KADOC JAARVERSLAG 2012

KADOC JAARVERSLAG 2012

Woord vooraf 2012 was vooral een jaar van overleg, voorbereiding en planning, in functie van de nieuwe beleidsperiode 2013-2017. Het werk aan het beleidsplan 2013-2017 met bijhorende financiële planning, de voorbereiding van het organisatie- en functiedesign, de voorbereiding van de Beheersovereenkomst en het actieplan annex begroting 2013 vergden een extra inzet van het hele team. Accenten in de publiekswerking waren zeker enkele succesvolle tentoonstellingen, zoals Migrants flamands en Wallonie die in Le Grand Hornu 13.000 bezoekers trok. Ook de tentoonstelling Comme des sœurs in de KADOC-kapel, een eigen initiatief in samenwerking met de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten van Lier, kreeg veel aandacht. Daarnaast kon KADOC zeven nieuwe boeken publiceren, vaak het resultaat van jaren publieksgericht en/of erfgoedondersteunend onderzoekswerk in eigen huis, en werkte het Centrum ook nog mee aan een viertal extern geproduceerde publicaties. Op het vlak van onderzoek werd een goed evenwicht bereikt tussen toepassingsgericht en fundamenteel onderzoek, die elkaar versterken. Er werden diverse proefschriften voorbereid, waarvan sommige in 2013 worden afgewerkt. Minder in het oog springend, maar zeer arbeidsintensief en met rendement op lange termijn, is het behoud en beheer van de collecties, te beginnen bij het beheersen van de instroom. De inschakeling van de geautomatiseerde instrumenten als Aleph (voor de bibliotheek), scopeArchiv (voor het archief ) en LIAS als opslagsysteem voor gedigitaliseerde en digital-born objecten spelen daar in combinatie met ODIS een cruciale rol. Ten slotte dient ook vermeld te worden dat ondersteuning en expertisedeling in Vlaanderen en daarbuiten alsmaar belangrijker worden in alle aspecten van de KADOC-werking. Specifieke doelgroepen zijn: 1° de katholieke religieuze instituten en 2° de parochies, 3° de evangelisch-christelijke en andere protestantse geloofsgemeenschappen, in samenwerking met Evadoc, 4° de zelforganisaties van etnisch-culturele minderheden en 5° de scholen van het vrije onderwijsnet. KADOC stemt al jaren zijn werking onverkort af op de doelstellingen van de Vlaamse overheid inzake interculturaliteit, duurzaamheid, maatschappelijke en culturele diversiteit. Ondertussen versterkte KADOC zijn expertises, ook in functie van een goede ondersteuning van zijn erfgoedgemeenschappen.

3

jaarverslag 2012

Inhoud WOORD VOORAF

3

ALGEMENE WERKING

7

1.1. 1.1.1. 1.1.2. 1.1.3.

Organisatie Bestuur Personeel Overleg en samenwerking

7 7 7 8

1.2. 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3.

Algemene diensten Gebouwen Financiën, administratie en logistiek IT

9 9 9 10

1.3. 1.3.1. 1.3.2. 1.3.3. 1.3.4. 1.3.5. 1.3.6.

Erfgoed: archief en bibliotheek Archief - Verwerving en verwerking Erfgoedbibliotheek - Verwerving en verwerking Werking kerkelijke archieven LIAS Archiefbank Vlaanderen Archiefstages

10 10 11 16 17 18 18

1.4. 1.4.1. 1.4.2. 1.4.3. 1.4.4. 1.4.5. 1.4.6.

Onderzoek Onderzoeksinitiatieven Wetenschappelijke agora Trajecta Onderzoeksinstrumentarium: ODIS Fellows Onderzoeksstages

18 19 20 21 21 24 25

1.5. 1.5.1. 1.5.2. 1.5.3. 1.5.4. 1.5.5. 1.5.6.

Publiekswerking KADOC-bezoekers Leeszaal Publicaties Tentoonstellingen Communicatie Educatieve werking

25 25 25 30 30 31 32

WERKING PER THEMAVELD

33

2.1. Kerk(en) en religie 2.1.1. Archieven overgedragen in 2012 [Archief ] 2.1.2. Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] 2.1.3. Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in 2012 [Erfgoedbibliotheek] 2.1.4. Verwerking tijdschriften en monografieën [Erfgoedbibliotheek] 2.1.5. Erfgoed protestants-evangelische organisaties en kerken [Archief / Erfgoedbibliotheek] 2.1.6. Dynamics of Religious Reform [Onderzoek / Publicatie] 2.1.7. Feminisering en masculiniteit in het katholicisme [Onderzoek / Publicatie] 2.1.8. Religion in Modernity - Subsidiariteit [Onderzoek] 2.1.9. Kerkelijkheid en geloof in België [Onderzoek] 2.1.10. Geschiedenis bisdom Antwerpen [Onderzoek] 2.1.11. Italian Catholicism and International Relations [Onderzoek] 2.1.12. Kerkfinanciering [Onderzoek] 2.1.13. Gender and Christianity in Modern Europe [Publicatie]

33 33 33 33 33 33 33 34 34 34 34 34 35 35

4

2.1.14. Volgconcilie.be [Website] 2.1.15. Catholic Church, modernization and modernity in contemporary Europe [Onderzoek]

35 35

2.2. Religieuze instituten 2.2.1. Archieven overgedragen in 2012 [Archief ] 2.2.2. Vóór 2011 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief ] 2.2.3 Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] 2.2.4. Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in 2012 [Erfgoedbibliotheek] 2.2.5. Herbestemmingsoperaties [Erfgoedbibliotheek] 2.2.6. Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] 2.2.7 Vlaamse Jezuïeten Heverlee [Archief / Erfgoedbibliotheek] 2.2.8. Franstalige Jezuïeten [Archief / Erfgoedbibliotheek] 2.2.9. Schoolbibliotheek van de Missionarissen van het Heilig Hart in Asse [Erfgoedbibliotheek] 2.2.10. De kloosterkwestie [Onderzoek / Publicatie] 2.2.11. Onderzoeksnetwerk Religieuze Instituten in België (Relins-België) [Onderzoek] 2.2.12. European Forum on the History of Religious Institutes (Relins-Europe) [Onderzoek] 2.2.13. Negentiende-eeuwse congregatiestichteressen [Onderzoek] 2.2.14. Religieus leven tussen opheffing en reveil in het bisdom Luik [Onderzoek] 2.2.15. Rodolphe Hoornaert en Monasterium De Wijngaard [Onderzoek] 2.2.16. Comme des sœurs. Mode ;-) religie [Tentoonstelling / Publicatie] 2.2.17. Vier eeuwen Jezuïeten in Brussel [Publicatie] 2.2.18. 150 jaar Grauwzusters Sint-Franciscusdal Tongeren [Publicatie] 2.2.19. Jésuitesses [Onderzoek] 2.2.20. Holy visions [Onderzoek]

35 35 36 36 36 36 36 37 37 37 37 37 38 38 38 38 38 39 39 39 39

2.3. Levensrituelen en liturgie 2.3.1. Voetsporen van devotie [Tentoonstelling] 2.3.2. Processies en bedevaarten [Onderzoek]

39 39 39

2.4. 2.4.1. 2.4.2. 2.4.3. 2.4.4. 2.4.5. 2.4.6. 2.4.7. 2.4.8.

40 40 40 40 40 40 40 40 41

Missionering, interreligieuze en interculturele contacten Archieven overgedragen in 2012 [Archief ] Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] Missie, wetenschap en apostolisch beleid [Onderzoek] Missionering en architectuur in Belgisch Congo [Onderzoek] Missionering en geografie [Onderzoek] Le film colonial [Onderzoek] Congo 2010 [Publicatie]

2.5. Religie, kunst en culturele identiteit 2.5.1. Archieven overgedragen in 2012 [Archief ] 2.5.2. Vóór 2011 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief ] 2.5.3. Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] 2.5.4. Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in 2012 2.5.5. Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] 2.5.6. Centre Religieux d’Info et d’Analyse de la Bande Dessinée [Archief / Erfgoedbibliotheek] 2.5.7. De rol van de ingenieur in de Belgische samenleving [Onderzoek] 2.5.8. Hans van der Laan [Onderzoek] 2.5.9. Loci Sacri [Publicatie] 2.5.10. Making a New World [Publicatie] 2.5.11. En leid ons in bekoring. Religie en reclame [Tentoonstelling]

41 41 41 41 41 41 41 42 42 42 42 42

2.6. 2.6.1. 2.6.2. 2.6.3. 2.6.4. 2.6.5.

43 43 43 43 43 43

Intermediaire structuren en sociale realiteiten Archieven overgedragen in 2012 [Archief ] Vóór 2011 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief ] Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit [Erfgoedbibliotheek] Harvesting digitaal erfgoed [Erfgoedbibliotheek]

5

jaarverslag 2012 2.6.6. Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] 2.6.7. Religie en migratie [Onderzoek] 2.6.8. Stafkaart van het migrantenmiddenveld en zijn erfgoed in Vlaanderen en Brussel [Onderzoek] 2.6.9. Centrum voor de Geschiedenis van Migranten [Onderzoek] 2.6.10. Migrants flamands en Wallonie [Publicatie / Tentoonstelling] 2.6.11. (Kans)armoede en sociale uitsluiting in Vlaanderen/België [Onderzoek] 2.6.12. Veel volk verwacht. Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant sinds 1800 [Publicatie] 2.6.13. Transnational Encounters of Elites in 19th-Century Europe [Onderzoek] 2.6.14. Zelfstandig Ondernemen in Oost-Vlaanderen [Onderzoek] 2.6.15. De andere verbeeld [Erfgoedproject] 2.6.16. De wereld van Sant’Egidio. Door het oog van Herman Ricour [Tentoonstelling]

43 44 44 44 45 45 45 45 45 46 46

2.7. Jeugd, opvoeding en onderwijs 2.7.1. Archieven overgedragen in 2012 [Archief ] 2.7.2. Bibliotheekmateriaal overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] 2.7.3. Bibliotheekmateriaal overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in 2012 [Erfgoedbibliotheek] 2.7.4. Harvesting digitaal erfgoed [Erfgoedbibliotheek] 2.7.5. Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] 2.7.6. Communicanten, kindsoldaten en nog meer twaalfjarigen [Tentoonstelling / Publicatie] 2.7.7. Schoolarchieven Bisdom Antwerpen [Onderzoek] 2.7.8. Maatschappelijke impact van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte [Onderzoek] 2.7.9. Het katholiek onderwijs in België [Onderzoek] 2.7.10. School cultures [Onderzoek] 2.7.11. Geschiedenis HUB [Onderzoek] 2.7.12. Geschiedenis KAA Gent [Onderzoek]

46 46 46 46 46 46 47 47 47 47 48 48 48

2.8. 2.8.1. 2.8.2. 2.8.3. 2.8.4. 2.8.5. 2.8.6.

48 48 48 48 48 48 49

Ideologie, politiek en verzuiling Archieven overgedragen in 2012 [Archief ] Vóór 2011 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief ] Bibliotheekmateriaal overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Harvesting digitaal erfgoed [Erfgoedbibliotheek] Civitas- Forum of Archives and Research on Christian Democracy [Erfgoed / Onderzoek] The development of Christian Democrat Internationalism 1945-1979 [Onderzoek]

BIJLAGEN

50

B1. B1.1. B1.2. B1.3. B1.4. B2.

Bestuur Wetenschappelijke Commissie Adviesraad Editorial Board Mecenaatcomité Personeel

50 50 50 51 51 51

B3.

KADOC in cijfers

53

B4. B4.1. B4.2. B4.3.

Publicaties, tentoonstellingen en andere realisaties Publicaties Tentoonstellingen Audiovisuele realisaties

54 54 58 59

B5. B5.1. B5.2. B5.3. B5.4. B5.5.

Vormings- en wetenschappelijke activiteiten Lezingen door KADOC-medewerkers Deelname aan colloquia, studiedagen enz. Begeleiding doctoraten Bestuurs- en adviesmandaten Geleide bezoeken en werkbezoeken

60 60 63 64 65 67

B6.

Overzicht van de schenkers en bewaargevers in 2012

67

6

Algemene werking 1.1. Organisatie 1.1.1. Bestuur De vijfjaarlijkse termijn van de Wetenschappelijke Commissie – het hoogste bestuursorgaan van KADOC (samenstelling: zie bijlage 1.1) – liep eind september af. De Commissie vergaderde in haar oude samenstelling op 22 maart en 11 juni. Zij besprak het beleidsplan 2013-2017, het jaarverslag en het financieel jaarverslag 2011 en de begroting 2012, evenals onderzoeksgerelateerde onderwerpen als geplande symposia, de medewerking van KADOC aan het vernieuwde internationale tijdschrift Trajecta en het programma voor de seminariecyclus in 2012-2013. Conform de statuten werd in april de procedure tot vernieuwing van de Commissie in gang gezet. Bij de samenstelling werd zorgvuldig gelet op een evenwichtige spreiding tussen de disciplines en de expertises. Elke faculteit van de Groep Humane Wetenschappen van de KU Leuven duidde een vertegenwoordiger aan. Deze groep, de zgn. coöptatiecommissie, vergaderde op 13 september en vervolledigde de samenstelling van de Commissie door een lijst op te stellen van te coöpteren leden. Alle aangezochte personen aanvaardden de coöptatie. De installatievergadering van de nieuwe Commissie vond plaats op 11 oktober. Op die vergadering werd ook het nieuwe Bureau gekozen (voor de samenstelling van beide organen: zie bijlage 1.1.). De nieuwe Commissie herkoos Emmanuel Gerard tot voorzitter en Leo Kenis tot ondervoorzitter. Ook de overige leden van het ‘oude’ Bureau werden herkozen. Deze nieuwe Commissie vergaderde nog tweemaal, nl. op 12 november en 19 december, waarbij vooral de nieuwe beheersovereenkomst met de Vlaamse overheid grondig werd besproken en de nieuwe leden werden vertrouwd gemaakt met de diverse werkingsterreinen van KADOC en de lopende onderzoeksprojecten. Op 25 december overleed op zeventigjarige leeftijd professor Lambert Leijssen, die gedurende twintig jaar een gewaardeerd lid was van de Wetenschappelijke Commissie en van 1997 tot 2002 ook ondervoorzitter was. Hij gaf mee vorm aan de subreeks ‘Levensrituelen’ die tussen 1991 en 2007 door KADOC werd gepubliceerd, een reeks die zeer werd geapprecieerd. Het Bureau vergaderde op 10 januari, 20 februari, 24 april, 25 juni, 5 november en 13 december. Dit aantal ligt lager dan normaal, te wijten aan de bestuurswisseling. Het bereidt beleidsopties voor, bespreekt en neemt beslissingen met betrekking tot samenwerkingsverbanden, personeel, projecten en dergelijke meer.

De jaarlijkse bijeenkomst van de Adviesraad (samenstelling: zie bijlage 1.2) vond plaats op 18 oktober. Op de agenda stonden volgende punten: KADOC in de volgende vijf jaar (nieuw bestuur / nieuw beleidsplan / ontwikkelingen in het Vlaamse erfgoedlandschap); de onderzoekslijnen en nieuwe projecten; LIAS: een stand van zaken; ODIS: nieuwe evoluties (onder andere atlas migrantenmiddenveld en atlas andere christelijke geloofsgemeenschappen) en ten slotte werd gevraagd naar voorstellen om de samenstelling van de Adviesraad zelf te actualiseren. De Staf vergaderde gemiddeld vier keer per maand en hield vier maal een stafconclaaf in functie van het Beleidsplan, de Beheersovereenkomst en het lopende Organisatie- en functiedesign (OFD). De staf werkte, in samenwerking met de personeelsdienst van de KU Leuven en het consultantsbureau Hay, het nieuwe OFD af, met als doel om, vanuit een geïntegreerd personeelsbeleid, bij te dragen aan de verdere ontwikkeling en versterking van de organisatie. Uit dit OFD volgde een nieuw werkingsmodel en organogram. Alle medewerkers werden gewogen binnen de nieuwe classificatie. Verankerd in een cultuur van performantie-evaluatie gaf dit OFD-project gestalte aan een transparant personeelsplan, met voldoende oog voor interne consistentie, de externe marktsituatie, de marktconforme en op de KU Leuven afgestemde verloning van de medewerkers en hun loopbaanmogelijkheden. In 2013 zal de nieuwe structuur worden geïmplementeerd met nieuwe functiebeschrijvingen voor de medewerkers. 1.2.1. Personeel Op 31 december werkten er 43 personeelsleden (15 mannen en 28 vrouwen) op KADOC, waarvan 21 deeltijds (samen 36,10 VTE) (zie bijlage 2). Daarnaast waren er vijftien vrijwilligers en 7 vrijwillig wetenschappelijke medewerkers op regelmatige basis werkzaam (variërend van een halve tot enkele dagen per week). KADOC volgt in zijn aanwervingen het beleid inzake gelijke kansen en diversiteit van de KU Leuven en werkt actief mee aan de doelstellingen inzake interculturaliteit van het Vlaams cultureel-erfgoedbeleid. Daarvan getuigt de etnisch-cultureel diverse samenstelling van bestuursorganen en personeelsbestand. De inspanningen om de kennis en expertise van de eigen personeelsleden te bestendigen en te vergroten worden volgehouden: verscheidene personeelsleden volgden bijscholingscursussen en/of namen deel aan (al dan niet internationale) studiedagen, colloquia en dergelijke meer (zie bijlage 5.2). In 2013 zal een persoonlijk vormingsaanbod voor elke medewerker worden uitgewerkt.

7

jaarverslag 2012 Binnen de formatie 2013 werden enkele medewerkers bevorderd. Op 9 januari en 20 maart vonden de algemene personeelsvergaderingen plaats, waarop de voltallige groep werd geïnformeerd en geconsulteerd over de stand van zaken en de perspectieven. In januari kwamen onder meer de voorbereiding van het nieuwe beleidsplan 2013-2017, de nieuwe onderzoeksprojecten, LIAS en de nieuwe leeszaalregeling aan bod. De vergadering van 20 maart was volledig gewijd aan een grondige bespreking van het beleidsplan. Een belangrijk medium van overleg en communicatie vormen de afdelingsvergaderingen. Op de agenda stond voornamelijk werkoverleg en de voorbereiding van het beleidsplan 2013-2017. De cel Publieke Diensten vergaderde op 19 januari, 22 maart en 5 september. De optimalisering van de procedures voor scanning on demand en systematische digitalisering vormde hier telkens een hoofdpunt op de agenda, gezien het groeiend aandeel van digitalisering in het takenpakket van de cel Publieke Diensten. Op 8 november was er een gezamenlijk overleg tussen de cel Publieke Diensten en de afdeling Archief in functie van de optimalisering van de handling van erfgoed tussen de leeszaal en het bewaardepot in Heerde en de digitale registratie hiervan in KADMIN en scopeArchiv. De afdeling Algemene Diensten had regelmatig intern overleg. Daarnaast vergaderde ze op 8 oktober, 6 november en 17 december. De Archiefafdeling vergaderde op 31 januari, 3 april, 12 juni, 28 augustus, 23 oktober en 18 december. De afdeling Erfgoedbibliotheek vergaderde op 12 maart, 4 juni en 3 december. De afdeling Publicaties en Tentoonstellingen vergaderde op 3 mei en 21 november. Op 7 september ging de jaarlijkse personeelsuitstap in Leuven door. In de voormiddag kreeg de groep een rondleiding in het Hollands College, de Kruidtuin en het Rijksarchief Leuven. In de namiddag werd de groep gesplitst: de fietsers deden de ronde van Leuven, op zoek naar nieuwe architectuur. De wandelaars kregen een rondleiding in de Stadsschouwburg (van de nok tot de kelder) en kregen uitleg en een privé-concert in de beiaard van de universiteitsbibliotheek. ’s Avonds werd de dag afgesloten met een etentje. Op 2 februari werd voor de geïnteresseerde personeelsleden op vrijwillige basis een bezoek aan het stadsarchief van Antwerpen en het MAS georganiseerd. Af en toe worden ook speciale rondleidingen voor het personeel georganiseerd op de eigen KADOC-tentoonstellingen.

8

1.1.3. Overleg en samenwerking Het overleg met de vijf andere landelijke culturele archiefinstellingen (ADVN, Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, Liberaal Archief, Letterenhuis en Rijksarchief Vlaanderen) werd gecontinueerd, in het kader van OLAV (Overlegforum Landelijke Archieven Vlaanderen). OLAV kwam af en toe voor het voetlicht bij toon- en overlegmomenten in de erfgoedsector, waardoor de bekendheid van dit overlegforum toenam. Tot nadere beslissing ligt de coördinatie van OLAV bij KADOC. Op de agenda stonden zoals voorheen gemeenschappelijke bekommernissen, zoals de positionering van de landelijke bewaarinstellingen in het evoluerende erfgoedlandschap, expertise-uitwisseling inzake personeels- en ICT-beleid en collectievorming. In 2012 vonden vijf vergaderingen plaats, waarvan drie deels samen met FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed. Het afdelingshoofd Onderzoek volgt voor OLAV als waarnemer de vergaderingen van het Cultureel-Erfgoedoverleg Vlaanderen. De directeur participeert namens OLAV ook in de werkgroep die de mogelijke oprichting van een Belangenorganisatie voor de Erfgoedsector onderzoekt. Op diverse niveaus participeert KADOC actief aan advies- en overlegorganen met betrekking tot de ontwikkelingen in het erfgoedlandschap in Vlaanderen. Dat engagement wordt elk jaar intensiever, zeker de deelname aan initiatieven van en het overleg met FARO, zoals ‘Het groot of klein onderhoud’, de werkgroep DDTVlaanderen (Platform Duurzame Digitale Toegankelijkheid) of het hierboven vermelde overleg OLAV-FARO. Verder is er het bovenvermelde Cultureel-Erfgoedoverleg, dat de mogelijke oprichting van een belangenorganisatie bestudeert. Voorts is KADOC betrokken bij overleg met bijvoorbeeld het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) en de VVBAD (secties Archief en Wetenschappelijke Bibliotheken en Werkgroep Automatisering) (zie bijlage 5.4). Het mandaat van de directeur als vertegenwoordiger van de KU Leuven in de Raad van Bestuur van het CRKC werd verlengd voor de periode 2013-2017. Daarnaast is er ook regelmatig overleg met heel wat andere Vlaamse erfgoedinstellingen, zoals het CVAa (Centrum Vlaamse Architectuurarchieven). Het afdelingshoofd Onderzoek neemt op regionaal vlak actief deel aan de stuurgroep Erfgoedcel Leuven, de Erfgoedraad Leuven en het Wetenschappelijk Comité van het AMVB (Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel). Voor de coördinatie van het behoud en beheer van de kerkelijke archieven in Vlaanderen functioneert een stuurgroep Kerkelijke archieven die in het licht van de taakuitbreiding van het CRKC in de richting van het

onroerend erfgoed, werd hernoemd als ‘stuurgroep roerend religieus erfgoed’, onder leiding van het CRKC, met deelname van onder meer het Rijksarchief, de Vlaamse bisdommen, de koepelorganisaties van de religieuze instituten en KADOC, vertegenwoordigd door zijn afdelingshoofd Archief. We vermelden ook het Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG-KU Leuven) en de vzw Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG), waarmee op regelmatige basis wordt overlegd. Het mandaat van de directeur als lid van de Wetenschappelijke Commissie van het ICAG werd verlengd voor 2013-2017. Het afdelingshoofd Onderzoek maakt deel uit van de klankbordgroep Immaterieel Cultureel Erfgoed & Mondelinge Geschiedenis van het CAG. De directeur bleef als voorzitter ook intens betrokken bij het reilen en zeilen van het Belgisch Historisch Instituut te Rome (BHIR). Hij volgt ook de werking van het BHIR in Rome van nabij, met onder andere de bibliotheekcollecties van het Instituut die zich in de Academia Belgica bevinden. Het BHIR zit immers volop in een vernieuwingsoperatie. Zijn mandaat als vertegenwoordiger van de KU Leuven werd verlengd en de nieuwe Raad van Bestuur van het BHIR verkoos hem opnieuw tot voorzitter (2013-2017). Als voorzitter van het BHIR is de KADOC-directeur ook lid van de Raad van Bestuur van de Academia Belgica en volgt hij van aan de zijlijn de werking van de Belgische afdeling van het Istituto per lo Studio del Risorgimento Italiano. Als lid van de adviesraad van LIBIS-net pleegt KADOC overleg met de diverse partners van het bibliotheeknetwerk. KADOC neemt constructief deel aan diverse werkgroepen van het netwerk, die als bedoeling hebben om de behoeften van de verschillende partners beter te stroomlijnen, en een doelmatige en gebruiksvriendelijke oplossing te zoeken voor vragen of problemen die zich aandienen. Het afdelingshoofd Erfgoedbibliotheek van KADOC is als expert opgenomen in de werkgroep catalografie. Het afdelingshoofd Erfgoedbibliotheek van KADOC is bestuurslid van de VRB, de Vereniging van Religieuze Bibliothecarissen. De bestuursvergadering komt tweemaal per jaar samen en organiseert twee studiebijeenkomsten voor de leden. KADOC participeert aan het Vlaams-Nederlands overlegplatform voor beheerders van bewaarcollecties van kinderboeken, dat vanuit de Koninklijke Bibliotheek van Den Haag wordt gecoördineerd. Het afdelingshoofd Algemene diensten neemt deel aan het overleg van de administratieve directeurs en de ICT-raad Humane Wetenschappen van de KU Leuven. Hij is ook lid van de stuurgroep van de Coalitie Digitale

Duurzaamheid en van de werkgroep Automatisering van de VVBAD. Het afdelingshoofd Erfgoedbibliotheek is dan weer lid van de Campusbibliotheekraad Humane Wetenschappen van de KU Leuven. KADOC participeerde aan enkele van de FARO-werkgroepen ‘Archieven 2020’ die een innovatieagenda opstellen voor de toekomst van de archiefsector in Vlaanderen.

1.2. Algemene diensten 1.2.1. Gebouwen KADOC werkte ook in 2012 verder aan zijn gebouweninfrastructuur. In februari werd er een grote opruiming en opknapbeurt van de lokalen georganiseerd. Naast het gewone onderhoud werd er bijzonder aandacht besteed aan de publieke ruimten, onder meer de leeszaal. De pandgangen, waar de KADOC-tentoonstellingen worden georganiseerd, werden geschilderd en van nieuwe verlichting voorzien. Er werd door de KU Leuven een nieuw hekwerk aan de straatkant geplaatst, waardoor de voortuin nog meer het uitzicht van de oorspronkelijke site benadert. Op 13 oktober werd die voortuin officieel geopend in het kader van de ‘inwijding’ van de hernieuwde Vlamingenstraat door de stad. Deze plechtigheid vond plaats in de kapel van KADOC. Schepen Dirk Robbeets heette de aanwezigen - een 50-tal buurtbewoners - van harte welkom en directeur Jan De Maeyer schetste de geschiedenis van de Vlamingenstraat en die van de kapel in het bijzonder. Nadien bood de stad een receptie aan en konden de tentoonstellingen in de pandgang worden bezocht. De voortuin is sindsdien vrij toegankelijk tijdens de openingsuren van KADOC. De buurtbewoners kregen in vier groepen een rondleiding in KADOC. Voor het opslaan van tentoonstellingsmateriaal werd door de KU Leuven een bijkomend extern magazijn ter beschikking gesteld. Er werd overleg gepleegd over een betere signalisatie in het gebouw en over een betere toegankelijkheid voor personen met een beperking. Beide dossiers worden in 2013 ter hand genomen. Ook werd de volledige afwerking van KADOC 2 op de agenda geplaatst van de KU Leuven (als bouwheer), met onder meer een nieuwe fietsenstalling. 1.2.2. Financiën, administratie en logistiek Er werd gestart met een doorlichting van de financiële procedures van KADOC. Naar aanleiding daarvan werd een netwerkversie van het boekhoudprogramma Popsy geïnstalleerd, die ondertussen volledig operationeel is.

9

jaarverslag 2012 In september werd een leasing wagen in gebruik genomen voor de reguliere transporten van en naar KADOC 2 en voor prospectieopdrachten.

1.3.1. Archief - Verwerving en verwerking

1.2.3. IT

KADOC kende in 2012 een aangroei van 1463 strekkende meter archief. Hiermee ligt de totale omvang eens te meer beduidend hoger dan het gemiddelde van de voorbije vijftien jaren (circa 1100 strekkende meter). Die sterke aangroei wordt ook opnieuw verklaard door de bewaargeving van enkele bijzonder grote bestanden, telkens goed voor vele tientallen strekkende meter, zoals het archief van de Kanunnikessen van het H. Graf Turnhout en van het H. Graf Bilzen, het archief van de Annonciaden Huldenberg, het archief van de Kapucijnen Vlaanderen, het archief Bressers, het archief Kanselarij - Ministerraad (dubbele reeks van dossiers met betrekking tot de periode van de premiers Leterme en Van Rompuy), het archief van architect Roger Van Driessche en het archief van het Centre Religieux d’Info d’Analyse de la Bande Dessinée (CRIABD). Vele klassieke bewaargevers (vooral uit de sector ‘intermediaire structuren’) droegen ook grote aanvullingen over op het al aanwezige archief (onder andere VKW, Caritas Internationaal, Trias, UNIZO, Zenito, OKRA, Davidsfonds, ACVvoorzitter Luc Cortebeeck, vzw Halewijn).

Verwerving

Het investeringsprogramma voor hardware werd verdergezet. Hierdoor werden 5 desktops, 9 laptops en 2 printers geïnstalleerd. Er werd een apparaat aangekocht voor de digitalisering van geluidscassettes en overleg gepleegd over de afbouw van het eigen serverpark. De website van KADOC en de themawebsites werden verder onderhouden. Er werd een studie uitgevoerd voor een migratie van de technische omgeving naar Plone.

1.3. Erfgoed: archief en bibliotheek Van de 482 schenkingen die KADOC registreerde (ten opzichte van 557 in 2011), waren er 318 (373 in 2011) die hoofdzakelijk boeken en 49 die hoofdzakelijk tijdschriften (62 in 2011) bevatten. 135 bevatten archiefmateriaal en 70 audiovisueel materiaal, maar ook vaak bibliotheekmateriaal. Al die schenkingen ondergaan de strenge selectie van het KADOC-collectieplan. Dat houdt in dat soms wordt overgegaan tot herbestemming. Deze cijfers omvatten alleen de schenkingen op papier. Voor de materiële omvang van de aangroei, en de situatie per 1 januari 2013, zie bijlage 3. Aanwinsten 1990-2012

Aanwinsten 1990-2012

900 900 800 800 700 700 600 600 500 500 400 400 300 300

200 200

Aanwinsten

10

Archief

Audiovisueel materiaal

Boeken

Tijdschriften

2012 2012

2011 2011

2010 2010

2009 2009

2008 2008

Tijdschriften

2007 2007

2006 2006

Boeken

2005 2005

Audiovisueel materiaal

2004 2004

2003 2003

2002 2002

2001 2001

Archief

2000 2000

Aanwinsten

1999 1999

1998 1998

1997 1997

1996 1996

1995 1995

1994 1994

1993 1993

1992 1992

1991 1991

00

1990 1990

100 100

Ordening en beschrijving In 2012 werd van het binnenkomende archief 382 strekkende meter - goed voor 26 % van de totale archiefinstroom in dat jaar - ontsloten via diverse toegangen (plaatsingslijsten of inventarissen) in het geautomatiseerde archiefbeschrijvingssysteem scopeArchiv. Doorgaans wordt er jaarlijks tussen de 25 à 35% van het binnengekomen archief grondig beschreven en ontsloten. Van een aantal overgedragen archieven bestond al een inventaris of plaatsingslijst die in scopeArchiv werden ingevoerd (onder andere de archieven Vlaamse Minderbroeders, Vlaamsche Volkstooneel, generalaat Scheutisten).Een inspanning werd geleverd om archieven te ontsluiten die al vóór 2012 toekwamen. 136 strekkende meter werd aldus geordend, beschreven en ontsloten. Zo kan op een selectieve wijze de verwerkingsachterstand deels worden weggewerkt. Bij grootschalige operaties inzake selectie, beschrijving en verpakking worden ook ieder jaar jobstudenten ingeschakeld. In totaal werd in 2012 518 strekkende meter archief toegankelijk gemaakt. Wat de audiovisuele documentatie betreft, werd bij de verwerking prioriteit gegeven aan de fotocollecties. Zo werd het volledige beeldarchief van de Redemptoristen ontsloten, zowel de foto’s, de glasdia’s, de affiches als het filmmateriaal. Dit was ook het geval voor het archief van de zusters Annonciaden van Huldenberg. Ook het beeldarchief van Wereldmediatheek en van Scheutist Raphaël Verbois werd verwerkt. Dit laatste archief werd ook grotendeels gedigitaliseerd. Ook werd een grondiger ontsluiting van de volledige beeldcollectie van de Belgische Boerenbond aangevat. Daarnaast werd voortgewerkt aan de ontsluiting van de beeldarchieven van de Vlaamse en van de Waalse Jezuïeten en van de Broeders van de Christelijke Scholen. Aan de verdere verwerking van deze collecties wordt in de loop van 2013 voorrang gegeven. Daarnaast is het ook de bedoeling dat al afgewerkte lijsten in scopeArchiv worden online gezet. Veel tijd ging naar de inhoudsontsluiting, de materiële voorbereiding en de opvolging van de digitalisering van een aantal collecties, met name de collectie geografische kaarten uit het archief van de paters van Scheut, de videocollectie van CDO (Christen-Democratische Omroep), de fotocollectie van Paul Dequeker, de collectie fotonegatieven van Boerenbond en tientallen aan archieven verbonden fotoalbums. Daarnaast werden de in het verleden afgenomen interviews (in het kader van in totaal 26 projecten orale geschiedenis of onderzoeken/publicaties) beschreven en toegankelijk gemaakt in scopeArchiv. De gedigitaliseerde of digitale bestanden zelf van deze interviews werden in het digitale depot gebracht en kunnen, mits toestemming, online worden beluisterd.

Verder wordt er relatief veel tijd gestoken in het nakijken van aanwinsten van diverse omvang, waarvan het nettoresultaat (KADOC-materiaal nog niet in bezit) vaak beperkt was. Tot slot werd er ook werk gemaakt van het afstoten van collectiemateriaal – vooral museale voorwerpen - naar de collega-instelling CRKC. Dit project wordt hopelijk in de loop van 2013 afgerond. Doorlichting en advies KADOC verleende advies over het archiefbeheer bij tientallen archiefvormers. Dat advies betrof onder andere de dynamische archiefvorming, de selectie, ordening, beschrijving, bewaring en herbestemming van archieven. Ondersteuningsopdrachten werden uitgevoerd voor de archieven van ATD-Vierde Wereld Vlaanderen, NVKVV, de christendemocratische fractie van de EVP in het Europees Parlement, Filmmagie, VVKBaO (Vlaams Verbond van het Katholiek Basisonderwijs), UNIZO, Zenito en Femma. Het begeleidingsproject ACV-archief dat al in 2011 startte, werd gecontinueerd met diverse interne vormingssessies, structureel overleg met de ICT-diensten en de introductie van archiefklassementen en rechtenstructuren digitaal archief in diverse diensten. De overdracht van het digitaal archief van het Nationaal bestuur naar LIAS werd voorbereid. 1.3.2. Erfgoedbibliotheek - Verwerving en verwerking 2012 was voor de erfgoedbibliotheek een jaar met belangrijke uitdagingen en realisaties. Na de verwerving van het kwaliteitslabel in 2011, blijft de kwaliteitsvolle uitoefening van haar basisfuncties - met name de verzamelfunctie, behoud en beheer, onderzoek en publieksgerichte valorisatie – een belangrijke inzet van haar werking. 1° De collectie blijft een van de voornaamste troeven van de erfgoedbibliotheek. Dankzij een blijvende substantiële instroom van 50.000 volumes (54.000 volumes in 2011) kon de erfgoedbibliotheek haar bewaarprofiel verder versterken. Enerzijds maakt deze continue instroom een doorgedreven selectie en consequente toepassing van het collectieplan noodzakelijk, anderzijds laat die toe om de zwaartepuntcollecties van de erfgoedbibliotheek waar mogelijk aan te vullen op volledigheid. De systematische vertaling van het collectieplan naar het digitale erfgoed was een belangrijk aandachtspunt. Het aandeel van “digital-born erfgoed” in de collectie neemt stelselmatig toe. Dankzij de grote inspanningen binnen de werkgroep kon een recordaantal digitale files (152.588 files in 5711 folders), goed voor 273 Gigabyte worden klaargemaakt voor ingest in het digitale depot.

11

jaarverslag 2012 2° Behoud en beheer blijven een tweede sterktepunt van de erfgoedbibliotheek. Vermeldenswaard is de verdere uitbouw van het systeem van de “digitale gebruikskopieën”, waardoor enerzijds de digitale dienstverlening kan worden geoptimaliseerd en anderzijds de gebruikerschade aan de bewaarcollectie op termijn kan worden vermeden. In samenwerking met externe partners zijn voorbereidingen getroffen voor het digitaliseren van twee substantiële tijdschriftencollecties. 3° Dankzij de aangehouden inspanningen kon het verwerkingsniveau van de meeste erfgoedgehelen op peil worden gehouden. Door de tijdelijke inzet van bijkomende middelen (1 voltijds catalograaf, 6 maanden) kon de collectie scripta van de Franstalige Jezuïeten worden ontsloten. Met behulp van de tijdelijke inzet van jobstudenten werden circa 26.000 volumes uit de onverwerkte voorraad boeken nagekeken op bezit. Alle onverwerkte aanvullingen op de tijdschriften werden retroactief in de catalogus geïntegreerd en er werd een nieuwe werkorganisatie uitgewerkt met het oog op het stapsgewijs verwerken van de nog onverwerkte nieuwe tijdschrifttitels. Ten slotte is er een structurele oplossing uitgewerkt voor het beschikbaar stellen van grotere, consistente erfgoedgehelen binnen de erfgoedbibliotheek. Erfgoedgehelen die de nodige coherentie en structuur bezitten en waarvoor primaire ontsluitingsinstrumenten beschikbaar zijn, kunnen voortaan aan de hand van collectiebeschrijvingen in scopeArchiv worden ontsloten en beschikbaar gesteld voor het publiek. Vanuit de bibliotheekcatalogus werden er 8555 nieuwe koppelingen gelegd naar de authority database ODIS vanuit 6766 verschillende records. 4° Er is veel aandacht besteed aan onderzoek en publieksgerichte valorisatie van de collecties uit de erfgoedbibliotheek. In de communicatiekanalen van de instelling (papieren en digitale nieuwsbrieven) werd gerapporteerd over nieuwe aanwinsten en hun onderzoeksmogelijkheden. De bewaarcollecties uit de erfgoedbibliotheek werden zichtbaar gemaakt in een foyertentoonstelling, twee externe evenementen en één internationaal-wetenschappelijk project. De evenementen richtten zich zowel tot een gespecialiseerd boekwetenschappelijk forum als tot het ruimere publiek. De bewaarcollectie rond neogotiek is voorgesteld op een internationaal colloquium over ‘boekillustratie tussen 1800 en 1860’ dat georganiseerd werd door de Koninklijke Bibliotheek van België, in samenwerking met de Vlaamse Werkgroep Boekgeschiedenis en Groupe de contact FNRS ‘Documents rares et précieux’ (Brussel, 19 en 20 november). Het is de bedoeling dat de lezing over neogotiek en boekillustratie uitmondt in een publicatie. Binnen het subthema missionair en etnografisch erfgoed is een nieuwe vorm van erfgoedvalorisatie uitge-

12

werkt waarbij erfgoed gekoppeld werd aan bewegend beeld. In samenwerking met VDFC (Vlaamse Dienst voor Filmcultuur), Cinematek (Koninklijk Belgisch Filmarchief ), de Leuvense departementen Sinologie en European Studies en de Universiteitsbibliotheek Leuven - Oosterse collecties werd een stille film uit het begin van de vorige eeuw (1919) op een gecontextualiseerde manier aan het publiek voorgesteld. Rond de hoofdthematiek van de film, met name ‘de bokseropstand in China’, en een subthema, met name de etnografische praktijk van het voetbinden, is op basis van de collecties uit het archief en de erfgoedbibliotheek, een wetenschappelijke bijdrage geleverd voor de publicatie die bij die gelegenheid aan het publiek werd voorgesteld. Ten slotte is vanuit de erfgoedbibliotheek voor het eerst geparticipeerd aan het internationale onderzoeksnetwerk ‘Material Reform’ (zie 2.1.6). Deelcollecties uit de erfgoedbibliotheek zullen er in een comparatieve context – vnl. Noord-Europa en de Scandinavische landen - worden bestudeerd en geïnterpreteerd tegen de achtergrond van bredere maatschappelijke verschuivingen die in het kader van dit netwerk worden doorgelicht en zullen uitmonden in een wetenschappelijke publicatie in de reeks KADOC Studies on Relgion, Culture and Society. 5° In 2012 werd verder ingezet op dienstverlening en netwerking. In toenemende mate wordt vanuit diverse lokale erfgoedgemeenschappen een beroep gedaan op de knowhow en expertise van de erfgoedbibliotheek met de bedoeling om het erfgoed op een meer professionele manier in situ te kunnen bewaren. Zo was de erfgoedbibliotheek nauw betrokken bij de verhuis van de prestigieuze Bibliotheca Maior van de Parkabdij. De erfgoedbibliotheek verleende advies inzake behoud en beheer (onder andere aankoop van preservatiematerialen, inpak- en verhuismaterialen, reinigingsmaterialen), superviseerde de reinigings-, inpak- en verhuisoperatie, en was betrokken bij de opleiding en begeleiding van personeel en vrijwilligers. De collectie werd in het kader van de restauratiewerken van de abdijsite tijdelijk in de geklimatiseerde erfgoeddepots van KADOC in bewaring gegeven. Via de werkgroep Abdijbibliotheek Bornem leverde de erfgoedbibliotheek expertise rond preservatie, bewaring, ontsluiting, mogelijke herbestemming en valorisatie van de collecties uit de abdijbibliotheek in het kader van de restauratiewerken die voor de abdijsite zijn gepland. In een aantal dossiers werd vrijblijvend advies verleend. Ten slotte was de erfgoedbibliotheek in het kader van het ontwikkelingsgericht erfgoedproject ‘Publieke ontsluiting en valorisatie van het archief en de bibliotheek van de Stichting de Bethune’ nauw betrokken bij de organisatie van een studiedag ‘Erfgoed in privébezit’ (Kortrijk, 15 juni) die zich richtte tot een algemeen erfgoedgeïnteresseerd publiek. Ook na het afronden van

dit erfgoedproject stelt KADOC zijn expertise, knowhow en werkinstrumenten blijvend ter beschikking van de lokale erfgoedgemeenschap. 6° Vanuit de diverse erfgoedgemeenschappen die KADOC representeert, wordt in toenemende mate een beroep gedaan op de erfgoedbibliotheek voor de herbestemming van erfgoedgehelen (zie verder). Verwerving De actuele publicaties van uitgeverijen, organisaties en particulieren blijven een belangrijke prioriteit in de documentatieverwerving. Fondslijsten werden opgevraagd en geprospecteerd. Ontbrekende titels in de collectie werden opgelijst en aangevraagd. Als gevolg van die inspanningen kon het aantal actuele publicaties en tijdschriften die lopend op het centrum toekomen, op peil worden gehouden. In 2012 kwamen 1873 tijdschrifttitels (1872 in 2011) lopend op het centrum toe, waarvan het merendeel in digitale vorm (1161 in 2012, 1164 in 2011). Nog iets meer dan een derde van de collectie lopende tijdschriften verschijnt op papier (712 in 2012, 708 in 2011). Binnen de werkgroep digitale periodieken werden grote inspanningen geleverd in de richting van harvesting (zie actief verwervingsbeleid in het digitale tijdperk) en verwerking van digital-born actuele publicaties (277 in 2012, 19 in 2011). In het digitale tijdperk verschuift de verwerving meer en meer in de richting van harvesting. In de schoot van de werkgroep Digitaal erfgoed zijn nieuwe procedures uitgewerkt die erop gericht zijn om de digitale bronnen voor de erfgoedbibliotheek met een grotere systematiek te verwerven. Met het oog op een efficiëntere uitwisseling van informatie tussen de leden van de werkgroep is een administratief beheersinstrument uitgewerkt waarin informatie inzake harvesting (methode, frequentie, contactgegevens en andere) en verwerking op een systematische manier worden opgeslagen en bewaard. Het beheersinstrument bevat momenteel 582 tijdschrifttitels die systematisch worden geharvest en verwerkt. Via de diverse harvestingkanalen die worden gebruikt: de digitale mailbox van KADOC, actieve prospecties op organisatiewebsites die zich binnen het werkveld van KADOC situeren en aan de hand van digitale uitwisseling met uitgevers en maatschappelijke organisaties (ftp, cd-rom, archiefoverdrachten) werden 152.588 files (in 5711 folders) geharvest, goed voor 273 Gigabyte. Binnen de werkgroep Digitaal erfgoed werd in 2012 prioriteit gegeven aan het subveld Kerk en Religie. Met het oog op het optimaliseren van de harvesting werd een studie gemaakt van het digitaal erfgoed rond migrantenerfgoed en niet-christelijke religies in Vlaanderen. Het voorbije jaar werden ook grote inspanningen geleverd om de harvesting uit te breiden naar digitale boe-

ken en jaarverslagen. Verder werden 189 jaarverslagen (31 titels) tussen 2010 en 2012 opgevraagd en verwerkt. De logistieke uitdagingen van de erfgoedbibliotheek blijven groot. In 2012 werden circa 50.000 volumes voor selectie aangeboden op KADOC (circa 54.000 in 2011). Het aantal volumes dat in situ werd geselecteerd, liep op tot circa 18.000 (9000 volumes in 2011). De hoge instroom maakt een resultaatgerichte aanpak van selectie en deselectie en een strikte toepassing van het collectieplan (OD 10.1.) noodzakelijk. Anderzijds laat dit ook toe om de bewaarcollecties waar mogelijk continu te vervolledigen. Er hadden 23 transporten plaats met overdrachten van substantiële erfgoedgehelen die bestemd waren voor de erfgoedbibliotheek. Op acht bestemmingen werd in situ geselecteerd. Een groot deel van de aanwinsten bereikt ons nog via traditionele weg. Van de 482 schenkingen die het centrum registreerde (557 in 2011), waren er 318 (373 in 2011) die boeken en 49 die tijdschriften (62 in 2011) bevatten. De aanwinsten werden via de klassieke kanalen verworven: privépersonen, onder wie een groot aantal priesters en instellingen (Stedelijke bibliotheek Dendermonde: aanvulling jeugd- en volwassenenliteratuur). De religieuze instituten blijven een belangrijke factor bij de instroom. Een deel van de aanwinsten bereikte ons via archiefoverdrachten, voornamelijk via persoonsarchieven. Inhoudelijk hadden de aanwinsten vooral betrekking op de themavelden Religie, kunst en cultuur en Jeugdliteratuur. Herbestemming De erfgoedbibliotheek was betrokken bij negen herbestemmingsoperaties waarvan er drie nog lopend zijn. Op twee bijkomende sites werd de erfgoedbibliotheek gevraagd om een selectie te maken uit delen van de collectie die voor deselectie in aanmerking kwamen. De meeste herbestemmingsoperaties (7/9) worden in situ uitgevoerd. Herbestemming is een arbeidsintensieve vorm van instellingsoverschrijdende dienstverlening, waarbij advies wordt verleend en praktische ondersteuning wordt geboden bij de deselectie en herbestemming van substantiële of integrale erfgoedgehelen. Daarbij wordt erover gewaakt dat de context waarin het erfgoedgeheel is tot stand gekomen, wordt bewaard. Bij de herbestemming wordt steeds rekening gehouden met het collectieprofiel van de betrokken bewaarinstellingen en hun regionale identiteit. Nog steeds maken kloosteren schoolbibliotheken het hoofdaandeel uit van de herbestemmingsoperaties waarbij de erfgoedbibliotheek is betrokken. Een groot deel van het erfgoed werd dan ook herbestemd naar bewaarinstellingen met een reli-

13

jaarverslag 2012 gieus bewaarprofiel zoals bv. de Maurits Sabbebibliotheek.

tijdschriften. Een klein percentage ontvangen we via ftp-overdracht of een jaarlijkse cd-rom.

Verwerking

Er werd een grote inspanning geleverd om naast de reguliere verwerkingsobjectieven ook een aantal projectgebonden doelstellingen te realiseren. Er werd bovendien een nieuwe methode ontwikkeld om grotere, gestructureerde erfgoedgehelen op een primaire, maar minder arbeidsintensieve manier aan het publiek ter beschikking te stellen, namelijk via een collectiebeschrijving in het archiefontsluitingssysteem scopeArchiv.

Het verwerkingsniveau van de erfgoedbibliotheek kon op een hoog niveau worden gehandhaafd. Dankzij de tijdelijke inzet van bijkomende middelen (met name een catalograaf voor 6 manmaand) kon een stijging van circa 7% van het aantal acties in de catalogus worden gerealiseerd. In totaal werden 9466 aanvullingen of wijzigingen in de catalogus aangebracht (8855 in 2011). 8153 acties hadden betrekking op papieren documenten (8059 in 2011), 1313 acties op digitale publicaties (799 in 2011). Hier bovenop werden nog eens 576 acties uitgevoerd in de onderzoeksdatabank ODIS (754 in 2011): voornamelijk aanpassingen aan publicatiesteekkaarten. Door gebruik te maken van authority records konden 8555 nieuwe koppelingen worden gelegd tussen Aleph-records en de ODIS authority databank. Het aantal gecatalogiseerde monografieën bleef met 6913 eenheden substantieel (6995 in 2011, 6132 in 2010). Vooral het aantal actuele publicaties dat aan de gebruikers ter beschikking werd gesteld, nam substantieel toe, tot 1041 eenheden (801 in 2011). De stijging heeft vooral te maken met de grotere aandacht die besteed is aan de harvesting en ter beschikking stelling van digital born erfgoed (1041 actuele publicaties = 764 analoge titels + 277 digital born titels), een belangrijk actiepunt binnen de werkgroep ‘Digitaal erfgoed’. Gezien het strategisch belang van het systematisch verwerven van digitale publicaties voor de erfgoedbibliotheek werd veel belang gehecht aan de werkgroep “Digitaal erfgoed”. Binnen die werkgroep werden grote inspanningen geleverd om de digitale collecties die geharvest werden, binnen een redelijk tijdsbestek voor de gebruikers ter beschikking te stellen. Er werden 1313 digitale documenten via de bibliotheekcatalogus aan de gebruikers ter beschikking gesteld: 864 digitale tijdschriften (aanvullingen op bestaande titels en nieuwe titels), 417 digitale boeken en 32 -congressen en jaarverslagen. Op 31 december werden er 478 lopende digitale publicaties beheerd. Dit is slechts een deel van het totale bezit aan digitale tijdschriften. Samen met de al eerder verzamelde, maar ondertussen stopgezette digitale tijdschriften, telt KADOC momenteel 1322 verschillende titels. De huidige 478 lopende digitale tijdschriften en nieuwsbrieven worden op verschillende manieren geharvest. Een deel wordt ontvangen via e-mail, een deel wordt geharvest op de website van de uitgever en nog een ander deel wordt bekomen via ISSUU, een aanbieder van webruimte voor het online publiceren van digitale

14

Reguliere verwerking Conform het actieplan ging de hoofdaandacht naar de geïntegreerde ontsluiting en terbeschikkingstelling van erfgoed dat recent aan de instelling werd aangeboden. (SD 12) Het aantal gecatalogiseerde monografieën bleef met 6913 eenheden substantieel (6995 in 2011, 6132 in 2010) (zie sub 1° t.e.m. 5°). De hoofdaandacht ging naar (1°) de verwerking van de kernpublicaties van de grote maatschappelijke organisaties en religieuze instituten. Vooral de collectie scripta kon substantieel worden aangevuld, nl. met 3079 eenheden. Deels gebeurde dit via projectmatige verwerking (nl. 1587 eenheden) (zie onder “projectmatige verwerking”). De aandacht ging verder naar (2°) actuele publicaties (764 titels), naar (3°) publicaties die aansluiten bij archieven die recent zijn overgedragen of verwerkt (950 titels), (4°) onderwijspublicaties (thesissen: 845 items, schoolboeken: 158 items, toneelliteratuur: 90 items). De kerncollectie van congressen en jaarverslagen werd aangevuld met 188 beschrijvingen (121 monografieën en 67 reeksen) (5°) Bij de verwerking van de speciale collecties lag het accent op almanakken, palmaressen en religieuze muziek en volksmuziek. (6°). Bij de verwerking van de tijdschriften lag het accent op lopende periodieken en tijdschriften van religieuze instituten. (7°). Alle onverwerkte aanvullingen op de tijdschriften werden retroactief in de catalogus geïntegreerd. Er werd gestart met het stapsgewijs verwerken van de nog onverwerkte nieuwe tijdschrifttitels. 1° Het blijft een basisoptie om kernpublicaties van de grote maatschappelijke organisaties en religieuze instituten prioritair te verwerken. Dit resulteerde in 988 nieuwe publicaties. Zoals de voorbije jaren werd er bijzondere aandacht besteed aan de verwerking van de scripta, een belangrijke kerncollectie uit de erfgoedbibliotheek. De scripta zijn publicaties van leden van religieuze instituten waarvan de archieven op KADOC worden bewaard. De scripta hebben in veel gevallen een archiefstatuut en geven een goed beeld van de interesses, activiteiten en deskundigheid van het religieuze instituut. De verwerking van de scripta uit het archief van de Belgische Minderbroeders werd afgerond en

leverde 1492 bijkomende exemplaren op en 33 nieuwe tijdschrifttitels, wat een collectie oplevert van 2578 titels (monografieën) en 82 tijdschrifttitels. 2° Het aantal actuele publicaties dat ter beschikking werd gesteld van de gebruikers kon worden gehandhaafd op 764 exemplaren (801 in 2011). De aanvullingen waren vooral afkomstig uit de velden Religie, kunst en culturele identiteit en Intermediaire structuren en sociale realiteiten. 3° Verder ging de aandacht naar de verwerking van de publicaties die via archiefoverdrachten in ons bezit kwamen. 950 titels (670 titels in 2011) werden prioritair verwerkt. Ze waren vooral afkomstig uit persoonsarchieven. 4° De stapsgewijze integratie van de kerncollectie congressen, jaarverslagen, programma’s en jaarboeken in de geautomatiseerde cataloog Aleph blijft een belangrijk aandachtspunt bij de verwerking. De hoofdbronnen werden verder ontsloten en congres- en jaarverslagen die aansluiten bij de onderzoeksactiviteiten van het Centrum werden prioritair verwerkt, wat resulteerde in 219 aanvullingen op de collectie (121 monografieën en 67 nieuwe reeksen en 31 aanvullingen op de digitale collectie). De aanvullingen waren afkomstig van organisaties uit het maatschappelijke middenveld. 5° Naast de monografieën kreeg de verwerking van de speciale collecties een stevige impuls. De aandacht ging vooral naar de verwerking van almanakken (119 nieuwe exemplaren) en palmaressen (105 nieuwe exemplaren). De collectie jaarboeken kon met twintig exemplaren worden aangevuld. De ontdubbeling en aanvulling van de liturgische collectie werd voortgezet. De hoofdaandacht ging naar de ontsluiting van de collectie religieuze muziek en volksmuziek. 6° Bij de reguliere verwerking van de tijdschriften (papieren collectie) lag het accent op de verwerking van de lopende periodieken en de aanvullingen op de reguliere aanwinsten, die vooral afkomstig waren van religieuze instituten. Er werden 1240 tijdschriften verwerkt. Dit waren voornamelijk aanvullingen op bestaande titels (1023 items), hoewel er ook 156 nieuwe titels aan de catalogus werden toegevoegd. Verder ging er ook heel wat aandacht naar het zogenaamd “FERBR-iseren” van de records, het samenbrengen van aanverwante titels in één record met als bedoeling om het gebruiksgemak van de lezer te verbeteren (73 items). Er werden 483 lopende periodieken verwerkt, vnl. aanvullingen op bestaande titels (464), maar ook nieuwe titels (29) en wijzigingen aan bestaande records (36).

Automatisering Inzake automatisering kende de erfgoedbibliotheek twee aandachtspunten: Alma en datamassage. Beide hebben als bedoeling de gebruiksvriendelijkheid van de catalogus verder te optimaliseren. 1° Binnen de context van LIBIS-net gaat er veel aandacht naar de voorbereiding van het Alma-project. Alma is het geavanceerd URM-product (Unified Resource Managment) van Ex Libris, waaraan LIBIS-net participeert: een toekomstgericht en geïntegreerd beheerssysteem voor zowel digitale, gedrukte als audiovisuele bronnen, die op een uniforme manier worden beschreven en ter beschikking gesteld, met het oog op het optimaliseren van de samenwerking tussen de instellingen en de uitbreiding van de dienstverlening. Via de LIBIS-net gebruikersdag, de adviesraad van LIBIS-net, de Campusbibliotheekraad Humane Wetenschappen, de werkgroep IT en het LIAS-project volgt KADOC de vorderingen van dit project nauwgezet op en wordt er nagedacht over de implicaties van het project op de eigen werking. 2° Zowel op netwerkniveau als in de eigen erfgoedbibliotheek wordt er verder aandacht besteed aan het gebruiksvriendelijk en consistent ter beschikking stellen van de data. In de context van de implementatie van de nieuwe discovery tool Limo, wordt op netwerkniveau veel aandacht besteed aan de deduplicatie van de records. Op niveau van de erfgoedbibliotheek is catalogusonderhoud een blijvend aandachtspunt. Er wordt projectmatig voortgewerkt aan de FERBR-isering of clustering van de tijdschriftrecords. 73 tijdschriftrecords werden in die zin aangepast. Preservatie Het beleidsplan inzake behoud en beheer wordt verder systematisch uitgevoerd. KADOC investeert in aangepaste preservatiematerialen: zuurvrije opbergmaterialen aangepast aan het documenttype en boekensteunen. Kwetsbare collecties, zoals de brochurecollectie of de muziekcollectie en de liturgische collectie worden stap voor stap en retroactief voorzien van aangepaste opbergmaterialen. Het erfgoeddepot wordt verder gereorganiseerd in functie van de herplaatsing van de liturgische collectie en de tijdschriften in groot formaat, die bij voorkeur liggend worden bewaard. In het kader van het calamiteitenplan worden temperatuur en vochtigheid in de erfgoeddepots opgevolgd. Er werden nieuwe instructies uitgewerkt voor het personeel inzake behoud en beheer die van toepassing zijn in periodes van hoge temperaturen en luchtvochtigheid. Er is blijvende aandacht voor behoud en beheer van de bewaarcollectie. Van veel geraadpleegde werken wordt een schaduwcollectie aangelegd. Opvallende schade wordt geregistreerd en beschadigde exemplaren wor-

15

jaarverslag 2012 den waar mogelijk vervangen. 197 exemplaren uit de bewaarcollectie werden vervangen door een beter. Er werden ook 19 exemplaren met een opdracht aan de collectie toegevoegd. Het microfilm- en digitaliseringsbeleid werd verdergezet. Verzuurde boeken en tijdschriften worden systematisch gedigitaliseerd. Collectie-exemplaren die te broos zijn, worden op embargo geplaatst en enkel nog in digitale vorm aan de lezer ter beschikking gesteld. Via de scan on demand-service worden veel geraadpleegde stukken uit de bewaarcollectie gedigitaliseerd, in het digitale depot bewaard en als digitale kopie ter beschikking gesteld (218 exemplaren). Rond twee tijdschrifttitels zijn contacten gelegd met het oog op de integrale digitalisering van de bewaarcollectie. 1.3.3. Werking kerkelijke archieven In 2009 werd decretaal bepaald dat KADOC een werking dient te ontplooien ten behoeve van de archivarissen en de archieven van de Vlaamse Kerkgemeenschap. KADOC neemt deze opdracht waar onder het toezicht van een stuurgroep Roerend Religieus Erfgoed, waarin de verschillende actoren van dit veld betrokken zijn (CRKC, Algemeen Rijksarchief (ARA), mannelijke en vrouwelijke religieuze instituten, bisdommen, parochies). De in de KADOC-archiefafdeling geïntegreerde werking heeft betrekking op enerzijds de registratie, het in kaart brengen van archieven, en anderzijds de ondersteuning en vorming van archivarissen en vrijwilligers in archieven van religieuze instituten en van parochies. Archieven religieuze instituten De registratie van kloosterarchieven in het kader van het DiBIKAV-project (Digitale Bestandsinventaris Kerkelijke Archieven Vlaanderen) werd gecontinueerd. In navolging van de sensibilisering die eind 2011 op touw werd gezet, werd vooral ingezet op de registratie van archieven van buitenlandse instituten actief in Vlaanderen en Brussel. Gezien het grote aandeel al geregistreerde en geprospecteerde archieven van Belgische religieuze instituten was het aantal nieuwe registraties beperkt tot elf nieuwe dossiers. Bijna alle religieuze instituten die bereid zijn informatie over hun archief ter beschikking te stellen, zijn intussen geprospecteerd en geregistreerd in de ODIS-databank en Archiefbank Vlaanderen. In totaal gaat het om circa 88% van de nog bestaande religieuze instituten in Vlaanderen en Brussel. De overige 12% , een veertigtal instituten, wenste tot nog toe – ondanks aanzienlijke inspanningen – niet aan het DiBIKAV-project mee te werken. In het verlengde van de prospecties die in het kader van het DiBIKAV-project werden ondernomen, werden 21 begeleidingsdossiers gecontinueerd of geopend. Het gaat in de eerste plaats om begeleiding van de archief-

16

ontsluiting bij de Norbertinessen van Veerle (aanvullingen op het archief, lopend), de Benedictinessen van Loppem (lopend), de Trappistinnen van Brecht (lopend), de Dienstmaagden van de Heilige Harten van Antwerpen (afgerond), de Zusters van het Convent van Betlehem van Duffel (lopend), de Zwartzusters van Brugge (afgerond), de Belgische provincie van de Witte Paters (lopend), de Gasthuiszusters van Diest (afgerond), de Ursulinen van O.-L.-V. Waver (lopend) en de Zusters van Liefde van Zonhoven (lopend). Verder werd overleg gepleegd in verband met de herbestemming van de archieven van de Kanunnikessen van het Heilig Graf van Bilzen (afgerond), de Kanunnikessen van het H. Graf van Turnhout (afgerond), de Redemptoristinnen van Harelbeke (lopend), de Zusters van de H. Jozef van Brugge (lopend), de Kanunnikessen van de Abdij van Male (afgerond), de Broeders van Dale van Kortrijk (lopend), de Zusters van Sint-Vincentius a Paulo van Buggenhout (lopend), de Zusters van Sint-Vincentius a Paulo van Dendermonde (afgerond), de Zuid-Belgische provincie Broeders van de Christelijke Scholen en de Société des Auxiliaires des Missions (lopend). In de marge van de werkzaamheden voor de religieuze instituten werd ook een begeleidingsdossier geopend voor het archief van de Sodaliteit van de Gekruiste Zaligmaker in Veurne, organisator van de Boetprocessie. De registratie van de omvangrijke collectie van het archief van het bisdom Gent werd gecontinueerd. Het eerste pakket steekkaarten van circa 140 fondsen en archiefbestanden werd ingevoerd in ODIS. Tegelijkertijd werd gestart met de registratie van een tweede onderdeel van de collectie. Deze registratie zal in 2013 worden voortgezet. Parochiearchieven Tientallen parochies en kerkfabrieken deden in overleg met ARA een beroep op KADOC voor advies en begeleiding bij het beheer van hun archief. Ondersteuning werd niet enkel telefonisch of via e-mail verleend, maar ook via plaatsbezoeken. Er werden 39 bezoeken afgelegd aan 24 verschillende parochiearchieven plaats: vier in het bisdom Antwerpen, een in het bisdom Brugge, acht in het bisdom Gent, vier in het bisdom Hasselt en zeven in het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Lokale archiefverantwoordelijken konden rekenen op advies en vorming over de diverse aspecten van archiefzorg. Een aantal nieuwe inventarisatietrajecten door vrijwilligers werd opgestart, terwijl lopende trajecten intensief opgevolgd en waar nodig bijgestuurd werden. Tijdens de plaatsbezoeken werd ook de nodige tijd uitgetrokken voor het toenemend aantal vragen over de omgang met digitaal archief. In gevallen waar een

lokale bewaring van het parochiearchief niet langer mogelijk bleek, werd de herbestemming van het archief naar een professionele archiefinstelling begeleid. Naast de vorming die tijdens plaatsbezoeken verschaft werd, vonden enkele infomomenten plaats waarop een ruimer aantal parochies aanwezig was. Zo werkte KADOC mee aan een vormingsavond voor de dertien parochies van het decanaat Harelbeke (26 juni) en aan een informatiesessie voor de vier parochies van de federatie Londerzeel (3 september). Op de studie- en ontmoetingsdag voor vrijwilligers in kerkelijke en religieuze archieven die het Centrum op 9 juni in Mechelen organiseerde, waren een 45-tal parochies / kerkfabrieken vertegenwoordigd. Ten slotte was KADOC ook nauw betrokken bij de voorbereiding van een publieksgerichte folder over de zorg voor parochiearchieven, die in de loop van 2013 uitgegeven zal worden door het CRKC. De gegevens die verzameld werden over parochiearchieven en hun archiefvormers, werden ingevoerd in ODIS. Zo werd voortgewerkt aan de uitbouw van een digitale archiefgids over de Vlaamse parochiearchieven. Erfgoed protestants-evangelische organisaties en kerken KADOC heeft ook in 2012 de erfgoedpolitiek ten aanzien van de kerken en levensbeschouwelijke organisaties die behoren tot de protestants-evangelische eredienst met behulp van een deeltijdse werknemer voortgezet. (Zie ook 2.1.5.) De gemeenschappelijke stuurgroep KADOC-Evadoc is zesmaal samengekomen. De frequentie lag dit jaar hoger door de redactie van het beleidsplan van Evadoc, dat werd geïntegreerd in dat van KADOC. Zowel aan de Verenigde Protestantse Kerk van België, als aan de Evangelische Theologische Faculteit werd advies verleend betreffende hun archiefruimte. Een student van deze Faculteit is eind 2012 begonnen aan een stage waarin de focus ligt op oral history en religieus immaterieel cultureel erfgoed. Op internationaal vlak werden de contacten in Nederland uitgebreid met de Commissie ter registratie van kerkelijke en semi-kerkelijke Protestantse Archieven (CPA). In Duitsland werden er contacten gelegd met het Verband kirchlicher Archive in der Arbeitsgemeinschaft der Archive und Bibliotheken in der evangelischen Kirche. Dit resulteerde in de schenking van een kopie van het archief van de Lutherse kerk in de Oostkantons (19de eeuw tot opheffing midden 20ste eeuw).

kelijke archieven (parochiearchieven en archieven van religieuze instituten). Het eerste gedeelte van de ontmoetingsdag stond in het kader van specifieke archieftechnische problemen (selectie, registratie, digitaal archief ) waarmee vrijwilligers in kerkelijke archieven worden geconfronteerd. In de namiddag stonden er excursies op het programma. 1.3.4. LIAS LIAS is het Leuvens Integraal ArchiveringsSysteem (www.lias.be) dat archieven geautomatiseerd ontsluit en de permanente opslag van digitale objecten verzekert. Het systeem werd in 2010 in productie gesteld en in 2012 volop gebruikt. LIAS werd verder uitgerold aan de KU Leuven. Aan de verschillende componenten werd gewerkt. ScopeArchiv werd gebruikt door de archiefinstellingen Universiteitsarchief en KADOC. De conversie van Digitool naar Rosetta werd voorbereid. Ook de ingesttool van Sharepoint naar het digitaal depot werd op punt gezet (case ACV Textura werd succesvol beëindigd). Er werd uitgebreid getest met de import van de ODIS-records in LIMO. KADOC werkte mee aan de projecten Europeana Inside en CLARIN. Binnen LIAS levert het centrum hiervoor respectievelijk affiches en interviews aan. Er werden diverse presentaties gegevens voor mogelijk geïnteresseerde partners. Vanuit KADOC waren de belangrijkste: ADVN, Liberaal Archief, Uitgeverij Averbode, Arenbergarchief, historische dienst Europese Commissie, Algemeen Rijksarchief, Nationaal Archief Nederland. Op 21 september ging in de Faculty Club een event door met als doel potentiële partners te informeren. De werkgroep archivarissen van het LIAS-samenwerkingsverband, die KADOC voorzit, vergaderde op 12 januari, 7 februari, 3 maart, 25 mei en 14 juni. Op de agenda stonden de volgende onderwerpen: vernietiging digitale objecten, e-mailarchivering, pre-ingestprocedures, hybride archieven, invoegen en koppelen digitale objecten en leeszaaladministratie via scopeArchiv.

Ontmoetingsdag Vrijwilligers in kerkelijke archieven

Belangrijk zijn ook de besprekingen die LIAS voert met I-Minds (het vroegere IBBT), het Antwerpse Felixarchief en Bestuurszaken Vlaamse gemeenschap om vanuit het VIAA (Vlaams Instituut voor de Audiovisuele Archivering) in een ruime samenwerking te komen tot een Digitaal Archief Vlaanderen (DAV). LIAS wil namelijk niet geïsoleerd werken, maar in die verschillende contexten tot samenwerkingsformules komen waardoor kostenefficiënt en met een brede focus op de erfgoedsector kan worden gewerkt.

Op 9 juni organiseerde KADOC in Mechelen een druk bijgewoonde ontmoetingsdag voor vrijwilligers in ker-

Binnen KADOC werd het LIAS-aanbod voorgesteld aan de adviesraad. Het aanbod voor bewaargevers werd ver-

17

jaarverslag 2012 duidelijkt. Er werd voortgewerkt aan de conversie van de oude lijsten in het nieuwe scopeArchiv systeem. Meer dan 20.000 objecten werden geïngested in het digitaal depot. Het belangrijkste digitaliseringsproject is de digitalisering van meer dan 200 uren televisie-uitzendingen van de Christendemocratische Omroep. Op 12 juni werd een werkbezoek gebracht aan het Stadsarchief van Amsterdam met het oog op de optimalisering van de procedures voor scanning on demand en de synchronisatie tussen LIAS en het administratieve systeem KADMIN. Ook werd vanuit KADOC meegewerkt aan de inhoudelijke invulling van de nieuwe portaalsite LIAS Archives today. 1.3.5. Archiefbank Vlaanderen Archiefbank Vlaanderen zette onder beheer van ADVN, Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, KADOCKU Leuven en Liberaal Archief haar activiteiten verder. Het beleidsplan 2013-2017 werd in april ingediend bij de Vlaamse Overheid. In het najaar volgde de goedkeuring van het voorgestelde minimumscenario. Op basis van het goedgekeurde beleidsplan werd vervolgens het overleg opgestart rond de beheersovereenkomst die in 2013 ondertekend wordt. In het kader van het beleidsplan werd gezocht naar een nieuwe werkwijze om de invoer en prospectie van gegevens in de toekomst aan te pakken. Dit resulteerde in het concept van de thematische sensibiliserings- en prospectiecampagnes. Sporterfgoed werd als campagnethema gekozen, aangezien uit de veldkaartanalyse bleek dat dit onderwerp in de databank ondervertegenwoordigd is. Aan de hand van voorbeelden van geregistreerde voetbalarchieven werden contacten gelegd met sportgerelateerde erfgoedprojecten, zoals MIAT rond fabrieksvoetbal, Algemeen Rijksarchief rond het Koninklijk Voetbalverbond van België, Erfgoedcel Brugge rond sporterfgoed en Sportimonium. Ondersteund door de eerste voorbeelden werd een bevraging georganiseerd bij alle eerste klasse voetbalclubs over hun erfgoed en werd contact opgenomen met de gemeentelijke sportdiensten. De reacties bleven echter beperkt. De actie werd in de tweede helft van het jaar verruimd naar andere sporttakken en er werd werk gemaakt van een folder. Naar aanleiding van de Olympische Spelen werd de campagne officieel gelanceerd met een eigen sportpagina op de website. De folder werd verspreid naar 75 sportfederaties en 315 gemeentelijke sportfunctionarissen met de vraag om het initiatief verdere bekendheid te geven. Hierop kwamen 26 reacties. De dynamiek werd versterkt door het contact met Jos Verschueren, directeur van het Postgraduaat en de Expert

18

Class Sportmanagement, die nieuwe communicatie- en prospectiepistes aanreikte. Deze zullen in 2013 verder worden uitgewerkt. Uiteraard werd ook buiten de campagne door of via partners invoer van archiefsteekkaarten gerealiseerd. Aan de hand van bestaande lijsten uit het stadsarchief Gent en in samenwerking met het stadsarchief voerde Archiefbank zelf 153 archiefbestanden in. Daarnaast werd een belangrijke bijdrage geleverd door Erfgoedplus.be, Stadsarchief Oostende, CVS Zottegem en Stadsarchief Turnhout. De inspanningen leverden een stijging op met 740 archiefsteekkaarten (van 8136 op 1 januari 2012 naar 8876 op 1 januari 2013) en 136 bewaarplaatssteekkaarten (van 3051 op 1 januari 2012 naar 3174 op 1 januari 2013). Op technisch vlak werd voortgewerkt aan de verbetering van de gebruiksvriendelijkheid van de invoermodule. Zo werd de verwarrende knop ‘kies zoekterm’ gewijzigd in een suggestielijst die automatisch verschijnt bij invoer in het veld. Daarnaast werden de laatste wijzigingen op punt gezet in functie van de samenwerking met Erfgoedplus.be, zoals de relaties tussen beschrijvingsniveaus. De website werd aangepast voor het behalen van het Anysurflabel. Verder werd de databank geïndexeerd door Google. Daardoor werden 276 extra bezoekers naar de databank geleid. Eind 2012 werd een eerste virtuele tentoonstelling (rond George Minne) aan het publiek getoond. 1.3.6. Archiefstages Dennis Xulu, priester in het Zuid-Afrikaanse bisdom Eshowe en student kerkelijk recht aan de KU Leuven, liep in het kader van die opleiding en op vraag van zijn bisschop Thaddeus een stage van twintig dagen in de archiefafdeling van KADOC. Na zijn terugkeer zal hij in zijn bisdom worden belast met een verantwoordelijkheid op het vlak van administratie en archieven. KADOC stelde twee stagiairs te werk in het kader van hun Manama-opleiding Archivistiek en Hedendaags Documentbeheer. Yannick Van Loon inventariseerde de archiefcollectie Noord-Amerika van de Vlaamse Jezuïeten. Joseph Brion startte met de ordening van het archief Onze-Lieve-Vrouwecollege Antwerpen, onderdeel van het archief Vlaamse Jezuïeten.

1.4. Onderzoek Ook in 2012 bevestigde KADOC zijn rol als internationaal georiënteerd multidisciplinair onderzoekscentrum over de veelvormige wisselwerking tussen religie, cultuur en samenleving sinds het midden van de 18de eeuw. Het KADOC-onderzoek ondersteunt niet louter de ontsluiting van het bewaarde erfgoed, maar verloopt

in een intense wisselwerking met alle functies van het Centrum en is dus een essentieel onderdeel van zijn geïntegreerde erfgoedwerking. KADOC ontplooit uiteenlopende onderzoekactiviteiten, onder meer (1) het opzetten van multidisciplinaire onderzoeksgroepen, (2) de voorbereiding, uitvoering en ondersteuning van specifieke studie-, publicatie- en tentoonstellingsprojecten, (3) de organisatie van (al dan niet internationaal comparatieve) wetenschappelijke colloquia, seminaries, workshops en symposia, (4) de realisatie van wetenschappelijke publicaties en de (5) participatie aan externe (al dan niet internationale) wetenschappelijke onderzoeksgroepen, projecten en bijeenkomsten. Als expertisehouder en kennisknooppunt brengt KADOC zeer diverse sociale en wetenschappelijke actoren en groepen samen en biedt het Centrum inhoudelijke ondersteuning en dienstverlening aan zijn erfgoedgemeenschappen. 1.4.1. Onderzoeksinitiatieven KADOC was betrokken bij de realisatie van 25 onderzoeksprojecten. 13 daarvan konden worden gerealiseerd met vrijgestelde medewerkers. De financiering daartoe wordt doorgaans op competitieve basis verworven, onder meer van FWO-Vlaanderen, de Vlaamse Gemeenschap, provinciebesturen, intergemeentelijke verenigingen, steden en gemeenten, private instellingen en organisaties. Er werden in het Centrum ook acht voorstellen voor nieuwe studie-, publicatie- en/of tentoonstellingsprojecten ontwikkeld. Projecten met vrijgestelde medewerkers: • Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/Belgische migranten in Noord-Frankrijk en Parijs (1850-1960) (FWO) • ODIS: Databank Intermediaire Structuren Vlaanderen (Herculesstichting) • Engineering a New World. The Role of the Engineers in Modern Society (1815-c.1890) (Onderzoeksfonds KU Leuven: KADOC en ASRO-KU Leuven) • Missionering en architectuur in Belgisch Congo (1885-1908). Identiteits(re)constructie tussen cultuuroverdracht en dialoog (Bram Cleys; afwerking FWOproject) • Grenservaringen van de natiestaat: gesubsidieerde vrijheid en maatschappelijke evenwichten in België, doctoraatsproject in het kaderprogramma ‘Religion in Modernity (1750-). International Research Programme on Religion, Culture and Society’. (Hefboomfinanciering KU Leuven) • Kerkelijkheid en geloof in België (Hefboomfinanciering KU Leuven) • Stafkaart van het migrantenmiddenveld en zijn erfgoed in Vlaanderen en Brussel, 1830-heden (Vlaamse

• • • • • •

Gemeenschap, ontwikkelingsgericht cultureel-erfgoedproject) Vlaamse migranten in Wallonië (Provincie Oost-Vlaanderen, Museum van de Vlaamse Sociale Strijd) (Kans)armoede en sociale uitsluiting in Vlaanderen/ België,1750-vandaag. (Provincie Oost-Vlaanderen, Museum van de Vlaamse Sociale Strijd) Met toeters en bellen. Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant, 19de-20ste eeuw (Provincie VlaamsBrabant) Zelfstandig Ondernemen in Oost-Vlaanderen (Provincie Oost-Vlaanderen en private middelen) Rodolphe Hoornaert (1886-1969) en het Monasterium De Wijngaard in Brugge (private middelen). Geschiedenis van het Katholiek Onderwijs in België (private middelen)

Belangrijke netwerkprojecten waren: • The Dynamics of Religious Reform in Church, State and Society in Northern Europe, c.1780-c.1920’ (NWO en partners, interuniversitair) • European Forum for the Research on Religious Institutes in Europe (Relins-Europe) Verschillende van de door KADOC uitgevoerde of ondersteunde onderzoeksprojecten vinden hun finaliteit in een doctoraal proefschrift. Volgende doctoraten werden binnen KADOC voorbereid: • Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/Belgische migranten in Noord-Frankrijk en Parijs (1850-1960) (Henk Byls) • Missionering en architectuur in Belgisch Congo (1885-1908). Identiteits(re)constructie tussen cultuuroverdracht en dialoog (Bram Cleys) • Engineering a New World: The Role of Engineers in Modern Society, 1860-1914 (Pieter Raymaekers) • Negentiende-eeuwse vrouwelijke religieuzen en hun congregaties: een groepsportret (Kristien Suenens) • Religieus leven tussen opheffing en reveil in het bisdom Luik, specifiek in het gebied van de latere provincie ‘Belgisch-Limburg’, 1773-circa 1850 (Jo Luyten) • Op het snijvlak van geografie en missionering. Het dilemma in lokale terreinstudie als bijdrage aan een koloniale wetenschap of moderne missiestrategie, 1860-1920 (Dirk Van Overmeire) • Missiology, Science and Apostolic Policy, 1900-1939 (An Vandenberghe); • Italian Catholicism and International Relations, 196375 (Jacopo Cellini) (copromotor Daniele Menozzi, Scuola Normale Superiore de Pisa). Volgende proefschriften werden mee door KADOC begeleid: • Ruimtelijke systematiek in het werk van Dom Hans Van der Laan (1904-1991) (Caroline Voet, W&K, Departement Architectuur Sint-Lucas) (promotor Yves Schoonjans), 2008-2012. Verdediging in mei-juni 2013.

19

jaarverslag 2012 • Genese en kentering van een katholiek territorium. Proeve van cartografische exploratie (Bieke Cattoor) (promotor Bruno De Meulder, ASO-KU Leuven). • Engineering a New World: The Role of Engineers in Modern Society, 1800-1860 (Willemijne Linssen) (promotor: Krista De Jonge, ASRO-KU Leuven). De predeliberatie vond plaats op 18 december. Volgende onderzoeksgerichte bijeenkomsten vonden plaats (zie toelichting telkens bij het vermelde project): • 8-10 November. Liturgy as Muse. Religious institutes as protagonists in renewing liturgy, sacred art and music and Church material culture (1903-1962) – netwerk Relins-Europe • 27 november. Contextualizing ‘The Red Lantern’ (1919). The Film Diva and the Boxer Rebellion. Zie ook de publicatie To Dazzle the Eye and Stir the Heart. The Red Lantern, Nazimova and the Boxer Rebellion. • 10-11 december. Workshop ‘Material Reform’ (The Dynamics of Religious Reform in Church, State and Society in Northern Europe, ca 1780 – ca 1920) 1.4.2. Wetenschappelijke agora Sinds 2001 organiseert KADOC ook de multidisciplinaire Seminariecyclus Religie en Samenleving, 1750-2000. Jaarlijks vinden minstens vier bijeenkomsten plaats. Een binnen- of buitenlandse onderzoeker ontwikkelt tijdens het seminarie een stelling uit zijn lopend onderzoek, die niet alleen historisch, maar ook interdisciplinair relevant is. Vooraf wordt aan alle ingeschreven deelnemers een discussietekst bezorgd. Doelgroep zijn onderzoekers van binnen en buiten het universitaire milieu. De volgende seminaries vonden plaats: • 16 februari: Inge Brinkman (African Studies Centre, Leiden) SNV Netherlands Development Organisation. Socio-cultural History and Development. • 15 maart: Patrick Pasture (MoSa, KU Leuven) DeChristianization and the Changing Religious Landscape in Europe and North America since 1950. • 3 mei: Paola Picardi (Università Roma Tre) The Confiscation of Ecclesiastical Properties. The Case of Rome after 1870: Destructions, Dispersions, Re-use. • 24 okober: Leah Enkiwe Abayao (University of the Philippines Baguio) Scheut Missionaries and Cultural Development Paradigms: Reading Northern Philippines’ villages past, 1930-1965. (Zie verder.) • 22 november: Jan Van de Poel (VUB) Should there still be an N in NGO? The formation of NGO corporatism in Flanders, 1960-2000. Daarnaast was directeur Jan De Maeyer ook adviser van het internationale colloquium ‘New Directions in Gothic Revival Studies Worldwide’ dat op 13 en 14 juli plaatsvond in Canterbury (UK). KADOC participeert aan diverse wetenschappelijke netwerken, zowel in als buiten Europa:

20

In Europa kunnen bv. vermeld worden: de Radbouduniversiteit Nijmegen, het project “Geschiedenis van de Christelijk-Sociale Beweging” (VU Amsterdam), de Onderzoeksgroep ‘History of Culture, Mentalities and Ideas since 1500’ van de Universiteit Utrecht, de Scuola Normale Superiore di Pisa, de Libera Università Maria SS. Assunta (Lumsa) Roma, de Academia Belgica, het Belgisch Historisch Instituut te Rome, het Centre de Recherche sur l’Histoire, la Civilisation et les Cultures du Monde Occidental (CRHiCC) van de Université de Valenciennes et du Hainaut-Cambrésis, de Association Française d’Histoire Religieuse Contemporaine, het Institut de Recherches Historiques du Septentrion in Lille, het Centre André Latreille, het Centre de Recherche Européen sur la Diffusion et l’Inculturation du Christianisme (CREDIC) en het Institut d’histoire du christianisme in Lyon, het Institut Marc Sangnier, het Institut de Recherche pour l’Etude des Religions en de Ecole Pratique des Hautes Etudes in Parijs, de Schwerter Arbeitskreis Katholizismusforschung, het Institut für Europaïsche Geschichte in Mainz, de Pugin Society en de Victorian Society (UK); het netwerk ‘History of Women Religious in Britain and Ireland’ (Cambridge & University of London), het European Architectural History Network (EAHN), het Co-operative College Manchester enzovoort. Daarnaast werkte KADOC ook samen met de Groupe Européen de Recherche Interdisciplinaire sur le Changement Religieux en Europe (GERICR). In mei legde directeur Jan De Maeyer interessante contacten in Ierland (bv. Dublin City University en National University of Ireland - Campus Maynooth) waar de KADOC-werking en zijn lopende onderzoeksinitiatieven werden voorgesteld. KADOC participeert ook aan het onderzoeksnetwerk “Eglise catholique, modernisation et modernité dans l’Europe contemporaine”. Directeur Jan De Maeyer nam deel aan een workshop in Venetië op 8-9 juni (zie 2.1.15). Er werden ook waardevolle contacten gelegd naar aanleiding van de medewerking van Jan De Maeyer op volgende internationale colloquia: • La décomposition des chrétientés occidentales, 19502010, Brest, 31 mei – 1 juni • Kommission für Zeitgeschichte – 50 Jahre alt, München, 26-27 oktober en • Religionsgeschichte transnational. Perspektiven, Modelle, Debatten, Fribourg (CH), 30 november – 1 december. Buiten Europa vermelden we onder meer het Cushwa Center for the Study of American Catholicism aan de University of Notre Dame in de Verenigde Staten en de Japan Study Circle for Christian Democracy (Kansai University en Chiba University). Ook de contacten met Afrikaanse universiteiten zijn tijdens de voorbije jaren uitdrukkelijk toegenomen.

KADOC heeft samengewerkt of werkt nog samen met de Musées Nationaux du Ruanda, de Université de Lubumbashi (CEDEKA), de Université de Kinshasa (UNIKIN, Département des Sciences Historiques), de Universiteit van Butare en die van Bujumbura. (Zie 2.4.7.) 1.4.3. Trajecta Sinds vele jaren neemt KADOC actief deel aan de redactie van het wetenschappelijke tijdschrift Trajecta. Religie, cultuur en samenleving in de Nederlanden. Sinds 2005 staat het centrum ook in voor de technische einden tekstredactie, de iconografie, de vormgeving en de prepress. KADOC werkte drie nummers van Trajecta af. Het dubbelnummer 2010-2011, 3-4 en het nummer 2012, 1 zijn ‘klassieke’ nummers met diverse artikelen. Het nummer 2012, 2, in druk begin 2013, is een Engelstalig themanummer onder de redactie van Kristien Suenens (KADOC), Carmen Mangion (ULondon) en Jan De Maeyer (KADOC-KU Leuven) over de religieuze interactie tussen Groot-Brittannië en de Lage Landen. Het is het resultaat van een internationale workshop die KADOC in 2010 samen met het netwerk History of Women Religious in Britain and Ireland (H-WRBI) organiseerde. In 2013 wordt Trajecta Portal gelanceerd, die een internationale ontmoetingsplaats wil worden voor onderzoekers over de interactie tussen religie, cultuur en samenleving doorheen de geschiedenis van de Nederlanden, naast een verbreiding en betere representatie van het onderzoek in protestantse en katholieke kringen. Op deze portaalsite kunnen onderzoekers, onderzoeksinstituten, musea, archiefdiensten en andere instellingen informatie plaatsen over zichzelf, hun publicaties en hun projecten. Er kunnen ook studiedagen, congressen, calls for papers, tentoonstellingen worden aangekondigd. Trajecta Portal biedt ook een forum voor online discussies. De achterliggende databanken en de opmaak van de portaalsite werden afgewerkt door KADOC. Vanaf 2013 zal het tijdschrift Trajecta ook online kunnen worden geraadpleegd via Trajecta Portal, net zoals recensies van nieuwe publicaties. Hiermee wordt een fundamentele heroriëntatie van het tijdschrift doorgevoerd. 1.4.4. Onderzoeksinstrumentarium: ODIS De contextuele webdatabase ODIS wordt in het KADOConderzoek intensief aangewend voor de opslag, analyse en representatie van historische gegevensreeksen (personen, organisaties, gebouwen, periodieke publicaties, archieven, ...). Het apparaat wordt beheerd door de vzw ODIS. Aan ODIS participeren een groeiend aantal Vlaamse erfgoedinstellingen en onderzoeksgroepen, naast de stichtende organisaties ADVN, Amsab-ISG, Liberaal

Archief en KADOC bv. CVAa, CRKC, AMVB, Evadoc, NISE, Universiteitsarchief KU Leuven en LIBISnet-LIAS. 65 individuele invoerders voerden gegevens in de databank in. De jaarlijkse invoerdersbijeenkomst vond plaats in Gent (Liberaal Archief ) op vrijdag 15 juni. Na een kort welkomstwoord en een bondige presentatie van de jaarresultaten, werd ruimte gemaakt voor een voorstelling van invoerlijnen en projecten die van het apparaat gebruik maken. Dit jaar kwamen aan bod: Luc Boeva (NISE), Karim Ettourki (Stafkaart van het migrantenmiddenveld en zijn erfgoed), Marc Nelissen (Universiteitsarchief KU Leuven), Annelies Nevejans (architectuurarchieven) en Kristien Suenens (religieuze instituten). Nadien volgde een interactieve workshop waar de deelnemers zich konden vertrouwd maken met de nieuwe ODISinvoerinterface. De technische werkgroep kwam vier keer samen, op 16 februari (Antwerpen), 31 mei (Leuven), 27 september (Gent) en 13 december (Antwerpen). De ontwikkeling van de nieuwe ODIS stond telkens op de agenda. Verder werden de algemene vergadering en de invoerdersdag voorbereid. Enkele conversie- en invoerdossiers werden besproken. De technische werkgroep tracht ook alle invoerlijnen op te volgen. Op 1 januari 2013 bevatte ODIS 164.754 records, met name 31.831 organisatiesteekkaarten, 101.215 biografische records, 22.652 beschrijvingen van publicaties en 9056 van archiefbestand(del)en. In de volgende grafiek wordt de groei van het volume van ODIS over de periode 2004-2012 weergegeven. Er werden 9.807 records toegevoegd in de databank. 22.327 steekkaarten (dit is 13,5% van het volume) werd aangevuld of één of andere wijze aangepast. 41,6 % van de inhoud van de databank is zichtbaar voor het brede publiek. ODIS werd maar liefst 151.190 keer geraadpleegd door 106.507 unieke bezoekers. Dat resulteerde in 619.928 paginaweergaves. De stijging van de consultatiecijfers die zich in 2011 al manifesteerde, heeft zich dus fors doorgezet. Het aantal consultaties en bezoekers is meer dan verdrievoudigd, het aantal paginaweergaves bijna verdubbeld. De goede indexering van de ODIS-steekkaarten in Google heeft ertoe geleid dat het overgrote deel van de gebruikers de databankinhoud via deze of andere internetzoekmachines benadert. Het aandeel in het totaal aantal consultaties is tijdens de voorbije jaren toegenomen van 52,5 naar 86,5%. ODIS als authoritydatabank Inhoudsontsluiting via trefwoorden is een aandachtspunt in de verwerking in de KADOC-erfgoedbibliotheek, zij het geen prioriteit, gezien de vele nieuwe

21

1-7-2011

28.612

87.556

22.143

8.754

1-1-2012

29.915

93.689

22.387

8.956

95.683

22.492

8.979

101.215

22.652

9.056

jaarverslag 2012 1-7-2012 30.661 1-1-2013

31.831

Volume Odis-databank, 2004-2012 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000

Archieven

80.000

Publicaties

60.000

Personen

40.000

Organisaties

20.000

Gebruik van de ODIS-website, 2008-2012 Bezoeken Paginaweergaves Unieke bezoekers 2008 2009 2010 2011 2012

23.531 36.255 32.832 48.856 151.190

109.902 203.235 257.168 324.331 619.928

11.781 22.045 15.930 29.188 106.507

mogelijkheden inzake bevraging van catalogi en data. Een geïntegreerde en onderzoeksgerichte ontsluiting van de verschillende erfgoedcategorieën blijft wel een belangrijk prioriteit in de werking, vandaar de afstemming en integratie tussen de Aleph en ODIS-omgevingen. In totaal werden 576 ODIS-records vanuit de erfgoedbibliotheek aangevuld of bewerkt (754 in 2011): met name 441 publicatiesteekkaarten (572 in 2011), 91 organisatiesteekkaarten (109 in 2011) en 44 personensteekkaarten (73 in 2011). Vanuit de bibliotheekcatalogus werden er bovendien 8555 nieuwe koppelingen gelegd naar de authority database ODIS vanuit 6766 verschillende records. Hierdoor is het totaal aantal koppelingen vanuit Aleph met ODIS-steekkaarten opgelopen tot 63.998 (55.443 in 2011) en dit in 49.366 (42.3661 in 2011) gekoppelde records. Binnen KADOC wordt ODIS ingezet voor diverse projecten en werkingslijnen. We vermelden hier: Archievenoverzichten van ODIS-partners. De erfgoedbewarende instellingen die deelnemen aan ODIS, houden in het apparaat hun collectieoverzicht up-to-date: Amsab-ISG, KADOC, Liberaal Archief, ADVN, Universiteitsarchief KU Leuven, AMVB, Aartsbisschoppelijk Archief Mechelen, Archief bisdom Brugge en Gent,…

22

1-10-2012

1-3-2012

1-8-2011

1-1-2011

1-6-2010

1-11-2009

1-4-2009

1-9-2008

1-2-2008

1-7-2007

1-12-2006

1-5-2006

1-10-2005

1-3-2005

1-8-2004

1-1-2004

0

Ook KADOC houdt in ODIS zijn archievenoverzicht nauwkeurig up-to-date. Biografisch repertorium van de Vlaamse clerus en regulieren, 1750-heden. KADOC, CRKC en hun partners zetten deze invoerlijn verder, mede dankzij de inzet van goed opgeleide en ondersteunde vrijwilligers. In 2012 werd onder meer systematische invoer gerealiseerd aangaande de Vlaamse Jezuïeten, minderbroeders en de priesters van het aartsbisdom Mechelen en het bisdom Brugge. ODIS bevat momenteel 22.637 steekkaarten van personen die als ‘priester’ zijn gekenmerkt. Evadoc. Registratie van protestants-evangelische organisaties, personen, gemeenschappen (historisch en actueel) en hun erfgoed (Vlaamse Gemeenschap). Ondertussen bevat ODIS 620 records van organisaties, 122 records van personen en 131 records van archieven. Deze worden hoofdzakelijk door de archiefconsulent van Evadoc ingevoerd, af en toe bijgestaan door een vrijwilliger. Politiek personeel. ODIS bevat waardevolle biografische gegevensreeksen aangaande Belgische politici (Europa, België, Vlaanderen, provincies en gemeenten). Met middelen van de vzw werden jobstudenten (1,5 mensmaand) ingezet om alvast de steekkaarten van de federale parlementsleden te valideren en aan te vullen. Dat gebeurde op basis van beschikbare naslagwerken. Naar aanleiding van de provincie- en gemeenteraadsverkiezingen actualiseerde een KADOC-vrijwilliger ook de gegevens van lokale/ regionale CD&V-verkozenen en -mandatarissen.

Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant, 19de-20ste eeuw. Het studie- en publicatieproject ‘Toeters en bellen’ werd afgerond. De partners (ADVN, Amsab-ISG, KADOCKU Leuven en Liberaal Archief ) engageerden zich om de verzamelde gegevens verder in ODIS in te brengen. Er werden al belangrijke inspanningen geleverd. In KADOC werd een vrijwilliger belast met het verdiepen van de gegevensverzameling van (historische) muziekverenigingen in Vlaanderen. Religieuze gemeenschappen en hun erfgoed in Vlaanderen en Brussel. KADOC, CRKC en andere partners verzamelen in ODIS gegevensreeksen over kerken, denominaties, religieuze gemeenschappen en instituten. Naast de gegevens over parochies, congregaties en orden, werd een bijzondere inspanning geleverd om steekkaarten aan te maken en te vervolledigen over niet-katholieke christelijke en andere religieuze gemeenschappen in Vlaanderen, zo bv. het groeiend aantal steekkaarten over moskeeverenigingen (80). Een omvangrijk pakket records (233) over archieven van religieuze instituten die in situ worden bewaard, werd geactualiseerd. Schoolarchieven. Aansluitend bij een kortlopend project van KADOC in samenwerking met het DSKO van het bisdom Antwerpen, werden verder gegevens ingevoerd over katholieke scholen en de door hen bewaarde erfgoedcollecties. Stafkaart van het migrantenmiddenveld en zijn erfgoed in Vlaanderen, 1830-1990 (FWO-Max Wildiersfonds; Vlaamse Gemeenschap). De medewerkers brengen in ODIS basisgegevens over migrantenorganisaties in Vlaanderen/Brussel, hun bestuursleden en beschrijvingen van (documentaire) erfgoedcollecties die door hen worden bewaard. Momenteel bevat de databank 750 steekkaarten die uit dit project voortvloeien. Circa 450 items zijn beschikbaar voor het brede publiek. Dit pakket is ook raadpleegbaar via www.migrantenerfgoed.be. Subsidiariteit. In het kader van het fundamenteel onderzoeksproject ‘Grenservaringen van de natiestaat: gesubsidieerde vrijheid en maatschappelijke evenwichten in België’ (KADOC) worden in ODIS gegevens samengebracht over personen en structuren die betrokken waren bij het maatschappelijk debat over de subsidiariteit en de gesubsidieerde vrijheid in België tijdens de negentiende eeuw. De betrokken bursaal gebruikt het apparaat ook intensief voor zijn heuristiek. Transnational Encounters of Elites in 19th century Europe. Dit internationaal onderzoeksproject (KADOC & partners) beoogt onder meer dataverzameling en analyse

van ‘elitaire’ netwerken in Europa tijdens de 19de eeuw, met bijzondere aandacht voor internationale congressen. Het apparaat werd gedemonstreerd op de studiedag ‘Le élites europee del XIX° secolo: Le élites diplomatiche europee’, LUMSA Rome, 15 mei. Hercules-project In het kader van de impulsfinanciering die de Herculesstichting, het Vlaams agentschap voor de financiering van middelzware en zware onderzoeksinfrastructuur, in 2008 toekende, wordt sinds 2009 een nieuwe ODISdatabank, ODIS-2, ontwikkeld. ODIS moet op die manier verder uitgroeien tot ‘informatieknooppunt in een breed netwerk van gegevensverzamelingen, met meer en gebruiksvriendelijke onderzoeksondersteunende functies, en dit alles binnen een duurzame, eigentijdse technische omgeving’. In 2012 kwamen de ontwikkelingswerkzaamheden in een beslissende fase. Op de eerste plaats werd voortgewerkt aan de uitbouw van de in- en uitvoeromgeving van het nieuwe apparaat. Dat zal zeven onderling verbonden hoofdmodules bevatten, voor het beschrijven van organisaties, personen, publicaties, archieven, families, gebeurtenissen en gebouwen (de laatste drie modules zijn in ODIS-1 niet aanwezig). Daarnaast wordt een ondersteunende module voor het registreren van bewaarplaatsen voorzien. De opbouw van de modules is zoveel mogelijk gebaseerd op internationale standaarden. In 2012 werden achtereenvolgens de invoermodules voor bewaarplaatsen, gebouwen, gebeurtenissen, families en publicaties ontwikkeld en een eerste maal getest. Tevens werd de personenmodule voorzien van XML-uitvoerformaten. De invoermodules voor organisaties, personen en archieven werden intensief getest door de leden van de technische werkgroep en de ODIS-invoerders. Deze testing leverde interessante feedback op. In de loop van het jaar werd ook gefocust op de ontwikkeling of verdere uitbouw van diverse specifieke functionaliteiten, zoals de navigatiemogelijkheden, de zoekfuncties, het invoerdersgroepbeheer en de functie ‘historiek’ (die toelaat om een overzicht te krijgen van de werkzaamheden van de ODIS-invoerders). Tevens werden de grote tekstvelden voorzien van lay-outopties. ODIS-2 is een apparaat met een internationale oriëntatie. De databank is dan ook meertalig: zij is zowel in het Nederlands als in het Engels beschikbaar en over ieder onderwerp kunnen zowel een Nederlandse als een Engelse steekkaart worden ingevuld. Verder is het apparaat multicontextueel: de specifiek op de Belgische/Vlaamse context gerichte ODIS-1-keuzelijsten (juridische vormen, eretekens, …) en de geografische thesaurus werden aangevuld met termen uit andere contexten. In 2012 waren in het prototype al acht con-

23

jaarverslag 2012

GEBOUWEN

ORGANISATIES

GEBEURTENISSEN

PERSONEN

FAMILIES

PUBLICATIES

ARCHIEVEN

BEWAARPLAATSEN

texten beschikbaar: België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Het aantal taalomgevingen en contexten kan in de toekomst verder worden uitgebreid. De nieuwe hard- en softwareomgeving voor ODIS-2 werd verder operationeel gemaakt. Dat gebeurde in samenwerking met de dienst ICTS van de KU Leuven. Er werd ook in beperkte mate een beroep gedaan op Oracle-consultancy. Bepaalde ODIS-2-functionaliteiten die in 2013 hun beslag zullen krijgen, werden het afgelopen jaar al voorbereid: • De differentiatie van de invoeromgeving: invoerders zullen in de toekomst bv. kunnen kiezen welke veldgroepen zij wensen te zien en in welke volgorde (‘My ODIS’). • Nieuwe, geavanceerde zoekfuncties en uitvoermogelijkheden, zoals de mogelijkheid om gegevens naar Excel (.xls) te exporteren en GIS-tools. Hiervoor zal gebruik worden gemaakt van het softwarepakket Oracle Business Intelligence Enterprise Edition (OBI EE) 11g (inclusief Oracle Fusion Middleware MapViewer). • De uitbouw van een ‘central repository’, dat bv. gebruikt kan worden voor statistisch materiaal. • De ‘database linking’, die essentieel is voor de inschakeling van ODIS in systemen als LIAS en voor de koppeling met bv. Adlib, Aleph, DigiTool, scopeArchiv, … In deze context is het belangrijk dat ODIS-2 beantwoordt aan het Open Archives Initiative Protocol for Metadata Harvesting (OAI-PMH).

24

Bij de in-productiestelling van ODIS-2, die voorzien is voor november 2013, zal de volledige inhoud van de ODIS-1-databank migreren naar het nieuwe apparaat. In 2012 werd deze dataconversie al voorbereid. Daarnaast werd ook van start gegaan met de vormgeving van de ODIS-2-website. 1.4.5. Fellows KADOC mocht drie research fellows verwelkomen. Dit zijn buitenlandse onderzoekers die tijdelijk in KADOC verblijven om er literatuur- en bronnenonderzoek uit te voeren. Het Centrum biedt hun omkadering, ondersteuning en een platform om in dialoog te gaan met Vlaamse/Belgische onderzoekers. Van 20 september tot eind december verbleef de Filippijnse historica Leah Enkiwe Abayao (University of the Philippines in Baguio) op KADOC als onderzoeksfellow. Voor haar lopend onderzoek naar de geschiedenis van de inlandse volkeren in de provincie Ifugao op het eiland Luzon maakte ze in Leuven onder meer gebruik maken van het erfgoed van de missionarissen van Scheut. Op woensdag 24 oktober gaf Leah Abayao toelichting bij haar onderzoek in de cyclus ‘KADOC-Seminaries Religie en Samenleving 1750-2000’. De Zwitserse hoogleraar Markus Ries (Université de Fribourg) verbleef op KADOC als research fellow van 23 oktober tot 21 november. Hij verrichtte in het Centrum literatuur- en bronnenonderzoek in het kader van zijn internationaal-vergelijkend onderzoek ‘The Changing Roles of Religion in Modern Society: ‘Ultramontanism’ and ‘Catholic Milieu’. Markus Ries gaf toelichting bij zijn onderzoek tijdens de bijeenkomst van de Wetenschappelijke Commissie op 12 november.

De Amerikaanse filosoof Nathan Strunk (McGill University) was als KADOC-fellow in Leuven van 15 juni tot 15 juli. In het kader van zijn dissertatieproject ‘Transcendental and Transcendence-Faith, Reason, and Metaphysical Anthropology’ bestudeerde hij de geschriften van de Jezuïet, filosoof en psycholoog Joseph Maréchal (1878-1944).

jarigen’ en de speciale rondleidingen zorgden voor 85 bezoekers.

1.4.6. Onderzoekstages

De ‘virtuele leeszaal’ kreeg duidelijk een groter aandeel in de informatieverstrekking en dienstverlening van de afdeling Publieke Diensten. Ruim 12% lezers (4% meer dan in 2011) brachten geen fysiek bezoek meer aan de leeszaal. Voor het eerst zijn er ook cijfers bekend over het aantal online raadplegingen van gedigitaliseerd/digital born erfgoed, in totaal 11.131 eenheden. Zo werd 45% van het bibliotheekmateriaal – vooral tijdschriften - digitaal geraadpleegd. Ruim 97% van de informatie- en reprovragen werden via mail beantwoord, waarbij er 8526 digitale kopieën van statisch erfgoed (60% meer dan in 2011) via de server werden aangeleverd. Maar dit betekent niet dat de leeszaal aan relevantie inboet. In 2012 kwamen nog steeds 775 lezers over de vloer, vaak voor de eerste maal. Samen raadpleegden zij 2600 papieren boeken en bijna 15.000 archiefbundels. Doordat hun ‘heuristiek’ volledig van thuis uit kan, volstaat meestal één bezoek om alle gereserveerde documentatie door te nemen. Ook studenten hebben sinds de BAMA-hervorming beperktere opdrachten die geen maandenlang bronnenonderzoek meer vereisen. Dit weerspiegelt zich in het aantal leeszaalbezoeken dat de laatste jaren schommelt tussen 2500 en 2800.

Twee Nederlandse studenten die in het kader van hun research masteropleiding sinds september 2011 een stage volbrachten op KADOC, hebben deze opdracht in de eerste maanden van het jaar afgerond. Judith Huisman (Universiteit van Utrecht) verrichtte een verkennend onderzoek naar de beeldvorming in missionaire tijdschriften tijdens het interbellum, met bijzondere aandacht voor de Belgische Jezuïetenmissie in de Congolese Kwango. Thijs De Leeuw (Radboud Universiteit Nijmegen) onderzocht de receptie en impact van het neothomisme in Leuvense studentenkringen voor de Eerste Wereldoorlog. De resultaten van hun onderzoek vonden een neerslag in een rapport, maar werden ook kort toegelicht in de KADOC-Nieuwsbrief.

1.5. Publiekswerking 1.5.1. KADOC-bezoekers In 2012 werden aan het onthaal 5483 bezoekers geregistreerd. Circa 34% van die bezoekers had een leeftijd tussen 19 en 25 jaar, 28% was tussen 26 en 45 jaar oud en 23% tussen 46 en 65 jaar. Ten slotte was 14% ouder dan 65 jaar. De maanden maart en oktober zijn duidelijk de drukste maanden, met resp. 621 en 682 bezoekers. De bezoekers zijn voor het grootste deel afkomstig uit België (bijna 94%). Daarnaast waren er 55 bezoeken uit het buitenland, van Australië tot Zwitserland. De Belgische bezoeken zijn voor ca 63% afkomstig uit de provincie Vlaams-Brabant. 14% van de bezoeken komen uit de provincie Antwerpen, bijna 8% uit OostVlaanderen en uit Limburg en 5% uit West-Vlaanderen. Ook in 2012 brachten zeer verschillende groepen een bezoek aan KADOC (bruikleengevers, studenten enz.; zie bijlage 5.5). Veelal kregen ze daarbij een algemene toelichting bij de structuur, doelstellingen en werking van het centrum, gevolgd door een rondleiding in KADOC 1, soms ook met een bezoek aan het erfgoeddepot in Heverlee (KADOC 2). KADOC participeerde zoals elk jaar aan de Erfgoeddag in het Leuvense, dit jaar op 22 april. De tentoonstelling ‘Communicanten, kindsoldaten en nog meer twaalf-

Op 3 juni nam KADOC deel aan de ‘Dag van de open kerken’ en het verwelkomde toen 120 bezoekers. 1.5.2. Leeszaal

Bij hun eerste bezoek aan de leeszaal vullen lezers een inschrijvingsformulier in. Deze gegevens worden systematisch ingevoerd in de administratieve databank KADMIN. Ook bij ‘virtuele’ lezers die via e-mail contact opnemen met de Publieke Diensten voor raadpleging of repro van erfgoed, worden basisgegevens opgevraagd. Alleen van de ‘virtuele’ lezers die online erfgoed raadplegen via het digitale depot Digitool kan er geen profiel worden opgemaakt, maar hun raadplegingen worden sinds 2012 wel geteld. Verder worden alle bewegingen van erfgoedbestand(del)en in functie van consultatie, repro en bruikleen geregistreerd in KADMIN. KADOC blijft als cultureel erfgoedinstelling in hoofdzaak een Vlaams lezerspubliek aanspreken: bijna 86% was afkomstig uit Vlaanderen, 3,7% uit het Brussels hoofdstedelijk gewest en een kleine 4% uit Wallonië. Het aantal buitenlandse lezers bedroeg 6,5%. Wel blijkt dat erfgoedcollecties met internationale betekenis (zoals de archieven van religieuze instituten of internationale organisaties zoals ICV/WVA) meer en meer de aandacht trekken van buitenlandse onderzoekers omdat ze via databanken als LIAS en scopeArchiv meer zichtbaar zijn.

25

jaarverslag 2012 Lezers Met net geen 900 geregistreerde lezers was 2012 een topjaar. Bijna 80% (694) waren nieuwe lezers die voor de eerste maal erfgoed uit de KADOC-collecties raadpleegden. Ruim 12% (4% meer dan in 2011) waren ‘virtuele lezers’ die geen fysiek bezoek brachten aan de leeszaal maar wel via e-mail contact opnamen. Via scanning on demand bezorgde KADOC hen de gewenste publicaties, archiefstukken of audiovisuele documentatie. Van het aantal ‘virtuele lezers’ die online erfgoed raadpleegden via Digitool zijn geen cijfers bekend, maar in totaal leverde dit wel 11.131 views op.

Sinds 2007 schommelt het aantal studenten binnen de totale groep lezers rond de 40% (337 in 2012), dit zonder opvallende verschillen inzake studieniveau: 41% bachelor, 32% master en 5% master na master. Geschiedenis vormt nog steeds de dominante studierichting (bijna 40%), met opnieuw een mooi aantal studenten uit de kunstwetenschappen en ingenieursopleiding architectuur (26,4%). In het kader van haar doctoraatsonderzoek over ‘Stichters en stichteressen: complementariteit of seksestrijd aan het hoofd van 19de-eeuwse congregaties’ organiseerde collega Kristien Suenens (KADOC-KU Leuven, OSA) samen met prof. Jan De Maeyer (KADOC-KU Leuven) een oefening voor een 15-tal studenten tweede bachelor geschiedenis. Zij werkten deels op erfgoed dat normaal gezien nog lokaal wordt

Soort onderzoek, 2012

Soort onderzoek 2012 seminarieoefening 9,60%

tentoonstelling 5,79%

andere 29,13%

scriptie 5,32%

persoonlijke interesse 8,10%

artikel 10,63%

masterproef 8,97% licentiaatsverhandeling 1,35% film 0,24%

Herkomst van de studenten-lezers 2012 Hogescholen 7,39% UCL/ULg 3,41%

doctoraatsverhandeling 5,71%

boek 10,08%

audiovisuele productie 2,00% bachelorproef 3,65%

Herkomst van de studenten-lezers 2012 Buitenlandse universiteiten 3,98% KULAK Middelbaar 1% onderwijs 1%

VUB/ULB/HUB 3,69% UG 4,83%

UA 3,41%

26

KU Leuven KULeuven 71,02% 71,02%

Studierichting studenten 2012

Studierichting studenten 2012

Rechten en criminologie 2,37% Culturele studies 3,56% Geneeskunde en

Andere 0,59%

lichamelijke opvoeding 1,17% Godsdienstwetenschappen, Godsdienstwetenschappe n, theologie en theologie en wijsbegeerte wijsbegeerte 5,34% 5,34%

Kunstwetenschappen en architectuur 26,41%

Psychologie en pedagogische wetenschappen 11,40%

Antropologie 0,89%

Economische richtingen en ingenieursopleiding 2,67% Politieke en sociale wetenschappen 3,26%

Geschiedenis

Filologie en taalopleidingen 0,30% Communicatie en journalistiek 0,30%

Verdeling lezers over 39,47% sectoren 2012

Verdeling lezers over sectoren 2012 vormingswerk (functie) 1,30%

andere 11,79% erfgoedgemeenschap KADOC 11,66%

student 38,60%

erfgoedinstelling (functie) 8,03% kunst en cultuur (functie) 2,20% onderzoeker (vrije tijd) 11,14%

bewaard in diverse religieuze instellingen, maar in functie van deze oefening tijdelijk werd gedeponeerd op KADOC. Via initiatieven in de erfgoededucatieve sfeer wil KADOC ook leerlingen en studenten uit het secundair onderwijs en de professionele bacheloropleidingen vertrouwd maken met cultureel erfgoed. Dit vereist wel goed overleg met leerkrachten en docenten. In 2012 was het aandeel KU Leuven studenten opnieuw groter (71%) terwijl het aantal studenten van andere

onderzoeker (statuut) 13,60%

media (functie) 1,68%

universiteiten vaak samenhangt met bacheloroefeningen of specifieke onderwerpen voor masterproeven. Ruim 13% van het lezerspubliek waren academische onderzoekers die erfgoed raadpleegden in functie van hun (post)doctoraatsonderzoek. Naast studenten en academische onderzoekers raadpleegden ook 48% andere erfgoedgeïnteresseerden de collecties van KADOC, ook hier met weinig noemenswaardige schommelingen. Zeker 12% bezoekers maakte

27

jaarverslag 2012 Leeftijd lezers 2012

Leeftijdspiramide lezers 2012

>65

46-65

% man

26-45

19-25

13-18

22 20 18 16 14 12 10

8

6

4

2

0

2

4

6

8

10 12 14 16 18 20 22 24

man vrouw gebruik van KADOC-documentatie voor een professionele opdracht. Vaak werkten ze als medewerker van een erfgoedcel, een stads/gemeentearchief of een museum aan de voorbereiding van een opendeurdag, een tentoonstelling of een publicatie. Ook productiehuizen en de openbare omroep selecteerden beeldmateriaal uit de KADOC-collecties voor hun uitzendingen. De atelierarchieven bleven architecten en restaurateurs aantrekken in het kader van restauratie- en herbestemmingsprojecten. Maar ook bewaargevers en hun ruimere ledenbestand (bijna 12%) deden vaak beroep op archief dat door hen op KADOC werd gedeponeerd. Zeker 20% lezers raadpleegden erfgoed als ‘vrijetijdsbesteding’. Vanuit een heemkundige kring bereidden ze een artikel voor over het lokale organisatieleven, de parochie, het onderwijs of waren ze op zoek naar informatie over een familielid. In 2012 registreerde KADOC al heel wat vragen en raadplegingen in functie van de herdenking van Wereldoorlog I. De diversiteit van het lezerspubliek van KADOC weerspiegelt zich ook in de leeftijdsopbouw. De groep lezers van 25 jaar of jonger (studenten, doctorandi en startende projectmedewerkers) daalde nog lichtjes tot 32,6%. Dit was overwegend een vrouwelijk publiek (65%). Naarmate de leeftijd van de lezers toenam, slonk het vrouwelijk aandeel. De professionele bezoekers situeer-

28

den zich vooral in de leeftijdsgroep 25-55 jaar (38,8%). Het aandeel bezoekers ouder dan 55 jaar bedroeg 26% en 2,8% waren 75-plussers. De oudste lezer was 88 jaar, de jongste 16 jaar. In 2012 telde KADOC duidelijk minder leeszaalbezoeken: 2554 tegenover 2824 in 2011. In de periode februari-april, waarin normaal aan oefeningen wordt gewerkt, waren er gemiddeld 272 bezoeken per maand, met een piek van 325 in maart. Tijdens het academiejaar (de examenperiodes van januari en juni niet meegerekend) haalde KADOC gemiddeld 250 bezoekers per maand. Tijdens de lesvrije periodes daalde dit tot gemiddeld 105 bezoekers per maand. Op jaarbasis bedroeg de bezoekfrequentie 9,7 bezoekers per openingsdag. De leeszaal was 216 dagen doorlopend open van 9.00 tot 17.00u. Slechts 70 bezoekers maakten gebruik van de zaterdagopening (42 zaterdagen van 9.00 tot 12.30u). Geraadpleegde documentatie Voor het eerst zijn er cijfers beschikbaar over de raadpleging van gedigitaliseerd/digital born erfgoed via de databanken LIBIS en LIAS (Digitool). Daaruit blijkt dat 45% van het bibliotheekmateriaal in digitale vorm is geraadpleegd (3393 eenheden) en 55% op papier (4130 eenheden). Vooral de raadpleging van digital

Geraadpleegde digitale objecten Andere archiefstukken: 211

Affiches: 2014

Archiefinventarissen;:1020 Boeken: 230

Foto's: 2215

Tijdschriften: 3163 Fotoalbums: 2278

born/gedigitaliseerde tijdschriften is opmerkelijk (3161 jaargangen) tegenover 1353 geraadpleegde tijdschriften in de leeszaal. Boeken uit de erfgoedbibliotheek van KADOC worden slechts on demand gedigitaliseerd waardoor het online aanbod veel kleiner is. Er werden slechts 230 gedigitaliseerde publicaties geraadpleegd tegenover 2607 papieren boeken in de leeszaal, wat ruim 700 boeken meer is dan in 2011. Een belangrijke nieuwe functionaliteit die vanuit de erfgoedbibliotheek is opgestart met het oog op de verdere uitbouw van de digitale dienstverlening is de systematische opbouw van een collectie digitale gebruikskopieën van de analoge bewaarcollectie. In 2011 was het datamodel van de catalografie al aangepast aan de digitale dienstverlening. Voortaan kan de beschikbaarheid van een digitale kopie via de catalogus aan de gebruiker worden getoond en na toestemming beschikbaar worden gesteld. Op die manier wordt de bewaarcollectie gevrijwaard van gebruikerschade en optimaal gepreserveerd. In 2012 werd van 113 titels, die via de ‘scan on demand-service’ werden gedigitaliseerd, een exemplaar in het digitale depot opgeslagen en bewaard en als dusdanig in de catalogus (met name ‘digitale kopie’) geregistreerd. Zo levert de erfgoedbibliotheek een bijdrage aan het tot stand komen van een virtuele leeszaal en behoedt ze de bewaarcollectie voor verdere gebruikerschade. In totaal was er nog een kleine stijging van geraadpleegd papieren bibliotheekmateriaal én archief met 72,8 eenheden per openingsdag. De verhouding bleef wel gelijk zoals in 2011, met name 22% bibliotheekmateriaal en 78% archief. Voor het eerst kon ook het aantal online raadplegingen van audiovisuele documentatie in Digitool worden geteld. In totaal werden 6582 foto’s, fotoalbums, dia’s, vaantjes en plannen aangeklikt. Dit cij-

fer bewijst dat de systematische digitalisering en ingest van audiovisueel materiaal in Digitool loont. Hoeveel virtuele lezers hierachter schuilgaan, is niet bekend. De raadpleging van gedigitaliseerde archiefdossiers is nog gering (134 eenheden) omdat KADOC enkel archief digitaliseert op vraag van virtuele lezers. Hiervoor moet dezelfde verzoekprocedure worden gevolgd als voor de raadpleging van archief in de leeszaal. In totaal werden 14.827 archiefbundels geraadpleegd, het hoogste aantal sinds 1995. 75% van de geraadpleegde archiefdossiers behoren tot de grote themavelden maatschappelijke organisaties en maatschappelijk leven (28%), kerken en religie & religieuze instituten (32%) en ideologie en politiek (15,5%). Het afgelopen jaar was het archief van het Internationaal Christelijk Vakverbond/Wereldverbond van de Arbeid koploper. Dat internationaal archief werd trouwens grotendeels door buitenlandse doctoraatstudenten geraadpleegd. Ook de archieven van de Jezuïeten (892 bundels van de Vlaamse provincie en 370 bundels van de Franstalige provincie) trokken een internationaal publiek aan. Wellicht zal dit cijfer nog stijgen wanneer de inventarissen van beide archieven zullen zijn afgewerkt en online kunnen worden geplaatst via LIAS. De archieven van Scheut (437 bundels) en van de Redemptoristen (436 bundels) werden iets minder geraadpleegd. Een constante in de top tien van meest geraadpleegde archieven zijn de afdelingsdossiers van de Landelijke Gilden (748 bundels). Een medewerker, gedetacheerd door Boerenbond, staat in voor de informatieverstrekking aan die cultureel-erfgoedgemeenschap.

29

jaarverslag 2012 Opmerkelijk is de stijging van het aantal geraadpleegde archieven uit het themaveld Kunst en cultuur, goed voor 11%. Een 40-tal lezers raadpleegden stukken uit de atelier- en kunstenaarsarchieven, dit meestal in het kader van restauratieprojecten, maar ook voor tentoonstellingen of een master- of doctoraatsonderzoek. Ook internationale kunsthistorici en architecten hebben de weg gevonden naar KADOC en informeren vaak naar ontwerpen van (verdwenen) glasramen op buitenlandse sites. Soms verrichten zij prospectie op KADOC, maar even vaak gebeurt de informatieverstrekking digitaal waarbij stukken voor hen worden gescand. De meest geraadpleegde fondsen in dit themaveld waren het atelierarchief Dobbelaere-Delodder-Crickx (993 bundels), Jan Boon-Maria Ceulemans (345 bundels), het glazeniersarchief Capronnier (222 bundels) en het archief Yoors (201 bundels). Informatie- en adviesverstrekking en dienstverlening In 2012 werden door de afdeling Publieke Diensten 793 informatie- en reprovragen beantwoord, maar liefst een stijging van 16% tegenover 2011. Ruim 10% van de vragen was afkomstig uit het buitenland. Terwijl het aantal fysieke lezers en leeszaalbezoeken stagneert, wordt de virtuele informatieverstrekking en dienstverlening steeds belangrijker. Slechts 22 vragen (een kleine 3%) van het totale pakket vragen werd nog per brief beantwoord. Niet alleen de verruiming van de erfgoedcollectie en de grotere zichtbaarheid ervan op het web via LIAS en ODIS genereren extra vragen, maar ook de interesse voor erfgoed bij een veel ruimer niet-professioneel publiek vormt een belangrijke uitdaging voor de Publieke Diensten. De lancering van de LIAS-portaalsite in 2012 heeft vooral de zichtbaarheid van de erfgoedcollecties vergroot. De volgende jaren moeten vooral online functies als bestellen van repro’s en raadpleging van archiefdossiers op punt worden gesteld. Naarmate de virtuele dienstverlening toeneemt, stijgt het aandeel reprovragen, goed voor 30% van de dienstverlening. In totaal werden er 8526 digitale kopieën van statisch (beeld)materiaal (een stijging met 60 % tegenover 2011) en circa 8 u kopieën van bewegend beeldmateriaal via mail aangeleverd aan lezers die zich hiervoor niet naar de leeszaal hoefden te verplaatsen. Voorlopig wordt deze scanning on demand service nog volledig uitgevoerd door de medewerkers van de afdeling Publieke Diensten. Daarnaast verwerkte de afdeling Publieke Diensten ook 624 online verzoekformulieren, waarvoor een efficiënte maar toch arbeidsintensieve workflow wordt gevolgd (toelating door bewaargever/archivaris, ophalen en registratie van archiefdossiers uit het extern depot). Uiteraard doen ook de andere KADOC afdelingen op hun expertiseterrein aan informatie- en adviesverstrekking.

30

1.5.3. Publicaties In 2012 verschenen niet minder dan zeven nieuwe KADOC-publicaties: een in de reeks KADOC Artes, vier in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society en twee in de serie KADOC/Expo. Daarnaast werd intens gewerkt aan vier externe publicaties die in de loop van het jaar uitkwamen, verschenen opnieuw zes nummers van de (papieren) KADOC-Nieuwsbrief, twaalf nummers van de e-Nieuwsbrief en de jaarlijkse i-Nieuwsbrief. Bovendien werden twee nummers van het tijdschrift Trajecta afgewerkt, waaronder een dubbelnummer, naast het vernieuwde jaarverslag, diverse folders en uitnodigingen voor onderzoeksprojecten, studiedagen, vernissages, voorstellingen en dergelijke meer (Zie 2. Werking per themaveld). Ten slotte werd de technische en iconografische redactie voorbereid van publicaties die in de loop van 2013 zullen verschijnen, waaronder Regionalism and Modernity. Architecture in Western Europe 1914-1940 (Eds. L. Meganck, L. Van Santvoort en J. De Maeyer; KADOC Artes) en Marie Elisabeth Belpaire. Gender en macht in het literaire veld, 1900-1940 (G. Reymenants; KADOC Studie) en de publicatie over Rodolphe Hoornaert. Op 22 september vergaderde de Editorial Board van KADOC, waarop de lopende en nieuwe publicatieprojecten werden besproken en de peer reviewers aangeduid. (Zie bijlage 1.3.) 1.5.4. Tentoonstellingen KADOC richtte in eigen huis drie tentoonstellingen in: Communicanten, kindsoldaten en nog meer twaalfjarigen; Comme des sœurs. Mode ;-) religie en De wereld van Sant’Egidio. Door het oog van Herman Ricour. De twee eerstgenoemde vonden plaats in de kapel, die zoals in 2011 voorbereid, meer wordt ingeschakeld in de publiekswerking van KADOC. Het aantal tentoonstelling in KADOC zelf is minder dan de voorbije jaren omdat in het voorjaar de verlichting in de pandgang werd vernieuwd. Daarnaast vonden er nog drie tentoonstellingen elders plaats. En leid ons in bekoring. Religie en reclame, in 2010 in KADOC, was te zien in de Gentse Sint-Michielskerk. Migrants flamands en Wallonie, de ‘Franse vertaling’ van de MVSS-tentoonstelling uit 2011, werd in Grand-Hornu gebracht. De vermelde tentoonstelling Comme des sœurs werd later hernomen in het Timmermans-Opsomerhuis in Lier, de stad die partner was in het project. Net zoals verleden jaar organiseerde KADOC kleine presentaties van erfgoed, de zogenaamde foyertentoonstellingen, naar aanleiding van nieuw verworven archief of bibliotheekmateriaal, of de actualiteit. Het overlijden van Phil Bosmans, boegbeeld van Bond Zonder Naam in

Vlaanderen, op 17 januari was aanleiding voor een presentatie van zijn publicaties. Gelijktijdig kon de bezoeker kennis maken met de vele striptijdschriften (onder andere ’t Kapoentje, Ohee, Jommekeskrant) die dankzij uitgeverij Corelio werden verworven. Ter gelegenheid van de gemeenteraadsverkiezingen op 14 oktober toonde KADOC een selectie van haar verkiezingsdocumentatie (1857-1958). Hier kan ook de KADOC-deelname aan Kulturama vermeld worden, het jaarlijkse ‘feest’ van de Leuvense cultuurhuizen op 17, 18 en 19 februari. In dat kader toonden acht Leuvense fotografen hun werk in de pandgangen, en deze tentoonstelling telde 521 bezoekers.

• BHIR (www.bhir-ihbr.be) • Project Encounters of European Elites in the 19th Century (www.eece.eu) • Project Vlaamse migranten in Wallonië, 1850-2000 (www.vlaamsemigranteninwallonie.be en www. migrantsflamandsenwallonie.be) • Stafkaart van het migrantenmiddenveld en zijn erfgoed in Vlaanderen en Brussel (1830-heden) (www.migrantenerfgoed.be)

In de loop van het jaar werd ook extern een beroep gedaan op de tentoonstellingsknowhow van KADOC. Met de missionarissen van Scheut werd samengewerkt voor hun gelegenheidstentoonstelling naar aanleiding van de 150ste verjaardag van de congregatie, terwijl de paters Picpussen hulp kregen voor een presentatie over de figuur en de beeldvorming van pater Damiaan.

KADOC-Nieuwsbrief

Ten slotte werd ook de tentoonstellingsprogrammatie van de volgende beleidsperiode 2013-2017 voorbereid en werden daarvoor de nodige contacten gelegd. In dat verband liep in oktober Brenda Aerts, studente kunstwetenschappen van de KU Leuven, vier weken stage in KADOC. Gedurende twee weken verrichtte ze onderzoek naar de afficheontwerper en striptekenaar François Gianolla, aan wie KADOC een tentoonstelling wil wijden. 1.5.5. Communicatie Websites De KADOC-website werd voortdurend geactualiseerd en was goed voor bijna 35.000 bezoekers. Een belangrijk onderdeel van de website blijft de maandelijkse e-Nieuwsbrief en de jaarlijkse i-Nieuwsbrief. Volgende websites werden onderhouden en op regelmatige wijze bijgewerkt: • European Forum on the History of Religious Institutes in the 19th and 20th centuries (www.relins.eu en www.relins.be) • Project Het abc van de volkstuin (www.hetabcvandevolkstuin.be) • Databank Kapelletjes (www.kapelletjes.be) • Project Kloosterkwestie (www.kloosterkwestie.be) • Project Vlaanderen en het Vaticaan. De geheime archieven van paus Pius XI (www.vaticana.be) • Project Religion, culture and alterity. Flemish/Belgian migrants in Northern France and Paris (1850-1960) (www.migration-religion.be) • Tentoonstelling Bimbambeieren (www.kadoc.kuleuven.be/bimbambeieren) • Project Congo 2010 (www.kadoc.kuleuven.be/congo2010)

De portaalsite Trajecta Portal werd opgezet. Daarnaast werd de analyse uitgevoerd voor de portaalsite CivitasFARCD.

Van de KADOC-Nieuwsbrief verschenen opnieuw 6 nummers. Dit “huisblad” telt telkens 20 of 24 blz. en verscheen in een gemiddelde oplage van 5300 exemplaren. De KADOC-Nieuwsbrief informeert over nieuw verworven of verwerkte erfgoedgehelen, stelt nieuwe publicaties voor, brengt verslag uit van colloquia waaraan KADOC-medewerkers participeerden en brengt de lezer op de hoogte van de activiteiten van het centrum (tentoonstellingen, pas gestarte onderzoeksprojecten enz.). Te onderstrepen is ook het belang van de iconografie in de nieuwsbrieven. Telkens wordt getracht niet eerder gepubliceerde foto’s of andere documenten te presenteren. e-Nieuwsbrief Met de digitale nieuwsbrief brengt KADOC zijn achterban snel op de hoogte van nieuw verworven erfgoedgehelen, pas verschenen publicaties, nieuwe tentoonstellingen, aankondigingen van colloquia en seminaries en dergelijke meer, waarop dan eventueel in de (papieren) nieuwsbrief dieper wordt ingegaan. Het aantal abonnees steeg tot bijna 25.000. Op de e-Nieuwsbrief volgt telkens een onmiddellijke respons van zijn lezers en de inhoud ervan vindt soms zijn weg naar de pers. Aankondigingen Sinds 2006 neemt KADOC in de web-rubriek Aankondigingen niet-commerciële mededelingen op van publicaties, tentoonstellingen en studiedagen (in binnen- en buitenland) die betrekking hebben op de themavelden van KADOC, nl. religie, cultuur en samenleving. In 2012 werden 32 nieuwe aankondigingen gepost. Via de e-Nieuwsbrief wordt er de aandacht op gevestigd. KADOC International Newsletter De i-Nieuwsbrief, gestart in 2007, bevat een selectie van artikels en nieuws uit de (papieren) KADOC-Nieuwsbrief, waarvan de inhoud de Vlaamse/Belgische context overstijgt. Hij wordt in pdf-vorm in drie talen - Engels, Frans

31

jaarverslag 2012 en Nederlands - aangeboden. Het vijfde nummer (2011) van de KADOC International Newsletter, werd begin mei verzonden aan circa 22.500 geregistreerden. Het zesde nummer (2012) werd in december voorbereid met het oog op zijn verzending in 2013. 1.5.6. Educatieve werking Dat KADOC als erfgoedinstelling bezoekers over de vloer krijgt die werken aan eindwerken, artikelen, boeken, tentoonstellingen of audiovisuele producties, spreekt voor zich. De KADOC-collectie wordt evenwel almaar vaker ook op heel andere manieren bevraagd en gevaloriseerd. Zowel het meewerken aan, als het zelf inrichten van educatieve projecten is een belangrijk aspect van de publiekswerking geworden. Voor 2012 kunnen vier initiatieven vermeld worden: 1) In oktober bezochten vier studenten van de ‘secundair-na-secundair’-opleiding ‘Animatie in de ouderenzorg’ van het Leuvense Sancta-Maria-instituut de leeszaal. Met het oog op het bezoek van een lagere schoolklas aan een rustoord zochten zij historisch materiaal uit de schooltijd van de bejaarden. De studenten wilden met eigen ogen zien hoe het onderwijs uit die tijd eruit zag en waarin het verschilde met dat van vandaag. In samenwerking met de begeleidende leerkracht stelde KADOC een divers bronnenpakket samen. Dat het geselecteerde materiaal slechts een fractie van het bewaarde erfgoed was, werd duidelijk tijdens een bezoek aan het erfgoeddepot. De kennismaking met de functies en taken van een archief - op vraag van de leerkracht - had als uitdrukkelijke bedoeling de drempel naar erfgoedinstellingen te verlagen en de studenten te stimuleren later in hun professionele activiteiten erfgoed te integreren als ‘bruggenbouwer’ naar hun doelpubliek. 2) Een depotbezoek stond ook op het programma tijdens de workshop van de studenten geschiedenis van de bachelor in secundair onderwijs van de KHLeuven. Voor velen was het de eerste keer dat ze een archiefinstelling bezochten. Ook het raadplegen van originele historische bronnen, in het vervolg van de workshop, was voor de meesten een nieuwe ervaring. Vooraleer aan de slag te gaan, kregen de studenten een korte introductie over erfgoedzorg. In kleine groepjes maakten ze vervolgens kennis met (uitgeselecteerd) archief. De onlinedatabank DigiTool maakte het mogelijk bijkomend audiovisueel materiaal te raadplegen. De workshop paste in een opleidingsonderdeel over erfgoededucatie en had als doel de studenten te inspireren voor het werken met historische bronnen in de (latere) (klas)praktijk. Het archiefmateriaal was tijdens de korte workshop dus niet enkel de bron van historische kennis, maar ook en vooral een uitnodiging om na

32

te denken over creatieve pedagogische werkvormen. 3) De jongste bezoekers aan de leeszaal waren de achttot tienjarige deelnemers aan de workshop ingericht in het kader van de Kinderuniversiteit. Voor het derde jaar op rij nam KADOC deel aan dat initiatief van de KU Leuven. Thema dit jaar was: ‘Het grote begin’. In de KADOCworkshop ‘Alle begin is spannend’ gingen de kinderen al doende op zoek naar ‘het grote begin’ in het leven van de gewone man en vrouw vroeger. 4) Tot slot is KADOC partner in de rondleiding ‘Congo in Leuven, Lovanium in Congo’ georganiseerd door stadsgids Bernadette Michels. Deze rondleiding wil de geschiedenis van de intense activiteit aan de Leuvense universiteit met betrekking tot Congo van onder het stof halen. Het universiteitsarchief, KADOC en het voormalige ‘Congolees tehuis’ in de Vesaliusstraat vormen er de pijlers van. In KADOC worden filmpjes getoond over de missiepost van de Jezuïeten in Kisantu en over de universiteit Lovanium. Dat is om twee redenen interessant: het geeft een idee van het rijke archiefmateriaal van KADOC over de missies in Congo én het brengt de aanwezigheid van de KU Leuven in Congo tot leven. Deze rondleiding vond negen keer plaats. De 154 deelnemers waren Congolezen en Belgen die Congo een warm hart toedragen.

Werking per themaveld Hier wordt de werking van KADOC gepresenteerd, zowel op het vlak van het erfgoed en het onderzoek als de publiekswerking, volgens de themavelden waarop KADOC actief is: Kerk(en) en religie Religieuze instituten Levensrituelen en liturgie Missionering, interreligieuze en interculturele contacten Religie, kunst en culturele identiteit Intermediaire structuren en sociale realiteiten Jeugd, opvoeding en onderwijs Ideologie, politiek en verzuiling Dit is geen exhaustieve opsomming. In sommige gevallen gaat het om een selectie. Voor een volledig overzicht van de aanwinsten en realisaties, zie de bijlagen.

2.1. Kerk(en) en religie 2.1.1. Archieven overgedragen in 2012 [Archief] (Indien geordend en beschreven in 2012, aangeduid met *) *Archief Bert Peeters (aanvulling) *Archief Katholieke Aalmoezeniersdienst (aanvulling) *Archief VZW Studiecentrum Zielzorg en Predicatie – Halewijn Archief Dolf Van Tongerloo Archief Louis Ardui (aanvulling) Archief H.J. Panhuis Archief Jos Hendrickx (aanvulling) Archief Kamiel Philips Archief Evangelische Gemeente Leuven (aanvulling) Archief Jos Vercruysse Archief Jan Vanden Berghe 2.1.2. Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Priesterbibliotheek Paul Snoeck (Oudenaarde, SintJozef ) Priesterbibliotheek Ludovicus Ardui (Leuven) Bibliotheekmateriaal Federatie Kessel-Lo Noord en Parochie Sint-Kwinten Linden Priesterbibliotheek Louis Vervloet (Londerzeel) Priesterbibliotheek Edouard De Witte (Sint-Niklaas Belsele) Priesterbibliotheek Kamiel Philips (onderpastoor Berlare, pastoor Denderbelle, Wieze en Burcht) Bibliotheekmateriaal Federatie Pepingen Bibliotheekmateriaal Begijnhof Dendermonde

Bibliotheekmateriaal Pastoraal Centrum Antwerpen Bibliotheekmateriaal Dolf Van Tongerloo (SintMichielskathedraal St. Goedele Brussel) Bibliotheekmateriaal Archief Jacques Vandoorne (liturgische collectie) 2.1.3. Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Priesterbibliotheek Piet Smeyers (Ganshoren) Bibliotheek Sint-Paulusseminarie Mariakerke (Gent) 2.1.4. Verwerking tijdschriften en monografieën [Erfgoedbibliotheek] Verwerking actuele publicaties: religieus fonds Altiora, religieus fonds Halewijn, religieus fonds Lannoo e.a. Contacten en voorbereidingen rond de digitalisering van de collectie Kerk en Leven. 2.1.5. Erfgoed protestants-evangelische organisaties en kerken [Archief / Erfgoedbibliotheek] De ontsluiting van archief van de Belgische Evangelische Zending werd afgerond. De inventaris werd gepresenteerd op een Heverlee-conferentie van de Evangelische Theologische Faculteit. Stukken uit dit archief werden gebruikt in de tentoonstelling ‘Gott mit uns’ in het IJzertorenmuseum te Diksmuide. De Evangelische Radio en Televisiestichting wijdde hieraan een radioprogramma op woensdag 7 november, waaraan de archiefconsulent medewerking verleende. Eveneens was hij actief betrokken bij de totstandkoming van een eenmalig tijdschrift ter gelegenheid van de jubilea van twee protestants-evangelische denominaties. Er werden aanvullingen ontvangen op de boeken- en tijdschriftencollectie en op het archief Joni & Friends Europe en het archief Evangelische Gemeente Leuven. Nieuw verworven erfgoed zijn de persoonsarchieven van H. Panhuis en Jean-Louis Simonet en het organisatiearchief van de Eglise Evangélique Libre in Dampremy. Prospecties werden uitgevoerd in de Noorse Zeemanskerk, de Vrije Evangelische Kerk, de Evangelische Lutherse Kerk, de Antwerp Truch Church, Believers Emblem Ministries en de Pinkstergemeente Philadelphia, alle te Antwerpen. Aan Franstalige kant werden er contacten uitgebouwd met Laurence Druez van het Rijksarchief te Luik (verantwoordelijk voor Protestants-Evangelische kerken). 2.1.6. Dynamics of Religious Reform [Onderzoek / Publicatie] Het project ‘The Dynamics of Religious Reform in Church, State and Society in Northern Europe, ca 1780 - ca 1920’ wordt onder meer gefinancierd door het Nederlandse NWO en de University of Wales (Lampeter).

33

jaarverslag 2012 Thematische werkgroepen bereiden bundels voor over uiteenlopende aspecten van de hervorming van het religieuze veld in de bestudeerde periode, dit in een uitdrukkelijk internationaal-comparatief perspectief. In de publicatiereeks bij UPL (Leuven University Press, in een eindredactie van KADOC) verscheen het derde volume. In Piety and Modernity, onder de redactie van Anders Jarlert (Lund University), focussen tien historici en theologen op het devotionele leven van katholieken en protestanten in de Lage Landen, Duitsland, Scandinavië, Groot-Brittannië en Ierland gedurende de lange negentiende eeuw. Voor België staat Tine Van Osselaer (KU Leuven) onder meer stil bij de bloei van de HeiligHart- en Mariadevotie en de invloed van de pausen Pius IX, Leo XIII en Pius X. Er zijn nog volumes gepland over onderwijs, sociale voorzieningen en religieus leven en materiële cultuur. Peter Jan Margry (Meertens Institute, Amsterdam) en Jan De Maeyer (KADOC-KU Leuven) zijn als editors verantwoordelijk voor dat laatste luik. Zij brachten op 10-11 december de auteurs samen op een tweedaagse workshop in Leuven. 2.1.7. Feminisering en masculiniteit in het katholicisme [Onderzoek / Publicatie] In 2012 verscheen de studie Gender and Christianity in Modern Europe. Beyond the Feminization Thesis onder redactie van Patrick Pasture, Jan Art & Thomas Buerman, in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society. 2.1.8. Religion in Modernity - Subsidiariteit [Onderzoek] KADOC ontwikkelde in 2009 een onderzoeksprogramma met als titel ‘Religion in Modernity (1750-). International Research Programme on Religion, Culture and Society’ en verwierf hiervoor een hefboomfinanciering van de KU Leuven (Groep Humane Wetenschappen). In het kader van dit programma wordt een fundamenteel project uitgevoerd met als titel: ‘Grenservaringen van de natiestaat: gesubsidieerde vrijheid en maatschappelijke evenwichten in België’. Het project ging in mei van start met de aanwerving van doctoraatsbursaal Hendrik Moeys, onder begeleiding van promotor prof.dr. Jan De Maeyer en co-promotor prof.dr. Emmanuel Gerard. Het Bureau van KADOC treedt op als stuurgroep van het project. Dit onderzoek wil het concept subsidiariteit benaderen met oog voor theorievorming, maatschappelijk vertoog en de concrete subsidiestromen en –structuren in België. Zo wil het niet alleen de omvang en de impact van subsidiestromen achterhalen, maar ook de organisatieverbanden en verdelingsmechanismen ervan

34

dieper bestuderen. Daarbij horen ook de juridische en/of inhoudelijke voorwaarden die aan betoelaging verbonden waren en de inbedding ervan in de heersende politieke cultuur. Bij de bespreking van een eerste onderzoeksnota (met onder meer een literatuuroverzicht en een voorstel van analytisch kader) werden de thematische, geografische en chronologische bakens van het onderzoek vastgelegd. Het onderzoek zal worden beperkt tot België in de lange negentiende eeuw (1830-1914). In 2012 werd vooral literatuuronderzoek uitgevoerd en bruikbare bronnen geprospecteerd. Ook werd een eenvoudige projectwebsite aangemaakt, met basisinformatie over het onderzoek, contactgegevens en verwijzingen. De website zal ook de voor 2014 geplande internationale workshop (met call for papers) ondersteunen. 2.1.9. Kerkelijkheid en geloof in België [Onderzoek] Dit project kadert eveneens in het vermelde onderzoeksprogramma met als titel ‘Religion in Modernity (1750-)’. Het wil kwaliteitsvolle cijferreeksen detecteren, centraliseren en digitaal toegankelijk maken, waaruit de evolutie van het katholiek kerkelijk personeel (clerus en religieuzen), de kerkelijkheid (kerkpraktijk, overgangsrituelen), de kerkbetrokkenheid en de godsdienstigheid in België tijdens de naoorlogse periode kan worden afgelezen. Einddoel is de ontwikkeling van een duurzaam data-archief dat enerzijds betrouwbare gegevens op een overzichtelijke wijze beschikbaar maakt en anderzijds vergelijking doorheen tijd en ruimte mogelijk maakt. Ook in 2012 werd onder leiding van dr. Koenraad Abts gewerkt aan de vervollediging en validatie van de betrokken dataseries. Daartoe werden onder meer jobstudenten ingeschakeld. 2.1.10. Geschiedenis bisdom Antwerpen [Onderzoek] In 2012 vierde het bisdom Antwerpen 450 jaar geschiedenis. KADOC was betrokken bij de realisatie van een toegankelijk historisch jubileumboek. Enerzijds verzorgde de directeur een bijdrage over de ontwikkeling van het kerkelijk leven voor de periode circa 1865-circa 1920. Anderzijds stond Luc Vints in voor de beeldredactie van het deel over de postconcordataire ontwikkelingen, waarbij onder meer geput werd uit de rijke collecties van het Centrum. 2.1.11. Italian Catholicism and International Relations [Onderzoek] De Italiaanse historicus Jacopo Cellini bereidt een proefschrift voor over de groeiende internationale oriëntering van het Italiaanse katholicisme tijdens het pontificaat van Paulus VI (1963-1978). Hij doet dat onder de gezamenlijke leiding van de Italiaanse historicus

Daniele Menozzi (Scuola Normale Superiore di Pisa) en KADOC-directeur Jan De Maeyer. Cellini wil inzicht verwerven in de opmerkelijke internationale dynamiek in de katholieke wereld tijdens de jaren 1960-1970, vanzelfsprekend ook een gevolg van Vaticanum II. In het bijzonder bestudeert hij het Italiaanse engagement in de vele, met elkaar verweven internationale netwerken van christelijke sociale, culturele en politieke organisaties uit die periode. KADOC biedt hem zowel inhoudelijke als documentaire ondersteuning. Cellini werkte in KADOC tot 22 februari. Hij verrichtte bronnen- en literatuuronderzoek in Leuven, Brussel, Nijmegen en Amsterdam en consulteerde daar archieven en publicatiereeksen van zeer diverse katholieke internationale organisaties. Zie Beleidsplan, OD 29.2. 2.1.12. Kerkfinanciering [Onderzoek] KADOC-directeur Jan De Maeyer bracht op het internationaal symposium ‘Kirchenfinanzierung im Vergleich: Entwicklungen und Trends in europäischen Ländern’ (Karl-Franzens-Universität Graz, Oostenrijk, 1 oktober) een bijdrage getiteld “Kirchenfinanzierung seit Napoleon in Belgien - zwischen direkter staatlicher Finanzierung und Subventionspolitik. Ein historischer und aktueller Uberblick”. De publicatie van de acta is voorzien voor 2013. 2.1.13. Gender and Christianity in Modern Europe [Publicatie] De hoge praktiseringsgraad van vrouwen, de spectaculaire groei van het aantal vrouwelijke religieuzen en hun aandeel in de christelijke caritas, de vervrouwelijking van vroomheid en theologie en de sacralisering van de vrome vrouw: de belangrijkste aspecten van de feminiseringsthese met betrekking tot religie in de westerse wereld van de negentiende en twintigste eeuw zijn bekend. De universaliteit en bruikbaarheid van de these worden echter gecontesteerd. Nieuw onderzoek maakt duidelijk dat er alleszins sprake is van een ‘veelvoud aan feminiseringen en masculiniseringen’. Wat als mannelijk of vrouwelijk wordt beschouwd, hangt af van plaats, tijd en context. Zie ook verder onder 2.2. Religieuze instituten, diverse items. Dat blijkt ook uit de KADOC-publicatie Gender and Christianity in Modern Europe. Beyond the Feminization Thesis onder de redactie van Patrick Pasture (KU Leuven), Jan Art en Thomas Buerman (beiden UGent). De tien bijdragen in deze bundel in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society behandelen zeer uiteenlopende casussen uit Duitsland, Engeland, Nederland en België. Ze tonen alle aan dat zeer verschillende idealen van mannelijkheid en vrouwelijkheid naast elkaar bestonden.

2.1.14. Volgconcilie.be [Website] Op 11 oktober 1962 opende het Tweede Vaticaans Concilie, een historische gebeurtenis van wereldformaat. Zonder dat concilie is de katholieke kerk van gisteren, vandaag en morgen niet te verstaan. De verwerking ervan is dan ook nog altijd aan de gang. Deze vijftigste verjaardag was voor het Studiecentrum Kerk en Media vzw de aanleiding om op 11 oktober een nieuwe website te lanceren: www.volgconcilie.be. Samen met CCV (Partner in Christelijk Vormingswerk vzw), uitgeverij Halewijn, het Centrum voor Conciliestudie Vaticanum II van de KU Leuven en het KDC Nijmegen was KADOC nauw betrokken bij dit project en leverde het heel wat (beeld)materiaal aan. De nieuwe website laat het Tweede Vaticaans Concilie dag na dag herbeleven, zoals het 50 jaar geleden gebeurde. Via filmpjes, dagboeken van deelnemers, persberichten en uniek archiefmateriaal wordt de geschiedenis van Vaticanum II toegankelijk voor iedereen. De bezoeker kan er het verhaal en de mensen achter de baanbrekende ideeën van het concilie ontdekken. 2.1.15. Catholic Church, modernization and modernity in contemporary Europe [Onderzoek] Van 8 tot 9 juni had te Venetië de workshop ‘Roman Pontificate in the Contemporary Age’ plaats. Het initiatief kaderde in het onderzoeksnetwerk ‘Catholic Church, Modernization and Modernity in Contemporary Europe’ dat steunt op een samenwerkingsverband tussen de Università Ca’ Foscari Venezia (Giovanni Vian), de Scuola Normale Superiore di Pisa (Daniele Menozzi), de J.W. Goethe-Universität Frankfurt am Main (Claus Arnold), de Università degli Studi di Pavia (Annibale Zambarbieri), de GSRL-Ecole Pratique des Hautes Etudes/Sorbonne Paris 1 (Philippe Portier) en KADOC-KU Leuven. Het netwerk wil vooral doctorandi en postdoctarandi in contact brengen met specialisten in de contemporaine kerkgeschiedenis en hen de gelegenheid geven hun onderzoek te presenteren en aldus discussievaardigheid in een internationaal verband op te doen. De directeur verzorgde een lezing over “Leo XIII: the Pope of an integrated Modernity” en nam ook deel aan het publieksdebat “The Papacy of Benedict XVI between Chronicle and History”.

2.2. Religieuze instituten 2.2.1. Archieven overgedragen in 2012 [Archief] (Indien geordend en beschreven in 2012, aangeduid met *) Missiearchief Vlaamse Minderbroeders Archief Dominicanessen Dinant *Archief Annonciaden Huldenberg Archief Kanunnikessen van het H. Graf Turnhout

35

jaarverslag 2012 Archief Kanunnikessen van het H. Graf Bilzen *Archief Zusters van Overijse-Mechelen (aanvulling) Archief provincialaat Kapucijnen (deels) *Archief Vlaamse Jezuïeten Archief Woord en Toon - abdij van Male Archief Vereniging van Hogere Oversten van België (aanvulling) Archief Zusters Sint-Vincentius Dendermonde Kloosterkledij Zusters van de Goddelijke Voorzienigheid Ieper 2.2.2. Vóór 2012 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief] Archief Dominicanessen van Herne Archief Dominicanessen van Dinant Archief Belgische provincie broeders Xaverianen (aanvulling) Archief Vlaamse Jezuïeten (archieven leden) Archief en beeldarchief Vlaamse Redemptoristen (aanvulling) Beeldarchief Annonciaden Huldenberg Beeldarchief Vlaamse Jezuïeten (lopende) Beeldarchief Franstalige Jezuïeten (lopende) Beeldarchief Broeders van de Christelijke Scholen (lopende ) Geographical Maps Scheut - digitalisering 2.2.3. Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekmateriaal Gasthuiszusters Augustinessen Leuven Bibliotheekmateriaal Zusters van de H. Vincentius Waarschoot Bibliotheekmateriaal Zusters Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria (Zusters van Jacht) Kessel-Lo Bibliotheekmateriaal Broeders van Glorieux Oostakker Bibliotheekmateriaal Trappisten West-Vleteren Bibliotheekmateriaal Missionarissen van het H. Hart Asse Bibliotheekmateriaal Zusters van de H. Jozef Sint-KruisWinkel Bibliotheekmateriaal Zusters Jozefienen Sint-Niklaas Bibliotheekmateriaal Assumptionisten Leuven Bibliotheekmateriaal Montfortanen Leuven Bibliotheekmateriaal Trapistinnen Brecht Bibliotheekmateriaal Scheutisten Leuven Bibliotheekmateriaal Franciscanessen Sacré Coeur Louvain-la-Neuve Bibliotheekmateriaal Annuntiaten Heverlee Bibliotheekmateriaal Zusters Kindsheid Jesu Hasselt Bibliotheekmateriaal Zusters Kindsheid Jesu Oostakker Bibliotheekmateriaal Zusters Karmelietessen Blankenberge Bibliotheekmateriaal Jezuïetenhuis Inigo Brugge Bibliotheekmateriaal Zusters van de H. Jozef Sint-KruisWinkel

36

Bibliotheekmateriaal Zusters van het H. Graf Bilzen Bibliotheekmateriaal uit archief Jezuïeten, onder andere rond H. Hartbonden Bibliotheekmateriaal uit archief H. Graf Turnhout 2.2.4. Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekmateriaal Salesianen Don Bosco Heverlee Bibliotheekmateriaal Broeders van de Christelijke Scholen Groot-Bijgaarden Bibliotheekmateriaal Oblaten Gijzegem Bibliotheekmateriaal Redemptoristen Jette 2.2.5. Herbestemmingsoperaties [Erfgoedbibliotheek] Er werden negen herbestemmingstrajecten afgewerkt. Het merendeel van de aanwinsten was afkomstig van religieuze instituten. Een deel van dit religieuze erfgoed werd herbestemd naar de Maurits Sabbebibliotheek (Leuven). Herbestemmingsoperaties (* nog lopend) Sint-Paulusseminarie Gent Mathieu Rutten (Tongeren) Kanunnikessen H. Graf Turnhout Carmel Leopoldsburg Zusters Kindsheid Jesu Hasselt Zusters Sint-Vincentius Dendermonde *Kruisheren Diest *Zwartzusters-Augustinessen Dendermonde *Cisterciënzers Bornem Selectie in situ Dominicanen Leuven 2.2.6. Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] Verwerking tijdschriften en monografieën uit archieven van religieuze instituten: - Minderbroeders Sint-Truiden (monografieën, tijdschriften: aanvullingen en nieuwe titels) - Vlaamse Jezuïeten (monografieën) - Zusters van Overijse (monografieën) - Seculier Instituut Missionarissen van Christus Koning (monografieën) Verwerking kerncollectie congressen, jaarverslagen, programma’ afkomstig van religieuze instituten en devotionele organisaties (Jezuïeten, Bonden van het H. Hart) Verwerking speciale collecties, in het bijzonder de collectie palmaressen van Jezuïetencolleges (1832-1911) afkomstig uit het archief van de Vlaamse Jezuïeten.

Verwerking tijdschriften uit de schoolbibliotheek van de missionarissen van het H. Hart in Asse (vnl. eigen congregatietijdschriften) en uit de bibliotheek van de Dominicanen Antwerpen (aanvullingen).

een aantal ‘componisten-missionarissen’ van de congregatie. Lang voor de Afrikaanse theologie en vormentaal een thema was, hebben ze een pioniersrol gespeeld in het tot stand komen van een inlandse religieuze muziek.

2.2.7. Vlaamse Jezuïeten Heverlee [Archief / Erfgoedbibliotheek]

Het lokale erfgoed werd in overleg met de congregatie herbestemd naar de lokale heemkundige kring (Ascania). Archiefstukken werden geïntegreerd in het congregatiearchief, dat momenteel in Herent en Borgerhout wordt bewaard. De publicaties en de tijdschriften van het religieuze instituut zullen in de erfgoedbibliotheek worden geïntegreerd. In overleg met Resonant is de opmerkelijke muziekcollectie herbestemd naar KADOC (religieuze muziek en missiemuziek) en naar het Lemmensinstituut (kamermuziek).

De Nederlandstalige Jezuïeten droegen in 2011 samen met het archief een deel van hun archiefbibliotheek over aan KADOC. Vermeldenswaard is de zeer volledige collectie catalogi van Jezuïetenprovincies. Ze geeft een zeer gedetailleerd overzicht van de leden en activiteiten van de diverse Jezuïetenprovincies. Ook dit geheel is via een collectiebeschrijving ontsloten. Ook de collectie ‘Socialia’ is afkomstig uit de bibliotheek van de Vlaamse Jezuïeten en weerspiegelt de interesse van de congregatie voor het sociale vraagstuk sinds het eind van de 19de eeuw. De collectie bevat brochures en pamfletten uit binnen- en buitenland over diverse maatschappelijke thema’s uit de 19de en vroege 20ste eeuw, zoals mutualiteiten, arbeidsorganisaties, huisvesting, onderwijs, film, zedelijkheid, vrouwenbewering, jeugdbewegingen, verkiezingen, sociale wetgeving, dierenbescherming, maar ook economie, landsverdediging, oorlog en pacifisme, kolonialisme (9 reeksen, 180 volumes, circa 2500 titels). Ook deze collectie is via een collectiebeschrijving in scopeArchiv toegankelijk gemaakt. 2.2.8. Franstalige Jezuïeten [Archief / Erfgoedbibliotheek] Dankzij de inzet van extra middelen (1 catalograaf 6 manmaand) kon de collectie scripta uit de archiefbibliotheek van de Franstalige Jezuïeten worden ontsloten. Dit resulteerde in 1587 nieuwe titelbeschrijvingen over diverse thema’s: religie en spiritualiteit, maar ook veel tijdsgebonden en maatschappelijk gerelateerde thema’s en disciplines, zoals filosofie, antropologie, psychologie, pedagogie en positieve wetenschappen, literatuur en filologie. 2.2.9. Schoolbibliotheek van de Missionarissen van het Heilig Hart in Asse [Erfgoedbibliotheek] De herbestemming van de klooster- en internaatsbibliotheek van de Missionarissen van het Heilig Hart in Asse leverde een aantal opmerkelijke vondsten op. De Franse missiecongregatie, sinds 1886 actief in België, is onder meer bekend voor het etnografische en linguïstische werk van de paters Hulstaert, Boulaert en De Rop, en door het tijdschrift Aequatoria. Een deel van die activiteiten vond zijn neerslag in de bibliotheek van het klooster van Asse, waar het voormalige missieseminarie van de congregatie was gevestigd. Daar werd een aantal handgeschreven en gesigneerde partituren aangetroffen die voortvloeiden uit de artistieke bedrijvigheid van

2.2.10. De kloosterkwestie [Onderzoek / Publicatie] In 2012 werden de bijdragen van de internationale workshop ‘Patrimony, Business and Management of Orders and Congregations in Europe, 1789-1914’, verder voorbereid. Die bijeenkomst werd in Leuven georganiseerd op 7-8 november 2008 in het kader van het FWOproject ‘De kloosterkwestie. Religieuze instituten en hun patrimonium in België, 1773-1921’. De tweetalige bundel The Economics of Providence / L’économie de la Providence, onder de redactie van Maarten Van Dijck (Onroerend Erfgoed Vlaanderen en UHasselt), Jan De Maeyer (KADOC-KU Leuven), Jeffrey Tyssens (VUB) en Jimmy Koppen (VSAD ‘Karel Cuypers’), brengt veertien casestudy’s over het bestuur, de financiën en het patrimonium van religieuze orden en congregaties in Europa tussen circa 1770 en 1930. In die lange periode kenden ze neergang en (herop)bloei. De zusters van Sint-Vincentius a Paulo van Eeklo vormen de Belgische casus. Maarten Van Dijck toont de spanningen waartoe hun engagement in de publieke verzorgingssector leidde. Het boek verscheen in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society. 2.2.11. Onderzoeksnetwerk Religieuze Instituten in België (Relins-België) [Onderzoek] Via de website www.relins.be werd gefocust op uitwisseling van actuele informatie over onderzoek, publicaties, audiovisuele media, databanken en studiedagen over het thema van de religieuze instituten in België. Door actieve promotie via de mailinglist van RelinsBelgië en via andere gespecialiseerde onderzoeksfora en –websites werd gewerkt aan de bekendheid van het onderzoeksnetwerk en de netwerkwebsite. Eind 2012 verscheen een themanummer van Trajecta met als titel “Female Religious across the North Sea. Monastic Interactions between the British Isles and the Low Countries” (Jan De Maeyer, Carmen Mangion & Kristien Suenens, eds.).

37

jaarverslag 2012 2.2.12. European Forum on the History of Religious Institutes (Relins-Europe) [Onderzoek] Van 8 tot 10 november 2012 organiseerde Relins-Europe, in samenwerking met KADOC-KU Leuven, in Leuven een internationale studiedag over ‘Liturgy as Muse. Religious institutes as protagonists in renewing liturgy, sacred art and music and Church material culture (19031962)’. Op het programma stonden twaalf internationale sprekers en drie keynote-lezingen. Centraal stond de rol van religieuze instituten en kloosterlingen in de vernieuwing van liturgie, kerkelijke kunst en kerkelijke materiële cultuur vanaf het begin van de twintigste eeuw tot aan de vooravond van Vaticanum II. Aandacht ging daarbij uit naar nationale en internationale netwerken van religieuzen en religieuze instituten begaan met de liturgische en artistieke vernieuwing, hun motieven, ideeëngoed en betekenis op dat vlak, mogelijke spanningen en conflicten en de interne en externe perceptie van hun impact. De website www.relins.eu biedt informatie over het lopend onderzoek in Europa over dit thema. Het signaleert publicaties, audiovisuele media, databanken en studiebijeenkomsten en tracht de dialoog tussen de betrokken onderzoeksgroepen te bevorderen. 2.2.13. Negentiende-eeuwse congregatiestichteressen [Onderzoek] Kristien Suenens bereidt een proefschrift voor over de ‘Rol van de vrouwelijke religieuzen in de ontwikkeling van religieuze instituten tijdens de negentiende eeuw’, de periode van het religieus reveil (circa 1830-circa1860) in het bijzonder. Het onderzoek beoogt een analyse van de manier waarop die vrouwen vanuit hun eigen motieven, drijfveren en ambities al dan niet succesvol wisten om te gaan met opportuniteiten en problemen die zich tijdens het ontwikkelingsproces van hun congregaties stelden. Het bestaan van voldoende egobronnen is hier een belangrijke troef. Daarbij wordt de blik in eerste instantie gericht op een aantal vrouwenfiguren, stichteressen of oversten met een grote impact op de geschiedenis van hun congre­ gaties. Gestimuleerd door de aandachtspunten van de ‘histoire religieuse’ wordt de vraagstelling breed contextueel verankerd en heeft ze betrekking op alle aspecten van het ontwikkelingsproces: materieel, spiritueel en sociaal. Concreet spitst het onderzoek zich toe op vier negentiende-eeuwse vrouwelijke stichteressen en de ontwikkeling van hun congregaties gedurende de pe­riode van het reveil en binnen de geografische context van het toenmalige aartsbisdom Mechelen. In 2012 werd de studie van de figuur van Fanny Kestre, stichteres van de Dames de Sainte-Julienne uit Brussel, voortgezet, onder meer met de consultatie van het con-

38

gregatiearchief in Rome. In juli kon ook onderzoek worden verricht in het Archivium Secretum Vaticanum, waar de archieven van de Belgische Nuntiatuur, het Staatssecretariaat en de Congregatie voor de Regulieren werden geraadpleegd in het kader van het onderzoek naar de vier Belgische congregatiestichteressen. Naast literatuur werden nog een aantal secundaire bronnen bestudeerd met betrekking tot de drie andere stichteressen: Anna de Meeûs (Dames de l’Adoration Perpétuelle, Brussel), Wilhelmina Telghuys (Dienstmaagden van de Heilige Harten, Antwerpen) en Antoinette Cornet (Sœurs du Sacré Coeur de Marie, La Hulpe). 2.2.14. Religieus leven tussen opheffing en reveil in het bisdom Luik [Onderzoek] Archiefmedewerker Jo Luyten bereidt een proefschrift voor over het religieuze leven tijdens de jaren van het Franse bewind, het daaropvolgende bestuur van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en de beginjaren van de nieuwe Belgische staat (1773-circa 1850). Ook in 2012 werd in het kader van dit studieproject literatuuren bronnenonderzoek uitgevoerd. 2.2.15. Rodolphe Hoornaert en Monasterium De Wijngaard [Onderzoek] Het studieproject met als werktitel ‘Rodolphe Hoornaert (1886-1969): priester en literator; bezieler en mysticus’ kon worden afgerond (onderzoeksters Lieve Uyttenhove en Elke Van den Broecke). Het resulteerde in een grondige, wetenschappelijke analyse van de levensloop, realisaties, spiritualiteit en geestelijke nalatenschap van priester Rodolphe Hoornaert alsook zijn bijdrage aan de vernieuwing van het religieuze leven en de liturgie. De studie bestaat uit een grondige en veelzijdige biografie van Rodolphe Hoornaert en een kritische analyse van een selectie van teksten en tekstfragmenten uit zijn oeuvre. In 2012 werd het onderzoek afgerond: de teksten en de oeuvrelijst werden afgewerkt en er werd een selectie van het iconografisch materiaal uitgevoerd. De publicatie van deze studie werd verder voorbereid. Dit behelsde onder meer de volledige vertaling van het manuscript naar het Frans. De dubbeluitgave in beide landstalen is voorzien voor 2013. 2.2.16. Comme des sœurs. Mode ;-) religie [Tentoonstelling / Publicatie] KADOC zette, samen met de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten Lier en de Stedelijke Musea Lier, een tentoonstelling- en publicatieproject op over mode en religie. Zeven modestudenten van de academie lieten zich inspireren door de historische habijten die op KADOC worden bewaard. Elk ontwierpen ze vier silhouetten. Die ontwerpen zijn geen nieuwe religieuze kledij,

maar het resultaat van een persoonlijke interpretatie van het religieuze erfgoed. Tussen 23 juni en 25 augustus werd het werk van de studenten (ontwerpen en portfolio) en een selectie uit de historische habijtencollectie van KADOC gepresenteerd in de KADOC-kapel. Naar aanleiding van deze tentoonstelling verscheen een publicatie in de reeks KADOC/Expo met foto’s van Dagmar Blommaert en Marc Demeyer. De tentoonstelling werd hernomen in het Timmermans-Opsomerhuis in Lier tussen 7 september en 2 december. In KADOC kwamen er 408 bezoekers en in het Timmermans-Opsomerhuis 1528. Er was veel persbelangstelling: naast de regionale bladen, wijdde zowel De Standaard als De Morgen een artikel aan de tentoonstelling. 2.2.17. Vier eeuwen Jezuïeten in Brussel [Publicatie] In 1589 openden de Jezuïeten in Brussel een vaste residentie. Dat was de start van een meer dan 400-jarige aanwezigheid van de orde in Brussel. Die vond haar weerslag in de publicatie Quatre siècles de présence jésuite à Bruxelles / Vier eeuwen Jezuïeten te Brussel onder de redactie van Alain Deneef en Xavier Rousseaux. Niet minder dan veertig historici en kunsthistorici, verbonden aan diverse universiteiten en instellingen, onder wie enkele KADOC-medewerkers, belichten alle mogelijke aspecten van de impact van de Sociëteit op het politieke, religieuze en culturele leven in Brussel en de katholieke Nederlanden/België in het algemeen. Het boek is een gezamenlijke uitgave van Éditions Proposon en KADOC-KU Leuven. 2.2.18. 150 jaar Grauwzusters Sint-Franciscusdal Tongeren [Publicatie] Op 16 november vierden de Grauwzusters van Tongeren hun 150-jarige aanwezigheid in de stad. Bij die gelegenheid publiceerden de zusters samen met KADOC een jubileumboek. In een 25-tal ‘capita selecta’ behandelt KADOC-collega Jo Luyten anderhalve eeuw geschiedenis van het Tongerse Sint-Franciscusdal, zoals de congregatie van de Tongerse grauwzusters werd genoemd. De Grauwzusters legden zich aanvankelijk vooral toe op thuisverpleging en vanaf de jaren 1950 op bejaardenzorg. Ze vormden decennialang een van de kleinste kloostergemeenschappen in het bisdom Luik, met slechts één klooster als uitvalsbasis voor die ‘gasthuiszusters zonder gasthuis’. Op haar hoogtepunt in 1940 telde de congregatie 19 zusters. In de jaren 1950 zocht ze naar nieuwe apostolaatsvormen, opende ze een rusthuis en nam ze de bediening van de Luikse kliniek Sainte-Elisabeth voor haar rekening. Op dat ogenblik was de congregatie kwantitatief op haar retour. Ze fusioneerde in 1964 met de Grauwzusters-Franciscanessen van Hasselt, maar bleef in Tongeren actief.

2.2.19. Jésuitesses [Onderzoek] Jo Luyten en Kristien Suenens brachten een paper op de workshop ‘De la Suppression à la Restauration de la Compagnie de Jésus: nouvelles perspectives de recherches’, Ecole française de Rome, 25-26 mei. De directeur maakte deel uit van het paneldebat dat de workshop afsloot. 2.2.20. Holy visions [Onderzoek] Vanuit Groot-Brittanië (University of Kent, onder de coördinatie van Timothy Brittain-Catlin) wordt een collectief onderzoeksproject voorbereid: ‘Holy Visions and Sacred Spaces: investigating the material culture of religious communities in Britain, 1833-1962’, dat in 2013 van start gaat. Directeur Jan De Maeyer is lid van de stuurgroep en gaf in dit kader een lezing op 6 oktober op de studiedag ‘Revisiting the cloister: monasteries and convents in nineteenth-century Britain’ van de Victorian Society over “European perspectives on religious houses in the nineteenth century”.

2.3. Levensrituelen en liturgie 2.3.1. Voetsporen van devotie [Tentoonstelling] Voetsporen van devotie. Processies in Vlaams-Brabant. Foto’s Jan Locus (2008) liep in 2012 nog op een tiental plaatsen in Vlaams-Brabant. 2.3.2. Processies en bedevaarten [Onderzoek] Het Vlaamse beleid inzake Immaterieel Cultureel Erfgoed biedt een interessant aanknopingspunt voor diverse expertises die KADOC doorheen de jaren opbouwde, onder meer over volksdevotionele rituelen of religieuze praktijken, zoals processies en bedevaarten. Over deze en vele andere immateriële erfgoedrelicten bewaart KADOC ook publicaties, documentatie, mondelinge bronnen en andere erfgoedrelicten. In 2012 bouwde KADOC met zijn partners CRKC en LECA (vroeger Volkskunde Vlaanderen) aan een samenwerkingstraject dat de vele organisaties en vrijwilligers die betrokken zijn bij de processiepraktijk in Vlaanderen, wil ondersteunen. Er wordt naar financiering gezocht om bv. een globaal register op te maken. Ter voorbereiding van de activiteiten (studiedag, inspiratiebrochure, …) in 2013 werd onder meer overleg gepleegd op 17 oktober. Afdelingshoofd Onderzoek Peter Heyrman verzorgde een lezing bij de opening van de tentoonstelling Ecce Homo: de Heilige Bloedprocessie van Meigem (Museum van Deinze en de Leiestreek) en ondersteunde de lokale werkgroep bij hun succesvolle aanvraag tot opname in de Vlaamse Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed.

39

jaarverslag 2012 2.4. Missionering, interreligieuze en interculturele contacten 2.4.1. Archieven overgedragen in 2012 [Archief] (Indien geordend en beschreven in 2012, aangeduid met *) Archief Village Reconstruction Organisation Archief Kamiel Plessers (aanvulling) Archief Missio (aanvulling) Beeldarchief minderbroeders-missie Film- en beeldcollectie generalaat Zusters-Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria (Zusters van de Jacht) 2.4.2. Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekmateriaal Paul Dequeker c.i.c.m. (missiearchitectuur) Bibliotheekmateriaal Minderbroeders Sint-Truiden (missiecollectie) 2.4.3. Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekmateriaal Paul Dequeker c.i.c.m. Bibliotheekmateriaal Placide Tempels o.f.m. Afronding Verwerking Kongo-tijdschriften uitgeverij Het Volk. 2.4.4. Missie, wetenschap en apostolisch beleid [Onderzoek] In haar proefschrift ‘Missiology, Science and Apostolic Policy (1900-1939)’ onderzoekt An Vandenberghe het ontstaan en de ontwikkeling van missiologie of missiewetenschap. Het redactiewerk werd voortgezet. De akten van de internationale workshop ‘Missiology, Science and Modernity. Interaction and Comparison of Protestants and Catholics, 1850-1939’, die plaatsvond in Rome in maart 2006, werden verder klaargemaakt voor publicatie in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society. 2.4.5. Missionering en architectuur in Belgisch Congo [Onderzoek] Onder het promotorschap van Jan De Maeyer (KADOCKU Leuven, promotor) en Bruno De Meulder (Architectuur, Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening, KU Leuven, copromotor) werkt Bram Cleys aan een proefschrift over ‘Missionary Work in the Kasai, 1890-1960. A Spatial History’. Dit doctoraatsonderzoek werd opgestart als onderdeel van een FWO-project (‘Missionering en archi-

40

tectuur in Belgisch Congo (1908-1885). Identiteits(re) constructie tussen cultuuroverdracht en dialoog’, 20052008) en onderzoekt de ruimtelijke dynamiek en architecturale praktijken van de katholieke en protestantse missionering in Kasaï. De redactie van dit proefschrift werd voortgezet. Daarnaast werd voortgewerkt aan het inleidende artikel bij de wetenschappelijke bundel Missionary places 18501950. Imagining, Building, Contesting Christianities. Dit boek, met als redacteurs Bram Cleys, Jan De Maeyer, Bruno De Meulder en Allen Howard, zal verschijnen in de reeks KADOC Artes. De artikels zijn gebaseerd op de bijdragen aan de internationale workshop ‘Spatializing the Missionary Encounter. The Interaction between Missionary Work and Space in Colonial Settings’ die in 2007 werd georganiseerd aan het Departement Architectuur, Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening in het kader van het hoger vermelde FWO-project. 2.4.6. Missionering en geografie [Onderzoek] Het promotieonderzoek van Dirk Van Overmeire, ‘A Dilemma in Modernity: ‘missionary’ versus ‘colonial’ geography. Integrating a geographical perspective in the reflection on missionary strategy (1882-1918)’ wordt uitgevoerd o.l.v. Jan De Maeyer (KADOC-KU Leuven, promotor) en Reinhard Henkel (Universität Heidelberg). De gedetailleerde analyse van de patronen van diffusie en diversificatie van het missiegeografische oeuvre in geografische tijdschriften naderde zijn voltooiing. Er werd ook gestart met de analyse en interpretatie van de missiegeografische bijdragen om zo de beheersing van de geografische methodologie te kunnen evalueren en te valideren op het terrein. Dirk Van Overmeire begeleidde een seminarieoefening voor de studenten 2de bac. Moderne Geschiedenis, met als titel ‘Accumulatie, overdracht en (h)erkenning van geografische kennis door een missionaire bril (18761939)’. De studenten excerpeerden en analyseerden een reeks van geografische tijdschriften (vanaf 1876) met focus op bijdragen uit missionaire hoek. Hij nam tevens actief deel aan het ‘International Symposium on Sinology and Sino-Foreign Relations and Exchanges’ aan Zhejiang University in Hangzhou (Volksrepubliek China). 2.4.7. Le film colonial [Onderzoek] KADOC was partner in het interuniversitaire speerpuntproject ‘Le film colonial. Mémoire filmée de la période coloniale: sauvegarde et digitalisation des archives filmées; mise en place d’un réseau interuniversitaire sur la mémoire de l’Afrique centrale’, betoelaagd door de Commission Universitaire pour le Développement (CUD) van de Conseil Interuniversitaire de la Communauté française de Belgique (CIUF) en met aanvullende

financiering van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Andere partners zijn de Université de Kinshasa, de Université du Rwanda, de Université du Burundi, de ULB, de KU Leuven en de Facultés Universitaires Saint-Louis (FUSL). Van 10 tot 12 april vond in Bujumbura het afsluitende symposium plaats onder de titel ‘Afrique belge: Entre mémoire et histoire de l’expérience coloniale. Regards croisés sur le patrimoine filmique’. KADOC-afdelingshoofd Luc Vints bracht er een lezing met als titel “Le film missionnaire”. 2.4.8. Congo 2010 [Publicatie] De publicatie van de bijdragen op het colloquium ‘Religion, Colonisation and Decolonisation in Congo, 18851960’ (Leuven, 8, 9 en 10 november 2010) werd verder voorbereid. Ze zullen worden gepubliceerd in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society.

2.5.3. Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedibliotheek] Bibliotheekmateriaal Bressers (architectuur) Bibliotheekmateriaal Museum M Leuven Bibliotheekmateriaal Heemkundige Kring Ansfried Westerlo Dank zij contacten met de stadsbibliotheek Dendermonde kon de collectie jeugd- en volwassenenliteratuur verder worden aangevuld. Actuele publicaties werden opgevraagd bij uitgeverijen Acco, Averbode, Davidsfonds (fonds 2010 en 2011), Lannoo, Pelckmans en Halewijn, wat 764 nieuwe titels opleverde. 2.5.4. Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in 2012

2.5. Religie, kunst en culturele identiteit

Bibliotheekmateriaal Davidsfonds

2.5.1. Archieven overgedragen in 2012 [Archief]

2.5.5. Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek]

(Indien geordend en beschreven in 2012, aangeduid met *) Archief Ivo Bakelants Archief Davidsfonds (aanvulling) *Centre Religieux d’Info d’Analyse de la Bande Dessinée (CRIABD) Archief Bressers (aanvulling) bestaande uit familiearchief (met deel Carlos Bressers) en atelierarchief Archief Wereldmediatheek (aanvulling) Archief Instituut voor Vlaamse Volkskunst Archief Christelijk Vlaams Kunstenaarsverbond (aanvulling) Archief Roger Van Driessche Archief Robert Houthaeve (aanvulling) Archief Filmmagie (aanvulling) Archief Radio Features Service (RFS) Archief KTRO-Braambos Archief Michel Martens (aanvulling) Affichecollectie CRIABD 2.5.2. Vóór 2012 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief] Archief Louis en Camiel Van Walleghem Archief Familie Jan Boon Beeldarchief Sint-Lucas Gent Beeldarchief broeder-architect Paul Dequeker c.i.c.m. – ook digitalisering Beeldarchief Raphaël Verbois c.i.c.m.

Verwerking actuele publicaties van uitgeversfondsen waarmee afspraken zijn gemaakt over de overdracht en bewaring van actuele publicaties, bv. Averbode, Davidsfonds, Davidsfonds-Infodok, Pelckmans, van Halewijck en Lannoo. Een overdracht van de publicatiestocks van uitgeverij Davidsfonds werd nagekeken op bezit en liet toe om kleine hiaten in de al zeer volledige bewaarcollectie van dit uitgeversfonds aan te vullen en waar nodig te vervangen. De verwerking striptijdschriften van uitgeverij Het Volk werd afgerond. Binnen het themaveld kunst en cultuur springt vooral de archiefbibliotheek van het Gentse kunstenaarsatelier Bressers in het oog. De opmerkelijke kunstbibliotheek, die heel wat 19de-eeuwse modelboeken bevat, zal als collectie worden bewaard en in de loop van de volgende beleidsperiode verder worden ontsloten en gevaloriseerd. Ten slotte werd een deelcollectie rond volkskunde afkomstig uit de bibliotheek Letteren van de KU Leuven nagekeken op bezit en gedeeltelijk in de collectie geïntegreerd. Uit de collectie Vlaamse Filmpjes, almanakken en muurkalenders werden respectievelijk 78 en 90 exemplaren vervangen door een beter exemplaar, met het oog op het behoud en beheer van de collectie. 2.5.6. Centre Religieux d’Info et d’Analyse de la Bande Dessinée [Archief / Erfgoedbibliotheek] Het CRIABD of Centre Religieux d’Info et d’Analyse de la Bande Dessinée, dat in 1985 is opgericht met de bedoeling om het christelijke beeldverhaal te promoten, droeg in 2012 zijn organisatiearchief en zijn collectie

41

jaarverslag 2012 religieuze strips over aan KADOC. De Franstalige titels werden in bewaring gegeven aan het CDRR (Namen). Via een collectiebeschrijving werd deze unieke collectie - als geheel en in zijn onderdelen – kenbaar gemaakt. Tijdens de volgende beleidsperiode zullen inspanningen worden gedaan om dit unieke erfgoed rond het christelijke beeldverhaal verder stuksgewijs te ontsluiten en ter beschikking te stellen van geïnteresseerden. 2.5.7. De rol van de ingenieur in de Belgische samenleving [Onderzoek] Het OT-project ‘Engineering a New World. The role of engineers in Modern Society, 1830-1914’ ging in oktober 2008 van start en nadert zijn ontknoping. Het project ambieert een coherente synthese die de Belgische ingenieursgeschiedenis in een internationaal, comparatief perspectief plaatst. De concrete uitvoering van het onderzoek steunt op een samenwerkingverband tussen ASRO (Dep. Architectuur, Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening van de KU Leuven) en KADOC. Om de internationale dimensie van het onderzoek naar de Belgische ingenieurs te garanderen, werd bovendien gekozen voor een begeleidend comité van internatonale experts. Willemijne Linssen en Pieter Raymaekers bereiden resp. op ASRO en op KADOC hun doctoraat voor. De publieke verdediging van beide doctorandi wordt verwacht in 2013. Het onderzoek van KADOC-medewerker Pieter Raymaekers behandelt de socio-professionele ontwikkeling van het Belgische ingenieursberoep tijdens tweede helft van de negentiende eeuw. De ingenieursfiguur wordt beschouwd als symbool en hefboom voor de transitie van een pre-industriële, agrarische samenleving naar een industriële, kapitalistische en moderne maatschappij. De interactie en interdependentie tussen ingenieur en samenleving staan daarbij centraal. Naast op essentiële institutionele aspecten (onderwijs, professioneel verenigingsleven en wetgeving) gaat het proefschrift uitvoerig in op de maatschappelijke positie, de sociale rol en het zelf- en wereldbeeld van de Belgische ingenieurs. Een systematische blik op de aanknopingspunten en verschillen met de drie grote Europese industrielanden Engeland, Frankrijk en Duitsland laat bovendien toe om de Belgische case beter te begrijpen en te verklaren. Terwijl de eerste jaren hoofdzakelijk waren gewijd aan een grondige bestudering van de internationale literatuur en van de Belgische bronnen, stond 2012 volledig in het teken van de redactie van het proefschrift. 2.5.8. Hans van der Laan [Onderzoek] Directeur Jan De Maeyer is copromotor van het proefschrift ‘Ruimtelijke systematiek in het werk van Dom Hans Van der Laan (1904-1991)’.(Caroline Voet, promotor Yves Schoonjans). De verdediging is gepland voor 2013.

42

2.5.9. Loci Sacri [Publicatie] De publicatie Loci Sacri. Understanding Sacred Places, verschenen in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society, is het werk van een internationaal team van historici, theologen, filosofen en kunsthistorici uit binnen- en buitenland onder de redactie van Thomas Coomans (KU Leuven), Herman De Dijn (KU Leuven), Jan De Maeyer (KADOC-KU Leuven), Rajesh Heynickx (UAntwerpen & Sint-Lucas Architectuur) en Bart Verschaffel (UGent). Zij gaan in op diverse facetten van de bijzondere fascinatie die al sinds lang bestaat voor zogenaamde ‘heilige plaatsen’, waar de tijd als het ware is opgeheven. Het boek blijft niet alleen dicht bij ons, maar kijkt ook ver weg in tijd en ruimte. Zo komen bijvoorbeeld Monte Alban in Mexico en de Mariavereringen op de Canarische eilanden aan bod. Zelfs de literaire wereld van onder meer Chaucer en Joyce krijgt een plaats. 2.5.10. Making a New World [Publicatie] Hoe operationaliseerden uiteenlopende sociale en ideologische groepen tussen de twee wereldoorlogen de notie ‘gemeenschap’ in hun architectuurpraktijk en -theorie? Op welke manier probeerden ze de gemeenschap waartoe ze behoorden, vorm te geven zonder de overgeleverde kennis en gewoonten van die gemeenschap uit te wissen? Welke strategieën, vertogen en praktijken ontwikkelden ze om architectuur en moderniteit te verzoenen? Daarover handelt de KADOC-publicatie Making a New World: Architecture and Communities in Interwar Europe. Onder de redactie van Rajesh Heynickx (UAntwerpen & Sint-Lucas Architectuur) en Tom Avermaete (TU Delft) beschrijven zeventien architectuurhistorici en -theoretici uit binnen- en buitenland projecten en realisaties waarmee diverse sociale en ideologische groepen in het interbellum hun gemeenschapsdroom wilden vormgeven in Duitsland, Engeland, Frankrijk, Nederland en Polen. België/Vlaanderen is bijzonder aanwezig in twee bijdragen over de voorstelling van het platteland in Boerenbondtijdschriften en op wereldtentoonstellingen en over de toren als Vlaams symbool. Het boek is een uitloper van het colloquium ‘Making a New World: Reforming and Designing Modern Communities in Interwar Europe’ (2006), een initiatief van de internationale FWO-Onderzoeksgemeenschap ‘Cultural Identities, World Views and Architecture in Western Europe 1815-1940’, gecoördineerd door KADOC. 2.5.11. En leid ons in bekoring. Religie en reclame [Tentoonstelling] Deze tentoonstelling, over het gebruik van religieuze symbolen in reclame, werd in 2010 uitgewerkt door KADOC en werd toen in de pandgang getoond. Dit jaar werd ze tussen 14 juli en 23 juli hernomen in de Sint-

Michielskerk in Gent. In totaal brachten 9248 mensen een bezoek aan de kerk in die periode. 1476 bezoekers kwamen speciaal voor de tentoonstelling.

2.6. Intermediaire structuren en sociale realiteiten 2.6.1. Archieven overgedragen in 2012 [Archief] (Indien geordend en beschreven in 2012, aangeduid met *) Archief VKW (Vlaamse niveau en enkele provinciale organisaties) *Archief Actie Dorpen Roemenië - Vlaanderen (ADR) Archief Boerenbond Dienst PR/Afdeling Communicatie (aanvulling) Archief ACW (aanvulling) Archief Markant (aanvulling) Archief KVG Vlaams-Brabant/Brussel (aanvulling) *Archief ACW Dender en Waas (aanvulling) Archief Nationale Raad Sint-Vincentiusvereniging (aanvulling) Archief Eddy Marstboom (aanvulling) Archief Tele-Onthaal Vlaams-Brabant-Brussel (aanvulling) Archief Louis Vos met betrekking tot geschiedschrijving (V)KAJ Archief familie Coomans de Brachène (aanvulling) Archief Johan Leman Archief KVG Antwerpen (aanvulling) *Archief Paul Biva Archief Urbain Huybrechts (aanvulling) Archief KSJ-KSA-VKSJ (aanvulling) *Archief Ita i Unidad Archief Luc Cortebeeck (aanvulling) Archief Joost Belmans (aanvulling) Archief KVG (aanvulling) Archief Wim Kennis Archief UNIZO Waas en Dender Archief UNIZO Sint-Niklaas Archief Trias (aanvulling) Archief Vrouwen met Vaart (aanvulling) Archief PMS/SOFIM Oost-Vlaanderen Archief UNIZO Archief Kazou (aanvulling) Archief OKRA Sport Archief Caritas International (aanvulling) Archief LCM (aanvulling) Archief Zenito Archief Femma Vlaams-Brabant (aanvulling) Archief UNIZO-Oudenaarde Beeldarchief Wereldmediatheek Beeldarchief KTRO Beeldarchief Ghulam Rasul Zafar

2.6.2. Vóór 2012 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief] Archief Dienst voor Toezicht en archief Organisatiediensten van de Boerenbond Archief Dienst PR/Afdeling Communicatie van de Boerenbond Archief Centrale Bestuurs- en Adviesorganen van de Boerenbond (aanvulling) Archief Landelijke Gilden (aanvulling) Archief Davidsfonds (aanvulling) Beeldarchief Wereldmediatheek Beeldarchief Belgische Boerenbond (lopende) 2.6.3. Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekmateriaal LCM, documentatiecentrum Brussel Bibliotheekmateriaal Sociale School Heverlee Bibliotheekmateriaal Archief Boerenbond Antwerpen Bibliotheekmateriaal Archief ACV-ACW Bibliotheekmateriaal Archief Ziekenzorg 2.6.4. Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekmateriaal Aloïs Jans 2.6.5. Harvesting digitaal erfgoed [Erfgoedbibliotheek] Er werden 1474 documenten geharvest onder meer van de arbeidersbeweging, boerenbond, jeugdbewegingen (scouts, Chiro, KLJ), middenstand (UNIZO, ADMB), gezondheidszorg (VVI, Zorgnet Vlaanderen). Over het VKW (63 files, 42,4 MB) werd een substantiële deelcollectie opgebouwd die in de loop van 2013 zal worden ter beschikking gesteld. 2.6.6. Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] Verwerking tijdschriften Archief LCM (aanvullingen) Verwerking actuele publicaties en kernpublicaties van grote maatschappelijke organisaties (onder andere ACV-CSC Metea (collectie CAO’s), Pax Christi Vlaanderen, Chirojeugd Vlaanderen, Spoor Zes … Verwerking van monografieën via archiefoverdrachten van organisatiearchieven (ACW Sint-Niklaas, Ita-Unidad). Verwerking van kerncollectie congressen, jaarverslagen en programma’s van de arbeidersbeweging (ACW, christelijke centrales rond textiel, mijnbouw…), middenstandsbeweging (VKW, NCMV, Markant) en landbouwbeweging (BB).

43

jaarverslag 2012 Verwerking van aanvullingen op tijdschriftencollecties van LCM en Boerenbond. 2.6.7. Religie en migratie [Onderzoek] Het FWO-project ‘Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/ Belgische migranten in Noord-Frankrijk en Parijs (1850-1960)’ werd afgerond door Henk Byls. Het onderzoek behelsde een grondige historische studie naar de determinanten, de evoluties en processen van de culturele identiteiten van de Belgische migranten(gemeenschappen) die zich tussen 1850 en 1960 definitief in Frankrijk hebben gevestigd. In het bijzonder werd de rol die religie hierin speelde onderzocht. Drie bestemmingsregio’s werden afgezonderd: de Rijselse agglomeratie, de landbouwgebieden ten noorden van de Loire en de stad Parijs. De redactie van het doctoraal proefschrift werd voleindigd in het voorjaar en vertaald naar het Frans met als titel Rester catholique en France. Une histoire de l’encadrement religieux destiné aux migrants belgo-flamands du Lillois, de Paris et des campagnes françaises (1850-1960). Die versie wordt ter verdediging voorgelegd op 26 maart 2013. 2.6.8. Stafkaart van het migrantenmiddenveld en zijn erfgoed in Vlaanderen en Brussel [Onderzoek In 2012 kon het stafkaartproject na goedkeuring en financiering door de Vlaamse Gemeenschap worden afgerond. Op 12 maart kwam de stuurgroep samen om de werkzaamheden te bespreken. In het kader van de prospecties werden contacten uit de vorige jaren opgevolgd. Bestaande gegevens werden aangevuld en waar nodig geactualiseerd. Er werden ook bijkomende verkenningscampagnes gehouden in Antwerpen, Gent en Brussel. In 2012 werden deze prospecties uitgebreid naar Brugge en meer kleinstedelijke regio’s, zoals Leopoldsburg, Geel, Turnhout, Zele, Temse en Sint-Truiden. Bij die verkenningen werd nauw samengewerkt met de lokale integratiediensten die een schat aan informatie leverden. De resultaten leggen de rijke diversiteit van het verenigingsleven in Vlaanderen bloot. Basisgegevens over de historische ontwikkeling, activiteiten en adresgegevens werden geregistreerd in de ODIS-databank. Naast prospecties werden ook via desktoponderzoek gegevens verzameld en ingevoerd. Eind van het jaar stond het aantal geregistreerde organisaties, via desktoponderzoek en prospecties samen, op circa 700 ingevoerde fiches. Daarvan waren circa 450 items beschikbaar voor het publiek. De focus werd verder verruimd, bv. naar onderbelichte gemeenschappen als het syncretische Bahá’í of de Roms, de Manoesjen en de Roma. Om de betrokken organisaties te ondersteunen worden er praktijkgerichte toelichtingen en demonstraties georganiseerd. Er vonden twee zogenaamde expertse-

44

minaries plaats. Een eerste seminarie werd in maart in Turnhout georganiseerd in samenwerking met de organisatie Villa Mescolanza. Een tweede expertseminarie vond plaats in april in Temse. In het kader van dit project voerde medewerker Karim Ettourki ook overleg met diverse partners en organisaties, bv. met CRKC in verband met de handleiding registratie religieuze objecten, met MANA vzw over het erfgoedproject OhMyGod, met de reflectiegroep Migratie in musea van de Red Star Line, met Faro over 50 jaar Turkse migratie of met het Minderhedenforum in het kader van de Denktank Migrantenerfgoed. De projectmedewerker gaf verder een lezing op de studiedag Heemkunde Actueel II van Heemkunde Vlaanderen en verzorgde een bijdrage voor Tijd-Schrift. Op 15 juni werd in de KADOC-kapel de studie van historicus Andrea Matteini Lontano dalla luce del sole. L’Emigrazione italiana in Belgio dal 1946 al 1956. Un contributo alla memoria-storia degli italiani in Belgio voorgesteld. Dit kaderde in het samenwerkingstraject van KADOC met ACLI-Vlaanderen. Op 16 november werd verder overleg gepleegd met die organisatie, in voorbereiding van een gezamenlijk ontsluitings- en valorisatietraject met betrekking tot de geschiedenis van de Italiaanse gemeenschap in Vlaanderen en het door haar bewaarde erfgoed. Er werd ook intensief overleg gepleegd met de Federatie van Marokkaanse Verenigingen (FMV) in functie van initiatieven naar aanleiding van de 50ste verjaardag van de bilaterale akkoorden tussen Marokko en België in 2014. Een projectaanvraag bij de Vlaamse Gemeenschap (Agentschap Kunsten en Erfgoed) werd voorbereid en in september ingediend. Het project ‘1964-2014: 50 jaar Vlaams Marokkaans erfgoed - DAKIRA’ wil onder meer een overzichtstentoonstelling realiseren waarin het verhaal van de Vlaamse Marokkaanse gemeenschap wordt ontwikkeld in een chronologisch perspectief, gelieerd aan de brede politieke en maatschappelijke context, met voldoende aandacht voor hun invloed op de levensstijl van de Marokkanen in Vlaanderen, dit in intergenerationeel perspectief. De wisselwerking tussen de Marokkaanse gemeenschap in Vlaanderen en het thuisland zal daarbij voldoende worden toegelicht. 2.6.9. Centrum voor de Geschiedenis van Migranten [Onderzoek] KADOC bouwt met enkele partners aan een duurzaam internationaal onderzoeksgericht samenwerkingsverband voor de comparatieve studie van de naoorlogse migratie in de noordwestelijke Europese ruimte. Samen met Amsab-ISG is KADOC sinds 2011 lid van het Centrum voor de Geschiedenis van Migranten (CGM), onder meer moderator van de toonaangevende website www.

vijfeeuwenmigratie.nl. De raad van beheer kwam samen op 22 juni en 7 december. CGM is een samenwerkingsverband van verschillende instellingen die zich wijden aan de studie van migratie/ migranten. Een groot Europees consortium o.l.v. het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) en de Vakgroep Geschiedenis van de Universiteit Leiden staat in de steigers en subsidieaanvragen worden voorbereid. Deze engagementen werden verder ten uitvoer gelegd, met deelname van de Vlaamse projectpartners. 2.6.10. Migrants flamands en Wallonie [Publicatie / Tentoonstelling] Na de succesvolle tentoonstelling Vlaamse migranten in Wallonië (Gent, 2011) en het gelijknamige boek (LannooCampus, 2011) realiseerde KADOC, dankzij een samenwerking tussen de provincies Henegouwen en Oost-Vlaanderen (Museum van de Vlaamse Sociale Strijd), een herneming van de tentoonstelling en de Franstalige versie van het boek. Tussen het midden van de negentiende eeuw en vandaag trokken honderdduizenden Vlamingen naar Wallonië, zowel naar de industriesteden als het platteland. Het boek Migrants flamands en Wallonie (RacineCampus), onder redactie van Idesbald Goddeeris (KU Leuven) en Roeland Hermans (KADOC), belicht die geschiedenis in al haar facetten. De gelijknamige tentoonstelling vond plaats in de gewezen mijnsite GrandHornu tussen 18 maart en 27 mei. Gelijktijdig was er ook de herneming van de tentoonstelling Chercheurs de Fortune. Photographies de Layla Aerts. Alle informatie over het project werd gebundeld op de websites www. vlaamsemigranteninwallonie.be en www.migrantsflamandsenwallonie.be. Net zoals de Nederlandstalige versie kon ook deze herneming op veel belangstelling rekenen. Er kwamen in totaal 13.609 bezoekers naar de tentoonstelling en in de Franstalige pers verschenen vele besprekingen en aankondigingen (onder andere Le Soir, La Libre Belgique, Vers l’Avenir, Télépro). Ook de Franse krant Le Monde bracht de tentoonstelling onder de aandacht. 2.6.11. (Kans)armoede en sociale uitsluiting in Vlaanderen/België [Onderzoek] Het onderzoeks-, publicatie- en tentoonstellingsproject met als werktitel ‘(Kans)armoede en sociale uitsluiting in Vlaanderen/België,1750-vandaag’ kadert in het Museum van de Vlaamse Sociale Strijd (Provincie Oost-Vlaanderen). Het projectplan werd uitgetekend in nauw overleg met onder meer het ACW. De stuurgroep kwam samen op 5 januari en op 5 juni. Er werd gewerkt aan het samenstellen van een auteursploeg voor het boek en aan een eerste schema voor de tentoonstelling. Voor de

inhoudelijke invulling van de tentoonstelling wil KADOC samenwerken met mensen in armoede. Om dat te realiseren werden er afspraken gemaakt met Welzijnszorg. Vanuit KADOC werd er tot slot geparticipeerd aan het Overlegplatform Media en Armoede, georganiseerd door het Netwerk tegen Armoede. 2.6.12. Veel volk verwacht. Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant sinds 1800 [Publicatie] In opdracht van de provincie Vlaams-Brabant finaliseerden KADOC en zijn partners ADVN, Amsab-ISG en Liberaal Archief het onderzoeksproject ‘Met toeters en bellen. Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant, 19de en 20ste eeuw’. Tijdens een ‘muzikaal erfgoedfeest’ op 28 april in Tienen werd het boek Veel volk verwacht. Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant sinds 1800 voorgesteld. Het brengt een verkennende historische studie over deze regionale muziek(beleving) en verscheen in de reeks Accenten uit de geschiedenis van Vlaams-Brabant. Auteurs Elisabeth Bruyneel, Robbe Herreman, Andreas Stynen en Staf Vos hebben aandacht voor een brede waaier aan thema’s: popzangers en componisten, fanfares en koren, festivals en carnavalsstoeten, kerkzang en dubstep, harmonieconcours en de Soundmixshow, Ann Christy en Scala …. alle krijgen ze een plaats in een levendig verhaal dat reikt van Aarschot tot Zemst. Het resultaat is een voor het grote publiek toegankelijk boek over de verrassende schakeringen van muzikale ideeën en praktijken, een verleden met harmonieën, maar ook met dissonanten. Veel volk verwacht profileert zich eveneens als een opstap en een richtingaanwijzer voor verder onderzoek. 2.6.13. Transnational Encounters of Elites in 19th-Century Europe [Onderzoek] In samenwerking met diverse buitenlandse partners bouwt KADOC mee aan een internationaal onderzoeksinitiatief over elitaire netwerken in Europa tijdens de negentiende eeuw. De ODIS-databank wordt ingezet als internationaal platform voor gegevensverzameling en -representatie. In het voorbije jaar vond één bijeenkomst van de Board plaats, met name op 14 mei. Tijdens de conferentie ‘European Elites in the 19th Century. Access to decision-making: political, social and economic’ (Rome, LUMSA-università, 15 mei) werd de ODISdatabank toegelicht. Zie www.eece.eu. 2.6.14. Zelfstandig Ondernemen in Oost-Vlaanderen [Onderzoek] Dankzij middelen van het provinciebestuur OostVlaanderen en van UNIZO-Oost-Vlaanderen (Provinciaal Middenstandssecretariaat-Centrum voor Ondernemen) voert KADOC momenteel een onderzoek uit naar de

45

jaarverslag 2012 historische ontwikkeling van het zelfstandig ondernemen en de KMO in de provincie Oost-Vlaanderen sinds de Tweede Wereldoorlog. Daarbij gaat ook aandacht uit naar de diverse organisaties binnen de Oost-Vlaamse middenstandsbeweging en naar het KMO-beleid, dit vanuit een comparatief perspectief met andere Vlaamse/Belgische regio’s. Doelstelling is om tegen het najaar van 2014 een historisch wetenschappelijke, toegankelijke en vlot geschreven synthesetekst te realiseren. Historicus en archivaris Sebastien Libens werd eind maart aangeworven als projectmedewerker. Hij voerde diverse onderzoeks- en prospectiewerkzaamheden uit. In het kader daarvan werd onder meer het rijke archief van oud-senator en Oost-Vlaams NCMV-boegbeeld André Dua (1914-1978) naar Leuven overgebracht. Daarnaast werden statistische gegevens verzameld en werd de ontwikkeling van de middenstandsbeweging in OostVlaanderen op micro- en mesoniveau gedocumenteerd. Er werden ook een twintigtal interviews afgenomen, zowel van sleutelfiguren in de middenstandsbeweging als van zelfstandige ondernemers zelf.

2.7. Jeugd, opvoeding en onderwijs

2.6.15. De andere verbeeld [Erfgoedproject]

2.7.3. Bibliotheekmateriaal overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in 2012 [Erfgoedbibliotheek]

KADOC participeerde aan het ontwikkelingsgericht erfgoedproject ‘De andere verbeeld / verbeeld gevaar’, een initiatief van Kerkwerk Multicultureel Samenleven vzw. Het onderzoekt de beeldvorming in de religieuze kunst en duikt daarvoor in Vlaamse kerken en andere religieuze gebouwen, musea en archieven. Het project wil een inleiding bieden op westerse beeldvorming en op het hele ‘beeldvormingsapparaat’. Er werden erfgoedroutes, een rondreizende tentoonstelling en een interactieve website voorbereid. 2.6.16. De wereld van Sant’Egidio. Door het oog van Herman Ricour [Tentoonstelling] Sant’Egidio, een groeiende internationale katholieke lekenbeweging, zet zich in voor de vergeten groepen in de samenleving: daklozen, migranten, bejaarden, mensen in nood. Ze speelt bovendien een pioniersrol in de interreligieuze dialoog, de vredesbemiddeling en de strijd tegen de doodstraf. Fotograaf Herman Ricour bracht die diverse werelden in beeld. In de pandgangen van KADOC presenteerde hij tussen 22 september en 22 december een veertigtal foto’s. Aanleiding voor deze tentoonstelling was de publicatie Keerpunt. De twaalf werken van Sant’Egidio (Lannoo) van historicus en publicist Koenraad De Wolf. Samen met regisseur Roland Ottoy maakte De Wolf ook de film Op zoek naar de ziel van Sant’Egidio. Die werd in de foyer van KADOC getoond. Er kwamen 350 bezoekers naar de tentoonstelling.

46

2.7.1. Archieven overgedragen in 2012 [Archief] (Indien geordend en beschreven in 2012, aangeduid met *) *Archief Maria Schouwenaars Archief Urbaan Huybrechts (aanvulling) Archief Katholieke Universiteit Brussel (aanvulling) Archief Amedé Mels Archief Trajecta Archief Hogeschool Sint-Lukas Brussel (aanvulling) *Archief Pieter Donche 2.7.2. Bibliotheekmateriaal overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekmateriaal Katholieke Hogeschool Leuven Bibliotheekmateriaal Katholieke Hogeschool Limburg (lerarenopleiding)

Bibliotheekmateriaal DiNAC Hasselt (Diocesaan nascholingscentrum) Bibliotheekmateriaal Archief KSA Brugge Bibliotheekmateriaal Schoolbibliotheek Missionarissen van het H. Hart (Asse) 2.7.4. Harvesting digitaal erfgoed [Erfgoedbibliotheek] Er werden onder meer documenten geharvest over jeugdbewegingen (scouts, Chiro, KLJ) en onderwijs (VVKSO, COV, LOP (lokale overlegplatforms). Rond de leerplannencollectie van het katholiek onderwijs (19992011) (197 files - 68 MB) werd een substantiële deelcollectie opgebouwd. 2.7.5. Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] Tijdschriften H.-Hartinstituut Heverlee (aanvullingen) Actuele publicaties: Educatief Fonds Altiora, schoolboeken (Hatier, Erasme). In het kader van het leerboekenproject dat de voorbije jaren door de Vlaamse gemeenschap werd betoelaagd, blijft het ter beschikking stellen van monografieën rond onderwijs een aandachtspunt in de collectievorming en verwerking. De leerboekencollectie werd aangevuld met 158 titels (275 titels in 2011). Er werden 845 thesissen afkomstig uit de Sint-Lucasscholen gecatalogiseerd, wat de totale collectie op 3737 eenheden brengt. De collectie toneelliteratuur kon worden aangevuld met 90 eenheden, afkomstig uit de schoolbibliotheek van de Missionarissen van het Heilig Hart van Asse.

2.7.6. Communicanten, kindsoldaten en nog meer twaalfjarigen [Tentoonstelling / Publicatie] Naar aanleiding van Erfgoeddag op 22 april met als thema ‘Helden’ stelde curator Johan De Vos een fototentoonstelling samen met als thema twaalfjarigen. Rond de leeftijd van twaalf voelen veel kinderen zich, hier en elders, een held of worden ze als een jonge held benaderd: ze vieren hun communie of lentefeest, gaan naar de ‘grote school’, ondergaan een initiatierite, zetten een stap naar de volwassenheid en - denk aan kindsoldaten - worden zelfs als zodanig behandeld (of denken dat toch). Johan De Vos koos foto’s uit de rijke collectie van KADOC en andere erfgoedinstellingen en sprak ook bekende fotografen aan, zoals Carl De Keyzer, Jacques Sonck, Filip Claus, Michiel Hendryckx, Filip Naudts, Tim Dirven, Lieven Herremans, Katrijn van Giel, Priscilla Bistoen en Freya Maes. De tentoonstelling vond plaats in de KADOC-kapel en was te bezichtigen tot 9 juni. Er verscheen ook een boekje in de reeks KADOC/Expo. Er kwamen 396 bezoekers over de vloer. De tentoonstelling was ook te bezichtigen tijdens ‘Open kerken’-dag. 2.7.7. Schoolarchieven Bisdom Antwerpen [Onderzoek] KADOC voerde in 2007-2011 samen met het Diocesaan Secretariaat van het Katholiek Onderwijs (DSKO) van het bisdom Antwerpen een onderzoek uit naar de toestand van het historisch archief (omvang, bewaring, ontsluiting, plannen en noden, enz.) van de katholieke secundaire scholen in dit bisdom. Vrijwilligers ondersteunden de respondenten en voerden plaatsbezoeken uit. De registratiegegevens werden ondergebracht in ODIS. Het rapport werd voorgesteld op de DSKO-Directiedag op 24 mei in de Priorij Corsendonk in Oud-Turnhout. Het staat ook ter beschikking op de KADOC-website. De resultaten zijn opzienbarend. Meer dan 70% van de Antwerpse katholieke scholen beschikt over een eigen historisch archief, maar ze bewaren ook tal van verwante persoons- en organisatiearchieven en collecties (bv. fotoverzamelingen, wandplaten, didactisch materiaal, …). Veel schoolarchieven blijken echter geheel of gedeeltelijk verdwenen te zijn. Van 78 historische Antwerpse scholen die (bv. na een fusie of overname) zijn opgegaan in een nog bestaande onderwijsinstelling, konden slechts enkele archieven worden gelokaliseerd. Schoolarchieven worden meestal (72%) bewaard in een specifieke ruimte, maar blijven vaak (44%) ongeordend. Een echte inventaris ontbreekt bijna altijd. Meer dan de helft van de scholen stelt het archief open voor raadpleging, maar slechts 43% beschikt over een archiefverantwoordelijke. In slechts enkele scholen is er een systematische archiefwerking, maar het merendeel (75%) wil hier in de toekomst wel werk van maken. 60%

van deze scholen vraagt daarbij begeleiding of ondersteuning. KADOC wordt dus uitdrukkelijk aangezocht om een dienstverlenende werking te ontplooien t.a.v. het erfgoed van de scholen uit het vrije (katholieke) onderwijsnet. 2.7.8. Maatschappelijke impact van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte [Onderzoek] In 2012 werd een projectaanvraag voorbereid voor een onderzoek over de maatschappelijke impact van het Belgisch neothomisme (1880-1914) en in het bijzonder de rol daarbij van het Leuvens Hoger Instituut voor Wijsbegeerte (HIW), in 1889 opgericht door de latere aartsbisschop en kardinaal Désiré-Joseph Mercier (18511926). Deze FWO-aanvraag werd spijtig genoeg niet goedgekeurd. 2.7.9. Het katholiek onderwijs in België [Onderzoek] In diverse onderzoeksprojecten van KADOC stonden religieuze instituten met een pedagogisch apostolaat centraal, werd de onderwijsgeschiedenis van sommige regio’s (bv. de Mijnstreek) onderzocht of werden bepaalde historisch-pedagogische realiteiten/praktijken geanalyseerd. KADOC-initiatieven over onderwijsgeschiedenis verlopen in samenwerking met de departementen Historische Pedagogiek van de Leuvense en Gentse universiteit. Op 1 augustus ging het nationaal project ‘Geschiedenis van het Katholiek Onderwijs in België’ van start. In samenwerking met het VSKO (Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs) en SeGEC (Secrétariat général de l’enseignement catholique) wordt een onderzoek gevoerd naar de cultuurhistorische aspecten van het katholiek onderwijs in België van 1830 tot heden. Het project wil daarbij vooral de klemtoon leggen op de evoluerende historische identiteit(en) die het katholiek onderwijs hebben gekarakteriseerd. Op welke manier het katholiek onderwijs als een specifieke categorie werd geconstrueerd en beleefd, is de belangrijkste uitgangsvraag. Het spreekt voor zich dat de levensbeschouwelijke identiteit daarbij een grote rol speelde, bij uitstek in tijden van politiek-maatschappelijk conflict. Maar ook tal van andere identiteitsbepalende factoren waren in de lange periode van 1830 tot heden aan het werk. Binnen het project zullen die bijzondere aandacht krijgen. Zodoende wordt een breed en panoramisch beeld ontwikkeld van het Belgische katholieke onderwijslandschap, waarbij enkel het universitair onderwijs buiten beschouwing zal worden gelaten. In 2015 moet het project uitmonden in een kritische maar toegankelijke publicatie in zowel een Franstalige als Nederlandse editie. In augustus kon een eerste projectmedewerker worden aangeworven. Een redactiecomité bestaande uit Henk

47

jaarverslag 2012 Byls (projectmedewerker, KADOC), Jan De Maeyer (KADOC), Marc Depaepe (KU Leuven), Dominique Grootaers (UCL), Peter Heyrman (KADOC) en Paul Wynants (Université de Namur) staat in voor de projectbegeleiding.

Archief André Dua Archief Trees Merckx-Van Goey Archief Robert De Man (aanvulling) Archief Jan Hollants Van Loocke Beeldarchief Jean-Luc Dehaene

Voor de publicatie werd een breed auteursteam van specialisten uit Nederlandstalig en Franstalig België samengesteld. Op 18 december vond een eerste auteursvergadering plaats.

2.8.2. Vóór 2012 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief]

2.7.10. School cultures [Onderzoek]

2.8.3. Bibliotheekmateriaal overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek]

KADOC participeerde aan een consortium onder leiding van Deirdre Raftery (University College Dublin) in functie van een Hera-projectaanvraag met als titel ‘Schoolcultures: Cultural transmission and cultural transfer understanding the legacy of schooling’. 2.7.11. Geschiedenis HUB [Onderzoek] In voorbereiding van het 75-jarig jubileum van de Hogeschool-Universiteit Brussel (HUB) in 2012-2013 werd op vraag van deze instelling een projectvoorstel ontwikkeld over de geschiedenis van het katholiek hoger onderwijs in Brussel. 2.7.12. Geschiedenis KAA Gent [Onderzoek] KADOC werd betrokken bij de voorbereiding van een eventueel historisch onderzoeks-, tentoonstellings- en publicatieproject naar aanleiding van het op stapel staande jubileum van de Koninklijke Atletiek Associatie Gent (KAAG) in 2014.

2.8. Ideologie, politiek en verzuiling 2.8.1. Archieven overgedragen in 2012 [Archief] (Indien geordend en beschreven in 2012, aangeduid met *) Archief Philippe Van Isacker *Archief CD&V arrondissement Antwerpen (aanvulling) *Archief Kanselarij - Ministerraaddossiers premiers Van Rompuy en Leterme Archief Jean-Luc Dehaene (aanvulling) *Archief Hugo De Ridder Archief Bert Croux (aanvulling) Archief Mathieu Rutten Archief Jan Steverlynck *Archief Jacques De Staercke Archief Vaast Leysen (aanvulling) Archief Jo Casaer Archief Wouter Beke (aanvulling) *Archief Guido Verhaegen Archief Achille Diegenant (aanvulling)

48

CDO-beeldarchief (videocollectie) – ook digitalisering

(Een deel van de aanwinsten bereikte ons via archiefoverdrachten) Bibliotheekmateriaal Grimmonprez Bibliotheekmateriaal Bert Peeters Bibliotheekmateriaal Mathieu Rutten. De collectie “Limburgensia” die in deze bibliotheekcollectie werd aangetroffen, werd herbestemd en in bewaring gegeven aan de Provinciale Bibliotheek Hasselt. 2.8.4. Harvesting digitaal erfgoed [Erfgoedbibliotheek] Er werden documenten geharvest over politieke organisaties (CD&V, Cepess) en nieuwe sociale bewegingen (Vredeseilanden, …). Van de verkiezingen van 2012 (353 files in 147 folders) 475 MB) werd een substantiële deelcollectie opgebouwd die in de loop van 2013 zal worden ter beschikking gesteld. 2.8.5. Civitas- Forum of Archives and Research on Christian Democracy [Erfgoed / Onderzoek] KADOC heeft in 2012 een samenwerkingsverband gecreëerd met enkele buitenlandse erfgoed- en onderzoeksinstellingen die collecties ontsluiten met betrekking tot de geschiedenis van de christendemocratie in Europa. Tijdens verkennende gesprekken in Bonn (Sankt Gallen) op 8-9 mei werd een consortium gevormd met de Konrad-Adenauerstiftung en het Istituto Sturzo (Rome). Op 24 juli kwam de Board van dit consortium samen in Leuven, op 5 december volgde een tweede meeting in Rome. Op 24 oktober vergaderde een technische werkgroep in Leuven, die de ontwikkeling van een website en gezamenlijk online instrumentarium voorbereidde. Het webportal van Civitas zal worden gehost en gemodereerd door KADOC. Het Civitas-netwerk staat open voor de toetreding van andere partners, in het bijzonder erfgoedbewarende instellingen, onderzoekscentra en individuele vorsers.

2.8.6. The development of Christian Democrat Internationalism 1945-1979 [Onderzoek] KADOC was betrokken bij de internationale conferentie ‘The development of Christian Democrat Internationalism 1945-1979. The role of parties, movements, people’ op 6-7 december in Rome. Godfried Kwanten verzorgde een bijdrage met als titel “Mediators, conciliators, initiators. The role of Christian democrats of some centre countries in the Christian democrat internationalism”. Ook erevoorzitter Emiel Lamberts gaf er een lezing. De KADOC-directeur volgde het geheel, mee vanuit de Board van het Civitas-netwerk dat in de zijlijnen van de conferentie vergaderde.

49

jaarverslag 2012

Bijlagen B1. Bestuur B1.1. Wetenschappelijke Commissie (*) Lid van het Bureau Tot eind september 2012 Voorzitter (*) Emmanuel Gerard (facultair vertegenwoordiger Sociale Wetenschappen) Ondervoorzitter (*) Leo Kenis (facultair vertegenwoordiger Godgeleerdheid) Leden Erik Buyst (facultair vertegenwoordiger Economische en Toegepaste Economische Wetenschappen) Thomas Coomans (gecoöpteerd lid, ASRO, Groep Wetenschap en Technologie) Marc Depaepe (facultair vertegenwoordiger Psychologie en Pedagogische Wetenschappen) Bernadette Dierckx de Casterlé (gecoöpteerd lid, Biomedische Wetenschappen) Veerle Draulans (gecoöpteerd lid, Sociale Wetenschappen) Maha El Kaisy (gecoöpteerd lid, Godgeleerdheid) Mathijs Lamberigts (facultair vertegenwoordiger Godgeleerdheid) (*) Reine Meylaerts (gecoöpteerd lid, Letteren) Patrick Pasture (facultair vertegenwoordiger Letteren) (*) Bart Raymaekers (facultair vertegenwoordiger H.I.W.) (*) Fred Stevens (facultair vertegenwoordiger Rechtsgeleerdheid) Kaat Wils (gecoöpteerd lid, Letteren) Vanaf oktober 2012 Voorzitter (*) Emmanuel Gerard (facultair vertegenwoordiger Sociale Wetenschappen) Ondervoorzitter (*) Leo Kenis (facultair vertegenwoordiger Godgeleerdheid) Leden Thomas Coomans (gecoöpteerd lid, Fac. Ingenieurswetenschappen) Marc Depaepe (facultair vertegenwoordiger Psychologie en Pedagogische Wetenschappen) Nadia Fadil (gecoöpteerd lid, Fac. Sociale Wetenschappen)

50

Rajesh Heynickx (gecoöpteerd lid, Universiteit Antwerpen en Sint-Lucas Architectuur) Mathieu Lamberigts (gecoöpteerd lid, Fac. Theologie en Religiewetenschappen) Reine Meylaerts (gecoöpteerd lid, Fac. Letteren) Patrick Pasture (facultair vertegenwoordiger Letteren) Eline Poelmans (facultair vertegenwoordiger Economie en Bedrijfswetenschappen) (*) Bart Raymaekers (facultair vertegenwoordiger Hoger Instituut voor Wijsbegeerte) (*) Fred Stevens (facultair vertegenwoordiger Rechtsgeleerdheid) Chantal Van Audenhove (gecoöpteerd lid, Fac. Geneeskunde, Lucas) Steven Van Hecke (gecoöpteerd lid, Fac. Sociale Wetenschappen) Kaat Wils (gecoöpteerd lid, Fac. Letteren) B1.2. Adviesraad Magda Aelvoet, Groen Jan Art, Groen Andreas Beck, Evadoc Wouter Beke, CD&V Jan Boulogne, UNIZO Bea Cantillon, Centrum voor Sociaal Beleid, Universiteit Antwerpen Luc Claessens, Broederlijk Delen Ludo Collin, Bisdom Gent Luc Delanghe, Heverlee-Leuven Pierre Delsaerdt, Universiteit Antwerpen Ann Demeulemeester, ACW Carine Devogelaere, IPB Norbert D’hulst, Davidsfonds Karel Dobbelaerec Jan Dumon, Rome Michel Dumoulin, Université catholique de Louvain George Harinck, Université catholique de Louvain Staf Hellemans, Universiteit van Tilburg Jos Horemans, Filmmagie Serge Huyghe, VKW, het ondernemersplatform Jan Jaspers, CRKC Hilde Kieboom, Sint-Egidiusgemeenschap Jan Klinckaert, CRKC Emiel Lamberts, Sint-Egidiusgemeenschap Peter Jan Margry, Meertens Instituut Amsterdam Benedikta Meersman, Vrouwelijke Contemplatieven Marit E. Monteiro, Radboud Universiteit Nijmegen Achille Neys, Aalmoezeniersdienst Patrick Nullens, Evangelisch-Theologische Faculteit Heverlee Toon Osaer, uitgeverij Halewijn Chris Peeters, Leesweb Isabel Penne, Leuvens Universiteitsfonds, Leuvens Universiteitsfonds

Kurt Priem, Bisdom Brugge Etienne Quintiens, Rome Jos Raskin, Bisdom Hasselt  André Tihon, FUSL Christiane Timmerman, UCSIA, Universiteit Antwerpen Maria Valkeneers, Vrouwelijke religieuzen van België Mieke Van Hecke, VSKO Lieve Van Hoofstadt, Centrum voor Christelijk Vormingswerk Gerrit Vanden Bosch, Archief Aartsbisdom MechelenBrussel Anne-Marie Vangeenberghe, Boerenbond Dominic Verhoeven, Caritas Catholica Vlaanderen Leopold Vinken, Bisdom Antwerpen Liliane Voyé, UCL Lodewijk G.M. Winkeler, KDC Nijmegen Paul Wynants, Université de Namur B1.3. Editorial Board Urs Altermatt, Université de Fribourg (CH) Jan Art, Universiteit Gent Jaak Billiet, KU Leuven Jan De Maeyer, KADOC-KU Leuven Jean-Dominique Durand, Université Lyon 3 (FR) Emmanuel Gerard, KU Leuven James C. Kennedy, Vrije Universiteit Amsterdam (NL) Mathijs Lamberigts, KU Leuven Emiel Lamberts, KADOC-KU Leuven Jean-Michel Leniaud, Ecole pratique des hautes études, Sorbonne, Paris (FR) Patrick Pasture, KU Leuven Andrew Saint, English Heritage (UK) Luc Vints, KADOC-KU Leuven Liliane Voyé, Université Catholique de Louvain B1.4. Mecenaatcomité Rik Branson Jos Daniëls Jan De Maeyer Jean-Luc Dehaene Noël Devisch Emmanuel Gerard Emiel Lamberts André Oosterlinck Isabel Penne Jef Roos Francine Swiggers Charles Louis van Arenberg Tony Vandeputte Philippe Vlerick Fons Wouters

B2. Personeel Directeur: Jan De Maeyer Algemene diensten Luc Schokkaert – afdelingshoofd Bernadette Costermans Miet Eyckens Christine Oversteyns Magda Pluymers Agna Schiffeleers (gedetacheerd) Hilde Van Dooren Sabine Van Reybroeck Ganesh Venkatasubban Afdeling Archief Godfried Kwanten – afdelingshoofd Greet De Neef – adjunct-afdelingshoofd Joris Colla Marc Demeyer (gedetacheerd) Johan De Reu Sophie De Smet (tot 30 september) Jo Luyten Krista Maes Aaldert Prins Kristien Suenens Christine Vanderwaeren Rie Vermeiren Katrien Weyns Monique Wouters (gedetacheerd) Vrijwilligers Willy Devaere Thilda Ulens Lutgard Vandewalle Paul Van Mierloo Stagiairs Dennis Xulu Yannick Van Loon Joseph Brion Afdeling Erfgoedbibliotheek Carine Dujardin - afdelingshoofd Lieva Dierynck – adjunct-afdelingshoofd Ward Coeckelberghs (15 januari – 15 juli) Diana Beken Bernadette De Meyer Liesje Decorte Anne Declercq (tot 15 februari) Annick Duym An Sente Vrijwilligers Erna Callewaert Guido De Bergh

51

jaarverslag 2012 Dries Delbeke Paul Bauwens Ingrid Quix Benny Remans Ivan Thoma Francine Vanderveken Afdeling Publicaties en tentoonstellingen Luc Vints – afdelingshoofd Lieve Claes Roeland Hermans Alexis Vermeylen Stagiaire Brenda Aerts Afdeling Onderzoek Peter Heyrman – afdelingshoofd Henk Byls (tot 30 april en vanaf 1 augustus) Karim Ettourki Sebastien Libens (vanaf 26 maart) Pieter Raymaekers Lieve Uyttenhove (van 22 februari tot 3 april) Elke Van den Broecke (tot 25 februari) Vrijwilligers Francis Cardyn Theo Laurent Fina Pelgrims Frans Verhelst Vrijwillig wetenschappelijk medewerkers Henk Byls Bram Cleys Wolfgang Cortjaens Jo Deferme Patrik Jaspers Dirk Van Overmeire An Vandenberghe Maarten Van Dijck Vincent Viaene Stagiairs Judith Huisman Thijs de Leeuw Afdeling Publieke Diensten Patricia Quaghebeur –afdelingshoofd Ine Boogmans (vanaf 6 juni) Anne De Clerck (tot 5 februari) Liesje Decorte Sofie Goorts (loopbaanonderbreking) Let Smets Ann Vermeire (loopbaanonderbreking)

52

B3. KADOC in cijfers ERFGOED

Bezit eind 2011

Bezit eind 2012

Verwerkt eind 2011

Verwerkt eind 2012

24.941

26.404

17.431

17.949

  302.000 12.293 1403 708 1164

305.000 12.300 1450 712 1250

  133.328 10.311 1.348 708 1164

140.241 10.46 1.375 712 1161

Archief (strekkende meter) Erfgoedbibliotheek Boeken Tijdschriften (titels – papieren) Tijdschriften (titels – digitaal) waarvan lopend – papieren waarvan lopend - digitaal Audiovisueel materiaal Gedrukt materiaal affiches kalenders prenten Uitgegeven geluidsmateriaal audiocassettes singles elpees cd’s Uitgegeven Beeld dia’s videobanden dvd’s Textiel vlaggen kledij (ensembles) Beeld- en geluidsarchieven

Bezit 2011 Verwerkt 2011

Bezoeken Dienstverlening aan lezers

Verwerkt 2012

Verwerkings-%

26.943 1461 1051

26.943 1328 940

27.692 1461 1071

26.978 1328 940

97,4% 90,8% 87,7%

865 423 428 262

669 385 349 169

885 423 428 267

669 385 349 169

75,5% 391% 81,5% 63,2%

1751 841 37

507 760 29

1804 901 53

660 760 29

36,5% 84,3% 54,7%

661 99

425 100

669 147

425 100

63,5% 68%

Bezit 2011 Verwerkt 2011

Bezit 2012

Verwerkt 2012

Verwerkings-%

328 26 18 7 26 2500 189

279 20 10 4 26 1478 164

85% 77% 55,5% 57,1% 100% 59,1% 86,7%

fotoarchieven filmarchieven videoarchieven geluidsarchieven interviewprojecten fotoalbums digitale bestanden LEESZAAL

Bezit 2012

325 25 18 7 26 2378 174 2011

277 20 8 4 26 1401 164 2011

2.824 bezoeken 18.500 papieren van 841 lezers eenheden 5230 digitale beelden en ca. 5 uur kopieën bewegend beeldmateriaal

2012

2012

2.554 bezoeken 18.823 papieren eenheden van 892 lezers 11.131 digitale eenheden 8526 digitale beelden en ca. 8 uur kopieën bewegend beeldmateriaal

53

jaarverslag 2012 PUBLICATIES KADOC-Nieuwsbrief e-Nieuwsbrief KADOC Newsletter reeks Studies reeks Artes reeks Studies on Religion, Culture and Society reeks Diversen reeks KADOC/EXPO reeks Inventarissen en Repertoria website

sinds 1988 sinds 1999 sinds 2004 sinds 2008 sinds 1984 sinds 1998 sinds 2004 sinds 1984 sinds 2008 sinds 1981

B4. Publicaties, tentoonstellingen en andere realisaties Bij volgende niet-exhaustieve opsomming dient te worden opgemerkt dat het regelmatig gebeurt dat vragen ter voorbereiding van publicaties en audiovisuele producties uiteindelijk niet tot onmiddellijk resultaat leiden of dat er ten slotte toch geen materiaal uit KADOC wordt gebruikt. Vooral de collectie missiefilms wordt veelvuldig geraadpleegd, zowel door binnen- als buitenlandse programmamakers. Voorts valt een frequente dienstverlening te noteren voor het aanleveren van audiovisueel materiaal aan het weekblad Tertio en het wetenschappelijk tijdschrift Trajecta. B4.1. Publicaties B4.1.1. KADOC-publicaties • Rajesh Heynickx & Tom Avermaete, eds. Making a New World. Architecture & Communities in Interwar Europe. KADOC-Artes, 13. Leuven: LUP, 2012. 256 p. • T. Coomans, H. De Dijn, J. De Maeyer, R. Heynickx & B. Verschaffel, eds.Loci Sacri. Understanding Sacred Places. KADOC-Studies on Religion, Culture and Society 9. Leuven: LUP, 2012. 284 p. • Patrick Pasture, Jan Art & Thomas Buerman eds. Gender and Christianity in Modern Europe. Beyond the Feminization Thesis. KADOC-Studies on Religion, Culture and Society 10. Leuven: LUP, 2012. 240 p. • Maarten Van Dijck, Jan De Maeyer, Jeffrey Tyssens, Jimmy Koppen. The Economics of Providence / L’économie de la providence. KADOC-Studies on Religion, Culture and Society 11. Leuven: LUP, 2012. 384 p. • Anders Jarlet, ed. Piety and Modernity. The Dynamics of Religious Reform in Church, State and Society in Northern Europe, 1780-1920. Vol. 3. Leuven: LUP, 2012. 336 p. • Communicanten, kindsoldaten en nog meer twaalfjarigen. KADOC/EXPO 9. Leuven, 2012. 56 p.

54

5 nrs per jaar 6 nrs per jaar 12 nrs per jaar 1 nr per jaar 0 1 4 2 2 0

5300 bestemmelingen 25.000 best. 22.500 best. 34 13 13 51 10 32 circa 35.000 bezoeken

• Comme des sœurs. Mode ;-) religie. KADOC/EXPO 10. Leuven, 2012. 72 p. B4.1.2. KADOC-periodieke publicaties KADOC-Nieuwsbrief januari-februari 2012 / 1 • Creatief en inventief. De broeders van Scheut in Kasaï, ca. 1890-1940 / Noortje Lambrichts • ‘Christendemocraten aller landen verenigt u!’ De internationale christen-democratische samenwerking en haar bronnen / Godfried Kwanten • De wondere wereld van het boek. “Book Design from the Middle Ages to the Future” / Carine Dujardin • “Met zijn handen, zijn hart, zijn verstand”. De ‘ideale missionaris’ volgens de jezuïeten / Judith Huisman maart-april 2012 / 2 • Communicanten, kindsoldaten en nog meer twaalfjarigen. Nieuwe tentoonstelling op KADOC • In het spoor van Sint-Vincentius. De impact van een congregatie en haar stichters / Kristien Suenens • ‘Out of Africa’. Le Courrier d’Afrique 1947-1970 / Carine Dujardin • Religieuze, sociale en cul­turele actie voor het volk. Archief Vlaamse redemptoristen / Johan De Reu en Godfried Kwanten • Thomas van Aquino voor katholieke lekenstudenten. Het neothomisme in Leuvense studentenkringen, 1880-1914 / Thijs de Leeuw mei-juni 2012 / 3 • Een nieuwe wereld. Publicatie over architectuur en gemeenschap tijdens het interbellum / • Comme des soeurs. Mode ;-) religie / Roeland Hermans • Geborgen geheugen. Op weg naar een duurzame zorg voor schoolarchieven / Joris Colla • Drie jaar zorg voor protestants-evangelisch erfgoed. Balans en vooruitblik / Aaldert Prins

• Dienstverlening van KADOC doorgelicht / Patricia Quaghebeur juli-augustus 2012 / 4 • De feminisering voorbij … Nieuwe KADOC-uitgave over “Gender and Christi­anity” / • De generalisten van de Boerenbond. Dienst voor Toezicht / Organisatiediensten van de Boerenbond / Marc Demeyer • Grote Zwartrok Pieter Jan De Smet. De Noord-Amerikaanse jezuïetenmissies / Yannick Van Loon • Kloosterzusters in een legerkamp. Het karmelietessenklooster van Leopoldsburg / Carine Dujardin • Het neogotiekonderzoek op nieuwe wegen? Colloquium in Canterbury / 23 Vier eeuwen jezuïeten in Brussel. Nieuwe publicatie / Jan De Maeyer en Luc Verpoest • september-oktober 2012 / 5 • Sant’Egidio & Comme des soeurs. KADOC-tentoonstellingen • Middenstand en politiek. Archief André Dua (19141978) / Peter Heyrman & Sebastien Libens • Missie en film. Twee colloquia / Luc Vints • “Over een graf dat allesbehalve op een graf gelijkt”. Kloosterbibliotheek Heilig-Grafpriorij Turn­hout / Carine Dujardin november-december 2012 / 6 • Erfgoededucatie. Enkele recente ervaringen / Roeland Hermans • Familiearchief Coomans de Brachène. Verscheiden en verrassend / Johan De Reu & Godfried Kwanten • Liturgie als muze. Kerkelijke architectuur en materiële cultuur / Jan De Maeyer & Kristien Suenens • Religieus speelgoed e-Nieuwsbrief januari 2012 / 1 • Jommeke wenst zijn lezers een gelukkig Nieuwjaar! De Jommekeskrant bewaard en ontsloten • Zeg het met een spreuk. Papieren erfenis Phil Bosmans • Graag op afspraak! Nieuwe zaterdagregeling voor de KADOC-leeszaal • Kardinaal Willem van Rossum C.Ss.R. Trajecta over de ‘rode paus’ februari 2012 / 2 • Loci Sacri. Nieuwe KADOC-publicatie • Nonkel Pater. Nieuwe reeks op Canvas • Kulturama 2010. Leuvense fotografen in KADOC • Archivarissen in opleiding. Erfgoedstages op KADOC maart 2012 / 3

• Migrants flamands en Wallonie. Tentoonstelling en publicatie • Gezocht: archieven van priesterfiguren. Collectie Paul Pas • Nieuwe vormen van religieus leven. Het Seculier Instituut Maagd der Armen • Gothische vrienden. Briefwisseling Bethune-Reichensperger uitgegeven april 2012 / 4 • Communicanten, kindsoldaten en nog meer twaalfjarigen. Uitnodiging nieuwe tentoonstelling 20 april • Veel volk verwacht. Met toeters en bellen in Tienen • De ondergang van de Titanic. Het politiek gebruik van een ramp • De Belgische Evangelische Zending. Archief geïnventariseerd mei 2012 / 5 • Kerk en Leven en zijn drukker-uitgever. Archief Halewijn NV • Vrijwilligers in kerkelijke en religieuze archieven. Ontmoetingsdag in Mechelen op 9 juni • Erfgoed in privébezit. Studiedag in Kortrijk op 15 juni • In het licht van Trudo. Tentoonstellingen in Sint-Truiden juni 2012 / 6 • Zang en dans in de KADOC-kapel op zondag 3 juni. Dag van de Open Kerken Leuven • Leren op de werkvloer. Zuid-Adrikaanse stagiair op KADOC • Een nieuwe wereld. Publicatie over architectuur en gemeenschap tijdens het interbellum • Kongolees en Vlaams. De Week voor Belgisch Kongo (1951-1960) juli 2012 / 7 • Comme des soeurs. Mode ;-: religie. Zomertentoonstelling • “Ver van het zonlicht”. Publicatie over de Italiaanse migranten in België, 1946-1956 • Brood en film in Sint-Niklaas. Archivalia christelijke arbeidersbeweging • Vrijwilligers kerkelijk en religieus archief. Ontmoetingsdag augustus 2012 / 8 • De coulissen van de macht. Archief Hugo De Ridder • Onderwijzers op de bres voor kerk en geloof. Archivalia Onderwijzersverbond voor Katholieke Actie Limburg • De feminisering voorbij ... Nieuwe KADOC-uitgave over “Gender and Christianity”

55

jaarverslag 2012 • Vier eeuwen jezuïeten in Brussel. Nieuwe publicatie september 2012 / 9 • Comme des soeurs in Lier. Spraakmakende KADOCtentoonstelling • Sporterfgoed gezocht! Archiefbank zet sportarchieven in de kijker • De andere verbeeld / verbeeld gevaar. Erfgoedproject van Kerkwerk Multicultureel Samenleven • Liturgy as Muse. Internationaal colloquium op 8 en 9 november oktober 2012 / 10 • “U kiest, wij verzamelen!”. KADOC bewaart ook uw verkiezingsdocumentatie • De wereld van Sant’Egidio. Fototentoonstelling van Herman Ricour • Inlandse volkeren op de Filippijnen. Onderzoek en seminarie door KADOC-fellow • Volgconcilie.be. Website over Vaticanum II november 2012 / 11 • “U kiest, wij verzamelen!”. KADOC bewaart ook uw verkiezingsdocumentatie • De wereld van Sant’Egidio. Fototentoonstelling van Herman Ricour • Inlandse volkeren op de Filippijnen. Onderzoek en seminarie door KADOC-fellow • Volgconcilie.be. Website over Vaticanum II december 2012 / 12 • Geschenkentijd is boekentijd. Koopjes onder de kerstboom of bij nieuwjaar • Leg wat in mijn schoentje... Religieus speelgoed • 150 jaar grauwzusters Sint-Franciscusdal Tongeren. Nieuwe publicatie • Digitaal archiveren. LIAS-infosessie 22 november 2012 KADOC-Internationale Nieuwsbrief / Newsletter international / International Newsletter (digitaal; editie 2011, gepubliceerd in 2012) Alle teksten in het Nederlands, Frans en Engels • Het glazeniersatelier Capronnier. Belgisch pionier van het gebrandschilderde glasraam in de negentiende eeuw • Inventaris archief Leo Tindemans online. 60 jaar Belgische en internationale politiek • Niet-Europese collecties op KADOC. Gedeeld erfgoed, rijke verscheidenheid, grote verantwoordelijkheid • Grenzeloos boeiend. Studiedag over migrantenorganisaties en hun erfgoed

56

• Religie, kolonisatie en dekolonisatie in Congo. Verslag van een colloquium • ‘Zing en wees vrolijk!’ Een project en enkele pistes voor onderzoek naar muziekcultuur • Engineering a New World. Een internationale blik op de geschiedenis van het Belgische ingenieursberoep B4.1.3. Publicaties van KADOC-medewerkers Koenraad Abts & Swyngedouw, M. (2012). “Vlaamse jongeren en democratisch burgerschap. Hoe denken jongvolwassenen over politiek, democratie en samenleving?” Studie in opdracht van de Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel. Leuven: Centrum voor Sociologisch Onderzoek KU Leuven. Koenraad Abts & Swyngedouw, M. (2012). The success and failure of extreme right in Flanders: the case of Vlaams Belang. General Conference of the International Political Science Association IPSA, Panel on New Parties on the Block, 10 July 2012. Koenraad Abts, Swyngedouw, M., Jacobs, D. (2012). Interêt pour la politique et méfiance envers les institutions. La spirale de la méfiance enrayée? . In: Voyé, L., Dobbelaere, K. & Koenraad Abts (2012). Autres temps, autres moeurs. Travail, famille, éthique, religion et politique: la vision des belges. Bruxelles: Racine. pp. 173-214. Swyngedouw, M. & Koenraad Abts (2012). Les électeurs de la N-VA aux elections fédérales du 13 juin 2010. Courier Hebdomadaire, n° 2125. Marc Swyngedouw & Koenraad Abts (2012). Why are the social-democratic parties in Belgium so different in their electoral fate? Explaining the electoral success of the Francophone PS and the electoral decline of the Flemish sp.a. General Conference of the International Political Science Association IPSA, Panel on Comparative Studies of Social Structure, Value Orientations and Party Choice. July 9, 2012. Marc Swyngedouw, Koenraad Abts & Jaak Billiet (2012). “De verschuivingen in het stemgedrag 2007-2010 voor de Kamer in Vlaanderen: analyse op basis van het postelectorale verkiezingsonderzoek 2010”. Onderzoeksverslag Centrum voor Sociologisch onderzoek, CeSO/ ISPO/2012-1. Leuven: Instituut voor Sociaal en Politiek Opinieonderzoek. Meuleman, B., Koenraad Abts & Swyngedouw, M. (2012). “De wantrouwige Vlaming: de toestand van het institutionele vertrouwen in Vlaanderen”. Onderzoeksverslag Centrum voor Sociologisch onderzoek, CeSO/ ISPO/2012-2. Leuven: Instituut voor Sociaal en Politiek Opinieonderzoek.

Henk Byls, “L’Œuvre des flamands à Montignies-surSambre” in I. Goddeeris en R. Hermans, Migrants flamands en Wallonie, Brussel, Racine, 2012, 142-167. Henk Byls, “Une chaîne migratoire flamande: Zele-Gilly” in I. Goddeeris en R. Hermans, Migrants flamands en Wallonie, Brussel, Racine, 2012, 100-119. Jan De Maeyer & Karel Strubbe. ‘Reception and Perception in Catholic Circles in Nineteenth-Century Belgium’ in: Stewarzt J. Brown & Peter B. Nockles, eds. The Oxford Movement; Europe and the Wider World 1830-1930. Cambridge, University Press, 2012, p. 185-202. Maarten Van Dijck & Jan De Maeyer; “The Economics of Providence. An Introduction to the Economic History of Religious Orders and Congregations, 1773-1930 / L’économie de la providence. Introduction à l’histoire économique des ordres et congrégations, 1773-1930” in: KADOC-Studies on Religion, Culture and Society 11. Leuven: LUP, 2012, p. 7-25. Rajesh Heynickx, Thomas Coomans, Herman De Dijn, Jan De Maeyer & Bart Verschaffel, “Introduction” in: T. Coomans, H. De Dijn, J. De Maeyer, R. Heynickx & B. Verschaffel, eds.Loci Sacri. Understanding Sacred Places. KADOC-Studies on Religion, Culture and Society 9. Leuven: LUP, 2012, p. 7-13. Carine Dujardin, “The Boxer Rebellion: Mise-en-scène” - S. Franck, ed., To Dazzle the Eye and Stir the Heart - The Red Lantern, Nazimova and the Boxer Rebellion, Brussel, 2012, 78-93; id., “’Lotus Feet’, from Beauty Ideals to Curiosity” - , p. 76-77. Karim Ettourki en P. Creve: “Erfgoed zonder grenzen. Bespiegelingen uit het stafkaartproject”, Tijd-Schrift, Heemkunde en Lokaal Erfgoedpraktijk in Vlaanderen, Jaargang 2-2, augustus 2012. p.6-15. Karim Ettourki, Recensie: Aniek Smit: “Mijn vader had een Afro! Hoe Marokkaanse migranten in Nederland zich kleden sinds de jaren zestig”, (Amsterdam: Aksant, 2011, 215 pp., ISBN 978 90 5260 391 9), BMGN-LCHR. Idesbald Goddeeris & Roeland Hermans, eds. Migrants flamands en Wallonie. I.s.m. Racine Campus. Peter Heyrman red. KADOC-Beleidsplan 2013-2017. Leuven, 30 maart 2012, 123 p. H. van Engen, G. Janssens, Godfried Kwanten, K.M. Pompe (eds.), Archives without Borders/Archivos sin Fronteras. Proceedings of the International Congress in The Hague, August 30-31, 2010/Actas del Congreso Internacional en La Haya, 30-31 de agosto, 2010. Archiefkunde 12 (Antwerpen, 2012).

Jo Luyten. 150 jaar Sint-Franciscusdal Grauwzusters Tongeren, 1862-2012. I.s.m. Grauwzusters Hasselt Jo Luyten, Het archief van de Vlaamse Jezuïeten in Leuven (ABSE), in: A. Deneef en X. Rousseaux, ed. Quatre siècles de présence jésuite à Bruxelles / Vier eeuwen jezuïeten te Brussel. Brussel-Leuven, 2012, blz. 39-42. Jo Luyten, Ad Majorem Dei Gloriam. The archives of the Flemish Jesuits, in: The Jesuits of the Low Countries: identity and impact (1540-1773). Proceedings of the international congress at the Faculty of Theology and Religious Studies, KU Leuven (3-5 december 2009). Leuven, 2012, blz. 241-244 [Bibliotheca Ephemeridum Theologicarum Lovaniensium, CCLI]. Pieter Raymaekers en Willemijne Linssen, ‘Social and engineering networking. Professional engineering institutions in England and Belgium in the nineteenth century’, in Engineering History and Heritage (publicatie voorzien voorjaar 2013) Pieter Raymaekers, ‘Tussen arbeid en kapitaal: de vermaatschappelijking van het Belgische ingenieursberoep in de tweede helft van de negentiende eeuw’ (ingediend bij Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Raymaekers, Pieter Geschiedenis) Pieter Raymaekers, ‘Engineering A New World. Een historische schets van het Belgische ingenieursberoep in de 19de eeuw’, in Tijdschrift voor Industriële Cultuur, 2012, 29 (118), pp. 2-27. Pieter Raymaekers, ‘The social (self-) image of Belgian engineers in the second half of nineteenth century: the case of the Liège engineering association’, in VAN KERCKHOVE, B., en andere, Logic, Philosophy and History of Science in Belgium II, 6 en 7 september 2010, Brussel, 2012, pp. 39-48. Kristien Suenens. “Pères spirituels” en “Dames illusionnées”: Pater Jean-Baptiste Boone sj, de Brusselse jezuïeten en het Institut de l’Adoration Perpétuelle du Saint Sacrement (1846-1871)”, in: Alain Deneef & Xavier Rousseaux (eds.) Vier eeuwen jezuïeten te Brussel/Quatre siècles de présence jésuite à Bruxelles, Leuven, 2012, p. 433-448. Kristien Suenens. “Vrouwelijke religieuzen en religieuze vrouwen: geschiedenis van de Zusters Kindsheid Jesu (1935-2010)”, in: Historica, tijdschrift van de BelgischNederlandse Vereniging voor Gendergeschiedenis (aanvaard voor publicatie in 2012) Luc Vints, “Kerk en film in België. De houding van de katholieke kerk en de religieuze instituten”, in J. Van Vugt en Marie-Antoinette Willemsen. Bewogen missie. Het gebruik van het medkum film door de Nederlandse

57

jaarverslag 2012 kloostergemeenschappen. Hilversum (Uitgeverij Verloren), 2012, 11-21. Luc Vints, i.s.m. Greet De Neef. “ ‘Cinq bouteilles de cristallos et trois cartouches d’hyposulfide’. Les photographies-missionnaires belges. Le cas des pères de Scheut”, in: J. Pirotte, C. Sappia et O. Servais, dir. Images et diffusion du christianisme. Expressions graphiques en contexte missionnaire XVIe-XXe siècles. Parijs: Karthala, 2012, 187-208. Elisabeth Bruyneel, Robbe Herreman, Andreas Stynen & Staf Vos. Veel volk verwacht. Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant sinds 1800. I.s.m. de provincie VlaamsBrabant en uitgeverij Peeters. Alain Deneef & Xavier Rousseaux, eds. Quatre siècles de présence jésuite à Bruxelles / Vier eeuwen jezuïeten te Brussel. I.s.m. Éditions Proposon. B4.1.4. Andere publicaties Boeken • Jan Bank en Lieve Gevers. Church and Religion in the Second World War. ESF-Bloomsbury Publishing (in voorbereiding) • Herman Bogaert. Liber Amicorum Bond oud-leerlingen Sint-Thomas Brussel. (in voorbereiding) • Gilles Béchet en anderen. Belgian Architecture beyond Belgium. A+, Brussel, 2012. • Johan Breugelmans. Geschiedenis van Aarschot. Dl. 2. (in voorbereiding) • Bronnengids Architectuuronderwjis Vlaanderen. VAi, Antwerpen, 2012. • Lien Ceûppens. Archiefgids koloniale en mandataire geschiedenis. • Jean-Luc Dehaene. Memoires. Van Halewyck, Leuven, 2012. • Mieke De Jaegher. Dag zuster. Verpleegkundigen en vroedvrouwen vertellen. Van Halewyck, Leuven, 2012. • Christiane De Lauwer. Sarvavid Vairocana Mandala. Schilderingenreeks verzameld door pater Raphaël Verbois. (in voorbereiding) • Brecht Demasure. Over werk en mensen. Een sociaaleconomische streekgeschiedenis van Midden- en ZuidWest-Vlaanderen. Provinciebestuur West-Vlaanderen, 2012. • Tom De Paepe. Geschiedenis van België. (in voorbereiding) . • Bert Govaerts, Ik alleen! Een biografie van Albert De Vleeschauwer, 1897-1971. Houtekiet, Antwerpen, 2012. • Rajesh Heyninckx, Yves Schoonjans en Sven Sterken. Tekenen en betekenen. Opstellen over het architectuurinstituut Sint-Lucas 1862-2012. Lipsius, Leuven, 2012. • Guillaume Léonard. Reeks van monografieën over de toekomstige gewesten van de République Démocratique du Congo. (in voorbereiding).

58

• Sarah Luyten. Ge(s)maakt door de Brusseleir? CAG Leuven, 2012. • Marc Reynebeau. 100 jaar Katholiek Vlaanderen. Lido, Antwerpen, 2012. • Luc Rombouts. Zingend Brons. 500 jaar beiaardmuziek in de Lage Landen en de Nieuwe Wereld. Davidsfonds, Leuven, 2012. • Sally Thompson. The Rocky Mountain Missions. (in voorbereiding) • Sam Van Clemen. 120 jaar Christelijke Arbeidersbeweging in Turnhout 1893-2013. ACW Turnhout, Turnhout, 2012. • Paul Van Damme. Zonder woorden? Een geschiedenis van België in spotprenten. Pelckmans, Kalmthout, 2012. • Wilfried Vanhoutte. Jubileumboek 100 jaar Scheut op de Filippijnen. (in voorbereiding) • Tom Van Mieghem. Vlamigrant. Over migratie van Vlamingen vroeger en nu. Antwerpen, 2012. • Julien van Remoortere. In de tijd van Jan de Scharensliep en Smidje Smee. Van Halewyck, Leuven, 2012. • Staf Vos. Dans in België 1890-1940. Davidsfonds, Leuven, 2012. • Jean-Paul Wiest. Dévélopment de la Dévotion Mariale en Chine. (in voorbereiding) Artikels • Artikel in Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis-Journal of Belgian History (foto’s katholieke ministers periode 1870-1914). • Roetskalender 2013 (Maria Baers) • Ellen Van Impe, “Transfer en integratie van Engelse cultuur in Nederland en België tijdens het fin de siècle”, in: Jaarboek Rythmus. B4.2. Tentoonstellingen KADOC-tentoonstellingen • Chercheurs de Fortune. Photographies de Layla Aerts. Hornu, 18 maart - 27 mei 2012 • Migrants flamands en Wallonie. Hornu, 18 maart - 27 mei 2012 • Communicanten, kindsoldaten en nog meer twaalfjarigen. KADOC, 22 april - 9 juni 2012 • Comme des sœurs. Mode ;-) religie. Leuven, 23 juni - 25 augustus 2012 Lier , 7 september - 2 december 2012 • De wereld van Sant’Egidio. Door het oog van Herman Ricour. Leuven, 22 september - 22 december 2012

Andere tentoonstellingen

B4.3. Audiovisuele realisaties

(met gebruik van KADOC-materiaal)

(met KADOC-medewerking voor de iconografie)

• De ster van de Fee. Kerstmis in de wereld van Timmermans. Timmermans-Opsomerhuis, 28 oktober 2011-31 januari 2012. • Got mit Uns. De nood om te geloven tijdens WOI. IJzertoren, 31 maart-31 december 2012. • Een schitterend verhaal: helden van de Brugse diamantnijverheid. Diamantmuseum Brugge, erfgoeddag 22 april 2012. • Onze Helden in de missies. Erfgoedcel Noorderkempen, H.-Hartkerk Turnhout, 22 april-juni 2012. • Christina en Lutgardis, twee Sint-Truidense vrouwen uit de jaren 1200 en hun verhaal. Begijnhof Sint-Truiden, 22 april-17 juni 2012. • De sixties. Openluchtmuseum Bokrijk, vanaf 30 maart 2012. • Vlamigrant. Over migratie van Vlamingen vroeger en nu. Atlas Antwerpen, 3 april-16 oktober 2012. • Oost-West, thuis best? Het goddelijke en alledaagse Maasland in de 7de-10de eeuw. Musea Maaseik en Museum van de Vrouw, 18 mei-20 januari 2013. • Redemptoristendag. Redemptoristenklooster Essen, 28 mei 2012. • Hier woont mijn huis. Vijf variaties op wonen en waanzin. Museum dr. Guislain Gent, 16 juni-16 september 2012. • Het geweven woord. Een tentoonstelling over symboliek in textiel. Leegstaande bibliotheek Turnhout, 31 augustus-30 september 2012. • De toekomst van het gesticht. deSingel Antwerpen, 26 september-28 oktober 2012. • En Avant, Marche! Museum van de dingen die (n)ooit voorbijgaan. Gent, 25 november 2012-15 september 2013. • Architectuur in de Golden Sixties. De Turnhoutse School. Cultuurhuis De Warande Turnhout, 24 november 201227 januari 2013. • Jan Yoors. FeliXart Museum Drogenbos, 28 oktober 2012-24 februari 2013. • De eeuw van de vooruitgang. Gent 1913-2013. 100 jaar Vooruit. Stam Gent, 1 mei-1 december 2013. (in voorbereiding). • De eeuw van de vooruitgang. Gent 1913-2013. 100 jaar Wereldtentoonstelling Gent. (in voorbereiding) • Ge(s)maakt door de Brusseleir? Erfgoedcel Brussel , Erfgoedcel Pajottenland en Zennevallei en CAG. Mobiel tentoonstellingsproject. • 100 ans d’affches électorales. Les affiches ont la parole. Présence et Action culturelles Liège, 2012. • Scheut en China. 30 jaar Verbieststichting, 150 jaar Scheut. Reizende tentoonstelling. • Chinese martelaren. Museum De Mindere, Sint-Truiden. (in voorbereiding)

Televisie • De werkende mens. Woestijnvis. (in voorbereiding) • In Gods Naam. Woestijnvis. • Nonkel pater. Woestijnvis. • Het laatste gesprek. Leo Tindemans. Canvas. (in voorbereiding) Website • Amazone, webmodule onderwijs • Filmbank gemeente Boechout http://azu.pictura-dp.nl

59

jaarverslag 2012 B5. Vormings- en wetenschappelijke activiteiten B5.1. Lezingen door KADOC-medewerkers Namen 24 maart Paris (FR) 10 december

Oud-Turnhout 24 mei Mechelen 9 juni Gent 15 juni Harelbeke 26 juni Leuven 4 december Brussel 9 februari Mechelen 4 mei Brest (FR) 31 mei – 2 juni Venezia (IT) 8-9 juni Graz (A) 1 oktober London (GB) 6 oktober Brussel 19 oktober München (DL) 26-27 oktober Fribourg (CH) 30 nov.-1 dec. Paris (FR) 1-2 juni Kortrijk 15 juni

60

Henk Byls Belgische/Vlaamse migranten in het Rijselse: houdingen van migranten, Staat en Kerk ten aanzien van de grens als ‘spatial fix’ (Dag van de nieuwste geschiedenis) [& Karim Ettourki] L’extension du patrimoine des migrations: interaction entre migrants et fait religieux (Génériques) Joris Colla [& Peter Heyrman] Geborgen geheugen. De zorg voor schoolarchieven, vandaag en morgen. (Directiedag DSKO-Antwerpen) De ODIS-databank. Een instrument voor de registratie van kerkelijke en religieuze archieven. (Studie- en ontmoetingsdag voor vrijwilligers in kerkelijke en religieuze archieven) Het Herculesproject: ODIS-2. Interactieve workshop (ODIS-Invoerdersdag) Aan de slag met uw parochiearchief! (Vormingsavond ‘Waarheen met ons archief?’ - parochies decanaat Harelbeke) Inventariseren van archief en documentatie: hoe begint u eraan? (Contactdag Erfgoedplus.be) Jan De Maeyer Het Vlaamse Erfgoeddecreet en de culturele archiefinstellingen: interactive tussen onderzoek en beheer. Het standpunt van OLAV. (Koninklijke Academie – VIGES – Studiedag ‘Erfgoed en geschiedenis: Bondgenoten of concurrenten?) Het standpunt van Olav ten aanzien van de Belangenvertegenwoordiging (Studiedag: Van Erfgoedbelang) Catholicisme et identités nationales et régionales en Belgique (Colloque « La décomposition des chrétientés occidentales (Europe, Amérique du Nord, 19502010) Leo XIII: The pope of an integrated modernity (Workshop ‘Il pontificato romano in età contemporanea / The Roman Pontificate in the Contemporary Age) Kirchenfinanziering seit Napoleon in Belgien – zwischen direkter staatlicher Finanzierung und Subventionspolitik. Ein historischer und aktueller Überblick (Colloquium: Kirchenfinanziering im Vergleich. Entwicklungen und Trends in europäischen Ländern) European perspectives on religious houses in the nineteenth century (Studiedag ‘Revisiting the cloister: monasteries and convents in nineteenth-century Britain – Victorian Society) Praktijkverhaal KADOC (FARO-Groot Onderhoud, Sessie Expertisenetwerken – Koninklijke Academie) Katholizismus in Deutschland. Zeitgeschichte und Gegenwart. 50 Jahre Kommissionn für Zeitgeschichte (Invited international commentator) Religionsgeschichte transnational / Transnational religious history (Invited international commentator) Carine Dujardin [& Jo Luyten] Les Récollets de Saint-Trond et la formation de l’identité des Frères mineurs en Belgique au XIXe siècle (Conférence « Les Récollets (1612-2012), Enquête autour d’une identité franciscaine ») Van Bewaring tot ontsluiting. Omgaan met erfgoed in privé-bezit – organisatie en moderator (studiedag stichting de Bethune )

Brussel 19 - 20 november Leuven 27 november

Leuven 17 november Paris (FR) 10 december Tielt 19 april Deinze 17 februari Bonn (DL) 9 mei Roma (IT) 15 mei Oud-Turnhout 24 mei Mechelen 27 september Berlijn (DL) 27 maart Kortrijk 15 juni Antwerpen 13 november Leuven 22 november Roma (IT) 6-7 december

Van Saint-Sulpice tot Saint-Luc: Neogotiek en boekillustratie (circa 1820-1900) (colloquium ‘Het geïllustreerde boek in België (1800-1865)’ - Koninklijke Bibliotheek van België, in samenwerking met de Vlaamse Werkgroep Boekgeschiedenis en Groupe de contact FNRS ‘Documents rares et précieux’) Contextualizing the Red Lantern. Western perspective and context (Studienamiddag over de contextualisering van de Red Lantern, een stille film uit 1919 van de Amerikaanse cineast Albert Capellani (1874-1931) i.s.m. VDFC (Vlaamse Dienst voor Filmcultuur), Cinematek (Koninklijk Belgisch Filmarchief ), de Leuvense departementen Sinologie en European Studies en de Universiteitsbibliotheek Leuven, Oosterse collecties) Karim Ettourki [& Piet Creve] Samenwerken met migrantenverenigingen: tips en mogelijkheden voor heemkundige kringen en lokale erfgoedverenigingen Heemkunde Actueel II) [& Henk Byls] L’extension du patrimoine des migrations: interaction entre migrants et fait religieux (Génériques) Roeland Hermans Vlaamse migranten in Wallonië (Orde van den Prince) Peter Heyrman Kijken naar processies (Vernissage Tentoonstelling Ecce Homo: de Heilige Bloedprocessie van Meigem, Deinze, Museum van Deinze en de Leiestreek) Building a common heuristic network (Conference Forum for Archives and Research on Christian Democracy - Konrad Adenauer Stiftung, Bonn-Sankt Augustin) Presentazione Banca dati ODIS - Encounters of European Elites in the 19th Century (Conferenza ‘European Élites in the 19th Century. The access to the decision-making: political, social and economic’, LUMSA-università) [& Joris Colla] Geborgen geheugen. De zorg voor schoolarchieven, vandaag en morgen. (Directiedag DSKOAntwerpen) ODIS-opleidingsessie Godfried Kwanten Die Belgische CVP-PSC und Deutschland (Workshop ‘Deutsche Europapolitik Christlicher Demokraten‘ - Konrad Adenauer Stiftung) Een tweesporenbeleid: ondersteuning ter plaatse versus bewaargeving van privaat erfgoed (Studiedag ‘Van Bewaring tot ontsluiting. Omgaan met erfgoed in privé-bezit’ - Stichting De Bethune) Panelgesprek archieven architectuuropleidingen, VCAa, 2012 Digitale archiefvorming en lange termijnbewaring digitale archieven (Infonamiddag LIAS. Digitale documenten beheren en bewaren, nu en in de toekomst) Mediators, conciliators, initiators. The role of Christian democrats of some ‘centre’ countries in the Christian democrat internationalism’ (Istituto ������������������������������������������������������������� Luigi Sturzo: Convegno internazionale ‘The development of Christian democrat internationalism 1945-1979. The role of parties, movements, people’)

61

jaarverslag 2012

Diepenbeek 27 oktober

Jo Luyten [& Kristien Suenens] Instituts féminins et (futurs) jésuites en Belgique (1800-1860): influences, interactions, sources. (Table Ronde: De la Suppression à la Restauration de la Compagnie de Jésus: nouvelles perspectives de recherches – Ecole française de Rome) [&Carine Dujardin ] Quo vadis provincia? Ou ������������������������������������������������������������������������ comme la récollection trudonnaire détermina l’identité des frères mineurs belges, 1833-circa 1863 (Colloquium ‘Les Récollets (1612-2012). Enquête autour d’une identité franciscaine. Parijs, Maison de l’Architecture) De invloed van kloostercongregaties op de ontwikkeling van lokale dorpsgemeenschappen, in casu de passionisten te Rooierheide (1912-1999)

Leuven 21-23 Mei

Pieter Raymaekers Social expertise and prestige of Belgian engineers in the second half of the nineteenth century’, (Between Autonomy and Engagement. Performances of Scientific Expertise, 1860-1960)

Toronto (CN) 16 augustus Leuven 6 december

Aaldert Prins Sharing the gospel with the soldiers of ‘poor little Belgium’: the British and allied soldiers evangelistic campaign (Conference International Association for Mission Studies) De aanstelling van een predikant in de VPKB (CRKC-studiedag ‘Veilig Geborgen’)

Antwerpen 20 april Gent 24 april Edingen 8 mei Leuven 11 juni Antwerpen 26 juni Leuven 19 september Brussel 19 oktober Leuven 22 november Leuven 27 november Averbode 4 december

Luc Schokkaert Presentatie van LIAS (ADVN) Presentatie van LIAS (Liberaal Archief ) Presentatie van LIAS (Archief Arenberg) Presentatie van LIAS (ICT-raad Humane Wetenschappen KU Leuven) Presentatie van LIAS (Reflectiedag digitaliseringsproject architectuurtijdschriften (CVAa) LIAS, Archival Institutions in a digital context (Summer School Digital Humanities) Presentatie van LIAS (Historische dienst Europese Commissie) Presentatie van LIAS Infonamiddag bewaargevers KADOC Presentatie van LIAS (Rijksarchief België en Nationaal Archief Nederland) Presentatie van LIAS (Uitgeverij en abdij Averbode)

Roma (IT) 25-26 mei Paris (FR) 1-2 juni

Leuven februari-mei Leuven 7 juni Gent 15 juni Antwerpen 17 oktober Oostakker 22 november

62

Kristien Suenens Stichters en Stichteressen: genderstrijd bij beginnende 19de-eeuwse zustercongregatie Bachelor 2 – Oefeningen Nieuwste Tijd (2011-2012) Registratie en de problematiek van archieven van buitenlandse religieuze instituten actief in Vlaanderen en Brussel (Expertenforum CRKC) Voorstelling DiBIKAV-project (Gebruikersdag ODIS-databank) Vrouwelijke religieuzen en armoede in het bisdom Antwerpen (Ontmoetingsdag van de Vrouwelijke Religieuzen van het Bisdom Antwerpen) Stichter Stefaan Glorieux, Broeders van O.-L.-V. van Lourdes van Oostakker en Zusters van Barmhartigheid van Ronse (Congregationele ontmoetingsdag)

Roma (IT) 25-26 mei

Leuven, februari-mei Hangzhou (CH) 14-16 november

Brugge 22 april Bujumbura (RWA) 11 april Montpellier (FR) 28 aug.-1 sept. Brussel 31 januari Gent 27 maart Genk 6 juni Mechelen 9 juni Brussel 14 september Leuven 4 december Hofstade 6 december

[& Jo Luyten] Instituts féminines et (futurs) jésuites en Belgique (1800-1860): influences, interactions, sources. (Table ronde: ‘De la Suppression à la restauration de la Compagnie de Jésus: nouvelles perspectives de recherches’ - Ecole française de Rome) Dirk Van Overmeire Accumulatie, overdracht en (h)erkenning van geografische kennis door een missionaire bril (1876-1939) (Bachelor 2 – Oefeningen Nieuwste Tijd) The sky is the limit. Missionary imperatives and constraints in determining a new spatial outline for the Mongolian Vicariates of the Congregation of Scheut (1900-1939). (International Symposium on Sinology and Sino-Foreign Relations and Exchanges aan Zhejiang University ) Luc Vints Noord-Amerika, Belgisch missiegebied in de 19de eeuw (Stadsbibliotheek - Erfgoeddag) Le film missionnaire (Colloque ‘L’ Afrique belge: entre mémoire et histoire de l’expérience coloniale. Regards croisés sur le patrimoine filmique’) Film missionnaires: belles images - sources historiques. Utilisation et valorisation (Colloque du Credic:’Mission et cinéma: films missionnaires et missionnaires dans le cinéma’) Katrien Weyns Het maken van collectiebeschrijvingen in de praktijk (Studiedag Faro: Cometa stap voor stap. Een workshop rond het maken van beschrijvingen op collectieniveau) Digitaal documentbeheer op verplaatsing. Maatwerk versus uniforme aanpak (Studiedag VVBAD Werkgroep Automatisering - Archivarissen en digitaal documentbeheer) Bouwen vanuit de basis. Registratie van archieven en collecties in Archiefbank (Studiedag Manifesta 9: Informatiedag Erfgoedzorg) Digitale documenten ordenen en bewaren (Studie- en ontmoetingsdag voor vrijwilligers in kerkelijke en religieuze archieven) Private archieven en collecties gewaardeerd (Studiedag Lanceringsdag www.immaterieelerfgoed. be) Archiefbank als hulpmiddel voor uw collectiebeschrijving (Studiedag Erfgoedplus.be: Tweede contactdag) Geef je sportverleden een toekomst, (Cursus van de Expert Class Sportmanagement)

B5.2. Deelname aan colloquia, studiedagen enz. Antwerpen 22 februari Brussel 20 maart Leuven 8 maart Bujumbura (RWA) 10-12 april Leuven 24 april Mechelen 4 mei Antwerpen 4 mei Turnhout 1 juni Brussel 1 juni

Het thema migratie in de museale opstelling (Rondetafel, Red Star Line) Archieven 2020 - Werkgroep 1 (FARO) Bijscholing Eerste-Interventieploeg (KU Leuven) L ‘Afrique belge: entre mémoire et histoire de l’expérience coloniale. Regards croisés sur le patrimoine filmique (Colloquium) Meer dan chips en chocomelk. Nieuwe ideeën voor erfgoedactiviteiten voor kinderen, jongeren en gezinnen (Workshop provincie Vlaams-Brabant) Van erfgoedbelang (Studiedag Cultureel-erfgoedoverleg) Academisch erfgoed: van en voor wie? (Werkconferentie project Academisch Erfgoed) Cultuurforum L’écrit électronique: les règles de l’art (Studiedag Centre de Recherche Information, Droit et Sociéte (Universiteit Namen) en Advies en toezicht (Algemeen Rijksarchief ))

63

jaarverslag 2012 Genk 12 juni Gent 15 juni Antwerpen 21 juni Leuven 4-7 september Genk 13 september Brussel 24 september Leuven 17 oktober Brussel 19 oktober Leuven 8-10 november Antwerpen 13 november Leuven 14 november Leuven 20 november Brussel 21 november Leuven 22 november Leuven 22 november Tienen 30 november Leuven 6 december Leuven 10-11 december

Migrantenerfgoed in de Mijnstreek (Rondetafel - Manifesta9, De Europese Biënnale voor Hedendaagse Kunst) Gebruikersdag (ODIS) Nederlands-Vlaamse samenwerking bij de digitalisering van het erfgoed (Werkbijeenkomst Nederlandse Taalunie) History of the Church in China. From its beginning to the Scheut Fathers and 20th Century: Unveiling some less known sources, sounds and pictures (Colloquium Ferdinand Verbieststichting) Erfgoedsymposium Manifesta 9 Open sessie Gebruikersgroep auteursrecht (FARO, Brussel) How to manage your publications in Lirias (Workshop Lirias ) Groot Onderhoud (FARO) Liturgy as a muse (Colloquium) Panelgesprek archieven architectuuropleidingen (VCAa) Josie Dixon “Academic Publishing in the 21st Century: Opportunities and Challenges in the Humanities and Social Sciences” (Doctoral School for the Humanities and Social Sciences) Bijscholing EHBO Bedrijfshelper (KU Leuven) Denktank “Erfgoed van etnisch-culturele minderheden (Rondetafel – Minderhedenforum) Digitale documenten beheren en bewaren, nu en in de toekomst (infonamiddag LIAS) Digitale documenten beheren en bewaren, nu en in de toekomst (Infonamiddag LIAS Brabantse Archivarissendag Veilig geborgen. Over processies, Sinterklaas en ander Religieus Immaterieel Cultureel Erfgoed (CRKC-studiedag) workshop “Material Reform

B5.3. Begeleiding doctoraten Jan De Maeyer Henk Byls Jo Luyten Hendrik Moeys Pieter Raymaekers Kristien Suenens Dirk Van Overmeire An Vandenberghe Bieke Cattoor

64

Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/Belgische migranten in Noord-Frankrijk en Parijs (18501960) De uitgedreven religieuzen van de Limburgse religieuze instituten op het einde van de achttiende eeuw en hun bijdrage tot het 19de-eeuws reveil van de kloosters in Belgisch Limburg Grenservaringen van de natiestaat: gesubsidieerde vrijheid en de maatschappelijke evenwichten in België (1830-1914) Engineering a New World: The Role of Engineers in Modern Society, 1860-1914 De rol van vrouwelijke religieuzen in de ontwikkeling van 19de-eeuwse actieve zustercongregaties The Interaction between Missionary Practice and Science in the China Mission Field of the CICM-Fathers (1868-1940) Mission in the Making. Catholic Missiology, Science and Modernity (1890-1939) (als copromotor, assessor of begeleider) Genese en kentering van een katholiek territorium. Proeve van cartografische exploratie (copromotor)

Jacopo Cellini Bram Cleys Willemijne Linssen Caroline Voet

Italian Catholicism and International Relations, 1963-1975 (copromotor, samen met prof. Daniele Menozzi, Scuola Normale Superiore di Pisa) Missionering en architectuur in Belgisch Kongo (1908-1960). Identiteits(re)constructie tussen cultuuroverdracht en dialoog (copromotor) Engineering a New World: The Role of Engineers in Modern Society, 1800-1860 (begeleiding) Ruimtelijke systematiek in het werk van Dom Hans Van der Laan (1904-1991) (assessor)

B5.4. Bestuurs- en adviesmandaten Henk Byls

lid stuurgroep Tracé Travak van de erfgoedcel Land van Rode

Joris Colla

lid stuurgroep Kerkelijke Archieven Vlaanderen lid Technische werkgroep ODIS

Jan De Maeyer

voorzitter-afgevaardigd bestuurder vzw “Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire Structuren in Vlaanderen (19de-20ste eeuw)”, afgekort ODIS voorzitter consortium LIAS voorzitter Belgisch Historisch Instituut te Rome (BHIR) lid Raad van Bestuur Academia Belgica secretaris-penningmeester Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) vzw lid Wetenschappelijke Commissie Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG) – KU Leuven penningmeester vzw Archiefbank Vlaanderen lid Adviesraad Centrum Vlaamse Architectuurarchieven lid Directiecomité en Redactieraad Revue d’histoire ecclésiastique lid Editorial Board The Journal of the Pugin Society lid Redactiecomité van Trajecta. Tijdschrift voor de geschiedenis van het katholieke leven in de Nederlanden (verantwoordelijke rubriek literatuursignalementen & recensies 19de en 20ste eeuw) lid Editorial Board Schweizerische Zeitschrift für Religions- und Kulturgeschichte lid Redactieraad Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden sedert 2007 lid Adviesraad Vlaams Instituut voor Audiovisueel Archief (vzw Waalse Krook & IBBT) lid werkgroep “Imago” (KU Leuven) lid Resonantiegroep Metaforum (KU Leuven) lid Werkgroep Metaforum “K van de KU Leuven” lid werkgroep FARO, DDT-Vl of Coalitie Digitale Duurzaamheid Vlaanderen lid Board Civitas- Forum of Archives and Research on Christian Democracy

Greet De Neef

lid Werkgroep Aleph-bewegend beeld lid Werkgroep Aleph-statisch beeld lid stuurgroep ‘Globale inventarisatie en voorbereiding herbestemming archief en archiefbibliotheek Vlaamse Minderbroeders Sint-Truiden’ lid stuurgroep ‘Masterplan behoud en beheer van kerkelijk textiel in Vlaanderen’

Carine Dujardin

bestuurslid Vereniging voor Religieuze Bibliothecarissen (VRB) lid van adviesraad LIBISnet lid diverse werkgroepen van LIBISnet (catalografie, serials, schoolboeken, publiekscataloog) lid Campusbibliotheekraad Humane Wetenschappen lid collectieoverleg van beheerders van bewaarcollecties kinderboeken (België/Nederland) lid Calamiteitenoverleg Leuvense erfgoedinstellingen lid van Vlaamse Werkgroep Boekgeschiedenis lid van werkgroep abdijbibliotheek Bornem lid van de werkgroep Bewaar- en Erfgoedcollecties van de KU Leuven

Karim Ettourki

lid beoordelingscommissie Collectiebeherende Cultureel-erfgoedorganisaties

Peter Heyrman

lid Technische Werkgroep Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire Structuren in Vlaanderen, 19de-20ste eeuw, ODIS

65

jaarverslag 2012 lid Werkgroep Automatisering Archiefsectie VVBAD lid Wetenschappelijk Comité Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel (AMVB) lid stuurgroep ‘De andere’ anders bekeken. Beeldvorming in de religieuze kunst: een contextuele benadering. KMS lid Sectorale Deelraad Erfgoed Stad Leuven lid stuurgroep Erfgoedcel Leuven lid Klankbordgroep Immaterieel Cultureel Erfgoed & Mondelinge Geschiedenis Centrum Agrarische Geschiedenis vzw lid Werkgroep Prisma-Cijferboek. Veld- en toekomstanalyse van het cultureel-erfgoedveld in Vlaanderen (FARO). lid stuurgroep Islamitisch Cultureel en Religieus Erfgoed - Expertisecentrum voor Islamitische Culturen in Vlaanderen (ECICV), nu MANA vzw lid Expertengroep ‘Beschrijvende Standaarden’ - CEST (Cultureel Erfgoed Standaarden Toolbox) / PACKED vzw wnd. lid Cultureel Erfgoedoverleg Vlaanderen Bestuurslid Centrum voor de Geschiedenis van Migranten (CGM) lid Jury Cultuurprijs voor Cultureel Erfgoed 2012 Lid Technical Committee van Civitas- Forum of Archives and Research on Christian Democracy Godfried Kwanten

lid Bestuur Sectie Archief en Hedendaags Documentbeheer van de VVBAD lid Jury Ger Schmookprijs lid stuurgroep Werking Kerkelijke Archieven Vlaanderen lid Werkgroep Archieven2020, FARO lid Adviesraad CRKC lid Board Civitas- Forum of Archives and Research on Christian Democracy Docent module ‘Inleiding tot de archivistiek’, graduaat bibliotheekopleiding aan de CVO Vrije Leergangen Limburg, Genk Gastprofessor college ‘Vraagstukken uit de Belgische politiek na 1945’ in masteropleiding Vergelijkende en Internationale Politiek KU Leuven lid Raad van Bestuur vzw Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverlee lid Technische Werkgroep Archiefbank Vlaanderen lid stuurgroep Evadoc lid organisatiecomité studiedag Tony Herbert, Kortrijk november 2013 lid Planningsgroep Kwaliteitslabel Archief Aartsbisdom Mechelen-Brussel

Pieter Raymaekers

Bestuurs- en redactielid Belgische Vereniging voor Nieuwste Geschiedenis

Luc Schokkaert

lid ICT-raad van Humane Wetenschappen KU Leuven lid werkgroep digitale archivering van de K.U.Leuven lid van de Werkgroep Automatisering van de VVBAD voorzitter werkgroep archivarissen LIAS lid administratief overleg groep Humane Wetenschappen KU Leuven lid werkgroep Archieven 2020 lid van de stuurgroep Platform Digitale Duurzaamheid lid van de werkgroep Automatisering van de VVBAD. secretaris stuurgroep LIAS

Kristien Suenens

lid FARO-Werkgroep Collecties lid stuurgroep Kerkelijke Archieven Vlaanderen

Luc Vints

lid Raad van Beheer vzw Vrienden van het Vlaams Filmmuseum en –archief lid Werkgroep Nieuwe Belgische Overzeese Biografie van de Koninklijke Academie voor Overzeese Wetenschappen lid Vlaamse Museumvereniging / International Council of Museums lid Gebruikersgroep Auteursrecht en Cultureel erfgoed, FARO lid Icom-Vlaanderen / International Council of Museums lid werkgroep Haalbaarheidsstudie Missiemuseum, CRKC lid werkgroep www.volgconcilie.be

66

B5.5. Geleide bezoeken en werkbezoeken 29 februari 14 februari 16 februari 15 maart 23 maart 30 april 11 mei 2 juni 22 juni 7 augustus 3 oktober 4 oktober 9 oktober 23 oktober 28 oktober 8 november 12 november 20 november 24 november 24 november 24 november 29 november

Prof. Dirk De Ceulaer, directeur HUB Pedagogisch Team KSJ-KSA-VKSJ Prof. Andrea Ciampani en studenten LUMSA-Rome Dr. David Miros, directeur Midwest Jesuit Archives Oud-leerkrachten H.-Hartinstituut Heverlee Ierse vrijwilligers in kerkelijke archieven Afdeling Communicatie Boerenbond en Landelijke Gilden Heemkundige Kring van Kampenhout (Campenholt) Delegatie leerkrachten Sint-Pieterscollege Leuven Dhr. en mevr. Hugo De Ridder Delegatie Guatemala (Zusterband Gemeente Herent) ACW-Mechelen Nico Goffin (stadsarchief Veurne) en Maurits Timperman (voorzitter van de Heemkundige Kring Veurne) voor kennismaking met archief Capronnier Technical Committee Civitas – FARCD: delegaties van Istituto Luigi Sturzo in Rome en Konrad-Adenauer-Stiftung in Bonn Weduwe en zoon Jan Yoors (New York) aan het archief Eugène Yoors Leiding KTRO Studenten Bibliotheekschool Leuven Medewerkers Konrad Adenauer Stiftung Europese Unie Brussel Raad van Bestuur en Algemene Vergadering Instituut voor Vlaamse Volkskunst Leiding KTRO Studenten archivistiek K.U. Leuven Verantwoordelijken en archiefmedewerkers Société des Auxiliaires des Missions (SAM)

B6. Overzicht van de schenkers en bewaargevers in 2012 Verklaring AR archief AV audiovisuele documentatie BK boeken en brochures TS tijdschriften Naam schenker

Inhoud

Aartsbisdom Mechelen Brussel (2) BK/TS Acco Uitgeverij (Leuven) (3) BK ACV-CSC Metea nationaal (Brussel - Laken) (1) BK ACW Kempen (Turnhout) (1) AR ADR Vlaanderen (Turnhout) (1) AR Afrika Multi Aktief (Gent) (1) BK Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën Brussel (1) BK AMVC-Letterenhuis (Antwerpen) (1) BK Annalen van het Thijmgenootschap (Nijmegen) (2) BK Annonciaden van Huldenberg (1) AR Annuntiaten van Heverlee (3) AV/BK Anoniem (26) AV/AR/BK/TS Archiefcentrum voor Vrouwengeschiedenis (Brussel - Sint-Joost-ten-Node) (2) AR/BK Association des Églises Protestants Évangéliques de Belgique (Tervuren) (1) BK Assumptionisten Leuven (2) BK/TS Bakelants Ivo (Antwerpen (Deurne)) (1)

AR

Bas Raymond (Diest) (1) BK Beke Wouter (Leopoldsburg) (1) AR Bellefroid - Coppens Gerlinde en Lieve (Leuven (Heverlee)) (1) BK Belmans Bart (Mechelen) (1) AR Beugnies Arnout (Wichelen (Serskamp)) (1) BK Bisdom Antwerpen (1) BK Bisdom Gent (2) AR/BK/TS Bisdom Hasselt (1) BK Biva Paul (Leuven (Kessel-Lo)) (2) AR/BK Blomme Hans (Sint-Niklaas) (1) BK Boerenbond (Leuven) (1) AR Bosticco Marta (San Damiano d’Asti) (1) BK Braive Gaston (Genappe (Bousval)) (1) AV/AR Breugelmans Johan (Bertem) (1) BK Breyne Paul (Ieper (Voormezele)) (1) BK Broederlijk Delen Antwerpen (1) AV/AR Broeders OLV van Lourdes Oostakker (1) AR Bruninx Jan (Leuven (Heverlee)) (1) BK Buckinx Lea (Lubbeek (Linden)) (1) BK

67

jaarverslag 2012 Buttiens Florent (Leuven (Heverlee)) (1)

AV/BK

Caluwaerts Alfons (Herent) (3) BK Caritas International (Brussel) (1) AR Caritas Vlaanderen (Brussel) (1) BK/TS Casaer Jo (Brasschaat) (1) AR CD&V (Brussel) (1) BK CD&V Regio Antwerpen (Mechelen) (1) AR Centre archivistique et documentaire (CARDOC) (Luxemburg) (2) BK Centre Religieux d’Info & d’Analyse de la Bande Dessinée (Bruxelles) (1) AR/BK Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (Antwerpen) (1) BK Claeys Dries (Ledegem) (1) BK Claus Marcel (Gent (Ledeberg)) (1) AV/BK Clemens Theo (Roosendaal) (1) AR CM (Brussel) (1) AR CM Midden-Vlaanderen (Gent) (1) AV COB Brugge (Brugge) (1) AV Coene André (Wervik) (1) BK Comité Heilig-Bloedprocessie Deinze (Meigem) (1) AV Cooreman Luc (Herent) (1) AV Coppens Lieve (Leuven (Heverlee)) (1) AV/BK Cortebeeck Luc (Willebroek (Blaasveld)) (1) AR Cortjaens Wolfgang (Herzogenrath) (1) BK Cosemans Stefanie (Borgloon) (1) BK Cox Jef (Heist-op-den-Berg) (1) BK CRKC (Leuven (Heverlee)) (1) BK Croux Bert (Hasselt) (1) AR Cuvelier Nand (Gent) (1) AV Dardenne Yvette (Hannut (Grand-Hallet)) (1) BK Davidsfonds Hamme (1) AR Davidsfonds Kanegem (Tielt) (1) AR/BK Davidsfonds Nationaal (Leuven) (3) AV/AR De Becker Urbaan (Beersel (Alsemberg)) (2) AV De Bruycker Roger (Antwerpen) (8) AV/BK Declercq Elien (Roeselare) (1) BK Dehaene Jean-Luc (Vilvoorde) (3) AR/BK/TS Dekenaat Brussel-Centrum (Brussel) (1) AR De Leeuw Lieve (Holsbeek) (1) AV De Loof Liesbeth (Kortenberg (Erps-Kwerps)) (1) BK De Maegd Anna (Brussel - Schaarbeek) (1) AV Denys Franz (Brussel - Anderlecht) (1) BK Depoortere José (Deinze) (1) AV Dequeker Luc (Gent (Sint-Amandsberg)) (1) AR/BK De Ridder Hugo (Antwerpen) (1) AR Derks Marjet E.B. (Nijmegen) (1) BK De Smet Frans (Sint-Niklaas) (1) BK/TS De Staercke Jacques (Brussel) (1) AR De Talentade cvba (Torhout) (1) BK De Vos Els (Gent) (2) BK Devos Renaat (Tielt-Winge (Tielt)) (2) AV/AR/BK Devroe Koenraad (Leuven (Heverlee)) (1) AV D’Haenens Jozef (Zaventem) (1) AR Diegenant Achille (Dilbeek (Itterbeek)) (1) AR Dillemans Roger (Bertem) (2) BK

68

Dochters van Maria Paridaens Leuven (1) AV Documentatiecentrum voor Streekgeschiedenis Gent dr. M. Gysseling (1) AR/TS Dolbeau François (Antony) (1) BK Dominicanen Leuven (1) BK/TS Donche Pieter (Antwerpen (Berchem)) (1) AR Drouillon Jos (Anzegem (Ingooigem)) (1) BK Druez Laurence (Bruxelles) (1) BK Dua Anne-Marie (Gent) (1) AR Erfgoedcel Haspengouw (Sint-Truiden) (1) BK Erfgoedcel Leuven (Leuven) (1) BK Erkelbout Jan (Dilbeek) (1) AV Evadoc (Leuven) (4) BK Evangelische Theologische Faculteit (Leuven (Heverlee)) (4) AR/BK/TS Federatie Kessel-Lo Noord (3) BK Federatie Moorslede (1) BK Federatie Oostkamp (1) AR Federatie Pepingen (1) BK Federatie Ternat (1) BK FeliXart Museum (Drogenbos) (1) BK Femma Vlaams-Brabant en Brussel (1) AR Feys Françoise (Herent) (1) AR FilmMagie Brussel (2) AR FOD - Kanselarij van de Eerste Minister (Brussel) (1) AR Frères des Écoles Chrétiennes Belgique sud (Ciney) (2) TS Friedrich Ebert Stiftung (Bonn) (1) BK Fromont Cécile (Paris) (2) BK FUNDP - Faculté de Philosophie et Lettres (Namur) (1) AR/BK Gasthuiszusters Augustinessen van Leuven Herent (4) BK/TS Gasthuiszusters Augustinessen van Lier Kessel (1) BK/TS Geeraerts Hugo (Leuven) (1) BK Gemeentelijke POB Oudenaarde (1) BK Geysen Lut (Leuven (Kessel-Lo)) (1) AR Glabeke Kathia (Leuven (Heverlee)) (1) BK Goethals Jeff (Baltimore) (1) BK Goethals Michael (Haacht) (1) BK Heemkundige Kring Ansfried Westerlo (1) BK Heemkundige Kring Erpe-Mere vzw (1) TS Heemkundige Kring Land van Aalst Zottegem (1) BK Hendrickx Jos (Antwerpen) (1) AV/AR/BK/TS Henskens Josée (Leuven) (1) BK Heyman Jef (Willebroek) (1) AV/BK Heyndrikx Marcel (Kalmthout) (1) AR/BK Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (1800-heden) (Amsterdam) (1) BK Hogeschool Sint-Lukas Brussel (1) AR Hollants Van Loocke Jan (Oostende) (1) AR Houbar Annette (Leuven (Heverlee)) (1) BK Houthaeve Robert (Moorslede) (2) AR/BK Huijghebaert Philippe (Antwerpen (Berchem)) (2) AR/BK

Huygelier Noël (Leuven) (1)

BK

ICAG (Leuven) (2) BK Institut Biblique Belge (Bruxelles) (1) TS Instituut voor Vlaamse Volkskunst vzw (Stekene) (1) AR Jansen Bernadette (Sint-Niklaas (Nieuwkerken)) (1) BK Jezuïeten Heverlee (1) AR Joos (Zottegem) (1) BK K.T.A. GITBO Keerbergen (1) BK KADOC (Leuven) (3) BK Kanunnikessen van het Heilig Graf Sint-KruisBrugge Sint-Trudo Abdij Male (1) AV/AR Kanunnikessen van het Heilig Graf Turnhout Priorij Jeruzalem (2) AR/BK/TS Karmelietessen Blankenberge (3) AV/BK/TS Karmelietessen Vlamertinge (1) BK/TS Katholieke Aalmoezeniersdienst (Brussel Neder-Over-Heembeek) (1) AR Katholieke Hogeschool Leuven (2) BK Katholieke Hogeschool Limburg (Hasselt) (1) AV/BK Kazou vzw (Brussel - Schaarbeek) (1) AR Keersmaekers Frans (Ham) (1) BK Kerkhofs Jozef (Leuven) (1) AV Kervyn-Miller Etienne en Esther (Zemst) (1) BK/TS Keymolen Denise (Leuven (Kessel-Lo)) (1) BK Konrad-Adenauer-Stiftung (Sankt-Augustin bei Bonn) (3) BK KSGV Tilburg (1) BK KSJ KSA VKSJ Landelijk Verbond vzw (Brussel Schaarbeek) (1) AR KU Leuven Campus Kortrijk (2) BK KU Leuven Diensten Algemeen Beheer (10) AV/BK KU Leuven Fac. Letteren (2) AR/BK KU Leuven Fac. Rechtsgeleerdheid (1) BK/TS KU Leuven Fac. Sociale Wetenschappen (2) AR/TS KU Leuven Fac. Theologie en religiewetenschappen (1) BK KU Leuven Groep Humane Wetenschappen (1) TS KU Leuven Groep Wetenschap & Technologie (3) BK KU Leuven Onderwijsbeleid (1) BK/TS KVG Antwerpen (2) AR KVLV (Leuven (Wijgmaal)) (1) AR

Markant Vilvoorde (Vilvoorde) (1) AR Marstboom Eddy (Kalmthout) (1) AR Martens Johanna (Oud-Heverlee (Sint-Joris-Weert) (1) AR Masure Roger (Laakdal (Veerle)) (1) BK Mees Marc (Lier) (1) AV/BK/TS Mels Christina (Bonheiden) (2) AR/BK Merckx - Van Goey Trees (Tienen (Vissenaken)) (1) AR MIAT (Gent) (1) BK Midwest Jesuit Archives (Saint Louis) (1) BK Minderbroeders Leuven (1) AR Minderbroeders Vaalbeek (1) AV/AR Montfortaans Mariaal Centrum (Leuven) (1) BK Montfortanen Leuven (1) BK Museum Abdij van Park vzw (Leuven (Heverlee)) (1) TS NIAS (Wassenaar) (1) Noël-Vanderveren Madeleine (Leuven) (1)

BK AV/BK

O’Donnell Roderick (London) (1) OKRA (Brussel) (3) Ommegang Oppidi Bruxellensis vzw (1) Op ‘t Eynde Maria Josephine (Tervuren) (1) Osaer Toon (Leuven) (3)

BK AR BK BK AV/AR/BK

Paeps Florent (Brussel - Ukkel) (1) Pas Paul (Antwerpen (Wilrijk)) (1) Pax Christi Vlaanderen Antwerpen (1) Perquy - Vanden Berghe Jacques en Griet (Leuven (Heverlee)) (3) Philips Jean Marie (Dendermonde) (1) Provincie Antwerpen (1) Provincie Oost-Vlaanderen (Gent) (3) Provincie West-Vlaanderen - Dienst Cultuur (Brugge (Sint-Andries)) (1) Put Ria (Beringen) (1) Puttemans Julie (Leuven (Heverlee)) (1)

BK BK/TS AV/BK/TS

Quaegebeur - Lesage Lieve (Leuven (Heverlee)) (1) Quirijnen Elisa (Leuven) (1)

Lacroix Pascal (Leuven) (1) Lahaye Pieter-Jan (Leuven) (1) Laurent Theo (Borsbeek) (1) Lebbe André (Zedelgem) (1) Liberaal Archief (Gent) (1) LICAP (Brussel) (1) Lievens Jos (Houthalen-Helchteren) (1) Lindemans Arnold (Grimbergen) (1) Loots Gerda (Antwerpen (Deurne)) (1)

AR BK AV AR/BK BK BK AR/BK BK/TS AV

Radboud Universiteit Nijmegen (1) Ramioul Karine (Leuven (Heverlee)) (1) Raskin Jos (Hasselt) (1) Redemptoristen Essen (1) Redemptoristen Leuven (1) Retsin André (Gent (Oostakker)) (1) Reumont Christian (Braine-le-Comte) (1) Rigole Guy (Diest) (1) Ronsmans Monique (Leuven (Heverlee)) (1) Rooze Frank (Leiden) (2) Rotsaert Walther (De Pinte) (2) Rühr-Universität Bochum (2) Rutten Leo (Diepenbeek) (1)

M - Museum Leuven (1) Mana vzw (Brussel - Schaarbeek) (1) Mangion Carmen (London) (1)

AV/BK AV/BK BK

Salesianen van Don Bosco Oud-Heverlee (1) Scheutisten Leuven (1) Schoeters Mia (Leuven) (1)

BK AR BK BK BK AR/TS BK AV/TS BK BK BK AV BK AR AV BK BK BK BK/TS AR/BK/TS BK AR BK BK BK

69

jaarverslag 2012 Schurmans Clara (Oud-Heverlee) (1) BK Simonet Jean-Louis (Charleroi) (2) AR Sint-Lievenscollege Antwerpen (1) AR Sintobin Griet (Brugge (Sint-Michiels)) (1) AR Sint-Vincentiusvereniging (Brussel - Oudergem) (1) AR Snoeck Luc (Oudenaarde) (1) AV/BK/TS Sociëteit van de Missionarissen van Afrika Etterbeek (2) AV/BK Spiessens Godelieve (Antwerpen) (1) BK Standaert Felix (Brussel - Sint-Pieters-Woluwe) (1) BK Staskowiak Edwin (Genk) (2) BK Stedelijke Openbare Bibliotheek Dendermonde (1) BK Stichting de Bethune (Marke) (2) BK Stramien (Brussel - Schaarbeek) (1) AR Studie- en Coördinatie Centrum Joris Van Severen (Ieper) (1) BK Swinnen Hilda (Stabroek (Hoevenen)) (1) AR Tas Thomas (Berlare) (1) BK Teirlinck Frank (Zomergem) (1) BK Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel vzw (Leuven) (1) AR Theologisch en Pastoraal Centrum (Antwerpen) (1) BK Tihon André (Brussel - Sint-Joost-ten-Node) (1) BK Trappistinnen Brecht (Brecht) (1) BK Trias vzw (Brussel) (1) AR Trommelmans Christine (Sint-Niklaas) (1) AV/BK/TS UA Faculteit Letteren en Wijsbegeerte (Antwerpen) (1) BK UCL Département d’Histoire (Ottignies-Louvainla-Neuve) (1) BK UCL Faculté de Théologie (Ottignies-Louvain-l a-Neuve) (1) BK Uitgeverij Altiora Averbode Educatief fonds) (28) AV/BK Uitgeverij Altiora Averbode Religieus fonds (2) BK Uitgeverij Lannoo (Tielt) (2) BK Uitgeverij Pelckmans (Kalmthout) (1) BK Uitgeverij Van Halewyck (Leuven (Kessel-Lo)) (2) BK Unibreda (Antwerpen (Borgerhout)) (1) AR Universiteit Leiden (1) BK University of Oslo (1) BK UNIZO (Brussel) (2) AV/AR UNIZO Kaprijke (1) AR UNIZO Oudenaarde (2) AR UNIZO regio Aalst - Oudenaarde (2) AR UNIZO regio Gent-Meetjesland (1) AR UNIZO regio Waas en Dender (Sint-Niklaas) (3) AR/TS Valgaeren Luc (Brussel) (1) Van Burm Philippe (Gent (Sint-Denijs-Westrem)) (1) Vancaudenberg Nicky (Tienen) (1) Van Cauwelaert Aagje (Dilbeek) (1) Van Cauwelaert Emily (Leuven (Heverlee)) (1) Van Clemen Sam (Turnhout) (1) Van Daele Adiel (Tielt) (1) Van Damme Paul (Zedelgem (Loppem)) (1) Vandenwijngaert Hendrik (Heusden-Zolder) (1)

70

BK AR BK BK BK BK AR BK BK

Van de Perre Dirk (Ninove (Pollare)) (1) BK Vanderborgth W. (Wezembeek-Oppem) (1) AR Vanderkimpen Francine (Brussel - Anderlecht) (1) BK Vandermolen Paula (Leuven) (1) AR Van de Sompel André (Laarne (Kalken)) (1) BK Van de Vliet Bruno (Antwerpen (Deurne)) (1) AR Vandeweyer Luc (Herent) (1) BK Van Dooren Jos (Horebeke (Sint-KornelisHorebeke)) (1) AV Van Driessche Roger (Deinze) (1) AR Van Hemelrijck Jan (Herent) (1) AV/AR Van Hese Leo (Dendermonde) (1) BK/TS Vanhove Lode (Antwerpen (Deurne)) (1) BK Van Isacker Philip (Gent) (1) AR Vankrunkelsven Luc (Brussel) (1) BK Vanparys Philip (Boechout) (1) AR Vanwetswinkel René (Merchtem) (1) TS Verduyn Gabriël (Izegem) (1) Verhaegen Guido (Bonheiden) (1) AR Verheeke Frans (Gent (Zwijnaarde)) (2) BK Verleyen Herwig (Brugge) (1) AV/BK Verniers Walter (Aalter) (1) AV Verschoore Arnold (Brugge (Assebroek)) (1) AV Versteele Roger (Kraainem) (2) AV/BK Verstraete Marc (Leuven) (2) BK/TS Viaene Jacques (Izegem) (1) BK Villain Jean-Pol (Ottignies-L.L.N. (Limelette)) (1) BK VKW, het Ondernemersplatform (Antwerpen (Wilrijk)) (1) AR Vlaamse Museumvereniging (Tienen) (1) BK Vlassak Werner (Bierbeek) (1) BK Vos Leo (Torhout) (1) BK Vos Louis (Leuven) (2) AR/BK Vos Staf (Mechelen) (1) TS Vranken Lutgard (Antwerpen) (1) BK VRB (Antwerpen) (1) BK VRT Canvas (Brussel) (1) BK VUB Faculteit Letteren en Wijsbegeerte (Brussel) (2) BK West-Vlaamse Gidsenkring Ieper (1) Wouters Anna (Leuven) (1) Wouters Lieve (Leuven (Kessel-Lo)) (3) Wuyts Irene (Heusden-Zolder) (1)

BK BK BK AR/BK/TS

Zana Aziza Etambala Mathieu (Leuven (Kessel-Lo)) (1) BK Zenito Sociaal Verzekeringsfonds (Brussel) (3) AR Zusters Kindsheid Jesu van Gent Hasselt (2) AV/BK Zusters Kindsheid Jesu van Gent Oostakker (1) BK Zusters Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria - Zusters van de Jacht (3) AV/BK/TS Zusters Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria - Zusters van de Jacht Kessel-Lo (1) BK Zusters van de Heilige Jozef van Sint-Kruis-Winkel Gent (1) BK Zusters van de Heilige Jozef van Sint-Kruis-Winkel Mere (1) AR/BK

Zusters van de Heilige Vincentius a Paulo van Dendermonde (2) AR/BK/TS Zusters van de Heilige Vincentius a Paulo van Waarschoot (1) BK Zusters van OLV Gasthuis van Poperinge (1) BK Zwaenepoel Marie-Christine (Ieper) (1) BK

71