KAS IK STROOI BEWUST VOOR RENDEMENT EN DUURZAAMHEID

KAS

IK STROOI BEWUST

VOOR RENDEMENT EN DUURZAAMHEID

Uw handleiding bij de keuze van stikstofmeststof

1

Inleiding Tussen de werking van stikstofmeststoffen bestaan belangrijke verschillen. Met de uitgebreide informatie in deze handleiding helpt DSM Agro u een bewuste keuze te maken. Want kunstmestsoorten zijn wezenlijk verschillend in rendement, strooieigenschappen en duurzaamheid. Daarnaast heeft u te maken met wetgeving. Binnen het huidige mestbeleid bent u gedwongen bij de bemesting steeds nauwkeuriger te werk te gaan. Ook de krapper wordende stikstofgebruiksnormen noodzaken u meststoffen te kiezen met de hoogste stikstofbenutting en laagste verliezen. Reden te meer om een goed onderbouwde keuze te maken. In deze handleiding kunt u verschillende testen en onderzoeken naast elkaar leggen. Uit al deze onderzoeken blijkt dat de werking van Nutramon KAS onovertroffen en efficiënt is. Waarom? Omdat Nutramon KAS juist op rendement, strooieigenschappen en duurzaamheid heel goed scoort. Bovendien geeft het product de hoogste stikstofbenutting en het stimuleert de mineralisatie van mest. Op de NutriNorm website staan nog meer resultaten en aanvullende informatie.

ELEID STB ME

IK

ME

ELEID STB ME

STB

ELEID

IK

ELEID STB

ME

ELEID

STB ME

IE U W E E U R O PE

ELEID ME

H SE ET N

STB

ELEID

IK

TN

STB

IK HE

ME

ME

STB

ELEID

IK

ELEID STB

STB ME

IK

ME

ME

STB

ELEID

IK

ELEID

IK

ELEID

STB

IK

IK

ELEID STB ME

ELEID STB ME

IK

ME

ME

IK

ELEID

STB

ME

IK

ELEID STB

ME

ME

STB

ELEID

IK

ELEID

STB

IK IK

IK

SE

ST

IE U W E E U R O PE

OP

H SE ET N

GEBASEERD

ELEID

SE

OOI BEWU TROOI BEWU STR S

ST

IE U W E E U R O PE

OP

STB

IE U W E E U R O PE

Urean GEBASEERD

ME

OP

IK

GEBASEERD TN

SE

ST

OP

TN

OOI BEWU STR

ST

ST

IE U W E E U R O PE

ST

HE

SE

ST

IE U W E E U R O PE

OP

OP

TN

TN

GEBASEERD

HE

GEBASEERD

OOI BEWU STR

HE

SE


GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

Ureum OP

TN

SE

H SE ET N

OOI BEWU STR

GEBASEERD

SE

SE

IE U W E E U R O PE

HE

ST

IE U W E E U R O PE

OP

H SE ET N

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

ST

H SE ET N

OP

OP

IE U W E E U R O PE

EBASEERD

GEBASEERD TN

ST G

ST GEBASEERD OP

OOI BEWU TROOI BEWU TROOI BEWU STR S S

OP

E

GEBASEERD

ES

H SE ET N

TN

OOI BEWU STR

ST

HE

HE

ST

WE EUROP

IE U W E E U R O PE

OP

NIE U

TN

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

HE

OP

ST

TN

H SE ET

KAS EBASEERD

SE

ST G

IE U W E E U R O PE

OP

H SE ET N


GEBASEERD

IE U W E E U R O PE


ST GEBASEERD OP

HE

HE

ST

OP

OP

02 - inleiding

TN

GEBASEERD

Duurzaamheid (CO2-emissie)

EBASEERD

OP

HE

Rendement Strooieigenschappen

ST G

Nutramon KAS GEBASEERD



ST

IK

In deze handleiding vindt u alle onderbouwing die u nodig heeft om tot een bewuste stikstofbemesting te komen. Zodat ook u kunt zeggen: ‘Ik strooi bewust.’

IE U W E E U R O PE

SE

2

Verschillende stikstofvormen De stikstofvorm in uw kunstmest is van groot belang. Niet elke vorm wordt door planten even goed opgenomen. De verschillen betreffen de werking, de stikstofverliezen en de effectiviteit. We onderscheiden drie belangrijke stikstofvormen: nitraatstikstof, ammoniumstikstof en amidestikstof. 2.1 Nitraatstikstof (NO3-N) Deze stikstofvorm is direct voor de plant beschikbaar. Het gewas neemt bij voorkeur en overwegend (80-90%) deze stikstofvorm op. Nitraatstikstof beweegt zich in de bodem via het bodemvocht naar de wortels van het gewas. Voor een vlotte groei moet daarom voldoende nitraat aanwezig zijn. Nitraat kan bij extreme omstandigheden uitspoelen naar diepere lagen of bij zuurstofgebrek in de bodem denitrificeren. Zie paragraaf 3.4 Uitspoeling van stikstof en 3.5 Denitrificatie.

2.2 Ammoniumstikstof (NH4-N) Deze vorm van stikstof wordt in de eerste weken na bemesting vastgelegd in micro-organismen. Het komt daarna geleidelijk weer ter beschikking van het gewas. Het is een stikstofvorm die omgezet wordt in nitraatstikstof. Dit kost afhankelijk van de bodemtemperatuur enige tijd. De omzetting van 50% van de aanwezige ammonium naar nitraat neemt bij een bodemtemperatuur van 10 ºC 2 weken in beslag. Bij 20 ºC duurt de omzetting van 50% 1 week. Het is daardoor enigszins traagwerkend. Ammoniumstikstof is niet mobiel in de grond en kan daardoor niet uitspoelen. Voor opname moeten

De omzetting van ammoniumstikstof is afhankelijk van de bodemtemperatuur

Bodemtemperatuur (°C)

Afb. 2.1 Nitraatstikstof

Nitraat NO3-

20 10 8 5 1

2

3

4

5

6

7

omzettingstijd in weken (50% als nitraat) Bron: Amberger en Vilsmeier, 1984

Grafiek. 2.2

03 - verschillende stikstofvormen

Vergelijking meststoffen op wintertarwe 2009 op löss (100%N = 195 kg/ha)

Bron: Landw umwe reakto

de wortels naar de ammoniumstikstof toe groeien. Niet alle wortels komen zo in contact met deze stikstof. Ammoniumstikstof is niet gevoelig voor uitspoeling. Bij lage temperaturen (onder de 10 ºC) hebben gewassen zoals aardappelen en gras een voorkeur voor ammoniumstikstof.

omzetting Nitraat NO3-

Ammonium NH4+

Afb. 2.2 Omzetting van Ammonium NH4+ naar Nitraat NO3-

2.3 Amidestikstof Deze stikstofvorm zit in ureum. Het is een organische stikstofvorm die met behulp van het enzym urease eerst omgezet wordt in ammoniumstikstof. Door de lokale pH-stijging geeft dit grote risico’s voor ammoniakverliezen. Zie paragraaf 3.3 Stikstofverliezen. Het is traagwerkend. In de bodem is amidestikstof gevoelig voor uitspoeling. Amidestikstof kan in beperkte hoeveelheden direct via het blad opgenomen worden.

omzetting Ureum CO(NH2)2

Ammonium NH4+

Afb. 2.3 Omzetting van Ureum CO(NH2)2 naar Ammonium NH4+ naar Nitraat NO3-

04 - verschillende stikstofvormen

Nitraat NO3-

3

De stikstofvormen in meststoffen 3.1 Stikstofvormen Om de meest effectieve manier van bemesten toe te kunnen passen, is het goed te weten wat er precies in een bepaalde meststof zit. Welke stikstofvorm zit er bijvoorbeeld in de mest? En in welke hoeveelheid? En hoe zit met de verzuring van de bodem door de meststoffen? Voor het kiezen van de juiste meststof is het ook van belang om het antwoord van deze vragen te kennen. Tabel 3.1: Stikstofsamenstellingen van enkele meststoffen

Aandeel stikstof in de vorm van Meststof

NO3-N

NH4-N

KAS

50 %

50 %

Urean

25 %

25 %

Ureum Ammonsulfaatsalpeter (ASS, Entec) Zwavelzure ammoniak

Amide-N 50 % 100 %

30 %

70 % 100 %

3.1.1 Kalkammonsalpeter (KAS) Kalkammonsalpeter (KAS) is een ammoniumnitraat houdende meststof. De nitraatstikstof werkt snel. Het ammoniumdeel werkt wat vertraagd. Het is een universele, efficiënte meststof. Het risico van ammoniakverliezen is erg laag. Kalkammonsalpeter werkt enigszins verzurend maar door de toevoeging van Dolomiet werkt Nutramon KAS minder verzurend dan andere KAS soorten. Zie paragraaf 3.6 Verzurende werking. 3.1.2 Urean Urean is een vloeibare meststof met 50% amidestikstof (ureum), 25% nitraatstikstof en 25% ammoniumstikstof. De meststof werkt vertraagd, omdat de amidestikstof eerst omgezet moet worden in ammoniumstikstof, die op zijn beurt omgezet moet worden in nitraatstikstof. In proeven meldt men ook stikstoffixatie, waardoor een deel van de stikstof tijdelijk niet beschikbaar is. Door de hoge zoutconcentratie vraagt het gebruik speciale aandacht, anders is er kans op ernstige bladverbranding. Urean is behoorlijk agressief. De opslag en de spuitmachine vragen daarom speciale anti-corrosie voorzieningen. Bij onjuiste toepassing is de kans op ammoniakverliezen hoog. Door het

05 - de stikstofvormen in meststoffen

ontbreken van een vulstof werkt de meststof sterker verzurend dan kalkammonsalpeter. Zie paragraaf 3.6 Verzurende werking. 3.1.3 Ureum/Carbamide Deze meststof bevat 46% stikstof in de vorm van amidestikstof, een organische stikstofvorm. Het wordt ook als bladmeststof gebruikt. In de bodem werkt het vertraagd, omdat ureum eerst omgezet moet worden in ammoniumstikstof en daarna in nitraatstikstof. De kans op ammoniakverliezen is erg hoog. Zie paragraaf 3.3 Stikstofverliezen. Deze verliezen variëren sterk. Door het ontbreken van een vulstof werkt de meststof sterker verzurend dan kalkammonsalpeter. Zie paragraaf 3.6 Verzurende werking. 3.1.4 Ammonsulfaatsalpeter Deze meststof bevat 50% ammoniumnitraat en 50% zwavelzure ammoniak (ammoniumsulfaat). Het ammoniumgehalte is hoog. Dit vergroot de kans op hoge ammoniakverliezen op kleigrond. In ammoniumvorm spoelt de stikstof niet uit. De ammoniumstikstof werkt vertraagd. Het product bevat 13% zwavel, dit geeft de meststof een sterk verzurend karakter. Entec is een ammonsulfaatsalpeter met een nitrificatieremmer. Zie paragraaf 3.2 Nitrificatieremming. 3.1.5 Zwavelzure ammoniak Dit kristallijne product bestaat uit 100% ammoniumsulfaat. De stikstof is volledig in ammonium vorm aanwezig. In deze vorm spoelt de stikstof niet uit. De meststof heeft door het hoge zwavelgehalte (24%) een zeer sterk verzurend karakter. Het wordt op beperkte schaal gebruikt voor zuurminnende gewassen zoals aardappelen. De meststof werkt vertraagd omdat de ammoniumstikstof eerst omgezet moet worden in nitraatstikstof. Voor kleigronden is de meststof zonder directe inwerking minder geschikt. De kans op aanzienlijke ammoniakverliezen is groot. 3.2 Nitrificatieremming Aan bepaalde meststoffen is een zogenoemde nitrificatieremmer toegevoegd. Deze chemische stof remt gedurende een bepaalde tijd de omzetting van de ammoniumstikstof in het product in nitraatstikstof. Doel van de toevoeging is om de kans op uitspoeling te verminderen. Neveneffect is dat de stikstof langer in ammoniumvorm blijft, terwijl het gewas een voorkeur heeft voor nitraatstikstof. Hierdoor kan een groeiremming ontstaan met lagere opbrengsten als resultaat. De vertraagde omzetting is afhankelijk van de soort chemische bijvoeging en de bodemtemperatuur.


omzetting met Nitrificatieremming Ammonium NH4+

Nitraat NO3-

Afb. 3.2 Omzetting met nitrificatieremming

2 3 4 treden 5 6 meststoffen

7 de

Bij omzettingstijd in weken (50% als nitraat) grootste verliezen op: Bron: Amberger en Vilsmeier, 1984 • bij bovengrondse aanwending. • drogend weer en wind. • temperaturen > 15 ºC. • zandgronden. • bodems met hogere pH’s (klei). • bij direct contact met de lucht (open of kort gewas).

Opbrengst in kg/ha

3.4 Uitspoeling van stikstof Vergelijking meststoffen op wintertarwe 2009 Alleen nitraatstikstof kan uitspoelen of op löss (100%N = 195 kg/ha) denitrificeren. De uitspoeling van deze nitraatstikstof in het groeiseizoen wordt 12750 -305 vaak overschat. Wanneer nitraatstikstof kg/ha 12250 buiten bereik komt van het gewas en niet meer capillair opstijgt-1007 door drogende 11750 omstandigheden is erkg/ha sprake van verlies. KAS bestaat voor11250 de helft uit nitraatstikstof. De andere helft is ammoniumstikstof. Deze wordt omgezet in 10750 nitraatstikstof van de 2x Entecafhankelijk 2x Entec 3x Nutramon bodemtemperatuur.80% N 100% N KAS 100% N Bron: Rapport WR 1073. Bemestingsonderzoek wintertarwe DSM Agro 2009 G. Meuffels en C. Crombach, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Wageningen 2009


Ureum CO(NH2)2

Nitraat NO3-

Ammonium NH4+

Afb. 3.3 Ammoniakstikstofverliezen

De gemiddelde ammoniakverliezen van KAS, urean en ureum

16

Op

15%

14 12

-

10

8%

8 6 4

2%

2 0

-2250 -

KAS

Urean

Ureum

Bron: 18-02-2

Bron: BMVEL/UBA-Ammoniak-Emissionsinventar der deutschen Landwirtschaft und Minderungsszenarien bis zum Jahre 2010, umweltforschungsplan des bundesministeriums für umwelt, naturschutz und reaktorsicherheit, Forschungsbericht 299 42 245/02, UBA-FB 000249

Grafiek 3.3 Gemiddelde ammoniakstikstofverliezen

gasvormige NH3verliezen en CO2-emissie

Vergelijking opbrengst en eiwitgehalte bij gebruik van KAS en Ure

10,5

13,5

10

13,25

9,5 9

Ureum8,5 CO(NH2)2

omzetting

9,93

9,67

Ammonium NH4

Afb. 3.4 Uitspoeling van stikstof 8 Urean

KAS

Bron: Wintertarwe, 39 proeven, LK Hannover 1999-2003

+

Eiwitgehalte (%)

1 ureumhoudende

omzetting

Ammoniakverliezen (%)


Bij urean, ureum of ureumhoudende De omzetting van ammoniumstikstofmeststofis afhankelijk van de bodemtemperatuur fen vindt een omzetting plaats naar de nitraatvorm voordat het gewas de stikstof kan opne20 men uit de bodem. Hierbij kunnen aanzienlijke ammoniakverliezen optreden. De gemiddelde 10 ammoniakverliezen bij urean en ureum kunnen erg variëren. De weersomstandigheden en de 8 toedieningstechniek hebben een zeer grote invloed. 5


Opbrengst (t/ha)

3.3 Ammoniakstikstofverliezen Van alle meststoffen geeft kalkammonsalpeter de laagste ammoniakverliezen. Slechts een klein deel van de stikstof (2%) in ammoniumnitraat-houdende meststoffen gaat gemiddeld verloren in de vorm van ammoniakemissie. Dat is gunstig. Daarmee is KAS een meststof die het hoogste aandeel stikstof beschikbaar houdt voor de planten. In de grafiek hiernaast zijn de gemiddelde ammoniak stikstof verliezen weergegeven van kalkammonsalpeter, urean en ureum.

13

uitspoeling

12,75

13

12,5 Nitraat NO

12,25 12

3

12,7

Urean

KA

De kans op uitspoeling is laag bij: • drogende omstandigheden of een neerslagtekort. • grote bewortelingsdiepte. • bij toediening kort voor het moment van gewasgroei.


3.5 Denitrificatie Denitrificatie is het proces waarbij nitraat in een aantal stappen wordt omgezet in (moleculaire) stikstof. De vrijkomende zuurstof wordt gebruikt voor de afbraak van organische verbindingen. NO3

NO2

NO

N2O

denitrificatie

uitspoeling omzetting Ureum CO(NH2)2

Ammonium NH4+

Nitraat NO3-

Afb. 3.5 Denitrificatie

N2

De nitraatafbraak treedt hoofdzakelijk op onder zuurstofloze (anaërobe) omstandigheden in de bovenste laag van het profiel. Anaërobe condities komen waarschijnlijk alleen maar voor bij zeer hoge vochtgehaltes. In het groeiseizoen is de kans op zuurstofloze omstandigheden laag, de kans op stikstofverliezen door denitrificatie dus ook. Onder aërobe omstandigheden verloopt de afbraak van de bovengenoemde verbindingen met behulp van de zuurstof in de bodemporiën en uit de lucht. Bij hogere temperaturen loopt het proces sneller dan bij lage temperaturen. Beneden de 4-5 ºC is de snelheid verwaarloosbaar klein. Bij 10 ºC is de snelheid 2-3 keer langzamer dan bij 20 ºC. 3.6 Verzurende werking De verzuring door stikstofmest stoffen is zeer verschillend. Naast stikstof zijn het zwavelgehalte en de samenstelling van de vulstof in de meststof de belangrijkste verzurende factoren. Magnesium heeft een bekalkende werking. Zwavel geeft een meststof een sterk verzurend karakter. De verzuring leidt tot extra kosten voor bekalking. Want hoe meer verzuring, hoe hoger de kosten voor het corrigeren van de zuurgraad van de bodem. Dit kan oplopen tot enkele tientallen euro’s per hectare. Bij de keuze van de meststof is dit ook een belangrijk punt. 08 - de stikstofvormen in meststoffen

Verzurende werking in basenequivalent per 100 kg N *op Meststof

Grasland

Bouwland

Nutramon KAS (27N + 4MgO)

- 33

- 53

KAS zonder magnesium (27N)

- 36

- 56

24N + 7S

- 80

- 100

ASS/ Entec (26N + 13S)

- 168

- 188

Urean 30 (30N)

- 80

- 100

Ureum (46N)

- 80

- 100

Anasol (15N + 5S)

- 138

- 158

* Hoe sterker negatief hoe sterker de verzurende werking Tabel. 3.6 Verzurende werking van meststoffen

4

Rendement

ME

STB

ELEID

IK IK

M STB ESTB ELEID ELEID

IE U W E E U R O PE

TN

IE U W E E U R O PE

SE

ME

TN

SE

ELEID STB TN

IE U W E E U R O PE

SE

STB

ELEID

HE

ME

ELEID

STB

ME

ELEID STB

ME

IK

IK

IK

IK

ME

ME

ME

ELEID STB

ELEID STB

ME

ELEID STB

ELEID

ME

IK

IK

ELEID

STB

ME

IK

STB

IK IK

IK

ELEID

ELEID STB

ELEID

STB

STB

ELEID

STB

ME

ELEID ME

STB

ELEID

STB

ME

ME

ME

IK

IK

ELEID

STB

ME

IK

IK

SE

OP

IE U W E E U R O PE

HE

GEBASEERD

H SE ET N

HE

ST

IE U W E E U R O PE

P P D OE E R D O G E B A SGEE BR A S

TN

SE

ST

HE

OP

OP

IK

ST ST

ST

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

GEBASEERD

TN

H SE ET

OOI BEWU STR OOI BEWU STR

Urean

TN

ST

E

SE


OP

ES

OPE

IE

UW UR OOEIEBEWU STR

GEBASEERD

IK

OP

ME

GEBASEERD

E

WE EUROP

OP

ES

HE

NIE U

ST

WE EUROP

OP

NIE U

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

TN

Ureum HE


GEBASEERD

OP

TN

H SE ET

H SE ET

ST

ST

ST GEBASEERD OP

GEBASEERD HE

TN

OP

E

SE

ST

ES

HE

IE U W E E U R O PE

ST

WE EUROP

OP

NIE U

H SE ET N

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE


KAS

IE U W E E U R O PE


GEBASEERD

TN

H SE ET

TN

OP

ST

OP

HE

HE

HE

ST

SE

OP

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

H SE ET N

ST GEBASEERD OP

Gewaskwaliteit

IE U W E E U R O PE


GEBASEERD

Gewasopbrengst

TN

GEBASEERD

OP

HE


ST

ST

ST GEBASEERD OP


Rendement


OOI BEWU STR

ST

IK

In dit hoofdstuk zijn verschillende onderzoeken samengebracht die tonen wat het rendement is van verschillende stikstofmeststoffen. Deze onderzoeken hebben betrekking op grasland en akkerbouw/tuinbouw. We kijken daarbij naar gewasopbrengst, gewaskwaliteit en teeltzekerheid.

NIE U

WE EUROP

ES

E

Teeltzekerheid Tabel. 4 Rendement

4.1 Grasland Waarom is Nutramon KAS op grasland de beste keuze? • G een groeivertraging door juiste combinatie van nitraatstikstof en ammoniumstikstof. • De egale verdeling van nutriënten over de gehele grasmat geeft een gelijkmatige groei en een egale grassamenstelling. • Zeer lage ammoniakverliezen. • Hogere opbrengst en graskwaliteit dan vloeibare meststoffen met een lager verzurend effect van de bodem. Hieronder volgen twee sprekende voorbeelden. Op de NutriNorm website kunt u nog meer resultaten over dit onderwerp vinden. 4.1.1 Voorbeeld 1, Grasland op zand Lagere opbrengst en lager eiwitgehalte bij spaakwielinjectie op zandgrasland Spaakwielinjectie van vloeibare meststoffen gaf in 2008 op twee zandgrasland percelen een lagere opbrengst en eiwitproductie dan kalkammonsalpeter. Dat blijkt uit onderzoek van Altic. Anasol en urean gaven 16-18% lagere opbrengsten. Alleen vloeibare ammoniumnitraat scoorde ongeveer gelijk aan kalkammonsalpeter. Welke meststoffen zijn vergeleken? Kalkammonsalpeter werd vergeleken met vloeibare ammoniumnitraat (18% N) , Anasol (15% N), urean (30% N) en NTS (27% N). De werking van de meststoffen is over 4 sneden bepaald. De N-giften waren resp. 100 N, 70 N, 60 N en 40 N. De mogelijke verschillen door zwavel zijn geëlimineerd door een extra zwavelbemesting bij alle objecten.

09 - rendement

Spaakwielinjectie geeft lagere De gemiddelde ammoniakverliezen van KAS, urean en ureum opbrengsten De onderzoekers vonden dat 16 kalkammonsalpeter op alle 15% sneden de 14 resultaten geeft. Spaakwielinjectie beste van12Anasol en urean geeft een 10 aanzienlijke opbrengstdaling van 8% 8 16%-18%. Vloeibare ammoniumnitraat 6 gelijkwaardige resultaten als geeft 4 maar is aanzienlijk duurder in de KAS, 2% 2 aanschaf. Zowel de opbrengst als de 0 eiwitproductie van gras blijven flink KAS Urean Ureum achter ten opzichte van KAS.

7

nitraat)


NTS

-944

Urean

-2148

Anasol

-1932

NH4N03

-115 -2250 -2000 -1750 -1500 1250 -1000 -750 -500 -250

0

opbrengstdaling gras in kgds/ha Bron: 18-02-2009 Animal Sciences Group

Grafiek 4.1.1 Opbrengstdaling gras

Bron: R G. Meuf Wageni

Injectie vloeibare kunstmest geeft lagere opbrengst op kleigrasland Injectie van vloeibare stikstofkunstmest met een spaakwielbemester (sportveldvariant) op grasland gaf in 2008 op kleigrond een daling van de jaaropbrengst aan drogestof (-6%) en ruw eiwit (-13%) vergeleken met het strooien van KAS. Dat blijkt uit onderzoek, uitgevoerd door de Animal Sciences Group van Wageningen UR en gefinancierd Broeikasgasemissie bij de productie opbrengst en eiwitgehalte bij gebruik van KAS en Urean door hetVergelijking Productschap Zuivel. van kalkammonsalpeter

rwe 2009 a)

10,5

13,5

CO2-emissie in %

9,5

Eiwitgehalte (%)

Opbrengst (t/ha)

Blijvend grasland op een kleigrond (35% klei) werd bij oplopende stikstofniveaus tot 300% 13,25 vier keer in korrelvorm (KAS) en met vloeibare 10 bemest met ammoniumnitraat 250% meststoffen ammoniumnitraat, urean 13 en ureum. 12,75

200%

+145% +50%

150%

Injectie9van 190 kg stikstof per hectare (70, 50, 40 en 30 kg N/ha voor de 1e t/m 4e 100% 100% 9,93 13,3 snede) gaf op9,67 jaarbasis voor KAS12,5 een drogestofopbrengst van 11,7 ton per hectare. 12,7 50% 8,5 vloeibare stikstofmeststoffen Voor de een opbrengst van gemiddeld 10,9 ton per hec12,25 0% tare (-6%). Vergeleken met KAS daalde de eiwitopbrengst van 1,81 tot gemiddeld a) S S 1,57 K A Europ 8 12 KA n k o ton per hectare (-13%). daalde van 96 tottra75% (-22%). ie m Urean KAS De schijnbare stikstofbenutting Urean KAS chn

Nutramon S 100% N

SM Agro 2009 ving,

te Nu ste Bron: Presentatie resultaten kunstmestinjectie 2008, klei, Animal Sciences Group (Wageningen UR) Lelystad. (be


54%

10 -

110% 100% 90% 80% 70% rendement 60% 50% 40% 30% 20% 10%

8) S K A a 07/0

p uro ld E e d mid (ge

* Beste techniek van Europa houdt in: de best beschikbare techniek die algemeen inzetbaar is bij de productie van kalkammonsalpeter in Europa.

4.2 Akkerbouw en Tuinbouw Waarom is Nutramon KAS de beste keuze in de akker- en tuinbouw? • Het product heeft een voorspelbare werking, dus voor de boer een hoog rendement met geringe onzekerheid. • Vele vaak langjarige veldproeven in binnen- en buitenland geven aan dat kalkammonsalpeter gemiddeld de hoogste opbrengst en kwaliteit geeft bij vele gewassen. Nutramon KAS geeft ook bij een windsnelheid 4 m/s een goed strooibeeld. • KAS verbetert stikstofwerking van mest. Zie hetde strooibeeld bij een werkbreedte van 24 meter. • KAS geeft een lage verzuring van de bodem. 120% • Alternatieve meststoffen geven geen betere werking.

gebruik eer emissie

rean Europa)

Opbrengstdaling bij spaakwielinjectie van vloeibare meststoffen op zandgrasland t.o.v. KAS (kg ds/ha over 4 sneden)

4.1.2 Voorbeeld 2, Grasland op klei

Ralatieve strooihoeveelheid (%)

6


f is uur

wind 4m/s

De omzetting van ammoniumstikstof is afhankelijk van de bodemtemperatuur

Bodemtemperatuur (°C) Opbrengst in kg/ha

20

Opbrengstdaling bij spaakwielinjectie van vloeibare meststoffen Op Hieronder volgen vier sprekende voorbeelden. op zandgrasland t.o.v. KAS (kg ds/ha over 4 sneden) de NutriNorm website kunt u nog meer onderzoeken over dit onderwerp vinden.

NTS

-944

Urean

-2148

8 5

2

3

4

5

6

7

12000

4.2.2 Voorbeeld 2,

Bron: Amberger en Vilsmeier, 1984

-2148 Vergelijking meststoffen op wintertarwe 2009 op löss (100%N = 195 kg/ha)

8%

6 4

2%

2

-1932

12750 -305 kg/ha

12250

Broeikasgasemissie 0 bij de productie Wintertarwe van kalkammonsalpeter KAS Urean 11750 Ureum

itgehalte bij gebruik van KAS en Urean in weken (50% als nitraat) omzettingstijd

13,5

12

Entec en urean hadden een lagere 10 stikstofbenutting. Een besparing op het aantal 8 werkgangen is niet aan te raden. 1

-2250 -2000 -1750 -1500 1250 -

Broeikasgasemissie bij toepassing van opbre mest -1007Ureum en Urean geven resp. 100-67% meer e kg/ha Bron: 18-02-2009 Animal Sciences Group

Bron: BMVEL/UBA-Ammoniak-Emissionsinventar der deutschen

CO2-emissie in %

Relatieve CO2-emissie in %

11250 225% Landwirtschaft und Minderungsszenarien bis zum Jahre 2010, Hogere opbrengst in wintertarwe door gebruik 300% +100% umweltforschungsplan des bundesministeriums für umwelt, naturschutz und 200% reaktorsicherheit, Forschungsbericht 299 42 245/02, UBA-FB 000249 +145% KAS 250% 10750 175% 2x Entec 2x Entec 3x Nutramon In wintertarwe worden hogere 200%opbrengsten 150%N KAS 100% N 80% N 100% +50% gerealiseerd als er met KAS wordt bemest. Dat is 125% 150% 100% Bron: Rapport WR 1073. Bemestingsonderzoek wintertarwe DSM Agro 2009 100% de conclusie die de Duitse Landwirtschaftskammer 100% G. Meuffels en C. Crombach, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, 100% 13,3 Wageningen 2009 75% 12,7trekt na vier jaar van proeven doen. 50%

13,25 Eiwitgehalte (%)

12500 5 12250

14

10

Opbrengst in kg/ha


chen 10, naturschutz und B 000249

812750

1 2 3 4 5 6 7 4.2.1 Voorbeeld 1, Wintertarwe 11750 -1932 Anasol omzettingstijd in weken (50% als nitraat) Duidelijke opbrengstverschillen tussen 11500 Bron: Amberger en Vilsmeier, 1984 meststoffen in tarwe op löss PPO te-115 Wageningen NH4N03 -1054 11250 Bron: B kg/ha Landw heeft op verzoek van DSM Agro in 2009 een umwel 11000 -2250 -2000 -1750 -1500 1250 -1000 -750 -500 -250 0 reaktor meststofvergelijking beproefd in wintertarwe op 10750 opbrengstdaling gras in kgds/ha De gemiddelde ammoniakverliezen Opbrengstdaling bij spaakwi De omzetting van ammoniumstikstof is 3x 3x löss. Nutramon KAS is vergeleken met Entec en van KAS, urean en ureum op zandgrasland t.o.v. K afhankelijk van de bodemtemperatuur Urean Nutramon KAS Bron: 18-02-2009 Animal Sciences Group urean. Uit de resultaten blijkt dat bemesten met Bron: Rapport WR 1073. Bemestingsonderzoek wintertarwe DSM Agro 2009 Nutramon kalkammonsalpeter in drie giften de G. Meuffels en C. Crombach, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, 16 15% 20 Wageningen 2009 hoogste opbrengst gaf. Grafiek 4.2.1a Vergelijking Nutramon KAS en Urean Ammoniakverliezen (%)

m

Vergelijking meststoffen op wintertarwe 2009 op löss (100%N = 195 kg/ha)

10


zen

13 12,75 12,5 12,25

Velemeststoffen proevenopwijzen uit 2009 dat Vergelijking wintertarwe op löss (100%N = 195 kg/ha) een Urean KAS bemesten met urean

12

0%

K on tram Nu

Grafiek 4.2.1b Vergelijking 50% Entec met Nutramon KAS

AS

a) S K A Europ

k nie ech te t s e (b

8) S K A a 07/0

+67%

Br

25% 0%

p uro Vergelijking en Urean Nutramon d E opbrengst en eiwitgehalte bij gebruik van KAS del d i m KAS e (g

Ureum

Urean

Wageningen 2009

Eiwitgehalte (%)


Opbrengst (t/ha)

Opbrengst in kg/ha

(Europa) (Euro lagere opbrengst geeft. Naast 12750 de korrelopbrengst daalt in * Beste techniek van Europa houdt in: de10,5 best beschikbare techniek die 13,5* ‘Europa’ betekent geproduceerd met de best beschikbare technie algemeen inzetbaar is bij de productie van kalkammonsalpeter in Europa. algemeen inzetbaar is bij de productie in Europese fabrieken. -305 graan ook het eiwitgehalte. In kg/ha 13,25 12250 10 39 proeven in wintertarwe was Broeikasgasemissie 13bij productie en gebruik -1007 11750 het opbrengstverschil 260 kg/ 9,5 Ureum en Urean geven resp. 52-54% meer emissie kg/ha ha bij gelijke stikstofbemesting. 12,75 11250 9 Ook het eiwitgehalte daalde met 175% 9,93 13,3 12,5 +52% +54% 9,67 12,7 0.6%. Alleen met een hogere 150% 10750 8,5 12,25 2x Entec 2x Entec 3xisNutramon het negatieve n windsnelheid 4 m/s eenstikstofbemesting goed strooibeeld. 125% 80% N 100% N KAS 100% N bij een werkbreedte van 24 meter. te voorkomen. Echter de effect 8 100% 12 100% Urean KAS Urean KAS Bron: Rapport WR 1073. Bemestingsonderzoek wintertarwe DSM Agro 2009 gebruiksnormen laten dit niet toe. G. Meuffels en C. Crombach, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, 75% 50%


Grafiek 4.2.2 Meerjarige vergelijking KAS en Urean in wintertarwe 25% 0%

11 -

wind 4m/s rendement

Nutramon KAS

Ureum (Europa)

Urean (Europa)

* ‘Europa’ betekent geproduceerd met de best beschikbare techniek die algemeen inzetbaar is bij de productie in Europese fabrieken.

Broeikasgasemissie bij productie en gebruik Ureum en Urean geven resp. 52-54% meer emissie

Nutramon KAS geeft ook bij een windsnelheid 4 m/s een goed strooibeeld. Zie het strooibeeld bij een werkbreedte van 24 meter.

4.2.3 Voorbeeld 3, Aardappelen NBS: lagere N-gift, zelfde opbrengst en kwaliteit Het verbeterde stikstof bijmestsysteem (NBS) geeft de beste mogelijkheden om met een lagere N-gift dezelfde opbrengst en kwaliteit te behalen. Dat blijkt uit proeven van NMI en PPO. Beiden hebben van 2006 tot 2008 verschillende meststoffen en bemestingssystemen beproefd in verschillende soorten aardappelen. ‘Nieuwe’ meststoffen hebben weinig meerwaarde voor een verlaging van de stikstofgift. Uit de proef waarbij een tiental meststoffen werd vergeleken, bleek dat een lagere stikstofgift alleen mogelijk is met NBS. Dit verbeterde stikstof bijmest systeem met KAS (NBS-bodem) liet bij een lagere stikstofbemesting geen opbrengstdaling en kwaliteitsverlies zien. ‘Nieuwe’ meststoffen hadden een beperkte meerwaarde voor het verlagen van de stikstofgift zonder opbrengstdaling. Bron: Rapport NMI 1161, Wageningen, juli 2009

4.2.4 Voorbeeld 4, Winterprei KAS geeft hoge stikstofbenutting KAS geeft een hoge stikstofbenutting omdat het de mineralisatie van mest stimuleert. Dat blijkt uit twee jaar onderzoek van PRI te Wageningen naar het effect van verschillende meststoffen op de opbrengst en kwaliteit van vroege winterprei. Dit onderzoek geeft verder aan dat alternatieve meststoffen voor kalkammonsalpeter zeker niet leiden tot een beter rendement of benutting. Er zijn geen grote verschillen tussen de meststoffen. Alternatieve meststoffen voor kalkammonsalpeter geven geen betere werking. De bemestingsmethode heeft een duidelijke invloed op het effect. Dit betreft met name het tijdstip dat stikstof beschikbaar is bij de wortels van de prei. Stikstofbenutting

Met organische mest

Alleen kunstmest

OOI BE OOI BEWU SSTTRROOI BEWWUU STR

Referentie

Referentie

IK

ELEID

STB

ME ME S T BS T B E L EEILDEID

ME ME

STB

ELEID STB

ELEID

IK

IK

IK

ME

ELEID STB TN

ME

ELEID

IE U W E E U R O PE

SE

IK

/

OOI BEWU STR

ELEID STB

ME

IE U W E E U R O P

E ES

ELEID

STB

ME

ELEID

STB

IK

IIKK

ROOOOIIBBEEWWUU TROOI BEWU SSTTR S

HE H T NN SSE ET SE IIEEUUWWE E UURROOPPEE N IE U W E E U R O P E EE OP

ME

OP

SE

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

ST

OOI BEWU STR

TN

GGEEBBAASSEEEERRD

OP

HE

MME ESST B E T B EL EID LEID

SE

SSTT

IE U W E E U R O PE

IK

TN

ELEID

HE

STB

ELEID

TN

ME

IK

STB

IK

HE

GEBASEERD

IK

OOI BEWU STR

ST

ELEID

ME

STB

ELEID

IK

M STB ESTB E L EIDE L EID

ME

ME

ELEID STB

ME SE

OP

HE

STB

STB

ME SE

TN

ME

IK

OOI BEWU STR

ST

OP

IE U W E E U R O PE

ST

IK

SE

GEBASEERD

TN

GEBASEERD

ELEID

P

IE U W E E U R O PE

E

OP

STB

DO

S IE U W EI EB OO UEROWPUE STR

TN

GEBASEERD

ME

ST

ST

IK IK

ST

P

H SE ET N

Gelijk aan KAS, - Slechter dan KAS, + Beter dan KAS Hoog, + Goed, Normaal, Lager, Aanzienlijk lager

IE U W E E U R O PE

OP

H SEET N

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

/

ST

OP

OP

TN

GEBASEERD

GEBASEERD

HE

ST

ST

Legenda veilbare opbrengst: Legenda stikstofbenutting:

IE U W E E U R O PE

HE

ST

/ OOI BEWU STR

DO

HE


STST

/

Pulstec-Cultan

OP

HE

OP

/

TN

Tabel. 4.3.4 Vergelijking meststoffen in winterprei

ST

Orgaplus + KAS

GEBASEER

OP

/

HE

E

ST

SE

SE

GEBASEERD

NBS-Entec

TN S IE UO OWEI BEUERWOPUE STR

Alleen kunstmest


GEBASEERD

HE

GEBASEER

OP

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

OP OP G E BGAE SBEAESREDE R D

GEBASEERD

TN TN

ST

HE

OOI BE STROOI BEWWU U STR

Met organische mest

HE H SE ET N SE H ET N IE U PE IE U W E E U R O PE T N W E E U R O ESE IE U W E E U R O P

OOI BEWU STR

GEBASEERD

OP OP G E B AGSE BEAR DS E E R D

Entec

HE

ST ST

KAS

IKIK

Veilbare opbrengst

IK

Meststof

IE U W E E U R O PE

SE

Bron: Rapport 189, Bemesting in vroege winterprei – vergelijking van verschillende meststoffen, Resultaten van het project Telers Mineraal Paraat, seizoenen 2006/07 en 2007/08, F. J. de Ruijter, Plant Research International, WUR

12 - rendement

5

Strooieigenschappen

ELEID

IK

ELEID

IK

ELEID

STB

STB

ME

ME

ME

STB

ELEID

IK

ELEID

STB

ME

STB

ME

ELEID

ELEID STB

HE

IK

ELEID STB

IK

SE

ME

IK

TN

IE U W E E U R O PE

HE

TN

IE U W E E U R O PE

ELEID STB

/

SE

OOI BEWU STR

ME

ELEID

ELEID STB

ME

ELEID

IK

STB STB STB

SE

OP

ME

ME

IK IK IK

IK

ELEID STB

ME

IK

ELEID

ME

ME

IK

ELEID

STB

STB

ME

ME

ELEID STB

ME

ELEID

IK

ELEID

STB

STB

ME

ME

STB

ELEID

IK

ELEID

STB

ME

ELEID

IK

ELEID

STB

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

GEBASEERD

ME

IK

IK

ELEID

STB

ME

IK

IK

IK

TN

ST

ME

/

OP

STB

IE U W E E U R O PE

HE

SE

OOI BEWU STR

ST

ME

TN

ST

IK

ST

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

ST

Hard en rond

TN

SE

GEBASEERD

HE

SE

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

OP

IE U W E E U R O PE

SE

ST

TN

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

OP

HE

SE

H SE ET N

ST

IE U W E E U R O PE

TN

GEBASEERD

SE

OP

IE U W E E U R O PE

H SE ET N

OOI BEWU STR

ST

H SE ET N

IE U W E E U R O PE

OP

OP

IE U W E E U R O PE

TN

GEBASEERD

GEBASEERD TN

HE

HE

ST

ST

ST GEBASEERD OP

HE

SE

OP

IE U W E E U R O PE

SE

ST

H SE ET N

OP

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

OP

H SE ET N


IE U W E E U R O PE


GEBASEERD

EBASEERD

OP

OP

IE U W E E U R O PE

ST

ST G

ST

GEBASEERD

GEBASEERD TN

TN

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

GEBASEERD

HE

SE

OP

IE U W E E U R O PE


HE

ST

H SE ET N

OP

OP

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

GEBASEERD

ST

ST GEBASEERD OP

GEBASEERD TN

TN

Ureum

TN

OP

E

GEBASEERD

WE EUROP

SE

GEBASEERD

NIE U


OP

E

GEBASEERD

WE EUROP

HE

SE

HE

ST

NIE U

OOI BEWU STR

KAS OP

H SE ET

GEBASEERD

OP

H SE ET

ST

EBASEERD

OP

IE U W E E U R O PE

HE

HE

ST G

ST

OP

Zeer breed strooibaar

TN

GEBASEERD

HE

Strooien met de juiste strooitabel Producent bekend



Strooieigenschappen


ST

IK

Ook de strooieigenschappen van de meststoffen tellen mee in uw keuze voor een meststof. Voor Nutramon KAS gelden een aantal belangrijke voordelen.

SE

/ Tabel. 5 Strooieigenschappen

5.1 Producteigenschappen Nutramon KAS heeft de volgende strooieigenschappen: • Het is herkenbaar aan de oranje korrel en daardoor is de fabrikant bekend. Deze informatie is onmisbaar voor het gebruik van de juiste strooitabel en de juiste afstelling. Kunstmest• De korrels zijn hard en sterk. Het product bevat strooier geen stof en kluiten. • Voor het product zijn voor een groot aantal Amazone strooiers gebruiksvriendelijke en actuele strooitabellen online beschikbaar. • ZA/M Ultra • Het heeft een constante strooikwaliteit. • ZA/M • Nauwkeurige verdeling over grote strooibreedten. • Het is door de korrelvorm en het stortgewicht minder windgevoelig Bogballe • M2/M3

5.2 Nutramon KAS is zeer breed strooibaar In tabel 5.2, samengesteld uit de officiële adviestabellen van strooierfabrikanten, worden de maximum werkbreedten aangegeven waarbij met een goede afstelling een regelmatig strooibeeld bereikt wordt met Nutramon KAS. Bovendien gebruiken de strooierfabrikanten Nutramon KAS om nieuwe strooiertypen te testen.

Maximum werkbreedte bij gebruik van Nutramon KAS 48 m 36 m

42 m

Rauch • Axera

42 m

• Axis 30.1

42 m

• Axis 50.1

48 m

Vicon • Rotaflow

45 m

Tabel. 5.2 Maximum werkbreedte van strooiers bij gebruik van Nutramon KAS

13 - strooieigenschappen

utramon 100% N

M Agro 2009 g,

2%

2 0

-2250 -2000 -1750 -1500 1250 -1000 -750 -500 -250

KAS

Urean

0

opbrengstdaling gras in kgds/ha

Ureum

Bron: 18-02-2009 Animal Sciences Group


Bron: Rap G. Meuffel Wagening

13,25

10

Nutramon- 13 KAS KAS 12,75

Kenmerk 9,5 9

Stortgewicht (kg/m3)9,93 1040 9,67

8,5 Gemiddelde korreldiameter (mm)

3.6

Ureum gegranuleerd

12,5 970-1070 12,7

12,25 3.2 - 3.9

8

12

Urean KAS Tabel. 5.3 Stortgewicht en korreldiameter

13,3700

- 800

3 – 3.5

Urean

KAS


CO2-emissie in %

5.3 Let op de verschillen in stortgewicht en korrelgrootte Stortgewicht en gemiddelde korreldiameter (zogenaamde D50) hebben een grote invloed op de strooibreedte. Een meststof met laag stortgewicht en kleine korreldiameter laat zich niet gemakkelijk over grote werkbreedten goed verspreiden. De afstelling van de strooier moet dus aan deze specifieke situatie aangepast zijn. Broeikasgasemissie bij de productie Vergelijking opbrengst en eiwitgehalte bij gebruik van KAS en Urean kalkammonsalpeter Dit betekent veelal dat een kleinere strooibreedte moet worden gekozen. Metvan name geprillde aanleiding tot strooibanen. 10,5 meststoffen geven vaak 13,5 300% +145%

250%

Ureum200% geprilld 150% 100% 700 – 800

+50% 100%

50%

2.5 – 3.5

0%

K on tram u N

AS


120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

wind 4m/s

L50% 8

6

4

2

R50% 0

2

4

6

8

10 12 14 16 18 20

Afstand van het midden (m) Enkelvoudig strooibeeld

Samengesteld strooibeeld

Grafiek 5.4 Strooibeeld bij 24 meter bij een windsnelheid van 4 m/s

14 - strooieigenschappen

8) S K A a 07/0

op Eur eld d d mi (ge


Nutramon KAS geeft ook bij een windsnelheid 4 m/s een goed strooibeeld. Zie het strooibeeld bij een werkbreedte van 24 meter.

20 18 16 14 12 10

a) S K A Europ

iek chn e te t s (be

5.4 De windgevoeligheid Nutramon KAS geeft ook bij een windsnelheid van 4 m/s een goed strooibeeld. Zie onderstaand strooibeeld bij een werkbreedte van 24 meter.

4%

hniek die

NH4N03

-115

4

Opbrengst in

Ammoniakverliezen (

6

ebruik r emissie

an ropa)

Anasol

-1932

Eiwitgehalte (%)

we 2009

8%

8

Opbrengst (t/ha)

7

itraat)

10

6

Duurzaamheid van meststoffen Duurzaamheid en klimaat zijn onderwerpen die veel aandacht vragen in het maatschappelijke debat. Met het gebruik van Nutramon KAS draagt u ook een steentje bij aan de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen.

KAS

ELEID

IK

ELEID

STB

STB

ME

STB

ELEID

IK

ELEID STB

ME

IK

IK

ELEID

ME

ELEID STB

ME

STB

ME

ME

IK

ELEID

STB

ME

IK

ELEID

IK

ELEID

STB

STB

IK

ELEID

STB

ME

IK

IK

ELEID STB

ME

ME

IE U W E E U R O P

STB

IE U W E E U R O PE

SE

NH4N03

-115

Tabel. 6 Duurzaamheid

-2250 -2000 -1750 -1500 1250 -1000 -750 -500 -250

opbrengstdaling gras in kgds/ha

Bronnen: Urean KAS Urean KAS • GHG emissions and energy efficiency in European fertiliser production and use, F. Brentrup and Bron: Wintertarwe, 39 proeven, LK nitrogen Hannover 1999-2003 C. Pallière, IFS proceedings no: 639, december 2008 • EFMA emission data fertiliser production 2007/2008 • Eigen DSM Agro gegevens

lheid (%)

Nutramon KAS geeft ook bij een windsnelheid 4 m/s een goed strooibeeld. 15 - duurzaamheid meststoffen Zie het strooibeeld van bij een werkbreedte van 24 meter.

K on tram u N

a) S K A Europ

8) S K A a 07/0 p k o e hni Eur tec eld ste idd e m b ( (ge

AS


Grafiek. 6.1 Broeikasgasemissie

11750 11500 11250

-1054 kg/ha

3x Urean

Bron: Rapport WR 1073. Bemestingson G. Meuffels en C. Crombach, Praktijkond Wageningen 2009

CO2-emissie in %

Eiwitgehalte (%)

Opbrengst (t/ha)

0%

12000

10750

Urean Ureum 6.1 Nutramon KAS is de klimaatvriendelijkste Bron: 18-02-2009 Animal Sciences GroupKAS van West-Europa.

12

12250

11000

0

Waarom is de duurzaamheid van Nutramon KAS beter dan andere meststoffen? Bij de normale productie van kunstmest komt CO2 en lachgas vrij. Lachgas heeft een sterk negatief effect op het klimaat. Bij de fabrieken van DSM Agro is specifieke technologie geïnstalleerd die een grotere emissie reductie geven dan de beste techniek in Europa laat zien. DSM Agro ontving hiervoor de Responsible Care prijs van de V.N.C.I. omdat het de lachgasemissie met vrijwel 100% reduceerde. Ook het energie gebruik is erg efficiënt, het nadert het theoretische minimum. Broeikasgasemissie bij de productie Vergelijking opbrengst en eiwitgehalte bij gebruik van KAS en Urean Concurrerende West-Europese KAS geeft een van kalkammonsalpeter 50% hogere CO2-emissie ook al is deze met de 10,5 13,5 beste techniek geproduceerd. Bij toepassing 300% is er minder verschil in CO2-emissie tussen 13,25 +145% 10 250% producten van verschillende herkomst. De hoge 13 200% 9,5 strooikwaliteit en de bekende herkomst van +50% 150% 12,75 Nutramon KAS verhogen de kans op een hoge 100% 9 100% 9,93 13,3daardoor de 12,5 en beperken en efficiënte benutting 9,67 12,7 50% CO2-emissie bij gebruik. 8,5 12,25

120% 110% 100% 90%

12500

Anasol

-1932


8

12750

NTS Urean

ME

STB

ME

IE U W E E U R O P

E ES

ELEID

IK

IK

ELEID STB

ME

ME

IK

ME

ME

ELEID STB

ME

ELEID

STB

ELEID

IK

STB

ELEID

IK

ELEID

STB

ME ME

IK

IK

ELEID STB

IK IK

IE U W E E U R O P

HEE ES T N

Opbrengst in kg/ha


HE E ES T N

ST

0

SE

OP

2

ST

OP

2%

GEBASEERD

TN

6 4

IE U W E E U R O PE

ST

HE

H SE ET N


ST

IE U W E E U R O P

OP

IE U W E E U R O P

E ES

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

HEE ES T N

GEBASEERD

IE U W E E U R O P

-944

TN

OP

HE

ST

HE E ES T N

GEBASEERD

OP

Urean

SE

OP

OP

TN

ST

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

HE

H SE ET N

ST

ST

OP

H SE ET N

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

TN


GEBASEERD

TN

OP

HE

SE

SE

ST

OP

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

GEBASEERD

H SE ET N

TN


ST

ST

IE U W E E U R O PE

HE

OP

E

GEBASEERD

ES

-2148

OP

OP

H SE ET N

EBASEERD

IE U W E E U R O PE

ST G

ST

TN

HE

ST

ST

WE EUROP

OP

NIE U

GEBASEERD

E

Ureum

ST

WE EUROP

OP

NIE U

OOI BEWU STR

GEBASEERD

OP

OP

H SE ET

KAS

ST

EBASEERD

OP

8

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

8%

H SE ET


GEBASEERD HE

age CO2-emissie bij L gebruik

10

TN

ST G

OP

15%

12

ST

GEBASEERD

HE

Lage totale CO2emissie

14



Duurzaamheid 16

Vergelijking meststof op löss (100%

I BEWU OOI BEWU TROOI BEvan OOI BEWU TROOmeststoffen WU Opbrengstdaling bij spaakwielinjectie vloeibare STR S STR S op zandgrasland t.o.v. KAS (kg ds/ha over 4 sneden)

Bro Ure


De gemiddelde ammoniakverliezen van KAS, urean en ureum

* ‘Eu alge

op löss (100%N = 195 kg/ha)

Ver

12750

12000 11750 11500 11000 10750

-1054 kg/ha

08) 07/ a p o

S

ek die Europa.

11250 2x Entec 2x Entec 3x Nutramon 80% N 100% N KAS 100% N

6.2 Duurzamer dan urean en ureum meststoffen Bij de productie van kalkammonsalpeter kan de uitstoot van CO2 en lachgas door aanpassingen van de productie sterk gereduceerd worden. Deze mogelijkheden zijn bij urean en ureum beperkt. Urean en ureum bevatten namelijk koolstof gebonden aan de organische stikstof (zgn amidestikstof). Dit betekent dat de koolzuur gebonden is in de meststof. Deze koolstof komt als CO2 vrij bij het gebruik in het veld. Bij toepassing van Nutramon KAS heeft u een veel lagere CO2-emissie dan bij het gebruik.

225% 200% 175% 150% 125% 100% 75% 50% 25% 0%

+67%

100%

150%

+52%

+54%

Ureum (Europa)

Urean (Europa)

125% 100%

100% 75% 50% 25% 0%

Ureum (Europa)

Urean (Europa)


Grafiek. 6.2a

Nutramon KAS


Grafiek. 6.2b

Ook als de productie van Nutramon KAS meegerekend wordt, zit u nog aan de goede kant van de streep. Dan geven Ureum en Urean een meer dan 50 procent hogere CO2- emissie. 6.3 Verdere verlaging CO2-emissie van Nutramon productie in de toekomst mogelijk DSM Agro zoekt continu naar een verdere vermindering van de CO2-emissie bij de productie van Nutramon KAS. Zo zou de CO2-emissie met 66% verlaagd kunnen worden bij ondergrondse opslag van CO2. Een verdere verlaging naar een klimaatneutrale meststof is zeker niet ondenkbaar.

16 - duurzaamheid van meststoffen

9 8,5 8

Bron: Wintertarwe, 3

Broeikasgasemissie bij productie en gebruik Ureum en Urean geven resp. 52-54% meer emissie

175%

+100%

Nutramon KAS

9,5

Bron: Rapport WR 1073. Bemestingsonderzoek wintertarwe DSM Agro 2009 G. Meuffels en C. Crombach, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Wageningen 2009

Broeikasgasemissie bij toepassing van meststoffen Ureum en Urean geven resp. 100-67% meer emissie


5%

10

-1007 kg/ha

11750

3x Nutramon KAS

Bron: Rapport WR 1073. Bemestingsonderzoek wintertarwe DSM Agro 2009 G. Meuffels en C. Crombach, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Wageningen 2009

e

12250

10750 3x Urean

10,5

-305 kg/ha

Nutram


11250

12750

Opbrengst (t/ha)

Opbrengst in kg/ha

12250


Opbrengst in kg/ha

12500

120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

Samenvatting

M STB ESTB ELEID ELEID

IK IK IK

ELEID SE

STB

ELEID

SE

STB

HE

ME

ME

ME

ELEID

STB

ME

ELEID

STB STB

ELEID

STB

ELEID

IK

IK

ME

STB ME ELEID

STB ME

IE U W E E U R O PE

SE

ME

IK IK

ELEID

IK

ELEID

STB

ME

IK

ELEID

STB

ME

TN

SE

ME

ME

IK

IK

ME ELEID

STB ME

ELEID

IK

STB

ELEID

IK

ELEID

STB

ME

IK

ELEID

STB

ME

STB

IK

ME

ME

STB

ELEID

STB

ELEID

IK

IK IK IK

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

ST

H SE ET N

IE U W E E U R O PE

TN

OOI BEWU STR

OP

IE U W E E U R O PE

TN

GEBASEERD

TN

OP

OP

HE

HE

ST

GEBASEERD

SE

ST ST

HE

SE

ST

GEBASEERD

H SE ET N

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR OOI BEWU STR

OP OP G E B A S EGEERBDA S E E R D

HE

SE

ST

OP

IE U W E E U R O PE

TN

OPE


ST

OP

TN

IE

UW UR OOEIEBEWU STR

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

Urean

ST

OP

H SE ET N

ST

HE

SE

SE

ST

IE U W E E U R O PE

TN

ST

OP

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU TROOI BEWU STR S GEBASEERD

OP

H SE ET N

TN

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

H SE ET N

ST

HE

SE

ST

ST GEBASEERD OP

OP

TN

OP

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

HE

OOI BEWU TROOI BEWU STR S GEBASEERD

OP

H SE ET N

TN

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE


GEBASEERD HE

HE

SE

ST

ST GEBASEERD OP

OP

TN

ST

IE U W E E U R O PE


GEBASEERD HE

Gewaskwaliteit

H SE ET N

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

OP

TN

OOI BEWU STR

Ureum


GEBASEERD

OP

HE

Gewasopbrengst

ST

ST GEBASEERD OP

GEBASEERD

Rendement


KAS

GEBASEERD

Nutramon KAS

IE U W E E U R O PE

SE

IK

STB

ELEID

IK

ME ELEID

STB ME ELEID

STB ELEID

STB

STB

ELEID

IK

ELEID

ME

ME

ME

ME

STB

IK

STB

ELEID

IK

ELEID

STB

IK

ME

ME

ELEID

ME

ME

H SEET N

STB

ELEID

IK

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

SE

ME

STB

ELEID

IE U W E E U R O PE

STB

ELEID

IK

STB

H SE ET N

ME

ME

STB

ELEID

IK

ELEID

ME

ME

STB

IK

ELEID

STB

IK

IK

ELEID

STB ME

IK

ELEID

STB

IK

ELEID

IK ELEID

STB ME

IK ELEID

STB ME

IK

STB

ELEID

IK

ME

ELEID

STB ME

STB

ME

ME

STB

ELEID

IK IK

ELEID

ME

STB

ELEID

STB

ME

IK

ELEID

STB ME

ELEID

STB ME

ME

IK

ELEID

STB

SE

ST

TN

OP

ME

ME

STB ELEID

STB

IK

IK

ME

ME

ELEID

STB ME

ME

IK

ELEID

IK

ELEID

STB

IK

ELEID

STB

ME

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

IK

H SE ET N

ST

HE

OP

SE

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

ST

H SEET N

OP

ELEID

IE U W E E U R O PE


GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

ST

H SE ET N

OP

IE U W E E U R O PE

ST

TN

OP

HE

GEBASEERD

H SE ET N

GEBASEERD

STB

TN

OP

HE

SE

ST

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU TROOI BEWU STR S ST

H SE ET N

OP

IE U W E E U R O PE

ST

IE U W E E U R O PE

OP

ME

SE

GEBASEERD

TN

OP

IK

IE U W E E U R O PE


GEBASEERD

IK

TN

SE

ST

GEBASEERD

SE

ST

OP

TN

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

ST

OP

IE U W E E U R O PE

ST

HE

TN


GEBASEERD

ST

SE

OP

IE U W E E U R O PE

TN

GEBASEERD

H SE ET N

HE


GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

HE

SE

ST

OP

OP

H SE ET N

GEBASEERD

OP

IE U W E E U R O PE

ST

ST

GEBASEERD

TN

OP

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

GEBASEERD

H SE ET N


GEBASEERD HE

IE U W E E U R O PE

ST

H SE ET N

OP

IE U W E E U R O PE

ST

OP

TN

GEBASEERD

OP

Lage CO2-emissie bij gebruik

ST

GEBASEERD

GEBASEERD HE

Lage totale CO2emissie


HE

HE

SE

Hard en rond

Duurzaamheid

SE

ST

STB

SE

OP

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

GEBASEERD

ME

ELEID

IK

STB

ELEID

IK

ELEID

STB

ME

IK

ELEID

STB

IK

ELEID

STB

/ / /

OP

HE

TN

ST

ME

ME

ME

ME

ME

IK

STB

ELEID

IK

STB

ELEID

IK

ELEID

STB

IK

IK

IE U W E E U R O PE

HE

ST

IK

TN

SE

OOI BEWU STR

GEBASEERD

IK

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

ST

TN

SE

OP

TN

SE

ST

OP

HE

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

SE

H SE ET N

ST

HE

OOI BEWU STR

ST

OP

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

GEBASEERD

SE

GEBASEERD

OP

H SE ET N

TN

ST

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

OP

H SE ET N

SE

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

TN

ST

ST GEBASEERD OP

OP

TN

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

GEBASEERD

HE


GEBASEERD HE

SE

TN

ST

IE U W E E U R O PE

HE

ST GEBASEERD OP

H SE ET N

OP

OP

OP

IE U W E E U R O PE

SE


GEBASEERD

GEBASEERD

OP

H SE ET N

ST

ST

ST

GEBASEERD

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

OP

HE

SE

TN

OOI BEWU STR

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

OP

H SE ET N

HE

ST

IE U W E E U R O PE

OP

OP

TN

TN

GEBASEERD

ST

ST GEBASEERD OP

GEBASEERD

Zeer breed strooibaar

HE

SE

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE



TN

OP

H SE ET N

GEBASEERD

IE U W E E U R O PE

OOI BEWU STR

ST

ST

H SE ET N

OP

OP

IE U W E E U R O PE

HE

HE

ST

GEBASEERD

ST

TN

GEBASEERD

OP

HE

Strooien met de juiste strooitabel Producent bekend


GEBASEERD

Strooieigenschappen

OOI BEWU TROOI BEWU STR S ST

IK

Teeltzekerheid

IE U W E E U R O PE

SE

DSM Agro Mijnweg 1 6167 AC Geleen [email protected] Februari 2010

IK STROOI BEWUST

VOOR RENDEMENT EN DUURZAAMHEID

KAS IK STROOI BEWUST VOOR RENDEMENT EN DUURZAAMHEID

Recommend Documents