland

50.000

5

Utrecht

41.000

12

Groningen

22.000

7

Flevoland

6.000

2

Totaal

1.089.000

8

Gemiddeld is 8% van de vakanties in Nederland een fietsvakantie. Brabant is ondanks groei in de afgelopen vijf jaar met 6% en een absoluut aantal van 89.000 fietsvakanties nog relatief weinig populair voor dit type vakantie. Provincies waar relatief en absoluut veel fietsvakanties worden doorgebracht zijn Friesland en Gelderland. Ook relatief veel van de vakanties in Utrecht zijn fietsvakanties. 43

Bijna alle fietsvakanties zijn vakanties waarbij fietstochten vanaf het vakantieadres gemaakt worden. Het merendeel (94%) van de fietsvakanties bestaat uit vakanties waarbij fietstochten vanaf het vakantieadres gemaakt worden, 5% is een fietstrekvakantie (van het ene adres naar het andere). De vakantieganger die een fietstrekvakantie onderneemt is gemiddeld jonger dan de vakantieganger die fietstochten vanaf het vakantieadres maakt. Fietsen tijdens binnenlandse vakanties

44

Tijdens 23% van de binnenlandse vakanties in Brabant in 2012 werd ten minste eenmaal gefietst. Dit percentage neemt zowel landelijk als in Brabant door de jaren heen af. Brabant blijft Brabant hier door de jaren heen achter bij het landelijke gemiddelde, al is de laatste twee jaar in Brabant sprake van een toenemend percentage.

43

Fietsplatform (2013). Verdieping profiel fietser. http://www.fietsplatform.nl/uploads/Verdieping-2013-Fietsfeiten-Profiel-

fietser.pdf 44

CVO 2012.

15

Tijdens ...% van de binnenlandse vakanties in Brabant werd min. 1x gefietst 40 35 30 25 Brabant

20

Nederland

15 10 5 0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012 45

Fietsen tijdens shortbreaks (1-3 dagen) door buitenlandse gasten: Bij 22% wordt gefietst. Bij 9% is fietsen de belangrijkste activiteit. Hiermee staat fietsen in de top 5 van belangrijkste activiteiten die buitenlandse shortbreakers ondernemen. Het Brabantse vrijetijdseconomisch beleid focust zich op de shortbreakmarkt, waarbij de internationale gast specifieke aandacht krijgt. In de volgende tabel wordt weergegeven welke activiteiten internationale shortbreakers het belangrijkste vinden tijdens hun verblijf in Nederland Activiteit Bezoek bezienswaardige/historische plaats/locatie Wandelen Strand voor wandelen/uitwaarien Museumbezoek Fietsen

% van de gasten dat activiteit belangrijkst vindt 17% 16% 10% 10% 9%

3.5 Utilitair en recreatief fietsen Recreatief fietsen heeft een positief effect op utilitair fietsen. Personen die recreatief fietsen, gaan ook 46 vaker utilitair fietsen. Bijna 1 op de 5 recreatieve fietsers geeft aan dat zij meer utilitair zijn gaan fietsen sinds zij het recreatieve fietsen hebben ontdekt. Twee derde van de recreatieve fietsers zou vaker recreatief willen fietsen, een kwart zou vaker utilitair willen fietsen. Utilitaire fietstochtjes worden namelijk veelal ondernomen voor korte afstanden voor dagelijkse zaken: boodschappen, bezoek vrienden, familie of kennissen.

45

SIT 2009, aanvullende analyse Vrijetijdshuis Brabant (2013)

46

NBTC-NIPO Research i.o.v. Vrijetijdshuis Brabant (2013). Spring maar op die fiets. Onderzoek naar het stimuleren van

utilitair fietsen onder recreatieve fietsers.

16

Utilitair fietsen 1. gezondheid/conditie 2. geld besparen 3. gemak 1. het weer 2. afstanden 3. beperkte bagagecapacitieit

Recreatief fietsen Motivaties 1. genieten van omgeving 2. gezondheid/conditie 3. plezier/vermaak Drempels 1. tijdgebrek 2. het weer 3. andere hobby’s

Brabanders wijken weinig af in hun houding en fietsgedrag van de rest van Nederland. Enkele verschillen: ► Brabanders worden bij recreatief fietsen iets vaker geremd omdat vrienden niet (vaker) mee kunnen. ► Minder Brabanders doen boodschappen op de fiets en minder gebruiken de fiets voor woonwerkverkeer. Ze fietsen ook minder vaak lange afstanden. ► Conditie is voor Brabanders nog een belangrijkere reden om utilitair de fiets te pakken dan voor de rest van Nederland, de flexibiliteit die het biedt vinden zij relatief een minder groot voordeel.

3.6 Profiel van een fietser47 ► Gemiddelde duur van een fietstocht is ruim 3 uur. ► Van de recreatieve fietstochten is 34% in de eigen gemeente. ► Relatief vaak 55+: 54% van de recreatieve fietstochten, 70% van de gebruikers van het fietsknooppuntennetwerk, 72% van de fietsvakanties. ► 50% fietst minimaal 1x per maand recreatief. ► Gemiddelde groepsgrootte is 2,5 personen. ► Fietsers zijn vooral Gezellig Lime en Uitbundig Geel volgens de RIC-leefstijlen. Dit betekent 48 o.a. dat zij erg gericht zijn op het gezelschap waarmee zij fietsen, minder op de activiteit zelf. Verder blijkt dat recreatieve fietstochten in meer dan de helft van de gevallen met 2 personen ondernomen. Gekeken naar de gezinsfase zijn oudere huishoudens oververtegenwoordigd en gezinnen met jonge kinderen ondervertegenwoordigd.

3.7 Bestedingen ► Gemiddelde besteding door recreatieve fietsers per fietstocht per persoon: In Brabant: € 2,71; 49 In Nederland: € 2,50. ► 5% van de recreatieve fietsers besteedt meer dan € 10,- per fietstocht per persoon. ► Totale bestedingen aan recreatieve fietstochten: In Brabant: € 56 miljoen (18%); In Nederland: € 313 miljoen. ► Totale bestedingen aan binnenlandse fietsvakanties: In Brabant: € 14,5 miljoen (in NL € 214 50 miljoen. 47

CVTO 2012-2013

48


49

Ibid.

50

CVO 2012.

17

► Besteding per fietsvakantie per persoon: In Brabant € 162,-. In Nederland € 214,-. ► Voor Brabant valt vooral te winnen op het gebied van fietsvakanties, vanwege achterblijvende bestedingen. Het merendeel van de bestedingen wordt gedaan aan consumpties. De gemiddelde besteding tijdens recreatieve fietstochten in Brabant is wat hoger het landelijke gemiddelde. Redenen zijn een hogere gemiddelde besteding per fietstocht aan consumpties en in winkels.

Verdeling bestedingen aan recreatieve fietstochten in Brabant 2% Toegangsprijzen, deelnamekosten, huurprijzen

14%

Consumpties

8%

Winkels

18%

58% Overig

Opvallend is dat 18% van de totale bestedingen aan recreatieve fietstochten in Nederland in Brabant terechtkomt, terwijl dit aandeel bij fietsvakanties slechts 7% is. Dit komt enerzijds door het relatief lage aantal fietsvakanties in Brabant en anderzijds door de achterblijvende gemiddelde besteding per fietsvakantie per persoon. Deze is als volgt opgebouwd:

Verdeling besteding aan fietsvakantie in Brabant 1% 4%

Excursies, toegangskaartjes, etc. 10%

Vervoer van en naar bestemming

14%

Verblijf Vervoer op bestemming 21% Horeca 48% Winkels 2%

Overig

18

De gemiddelde besteding per fietsvakantie in Brabant blijft achter op de categorieën vervoer van en naar bestemming, vervoer op bestemming en winkels. Het is vooral wenselijk de bestedingen in winkels te stimuleren; bestedingen aan vervoer van en naar de vakantiebestemming komen niet per definitie in Brabant terecht.

3.8 Waardering fietsers 94% van de Brabanders en 90% van de overige Nederlanders vindt dat Brabant beschikt over een 51 goed uitgerust fietsroutenetwerk. Zowel Brabanders als niet-Brabanders zijn hier sinds 2010 positiever over geworden. Brabant scoort als enige provincie de maximale score op het beheer van het fietsroutenetwerk. Goed onderhoud heeft vanuit Routebureau Brabant prioriteit. Ten opzichte van de vorige Kwaliteitsmonitor Fietsregio’s 2012 is de beoordeling van Brabant verbetert op voorzieningen langs de route, beheer routenetwerk en de totaalwaardering. Onderhoud bewegwijzering scoort lager volgens de vakjury, 52 maar niet volgens de publieksjury.

Landschap

Toegankelijkheid

Kwaliteit routenetwerken Voorzieningen langs de routes Beheer routenetwerk Onderhoud bewegwijzering Totaalwaardering

Oordeel (0-5), gebaseerd op vak- en consumentenoordeel 1. Friesland: 4,1 2. Flevoland: 3,9 9. Brabant: 3,3 1. Zeeland en Drenthe: 4,6 3. Overijssel: 4,2 4. Brabant: 3,7 1. Overijssel: 4,5 2. Zeeland: 4,4 7. Brabant: 3,6 1. Limburg: 4,2 2. Overijssel en Noord-Holland: 3,8 10. Brabant: 3,0 1. Brabant: 5,0 2. Overijssel en Groningen: 4,6 1. Groningen: 4,7 2. Drenthe: 4,4 11. Brabant: 2,1 1. Overijssel 4,04 2. Drenthe: 3,8 7. Brabant: 3,49

3.9 Wensen van de fietser53

51

Quint Result (2012). Het imago van de provincie Brabant. Naast high-touch ook high-tech. 2e effectmetnig.

52

Landelijk Fietsplatfrom (2013). Kwaliteitsmonitor Fietsregio’s 2013.

53

NBTC-NIPO Research i.o.v. Vrijetijdshuis Brabant (2013). Het is goed fietsen in Noord-Brabant. Dit is een verdieping op

onderzoek van het Landelijk Fietsplatform en het onderzoek is i.s.m. hen tot stand gekomen.

19

Het consumentenoordeel is onderdeel van de score van de regio’s in de Kwaliteitsmonitor Fietsregio’s. Echter een onderbouwing op deze waardering, het ‘waarom’ achter een bepaalde score ontbreekt. Daarom wilde Routebureau Brabant middels aanvullend onderzoek meer krijgen in wat de achterliggende motivaties/redenen zijn met betrekking tot het gegeven oordeel over fietsroutes/tochten in Noord-Brabant. De twee belangrijkste vragen hierbij zijn: ► Wat zijn redenen waarom men tevreden of ontevreden is over bepaalde aspecten met betrekking tot de fietsroutes/-tochten in Noord-Brabant? ► Wat zijn in het algemeen de sterke punten van de fietsroutes/-tochten in Noord-Brabant? Wat kan worden verbeterd? De doelgroep van het onderzoek zijn mensen die hebben aangeven dat zij in Noord-Brabant hebben gefietst en een belang en waarderingscijfer hebben gegeven over verschillende aspecten van een fietstocht in het ContinuVakantieOnderzoek of het ContinuVrijeTijdsOnderzoek. In het onderzoek is men herinnerd aan het cijfer dat men heeft gegeven voor een bepaald aspect en vervolgens gevraagd hierop een toelichting te geven. In totaal hebben 61 personen deelgenomen aan het onderzoek. In de volgende tabel worden de belangrijkste inzichten gerapporteerd. Aantrekkelijkheid van de omgeving

Variatie en diversiteit in het landschap worden erg gewaardeerd. Het is een voordeel als het niet te lang duurt voordat men in een rustige en natuurrijke omgeving belandt tijdens de tocht. Kwaliteit van de fietspaden en Als het gaat om de kwaliteit van de fietspaden valt of staat dit met het wegen onderhoud. Omhoogkomende wortels van bomen, scheuren en losliggende stoeptegels geven een gevoel van onveiligheid. Verharde en voldoende brede fietspaden gaan vaak samen met een hoge beoordeling. Kwaliteit van de Voor de bewegwijzering is het essentieel dat er voldoende onbeschadigde bewegwijzering borden zijn en dat deze makkelijk te vinden en te begrijpen zijn. De knooppuntroutes en borden worden vaak goed gewaardeerd. Kwaliteit van het routeverloop Voor het routeverloop is het vooral van belang dat de route moeiteloos te volgen is en dat er mogelijkheden zijn om af te wijken/op andere route over te gaan. De omgeving heeft een link met het routeverloop (mooie route/omgeving). Drukte op de fietspaden Rust en kunnen genieten van de omgeving is een belangrijke reden om recreatief te fietsen in Brabant. Teveel drukte (in de weekenden) doet hier soms afbreuk aan. Echter men heeft er ook wel weer begrip voor dat ze niet de enige fietsers zijn. Brede fietspaden met twee rijrichtingen en weinig last van andere weggebruikers (auto’s, scooters, wielrenners) worden gewaardeerd. Scooters en groepen wielrenners zorgen bij sommige respondenten voor teveel drukte en een onveilig gevoel. Aanwezigheid van horeca

Aanwezigheid van bezienswaardigheden

De meningen zijn verdeeld over de aanwezigheid van horeca. Sommige mensen vinden het aanbod ruim voldoende, anderen veel te weinig. De sluitingstijden (maandag gesloten) zijn een belangrijke reden voor ontevredenheid. Net als de bezienswaardigheden is de aanwezigheid van horeca geen essentieel punt voor het malen van een fietstocht. Er zijn weinig bezienswaardigheden die bezichtigd kunnen worden zoals, kastelen, op de fietsroutes. De tevreden mensen missen dit niet omdat er al zoveel te zien is in de natuur. Wat hier nog aan verbeterd kan worden is het beter aangeven van en uitleg geven over de bezienswaardigheden die er zijn.

20

Per onderdeel zijn redenen gegeven voor tevredenheid en ontevredenheid. Deze zijn in bijlage 2 opgenomen. Een groot deel van de respondenten heeft geen verbeterpunten voor fietsen in Brabant, maar in onderstaande tabel worden de belangrijkste genoemde sterke en verbeterpunten weergegeven. Sterke punten Omgeving / landschap: - Variatie/ diversiteit - Snel in rustige natuurlijke omgeving Fietsroutes: - Ruime keuze/ variatie - Goed zelf op te zoeken en samen te stellen - Kloppen/sluiten goed aan Goede paden en bewegwijzering: - Nette en veilige fietspaden - Voldoende, duidelijke bewegwijzering

3.10

Verbeterpunten Onderhoud van fietspaden: - Veilige oversteekpunten - Geen losse tegels, scheuren etc. - Bredere en verharde fietspaden Bewegwijzering: - Meer/beter aangeven - Duidelijker, beter uitgelegd - Geen beschadigde borden Service: - Meer bankjes/rustpunten - (Schone) toiletten langs de route - Bezienswaardigheden aangeven op plattegronden

Conclusies en aanbevelingen

► Fietsen in Nederland heeft een positieve associatie bij buitenlandse gasten. Ook tijdens shortbreaks door buitenlanders is fietsen een belangrijke activiteit. Haak in 2014 aan op het themajaar Nederland Fietsland waarmee de promotie in het buitenland vorm gegeven wordt. e ► Gekeken naar het aantal recreatieve fietstochten is Brabant de 2 provincie van Nederland. Voor Brabant valt vooral terrein te winnen op het gebied van fietsvakanties, vanwege lage bestedingen en een relatief klein aandeel binnen dit marktsegment. ► Recreatief fietsen heeft een positief effect op utilitair fietsen. Probeer ook beleidsmatig de terreinen gezondheid & welzijn en vrijetijdseconomie op elkaar aan te laten sluiten. ► Het fietsroutenetwerk wordt zowel door Brabanders als niet Brabanders goed gewaardeerd. Met name op beheer scoort Brabant goed. Op onderhoud is ruimte voor verbetering. ► Slechts 5% van de recreatieve fietsers in Brabant besteedt meer dan € 10,- per tocht. Ga na welke voorzieningen langs de route bestedingen kunnen stimuleren. ► Op het vlak van gastvrijheid zijn verbeterpunten in service: meer bankjes/rustpunten en (schone) toiletten langs de route en bezienswaardigheden aangeven op plattegronden.

21

Factsheet recreatief Mountainbiken in Brabant Aanbod

Trends & ontwikkelingen

• Er zijn 135 MBT-routes in Nederland en dit aantal groeit gestaag. Brabant heeft 15 losse routes en een internationaal netwerk in Zuidoost-Brabant. • Grensoverschrijdend MTB-netwerk in Zuidoost-Brabant: losliggende routes zijn met aantrekkelijke verbindingen gekoppeld, ook aan routes in Belgisch en Nederlands Limburg. Resultaat: één groot MTB-netwerk met bijna 1.000 km aaneengesloten routes. • Parallel aan het MTB-netwerk wordt ingezet op de realisatie van een wereldbekerwaardig parcours op landgoed Gulbergen in Nuenen.

Steeds meer private financiering van recreatieve voorzieningen en routes noodzakelijk. Verwacht wordt dat ook de eindgebruiker moet bijdragen aan voorzieningen. Routes worden steeds vaker speciaal voor MTB-ers ontworpen, i.p.v. reeds bestaande paden te gebruiken. Mountainbiken is landelijk gezien een groeisport. Ook het aantal regio’s dat zich actief inzet om MTB(toerisme) te promoten, neemt toe. De KNWU heeft zich ten doel gesteld op de Olympische Spelen van 2016 Nederlandse medaillekandidaten aan de start te hebben staan. Onderdeel van deze doelstelling is de organisatie van een EK, WK of Wereldbekerwedstrijd in Nederland.

bestedingen

De provincie Noord-Brabant heeft haar nieuwe vrijetijdsbeleid vastgesteld. Hierin is gesteld dat Noord-Brabant de meest gastvrije en innovatieve provincie moet worden op het gebied van vrije tijd. De MTB-routes behoren tot de zogenoemde ‘basis op orde’ (de faciliteiten die gewoonweg kwalitatief op orde dienen te zijn). Ze bieden daarnaast voor Brabant bij uitstek de kans om zich te onderscheiden.

Bestedingdoor doorMTB-er paardensporter Besteding per tocht perper rit per persoon: persoon: in Brabant in Nederland

€ 1,59 € 1,11

LEUK WEETJE: MTB-ers zijn echte thrill seekers. De vraag naar uitdagende routes met zogenaamde technical trail features (bruggetjes, drop offs, etc.) neemt toe en MTB-en is één van de weinige activiteiten die ook ’s nachts worden ondernomen (4%). Voorbeeld: Nightride Bergen op Zoom.

Totale bestedingen recreatieve MTBtochten

€ 8,2 miljoen € 2 miljoen

Kenmerken van recreatieve tochten 5% van de Brabanders en 3% van de Nederlanders heeft in 2012 minimaal 1x gemountainbiked.

7,4 miljoen MTB-tochten ondernomen in Nederland in 2012.

Wekelijks trekken er naar schatting 60.000 tot 100.000 MTB-ers op uit voor recreatieve tochten.

Het aantal MTB-ers neemt toe: volgens Nederlandse Toerfiets Unie (NTFU) meer leden, deelnemers aan beginnerscursussen en jeugdleden.

De meeste MTB-clubs vindt men in Brabant (ca. 50).


profiel van een Mountainbiker

De meeste MTBers biken zeer frequent: 38% drie tot vier keer per week. 95% fietst het hele jaar door.

89% is man. 60% is 25-55 jaar.

61% mountainbiket alleen, 22% met vrienden/kennissen en 5% met clubleden/ tegenstanders.

Weinig (middels een vereniging) georganiseerde mountainbikers.

Het merendeel van de MTB-ers fietst vooral in de eigen omgeving (40% in eigen gemeente). De gemiddelde afstand tot het startpunt van een MTB-tocht is 13,8 km.

*MTB-ers zijn vaker dan gemiddeld Creatief en Inspirerend Rood volgens de RICleefstijlen. Dit betekent dat zij over het algemeen erg creatief zijn, op zoek naar uitdaging en prikkelende ervaringen. Ze gaan graag buiten de gebaande paden.

Waardering MTB-ers •


Wensen van de MTB-er

•

89% van de inwoners van Zuidoost-Brabant is tevreden over de MTB-mogelijkheden in de regio. Redenen tevredenheid: Voldoende mogelijkheden/voorzieningen (67%), goede kwaliteit (47%), variatie (27%), overig (2%).

De ultieme fietsbeleving is volgens 55% van de MTB-ers met een groepje tochten fietsen met een hoge gemiddelde snelheid (prestatie) en volgens 49% het rijden van technisch uitdagende routes. MTB-er zijn zeer prestatiegericht. Ruim de helft van de MTB-ers houdt fietsprestaties bij. 31% van de MTB-ers die pauzeert tijdens het MTB-en stopt wel eens bij een restaurant of terras. MTB-ers zijn redelijk digitaal gericht: ruim de helft is actief met social media (vooral facebook en twitter), een derde van de MTB-ers deelt fietservaringen via social media en tweederde ontvangt informatie over routes, toertochten en fietsevenementen vooral via een digitale nieuwsbrief of website. 11% van de MTB-ers doet niet mee aan toertochten. De helft neemt vooral deel aan kleinere toertochten met minder deelnemers, in de buurt. De belangrijkste selectiecriteria voor een toertocht zijn: uitdagende route, mooie omgeving, meerdere afstanden mogelijk, goede organisatie, attractief parcours, duidelijke bewegwijzering. MTB-ers veroorzaken niet meer schade en overlast dan andere groepen recreanten. Wel is er sprake van conflicten tussen MTB-ers en overige recreanten en terreineigenaren. MTB-ers wijken af van routes omdat die te druk, kort of niet uitdagend zijn.


4. Mountainbiken 4.1 Trends en ontwikkelingen ► Steeds meer private financiering van recreatieve voorzieningen en routes noodzakelijk. Verwacht 54 wordt dat ook de eindgebruiker moet bijdragen aan voorzieningen. ► Routes worden steeds vaker speciaal voor MTB-ers ontworpen, i.p.v. reeds bestaande paden te gebruiken. ► Mountainbiken is landelijk gezien een groeisport. Ook het aantal regio’s dat zich actief inzet om MTB(toerisme) te promoten, neemt toe. ► De KNWU heeft zich ten doel gesteld op de Olympische Spelen van 2016 Nederlandse 55 medaillekandidaten aan de start te hebben staan. Onderdeel van deze doelstelling is de 56 organisatie van een EK, WK of Wereldbekerwedstrijd in Nederland. De KNWU publiceerde onlangs een MTB-gericht beleidsplan. Aanleiding voor het schrijven van het op mountainbike-gerichte plan is de positieve ontwikkeling van de sport aan de ene kant (goede resultaten van Nederlanders in belangrijke wedstrijden) en de negatieve tendens aan de andere kant (minder deelnemers én minder wedstrijden in Nederland). De KNWU wil, om aansluiting te vinden met de verhoogde internationale standaard, dat de nationale wedstrijdparcoursen technischer uitdagender worden. Daarnaast wil de bond graag een nationale marathonkalender, ondersteunen bij het binnenhalen en organiseren van een World Cup, EK of WK en is het zich aan het oriënteren op een standaard (tweedaagse) wedstrijdindeling. De provincie Noord-Brabant heeft haar nieuwe vrijetijdsbeleid vastgesteld. Hierin is gesteld dat Noord57 Brabant de meest gastvrije en innovatieve provincie moet worden op het gebied van vrije tijd. De MTB-routes behoren tot de zogenoemde ‘basis op orde’ (de faciliteiten die gewoonweg kwalitatief op 58 orde dienen te zijn). Ze bieden daarnaast voor Brabant bij uitstek de kans om zich te onderscheiden.

4.2 Aanbod 59

Er zijn 135 MBT-routes in Nederlanden dit aantal groeit gestaag . Brabant heeft 15 losse routes en een internationaal netwerk in Zuidoost-Brabant. Grensoverschrijdend MTB-netwerk in ZuidoostBrabant: losliggende routes zijn met aantrekkelijke verbindingen gekoppeld, ook aan routes in Belgisch en Nederlands Limburg. Resultaat: één groot MTB-netwerk met bijna 1.000 km aaneengesloten routes. Parallel aan het MTB-netwerk wordt ingezet op de realisatie van een 60 wereldbekerwaardig parcours op landgoed Gulbergen in Nuenen.

54

Expertmening Nederlandse Toer Fiets Unie (NTFU), juni 2013.

55

Toekomstvisie Mountainbike (MBT) in Nederland 2009-2016. http://www.jeugdmountainbike.nl/wp-

content/uploads/2009/10/Toekomst-beleidvisie-mtb-nederland-2009-2016.pdf 56

Bikesight.nl (2013). Het KNWU-beleidsplan in samenvatting. http://www.bikesight.nl/?p=1814

57

Provincie Noord-Brabant (2013). Beleidskader en uitvoeringsagenda Vrijetijdseconomie.

58

Expertmening Routebureau Brabant, oktober 2013.

59

Tracks & trails (2013). Stand van zaken en ontwikkeling mountainbikesport.

60

Routebureau Brabant (2013).

22

Leuk weetje: MTB-ers zijn echte thrill seekers. De vraag naar uitdagende routes met zogenaamde 61 technical trail features (bruggetjes, drop offs, etc.) neemt toe en MTB-en is één van de weinige 62 activiteiten die ook ’s nachts worden ondernomen (4%) . Voorbeeld: Nightride Bergen op Zoom.

4.3 Kenmerken van recreatieve tochten ► 5% van de Brabanders en 3% van de Nederlanders heeft in 2012 minimaal 1x 63 gemountainbiked. ► 7,4 miljoen MTB-tochten ondernomen in Nederland in 2012. Hierbij gaat het om MTB-activiteiten waarbij men ten minste één uur van huis is geweest. Vanwege de beperkte steekproefgrootte kunnen helaas geen aantallen op provinciaal niveau gerapporteerd worden. ► Wekelijks trekken er naar schatting 60.000 tot 100.000 MTB-ers op uit voor recreatieve 64 tochten. 65 ► De meeste MTB-clubs vindt men in Brabant (ca. 50). ► Het aantal MTB-ers neemt toe: volgens Nederlandse Toer Fiets Unie (NTFU) meer leden, 66 deelnemers aan beginnerscursussen en jeugdleden. Het aantal wedstrijden en deelnemers neemt af (KNWU), maar het aantal leden van NTFU neemt toe.

4.4 Profiel van een mountainbiker ► ► ► ►

67

89% is man. 60% is 25-55 jaar. 61% mountainbiket alleen, 22% met vrienden/kennissen en 5% met clubleden/tegenstanders. Het merendeel van de MTB-ers fietst vooral in de eigen omgeving (40% in eigen gemeente). De gemiddelde afstand tot het startpunt van een MTB-tocht is 13,8 km.

Daarnaast blijkt uit het CVTO dat de gemiddelde MTB- tocht 2 uur en 15 minuten duurt. De meeste 68 MTB-ers biken zeer frequent: 38% drie tot vier keer per week. 95% fiets het hele jaar door . Dit blijkt uit onderzoek dat de Nederlandse Toer Fiets Unie (NTFU) in 2012 onder 760 leden en niet-leden afnam. 69

Weinig (middels een vereniging) georganiseerde MTB-ers. Geschat wordt dat het aantal georganiseerde MTB-ers 15-25% van alle MBT-ers is. De organisatiegraad is zeer laag.

61

Expertmening NTFU, juni 2013.

62

CVTO 2012-2013.

63

Ibid.

64

Vrijetijdshuis Brabant (2013), o.b.v. Staatsbosbeheer 2004. http://www.vrijetijdshuis.nl/mountainbikenetwerk/

65

Ibid.

66

Expertmening NTFU, juni 2013.

67

CVTO 2012-2013.

68

NTFU (2012). Ledenonderzoek.

69

Tracks & trails (2013). Stand van zaken en ontwikkeling mountainbikesport.

23

MTB-ers zijn vaker dan gemiddeld Creatief en Inspirerend Rood volgens de RIC - leefstijlen. Dit betekent dat zij over het algemeen erg creatief zijn, op zoek naar uitdaging en prikkelende ervaringen. 70 Ze gaan graag buiten de gebaande paden.

4.5 Bestedingen ► Besteding door MTB-er per tocht per persoon: In Brabant € 1,59, in Nederland € 1,11. ► Totale bestedingen aan recreatieve MTB-tochten: in Brabant € 2 miljoen, in Nederland € 8,2 miljoen. Opvallend is dat de gemiddelde besteding per tocht erg laag is (zowel in Brabant als landelijk), en dat een groot deel van de bestedingen gedaan wordt aan vervoer van en naar de activiteit.

4.6 Waardering en wensen van de MTB-er 89% van de inwoners van Zuidoost-Brabant is tevreden over de MTB-mogelijkheden in de regio. Redenen tevredenheid: Voldoende mogelijkheden/voorzieningen (67%), goede kwaliteit (47%), 71 variatie (27%), overig (2%). Verbetersuggesties van Inwoners van Zuidoost-Brabant: meer MTBmogelijkheden en -voorzieningen. De ultieme fietsbeleving is volgens 55% van de MTB-ers met een groepje tochten fietsen met een 72 hoge gemiddelde snelheid (prestatie) en volgens 49% het rijden van technisch uitdagende routes. MTB-er zijn zeer prestatiegericht. Ruim de helft van de MTB-ers houdt fietsprestaties bij. 31% van de MTB-ers die pauzeert tijdens het MTB-en stopt wel eens bij een restaurant of terras. MTB-ers zijn redelijk digitaal gericht: ruim de helft is actief met social media (vooral facebook en twitter), een derde van de MTB-ers deelt fietservaringen via social media en tweederde ontvangt informatie over routes, toertochten en fietsevenementen vooral via een digitale nieuwsbrief of website. 11% van de MTB-ers doet niet mee aan toertochten. De helft neemt vooral deel aan kleinere toertochten met minder deelnemers, in de buurt. De belangrijkste selectiecriteria voor een toertocht zijn: uitdagende route, mooie omgeving, meerdere afstanden mogelijk, goede organisatie, attractief parcours, duidelijke bewegwijzering. MTB-ers veroorzaken niet meer schade en overlast dan andere groepen recreanten. Wel is er sprake van conflicten tussen MTB-ers en overige recreanten en terreineigenaren. MTB-ers wijken af van 73 routes omdat die te druk, kort of niet uitdagend zijn.

70


71

Bureau Buiten i.o.v. SRE (2013). Vrijetijdsonderzoek Zuidoost-Brabant.

72

NTFU (2012). Ledenonderzoek.

73

NTFU (2012). NTFU pleit voor meer en attractievere MTB-routes.

http://www.ntfu.nl/nieuws.aspx?tabnr=2&itemid=NEWS_411&code=a45#NEWS_411

24

4.7 Conclusies en aanbevelingen ► MTB-ers zijn steeds meer op zoek naar uitdagende routes. Breng sterker onder de aandacht waar deze in Brabant te vinden zijn. ► MTB-ers besteden gemiddeld weinig per tocht. Wel doen zij vaak mee aan toertochten die mogelijkheden bieden omzet te genereren (denk aan deelnamekosten, marketing, arrangementen). Sluit aan bij de landelijke trend om de organisatie van en deelname aan deze tochten te stimuleren. MBT-ers vinden ook hier een uitdagende route en mooie omgeving belangrijk. ► MTB-ers besteden relatief weinig aan consumpties. De vraag is of dit veroorzaakt wordt door het ontbreken van deze behoefte bij de MTB-er of het ontbreken van passend aanbod (bijvoorbeeld energiedrankjes). Vervolgonderzoek kan hier meer inzicht in verschaffen. ► MTB-ers zijn zeer prestatie- en digitaal gericht. Creëer de mogelijkheid om prestaties en fietservaringen met elkaar te delen. Denk bij de ontwikkeling meteen na hoe je een dergelijk platform (op termijn) ook aan kunt wenden voor andere (marketing)doeleinden. ► MTB-ers zijn op zoek naar uitdaging en prikkelende ervaring. Activiteiten met deze kenmerken kunnen aan MTB-routes worden gekoppeld.

25

Factsheet recreatief varen in Brabant Trends & ontwikkelingen Interesse in fluister- en sloepvaren, hengelsport, zeecruises, riviercruisevaart en chartervaart zijn al jaren lang groeiende. De jachthaven als camping. De omslag van jachthavens als stallingsgebieden naar jachthavens als verblijfsgebieden biedt nieuwe, economische mogelijkheden. De wensen voor horeca-, verblijf en vermaak activiteiten nemen toe. Vrijetijdshuis Brabant onderzoekt samen met partners op welke manier de Zuiderwaterlinie op het water meer beleefbaar kan worden gemaakt.

Aanbod • 4.200 watersportbedrijven (zoals jachthavens en sloepenbouwers) in Nederland, waarvan bij 2.200 watersport als hoofdactiviteit. Bruto omzet € 2,5 miljard, waarvan € 1,5 miljard export. • 5.500 km aan vaarwegen voor kajuitboten en 4.500 km kleinere watergangen. • Vaste ligplaatsen in Brabantse jachthavens: 10.620. • Brabant heeft vijf gethematiseerde vaarroutes. • Havens à la carte is een instrument dat kan helpen bij havenontwikkeling.

De website RoutesinBrabant.nl ontsluit het recreatieve aanbod in het kader van varen. In 2013 worden alle havens, kano- en vaarroutes op de website geplaatst.

Nieuwe trend: fractional sailing: gedeeld bezit, bijv. sloepdelen.nl.

Kenmerken van recreatieve vaartochten 521.000 vaartuigen in Nederland, waarvan er 174.000 in het water bij havens en bedrijven liggen.

13.000 vaartuigen in het water bij havens en bedrijven in Brabant.

60% van de motorbootvaarders en 50% van de zeilers beschikt zelf over een boot.

13% van de Nederlanders doet regelmatig één of meerdere activiteiten in en rondom het water (varen, zeilen, roeien, vissen, duiken, funsporten).

Het huren van een boot is vooral populair onder de leeftijdscategorie 15-29 jaar. De beschikking over een vaarbewijs is vaak niet nodig bij huurboten.

37%

Steeds meer pleziervaarders nemen de fiets mee aan boord.

28%

37% van de vaartuigen in Nederland betreft kajuitzeilboten en 28% kajuitmotorboten. Op zeilen motorboten wordt per uitstapje gemiddeld per uitstapje meer besteed dan bij roeien en kanoën, maar bij ruim 9 van de 10 uitstapjes met zeilen motorboten wordt niets besteed.

1,5 miljoen watersporters in Nederland.

Ten minste één keer gedaan door Nederlanders in 2012: 8% varen met motorboot/jacht 4% kano 3% zeilen 2% roeien


Het aantal binnenlandse bootvakanties neemt sinds 2005 af, vooral vakanties met eigen boot. 17% van de binnenlandse bootvakanties met eigen boot werd in Brabant ondernomen.

63% van de motorboten en 72% van de zeilb oten is in het bezit van de 50-plusgen eratie.

profiel van een waterrecreant Motorboot/jacht

Kanoën

Zeilen

Roeien

Gemiddelde duur uitstapje

4 uur en 24 minuten

3 uur en 27 minuten

5 uur en 38 minuten

3 uur en 17 minuten

Afstand tot start activiteit

32 km

17 km

24 km

30 km

Gemiddeld aantal personen

4,4

6,1

5,9

6,8

Samenstelling gezelschap

42% met partner 25% met vrienden/ kennissen 32% met familie

32% met kinderen 31% met vrienden/ kennissen

44% met familie 19% alleen 17% met clubgenoten/ tegenstanders

42% met clubgenoten/ tegenstanders 22% alleen 16% met vrienden/ kennissen

bestedingen

De watersporter gee ft per vakanti edag meer uit dan andere toerist en.

*RIC profiel Motorboot/ jacht

Vaker dan gemiddeld Creatief en Inspirerend Rood. Dit wil zeggen dat deze recreanten over het algemeen erg creatief zijn, op zoek naar uitdaging en prikkelende ervaringen. Ze gaan graag buiten de gebaande paden.

Kanoën

Vaker dan gemiddeld Ondernemend Paars. Deze recreanten laten zich graag verrassen en inspireren. Zij willen nieuwe dingen zien, ontdekken en beleven.

Zeilen

Vaker dan gemiddeld Uitbundig Geel. Dit betekent dat zij zoeken naar gezellige drukte. Het zijn echte levensgenieters. Recreëren is lekker eten, genieten en leuke dingen doen.

Nederlanders besteden tijdens een boot-vakantie in Nederland gemiddeld: € 132 p.p. per verblijf bij bootvakanties op eigen jacht. € 216 p.p. per verblijf bij bootvakanties op een gehuurd/ geleend kajuitjacht. Bestedingen door Nederlanders aan vaste ligplaatsen in Brabant: € 7,4 miljoen.

Nederlanders besteden p.p. per uitstapje in Nederland: in Nederland motorboot/jacht € 11,61

Kanoën € 6,97

Zeilen € 10,56

Roeien € 8,29

Totale bestedingen aan waterrecreatie in Nederland: in Nederland motorboot/jacht € 76 miljoen

Kanoën Zeilen € 12 miljoen € 31 miljoen

Roeien € 15 miljoen


Er zijn verschillende factsheets over routerecreatie in Brabant: fietsen, wandelen, varen, ruiteren en mountainbiken. Bij de factsheet hoort een onderlegger die de onderzoeksmethodiek, bronnen en definities beschrijft. Deze is te vinden op www.routebureaubrabant.nl. Vrijetijdshuis Brabant in opdracht van Routebureau Brabant

Wensen van de waterrecreant Ontspanning en rust, genieten van natuur en landschap, het gevoel van vrijheid en gezelligheid zijn de belangrijkste motivaties om aan activiteiten in en rondom het water te doen. De nieuwe generatie vaarders zal steeds meer kiezen voor betalen per keer. Vraag naar gemak, mogelijkheden voor totaalconcept: boot, ligplaats, service en onderhoud.

Vormgeving: Valt het Op? grafische vormgeving Uitgave: november 2013

5 Varen 5.1 Trends en ontwikkelingen Interesse in fluister- en sloepvaren, hengelsport, zeecruises, riviercruisevaart en chartervaart zijn al 74 jaren lang groeiende. Enkele andere kansen en ontwikkelingen die door Decisio worden genoemd: ► De vrijetijdseconomie/belevingswaarde van water neemt toe. ► uiteenlopende, meer ‘extremere’ watesporten zoals kitesurfen, blowcarten, flyboarden en stand-up-paddling zijn sterk in opkomst. ► de fijnmazige, fysieke waterinfrastructuur, de kritische massa (diverse ketens binnen de sector) en sectorale diversiteit maken water- sportgemeenten en –regio’s tot aantrekkelijke vestiging-, woon- en vakantielocaties. 75

De jachthaven als camping. De omslag van jachthavens als stallingsgebieden naar jachthavens als verblijfsgebieden biedt nieuwe, economische mogelijkheden. De wensen voor horeca-, verblijf en vermaak activiteiten nemen toe. De jachthaven wordt steeds meer een recreatiepark in plaats van een 76 parkeerplek voor de boot. Vrijetijdshuis Brabant onderzoekt samen met partners op welke manier de Zuiderwaterlinie op het water meer beleefbaar kan worden gemaakt. Idealiter wordt de Zuiderwaterlinie integraal ontwikkeld: daarbij gaat het naast behoud en verbetering van bestaande erfgoedcomplexen gekoppeld aan onder andere wandel-, vaar- en fietsroutes langs de linie. De website RoutesinBrabant.nl ontsluit het recreatieve aanbod in het kader van varen. In 2013 worden alle havens, kano- en vaarroutes op de website geplaatst.

5.2 Aanbod ► 4.200 watersportbedrijven (zoals jachthavens en sloepenbouwers) in Nederland, waarvan bij 77 2.200 watersport als hoofdactiviteit. Bruto omzet € 2,5 miljard, waarvan € 1,5 miljard export. 78 ► 5.500 km aan vaarwegen voor kajuitboten en 4.500 km kleinere watergangen. Ongeveer 20% van Nederland bestaat uit water. De 4.500 km kleinere watergangen zijn geschikt voor de kleinere watersport (niet voor kajuitboten). 79

Vaste ligplaatsen in Brabantse jachthavens: 10.620. Er zijn weinig cijfers bekend over jachthavens in Brabant en hun ligplaatsen, mede omdat Brabant nooit heeft deelgenomen aan de watersportmonitor 74

Decisio. Expertisegebied waterrecreatie en –toerisme. http://www.decisio.nl/wp-content/uploads/2012/03/Waterrecreatie-en-

toerisme-Decisio-april-2012.pdf 75

Projectbureau Vrolijks (2012). Jachthavens in Nederland.

76

Rabobank (2013-2014). Cijfers en trends jachthavens.

https://www.rabobankcijfersentrends.nl/index.cfm?action=branche&branche=Jachthavens&p=4 77

HISWA (2012). De watersportindustrie.

78

Hiswa (2013). Wist u dat …? http://www.hiswa.nl/watersporters/wist-u-dat

26

van Waterrecreatieadvies. In de Monitor West-Brabant 2008 staat de meest recente inventarisatie weergegeven. 80

Brabant heeft vijf gethematiseerde vaarroutes. Dit zijn de Biesbosch route, Vestingroute, Rondje Tilburg, Volkerakroute en Zuiderwaterlinie route. 81

Havens à la carte is een instrument dat kan helpen bij havenontwikkeling. Het initiatief ‘Havens à la Carte’ introduceert een nieuwe manier van denken over jachthavens. Het is een instrument om economisch en ruimtelijk beleid concreet te maken en zo de kansen voor watersportontwikkeling duidelijker te benoemen. 82

Nieuwe trend: fractional sailing: gedeeld bezit, bijvoorbeeld sloepdelen.nl. Consumenten hechten meer waarde aan gebruik dan aan bezit. De vraag naar verhuurboten neemt dan ook toe. Betalen per keer wordt voor de nieuwe generatie in eerste instantie de maatstaf. Dit kan door producten te huren, bijvoorbeeld in abonnementsvorm. Hiermee heeft de consument een eigen boot zonder zorgen. Deze boot kan vooraf gereserveerd worden in een systeem.

5.3 Kenmerken van recreatieve vaartochten 83

521.000 vaartuigen in Nederland, waarvan er 174.000 in het water bij havens en bedrijven liggen. De overige vaartuigen liggen in het water op overige plaatsen of op de wal (al dan niet nog gebruikt). 84

► 13.000 vaartuigen in het water bij havens en bedrijven in Brabant. ► 37% van de vaartuigen in Nederland betreft kajuitzeilboten en 28% kajuitmotorboten. Op zeilen motorboten wordt per uitstapje gemiddeld meer besteed dan bij roeien en kanoën, 85 maar bij ruim 9 van de 10 uitstapjes met zeilen motorboten wordt niets besteed. 60% van de motorbootvaarders en 50% van de zeilers beschikt zelf over een boot.

86

87

► 1,5 miljoen watersporters in Nederland. ► 13% van de Nederlanders doet regelmatig één of meerdere activiteiten in en rondom het 88 water (varen, zeilen, roeien, vissen, duiken, funsporten). Steeds meer pleziervaarders nemen de fiets mee aan boord. Brabant de verbinding te leggen tussen varen en fietsen.

89

Dit biedt mogelijk kansen om in

79

Kenniscentrum Kusttoerisme i.o.v. SES West-Brabant. Monitor Toerisme West-Brabant. 0-meting 2008.

80

Routeubureau Brabant 2013

81

www.havensalacarte.nl , geraadpleegd in november 2013

82

Projectbureau Vrolijks (2012). Jachthavens in Nederland.

83

HISWA (2012). De watersportindustrie.

84

Ibid.

85

CVTO 2012-2013

86

HISWA (2012). Visie op de koers van de watersportdetailhandel.

87

HISWA. Wat is watersport. Geraadpleegd in november 2013. http://www.hiswa.nl/ontdek-de-watersport/wat-is-watersport

88


89

Friese Meren (geraadpleegd in oktober 2013). http://www.friesemerenholland.nl/nl/

27

► Het aantal binnenlandse bootvakanties neemt sinds 2005 af, vooral vakanties met eigen 90 boot. ► 17% van de binnenlandse bootvakanties met eigen boot werd in 2012 in Brabant ondernomen. In totaal werden in Nederland in 2012 288.000 binnenlandse bootvakanties met 91 eigen boot ondernomen. Ten minste één keer gedaan door Nederlanders in 2012: 8% varen met motorboot/jacht 92 4% kano 3% zeilen en 2% roeien. Het huren van een boot is vooral populair onder de leeftijdscategorie 15-29 jaar. een vaarbewijs is vaak niet nodig bij huurboten.

93

Het hebben van

5.4 Profiel van een waterrecreant94

Gemiddelde duur uitstapje Afstand tot start activiteit Gemiddeld aantal personen Samenstelling gezelschap

Motorboot/jacht

Kanoën

Zeilen

Roeien

4 uur en 24 minuten 32 km




4,4

6,1

5,9

6,8

42% met partner, 25% met vrienden/kennissen 32% met familie

32% met kinderen 31% met vrienden/kennissen

44% met familie 19% alleen 17% met clubgenoten/ tegenstanders

42% met clubgenoten/ tegenstanders 22% alleen 16% met vrienden/kennissen

In voorgaande tabel valt op dat de profielen van verschillende typen waterrecreanten erg verschillend zijn. Dit blijkt als naar de leefstijlprofielen uit de RECRON InnovatieCampagne gekeken wordt:

Activiteit

RIC-profiel

Varen met jacht/ motorboot

Vaker dan gemiddeld Creatief en Inspirerend Rood. Dit wil zeggen dat deze recreanten over het algemeen erg creatief zijn, op zoek naar uitdaging en prikkelende ervaringen. Ze gaan graag buiten de gebaande paden.

Kanoën

Vaker dan gemiddeld Ondernemend Paars. Deze recreanten laten zich graag verrassen en inspireren. Zij willen nieuwe dingen zien, ontdekken en beleven.

90

CVO 2012

91

Ibid.

92

CVTO 2012-2013

93


94

CVTO 2012-2013

28

Zeilen

Vaker dan gemiddeld Uitbundig Geel. Dit betekent dat zij zoeken naar gezellige drukte. Het zijn echte levensgenieters. Recreëren is lekker eten, genieten en leuke dingen doen. Ieder RIC-profiel vraagt om een andere benaderingswijze van de recreant en geeft andere aanknopingspunten in bijvoorbeeld arrangementontwikkeling. Kijk op www.vrijetijdshuis.nl en www.recroninnovatiecampagne.nl voor meer informatie.

5.5 Bestedingen Bestedingen aan bootvakanties Nederlanders besteden tijdens een bootvakantie gemiddeld: € 132,- p.p. per verblijf bij bootvakanties 95 op eigen jacht; € 216,- p.p. per verblijf bij bootvakanties op een gehuurd/geleend kajuitjacht. De watersporter geeft per vakantiedag meer uit dan andere toeristen. De besteding van € 132 euro per persoon is bijvoorbeeld veel hoger dan de vakantiebestedingen van Nederlanders die ook hun 96 eigen vakantieverblijf bezitten, zoals een stacaravan of tweede woning. 97

Bestedingen door Nederlanders aan vaste ligplaatsen in Brabant: € 7,4 miljoen. De meest recente aanbodinventarisatie van vaste ligplaatsen in Brabantse jachthavens dateert uit 2009. Hieruit bleek dat Brabant destijds 10.620 vaste ligplaatsen (jaarplaatsen) telde. Aangenomen is dat dit aantal sindsdien niet noemenswaardig is veranderd. CBS doet regelmatig onderzoek naar de tarieven van jachthavens. Het meest recente onderzoek dateert uit 2009. Daarin publiceerden zij gemiddelde tarieven voor een kleine boot (6 x 2 meter) en een grote boot (10 x 3,5 meter). Gezien de trend dat boten steeds groter worden, is in deze berekening het gemiddelde tarief voor een grote boot gehanteerd: € 695. Het aantal vaste ligplaatsen is vervolgens vermenigvuldigd met dit gemiddelde tarief.

95

NBTC-NIPO Research (2009). Bootvakanties van Nederlanders - samenvatting

96

Kenniscentrum Kusttoerisme (2012). Daarom watersport. http://www.kenniscentrumtoerisme.nl/l/library/download/12547

97

NHTV i.o.v. Vrijetijdshuis Brabant (2013). Economische Effect Rapportage vrijetijdseconomie Brabant.

29

Bestedingen aan waterrecreatie (zonder overnachting)

98

Bestedingen aan waterrecreatie in Nederland naar categorie in % 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

28 3 7 10

58

52

14 11 17

28

40

10 13

21 5 21

28 20

13

Vervoerskosten Overige kosten Winkels van activiteit Consumpties

€6,97

€8,29

€11,61

€10,56

Toegangsprijzen, deelname kosten, etc.

Wanneer de bestedingen aan waterrecreatie aan verschillende uitgavencategorieën worden vergeleken, dan valt op dat: ► Bij kanoën een relatief groot gedeelte van de bestedingen wordt gedaan aan toegangsprijzen en deelnamekosten; ► Bij zeilen relatief veel wordt besteed aan consumpties en vervoerskosten; ► Bij roeien en varen met motorboot/jacht relatief veel wordt besteedt aan vervoerskosten en bij kanoën en roeien weinig aan consumpties.

5.6 Wensen van de waterrecreant ► Ontspanning en rust, genieten van natuur en landschap, het gevoel van vrijheid en gezelligheid zijn de belangrijkste motivaties om aan activiteiten in en rondom het water te 99 doen. ► De nieuwe generatie vaarders zal steeds meer kiezen voor betalen per keer. ► Vraag naar gemak, mogelijkheden voor totaalconcept: boot, ligplaats, service en onderhoud. Het ontzorgen van huidige en toekomstige ligplaatshouders en passanten van jachthavens gaat in belang toenemen. Service en onderhoud kunnen daarbij een belangrijke rol spelen. Vanuit deze ontwikkeling is het goed mogelijk dat werven, watersportspeciaalzaken en havens in de toekomst vaker gaan samenwerken waarbij ze een totaalconcept aan kunnen bieden van boot, ligplaats, service en onderhoud.

98

CVTO 2012-2013

99


30

5.7 Conclusies en aanbevelingen ► Verlaag drempels op het gebied van recreatief varen in Brabant. Benadruk dat voor huurboten een vaarbewijs vaak niet nodig is. Met name onder jongeren is het huren van een boot populair. ► Speel in op gedeeld bezit van boten, door naar deze initiatieven te verwijzen. ► Leg de verbinding tussen varen en fietsen; steeds meer pleziervaarders nemen de fiets mee aan boord. ► Jachthavens worden steeds meer verblijfsparken en minder stallingsplaatsen. Zij kunnen zich onderling sterker onderscheiden; het initiatief ‘Havens à la Carte’ kan hierbij helpen. ► De watersporter geeft per vakantiedag meer uit dan andere toeristen dus het is economisch interessant om het aanbod aan bootvakanties sterk onder de aandacht te brengen. ► Verschillende typen watersporters hebben een verschillende benadering nodig. De recreant op motorboot/jacht wil bijvoorbeeld graag prikkelende ervaringen en uitdagingen, terwijl de zeiler vaker zoekt naar gezellige drukte en een echte levensgenieter is. Vanuit omvang (zowel in aantal Brabanders als economische impact) is de vaarder die een motorboot/jacht gebruikt de meest kansrijke doelgroep om op in te zetten.

31

Factsheet paardensport in Brabant Trends & ontwikkelingen

Aanbod

Paardensport is onderdeel of zelfs motor voor integrale gebiedsontwikkeling in de Groene Peelvalei (Deurne Paardenwereld) en Peelse Heide (Academy Bartels). Het initiatief “Enjoy the Ride-rit” speelt in op de vraag naar georganiseerde ritten. Er is een toolkit ontwikkeld met informatie voor organisatie, promotiemiddelen en materiaal voor tijdens de rit. Aandacht voor het welzijn van het paard langs de route en bij opstap-, rust- en overnachtingsplaatsen wordt steeds belangrijker. Budgetten voor aanleg, beheer en behoud van het buitengebied staan onder druk. Sportbonden, w.o. de KNHS, verkennen nieuwe financieringsconstructies en ruimteclaims voor buitensport. Zie Sportkaart paardensport en Actieplan Buitensport.

weetje: “KNHS waarschuwt: massale zadeldiefstal in het hele land”.

• 1.600 km aan ruiteren men knooppuntennetwerk met bewegwijzering. • Landelijke beschikbaarheid van ruiteren menroutes versnipperd. De Stichting ruiteren en mennen in Nederland stelt zich tot doel een compleet digitaal overzicht te bieden. • Routebureau Brabant werkt met KNHS en Stichting ruiteren en mennen samen om een landelijke standaard te ontwikkelen. Eerste netwerken liggen reeds in Cranendonck en Deurne. • In tarieven voor ruiter-en koetsiersbewijzen zit een bijdrage aan ontwikkeling en onderhoud van ruiteren menpaden doorberekend. • In Brabant ontbreekt het nog aan goede overnachtingsmogelijkheden voor paardensporters.

Kenmerken van ritten in de vrije natuur Ruim 80% (bijna 380.000) paardensporters maakt ritten in de vrije natuur.

Meest genoemde redenen: lekker in de natuur zijn 74%, vrijheid 57%, rust 45%.

Onder paardensport wordt op deze factsheet ruitere n en mennen verstaan.

Gemiddeld 1,85 keer per maand, 30% minder dan 1 keer per drie maanden.

(landelijke gegevens) 15% van de paardensporters gaat niet in de vrije natuur rijden vanwege ongeschiktheid gebied (bijv. ontbreken paden/routes).

Relatief vaak met familie

3% van de paardensporters is bekend met het KNHS Centraal informatiepunt voor ruiterroutes en 3% kent het Meldpunt buitenrijden en ongevallen.

Gemiddelde duur paardensportactiviteit: 2 ½ uur.

Omgeving bosgebied 31%, landelijk gebied (polders e.d.) 34%.

Gezelschap: 1: 42%, 2: 29%, 3 of meer 29%.

Wensen van de paardensporter De Stichting ruiteren en mennen heeft een gedetailleerd overzicht opgesteld over het vraaggericht ontwerpen, aanleggen en inrichten van ruiteren menpaden. Het gaat o.a. in op bewegwijzering, padbreedte en- hoogte, helling, hindernisvariatie, roosters, bodem, planten, kosten, inspecties, verzekering en aansprakelijkheid. www.routebureaubrabant.nl • [email protected]

Wat hebben paardensporters nodig om ritten in de vrije natuur te maken?

ervaren paard 32%, gezelschap 31%, opleiding voor buiten rijden 19%, georganiseerde buitenritten onder begeleiding 19%

Ergernis bij rijden in de natuur

pasjes, dagkaarten, sleutels voor slagbomen

profiel van een paardensporter Landelijk 429.400 recreatieve paardensporters van 8 jaar en ouder. Ook circa 75% van de wedstrijdsporters rijdt recreatief. 16% is afkomstig uit Brabant.

Kenmerken paardensporter: • 82% vrouw • Jong (45% < 20 jaar) • 27% bezit een eigen paard/pony • Belangrijkste behoefte waarin paardensport voorziet: “ontspanning” (77%), “contact met dieren’ (70%), “zorgen voor dieren” (54%) en “buiten bezig zijn/ natuurbeleving” (49%)

*Paardensporters zijn vaker dan gemiddeld Stijlvol & Luxe Blauw volgens de RICleefstijlen. Dit betekent dat zij relatief veel besteden en op zoek zijn naar luxe in hun vrije tijd.

Beoefende disciplines in recreatief verband: • dressuur 60% • buiten rijden 59% • buiten mennen 10% Zoekt informatie m.b.t. paarden: • 47% internet (Bokt.nl) • 44% vrienden/bekenden/ familie • 40% manege/vereniging • 31% paardensportblad


bestedingen Besteding door paardensporter per rit per persoon:

Totale bestedingen aan paardensport

in Brabant in Nederland

€ 6,21

€ 153 miljoen

€ 5,01

€ 22 miljoen

Waardering paardensporters over buitenrijmogelijkheden Beschikbaarheid van terreinen of gebieden om buiten te rijden:

Brabant 3,79, Nederland 3,61

Aanwezigheid van ruiter/menroutes:

Brabant 3,46 Nederland 3,39

Kwaliteit/onderhoud van paden/ routes:


Veiligheid:


Aantrekkelijkheid omgeving:


Gemiddelde (1 = zeer slecht, 5 zeer goed)


6 Paardensport Onder paardensport wordt ruiteren en mennen verstaan.

6.1 Trends en ontwikkelingen Paardensport is onderdeel of zelfs motor voor integrale gebiedsontwikkeling in de Groene Peelvallei 100 (Deurne Paardenwereld) en Weelse Heide (Academy Bartels). In de afgelopen jaren is het concept Deurne Paardenwereld gelanceerd als volgende stap in de ontwikkeling van Deurne als paardencentrum. Deurne Paardenwereld is een model waarbij bedrijven, kennis en sport samen komen in de verdere ontwikkeling van de paardensport en de daaraan gerelateerde gebieden. Deurne Paardenwereld is onderdeel van de Groene Peelvallei, een lopende gebiedsontwikkeling waarin recreatie en paard een van de centrale elementen is. Academy Bartels is één van de deelnemers in het project integrale gebiedsontwikkeling ‘Weelse Heide’. Met de deelname van Academy Bartels in dit project gaan breedtesport en topsport in dit project hand in hand. Het initiatief “Enjoy the Ride-rit” speelt in op de vraag naar georganiseerde ritten. Er is een toolkit 101 ontwikkeld met informatie voor organisatie, promotiemiddelen en materiaal voor tijdens de rit. Enjoy the Ride is een buitenrijconcept van de Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie (KNHS) en de Federatie van Nederlandse Ruitersportcentra (FNRS). Dit betekent dat FNRS Ruitersportcentra en KNHS verenigingen Enjoy the Ride ritten kunnen organiseren. Een Enjoy the Ride rit heeft altijd een kortere en een langere afstand, waarbij de route wordt uitgezet met gekleurd tape. Halverwege is een pauzeplaats met een hapje en drankje en bij terugkomst een lunch of buffet. Aandacht voor het welzijn van het paard langs de route en bij opstap-, rust- en overnachtingsplaatsen 102 wordt steeds belangrijker. Budgetten voor aanleg, beheer en behoud van het buitengebied staan onder druk. Sportbonden, w.o. de KNHS, verkennen nieuwe financieringsconstructies en ruimteclaims voor buitensport. Zie portkaart paardensport en Actieplan Buitensport. De KNHS is initiatiefnemer en trekker van het project Actieplan Buitensport, dat beoogt te komen tot een goede en veilige toegankelijkheid van het buitengebied en een permanente financiering van de aanleg, het beheer en het onderhoud van voorzieningen voor de buitensporten. In 2011 is duidelijk geworden, dat de reguliere budgetten van terreinbeheerders, provincies en gemeenten tot 60% door het Rijk gekort worden. Daarnaast is de beleidsverantwoordelijkheid door het Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) gedecentraliseerd. De provincies zijn nu verantwoordelijk voor dit beleidsterrein, echter zonder de bijbehorende budgetten. Met het Actieplan Buitensport zoeken de KNHS, de wandelsportbonden, de Atletiekunie, de schaatsbond en de Toerfietsunie samen met het NOC*NSF en sportkenniscentrum 103 NISB naar mogelijkheden om buitensporters meer ruimte te geven. “Buitensport moet terug op de

100

Provincie Noord-Brabant (2011). Kernsportplan Hippische Sporten 2011-2016 in

Provincie Noord-Brabant. 101

KNHS (2012) Draaiboek Enjoy the Ride rit 2012. Ermelo: KNHS – afdeling Recreatiesport

102

Provincie Noord-Brabant (2011). Kernsportplan Hippische Sporten 2011-2016 in

Provincie Noord-Brabant. 103

KNHS (2013). Sportbonden vragen ruimte voor buitensport.

32

politieke agenda en overheden en ondernemers gaan weer investeren in routes en andere 104 voorzieningen voor buitensporters”. 105

Weetje: “KNHS waarschuwt: massale zadeldiefstal in het hele land”. De laatste jaren worden er veel zadels gestolen van manegehouders en particulieren. Met behulp van www.zadeldiefstal.nl brengt de FNRS gestolen zadels binnen Nederland in kaart.

6.2 Aanbod 106

In Brabant is 1.600 km aan ruiteren men knooppuntennetwerk met bewegwijzering. De landelijke beschikbaarheid van ruiter-en menroutes versnipperd. De Stichting ruiteren en mennen in Nederland 107 stelt zich tot doel een compleet digitaal overzicht te bieden. Routebureau Brabant werkt met KNHS en Stichting ruiteren en mennen samen om een landelijke standaard te ontwikkelen. De eerste 108 netwerken liggen reeds in Cranendonck en Deurne. In tarieven voor ruiter-en koetsiersbewijzen zit een bijdrage aan ontwikkeling en onderhoud van ruiteren menpaden doorberekend. In Brabant ontbreekt het nog aan goede overnachtingsmogelijkheden voor paardensporters.

109

6.3 Kenmerken van ritten in de vrije natuur Ruim 80% (bijna 380.000) van de Nederlandse paardensporters maakt ritten in de vrije natuur. De meest genoemde redenen: lekker in de natuur zijn (74%), vrijheid (57%) en rust (45%). Deze ritten vinden gemiddeld 1,85 keer per maand plaats. 30% onderneemt deze minder dan één keer per drie maanden. 15% van de paardensporters gaat niet in de vrije natuur rijden vanwege ongeschiktheid gebied (bijvoorbeeld het ontbreken van paden/routes). Opvallend is dat slechts 3% van de paardensporters bekend is met het KNHS Centraal informatiepunt voor ruiterroutes en 3% het 110 Meldpunt buitenrijden en ongevallen kent. Enkele feiten over paardensport in zijn algemeenheid (niet allen in vrije natuur, maar ook op 111 manege): ► Gemiddelde duur paardensportactiviteit: ruim 2,5 uur (2uur en 40 min.). ► Omgeving: bosgebied 31%, landelijk gebied (polders e.d.) 34% ► Gezelschap: relatief vaak met familie. 1 persoon: 42%, 2: 29%, 3 of meer: 29%.

104

Singletracks (2013). Ruimte voor buitensport!

http://singletracks.nl/Home/Nieuwsberichten/tabid/628/articleType/ArticleView/articleId/62/Ruimte-voor-buitensport.aspx 105

Vereniging Eigen Paard (2011). KNHS waarschuwt: pas op voor zadeldiefstal.

106

Routebureau Brabant (2013)

107

Stichting Ruiteren en mennen (2013). De Stichting ruiteren en mennen in Nederland stelt zich aan u voor!

108

Routebureau Brabant (2013)

109

Expertmening Routebureau Brabant (2013) Schreuder, M. (februari 2012). Paardensportonderzoek 2011. Breda: ZKA Consultants & Planners.

110 111

CVTO 2012-2013

33

6.4 Wensen van de paardensporter De Stichting ruiteren en mennen heeft een gedetailleerd overzicht opgesteld over het vraaggericht ontwerpen, aanleggen en inrichten van ruiteren menpaden. Het gaat o.a. in op bewegwijzering, padbreedte en- hoogte, helling, hindernisvariatie, roosters, bodem, planten, kosten, inspecties, 112 verzekering en aansprakelijkheid. Wat hebben paardensporters nodig om ritten in de vrije natuur te maken, terwijl ze dat nu nog niet 113 doen? ► Ervaren paard: 32% ► Gezelschap: 31% ► Opleiding voor buiten rijden: 19% ► Georganiseerde buitenritten onder begeleiding: 19% Ergernissen bij het rijden in de natuur: pasjes, dagkaarten, sleutels voor slagbomen.

114

6.5 Profiel van een paardensporter 115

Kenmerken paardensporter: ► 82% vrouw. ► Jong (45% < 20 jaar). ► 27% bezit een eigen paard/pony. ► Belangrijkste behoefte waarin paardensport voorziet: “ontspanning” (77%), “contact met dieren’ (70%), “zorgen voor dieren” (54%) en “buiten bezig zijn/ natuurbeleving” (49%). Beoefende disciplines in recreatief verband: dressuur 60%, buiten rijden 59%, buiten mennen 10%.

116

Landelijk 429.400 recreatieve paardensporters van 8 jaar en ouder. Ook circa 75% van de 117 wedstrijdsporters rijdt recreatief. 16% van alle paardensporters is afkomstig uit Brabant. Wanner de paardensporter informatie zoekt m.b.t. paarden, dan worden de volgende kanalen gebruikt: 47% internet (Bokt.nl), 44% vrienden/bekenden/familie, 40% manege/vereniging, 31% 118 paardensportblad. Paardensporters zijn vaker dan gemiddeld Stijlvol & Luxe Blauw volgens de RICleefstijlen. Dit 119 betekent dat zij relatief veel besteden en op zoek zijn naar luxe in hun vrije tijd.

112

Stichting Ruiteren en mennen (2013). Vraagbaak over het ontwerp, de aanleg en het inrichten van ruiteren menpaden.

http://ruiterenenmenneninnederland.nl/WebpageRuiterenenmennen_bestanden/Vraagbaak%20voor%20ontwerp,%20aanleg%2 0en%20inrichting%20van%20ruiter-en%20menpaden.pdf 113

Schreuder, M. (februari 2012). Paardensportonderzoek 2011. Breda: ZKA Consultants & Planners.

114

Stichting Ruiteren en mennen (2013). De Stichting ruiteren en mennen in Nederland stelt zich aan u voor! Schreuder, M. (februari 2012). Paardensportonderzoek 2011. Breda: ZKA Consultants & Planners.

115 116

Ibid.

117

Ibid.

118

Ibid.

119


34

6.6 Bestedingen120 ► Besteding door paardensporter per rit per persoon: In Brabant € 5,01, in Nederland € 6,21. ► Totale bestedingen aan paardensport: in Brabant € 22 miljoen, in Nederland € 153 miljoen.

Verdeling bestedingen aan paardensport per rit in Brabant Toegangsprijzen, deelname kosten, etc. Consumpties

24%

31%

Winkels van activiteit 12%

33%

0%

Overige kosten Vervoerskosten

6.7 Waardering paardensporters over buitenrijmogelijkheden121 Aan paardensporters is gevraagd hoe zij verschillende aspecten van buiten paardrijden waardeerden. In de volgende tabel is de score voor Brabant weergegeven. Hierbij wordt een gemiddelde waardering genoemd, waarbij 1 is zeer slecht en 5 is zeer goed. Er zijn geen grote onderlinge verschillen te noemen tussen Brabant en het landelijke gemiddelde. Het grootste positieve verschil voor Brabant zit in de beschikbaarheid van terreinen en gebieden om buiten te rijden. Brabant scoort iets lager dan gemiddeld op de kwaliteit/onderhoud van paden/routes.

Waardering van paardensporters voor buitenrijmogelijkheden

Brabant

Nederland

Beschikbaarheid van terreinen of gebieden om buiten te rijden

3,79

3,61

Aanwezigheid van ruiter/menroutes

3,46

3,39

Kwaliteit/onderhoud van paden/routes

3,37

3,50

Veiligheid

3,55

3,60

Aantrekkelijkheid omgeving

4,13

4,01

1 = zeer slecht, 5 = zeer goed

120

CVTO 2012-2013

121

Schreuder, M. (februari 2012). Paardensportonderzoek 2011. Breda: ZKA Consultants & Planners.

35

6.8 Conclusies en aanbevelingen ► Leg via routesinbrabant.nl de koppeling met Enjoy the Ride; dit initiatief speelt in op de vraag naar georganiseerde buitenritten. 31% van de paardensporters die dat nu nog niet doen zou wel buitenritten maken als zij geschikt gezelschap hadden. ► Probeer in het kader van gastvrijheid de ergernissen over pasjes, dagkaarten en sleutels voor slagbomen bij paardensporters zoveel mogelijk te beperken. ► Paardensporters besteden relatief veel tijdens hun vrije tijd. Zet in op goede overnachtingsmogelijkheden voor paardensporters om de economische impact te vergroten. ► Brabant scoort goed op de waardering van paardensporters over buitenrijmogelijkheden. Op het vlak van kwaliteit/onderhoud van paden/routes scoort Brabant iets lager dan het landelijk gemiddelde.

36

7 Overzicht kerncijfers routeproducten in Brabant Waterrecreatie Fietsen

Wandelen

Aantal dagrecreatie activiteiten

20,6 miljoen in Brabant

25,7 miljoen in Brabant

Aandeel Brabant in NL

16%

14%

Participatie Brabanders (min. 1x ondernomen)

50%

Besteding per activiteit in Brabant Besteding per activiteit in NL Gemiddelde duur activiteit Totale bestedingen dagrecreatie in Brabant Opvallend aan profiel

122

Motorboot/jacht

Kanoën

122

MTB

Paardensport

Zeilen

Roeien

7,4 miljoen in NL

24,7 miljoen in NL

6,6 miljoen in NL

1,8 miljoen in NL

2,9 miljoen in NL

1,8 miljoen in NL

63%

5%

2%

8%

4%

3%

2%

€ 2,71

€ 2,02

€ 1,59

€ 5,01

€ 2,50

€ 3,44

€ 1,11

€ 6,21

€ 11,61

€ 6,97

€ 10,56

€ 8,29

3 uur

2 uur 46 min.

2 uur 15 min. (NL)

2 uur 40 min. (NL)

4 uur 24 min.

3 uur 27 min.

5 uur 38 min.

3 uur 17 min.

€ 56 miljoen

€ 52 miljoen

€2 miljoen

€ 22 miljoen

Relatief veel 55+

Relatief veel alleenstaand

Relatief veel 2555 jaar

Veel jonge vrouwen

Vaak met partner ondernomen

Vaak met kinderen ondernomen

Vaak met familie ondernomen

Vaak met clubgenoten/ tegenstanders

Participatie Nederlanders i.p.v. Brabanders (i.v.m. steekproefgrootte)

37

ondernomen Gemiddeld aantal personen

2,5

2,7

Aantal specifieke vakanties in Brabant

89.000

67.000

Aandeel Brabant in NL

8%

8%

Besteding per specifieke binnenlandse vakantie per persoon in Brabant

€ 162,-

€ 164,-

Besteding per binnenlandse vakantie in NL

€ 214,-

€ 224,-

Totale bestedingen aan specifieke binnenlandse vakanties in Brabant

€ 14,5 miljoen

€ 11 miljoen

2,5

2,6

4,4

6,1

5,9

6,8

38

8 Conclusies en aanbevelingen In de voorgaande hoofdstukken zijn conclusies en aanbevelingen per routeproduct gepresenteerd. Onderstaand de overkoepelende conclusies en aanbevelingen: ► Creëer meer gebruik door drempels te verlagen Er is nog onbenut potentieel aan consumenten die wel gebruik willen maken van de routestructuren maar belemmeringen ervaren. Ze weten bijvoorbeeld niet hoe ze via het knooppuntennetwerk een route kunnen plannen of willen niet alleen op pad. Met activiteiten zoals workshops en ontmoetingen kunnen niet alleen nieuwe gebruikers geworven worden maar kan bovendien de band met bestaande gebruikers verstevigd worden. ► Voorzieningen voor internationale toeristen De Brabantse vrijetijdseconomie richt zich op internationale toeristen. Ga na in hoeverre het routeproduct geschikt is of nog aangepast moet worden voor internationale ontsluiting. Dit hoeft niet altijd ingrijpend; denk in plaats van vertalingen bijvoorbeeld aan het werken met visualisatie. ► Samenwerking met landelijke partijen (o.a. bonden) In het kader van de ontwikkelingen rondom mountainbiken wordt succesvol samengewerkt met de KNWU. Leg ook voor de andere routeproducten contact met landelijke partijen. Bijvoorbeeld voor ontwikkeling en onderhoud van routes en belangenbehartiging (Actieplan Buitensport). ► Koppeling tussen routeproducten Leg verbinding tussen de verschillende routeproducten. Dat kan zijn in gebruik (bijvoorbeeld de koppeling tussen jachthavens en wandelen fietsroutes) maar ook in marketing en communicatie. Etaleer de innovaties op het gebied van mountainbiken en kijk waar het opportuun is hier andere producten op aan te laten sluiten. ► Hogere bestedingen Verken waar bestedingen verhoogd kunnen worden zonder dat de gastvrijheid in het geding komt. Wat is bijvoorbeeld de prijselasticiteit bij betaling voor parkeerplaatsen? Denk ook aan het creëren van vraag. Uit het verdiepingsonderzoek blijkt dat een fietstocht hoog gewaardeerd wordt, zelfs als er geen gebruik gemaakt wordt van horeca of andere voorzieningen. Met marketing en communicatie kan deze aanvullende vraag gecreëerd worden. ► Identificeer en benut publiciteitstrekkers Streekpad De Brabantse Wal is gekozen tot Wandelroute van het jaar 2013. Ga na wat het rendement is van een dergelijke prijs (leidt het tot meer bezoek?) en of het zinvol is actief in te zetten op deze of andere publiciteitstrekkers.

39

Bijlage 1: Toelichting bronnen CVTO en CVO CVTO Het ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO) brengt uitstapjes van Nederlanders in eigen land in kaart. Het CVTO wordt iedere twee jaar door NBTC-NIPO Research uitgevoerd en loopt van mei t/m mei. Onder utstapjes

123

wordt verstaan:

Alle (dag)recreatieve activiteiten die worden ondernomen buiten de eigen woning en waarbij men minimaal twee uur van huis is (inclusief reistijd). Bezoek aan familie / vrienden / kennissen en activiteiten ondernomen tijdens vakanties blijven buiten beschouwing. Bij de bestedingen wordt een plafond van 1.000 euro gehanteerd. CVO Het ContinuVakantieOnderzoek (CVO) is een grootschalig multi-client onderzoek naar het vakantiegedrag van de Nederlanders dat vier keer per jaar onder een panel van 6.500 Nederlanders wordt gehouden. Het onderzoek dat een lange historie kent (vanaf 1980) geeft een breed en diepgaand inzicht in de ontwikkelingen en trends op de Nederlandse vakantiemarkt. Het CVO registreert doorlopend zowel lange als korte vakanties in binnen- en buitenland. De basisvragenlijst brengt een groot aantal aspecten van ondernomen vakanties in kaart waaronder bestemming, duur van de vakantie, boekingsinstantie, wijze van boeken, type vakantie, ondernomen activiteiten, bestedingen, vervoermiddel en logiesvorm.

123

Volgens landelijke Recreatie & Toerisme (R&) Standaard. De R&T Standaard is een standaard om de economische

betekenis te meten van de vrijetijdssector. Deze is door verschillende provincies ontwikkeld om betrouwbare vergelijkingen te maken over de vraag hoeveel geld recreanten en vakantiegangers in de diverse provincies besteden en welke werkgelegenheid de sector oplevert. Dit heeft geresulteerd in een document waarin de afbakeningen voor onderzoeken worden weergegeven, die verschillende provincies gebruiken. Kijk ook op www.ipo.nl => zoek R&T

40

Bijlage 2: Waardering fietsen in Brabant – een greep uit de resultaten en reacties

41

42

43

44

45

46

47

Kennis over routestructuren in Brabant 2013

Recommend Documents