6 0 0 jaarverslag 2 KADOC 6 0 0 0 2 0 2006 006 06 2 2 0 2 0 6 2 0 6 0 0 6 2 0 0 2 0 6 2 0 6 2 0 0 6 2 0 0 6 2 0 0 6 2 0 0 6 2 0 0 6 2 2 0 0 6 2 0 0 6 6 2 0 0 0 6 20 6 200 2006 006 2 06 20 6 2 0 0 0 6 2 0 0 0 6 2 2 6 20 0 6 0 0 6 2 0 0 6 2 0 0 0 6 20 6 200 2006 006 2 06 20 2 0 0 0 6 2 0 0 0 6 2 2 6 20 0 6 0 0 6 2 0 0 2 0 0 6 2 0 0 0 6 2 2 6 20 0 6 0 0 6 2 0 0 2 0 0 6 2 0 0 0 6 2 2 6 20 0 6 0 0 6 2 0 0 2 0 0 6 2 0 0 6 2 2 6 20 0 6 0 0 6 2 0 0 2 0 0 6 2 0 0 6 2 6 20 0 6 0 0 6 2 0 0 2 0 0 6 2 0 0 6 2 6 20 0 6 0 0 6 2 0 0 2 0 6 20 0 0 6 Documentatie- en onderzoekscentrum voor religie, cultuur en samenleving
Interfacultair centrum K.U.Leuven TEL. 016 32 35 00 FAX 016 32 35 01
[email protected] www.kadoc.kuleuven.be
KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN
Woord vooraf 2006 was vooral het jaar van de officiële opening en ingebruikname van het nieuwe erfgoeddepot in Heverlee, KADOC II. Het spreekt vanzelf dat dit tweede depot een belangrijke realisatie was. Dit ging gepaard met de nodige feestelijkheden (opening op 20 april, opendeur op erfgoeddag 23 april), maar ook met sterk gewijzigde werkprocedures: het ophalen en terugbrengen van materiaal t.b.v. lezers; een deel van het werkpakket van de erfgoedafdelingen vindt nu in KADOC II plaats. Een ander gevolg van de ingebruikname van KADOC II is een extra instroom van erfgoed, door de weerklank die het tweede depot heeft gekregen bij de achterban. Een tweede belangrijke gebeurtenis was het internationale colloquium ‘Wereldvisie en wereldwijsheid’ van 16 tot 18 november, gekoppeld aan de emeritaatviering van voorzitter Emiel Lamberts. Minstens even belangrijk én even arbeidsintensief, maar vooral een interne aangelegenheid waren enerzijds de harmonisatie van het ex-DAC-personeel, dat eindelijk een volwaardig statuut heeft gekregen, gekoppeld aan de implementatie van de groepsverzekering voor de voltallige personeelsgroep en anderzijds de voorbereiding van het Beleidsplan 2008-2012. De voorbereiding van dit laatste impliceerde tal van initiatieven in het kader van de stakeholdersanalyse die door het Centrum werd uitgevoerd. We vermelden o.m. de publieksbevraging in november 2006: aan alle abonnees van de KADOC-Nieuwsbrief en e-Nieuwsbrief werd een enquête overgemaakt. De respons was behoorlijk. Aandachtspunten daarbij waren de omvang en thematische rijkdom van de collectie, de effectiviteit van de ontsluiting, de diversiteit van de KADOC-onderzoekswerking, het bereik van onze publieksgerichte activiteiten en de kwaliteit van de KADOC-dienstverlening. In de loop van januari en juni 2006 werden individuele functioneringsgesprekken gevoerd met de personeelsleden. Aansluitend bij deze individuele functioneringsgesprekken werd ook in de afdelingsvergaderingen collectief nagedacht over de lopende en toekomstige werking. Het Beleidsplan werd besproken binnen de KADOC beheersorganen (Wetenschappelijke Commissie van 25 oktober 2006 en 24 januari 2007; Bureau van 20 september, 17 oktober en 7 december 2006 en 17 januari 2007). In het voorjaar van 2006 werden ook toetsingsgesprekken gevoerd met tal van partners en personen of instellingen die bij de werking van KADOC zijn betrokken. De feestelijke opening op 20 april 2006 van het nieuwe erfgoedmagazijn (KADOC II) in Heverlee bood hiertoe een goede gelegenheid. Oriënterende gesprekken over de huidige werking en de toekomstplannen van KADOC vonden ook plaats binnen de Adviesraad van het Centrum en het in mei 2005 gevormde Mecenaatcomité. KADOC organiseerde op 1 december 2006 een werkvergadering waarop alle erfgoedinstellingen in Vlaanderen met een regionaal of nationaal werkingsbereik werden uitgenodigd. Aan de ca. 50 aanwezigen werden de centrale strategische doelstellingen van het Centrum voor de komende beleidsperiode toegelicht en bediscussieerd. Deze bijeenkomst vond plaats in het nieuwe erfgoedmagazijn KADOC II in Heverlee. Tot slot mag ook niet onvermeld blijven dat 2006 enkele mooie erfgoedaanwinsten opleverde.
Inhoud Woord vooraf
1
1. Algemeen
4
1.1. Bestuur 1.2. Personeel 1.3. Overleg en samenwerking 1.4. Huisvesting en infrastructuur 1.5. Informatica 5
4 4 4 5 5
2. Erfgoed
7
2.1. Preservatie 2.2. Actuele documentatie 2.3. Prospecties 2.4. Archief 2.5. Bibliotheek
7 7 7 8 13
3. Onderzoek en publicaties
19
3.1. Algemeen 3.2. Realisaties: een dwarsdoorsnede
18 22
4. Publiekswerking
31
4.1. Lezers 4.2. Geraadpleegde documentatie 4.3. Informatie- en adviesverstrekking en dienstverlening 4.4. Publicaties 4.5. Tentoonstellingen 4.6. Vormingscursussen
31 32 33 34 35 37
Bijlagen
38
B1. Bestuur B2. Personeel B3. kadoc in cijfers B4. Publicaties, tentoonstellingen en audiovisuele programma’s B5. Vormings- en wetenschappelijke activiteiten B6. Overzicht van de schenkers en bewaargevers in 2006
38 40 42 43 47 51
jaarverslag 2006
1. Algemeen 1.1. Bestuur De Wetenschappelijke Commissie vergaderde viermaal: op 16 maart, 22 mei, 25 oktober en 13 december. Het Bureau vergaderde achtmaal, nl. op 31 januari, 8 maart, 3 mei, 27 juni, 20 september, 17 oktober, 9 november en 7 december. De Adviesraad heeft niet vergaderd, maar is wel tweemaal bijeengekomen: eerst bij de opening van KADOC II en nogmaals bij de afsluiting van het colloquium Wereldvisie en Wereldwijsheid.
1.2. Personeel Eind 2006 werkten er 42 personeelsleden op KADOC (37,25 VTE): 6 stafleden, 4 stafmedewerkers, 27 bedienden, 2 FWO-onderzoekers, 3 contractonderzoekers. Daarnaast waren er 10 vrijwilligers werkzaam en 4 vrijwillig wetenschappelijke medewerkers, wat het totaal op 56 brengt. In de loop van het jaar werkten er bovendien 1 gedetacheerde FWO-onderzoeker, 1 buitenlandse scholar en 2 stagiairs. Verscheidene personeelsleden volgden bijscholingscursussen (zie bijlage 5.2) en/of namen deel aan (al dan niet internationale) studiedagen, colloquia e.d.m. Een belangrijke stap die vorig jaar werd gezet, is de harmonisatie van het ex-DAC-personeel, dat eindelijk een volwaardig statuut heeft gekregen. Het onderscheid tussen ‘regulier’ personeel - al dan niet tijdeljk - en ‘ex-DAC’ers’ werd daardoor opgeheven. Tegelijk werd de voltallige personeelsgroep (opnieuw) ingeschaald, volgens zgn. Hay-bestendige criteria én werd de groepsverzekering conform de vigerende CAO geïmplementeerd. Dit had tot gevolg dat met alle KADOC-werknemers behalve de tijdelijke projectmedewerkers een nieuwe arbeidsovereenkomst werd afgesloten. Op 16 januari, 5 september en 12 december hadden algemene personeelsvergaderingen plaats, waarin de voltallige groep werd geïnformeerd en geconsulteerd over de stand van zaken en de perspectieven. In januari was het Jaarplan 2006 aan de orde, in september lag het accent op de voorbereiding van het Beleidsplan 20082012. Op 12 december werd vooral gefocust op de harmonisatie van het ex-DAC-personeel en de actualisering van het regulier personeel. De jaarlijkse personeelsuitstap vond plaats op vrijdag 8 september en ging naar Namen en Gembloux. In de
voormiddag was er de keuze tussen een bezoek aan het vernieuwde Félicien Ropsmuseum of de wijngroothandel Grafé Lecocq. Na een lunch in het Casino van Namen ging het in de namiddag naar Gembloux, met een bezoek aan de Landbouwfaculteit en aan de Jardin des Hommes, beter bekend als de ‘Jardin des légumes oubliés’. Er werd afgesloten met een avondmaal in het restaurant ‘Château de Namur’.
1.3. Overleg en samenwerking Met de drie andere erkende archief- en documentatiecentra op basis van maatschappelijk-filosofische stromingen (ADVN, Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, Liberaal Archief, cf. decreet van 19 juli 2002) wordt frequent en intens overleg gepleegd, o.a. over de gezamenlijke projecten: ODIS (zie verder), Politiek Personeel Provincie Antwerpen, Archiefbank Vlaanderen (zie hieronder) en ten slotte de cursusreeks ‘Hoera, een jubileum?!’ en het nieuwe project ‘Diepgang’, twee samenwerkingsprojecten met de provincie Vlaams-Brabant (zie resp. 4.6 en 3.2.6). Op diverse niveaus participeert KADOC aan advies- en overlegorganen m.b.t. de ontwikkelingen in het erfgoedlandschap in Vlaanderen, o.a. binnen het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) - waar de KADOC-directeur lid is van de Raad van Bestuur, de VVBAD (secties Archief en Wetenschappelijke Bibliotheken) en in diverse adviescommissies van de Vlaamse Gemeenschap of van organisaties die centraal staan in het nieuwe erfgoedbeleid, zoals het Vlaams Centrum voor Volkscultuur (VCV) en Culturele Biografie Vlaanderen (CBV). Daarnaast is er ook regelmatig overleg in diverse vormen (soms structureel, soms ad hoc) met instellingen als het CVAa (Centrum Vlaamse Architectuurarchieven) en Resonant-Centrum voor Vlaams Muzikaal Erfgoed. Op regionaal vlak wordt actief meegewerkt in het kader van de Stuurgroep Erfgoedcel Leuven, de Erfgoedraad Leuven en het BRAK (Overlegforum Archivarissen Vlaams-Brabant). KADOC was nauw betrokken bij de werking van het Forum Kerkelijke Archieven Vlaanderen (FoKAV) in de schoot van het CRKC. De aanwezigheid van KADOC vertegenwoordigers in de Raad van Bestuur van het CRKC en in de Stuurgroep van het FoKAV staat borg voor een sterke band tussen beide instellingen die in heel wat dossiers samenwerken. Verschillende KADOC-medewerkers, o.a. afdelingshoofd Archief Godfried Kwanten, zijn ook regelmatige sprekers op de FoKAV-studiedagen. We vermelden ook nog het Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG-K.U.Leuven, waarvan de KADOC-directeur voorzitter is) en het Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG, waar de KADOC-directeur lid is van de Raad van Beheer).
In het kader van de vertegenwoordiging van de K.U.Leuven in de Raad van Bestuur van het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur is de directeur ook van nabij betrokken bij de uitwerking van het ‘toekomstproject Parkabdij’. De werkgroep ‘Masterplan’ stond in voor de definitieve redactie van het Masterplan en volgde nauwgezet de realisatie ervan op, evenals het ‘Converting Sacred Spaces’-project. Ook de verdere uitwerking van het inhoudelijke concept van het toekomstige Museum Religieuze Kunst Vlaanderen werd opgevolgd .
1.4. Huisvesting en infrastructuur In 2006 werd het nieuwe depot ‘KADOC II’ volledig ingeschakeld in de erfgoedwerking van het centrum. De periode van ‘proefdraaien’ is daarmee nagenoeg afgesloten. In de loop van het jaar werd enkele malen massaal archief- en bibliotheekmateriaal overgebracht vanuit de hulpdepots in Lovenjoel en Bierbeek. Die verhuisoperatie zal in het voorjaar 2007 worden afgerond. De overgebrachte volumes werden in de daartoe speciaal ingerichte verwerkingsruimten van KADOC II geselecteerd en rudimentair toegankelijk gemaakt. Voor het bibliotheekmateriaal bestond dit uit een doorgedreven triëring en een gerichte invoer. De archieven - het ging vooral om omvangrijke organisatiearchieven - werden na een grondige selectie via plaatsingslijsten ontsloten. Die operaties deden het uiteindelijk te bewaren erfgoedvolume aanzienlijk slinken en werkten een belangrijk deel van de verwerkingsachterstand weg. In 2006 belandden nieuw aangeboden erfgoedgehelen doorgaans onmiddellijk in KADOC II. De grotere bestanden werden meestal daar geselecteerd, beschreven en bewaard. Kleinere bestanden of gehelen die een meer diepgaande ontsluiting vergen, werden tijdelijk overgebracht naar de Vlamingenstraat. Gecatalogiseerde publicaties blijven daar bewaard. Ontsloten archieven krijgen een definitieve bestemming in KADOC II.
1.5. Informatica 1.5.1. LIAS 1.5.1.1. Digitaal depot In het voorjaar van 2006 werd samen met de firma Ex Libris gezocht naar een oplossing om Digitool niet enkel te gebruiken als digitaal depot, maar ook om archieven te beschrijven. Hiervoor werd samengewerkt in een EAD-focusgroep [EAD staat voor ‘Encoded Archival Description’]. Naast KADOC en Universiteitsarchief was ook de British Library vertegenwoordigd. Uiteindelijk bleek Ex Libris terug te schrikken voor de implicaties en besliste het inbouwen van een archiefbeschrijvingsmodule gebaseerd op EAD in Digitool stop te zetten. Parallel met de voorbereidingen en participatie aan de EAD-focusgroep werd heel wat studiewerk verricht: - over een mogelijke end user interface; - over de EAD-standaard en hoe deze in onze instelling zou kunnen worden geïmplementeerd; - over de workflow van de archivaris, ook in de digitale omgeving. In het kader van deze studie werden werkbezoeken gebracht aan het Nationaal Archief in Den Haag en aan de British Library, waar gelijkaardige projecten van start zijn gegaan. De beslissing van Ex Libris noopte ons tot het zoeken naar een andere oplossing voor het archiefbeschrijvingssysteem. Ondertussen werd er wel verder gewerkt aan de implementatie en configuratie van Digitool. Zo werd reeds een technische opleiding gevolgd en werden tests uitgevoerd met het importeren van EAD-objecten en de gedigitaliseerde affiches. Aansluitend bij deze problematiek participeerde KADOC ook actief in de Overleggroep Expertisecentra e-Erfgoed van Culturele Biografie Vlaanderen. 1.5.1.2. Archiefbeschrijvingsproduct De rest van het jaar werd de focus gelegd op het zoeken naar een goed archiefbeschrijvingsproduct. Hiervoor werden de contacten met de commerciële leveranciers opnieuw opgenomen. Een uitgebreid requirementsdocument werd opgemaakt. Daarnaast werd ook een short list gemaakt van alle producten die potentieel een oplossing zouden kunnen bieden voor het beschrijven van archieven. Belangrijk uitgangspunt werd dat de producten: - op een flexibele en gestandaardiseerde manieren archieven kunnen beschrijven - er links kunnen worden gelegd met een digitaal depot (i.c. Digitool) - er links kunnen worden gelegd met authority databases.
jaarverslag 2006 Er werden 10 firma’s gecontacteerd. Na een eerste contactname waren uiteindelijk zes producenten bereid hun product te komen voorstellen. Dit gebeurde in het najaar van 2006. Het eindrapport van de technische werkgroep wordt verwacht in het voorjaar van 2007, waarna kan worden overgaan tot de uiteindelijke keuze. 1.5.2. KADMIN De administratieve database evolueerde van versie 2.3. naar versie 2.4.1. Een belangrijk nieuw element was de implementatie van de nieuwe werkprocessen n.a.v. de ingebruikname van KADOC II. De documenten ondergaan meerdere statusveranderingen, die nauwgezet in het administratief systeem moeten worden geregistreerd. Ten behoeve van de nieuwe werkprocessen werden eveneens de nodige controlehulpmiddelen geïmplementeerd. Er werd een code geschreven voor de automatische uitvoer van gegevens van KADMIN naar de KADOC-website. Voor het beheer van het pc-park werd een hulpscherm gecreëerd. Voortaan worden alle gegevens van de apparaten en een onderhoudsrapport opgeslagen in het administratief systeem. Ook voor de nieuwe procedure actuele documentatie (zie 2.2) werden aanpassingen in KADMIN uitgevoerd. Een belangrijke functionaliteit binnen KADMIN is de automatische verzending van e-mails en brieven. Deze functionaliteit werd in sterke mate verbeterd. Er werden hulpmiddelen gemaakt om de verzendingen te controleren en aan te vullen. In functie van gebruikersvragen werden nieuwe sjablonen gecreëerd. De bestaande sjablonen werden aangepast. Tenslotte werd ook gewerkt aan een versie van KADMIN voor een nieuwere versie van Microsoft Access. 1.5.3. Website De website wordt voortdurend geactualiseerd en er is een begin gemaakt met de volledige vertaling van de website in het Engels en het Frans. Een belangrijk onderdeel van de website was en is de e-Nieuwsbrief, die naar meer dan 10.000 e-mailadressen wordt verstuurd. In 2006 was de e-Nieuwsbrief goed voor meer dan 11.000 pageviews. De website was in het afgelopen jaar goed voor meer dan 36.000 pageviews. Voor ����������������� het project ‘European Forum on the History of Religious Institutes in the 19th and 20th Centuries’ werd de website verder onderhouden (http://www.relins.eu/). Er �������������� werden ook websites opgezet voor de projecten ‘Grenzeloos boeiend’ (http://www.petitesbelgiques.be) en ‘Vlaanderen en het Vaticaan’ (http://www.vaticana.be). Belangrijke nieuwe functionaliteit die aan de website werd toegevoegd was een thematisch overzicht van het op KADOC bewaarde erfgoed en de aanwinstenlijst van de bibliotheekafdeling.
1.5.4. Projectondersteuning De cel informatica ondersteunde de diverse op KADOC lopende projecten. Naast de dagelijkse ondersteuning (m.b.t. hard- en software) denkt de cel informatica ook mee na over de beste manier om aan dataverzameling te doen. Voor bepaalde projecten werden aparte modules geschreven. De cel geeft ook ondersteuning bij het maken van presentaties voor lezingen en colleges. 1.5.5. Systeembeheer Voor de actualisering van de hardware werd het investeringsprogramma verder gezet. De desktops werden verder gestandaardiseerd met Windows XP als besturingssysteem, de nodige Office-programma’s en de noodzakelijke beveiligingsprogramma’s. Een ftp-server werd rechtgetrokken om een eenvoudige overdracht van digitale bestanden met externe gebruikers te verzekeren. De gevolgde procedures werden uitgeschreven. De KADOC-informaticus volgde de ontwikkelingen van de informatietechnologie aan de K.U.Leuven door zijn aanwezigheid in de vergaderingen van de K.U.Leuvensysteemadministrators en de Linux-Sambagroep. De verwerkingsruimtes in KADOC II werden uitgerust met een aantal pc’s die de verwerking van het erfgoed moeten ondersteunen. KADOC II werd ook aangesloten op het KADOC-netwerk, waardoor de toegang naar de databanken is verzekerd. 1.5.6. Digitalisering Het digitaliseringprogramma werd verder gezet. Het inscannen van de affichecollectie bleef een speerpunt. Een tweede en voorlaatste fase werd afgerond. Eind 2006 waren meer dan 18.000 beelden van affiches beschikbaar. Kleinere formaten (tot A2) werden in huis verwerkt, vnl. door de inzet van jobstudenten. De grotere formaten werden uitbesteed. Een deelproject beoogde de digitalisering van de beperkte, maar rijke collectie bedevaartvaantjes. Een reeks affiches en de collectie bedevaartvaantjes werden gelinkt met de Aleph-beschrijving. Ook werden de eerste tests uitgevoerd voor de invoer van de affiches in het op te zetten digitaal depot.
2. Erfgoed In 2006 werden 649 schenkingen en bewaargevingen van erfgoedgehelen geregistreerd (in 2005 waren er dat 606). 103 daarvan bevatten archiefmateriaal, 472 boeken, 89 tijdschriften en 88 audiovisueel materiaal.
2.1. Preservatie Preservatie is in een bewaarinstelling een permanente factor van aandacht en zorg. Vanuit hun functie als bewaarbibliotheek en archief streven de erfgoedafdelingen ernaar om steeds de best geschikte exemplaren in de best mogelijke omstandigheden in de bewaarcollectie op te nemen. Hierbij wordt zowel aandacht besteed aan de fysieke staat van het stuk (papiersoort, graad van verzuring, beschadiging), aan boekhistorische aspecten (boekband, omslagwikkel, volkseditie of luxe-editie) als aan de herkomst (opdrachten). In sommige gevallen wordt een publicatie dubbel bijgehouden. Het vergelijken van nieuwe aanwinsten met het magazijnexemplaar is toevertrouwd aan een vrijwilliger. In 2006 werden 380 exemplaren vergeleken met het bewaarexemplaar en konden zo’n 130 titels vervangen worden door een beter exemplaar.
2.2. Actuele documentatie Algemeen Een nieuwe werkprocedure voor de opvolging en verwerking van de actuele publicaties en het nakijken van de lopende periodieken werd uitgewerkt en op punt gesteld. Uitgeverijen De opvolging van de lopende contacten met de uitgeverijen voor de actuele publicaties werd gecontinueerd. De uitgaven van Acco, Averbode, Brepols, Carmelitana, Davidsfonds, Garant, Halewijn, Kerk en Wereld, Lannoo, Licap, Muurkranten, Peeters, Pelckmans, Uitgeverij P, Pelckmans, Van Halewyck, Vlaamse Bijbelstichting worden regelmatig opgevolgd. Ocassioneel worden losse publicaties aangevraagd bij Houtekiet, Standaard, De Boeck en Epo. Opsporen en aanvragen losse publicaties Via de excerptie van lopende tijdschriften, folders, aankondigingen en websites worden losse publicaties en grijze literatuur zoveel mogelijk opgespoord en aangevraagd.
Digitale periodieken Het opsporen en verwerven van digitale periodieken werd voortgezet. De catalogisering en de ter beschikkingstelling via Aleph werd gestart. Op dit ogenblik komen er ca. 250 digitale tijdschriften lopend toe, regionale en lokale edities meegeteld zijn dat er meer dan 500. Speciale aandacht wordt besteed aan het maken van overeenkomsten met de organisaties voor het bewaren van een digitale kopie van periodieken die in zeer veel edities verschijnen (bv. lokale edities CD&VDirect, regionale edities Visie, Kerk en Leven). Speciale aandacht werd in 2006 besteed aan het op punt stellen van het beheer van de collectie lopende periodieken, meer bepaald het opvragen van ontbrekende jaargangen.
2.3. Prospecties Inzake systematische prospecties lag de nadruk in 2006 op de sector van het katholiek onderwijs. Er werden werkbezoeken gebracht aan het Vlaams Secretariaat voor het Katholiek Onderwijs (VSKO) en alle grote verbonden. Hieruit vloeiden omvangrijke archiefoverdrachten voort van VSKO, VVKBaO (basisonderwijs), VVKSO (secundair onderwijs), VVKHO (hoger onderwijs), VVKBuO (buitengewoon onderwijs), Pedagogisch Bureau, Dienst Internaten, Dienst Inrichtende Machten. Tegelijk werden de bijhorende tijdschriften en publicatiereeksen aangevuld. Daarnaast werden werkbezoeken gebracht aan of contacten gelegd met Caritas International, Mijarc World en Mijarc Europe, KAV, ACW-Mechelen, ACW-Antwerpen, Gezinsbond, Scoutsarchief, Wereldmediahuis, CharlesLouis van Arenberg, KLJ, Triptiek, M.J. Delanghe, Paul Debaere, KVLV, NVKVV, TOGS, Katholiek Beurzenfonds Afrikanen, VKW (+ afdelingen), Opus Dei, Don Boscocentrale. Gebaseerd op de Beleidsnota Collectievorming (zie Jaarverslag 2005) werd voor de verschillende thematische velden het organisatieveld waarop KADOC zich voor prospecties richt gedetailleerd in kaart gebracht. De prioriteiten inzake prospecties voor de volgende beleidsperiode werden in een nota vastgelegd. Uit de contacten met Leo De Keersmaecker groeide een projectgroep rond de problematiek van het Vlaams erfgoed in Noord-Amerika (VS en Canada). Naast KADOC nemen ADVN en de stichting Vlamingen in de Wereld (VIW) hieraan deel. De bedoeling is om het Vlaams erfgoed in Noord-Amerika in kaart te brengen en te zoeken naar bewaaroplossingen. De werkgroep kwam verschillende malen samen en maakte vooral werk van een projectaanvraag.
jaarverslag 2006 2.4. Archief 2.4.1. Verwerving KADOC kende in 2006 een aangroei van 1503 strekkende meter archief. Voor het tweede jaar op rij ligt dit cijfer beduidend hoger dan de gemiddelde aangroei van archieven gedurende de laatste 15 jaar (jaarlijks ca. 1.000 strekkende meter). Het is moeilijk voorspelbaar of het hier om een trend gaat en of die forse aangroei ook de komende jaren zal aanhouden. Mogelijk hangt het grote volume van overdrachten samen met de ingebruikname van KADOC II. De binnengekomen archiefbestanden zijn mooi verdeeld over de verschillende themavelden van KADOC. Omvangrijke en waardevolle gehelen kwamen binnen vanuit de verbonden van het katholieke onderwijs in de Guimardstraat (VSKO, VVKBaO, VVKSO, VVKBuO, VVKHO, Dienst Internaten, Dienst Inrichtende Machten). Ook ACW (en deelorganisaties) en UNIZO (en deelorganisaties) droegen, zowel op het nationale als op het regionale niveau, grote bestanden over. De sector van de archieven van de religieuze instituten, van de missies en van de kunstenaarsateliers werd met enkele mooie aanwinsten verrijkt. Ook enkele nieuwe sociale bewegingen droegen hun archief over (Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud, Vredeseilanden). Verscheidene van deze bestanden bevatten een waardevolle collectie audiovisuele documentatie. Kerk en religie Archief Marialegioen Herent-Leuven Archief Ommegangcomité Kalfort en parochiale ploeg Kalfort Collectie Rik Uytterhoeven (met audiovisuele documentatie) Archief Internationale Federatie van Gehuwde Priesters Archief Phil Bosmans (aanvulling) Religieuze instituten Archief Annonciaden van Berchem Archieven Clarissen Dendermonde, Nieuwpoort, Ieper en Lier Archief Xaverianen Belgische Provincie (met audiovisuele documentatie) Missionering, interreligieuze en interculturele contacten Archief Katholiek Beurzenfonds voor Afrikanen Archief vzw Avimo Archief Frans Bontinck Archief Jozef Herpels (aanvulling) Archief Leo De Keersmaecker (Vlamingen in de Wereld) Archief Wereldwijd Archief Rik en Mieke Schodts Religie, culturele identiteit en kunst Archief orgelbouwer Pels-D’Hondt (aanvulling)
Archief Michiel Leenknegt (aanvulling) Archief Jozef Bossaert (met audiovisuele documentatie) Archief Nationaal Vlaams Kristelijk Toneelverbond (aanvullingen) (met audiovisuele documentatie) Archief Camille Ganton-Defoin (aanvulling) Archief Andries Van den Abeele (aanvulling) Media en cultuurspreiding Collectie Bernard Henry (met audiovisuele documentatie) Archief UNDA-SIGNIS Archief Davidsfonds (aanvulling) (met audiovisuele documentatie) Archief FEDEKAM (aanvulling) Archief Maria De Leebeeck en archief Raf J. Renard Archief René Bodson (aanvulling) Intermediaire structuren Archief Markant (aanvulling) Archief Wereldverbond van de Arbeid (aanvulling) (met audiovisuele documentatie) Archief VKW-Oost-Vlaanderen Archief KAV-West-Vlaanderen Archief Staf Matthyssen (aanvulling) Archief Willy Peirens Archief Arco (aanvulling) Archief NVKVV (aanvulling) Archief Pax Christi (aanvulling) Archief Leo Bogman Archief Fons Margot (aanvulling) Archief Adolph Uyttenhove Archief ACW (aanvulling) Archief Vakantiegenoegens (aanvulling) Archief Wereldsolidariteit (aanvulling) Archief ACW-Leuven (aanvulling) (met audiovisuele documentatie) Archief KWB-Limburg (aanvulling) Archief KAV-Oost-Vlaanderen (aanvulling) Archief KWB-Oost-Vlaanderen (aanvulling) Archief ACW-Antwerpen (aanvulling) Archief UNIZO-Leuven (aanvulling) Archief Marcel De Prins (aanvulling) Archief KVLV (aanvulling) Archief UNIZO-Oost-Vlaanderen (aanvulling) Archief Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud (met audiovisuele documentatie) Archief Vredeseilanden (aanvulling) (met audiovisuele documentatie) Sociale realiteiten, welzijn Collectie Louis Vandevelde (huishoudboekjes) Archief KVG-Oost-Vlaanderen Archief familie van Outryve d’Ydewalle (aanvulling) Archief Caritas International Archief TOGS Archief KVG (aanvulling) Archief HOPE (European Hospital and Healthcare Federation)
Jeugd, opvoeding, onderwijs, wetenschap Archief KOCB (aanvulling) Archief SISR Archief KLJ (aanvulling) (met audiovisuele documentatie) Archief VSKO (aanvulling) Archief VVKBaO (aanvulling) Archief VVKSO (aanvulling) Archief VVKBuO Archief VVKHO Archief Dienst Internaten van het VSKO Archief Dienst Inrichtende Machten van het VSKO Archief André De Wolf (VSKO) Archief JECE en JECI (aanvulling) Politiek, ideologie, verzuiling Archief Leo Tindemans (aanvulling) Archief Michiel Debackere Archief Eric Suy Archief Christenen voor het Socialisme (aanvulling) Archief Luc Versteylen 2.4.2. Verwerking In 2006 kon KADOC, o.a. door het inschakelen van een tijdelijke kracht, een inhaalbeweging in de verwerking van de audiovisuele documentatie realiseren. In eerste instantie werd werk gemaakt van het via plaatsingslijsten ontsluiten van de fotocollecties. Hier moet vooral het afronden van de ontsluiting van de fotocollectie van de Sint-Lucasscholen worden vermeld. Naast het studentenwerk, het didactische en documentaire materiaal bieden vooral de vele dossiers op plaatsnaam en op naam van uitvoerder iconografisch interessant materiaal, vaak teruggaand tot de 19de eeuw. Ook de collectie begijnhofdocumentatie van Rik Uytterhoeven is een van de uitschieters. Naast een 100tal boeken omvat de collectie prentbriefkaarten over begijnhoven in België en Nederland. Daarnaast werden de collecties van ACW AalstOudenaarde (foto’), ACW Sint-Niklaas (foto’s), August Boschmans (archief ), Benedictinessen Hekelgem (foto’s en kledij), Bressers (foto’s) Centrale Belgische Diamantbewerkers (foto’s), CM Eeklo (foto’s), CM Leuven (foto’s), CMBV-Oost-Vlaanderen (foto’s), Katholiek Beurzenfonds voor Afrikanen (foto’s), Missio (foto’s), NCMV BrusselHalle-Vilvoorde (foto’s), Nico Vandenhoudt (tekeningen), Rik Uytterhoeven (prentkaarten begijnhoven), SBB (foto’s), Sint-Lucasscholen (foto’s), Sint-Michielsdomein Hasselt (foto’s) en Xaverianen (Belgische Provincie) (foto’s) verwerkt. In totaal gaat het hier om zo’n 20m, ontsloten via plaatsingslijsten en 429 stuksgewijs ontsloten items. Begin 2006 werd de module statisch beeld van het nieuwe bibliotheeksysteem operationeel. Naast een
aantal kleinere collecties werd de hoofdmoot van de invoer gevormd door de affiches van het Nationaal Vlaams Kristelijk Toneelverbond. Bedoeling was om de opgelopen achterstand in de verwerking van de affichecollectie in de loop van 2006 in te halen. Dit bleek evenwel niet haalbaar. De module statisch beeld kende een moeilijke opstartperiode, maar zou in de loop van 2007 op kruissnelheid moeten komen. Ook de andere modules, en vooral deze van bewegend beeld, zouden in de loop van 2007 operationeel moeten zijn (zie 2.5.6.2). Naast de invoer van nieuwe records (1355 items) werd vooral in de tweede helft van het jaar aandacht besteed aan het vormelijk én inhoudelijk nazicht van de KADOCcataloog. 4828 records werden vanuit deze optiek aan een extra onderhoudsbeurt onderworpen en aangepast aan de nieuwe datamodellen. Daarnaast werd ook de volledige collectie vaantjes (777 stuks) en collectie prenten (593) nagekeken en de achterstand bijgewerkt. Verder werd, in samenwerking met de afdeling Publieke Diensten en Informatica, werk gemaakt van het digitaliseren van de collectie. De volledige collectie vaantjes en prenten is ingescand, de affichecollectie zal in de loop van het voorjaar 2007 volledig online beschikbaar zijn. Van het manipuleren van de stukken bij het inscannen werd eveneens gebruik gemaakt om de materiële toestand van de stukken te controleren en de nodige conservatiemaatregelen te treffen. Preservatie is immers nog altijd een hoofddoelstelling. In 2006 werd van het binnenkomende archief 957 strekkende meter - goed voor 64 % van de totale archiefinstroom in dat jaar - ontsloten via diverse toegangen (plaatsingslijsten of inventarissen) (zie onder 2.4.2.1.). Er werden ook een grote inspanning geleverd om archieven - goed voor 1235 strekkende meter - te ontsluiten die al vóór 2006 toekwamen (zie onder 2.4.2.2.) Die ontsluiting gebeurde in de nasleep van de verhuizing van grote, onverwerkte bestanden vanuit de hulpdepots in Bierbeek en Lovenjoel naar KADOC II. Verscheidene van die onverwerkte bestanden werden bij die gelegenheid rudimentair ontsloten en verpakt en zij kregen een plaatsje in de compactusrekken van KADOC II. Het gaat hier vooral om grote bestanden afkomstig van de Belgische Boerenbond, om omvangrijke atelierarchieven, om archieven van enkele ACWen CM-verbonden en om het archief van het Wereldverbond van de Arbeid. Deze inhaalbeweging inzake ontsluiting werd mee ondersteund door de inschakeling van enkele jobstudenten. In totaal werden 2192 strekkende meter archief toegankelijk gemaakt (2.4.2.1 en 2.4.2.2 samen).
jaarverslag 2006 2.4.2.1. Ontsloten archieven die in 2006 binnenkwamen Kerk en religie Archief Marialegioen Herent-Leuven Archief Ommegangcomité Kalfort en parochiale ploeg Kalfort Collectie Rik Uytterhoeven Archief Internationale Federatie van Gehuwde Priesters Archief Phil Bosmans (aanvulling) Religieuze instituten Archieven Clarissen Dendermonde, Nieuwpoort, Ieper en Lier Archief Xaverianen Belgische Provincie Missionering, interreligieuze en interculturele contacten Archief vzw Avimo Collectie glasplaten scheutisten Archief Frans Bontinck Archief Jozef Herpels (aanvulling) Archief Wereldwijd Archief Rik en Mieke Schodts Religie, culturele identiteit en kunst Archief Michiel Leenknegt (aanvulling) Archief Nationaal Vlaams Kristelijk Toneelverbond (aanvullingen) Archief Camille Ganton-Defoin (aanvulling) Media en cultuurspreiding Archief Davidsfonds (aanvulling) Archief FEDEKAM (aanvulling) Archief Maria De Leebeeck en archief Raf J. Renard Archief René Bodson (aanvulling) Intermediaire structuren Archief Markant (aanvulling) Archief Wereldverbond van de Arbeid (aanvulling) Archief VKW-Oost-Vlaanderen Archief Staf Matthyssen (aanvulling) Archief Willy Peirens Archief Arco (aanvulling) Archief NVKVV (aanvulling) Archief Pax Christi (aanvulling) Archief Fons Margot (aanvulling) Archief Adolph Uyttenhove Archief ACW (aanvulling) Archief Vakantiegenoegens (aanvulling) Archief ACW-Leuven (aanvulling) Archief KAV-Oost-Vlaanderen (aanvulling) Archief KAV-Brugge Archief KWB-Oost-Vlaanderen (aanvulling) Archief ACW-Antwerpen (aanvulling) Archief Marcel De Prins (aanvulling) Archief KVLV (aanvulling) Archief UNIZO-Oost-Vlaanderen (aanvulling) Archief Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud
10
Sociale realiteiten, welzijn Collectie Louis Vandevelde (huishoudboekjes) Archief familie van Outryve d’Ydewalle (aanvulling) Archief Caritas International Archief HOPE (European Hospital and Healthcare Federation) Jeugd, opvoeding, onderwijs, wetenschap Archief KOCB (aanvulling) Archief SISR Archief KLJ (aanvulling) Archief VSKO (aanvulling) Archief VVKSO (aanvulling) Archief VVKBuO Archief VVKHO Archief Dienst Internaten van het VSKO Archief Dienst Inrichtende Machten van het VSKO Archief André De Wolf (VSKO) Archief JECE en JECI (aanvulling) Politiek, ideologie, verzuiling Archief Michiel Debackere Archief Eric Suy Archief Christenen voor het Socialisme (aanvulling) Archief Luc Versteylen 2.4.2.2. Vóór 2006 overgedragen archieven die in het afgelopen jaar werden ontsloten Archief Michiel Leenknegt Archief Willy Dierick (aanvulling) Archief Alfons Margot (aanvulling) Archief Sint-Lucas Gent (plannen Mortier, Geirnaert en Verhaegen) Archief Dobbelaere-Crickx-DelodderArchief Davidsfonds (aanvullingen) Archief Guido De Schryver (met audiovisuele documentatie) Archief Centrale Belgische Diamantbewerkers (met audiovisuele documentatie) Archief CM-Eeklo (met audiovisuele documentatie) Archief CM-Turnhout Archief KAV-Leuven Archief Centrale voor Studie- en Beroepsoriëntering (CSBO)/Vrije CLB-Koepel (aanvulling) Archief Vlaamse Federatie voor Hoeve- en Plattelandstoerisme (VFHP) Archief Centrale Bestuurs- en Adviesorganen van de Belgische Boerenbond (aanvulling) (met audiovisuele documentatie) Archief Cultuurdienst van de Belgische Boerenbond Archief Organisatiediensten van de Belgische Boerenbond (aanvullingen) Archief Bietensyndicaten (Belgische Boerenbond) (aanvulling) Archief dienst Public Relations van de Belgische Boerenbond (aanvulling) Archief SBB Archief Belgische Boerenbond provincie Limburg
Archief Belgische Boerenbond Oostkantons Archief Belgische Boerenbond-Provinciale Landbouwkamers Archief Belgische Boerenbond Herverzekeringsmaatschappijen Archief Belgische Boerenbond SCOK Archief Belgische Boerenbond Kriterion Archief Boekhouding AVEVE Archief Jef ���������������������� Snaet (aanvulling) Archief Gelovige Gezinsgroepen (aanvulling) Archief Nationaal Christelijk Middenstandsverbond (NCMV)/Unie van Zelfstandige Ondernemers (Unizo) (aanvulling, o.a. dossiers Kris Peeters) (met audiovisuele documentatie) Archief Pedagogisch Bureau van het NSKO/VSKO (aanvulling) Archief Wereldvakverbond van Onderwijspersoneel (WVOP) Archief CM-Leuven Archief Roger Beirnaert Archief Algemeen Syndicaat der Geneesheren van België (aanvulling) Archief Jos De Saeger (aanvulling) Archief Albert De Vleeschauwer (aanvulling) Archief CD&V-fractie in het Vlaams Parlement (aanvulling) Archief Broederlijk Delen (Animatiedienst) Archief Katholieke Jeugdraad (KJR) (aanvulling) Archief Nationaal Christelijk Middenstandsverbond (NCMV)-gewest Brussel-Halle-Vilvoorde Archief ACW-arrondissement Aalst (aanvulling) Archief ACW-arrondissement Oudenaarde Archief ACW-regio Zuid-Oost-Vlaanderen Archief Ziekenzorg (aanvulling) Archief Gasthuiszusters-Augustinessen van Brussel (met audiovisuele documentatie) Archief Staf Vermeulen (Kerk in Nood-Oostpriesterhulp) Archief Antoon Van Bijnen Archief Jozef Calbrecht Archief Jozef Chabert (aanvulling) Archief Wederzijds Hulpbetoon Archief Antoon Rubbens Archief Davidsfonds gouw Antwerpen Archief Davidsfonds gouw West-Vlaanderen Archief Vormingsinstituut voor Begeleiding van Gehandicapten (VIBEG) Archief Verbond van Voorzieningen voor Jeugd- en Gehandicaptenzorg (VIGBJ-VVJG)/Vlaams Welzijnsverbond Archief, plannen en tekeningen van dom Constantinus Bosschaerts en van de Oblaten van de Stichting Vita et Pax werden tijdelijk bij KADOC in bewaring gegeven. Hun ontsluiting en verpakking werd in 2006 afgerond.
2.4.3. Projecten 2.4.3.1. Ontsluiting archief, audiovisuele en museale collectie Klein Seminarie-Berthoutinstituut Mechelen De ontsluiting van dit historisch waardevolle schoolarchief met wortels tot diep in de 19de eeuw gebeurt ter plaatse door een vrijwilliger-oudleraar. KADOC zorgt voor de begeleiding en ondersteuning van alle aspecten van de archiefzorg (ontsluiting en beschrijving, verpakking en plaatsing). In 2006 werd een archiefschema uitgewerkt, nadat alle archivalische eenheden een beschrijving kregen. 2.4.3.2. Globale inventarisatie archief en archiefbibliotheek Vlaamse Minderbroeders Sint-Truiden KADOC detacheert een personeelslid (50%) voor de globale inventarisatie van het archief en de archiefbibliotheek van de Vlaamse minderbroeders te Sint-Truiden. Hiertoe worden eerst de bestaande inventarissen, lijsten en catalogi aangevuld, geoptimaliseerd en gecentraliseerd. Daaruit zal een globaal structuurschema (met aansluitend daarbij de ontsluitingsinstrumenten) resulteren van het archivalisch-documentair bezit van de Vlaamse minderbroeders te Sint-Truiden. Via die inventarisatieopdracht krijgt de projectmedewerker inzicht in structuur en inhoud van archief en archiefbibliotheek. 2.4.3.3. Globale inventarisering en de formulering van aanbevelingen inzake de toekomst van het archief en de bibliotheek Ursulinen O.-L.-V.-Waver Dit tijdelijke project behelst de redactie van een werkdocument dat een beknopt overzicht biedt van de belangrijkste erfgoedbestanddelen die zich in de schoot van de congregatie (moederhuis, scholen, huizen) bevinden. Per onderdeel wordt informatie verzameld over omvang, periode, ontsluiting en aard. Per archiefbestanddeel worden ook aanbevelingen geformuleerd over de toekomstige bestemming en het toekomstige beheer. 2.4.3.4. Project Documentair erfgoed Provincie Antwerpen Het afdelingshoofd archief begeleidde vanaf februari 2005 als extern deskundige het project ‘Registratie van het documentair erfgoed bij lokale erfgoedhouders in de provincie Antwerpen’. Dit project is een initiatief van de provincie Antwerpen en wordt uitgevoerd door drie projectmedewerkers in dienst van de Heemkunde Gouw Antwerpen vzw. Basis van het project vormt een grootschalige en grondige enquête bij lokale erfgoedhouders naar hun archivalisch-documentair bezit. De resultaten van de bevraging kregen hun neerslag in een tweedelige publicatie (voorgesteld op 18 maart tijdens een studiedag ‘Verborgen schatten. Project registratie van het documentair erfgoed bij lokale
11
jaarverslag 2006 erfgoedhouders in de provincie Antwerpen’), in een eigen projectwebsite en in de invoer van de gegevens in Archiefbank Vlaanderen. De adviesverlening betrof zowel de inhoud en aanpak van de bevraging, als de inhoud en presentatie van de drie eindproducten. 2.4.4. Archiefbank Vlaanderen (ABV) Archiefbank Vlaanderen ging in 2003 van start om een grote leemte op te vullen in het Vlaamse erfgoedveld, namelijk het ontbreken van een overzicht van private archieven. In het kader van het Archiefdecreet (19 juli 2002) vertrouwde de Vlaamse Gemeenschap de ontwikkeling en het beheer van Archiefbank toe aan vier privaatrechtelijke archief- en documentatiecentra: ADVN, Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, KADOC-K.U.Leuven en Liberaal Archief. Het project realiseert een geautomatiseerd register van het Vlaamse private archivalische erfgoed en wil zo bijdragen aan de bescherming en wetenschappelijke valorisatie ervan. Archiefbank steunt op een open en collectief samenwerkingsverband, waarin de archief- en brede erfgoedsector betrokken wordt. De informatie over de archieven wordt opgeslagen en ter beschikking gesteld in een relationele webdatabank. KADOC-K.U.Leuven staat in voor de hosting en het onderhoud van test- en productieserver, de backupprocedures en de synchronisaties vanuit andere databanken. In 2006 werd werk gemaakt van een aantal technische aanpassingen. De wijziging in de structuur van de authority records werd afgerond, waardoor het mogelijk is online links te leggen naar externe databanken. Een volledig nieuwe contextgebaseerde Helpfunctie werd geïmplementeerd, met veel aandacht voor de gebruiksvriendelijkheid van de invoerapplicatie. Omdat de nood zich liet voelen de invoer voldoende kwalitatief te kunnen opvolgen werd een beheersmodule gecreëerd die toelaat om de historiek per steekkaart op te vragen, lijsten van nieuwe en/of gewijzigde records en statistieken te genereren. Met het oog op de update van de gegevens over de bewaarplaatsen, waarvoor Archiefbank een overeenkomst heeft met VVBAD, werd deelgenomen aan de werkgroep die de nieuwe Vlabidoc-online voorbereidt. Eind december 2006 bevatte de databank 4.897 archiefsteekkaarten, waarvan er 3.396 consulteerbaar zijn via de publiekscatalogus. Er zijn archieven geregistreerd van 540 verschillende bewaarplaatsen. Ca. 100 personen beschikken over een login en paswoord dat toegang verschaft tot de invoerapplicatie, die uitgerust is met een fijnmazig security systeem en toezichthouderschap over de records. De actieve prospectie op diverse terreinen werd voortgezet. In 2006 droeg vooral de opvolging van een aantal grote dossiers de aandacht weg. Gesprekken werden
12
gevoerd met het Algemeen Rijksarchief, het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (SOMA), het AMVC-Letterenhuis, het Stadsarchief Antwerpen en het thema-archief Resonant. Waar mogelijk werd de eenmalige input van gegevens en/of de synchronisatie van de betreffende databanken technisch geanalyseerd en voorbereid. De systematische prospectie naar private archieven in de gemeente- en stadsarchieven werd afgerond. Daarnaast volgen de medewerkers van Archiefbank zo goed mogelijk de lopende projecten inzake regionale en thematische archievenoverzichten op. De gegevensinvoer staat onder toezicht van de Archiefbankmedewerkers en wordt indien nodig bijgestuurd. De bewaking van de kwaliteit van de ingevoerde gegevens wordt, naarmate de databank groeit, een steeds belangrijker opdracht. Vanaf 2006 werd in toenemende mate aandacht besteed aan de update van de ingevoerde gegevens, en een hercontactname met participanten die al eerder invoerden, maar de invoer om diverse redenen nog niet konden afwerken. Archiefbank fungeert dankzij de intensieve begeleiding en opleiding van participanten steeds meer als expertisecentrum voor iedereen die private archieven beheert. De medewerkers kennen het veld goed en breiden hun netwerken gestaag uit. De vele vragen die de medewerkers bereiken, geven aan dat zij daarmee in een behoefte voorzien. De heemkundige sector werd door Archiefbank onder meer benaderd- in het kader van het project Pro Memorie van Heemkunde Vlaanderen - via de organisatie van drie workshops waarbij opleiding voor de invoer in Archiefbank werd gegeven. Archiefbank was tevens betrokken bij de begeleiding van het Project inventarisatie en registratie van documentair erfgoed bij lokale erfgoedhouders in de provincie Antwerpen, dat werd afgerond in het voorjaar van 2006. Alle verzamelde gegevens over het erfgoed van de heemkundige verenigingen in de provincie Antwerpen zijn geregistreerd in Archiefbank. De voor 2007 geplande studiedagen voor de museumsector werden samen met Culturele Biografie Vlaanderen voorbereid. Inzake publiekswerking ontwikkelden de medewerkers van Archiefbank een op participatie gerichte communicatiestrategie. Er werd gestart met de verspreiding van een digitale Nieuwsflash waarin onder meer interessante archieven in de kijker worden gezet, of participanten hun werking en collectie kunnen voorstellen. Om particulieren beter te bereiken werd gezocht naar meer structurele samenwerking met de Erfgoedcellen. Daarnaast werd een media-actie voorbereid in culturele tijdschriften en websites voor senioren. Aan de opmaak van het stappenplan 2008-2012 voor Archiefbank werd in de tweede jaarhelft veel aandacht
besteed. Een aantal perspectieven en knelpunten binnen het project werden gepresenteerd op de Adviesraad die plaatsvond op 21 maart 2006 in het kader van de ledenvergadering van de archiefsectie van de VVBAD. In het najaar volgde dan een enquête gericht naar invoerders en gebruikers van de publiekscataloog.
2.5. Bibliotheek 2.5.1. Algemeen 2006 was voor de bibliotheekafdeling in grote mate een logistiek jaar. Naast de ingebruikname van het nieuwe erfgoeddepot met de hieraan gekoppelde verhuis en rationalisering van de onverwerkte voorraden, was 2006 een jaar met een uitzonderlijk grote instroom van erfgoed, waardoor zowel op KADOC zelf als op verplaatsing grote selectieoperaties moesten worden doorgevoerd waarbij de hele afdelingsploeg was betrokken. Dank zij een aantal tijdelijke projecten kon vooruitgang worden geboekt in de verwerking, vooral met betrekking tot de actuele publicaties, de kernpublicaties van de grote maatschappelijke organisaties en van een aantal religieuze instituten (Scheut, Witte Paters). Bij de verwerking van de tijdschriftencollectie zijn opnieuw belangrijke stappen gezet: 1° het tijdschriftenbezit is geautomatiseerd, 2° de tijdschriftencollectie is bijna volledig in de onderzoeksdatabank ODIS geïntegreerd en 3° voor het eerst werden digitale periodieken gecatalogiseerd en via de KADOC-website ter beschikking gesteld. Ondanks de grote instroom blijft het gericht streven naar volledigheid in de collectievorming een belangrijk aandachtspunt voor een bewaarbibliotheek. De procedures met betrekking tot de actuele publicaties en de lopende tijdschriften zijn geactualiseerd. Bij het opsporen van hiaten in de kerncollectie van maatschappelijke organisaties werden in het kader van de prospectieactiviteiten belangrijke inspanningen geleverd. Automatisering met het oog op het stapsgewijs realiseren van de ‘e-library’ blijft een belangrijke actielijn in de werking van de erfgoedafdeling bibliotheek. In opvolging van de succesvolle conversie naar Aleph in 2005 werd een aantal nieuwe datamodellen geïmplementeerd (o.a. datamodel voor de beschrijving van e-bronnen). Sinds 2006 zijn de aanwinstenlijsten beschikbaar op de KADOC-website en er zijn stappen gezet in de richting van een koppeling van de bibliotheekcataloog Aleph met de onderzoeksdatabase ODIS. Tenslotte zijn er ook qua netwerking beloftevolle stappen gezet. De participatie van KADOC aan de werkgroep “Collectievorming” binnen de K.U.Leuven en
de goedkeuring van het leerboekenproject door de Vlaamse Gemeenschap (zie 2.5.7.2) openen interessante perspectieven met betrekking tot een rationeler beheer van de middelen en een efficiëntere, gebruiksvriendelijke en geïntegreerde terbeschikkingstelling van deelcollecties aan het publiek. Mogelijk kunnen er op termijn ook bredere collectieafspraken worden gemaakt tussen de Vlaamse erfgoedinstellingen. 2.5.2. Infrastructuur Twee grote uitdagingen zijn in 2006 gerealiseerd. Met de succesvolle conversie naar het geavanceerde bibliotheeksysteem Aleph en de ingebruikname van het nieuwe erfgoedmagazijn KADOC II - met daaraan gekoppeld de herinrichting van de bestaande magazijnruimte in KADOC I - zijn belangrijke doelstellingen uit het voorbije Jaarplan gerealiseerd. De ingebruikname van het nieuwe erfgoeddepot vertoonde voor de werking van de bibliotheekafdeling bibliotheek drie aspecten. 1° Herinrichting bestaande magazijnruimte Bij de bouw van het nieuwe erfgoeddepot is beslist om de bewaarbibliotheek integraal in het ‘oude’ erfgoeddepot (KADOC I) te handhaven. In 2006 is veel tijd besteed aan de herinrichting van de bestaande magazijnruimte. Het interne verhuisplan voor KADOC I is volgens plan uitgevoerd. De tijdschriftencollectie is herplaatst en er is geopteerd voor een standaardopstelling van de rekken. Het resultaat van deze arbeidsintensieve operatie is een efficiënt en rationeel ingerichte erfgoedruimte, met de nodige groeiruimte voor de toekomst. 2° Verhuizen en rationaliseren van de onverwerkte voorraden Een tweede aspect van de verhuisoperatie binnen de bibliotheekafdeling had betrekking op het rationaliseren en verhuizen van de onverwerkte voorraden die tot hiertoe in twee externe opvangdepots waren opgeslagen. Volgende taken dienden te gebeuren: selectie en herbestemming, in sommige gevallen herverpakken en herstapelen, verhuis naar het nieuwe erfgoedmagazijn, nakijken in de catalogus op bezit, verwerken van de prioriteiten, herschatten van de onverwerkte voorraden, beleidsopties in verband met beheer en tijdelijke opslag van de overblijvende onverwerkte voorraden. In 2006 ging de arbeidstijd van 1 van de 3,4 VTE reguliere eenheden naar selectie (zie ook onder 2.5.3). Deze acties gebeurden door het reguliere personeel van de afdeling dat de selectiecriteria vlot toepast. Voor het herverpakken, herstapelen, mee verhuizen en nakijken van een deel van de onverwerkte voorraad boeken op bezit zijn in 2006 twee jobstudenten aangeworven. Dank zij de tijdelijke aanwerving van een extra catalograaf (8 maanden) konden de actuele publicaties en de
13
jaarverslag 2006 kernpublicaties van de maatschappelijke organisaties onmiddellijk worden verwerkt. Voor de verdere aanpak en verwerking van de onverwerkte voorraden is een interne beleidsnota opgesteld, met het oog op de voorbereiding van het Jaarplan 2007 en het Beleidsplan 2008-2012. In totaal zijn 108 paletten (ca. 81.000 volumes) naar het nieuwe erfgoeddepot verhuisd, ca. 8100 boeken op bezit nagekeken, ca. 1200 boeken uit de onverwerkte voorraad gecatalogiseerd en hebben ca. 82.750 boeken en tijdschriften een herbestemming gekregen. 3° Optimaliseren van de werkprocessen Dank zij de investeringen in een nieuw erfgoeddepot met aangepaste verwerkingsruimtes verlopen de arbeidsprocessen op een efficiëntere manier. Het nakijken van boeken op bezit gebeurt in de nieuwe verwerkingsruimte. Voor de verwerking van aanvullingen op de tijdschriften zijn nieuwe werkprocedures uitgetest. 2.5.3. Verwerving Het proactieve beleid dat in het kader van de prospectieactiviteiten is uitgezet met betrekking tot de actuele publicaties en kernpublicaties van maatschappelijke organisaties is verder gezet. Het behoort immers tot de kerntaak van een bewaarbibliotheek om volledigheid na te streven in haar bewaarcollecties. In 2006 is het proactieve verwervingsbeleid vooral toegespitst op de lopende tijdschriften. Er is een intensieve mail- en correspondentiecampagne gevoerd met als bedoeling de leemtes in de collectie op te vullen. Bij tijdschriften die niet meer lopend op het centrum toekwamen, is contact opgenomen met de redacties, met het oog op het herstarten van het gratis abonnement. In de marge van deze contacten is nuttige informatie verzameld over eventuele stopzetting, samensmelting met andere tijdschriften en/of voortzetting als digitale publicatie. De herevaluatie van het abonnementenbestand heeft geleid tot een opmerkelijke verschuiving. Voortaan komen nog 935 tijdschriften lopend op het Centrum toe: 510 titels verschijnen op papier, 425 in digitale vorm.
en tijdschriften betrokken. Ze hadden betrekking op de federale onderwijsbibliotheek (in bezit van Stadsbibliotheek Antwerpen), bij de Broeders van de Christelijke Scholen (Dilbeek en Kortrijk), de Augustijnen in Leuven, de Zwartzusters in Lier en in de Centrale Bibliotheek van de K.U.Leuven, waar een deel van het religieuze fonds naar KADOC wordt afgeleid. De uitzonderlijk grote instroom moet ook in verband worden gebracht met de ingebruikname van het nieuwe erfgoeddepot en de reductie van de onverwerkte voorraden in de tijdelijke erfgoeddepots. Hierdoor was er zowel vanuit de archiefafdeling als vanuit de bibliotheekafdeling een extra aanvoer van te selecteren materiaal. Ten slotte moet worden gewezen op de voordelen van de nieuwe infrastructuur. Sinds de ingebruikname van het erfgoeddepot en de verwerkingsruimte kan de lopende instroom adequater worden gekwantificeerd. Met uitzondering van de instroom van december (ca. 16%) werd de reguliere instroom (ca. 108.000 volumes) onmiddellijk geselecteerd. Ca. 15.000 boeken werden in de catalogus nagekeken op bezit, wat een netto aangroei van de onverwerkte voorraad boeken opleverde van ca. 8.000 volumes. 2.5.3.2. Efficiënter voorraadbeheer De rationelere organisatie als gevolg van de ingebruikname van het nieuwe erfgoeddepot heeft ook geleid tot een efficiënter voorraadbeheer. Instroom en uitstroom kunnen adequater worden gekwantificeerd en beheerd. In de marge van de verhuisoperatie is de onverwerkte voorraad per erfgoedcategorie herbekeken en opnieuw geëvalueerd. Er is een interne beheersnota opgemaakt met betrekking tot de onverwerkte voorraden boeken en tijdschriften en dit in voorbereiding op de planning voor de volgende jaren (Jaarplan 2007 en Beleidsplan 2008-2012). Hieruit blijkt dat het probleem van de onverwerkte voorraden tot een personeelsprobleem kan worden gereduceerd. Dat is al aan bod gekomen in het Beleidsplan 2008-2012 dat per 15 februari 2007 werd ingediend.
2.5.3.1. Verwerving: groeiende informatiestroom
2.5.4. Verwerking
De instroom was in 2006 uitzonderlijk groot. In totaal zijn ca. 400.000 volumes boeken en tijdschriften ter selectie aan het Centrum aangeboden. De arbeidstijd van één voltijdse eenheid is in 2006 besteed aan selectie en verwerving. Om de instroom onder controle te houden, worden selectieoperaties zoveel mogelijk “in situ” georganiseerd. Hierdoor konden arbeidsintensieve inpak- en herpakoperaties worden vermeden en konden alleen de voor KADOC relevante boeken en tijdschriften worden geselecteerd. Bij dergelijke selectieoperaties “in situ” waren in 2006 ca. 260.000 volumes
2.5.4.1. Kwaliteitsvol, resultaats- en onderzoeksgericht
14
Bij de verwerking van de boeken is dank zij een aantal tijdelijke projecten belangrijke vooruitgang geboekt. Er werden in totaal 5010 monografieën gecatalogiseerd (3069 in 2005). In de eerste plaats ging de aandacht naar de actuele publicaties. In de lijn van de inspanningen die worden gedaan om de actuele publicaties te vervolledigen, is tijdelijk een catalograaf aangeworven (voor 8 maanden)
voor de verwerking van de achterstand. In totaal werden 1845 actuele publicaties verwerkt. Verder werd ook aandacht besteed aan de kernpublicaties van de grote maatschappelijke organisaties en de religieuze instituten. Via een tweede tijdelijk project kon een aantal opmerkelijke etnografische collecties in inlandse Afrikaanse talen worden ontsloten (Witte Paters: 261 titels en Scheutisten: 331 titels). Verder ging de aandacht naar monografieën die via archief- en substantiële bibliotheekoverdrachten in bezit van het Centrum kwamen. Zo werd uit de archiefbibliotheek van Missio (131 titels) en uit de federale onderwijsbibliotheek (688 titels) een substantieel aantal kernmonografieën gecatalogiseerd. Tenslotte was de onderzoeksgerichte ontsluiting van de jaar- en activiteitsverslagen (KX2) via de onderzoeksdatabank ODIS een belangrijk aandachtspunt bij de verwerking (550 titels in ODIS, 261 titels in Aleph). Bij de verwerking van de tijdschriften zijn vijf belangrijke doelstellingen uit het Jaarplan 2006 gerealiseerd: 1° het bezitsbeheer is geautomatiseerd, 2° de review van de tijdschriftencollectie in de nieuwe databank is afgerond, 3° het beheer van de lopende tijdschriften is geoptimaliseerd, 4° er is een inhaalbeweging gerealiseerd met betrekking tot de onderzoeksgerichte ontsluiting van de tijdschriften in de onderszoeksdatabank ODIS en 5° de catalogisering van de digitale tijdschriften is op kruissnelheid gebracht. Bovendien zijn bij de reguliere verwerking van de tijdschriften 299 nieuwe titels gecatalogiseerd en 145 aanvullingen op bestaande titels gerealiseerd. Bij de verwerking lag het accent op de digitale publicaties en op kerntijdschriften gekoppeld aan archiefoverdrachten en/of substantiële bibliotheekoverdrachten. 2.5.4.2. Tijdschriftencollectie: optimaliseren van ontsluiting en beheer In de lijn van de doelstellingen die in het Jaarplan 2006 waren geformuleerd, is de bezitsinformatie van de tijdschriften volledig in de geautomatiseerde databank geïntegreerd, wat zowel voor de gebruiker als voor de interne verwerking een grote vooruitgang is. Dit houdt in dat het gedetailleerde bezit van de 10.047 tijdschrifttitels die op dit ogenblik op KADOC worden bewaard, voortaan online, via de OPAC, raadpleegbaar is door iedere internet gebruiker en/of potentiële bewaargever. Bij selectieoperaties en bij de verwerking van aanvullingen levert deze integratie van het bezit in de geautomatiseerde cataloog belangrijke tijdswinst op. De arbeidsintensieve operatie is uitgevoerd tijdens de zomermaanden met de hulp van drie jobstudenten. In totaal werd het bezit van de 8891 steekkaarten in het daartoe bestemde Aleph-holding record ingevoerd. In 2005 was dit al met een testpakket van 1200 steekkaarten gebeurd.
In de marge van deze operatie is ook de volledige review van de tijdschriftencollectie gerealiseerd, die noodzakelijk was na de conversie en de uitwerking van een nieuw datamodel voor de tijdschriften. Zo werden historische begin- en einddata toegevoegd en aantal MARC-tags (008, 006, 310) in orde gebracht. In het Jaarplan van 2006 was de manuele datamassage van de tijdschriftenrecords opgevat als een stappenplan, waarvan 1/3 zou worden gerealiseerd. In de marge van de input van het bezitsbeheer is de operatie in 2006 zo goed als volledig afgerond. KADOC is hiermee de eerste instelling binnen het LIBIS-netwerk die de manuele datamassage van alle tijdschriftrecords heeft gerealiseerd. Verder werd het beheer van de lopende tijdschriften herzien. Er is een volledige review doorgevoerd van het pakket tijdschriften dat niet meer lopend op het centrum toekwam (een 500 titels in totaal), hetzij omdat de publicatie gestopt was, hetzij omdat het tijdschrift voortaan in digitale vorm verschijnt. Deze arbeidsintensieve operatie zal in 2007 verder worden afgerond. De procedures met betrekking tot het administratieve beheer van de collectie lopende tijdschriften zijn vereenvoudigd. Dank zij een tijdelijk project is in 2006 een grote inspanning geleverd met betrekking tot het retroactief inbrengen van de tijdschriften in de ODIS-databank. Bij deze onderzoeksgerichte ontsluiting wordt de volledige historiek van het tijdschrift gereconstrueerd, met aandacht voor alle titelvarianten of variaties inzake uitgever. Er worden relaties gelegd naar eindredacteurs, relevante medewerkers, verantwoordelijke uitgevers en organisaties. In totaal werden 1836 nieuwe tijdschriftrecords in de databank ingebracht en nog eens 315 bestaande records aangevuld of gewijzigd. 2.5.4.3. Catalografie van digitale bronnen Een belangrijke realisatie van het afgelopen jaar was de catalografie van de digitale tijdschriften. Hoewel het nieuwe beschrijvingsformaat voor de digitale bronnen nog niet volledig operationeel was, zijn - anticiperend op dit datamodel en in overleg met de hoofdcatalograaf van het netwerk - alle nationale e-publicaties die tot hiertoe op KADOC waren geharvest, ontsloten en op een digitale manier ter beschikking gesteld van de gebruiker. De e-bronnen worden per jaargang samengevoegd en gearchiveerd. Ze worden opgeslagen in een generiek formaat in een tijdelijke bewaaromgeving, in afwachting van de realisatie van het e-magazijn (zie LIAS, 1.5.1). Vanuit de catalogus wordt een link gelegd naar het digitale document in de bewaaromgeving, zodat het digitale document online raadpleegbaar is voor de gebruiker. Het bezit van de digitale tijdschriften wordt beheerd in het Aleph-record, op exemplaarniveau.
15
jaarverslag 2006 De digitale tijdschriften (425 titels) zullen beheerd worden zoals de collectie lopende tijdschriften. Jaarlijks zal de collectie worden afgesloten en gebonden, nadat een inspanning is gedaan om de collectie te vervolledigen. Er zijn afspraken gemaakt met de uitgevers van de digitale bronnen met betrekking tot het regelmatig doorsturen van de tijdschriften. Verder is een handleiding opgesteld met betrekking tot het archiveren en catalogiseren van de digitale tijdschriften op KADOC. Deze handleiding zal in 2007 verder worden uitgewerkt voor digitale congres- en jaarverslagen en voor digitale thesissen. 2.5.4.4. KX-collectie: dubbele ontsluiting In 2006 lag bij de verwerking van de KX-collectie het accent op de terbeschikkingstelling van de collectie jaar- en activiteitsverslagen in de onderzoeksdatabank ODIS. Zoals vooropgesteld zijn 550 nieuwe titels in de relationele onderzoeksdatabank ODIS geïntegreerd. De operatie zal in 2007 worden afgerond. Naast de systematische integratie van de KX-collectie in de onderzoeksdatabank ODIS, is de stapsgewijze integratie van de kerncollectie congressen, jaarverslagen, programma’s en jaarboeken in de geautomatiseerde cataloog Aleph een prioriteit bij de verwerking. De hoofdbronnen werden verder ontsloten en aansluitend op de onderzoeksactiviteiten van het Centrum werden de congres- en jaarverslagen rond grens- en seizoensarbeid en rond dokters en vrije beroepen in de geautomatiseerde cataloog geïntegreerd, wat resulteerde in 261 nieuwe titelbeschrijvingen in Aleph. 2.5.5. Dubbelen Uit de bevraging die in het najaar is uitgevoerd bij de stakeholders van KADOC, blijkt dat de lijst van dubbelen erg wordt geapprecieerd. In 2006 zijn drie lijsten opgesteld en verspreid. In totaal kregen een 3600-tal boeken op die manier een zinvolle herbestemming. 2.5.6. Automatisering De conversie naar een geavanceerd en toekomstgericht bibliotheeksysteem creëerde een aantal nieuwe mogelijkheden die vooral de publiekswerking ten goede kwamen en bracht ook een aantal nieuwe uitdagingen met zich mee, die vooral betrekking hadden op de implementatie van nieuwe datamodellen en op de datamassage. Met het oog op een geïntegreerde terbeschikkingstelling van de verschillende erfgoedcategorieën aan de gebruiker zijn in 2006 een aantal belangrijke beslissingen genomen, vooral in verband met de koppeling van de bibliotheekcataloog Aleph met de authority- en onderzoeksdatabank ODIS.
16
2.5.6.1. Nieuwe functionaliteiten Het optimaal benutten van nieuwe mogelijkheden die het geavanceerde bibliotheeksysteem Aleph biedt, was een belangrijk aandachtspunt. Via het gebruik van de nieuwe Aleph-functionaliteit “Linkbuilder” en de in de bibliotheekwereld veel gebruikte CCL-query’s (zoekopdrachten geformuleerd in Common Command Language) /konden gerichte onderdelen uit de bibliotheekcataloog online aan de gebruiker ter beschikking worden gesteld. Vooral in de /e-Nieuwsbrief/ van KADOC werd deze functionaliteit frequent benut. Via deze nieuwe functionaliteiten konden voor het eerst aanwinstenlijsten via de KADOC-website beschikbaar worden gesteld voor het publiek. Het is de bedoeling om deze diensten blijvend aan de gebruikers ter beschikking te stellen, /o.a. via de KADOC-website. De ‘trigger’functie, die in het najaar in testversie werd gelanceerd, laat een eenvoudiger en efficiëntere communicatie op recordniveau toe binnen de cataloog. Voor het grote bibliotheeknetwerk waarin KADOC functioneert, de context van de “shared cataloguing” en de uitdagingen rond het gedecentraliseerde catalogusonderhoud die zich aandienen, is dit een belangrijke meerwaarde. 2.5.6.2. Implementatie van nieuwe datamodellen In de loop van het jaar werden vanuit de Werkgroep Catalografie diverse nieuwe datamodellen ter beschikking gesteld van de catalografen. Van belang voor de KADOC-bibliotheekafdeling waren: de datamodellen basiscatalografie (bibliografisch record en holding record), serials, analytische catalografie (themanummers, individuele afleveringen van jaarboeken en jaarverslagen). Voor de audiovisuele afdeling waren vooral de datamodellen voor statisch en bewegend beeld van belang. Via lidmaatschap van de werkgroepen catalografie, periodieken, eindgebruikers, bewegend en statisch beeld participeerde KADOC constructief aan de totstandkoming van deze datamodellen (zie 2.4.2 verwerking Audiovisuele documentatie). De interne communicatie rond de nieuwe datamodellen en de catalografische afspraken hierrond verliepen via de afdelingsvergaderingen, waar gerichte Alephworkshops werden georganiseerd. Er is systematisch overleg met de verantwoordelijke van de audiovisuele documentatie rond regelgeving en consistente invoer van gegevens. Met het oog op het gemeenschappelijke catalogusonderhoud dat na de conversie en de ingrijpende samenvoeging van systeembestand en lokaal bestand op stapel staat, is dit overleg van cruciaal belang. Er zijn ook aanzetten gegeven voor een KADOChandleiding waarin de adequate toepassing van de datamodellen in de KADOC-context gedetailleerd zal worden beschreven.
2.5.6.3. Datamassage
2.5.7.2. Project pedagogische collecties
De geautomatiseerde en instellingsgerichte aanpassing van de records (datamassage) die door het LIBIS-net team voor 2006 in het vooruitzicht was gesteld, is niet gerealiseerd als gevolg van de conversieproblematiek waarmee het informaticateam, door de toetreding van de talrijke nieuwe partners tot het netwerk, wordt geconfronteerd. Wat wel gerealiseerd is, zijn alle voorbereidingen die op KADOC konden gebeuren: de analyse van de KADOC-records (er is een nota met de desiderata van KADOC bezorgd aan LIBIS-net) en de manuele aanpassing van de records waar nodig. De manuele datamassage is zo goed als afgerond voor de tijdschriftrecords en zal in 2007 worden aangepakt voor de congressen, jaarverslagen en activiteitsverslagen (zie 2.5.4.4). Via de Adviesraad van LIBIS-net, waarvan KADOC deel uitmaakt, zullen we proberen om de instellingsgerichte datamassage voor 2007 opnieuw op de agenda te plaatsen.
In 2006 is in samenwerking met de Vakgroep Pedagogiek van de Universiteit Gent, de Stadsbibliotheek Antwerpen, de Stedelijke Musea Ieper en het Archief- en Documentatiecentrum voor Historische Pedagogiek van de K.U.Leuven een project uitgewerkt met betrekking tot de ontsluiting en het “online” ter beschikking stelling van leerboekencollecties in Vlaanderen. Het project is van start gegaan in juni 2006 en kan een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een online databank van leerboeken in Vlaanderen en de ontsluiting van belangrijke leerboekencollecties (1880-1940). KADOC zal in 2007 een inspanning doen om zijn leerboeken catechese via dit project te ontsluiten. Via de werkgroep catalografie zal een datamodel voor de leerboeken worden ontwikkeld en vanuit de begeleidingscommissie van het project zal KADOC advies verlenen rond technische mogelijkheden inzake ontsluiting en terbeschikkingstelling.
2.5.7. Netwerking Vanuit de bibliotheekafdeling participeert KADOC constructief aan diverse netwerken, zoals de VRB (Vereniging van Religieuze Bibliothecarissen), waarvan het afdelingshoofd Bibliotheek bestuurslid is, of het landenoverschrijdend overlegplatform voor beheerders van bewaarcollecties van kinderboeken, dat vanuit de Koninklijke Bibliotheek van Den Haag wordt gecoördineerd. Zoals vermeld wordt binnen de bestaande communicatiekanalen van LIBIS-net ook constructief overleg gepleegd met de diverse Leuvense en nietLeuvense partners van het bibliotheeknetwerk. Dit gebeurde o.a. via de reeds vermelde werkgroepen, de LIBIS-net adviesraad en de gebruikersdag, die in 2006 in de Hogeschool van Oostende doorging. Met Resonant, het Centrum voor Vlaams Muzikaal Erfgoed, is het voorbije jaar intensief overleg gepleegd rond de mogelijke samenwerking bij de verwerking en terbeschikkingstelling van de liturgische collectie van KADOC. Er is ook advies verleend bij het nemen van opties rond databankopbouw, keuze van catalogi, integratiemogelijkheden voor digitale documenten, met tot hiertoe nog weinig concrete resultaten. 2.5.7.1.Netwerking en overleg rond verwerving; collectieafspraken Zoals geformuleerd in de interne Beleidsnota rond Collectievorming (2005) is het de bedoeling om de collectiecriteria van KADOC af te stemmen op de criteria die in andere bewaarinstellingen van kracht zijn. Overleg rond collectievorming kan leiden tot betere afspraken zodat het collectiebeheer op een rationelere en efficiëntere manier kan gebeuren.
17
jaarverslag 2006
3. Onderzoek en publicaties 3.1. Algemeen Als interfacultair centrum van de K.U.Leuven is KADOC uitgegroeid tot een multidisciplinair onderzoekscentrum van nationaal en zelfs internationaal belang. Het Centrum ontwikkelt daarbij een eigen onderzoeksagenda. KADOC creëert, draagt en participeert in onderzoeksnetwerken, speelt in op onderzoekstendensen, specifieke vragen en heuristische noden van wetenschappelijke eenheden en individuele vorsers. Het Centrum creëert ruimte voor expertise-uitwisseling, dit o.m. dankzij de aanwezigheid van senior-onderzoekers, bursalen en research fellows. Het Centrum ontwikkelt een brede waaier aan facilitaire diensten inzake onderzoek en projectondersteuning. KADOC stimuleert en ondersteunt onderzoek door derden, maar onderneemt ook eigen, veelal collectieve onderzoeksprojecten, die begeleid werden door daartoe opgerichte onderzoekscommissies en werkgroepen. Die ontwikkelen vernieuwende vraagstellingen en methodieken, geven vorm aan collectieve wetenschappelijke onderzoeksprojecten en realiseren ook concrete eindproducten (syntheses, mengelwerken enzovoort). Het KADOC-onderzoek wordt gekenmerkt door een kritische wetenschappelijke ingesteldheid, multidisciplinariteit, innovatie- en resultaatgerichtheid, openheid voor nieuwe onderzoeksvragen en -partners en een internationale oriëntering. Het huidige niveau van de KADOConderzoekswerking en zijn internationale uitstraling zijn te danken aan geduldige investeringen over een zeer lange termijn (meer dan 30 jaar). KADOC hecht veel belang aan de communicatie met de Vlaamse en internationale wetenschappelijke gemeenschap. Signalementen van interessante erfgoedbestand(del)en en hun onderzoekspotentieel worden ruim verspreid, o.m. via de website, de KADOCNieuwsbrief, de e-Nieuwsbrief, de jaarverslagen, lezingen en artikels. Het Centrum verleent nagenoeg jaarlijks ondersteuning bij de organisatie van seminarieoefeningen voor studenten, vooral van de departementen en vakgroepen Moderne Geschiedenis van Vlaamse en Franstalige universiteiten.
3.1.1. Onderzoeksbijeenkomsten KADOC vervult een belangrijke functie als wetenschappelijke agora, enerzijds dankzij zijn structurele verankering binnen de K.U.Leuven als interfacultair centrum van de groep Humane Wetenschappen1, anderzijds doordat steeds meer collega’s van andere universiteiten constructief samenwerken met het Centrum. KADOC organiseert op regelmatige basis internationale en comparatieve colloquia, workshops, symposia en seminaries. Opnieuw spelen de activiteiten van de hierboven vermelde onderzoekscommissies en werkgroepen hierbij een belangrijke sturende rol. De handelingen van deze wetenschappelijke bijeenkomsten worden ook meestal gepubliceerd. Ze versterken bovendien de wetenschappelijke netwerking vanuit het Centrum en resulteren vaak in de totstandkoming van een stabiele onderzoekscommissie of -gemeenschap met perspectieven op middellange en lange termijn. In 2006 vonden volgende onderzoeksbijeenkomsten plaats: - De workshop Missiology, Science and Modernity. Interaction and Comparison of Protestants and Catholics 1850-1939, Rome, 1-4 maart 2006. - Het colloquium Refiguring Modernism. Jacques Maritain’s Neo-Thomist Aesthetics and European Modernist Art Circles during the Interwar Period, Leuven, 12-13 mei 2006. - Het colloquium Making a New World? Constructing and Appropriating Modern Communities in the Interwar Period, Leuven, 9-10 juni 2006. - Het internationaal colloquium in honorem Emiel Lamberts Wereldvisie en wereldwijsheid. Wisselwerkingen ���������������� tussen levensbeschouwing, ideologie en strategie, 17502000, Leuven 16-18 november 2006. - Het internationaal colloquium Vier eeuwen jezuïeten te Brussel, Brussel, Paleis der Academiën, 22-25 november 2006. Sinds 2001 organiseert KADOC ook de multidisciplinaire seminariecyclus Religie en Samenleving, 1750-2000, met minimum vier bijeenkomsten per academiejaar. Telkens wordt een binnen- of buitenlandse onderzoeker uitgenodigd om een stelling uit zijn lopend onderzoek voor te leggen, die niet alleen historisch, maar ook interdisciplinair relevant is. Vooraf wordt aan alle ingeschreven deelnemers een discussietekst bezorgd. Doelgroep zijn onderzoekers van binnen en buiten het universitaire milieu. Ook in 2006 vonden vier bijeenkomsten plaats. - Op 30 maart organiseerde KADOC een studiedag over Religiegeschiedenis in Nederland, België en Duitstalig Europa. Sprekers waren o.m. Joris van Eijnatten en Fred van Lieburg (VU Amsterdam), Marit Monteiro (Radbouduniversiteit Nijmegen), Wilhelm Damberg 1 Samenstelling van de Wetenschappelijke Commissie van KADOC, zie bijlage 1.
18
(Universität Bochum), André Tihon (FUSL, Brussel) en Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven). De sprekers maakten een stand van zaken op van de religiegeschiedenis in de betrokken ruimte en tekenden onderzoeksperspectieven uit. - Op 27 april volgde een seminarie van prof. Abigail Green (Brasenose College, University of Oxford) over ‘Proto-Nationalism or Religious Internationalism? Transnational Jewish Solidarity in the Nineteenth Century’, dit in samenwerking met het Centre interdisciplinaire d’Etude des Religions et de la Laïcité, Université Libre de Bruxelles (ULB). - Op 26 oktober behandelde Ewa Klekot (Warsaw University) het onderwerp Image of the Sacred Heart of Jesus as the Crucial Element of Visual Identity of Modern Catholicism. Haar uiteenzetting focuste op de geschiedenis van de H.-Hartdevotie en de wijze waarop die zijn weerslag vond (en vindt) in de iconografie. - Op 7 december mocht KADOC prof. Olaf Blaschke (Universität Trier) verwelkomen. Hij ���������������������� gaf een uiteenzetting met als titel Secularisation or the Revival of Confessionalism: The Second Confessional Age 18301970. Blaschke betwist de wijze waarop de negentiende eeuw algemeen wordt voorgesteld als een ‘burgerlijk tijdvak’. Hij wees op de opmerkelijke herleving van het religieuze leven in die periode, een symptoom van wat door hem wordt bestempeld als een hernieuwde confessionalisering van de samenleving. 3.1.2. Doctorale proefschriften KADOC biedt sinds vele jaren ook inhoudelijke begeleiding en vanzelfsprekend documentaire ondersteuning aan doctorale proefschriften die tot stand worden gebracht binnen en buiten de K.U.Leuven, voornamelijk in de wetenschapsdomeinen Geschiedenis, Kunstgeschiedenis en Politieke Wetenschappen. In 2006 werden binnen KADOC volgende doctoraten voorbereid: - Missionering en architectuur in Belgisch Congo (18851908). Identiteits(re)constructie tussen cultuuroverdracht en dialoog (Bram Cleys) - Missiology, Science and Apostolic Policy, 1900-1939 (An Vandenberghe) - De Limburgse mijnkathedralen: een kunsthistorisch en cultuurhistorisch onderzoek (Patrik Jaspers) - Op het snijvlak van geografie en missionering. Het dilemma in lokale terreinstudie als bijdrage aan een koloniale wetenschap of moderne missiestrategie, 1860-1920 (Dirk Van Overmeire) - Negentiende-eeuwse vrouwelijke religieuzen en hun congregaties: een groepsportret (Kristien Suenens) - De Sint-Lucasscholen en de ontwikkeling van de christelijke kunst, 1900-1958 (Wilfried Wouters)
3.1.3. Wetenschappelijke netwerken Als interfacultair centrum van de K.U.Leuven wordt de werking ondersteund door de academische overheid en door alle faculteiten van de Groep Humane Wetenschappen. De Wetenschappelijke Commissie van KADOC telt ook enkele leden van buiten die Groep. Mede hierdoor is KADOC ingebed in tal van academische netwerken. Die worden bovendien in belangrijke mate door het Centrum zelf gedragen. Tot de belangrijkste behoren: - de internationale (door het FWO erkende) wetenschappelijke Onderzoeksgemeenschap “Cultural Identities, World Views and Architecture in Western-Europe 1815-1940”, waarvan KADOC initiator en coördinator is, beëindigde in 2006 haar werkzaamheden. - de internationale Stuurgroep van het project European Forum for the Research on Religious Institutes in Europe (Relins-Europe), waarvan KADOC initiator en onthaalinstelling is; - het project ‘The Dynamics of Religious Reform in Church, State and Society in Northern Europe, c. 1780 c. 1920’ waaraan KADOC participeert en waar directeur Jan De Maeyer lid is van de stuurgroep; - de groeiende contacten met ReLiC, het Centre for (Dutch) Religious History en de Vrije Universiteit Amsterdam; - de vernieuwde aloude contacten met de Radbouduniversiteit Nijmegen en het Katholiek Documentatiecentrum Centrum (KDC) verbonden aan diezelfde universiteit. Er wordt regelmatig overlegd met professor Marit Monteiro, titularis van de leerstoel Geschiedenis van het Nederlands katholicisme (Faculteit der Letteren); - het samenwerkingsverband, geïnitieerd door KADOC met het oog op de vorming van een International Master in Research on Religion, Culture and Society in Europe (1750-), in het kader van het Erasmus Mundusprogramma van de Europese Gemeenschap. - het netwerk “Education et religion” (UCL, Lille III) waaraan KADOC participeert; - de internationale KADOC-seminariecyclus “Religie en Samenleving, 1750-2000”, met een tweejaarlijkse studiedag in samenwerking met het Nederlandse Katholiek Documentatiecentrum (KDC); - de internationale expertengroep van het Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire Structuren in Vlaanderen, 19de-20ste eeuw (ODIS); 3.1.4. Samenwerkingsverbanden Verder werkte KADOC tijdens het afgelopen jaar ook mee in tal van andere productieve samenwerkingsverbanden, instellingen, onderzoeksprojecten en -groepen, dit zowel in binnen- als buitenland. We vermelden o.m. - het redactiecomité van de Revue d’histoire ecclésiastique ;
19
jaarverslag 2006 - het Belgisch Historisch Instituut te Rome (BHIR); - de Academia Belgica (Rome); - de andere erkende Vlaamse archief- en documentatiecentra op basis van maatschappelijk-filosofische stromingen, m.n. ADVN, AMSAB en Liberaal Archief; - het Centrum voor Europese Studies van de K.U.Leuven; - het redactiecomité van Trajecta. Tijdschrift voor de geschiedenis van het katholieke leven in de Nederlanden; - het wetenschappelijk tijdschrift Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden; - het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlandse Protestantisme (Amsterdam); - het Nijmeegs Missiologisch Instituut; - de Association française d’histoire religieuse contemporaine ; - het Institut d’histoire du christianisme, Lyon 3 ; - het Centre interuniversitaire d’histoire religieuse André Latreille, Lyon 2 ; - het Institut Marc Sangnier (Parijs) ; - de Association des archivistes de l’Eglise de France ; - de Schwerter Arbeitskreis Katholizismusforschung; - de Katholische Sozialwissenschaftliche Zentralstelle, Mönchengladbach; - de Konrad-Adenauerstiftung (Bonn); - de Pugin Society (UK); - de Victorian Society (UK) ; - het Centre de Recherche sur l’Histoire de l’Europe du Nord-Ouest (CRHEN-O) van de Université Charlesde-Gaulle (Lille 3) ; - Women religious (Cambridge & University of London); - Cushwa Center for the Study of American Catholicism (University of Notre Dame, VS). 3.1.5. Onderzoeksinstrumentarium: ODIS KADOC heeft sinds het begin van jaren 1990 grote inspanningen geleverd om collectief geautomatiseerde werkinstrumenten (repertoria, bibliografieën, klappers enzovoort) te realiseren. Dit onderzoeksinstrumentarium, oorspronkelijk gegroeid uit de bekommernis van het Centrum om aan de lezers en het brede publiek gesystematiseerde basisgegevens te kunnen aanbieden, bewijst vanzelfsprekend ook grote diensten aan de uitgevoerde onderzoeksprojecten. De gegevensreeksen van die projecten (biografische, bibliografische, organisatorische, statistische informatie e.d.) worden op hun beurt ondergebracht in de betrokken centrale contextuele gegevensbanken en blijven dus beschikbaar voor verder onderzoek. De ODIS-databank is een centrale component van het KADOC-onderzoeksinstrumentarium. De databank werd ontwikkeld in het kader van het FWO-(Max Wildiersfonds)project Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire Structuren in Vlaanderen, 19de-20ste eeuw, uitgevoerd in de periode 2000-2003. Op 10 oktober 2006 werd het ODIS-samenwerkingsverband (ADVN,
20
Amsab-ISG, KADOC-K.U.Leuven en Liberaal Archief ) definitief verankerd door de oprichting van een VZW2. De vereniging heeft tot doel een overlegforum en steunpunt te vormen voor het wetenschappelijk onderzoek naar de intermediaire structuren in Vlaanderen (19de en 20ste eeuw). Tot de concrete activiteiten van de vereniging behoren onder meer: - het stimuleren en ondersteunen van multidisciplinair studiewerk aangaande het onderwerp; - de ontwikkeling en het beheer van werkinstrumenten; - de organisatie van wetenschappelijke overlegmomenten en vormingsinitiatieven; - het ontwikkelen en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek; - de realisatie van publicaties; - het uitoefenen van een advies- en verwijsfunctie t.a.v. onderzoekers. De ODIS-databank bevat historische gegevensreeksen m.b.t. de geschiedenis van het Vlaamse middenveld. Het datamodel voorziet vijf centrale datacategorieën: (1) de intermediaire structuren zelf (organisaties/instellingen), (2) de personen die daarin actief waren, (3) de publicaties en (4) de archivalische eenheden die door hen werden voortgebracht of informatie over hen bevatten, en (5) de politieke verkiezingsentiteiten/ verkiezingslijsten waaraan zij participeerden. Van deze entiteiten wordt specifieke informatie opgeslagen, maar ze zijn ook onderling verbonden via tussentabellen. De veldenstructuur is in grote mate geënt op internationale normen. Een belangrijk deel van de invoer wordt vandaag gerealiseerd door vrijwilligers en personeelsleden van de onthaalinstellingen, veelal in de marge van hun courante werkzaamheden. In 2006 waren er 85 individuele invoerders actief in ODIS. KADOC staat niet alleen in voor de hosting van het apparaat, maar maakt er ook intensief gebruik van, dit zowel binnen de erfgoedafdelingen en de onderzoekswerking als in de publieke dienstverlening. Het KADOC-archievenoverzicht wordt in ODIS geactualiseerd en aangeboden. Vanuit de bibliotheekafdeling werden grote inspanningen geleverd voor de invoer van periodieken en reeksen, parallel aan de primaire catalogisering in Aleph. Ook de onderzoeksmedewerkers gebruiken de databank voor de opslag van hun onderzoeksgegevens. 2 Belgisch Staatsblad, 13 nov. 2006, ondernemingsnummer 884.703.544. De Algemene Vergadering is als volgt samengesteld: Frans-Jos Verdoodt en Koen De Scheemaeker (ADVN), em. Herman Balthazar en dr. Wouter Steenhaut (Amsab-ISG), Filip Abraham, Emiel Lamberts (K.U.LeuvenKADOC), Juul Hannes en Luc Pareyn (Liberaal Archief ), Jaak Billiet, Bruno De Wever, Jeffrey Tyssens en Guy Vanthemsche. In de Raad van Beheer zetelen Jan De Maeyer (voorzitter en afgevaardigd beheerder), dr. Wouter Steenhaut (ondervoorzitter), Koen De Scheemaeker (secretaris) en Luc Pareyn (schatbewaarder).
De oorspronkelijke onthaalinstellingen (ADVN, AmsabISG, KADOC en Liberaal Archief ) verwelkomen graag bijkomende partners die het apparaat inzetten in hun (publieks)werking en bijdragen aan de inhoudelijke verrijking en verbreding van de gegevensreeksen. Het Centrum voor Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa) besteedt in ODIS specifieke aandacht aan het architecturale erfgoed en daarmee verbonden archiefvormers. Het Dibikav-project van het Forum voor Kerkelijke Archieven Vlaanderen (FoKAV) brengt in ODIS het erfgoed van de Vlaamse parochies en religieuze instituten voor het voetlicht. Dit gaat gepaard met een omvangrijke biografische en organisatorische data-invoer, aansluitend bij de datareeksen die binnen KADOC worden opgebouwd. Het Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel (AMVB) tenslotte realiseert in ODIS alvast zijn archievenoverzicht en periodiekenrepertorium. Naast deze invoer, aansluitend bij de courante werking van de partners, worden in ODIS ook projecten gerealiseerd die de systematische invoer van specifieke gegevensreeksen betreffen. In 2006 waren die projecten vooral gericht op de Vlaamse diocesane en reguliere clerus in de 19de en 20ste eeuw (priesters van het aartsbisdom Mechelen en het bisdom Antwerpen, Dominicanen, Scheutisten en Missionarissen van het H. Hart). Er werden ook belangrijke reeksen steekkaarten met
betrekking tot de christelijke onderwijsstructuren en de coöperatieve vleugel van de christelijke arbeidersbeweging. In het kader van een kortlopend project konden ook gegevensreeksen worden ingebracht aangaande de soms erg amorfe lokale katholieke partijstructuren in de provincie Antwerpen in de negentiende eeuw: ‘grondwettelijke’ en ‘conservatieve verenigingen’, ‘katholieke kringen’, ‘unies’ en ‘verenigingen’, en hun nationale �������������� (en regionale) koepelstructuren�. Het volume van de databank groeide in 2006 aan met 11.010 records. Op 1 januari 2007 telde ODIS 21.772 steekkaarten van organisaties, 65.213 biografische records, 20.147 beschrijvingen van publicaties en 4.735 van archieven. Het totaalvolume bedraagt dus 111.867 records. De aanmaak van nieuwe steekkaarten is vanzelfsprekend maar één parameter om de werkzaamheden in ODIS te meten. We wijzen er daarom ook graag op dat in het afgelopen jaar ook ca. 40.000 aanvullingen of wijzigingen werden aangebracht in al bestaande steekkaarten. Nagenoeg 40% van de inhoud is beschikbaar voor het brede publiek. Door de aanhoudende aangroei en actualisering van de databank neemt de relevantie van de beschikbare gegevensreeksen elk jaar toe.
Volume van de ODIS-databank (nov. 2003-jan. 2007) 120.000
100.000
80.000
60.000
40.000
20.000
archivalische eenheden publicaties
n07 ja
se p06
-0 6 m ei
n06 ja
se p05
-0 5 m ei
n05 ja
p04 se
ap r-0 4
no v
-0 3
0
personen organisaties
21
jaarverslag 2006 Steeds meer vorsers, studenten en historisch geïnteresseerden maken van ODIS gebruik voor het beantwoorden van courante informatievragen. In 2006 werden in de ODIS-publiekscataloog 26.251 zoekvragen gesteld. Dit is opnieuw een forse groei t.o.v. van vorig jaar (20.687 in 2005). Vooral de biografische basisgegevens en de historische schetsen aangaande middenveldorganisaties worden op prijs gesteld. Bovendien wordt ook het archieven- en periodiekenoverzicht alsmaar drukker geconsulteerd, inclusief de verwijzingen naar plaatsingslijsten/inventarissen. In de leeszalen van de participerende instellingen blijkt ODIS een eenvoudig instrument om courante (mondelinge en/of schriftelijke) informatievragen te beantwoorden. We merken dat ook een toenemend aantal buitenlandse vorsers van het apparaat gebruik maakt. Om hen beter van dienst te zijn, dringt zich een vertaling van de publiekscataloog op. Om deze, maar ook andere groeiperspectieven van ODIS mogelijk te maken, kijken de partners uit naar nieuwe impulsfinanciering. De hosting van de ODIS-database is sinds 2000 toevertrouwd aan KADOC-K.U.Leuven, Dit gebeurt door een deeltijds informaticus, in samenwerking met LuditK.U.Leuven. Ook in 2006 vonden regelmatige en systematische updates plaats, dit zowel op de productie- als de testserver. Het onderhoud betreft voornamelijk het beheer van de beschikbare ruimte op de servers. Er werden nieuwe scripts en procedures toegevoegd om de backup- en nachtprocedures te stroomlijnen. Op vraag van de ODIS-eindgebruikers en -beheerders werden diverse aanpassingen en verbeteringen aangebracht aan de OPAC-module. Sinds maart 2006 wordt aan de gebruikers een uitvoerformaat ter beschikking gesteld, beantwoordend aan de internationale archiefbeschrijvingsstandaard ISAAR-CPF. Nog in 2006 werd een grondige ‘opfrisbeurt’ van de OPAC voorbereid. Die zal in april 2007 in productie worden gesteld. De zoekschermen worden geherdefinieerd, de doorzoekbaarheid van de resultaten wordt verbeterd en de snelheid waarmee resultaten worden bekomen verhoogd. Om de diverse invoerlijnen in ODIS beter op elkaar af te stemmen, werd een vernieuwd gebruikersbeheer ontworpen. Het zal in februari 2007 in productie worden gesteld.
22
3.2. Realisaties: een dwarsdoorsnede Ook in 2006 kunnen de door KADOC uitgevoerde onderzoeksactiviteiten op het brede themaveld “Religie, Cultuur en Samenleving” worden opgedeeld in tien inhoudelijke kavels, m.n. “Binnenkerkelijke ontwikkelingen”, “Religieuze instituten”, “Levensrituelen en liturgie”, “Missionering, interreligieuze en interculturele dialoog”, Religie, kunst en culturele identiteit, “Cultuurspreiding en media”, “Intermediaire structuren”, “Sociale realiteiten”, “Jeugd, opvoeding en onderwijs”, “Partijpolitiek, verzuiling en ideologie”. Daarbij moet worden aangestipt dat de aandacht vooral uitging naar vijf speerpuntvelden, m.n. - Binnenkerkelijke ontwikkelingen - Religieuze instituten - Religie, kunst en culturele identiteit - Missionering, interreligieuze en interculturele dialoog - Partijpolitiek, verzuiling en ideologie De themavelden die vandaag worden onderscheiden, zullen vanaf 2007 worden geherdefinieerd. Dit is o.m. een opdracht van de Wetenschappelijke Commissie. Die wordt bij het begin van het academiejaar 2007-2008 grondig vernieuwd. 3.2.1. Binnenkerkelijke ontwikkelingen 3.2.1.1. Transformation of Christian Churches In 2006 werd de draad terug opgenomen voor de publicatie van de multidisciplinaire bundel: Mathijs Lamberigts, Jacques Billiet, Leo Kenis & Patrick Pasture (eds.), The Transformation of the Christian Churches in Western Europe, 1945-2000. Deze bundel bevat de acta van het gelijknamige internationale colloquium in Leuven op 18-21 september 2002, waar werd gereflecteerd over de belangrijke verschuivings- en acceleratiemomenten in de christelijke kerken in West-Europa sinds 1945, bv. inzake kerkelijkheid, religiositeit en de relatie Kerk(en)-samenleving. Voortbouwend op die onderzoekservaring participeert KADOC vandaag o.m. aan het project The Dynamics of Religious Reform in Church, State and Society in Northern Europe, c.1780 - c.1920’ De coördinatie berust bij ReLiC, het Centre for Dutch Religious History van de Vrije Universiteit Amsterdam. Diverse onderzoeksbijeenkomsten en publicaties worden voorbereid. Een eerste workshop vindt plaats in Leuven in februari 2008.
3.2.1.2. Aartsbisdom Mechelen-Brussel Andere lopende projecten hebben een meer toegepaste finaliteit. Naar aanleiding van het 450-jarig bestaan in 2009 en het einde van de ambtstermijn van kardinaal Danneels in 2008 gaf het aartsbisdom MechelenBrussel aan KADOC de opdracht om een geïllustreerde synthesestudie te realiseren over het aartsbisdom. De auteursploeg bestaat uit een tiental kerkhistorici uit Nederlandstalige en Franstalige Belgische universiteiten. Er wordt zowel een Nederlandstalige als een Franstalige editie gepland. Een kernredactie werkte een gedetailleerde inhoudstafel uit waarbij gestreefd werd naar een evenwicht tussen de dynamiek van het beleid en het concrete geloofsleven in de verscheiden regio’s van het aartsbisdom. Tijdens regelmatige auteursvergaderingen worden evoluties, breuklijnen, accenten in de verschillende bijdragen grondig doorgepraat, met het oog op de realisatie van twee vlot leesbare en evenwichtige boekdelen. Tegen eind 2007 moet de tekstredactie worden afgerond. Ter ondersteuning van het project werd tijdens het academiejaar 2005-2006 in het tweede bachelorjaar Geschiedenis (K.U.Leuven) de seminarieoefening ‘Parochies: graadmeters voor de ontwikkeling van het kerkelijk leven?’ georganiseerd. De dertien oefeningen leverden relevante inzichten over de eigenheid van het religieuze en kerkelijke leven en over het al dan niet specifieke pastorale beleid van de lokale clerus in een aantal landelijke parochies in de Antwerpse Kempen, Haspengouw, het Dijleland, Waals-Brabant en in enkele stedelijke parochies van Antwerpen en Mechelen. In 2006-2007 wordt het seminarie opnieuw ingericht met de focus op parochies uit het Hageland, het Pajottenland en Brussel-grootstad. Dit alles moet bijdragen tot een betere kennis van de regionale verscheidenheid binnen het aartsbisdom, dat tot 1961 ook het huidige bisdom Antwerpen omvatte. 3.2.1.3. Abdij Drongen Op 16 december werd het boek De Oude Abdij van Drongen. Elf eeuwen geschiedenis voorgesteld aan het publiek (zie KADOC e-Nieuwsbrief, januari 2007). Naar aanleiding van de bescherming en de gefaseerde restauratie van de abdijsite, realiseerde KADOC, in opdracht van de vzw Oude Abdij Drongen, een wetenschappelijke studie over de veelzijdige historiek van deze voormalige Norbertijnenabdij. Weinig religieuze sites in Vlaanderen kunnen op een zo lange en unieke, maar ook zo complexe geschiedenis terugblikken als de Oude Abdij van Drongen. Allicht schuilt daarin de reden waarom er tot op heden weinig studies over zijn verschenen. Met de medewerking van een twingtigtal auteurs kon een multidisciplinair boek worden gerealiseerd met heel wat nieuwe inzichten en
nooit eerder gepubliceerde illustraties. Dit boek is meer dan louter een abdijgeschiedenis, maar een studie over elf eeuwen maatschappelijk en religieus leven in Vlaanderen. 3.2.1.4. Feminisering en masculiniteit in het katholicisme KADOC participeert aan het FWO-onderzoeksproject Op zoek naar de goede katholiek M/V. Feminisering en masculiniteit in het katholicisme in België sinds de vroegmoderne tijd (ca. 1750-1950), een gezamenlijk initiatief van de Onderzoekseenheid Moderniteit en Samenleving van de K.U.Leuven en de Vakgroep Nieuwste Geschiedenis van de Universiteit Gent. Het project plant alvast twee workshops, één in Leuven (januari-februari 2008) en één in Gent (september 2008). 3.2.1.5. Vlaanderen en het Vaticaan Het internationale erfgoedproject “Vlaanderen en het Vaticaan. De Geheime Archieven van paus Pius XI” kreeg op 16 januari de formele goedkeuring van de Vlaamse Gemeenschap. Op 20 maart ging het definitief van start. Vanaf 18 september kon het project inspelen op de kansen geboden door de openstelling van de Vaticaanse archieven m.b.t. het pontificaat van Pius XI (1922-1939). Voor de onderdelen die betrekking hebben op Vlaanderen/België had het de primeur inzake consultatie en beschrijving. De centrale focus hierbij lag en ligt op de ‘Belgica’ bewaard in de archieven van de Belgische nuntiatuur, het Staatssecretariaat en de Congregatie voor Buitengewone Kerkelijke Aangelegenheden. Deze en andere archiefbestanddelen worden contextueel ontsloten in de webdatabank ODIS. Aansluitend werden regestenlijsten opgemaakt, waarin de documenten stuksgewijs worden beschreven. De inhoudelijke rijkdom van het aangetroffen materiaal is uitermate groot. Het project wil dit erfgoed nu op een eigentijdse en duurzame wijze voor het voetlicht brengen en maatschappelijk inzetbaar maken. Dit gebeurt in eerste instantie door de opbouw van een erfgoedgids die geïnteresseerden wegwijs maakt in de Vaticaanse ‘Belgica’ (www.vaticana.be). Specifieke onderdelen van de in het Vaticaan bewaarde archiefbestanden worden gemicrofilmd, gedigitaliseerd en in een publiekscataloog ondergebracht. Complementair aan de erfgoedgids ontwikkelt het project een educatief pakket bestemd voor het secundair onderwijs (derde graad ASO-TSO). De projectpartners verspreiden de verworven expertise en resultaten zo ruim mogelijk. Een adviserende en coördinerende stuurgroep bouwt mee aan een internationaal netwerk dat de bereikte resultaten verder comparatief wil valoriseren. Daartoe werden ook een aantal publicaties en twee studiedagen voorbereid. De eerste studiedag vindt plaats op 30 maart 2007 en heeft als thema “Vlaams erfgoed in den vreemde. Zichtbaarheid, ontsluiting & beleid”.
23
jaarverslag 2006 3.2.2. Religieuze instituten Sinds 1986 werden tal van monografieën gerealiseerd. Het betreft casestudies die de basis vormen van meer overkoepelend onderzoekswerk naar de geschiedenis van de “binnenkerkelijke en religieuze instituten” in Vlaanderen. De studies overstijgen uitdrukkelijk het niveau van de doorsnee jubileumpublicatie en steunen telkens op een zeer breed onderzoek van gedrukte en onuitgegeven bronnen. De waargenomen evoluties worden zorgzaam gekaderd in hun geografische en chronologische context, zowel politiek, economisch, sociaal, cultureel als religieus. 3.2.2.1. Relins-Europe In samenwerking met diverse buitenlandse onderzoeksgroepen richtte KADOC in 2001 een ‘Forum for the History of Religious Institutes in the 19th and 20th Centuries’ (Relins-Europe) op. Dit netwerk wil kansen bieden tot meer uitwisseling van internationale onderzoeksresultaten op het domein van de geschiedenis van religieuze instituten. In 2006 werd geen eigen workshop georganiseerd, maar nam de groep deel aan het KADOC-colloquium ‘Missiology, Science and Modernity. Interaction ������������������������������������������ and Comparison of Protestants and Catholics, 1850-1939’ van 1 tot 4 maart in Rome, op de Academia Belgica (zie 3.2.4.1, Missiology, Science and Apostolic Policy). Momenteel worden de handelingen van het colloquium ‘The Religious Institutes and the Roman Factor in 19th and 20th Century Europe’ (Rome, 2004) en van de workshop ‘Religious Institutes and Catholic Culture in 19th and 20th Century Europe’ (Fribourg, 2005) publicatieklaar gemaakt voor de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society. De website www.relins.be wordt door KADOC gehost en continu geactualiseerd met aankondiging en berichten van calls for papers, colloquia en nieuwe publicaties. 3.2.2.2. De kloosterkwestie Op 1 februari ging het FWO-onderzoeksproject De kloosterkwestie. Religieuze instituten en hun patrimonium in België, 1773-1921 van start. Het project omvat twee complementaire invalshoeken, met onderzoeksvragen naar enerzijds de financiële en economische aspecten van de geschiedenis van religieuze instituten en anderzijds karakteristieken en determinanten van het politieke debat aangaande de religieuze instituten. Dit laatste gedeelte van het onderzoek wordt uitgevoerd aan de Vakgroep Geschiedenis van de Vrije Universiteit Brussel (Els Witte, Roel De Groof, Jeffrey Tyssens en projectmedewerker drs. Rik Röttger). Het eerste luik van het onderzoek wordt uitgevoerd binnen KADOC en beoogt een reconstructie van de omvang en de aard van het roerend en onroerend kloosterpatrimonium en een grondige studie van de herkomst, het beheer en de aanwending van dit patrimonium. Daarbij wordt aan-
24
dacht geschonken aan het onduidelijke wettelijke kader en de soms moeilijke financiële omstandigheden waarin moest worden gewerkt. De vraag naar de netwerken van de religieuze instituten is hier tevens aan de orde. Het project wordt uitgevoerd door dr. Maarten Van Dijck onder leiding van de professoren Fred Stevens (K.U.Leuven), Emiel Lamberts en Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven). Na een literatuuronderzoek over religieuze instituten, katholieke liefdadigheid en de relatie tussen religie en economie, werd de vraagstelling van het onderzoek opengetrokken tot de economische cultuur die binnen de religieuze instituten leefde, de wijze waarop hun economische, liefdadige, zorg- en onderwijsactiviteiten werden afgestemd op de marktvraag. Er wordt een theoretisch denkkader ontwikkeld, met elementen uit de organisatiesociologie, en vervolgens getoetst aan gedetailleerd historisch onderzoek. Er werd een uitgebreide bronnenprospectie uitgevoerd in bisschoppelijke, rijksen privaatrechtelijke archieven en vervolgens werden zeventien casestudies geselecteerd. Daarna is het bronnenonderzoek van start gegaan: er bleek reeds uit de oprichting van bij benadering 800 vzw’s door religieuze instituten tussen 1921 en 1930 dat er wel degelijk nood bestond aan een wettelijke regeling van de juridische structuur van de instituten. Het onderzoek werd in de loop van het jaar voorgesteld en besproken op twee interne vergaderingen van de stuurgroep, namelijk op 22 maart en op 13 december. Het werd tevens voorgelegd aan de wetenschappelijke commissie van KADOC op 22 mei en op een vergadering van de Onderzoekseenheid Moderniteit en Samenleving van de K.U.Leuven op 3 mei. Binnen het kader van het onderzoeksproject werden de eerste stappen gezet in de organisatie van een internationaal colloquium over het patrimonium en de financieel-economisch aspecten van de geschiedenis van religieuze instituten in het najaar van 2008 in Leuven. Dit initiatief kadert in de werkzaamheden van het European Forum for the Research on Religious Institutes in Europe (zie 3.2.2.1). Naast dit internationale colloquium worden ook initiatieven voorbereid om meer structurele contacten op te zetten tussen Belgische historici die onderzoek doen naar de geschiedenis van religieuze instituten. De eerste onderzoeksresultaten werden samen met Kristien Suenens van het CRKC voorgesteld op het colloquium “Poverty and Rural Societies between Tradition and Modernity. Philanthropy and Self-Help in Europe, 1850-1930” georganiseerd door de Universiteit van Trier op 12-14 oktober. De presentatie ging in op de liefdadige activiteiten door katholieke vrouwelijke congregaties in West-Vlaanderen. Alle elementen in het ontstaan en het voortbestaan van de congregaties, waaronder de goede samenwerking tussen lokale overheden en religieuze instituten, ondanks de discussies over de kloosterwet en de schoolstrijd, kwamen hier aan bod.
De presentatie werd herwerkt tot een bijdrage aan de congresbundel die in de loop van 2007 zal verschijnen. 3.2.2.3. 400 jaar Jezuïeten in Brussel KADOC was mede-organisator van een internationaal wetenschappelijk colloquium over “vier eeuwen aanwezigheid van de Jezuïeten in Brussel” in november. Partners in dit initiatief waren de UCL en de ULB (CIRHIBRU en CIERL). 3.2.2.4. Vergelijking tussen protestantse en katholieke ziekenhuisverpleging in Nederland en België Met het vertrek van zusters en diaconessen uit de ziekenhuizen lijkt ook de herinnering aan hun inzet en bezieling te zijn vervaagd. In de geschiedschrijving over het ziekenhuiswezen wordt vooral aandacht geschonken aan bestuurlijke perikelen en de medische ontwikkelingen. Tijdens het colloquium Bezielde zorg. Zusters en diaconessen in de ziekenhuisverpleging in Nederland en Vlaanderen, dat plaatsvond op 8 december in Nijmegen, stond daarentegen juist het werk en de bezieling van de verplegende zusters en diaconessen in de 19de en 20ste eeuw centraal. KADOC participeerde aan dit colloquium, waar de positie van de diaconessen (protestantse kerken) en de vrouwelijke religieuzen (rooms-katholiek) in de gezondheidszorg in Nederland en België in historisch perspectief werd vergeleken. 3.2.3. Levensrituelen en liturgie Het onderzoek op deze kavel sluit nauw aan bij de subreeks “Levensrituelen” (in de publicatiereeks KADOCStudies). Daar worden de rituelen belicht die op belangrijke momenten in de levensloop van een persoon door en in de gemeenschap gesteld worden. Onderzoek op dit domein vraagt om een multidisciplinaire aanpak. Sinds 2003 wordt binnen de Onderzoeksgroep Levensrituelen intensief gewerkt aan de voorbereiding van een multidisciplinaire bundel over “dood en begrafenis”. De publicatie is voorzien voor het najaar van 2007. 3.2.4. Missionering, interreligieuze en interculturele dialoog De KADOC-onderzoeksgroep Missionering wil in historisch perspectief de veelzijdigheid, complexiteit en wederkerigheid van de interculturele en interreligieuze dialoog in kaart brengen, dit tegen de achtergrond van de diverse moderniseringsgolven sinds 1750. De omgang met symbolische praktijken (materiële cultuurobjecten, rituelen, vormelijke gebruiken en culturele producten) vormt hiertoe een belangrijk aanknopingspunt. Diverse projecten worden uitgevoerd.
3.2.4.1. Missie, wetenschap en apostolisch beleid Het onderzoeksproject Missiology, Science and Apostolic Policy (1900-1939) wordt uitgevoerd door dra. An Vandenberghe in samenwerking met de onderzoekseenheid Moderniteit en Samenleving van de K.U.Leuven en de universiteiten van Münster (Giancarlo Collet) en Lyon 2 (Claude Prudhomme).3 Het project bestudeert het ontstaan en de ontwikkeling van missiologie of missiewetenschap, een nieuwe theologische discipline die het licht zag in verschillende universiteiten en missiecongregaties doorheen Europa in het begin van de twintigste eeuw. Het onderzoek tracht voornamelijk na de gaan in welke mate de missiologie een beroep deed op andere opkomende menswetenschappen, zoals antropologie, godsdienstwetenschappen en taalkunde en staat tevens stil bij de gelijkenissen en verschillen tussen katholieke en protestante missiewetenschap. In het afgelopen jaar werd het internationale archief- en literatuuronderzoek in Münster, Fribourg (CH), Leuven, Rome en Parijs volledig afgerond. Aan de hand van een uitgebreide inhoudstafel is momenteel de redactie van het proefschrift volop aan de gang. Verwacht wordt dat de tekst eind 2007 klaar is. In het kader van dit project werd tevens van 1 tot en met 4 maart te Rome de internationale workshop Missiology, Science and Modernity. Interaction and Comparison of Protestants and Catholics, 1850-1939 georganiseerd. Gedurende vier dagen discussieerden 25 specialisten in missiegeschiedenis over de gelijkenissen en verschillen tussen de protestantse en katholieke omgang met moderne wetenschap. De lezingen en discussies van deze vruchtbare workshop zullen worden gepubliceerd binnen de KADOC-reeks Studies on Religion, Culture and Society en de publicatie zal het licht zien in 2008. 3.2.4.2. Missionering en architectuur in Belgisch Congo Het FWO-project “Missionering en architectuur in Belgisch Congo (1908-1985). Identiteits(re)constructie tussen cultuuroverdracht en dialoog” ging zijn tweede jaar in. Het is een gezamenlijk initiatief van ASROK.U.Leuven (Bruno De Meulder) en KADOC (Jan De Maeyer). De co-promotoren van het project zijn Nicholas Bullock (University of Cambridge), Johan Lagae (Universiteit Gent) en Sabine Cornelis (Koninklijk Museum voor Midden-Afrika). Het doctoraatsonderzoek van drs. Bram Cleys - dat de hoofdmoot uitmaakt van dit FWO-project - kwam dit jaar op kruissnelheid. Het bronnenonderzoek werd toegespitst op de archie3 Promotoren: Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven, promotor-woordvoerder), Giancarlo Collet (Universität Münster), Carine Dujardin (KADOC-K.U.Leuven), Claude Prud’homme (Université Lumière, Lyon II) en Vincent Viaene (K.U.Leuven).
25
jaarverslag 2006 ven van Scheut (bewaard op KADOC) en van de Zusters van Liefde tot Jezus en Maria (bewaard in Gent) en de fotocollecties van beide religieuze instituten (respectievelijk bewaard in Rome en Gent). Daarnaast werden de eerste resultaten ook gepubliceerd en bekend gemaakt op verschillende wetenschappelijke fora (zie bijlage).
tigste verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid (1960) in 2010.
In het voorbije jaar werd echter ook de aanzet gegeven tot de realisatie van twee zijtrajecten van het FWO-project. Enerzijds werd een conceptnota geschreven en een groep auteurs verzameld voor een publicatieproject rond “Missie en ruimte. Gevallenstudies van Belgische jezuïetenmissies eind 19de eeuw - begin 20ste eeuw” o.l.v. Bruno De Meulder. Anderzijds werden de eerste stappen gezet ter voorbereiding van een internationale workshop met als thema “Spatializing the Missionary Encounter. The ���������������������������������������� Interaction between Missionary Work and Space in Colonial Settings”, gepland voor november 2007.
Voortbouwend op zijn onderzoekservaring kwam de focus van het KADOC-onderzoek op dit subdomein nog uitdrukkelijker te liggen op de interactie tussen moderniteit en culturele identiteit, wereldbeeld en architectuur, dit in een uitdrukkelijk internationaal perspectief. In 2002-2006 was KADOC coördinator van een internationale wetenschappelijke Onderzoeksgemeenschap, erkend door het FWO. De Onderzoeksgemeenschap draagt de naam Cultural Identities, World Views and Architecture in Western-Europe 1815-1940.4 De 26 deelnemers zijn afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië, Zwitserland, Nederland en België. Ze bestaat uit vier subgroups, m.n. (1) Rationalism, Nationalism and Universalism, (2) Regionalism and Cosmopolitism, (3) Europe in the 20th C. Reconstruction and Heritage en (4) Community and Modernity. KADOC maakt i.s.m. met Universitaire Pers Leuven werk van de uitgave van de publicaties die voortvloeien uit de werkzaamheden. In 2004-2005 werden diverse workshops georganiseerd. In het voorjaar van 2006 volgden nog onderzoeksbijeenkomsten van subgroep 4 (Making a New World? Constructing and Appropiating Modern Communities in the Interwar Period, in Brighton) en subgroep 2 (Regionalisme in het interbellum).
3.2.4.3. Missionering en geografie Dirk Van Overmeire bereidt onder leiding van directeur Jan De Maeyer een doctoraat voor over de relatie tussen missie en wetenschap (geografie) onder de titel Op het snijvlak van geografie en missionering. Het dilemma in lokale terreinstudie als bijdrage aan een koloniale wetenschap of moderne missiestrategie, 1860-1920. 3.2.4.4. Afrika-onderzoek Op dit domein participeert KADOC eveneens aan enkele belangrijke externe projecten. Het erfgoedproject “Afrika vertel(t)(d): de immateriële neerslag van het koloniale verleden in Vlaanderen (o.l.v. Filip De Boeck, K.U.Leuven) verzamelt getuigenissen, zowel van Vlamingen met een verleden in Belgisch Afrika, als van (nazaten van) inwoners van Belgisch Afrika die tijdens en na de koloniale periode in België terechtkwamen en nog steeds in Vlaanderen wonen. Zie: http://www.afrikaverteltd.be. KADOC is eveneens partner in het project Sauvegarde de la Mémoire Coloniale. Het beoogt o.m. de digitalisering van koloniale films teneinde die inzetbaar te maken binnen het wetenschappelijk onderzoek en het onderwijs in o.m. de universiteiten van Kinshasa, Burundi (Bujumbura) en Rwanda (Kigali). Ook wordt een onderzoeks- en onderwijsnetwerk gecreëerd. KADOC verleende ook zijn medewerking aan het erfgoedproject van de vzw Afrikagetuigenissen onder leiding van Guido Bosteels. In 2006 werden de eerste stappen gezet voor de ontwikkeling van een onderzoeks-, publicatie en tentoonstellingsproject met als werktitel Religie en kolonisatie, dit naar aanleiding van de 125ste verjaardag van het begin van de Belgische kolonisatie (1885) en de vijf-
26
3.2.5. Religie, kunst en culturele identiteit 3.2.5.1. Culturele identiteit en architectuur in West-Europa
3.2.5.2. Kerkenbouw na 1945 in Nederland, Vlaanderen en Duitsland In samenwerking met het Cuypersgenootschap, het Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (Maastricht) en het Rijksarchief LImburg, Monumenten en Landschappen en OSA-K.U.Leuven, worden ook plan4 Leden: Anna Bergmans (Universiteit Gent), Marnix Beyen (Universiteit Antwerpen), Béatrice Bouvier (Ecole Pratique des Hautes Etudes Paris), Jo Braeken (Monumenten en Landschappen), Nicolas Bullock (University of Cambridge), Thomas Coomans (KADOC-K.U.Leuven), Elizabeth Darling (University of Brighton), Clemens Guido De Dijn (Provincie Limburg), Jan De Maeyer (KADOC-K.U.Leuven), Alain Dierkens (ULB), Emmanuel Doutriaux (Ecole d’ Architecture de Lille-Régions Nord), Hilde Heynen (K.U.Leuven), Rajesh Heynickx (K.U.Leuven), Marieke Kuipers (Universiteit Maastricht), Jean-Michel Leniaud (Ecole Pratique des Hautes Etudes Paris), John McKean (University of Brighton), Leen Meganck (Universiteit Gent), Benoît Mihail (ULB), Georg Mörsch (ETH Zürich), Geert Palmaerts (Vrije Universiteit Amsterdam), Alice Thomine (Association de Préfiguration pour l’Institut National d’Histoire de l’Art, Paris), Pieter Uyttenhove (Universiteit Gent), Linda Van Santvoort (Universiteit Gent), Luc Verpoest (K.U.Leuven), Tom Verschaffel (K.U.Leuven), Guido Zucconi (Istituto Universitario di Architettura di Venezia).
nen uitgetekend voor een Vlaams-Duits-Nederlands colloquium over Kerkenbouw na 1945, eind september 2007. 3.2.5.3. Historisme, kunst en samenleving in de Rijn-Maasregio De publicatie van de handelingen van de workshop Historicism, Art and Society in a Catholic Environment and the Development of Cultural Identity in the RhineMaas Interregio: tensions between Nationalism and Regionalism (1-4 april 2004) werd in 2006 voorbereid. Die publicatie is voorzien in 2007. 3.2.5.4. Religie en Ruimte KADOC legde in 2006 de eerste fundamenten van een nieuwe internationale onderzoeksgemeenschap aangaande het thema Religie en Ruimte. Hierbij zal worden aangeknoopt bij de ‘spatial turn’ die zich de laatste jaren aftekent als een vruchtbare tendens in de moderne historiografie. De kernidee daarbij is dat ruimte niet louter kan worden gezien als een leeg vat dat met ideeën of realisaties wordt opgevuld, maar als een constitutieve factor binnen historische ontwikkelingen. Ruimte biedt een invalshoek om diverse religieuze fenomenen (ascetisme, pelgrimage, missionering, devotiecultussen) te relateren aan de bepalende maar vaak vergeten materiële kaders waarbinnen ze tot ontwikkeling kwamen. Er wordt een interdisciplinaire groep onderzoekers (culturele geografen, historici, sociologen en architectuurtheoretici) samengebracht. 3.2.5.5. Neominiaturen In 2006 werd de publicatie voorbereid van de bundel (KADOC-Artes) The Revival of Medieval Illumination. Nineteenth-Century Belgium in an European Perspective. Deze vloeit voort uit een internationale workshop kaderend in het FWO-project Iconografie en Symboliek: wisselende percepties en culturele identiteiten. 3.2.5.6. Religie, kunst en gender Directeur Jan De Maeyer was referent op het internationaal colloquium “The Human Body. Religion and the Visual Arts”, in november 2006 georganiseerd door het Lieven Gevaertcentrum voor de studie van fotografie en visuele kunsten van de K.U.Leuven. Het colloquium bestudeerde de interactie tussen kunst, religie en gender. 3.2.5.7. De rol van de ingenieur in de Belgische samenleving KADOC is partner in het onderzoeksproject E����������� ngineering a new world. the role of engineers in modern society,1815 c. 1890 (i.s.m. ASRO-K.U.Leuven). Het beoogt onderzoek
naar de publieke vertogen over de ingenieur en zijn rol in de opbouw van de moderne samenleving, in interactie met maatschappelijke ideologieën en moderne staatssystemen. Er werd ook een vervolgproject ontwikkeld, dat de analyse wil continueren in de 20ste eeuw: Ingenieur en Samenleving. Studie van de veranderende rol van de ingenieurs in de Belgische samenleving van de twintigste eeuw. 3.2.5.8. Sint-Lucasscholen De Sint-Lucasscholen en de ontwikkeling van de christelijke kunst, 1900-1958 is een doctoraatsproject (Wilfried Wouters) dat onder leiding van KADOC wordt uitgevoerd. 3.2.5.9. Pelgrimbeweging In 2006 werden de eerste contacten gelegd voor de realisatie van een onderzoeks- en tentoonstellingsproject aangaande de geschiedenis van de Pelgrimbeweging. 3.2.5.10. Loci Sacri De Poolse kunsthistorica Olga Milogrodzka was gedurende vier maanden (van 25 augustus tot 22 december) als onderzoeksscholar verbonden aan het Centrum. Zij verrichtte op KADOC onderzoek aangaande de herbestemming van onroerend religieus patrimonium en werd actief betrokken bij de voorbereiding van het internationaal colloquium Loci Sacri: Sacred Placed and their secrets, dat KADOC organiseert in september 2007. Milogrodzka schreef hiertoe een oriënterende paper met als titel Pre-Modern Churches from Post-Modern Perspectives: On Social Production of Monuments. Step ���������� one: On Reuse of the Old Church in Amsterdam. 3.2.6. Cultuur en media KADOC bereidde een onderzoeksproject voor met als werktitel Gespierde religiositeit ? Religie, moderniteit en bewegingscultuur in de Lage Landen, 1850-1960. Het wil duiding verschaffen over de complexe verhouding tussen de christelijke denominaties en de bewegingscultuur als significante uitdrukking van moderniteit, dit uitdrukkelijk over de landsgrenzen en de breuklijnen tussen katholieken en protestanten heen. De problematiek zal worden behandeld op drie niveaus die in hun onderlinge dynamiek zullen worden beschouwd, m.n. (1) het leerstellig vertoog over sport en lichaamsbeweging, (2) de vertaling van dit vertoog in pastorale richtlijnen en (confessioneel bepaalde) organisaties én (3) de mate van acceptatie, toe-eigening, weerstand en eigenzinnige ontwikkeling van alternatieven door individuele gelovigen. Een breed Vlaams-Nederlands samenwerkingsverband werd gevormd. Een eerste aanvraag bij VNC-FWO werd niet weerhouden. Het samenwerkingsverband bereidde een nieuwe aanvraag voor.
27
jaarverslag 2006 3.2.7. Intermediaire structuren
3.2.8.2. Grenzeloos boeiend
Over de ontwikkeling van het middenveld in Vlaanderen heeft KADOC sinds de oprichting tal van onderzoeksprojecten en studies gerealiseerd. Om het onderzoek naar de Vlaamse intermediaire structuren te intensifiëren en te vernieuwen ontwikkelde KADOC het FWO-Max Wildiersproject Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire Structuren in Vlaanderen, 19de20ste eeuw (ODIS). Samen met drie andere erkende privaatrechtelijke archief- en documentatiecentra, m.n. het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaamsnationalisme (ADVN), het Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis en het Liberaal Archief bouwt KADOC een steunpunt uit, dat door het inrichten van workshops het wetenschappelijk onderzoek m.b.t. de intermediaire structuren wil intensifiëren en op termijn een internationaal en multidisciplinair wetenschappelijk overlegforum zal vormen. In 2006 werd het steunpunt verankerd in de vorm van een vzw (zie 3.1.5). De acta van het internationaal symposium Intermediary Structures & Democracy: an Historical Approach (november 2003), werden in 2006 verder afgewerkt en zullen in 2007 worden gepubliceerd.5 Andere onderzoeksinitatieven op dit themaveld sluiten in belangrijke mate aan bij de volgende onderzoekskavel.
In het kader van het internationaal erfgoedproject ‘Grenzeloos boeiend’ realiseren KADOC-K.U.Leuven en Amsab-ISG, dankzij de steun van de Vlaamse Gemeenschap, een verkennende gids van de materiële en immateriële sporen van de Vlaamse migratoire aanwezigheid in Noord-Frankrijk. De erfgoedgids wordt aangeboden op de website www.petitesbelgiques.be. Tevens bouwen de partners aan een breed, grensoverschrijdend netwerk van onderzoekers en erfgoedzorgers. Tot de belangrijkste behoren het Centre de recherche sur l’histoire, la civilisation et les cultures du monde occidental van de Université de Valenciennes et du Hainaut-Cambrésis (CRHiCC), het Centre de recherche sur l’histoire de l’Europe du Nord-Ouest (CRHEN-O) van de Université Charles-de-Gaulle (Lille 3), het Centre des archives du monde du travail (CAMT) in Roubaix, de Université du Droit et de la Santé (Lille 2), het Centrum voor Agrarische Geschiedenis, het Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG-K.U.Leuven) en de Vakgroep Nieuwste Geschiedenis van de Universiteit Gent,
3.2.8. Sociale realiteiten 3.2.8.1. Volkstuinbeweging In het kader van het Museum van de Vlaamse Sociale Strijd (MVSS, een initiatief van de provincie Oost-Vlaanderen), waarvan de werkgroep op 26 oktober haar jaarlijkse vergadering hield, werkte KADOC het publicatie- en tentoonstellingsproject over de volkstuinen in Vlaanderen verder uit. Daarbij werd getracht het fenomeen zowel in zijn historische als hedendaagse verschijningsvorm te vatten en dat zowel organisatorisch, ideologisch, sociaal (met bijzondere aandacht voor het multiculturele aspect) als cultuurhistorisch. De verschillende auteurs bezorgden in 2006 de eerste versie van de teksten aan de redacteuren Yves Segers en Leen Van Molle. Na eindredactie door KADOC worden de artikels opgenomen in een boek dat wordt uitgegeven door het Davidsfonds. Na bijkomend archiefonderzoek, zowel bij de ‘klassieke’ archiefinstellingen als bij lokale volkstuinverenigingen, werd in 2006 ook het definitieve scenario voor de tentoonstelling vastgelegd. Die zal van 13 juli tot 9 september 2007 plaatsvinden in het Caermersklooster (Gent) onder de titel Het ABC van de volkstuin.
5 M.b.t. de ODIS-gegevensbank, zie www.odis.be.
28
De prospecties in 2006 uitgevoerd binnen het verkennende project, tonen overduidelijk aan dat de materiële en immateriële sporen die de Belgische migranten in Noord-Frankrijk achterlieten, zeer omvangrijk en divers zijn. Bijna alle bezochte bewaarplaatsen herbergen een rijk erfgoed aangaande de Vlaams/Belgische uitwijking. Sommige geven zelfs een verrassend nieuw en compleet beeld. Zo dienden we vast te stellen dat niet alleen de grote industriële centra massaal Vlaamse werkkrachten aantrokken, maar dat er met hun komst ook tal van nieuwe quartiers ontstonden rond de embryonale industrie in eertijds rurale dorpen. De Vlamingen/Belgen waren met andere woorden niet alleen de eerste “buitenlandse” getuigen van de industriële transformaties in Noord-Frankrijk, ze lagen er als pioniers-migranten evenzeer mee aan de basis van. Voor 2007 dienden KADOC-K.U.Leuven en Amsab-ISG een aanvraag tot projectverlenging in. Mits een bescheiden financiële steun van de Vlaamse Gemeenschap kunnen de prospecties en de erfgoedgids worden vervolledigd en kan het gerealiseerde netwerk worden geconsolideerd. Het internationaal erfgoedproject Grenzeloos boeiend biedt bovendien een opstap naar een grootschaliger (internationaal) onderzoeks-, publicatie en tentoonstellingsproject. Financiering daartoe wordt gezocht in het Europees programma Doelstelling III. Aan de hand van de ontsluiting van het eigen verleden rond migratie en inculturatie wil dit project op termijn terugkoppelen naar de hedendaagse migratieproblematiek en de interculturele processen die ermee gepaard gaan. Een projectaanvraag wordt voorbereid. Tenslotte werden in 2006 de grondlijnen uitgetekend van een meer fundamenteel onderzoeksproject met als
werktitel Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/Belgische migranten in Noord-Frankrijk en Parijs (1850-1960). 3.2.8.3. Wit-Gele Kruis In het tweejarige studie-, publicatie- en tentoonstellingsproject ‘Geschiedenis van het Wit-Gele Kruis in Vlaanderen (1937-heden)’ was 2006 in de eerste plaats een redactiejaar. Het onderzoek dat in de loop van 2005 werd verricht, werd in tekstvorm gegoten. Het zal in juni 2007 resulteren in een boek, waarin de resultaten van het onderzoek op een publieksgerichte, maar historisch verantwoorde manier worden weergegeven. Hiervoor werd in de eerste maanden van 2006 nog aanvullend onderzoekswerk verricht. De vele interviews die in dit kader werden uitgevoerd, bleken van onschatbare waarde. Zij zorgden voor meer inzicht in de (soms wel complexe) recentere geschiedenis van het Wit-Gele Kruis en van de thuisverpleging. Het waren waardevolle gesprekken, zowel met vooraanstaande figuren binnen het bestuur van het Wit-Gele Kruis als met (oud)verpleegkundigen. Daarnaast werd nog aanvullend archiefwerk verricht, zowel in de archieven van KADOC als in externe archieven. In 2006 werd eveneens het scenario uitgewerkt voor een tentoonstelling over de geschiedenis van het Wit-Gele Kruis. Ook het nodige audiovisueel materiaal werd verzameld. Hierbij werd uitgegaan van een reizende tentoonstelling. Zij zal een eerste maal worden opgesteld op de Academische Zitting van het Wit-Gele Kruis in de Bijlokeabdij te Gent (15 juni 2007), waar ook de nieuwe publicatie zal worden voorgesteld. Daarna zal de tentoonstelling in de verschillende provinciale Wit-Gele Kruissecretariaten worden geplaatst. KADOC assisteerde in 2006 eveneens bij de realisatie van een dvd over het verleden, heden en toekomst van het Wit-Gele Kruis. De firma Mevipro staat in voor de uitwerking van deze productie. KADOC levert zowel inhoudelijke als materiële ondersteuning. In het kader van het projectnetwerk Diepgang: thema’s uit het rijke verleden van Vlaams-Brabant ontwikkelde KADOC in 2006 een onderzoeks-, publicatie- en publieksgericht project aangaande het fenomeen van de religieuze ommegangen en processies in deze provincie. Dit gaat van start in maart 2007 (einddatum: september 2008). Aan de hand van enkele relevante gevallenstudies kunnen in hun historische evolutie patronen en determinanten worden gedetecteerd en geduid. KADOC gaf in 2006 de aanzet voor een mogelijk project over de geschiedenis van de armoede en de vierdewereldbeweging in Vlaanderen/België. Hiertoe werd ook overleg gepleegd met organisaties die actief zijn op dit terrein, o.m. Poverello.
3.2.9. Jeugd, opvoeding en onderwijs Vooraleer de draad van het onderzoek op deze terreinen opnieuw op te nemen, wordt gewacht op de reorganisatie van de Onderzoekseenheid Historische Pedagogiek (K.U.Leuven). 3.2.10. Partijpolitiek, verzuiling en ideologie Het partijpolitieke leven, de verzuiling, het traditionalisme en ultramontanisme, en de ontwikkeling van de christen-democratie vormden steeds een belangrijk aandachtspunt in het onderzoeksbeleid van het Centrum. 3.2.10.1. Wereldvisie en wereldwijsheid Het colloquium Wereldvisie en wereldwijsheid: wisselwerkingen tussen levensbeschouwing, ideologie en strategie, 1750-2000 vond plaats in november 2006. Deze wetenschappelijke bijeenkomst “in honorem Emiel Lamberts” zal resulteren in een publicatie. “Wereldvisie en wereldwijsheid. Wisselwerkingen tussen levensbeschouwing, ideologie en strategie, 1750-2000” - zo luidt de titel van het colloquium - concentreerde zich op de twee voornaamste themavelden waarin Emiel Lamberts actief was en is, nl. “Kerk, katholieken en moderniteit: stratego van afstoting en aantrekking” en “Lopers op het schaakbord van de macht: levensbeschouwing en politiek”. Het colloquium bestudeerde het ogenschijnlijke strategospel om de moderniteit in een comparatief verband, waarbij meteen ook de vraag werd gesteld in welke mate de Kerk al dan niet verschilt van andere organisatorische structuren in hun positionering temidden van de moderniteit. Ook kwam de verhouding tussen levensbeschouwing en strategie - tussen profetie en macht - aan bod. Dit was een kernvraag van de Vaticaanse politiek, die werd aangescherpt door haar ontwikkeling tot universele morele instantie in de 19de en 20ste eeuw, en door haar positionering in een veld van ideologische tegenstellingen. 3.2.10.2. Politiek personeel provincie Antwerpen Het project Politiek personeel provincie Antwerpen (1830-vandaag) leidde eind 2005 tot een indrukwekkende tweedelige publicatie Geschiedenis van de provincie Antwerpen Een politieke biografie. Dit boek presenteert de ‘politieke biografie’ van de provincie Antwerpen gedurende de 19de en 20ste eeuw. Tijdens een studiedag op 10 juni werden de belangrijkste resultaten van het project op een rijtje gezet. Tijdens die manifestatie werd ook de door het project gerealiseerde biografische en electorale databank online raadpleegbaar, via een eigen OPAC www.ppant.be. Deze databank verzamelt zowel biografische gegevens over het Antwerps provinciaal politiek personeel, als de uitslagen van de
29
jaarverslag 2006 provincieraadsverkiezingen. Onder ‘politiek personeel’ verstaan we alle 1317 Antwerpse provincieraadsleden, gedeputeerden, gouverneurs en griffiers die actief waren in de periode 1830-2006. Voor elk van die personen werd, met respect voor de persoonlijke levenssfeer, een steekkaart opgesteld, waarin personalia, politieke mandaten, activiteiten in verenigingen (politieke partijen, vakbonden enzovoort) worden weergegeven, evenals banden met andere personen. Elke steekkaart is voorzien van een korte biografische schets en de nodige bibliografische referenties. De uitslagen van de provincieraadsverkiezingen werden verzameld van 1836 tot 2000. De electorale steekkaarten zijn trapsgewijs opgebouwd en bevatten onder meer informatie over de deelnemende strekkingen of lijsten, de kandidaten en het aantal zetels op het niveau van de provincie, het arrondissement, het kanton of het district.
30
4. Publiekswerking 4.1. Lezers De dalende trend van het aantal lezers (750 t.o.v. 853) en het aantal bezoeken aan de leeszaal (2718 t.o.v. 2739) zette zich ook in 2006 verder door. Gemiddeld telde de leeszaal 10,5 bezoekers per openingsdag. De oorzaken moeten gezocht worden in de thematische verschuivingen in het onderzoek van de studenten (43,87 % van het lezerspubliek) en in de beperktere tijd die kan besteed worden aan scripties en eindwerken in de nieuwe BAMA-programmatie. Dit najaar was duidelijk merkbaar dat er met de start van het derde bachelorjaar geen nieuwe licentieverhandelingen meer werden opgestart. Het dalend aantal lezers-studenten wordt niet volledig gecompenseerd door lokale heemkundigen, restaurateurs, lezers uit het middenveld, journalisten en programmamakers die meestal snel en eenmalig opzoekingswerk komen verrichten. Het aantal studenten binnen de groep lezers is verder gedaald tot 43,87 % t.o.v. 48,30 %. 70,82% van hen
studeren aan de K.U.Leuven. Het aantal studenten van andere universiteiten (29,27 %) en hogeschoolstudenten (6,38 %) dat de weg naar KADOC vindt, blijft dus stijgen. Vooral de online zoekinstrumenten en de interuniversitaire onderzoeks- en publicatieprojecten van het centrum, verhogen de zichtbaarheid van KADOC voor niet-K.U.Leuven-studenten. De diversifiëring van het studentenpubliek qua studierichtingen blijft de laatste jaren stabiel met nog steeds een grote meerderheid uit de richting geschiedenis (47,52 %). Verder raadpleegden 50 doctorandi (7,23 % van het aantal lezers) documentatie op KADOC. De resterende 51,10 % lezers vormt een vrij heterogene groep waaronder academici, heemkundigen, bestuursleden en medewerkers uit het middenveld. Een kleine 5 % buitenlandse lezers raadpleegden in 2006 documentatie uit de KADOC collectie. Het aantal masterstudenten bleef beperkt tot drie. Het zijn vooral doctoraatsstudenten (9) en academici (21) die op KADOC Franstalige of Engelstalige archiefstukken doornemen voor hun onderzoek. Het Nederlands vormt voor de meeste internationale onderzoekers een onoverkomelijke barrière, zowel wat archiefbescheiden, publicaties als zoekinstrumenten betreft.
studierichtingen van lezers Geneeskunde en lichamelijke opvoeding 2,80%
Godsdienstwetenschappen, theologie en wijsbegeerte 5,59% Psychologie en pedagogische wetenschappen 5,90%
Culturele studies 2,17%
Rechten en criminologie 2,80%
Kunstwetenschappen en architectuur 18,01%
Antropologie 2,48%
E conomische richtingen en ingenieursopleiding 1,24% Politieke en sociale wetenschappen 4,35%
Filologie en taalopleidingen l 4,04%
Geschiedenis 47,52%
Communicatie en journalistiek 2,48%
31
jaarverslag 2006 4.2. Geraadpleegde documentatie De verschuivingen in het wetenschappelijk onderzoek en het feit dat er minder ruimte is voor uitgebreid archiefonderzoek in de nieuwe BAMA-programmatie, leidden in 2006 tot een sterke daling van het aantal geraadpleegde archiefdossiers (8708 t.o.v. 11.175). Toch blijven die de hoofdbrok vormen van het geraadpleegde erfgoed uit de KADOC-collectie (59%). Het aantal geraadpleegde boeken (3016) en tijdschriftjaargangen (2459) bleef vrij stabiel. Gemiddeld werden er 58 documentatie-eenheden per openingsdag geraadpleegd. Echt veel tijdswinst leverde dit niet op omdat de handling / manipulatie en registratie van archiefbescheiden complexer is geworden door de ingebruikname van het externe bewaarmagazijn in Heverlee. De arbeidsuren die voor de leeszaalbedienden vrijkwamen, werden besteed aan digitalisering van de collecties. Daarnaast worden ook de audiovisuele collecties veelvuldig geraadpleegd. Dit wordt in belangrijke mate ondersteund door de adjunct van de archiefafdeling. De geraadpleegde archiefcollecties worden thematisch gezien steeds diverser. Dit blijkt duidelijk uit de top 5 van de geraadpleegde archieven: Belgische Boerenbond Gildendossiers (433 eenheden), Davidsfonds afdelingsdossiers (412 eenheden), Scheut (399 eenheden), ACW nationaal (397 eenheden) en Casier familiearchief (345 eenheden). Uit alle CVP/CD&V-archieffondsen samen werden 399 eenheden geraadpleegd. Recent historisch
onderzoek heeft immers veeleer een thematische dan structurele invalshoek.Organisatiearchieven die homogene reeksen afdelingsdossiers bevatten, worden ook geraadpleegd in functie van lokale geschiedschrijving en vieringen van lokale afdelingen en bestuursleden. De collectie kunstenaars- en atelierarchieven wordt steeds meer geraadpleegd in het kader van bouwhistorische onderzoeken en restauratiedossiers en deels in functie van publicaties en tentoonstellingen. Er was vooral belangstelling voor de archieven Casier (345 eenheden), Coucke (112 eenheden) en Bressers-Blanchaert (60 eenheden). Ook de belangstelling voor de archieven van religieuze instituten is sterk toegenomen. De laatste jaren is de instroom van die archieven versneld. Vaak bieden ze ook heel wat informatie voor lokale erfgoedgeïnteresseerden en genealogen, maar ook voor missiologisch en etnografisch onderzoek. In totaal werden uit dit themaveld 1332 dossiers geraadpleegd. Toppers waren het archief van Scheut (399 eenheden), het archief van de Zusters van Barmhartigheid Ronse (342 eenheden) en het archief van de Redemptoristen (315 eenheden). 15,18 % van de lezers noteerden dat hun onderzoek zou resulteren in een artikel of boek. De meesten boden hiervan ook een exemplaar aan voor de KADOCcollectie. 5,78 % van de lezers kwam op bezoek in functie van een audiovisuele productie (film, TV-uitzending) of ten-toonstelling. Vaak brengt dit complexere vragen naar reproductie mee.
geraadpleegde documentatie 25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0
1995
1996
1997
Boeken en brochures Congres- en activiteitsverslagen Tijdschriftjaargangen
32
1998
1999
2000
Archiefbundels Totaal
2001
2002
2003
2004
2005
2006
4.3. Informatie- en adviesverstrekking en dienstverlening Dit luik van de dienstverlening verloopt voor een groot deel langs digitale weg. De meeste vragen worden telefonisch of via e-mail gesteld, dit na een zoekactie op de KADOC-website of als reactie op de e-Nieuwsbrief. Zo is het aantal hits op de KADOC-website (36.202) verdubbeld tegenover 2005. Voor de e-Nieuwsbrief van december 2006, die aan 10.058 geïnteresseerden werd verstuurd, werden 25.600 hits genoteerd. 51 (12 %) van de 405 informatievragen waren afkomstig van internationale onderzoekers. Ruim 67% van het totaal aantal vragen werd elektronisch beantwoord. Dit gaat over het verstrekken van basisinformatie over stukken in de eigen collectie met verwijzing naar de digitale databanken, het bezorgen van bibliografische lijsten (LIBIS), het opzoeken van beperkte biografische gegevens of stichtingsdata, het opsturen van enkele fotokopieën uit naslagwerken of van grotere pakketten fotokopieën van leden- en bestuurslijsten van plaatselijke sociaalculturele organisaties, het doorverwijzen naar andere erfgoedinstellingen enz. Ingescande documenten en audiovisuele documentatie worden op de interne KADOC-server geplaatst waar ze via een internet-link door de eindgebruiker gemakkelijk kunnen worden gedownloaded.
Om de dienstverlening aan de gebruikers te verbeteren werd een nieuwe fotokopiemachine in gebruik genomen. Om preservatieredenen werd geopteerd voor een machine met een boekenplank. De ontwikkeling naar een virtuele leeszaal bleef in 2006 beperkt tot het aanbieden van online databanken en de nodige formulieren voor het aanvragen van archiefdossiers en repro’s. Hiermee kan alvast het onderzoek zonder verplaatsing worden voorbereid. De documentatie zelf moet in de leeszaal worden geraadpleegd. Een deel van de foto- en affichecollectie staat al online. De volgende jaren zal dit verder worden uitgebreid met delen van de audiovisuele collectie en met digitale tijdschriften (e-tijdschriften en gedigitaliseerde versies van gedrukte tijdschriften). Het tempo wordt hier bepaald door de beschikbaarheid van een digitale archiefomgeving (die wordt ontwikkeld binnen het LIAS-project), mogelijkheden van beveiligde registratie en de beschikbaarheid van personeel en financiële middelen. In de context van een virtuele leeszaal biedt ook de ODISdatabank steeds meer basisinformatie over personen en organisaties uit het themaveld religie, cultuur en samenleving.
geraadpleegde archiefdossiers per themaveld sociale realiteiten 5,31% religie, culturele identiteit en kunst 1,38% missionering, interreligieuze en interculturele contacten 3,04%
religieuze
instituten
13,92%
binnenkerkelijke ontwikkelingen 2,33%
ing en media
cultuurspreid
16,82%
ideologie, politiek en verzuiling 17,49%
jeugd, opvoeding en onderwijs 12,00% intermediaire structuren 27,71%
33
jaarverslag 2006 4.4. Publicaties 4.4.1. Boeken Er werden vier boeken gepubliceerd: 1° V. Viaene, ed. The Papacy and the New World Order. Vatican Diplomacy, Catholic Opinion and International Politics at the Time of Leo XIII, 1878-1903. KADOC Studies on Religion, Culture and Society 4. 516 p. Op 1 maart werd in Rome The Papacy and the New World Order. Vatican Diplomacy, Catholic Opinion and International Politics at the Time of Leo XIII, 1878-1903 voorgesteld. Deze ����������������������������������������������� studie werd uitgegeven door Universitaire Pers Leuven in de reeks KADOC Studies on Religion, Culture and Society en het Belgisch Historisch Instituut te Rome in de reeks Bibliotheek. In de tweetalige bundel, onder redactie van Vincent Viaene (K.U.Leuven), gaan twintig binnen- en buitenlandse onderzoekers in op de rol van paus Leo XIII en de positie van het Vaticaan in de veranderende wereld in het laatste kwart van de negentiende eeuw. De iconografie van het boek - een vijftigtal illustraties - is een staalkaart van het gebruik door Rome van de moderne media om met de gelovige massa te communiceren. Zij omvat overigens een aantal originele karikaturen uit de internationale pers. 2° P. Van Kemseke. Towards an Era of Development. The Globalization of Socialism and Christian Democracy, 1945-1965. KADOC Studies on Religion, Culture and Society 5. 324 p. Op 15 november werd Towards an Era of Development, the Globalization of Socialism and Christian Democracy, 1945-1965 voorgesteld. Dr. ������������������������������� Peter Van Kemseke (historicus, K.U.Leuven) analyseert er hoe twee ideologieën, het socialisme en de christendemocratie, de ‘derde wereld’ en het probleem van de ‘onderontwikkeling’ na de Tweede Wereldoorlog ontdekten. Een cruciale rol daarin was weggelegd voor de Verenigde Naties, de derde hoofdrolspeler in het boek. In de VN circuleerden nieuwe ideeën over ontwikkeling, werd de strijd om de dekolonisatie van de niet-westerse wereld beslecht en beïnvloedden experts en ideologen elkaar. Van Kemseke, nu verbonden aan de permanente vertegenwoordiging van België bij de VN in New York, verklaart de verschillende manier waarop christendemocraten en socialisten hun ‘ontdekkingstocht’ maakten en de nieuwe concepten ontvingen, vanuit drie niveaus: de politieke situatie waarin de toonaangevende partijen zich in eigen land bevonden, de internationale context en - een vaak verwaarloosde factor - hun politieke cultuur.
3° J. Decavele, J. De Maeyer, P. Quaghebeur en P. Trio. De Oude Abdij van Drongen. Elf eeuwen geschiedenis. 527 p. Zie 3.2.1.3. Het boek werd op 16 december voorgesteld in Drongen. 4° J. De Vos, N. Van Campenhout, R. Van Daele en L. Vints. De plaats en het moment. Gustaaf Drossens, paterscheutist en fotograaf, 1892-1962. 44 p. Deze brochure werd door het Stadsarchief van Lokeren en KADOC uitgegeven in het kader van de gelijknamige tentoonstelling. Ze bevat een biografische schets van pater Drossens (R. Van Daele), een ‘eigen-zinnige’ kijk op zijn foto’s (J. De Vos) en een bijdrage over de missiefotografie (L. Vints). 4.4.2. Trajecta In 2006 werkte KADOC het laatste nummer van jaargang 2005 (112 p.) en drie nummers van jaargang 2006 (in totaal 296 p.) van Trajecta af. Het centrum verzorgde er de eindredactie van, stond in voor de iconografie, tekende voor de vormgeving en het drukklaar maken van het tijdschrift. Vooral het dubbelnummer (2006, 1-2) verdient te worden vermeld. Dit themanummer, onder redactie van Theo Salemink en Jan De Maeyer, Katholicisme en antisemitisme. Overeenkomst en verschil Nederland en Vlaanderen (België) over de overeenkomsten en verschillen in de houding van de katholieken tegenover de joden in Nederland en Vlaanderen bevat zeven bijdragen van Nederlandse en Vlaamse academici, voorafgegaan door een ruime inleiding en met een gemeenschappelijke bibliografie. Het nummer werd mee door KADOC uitgegeven. 4.4.3. Nieuwsbrief Van de KADOC-Nieuwsbrief verschenen 6 nummers, met in totaal 96 pagina’s, in een gemiddelde oplage van 5600 exemplaren. N.a.v. de opening van KADOC II werd een extranummer verspreid. 4.4.4. E-Nieuwsbrief De digitale Nieuwsbrief wordt maandelijks verspreid aan zo’n 10.500 abonnees. Elk nummer bevat vier korte berichtjes over de werking van KADOC: nieuw verworven erfgoedgehelen, pas verschenen publicaties, nieuwe tentoonstellingen, aankondigingen van colloquia en seminaries e.d.m. Opvallend is dat deze berichten snel door de pers, vaak via Belga, worden opgepikt. 4.4.5. Voorbereiding Geplande publicaties zijn verder eindredactioneel voorbereid (vooral de diverse Artes-publicaties die in 2007 zullen verschijnen), en qua vormgeving (vooral de Artes-uitgave over de 19de-eeuwse miniatuurkunst)
34
voorbereid. Daarnaast verzorgt de afdeling Publicaties en Tentoonstellingen ook de diverse folders en uitnodigingen n.a.v. studiedagen, vernissages, boekvoorstellingen e.d.m. Bovendien is de start van een nieuwe reeks ‘KADOCcahiers’ of KADOC-pockets verder voorbereid. Het is de bedoeling om te komen tot een reeks van vlot geschreven en rijkelijk geïllustreerde brochures van max. 120 pagina’s, waarin specifieke thema’s (bv. naar aanleiding van een KADOC-tentoonstelling) op een brede, publieksgerichte wijze worden benaderd.
4.5. Tentoonstellingen In de pandgangen van KADOC werden vier tentoonstellingen gepresenteerd, waarvan er drie door KADOC werden gerealiseerd, terwijl in de KADOC-kapel een onderdeel van het project ‘Mens, verhaal van een wonde’ (zie 4.5.8) was te zien. Bovendien maakte het centrum vier tentoonstellingen buiten KADOC en werd één tentoonstelling (van 2004) elders hernomen. Alle kregen ze (in meer of mindere mate) aandacht in de pers (kranten en weekbladen, radio en tv).
Het vermelde bezoekersaantal bevat enkel de ‘geregistreerde’ bezoekers (mensen die zich expliciet voor de tentoonstelling aanmelden). Het werkelijke aantal ligt, zeker op KADOC zelf, ongetwijfeld hoger (o.m. leeszaalbezoekers, genodigden voor een vergadering). 4.5.1. Een gasthuis in en voor de stad. De gasthuiszusters van Lier Deze coproductie van KADOC en het Stedelijk Museum kwam tot stand n.a.v. de publicatie Eén van hart en één van ziel. Geschiedenis van de Augustinessen-Gasthuiszusters van Lier 1130 - 2005, die eind 2005 werd voorgesteld. Ze focust op een belangrijk facet van de geschiedenis van de gezondheidszorg in Lier en reconstrueert de lange weg die het gasthuis én de zusters aflegden in de stad: van een opvanghuis voor zieke Gummarusbedevaarders in de Pettendonckweiden in de twaalfde eeuw over een gasthuis aan de Berlaarpoort in de dertiende eeuw naar een nieuw hospitaal aan de Mechelpoort in de tweede helft van de negentiende eeuw, om ten slotte te komen tot het huidige ziekenhuis met een regionale uitstraling. Kaarten en plannen, foto’s en schilderijen, oude documenten en voorwerpen brachten de relatie van de gasthuiszusters met de stad tot leven.
overzicht tentoonstellingen 2006 tot 26 februari
Een gasthuis in en voor de stad. De gasthuiszusters van Lier
Stedelijk Museum, Lier
1.958 bezoekers
25 februari-10 juni
‘Eenige bijzonderheden’. Missie en wetenschap
KADOC
281 bezoekers
23 april
Een rijk kleurenpal(l)et
KADOC II
420 bezoekers
23 april-30 juli
De plaats en het moment. Gustaaf Drossens, pater-scheutist en fotograaf, 1892-1962
Huis Thuysbaert, Lokeren
750 bezoekers
22 mei-10 juni
L’Ombrie de Saint François. Photos de Léopold Oosterlynck
Louvain-la-Neuve, Forum
30 juni-26 augustus
Luc Verstraete, graficus
KADOC
498 bezoekers
30 augustus-7 oktober
De gemeenteraadsverkiezingen
KADOC
399 bezoekers
16 september-19 november
Mens, verhaal van een wonde
KADOC-kapel
eind oktober-(permanent)
Cardijn
OLV-kerk Laken
28 oktober-5 november
De heilige Alena. Verering en verbeelding
Vorst, Sint-Denijskerk
13 november-22 december
Soepjes & sapjes. Groenten om te drinken
KADOC - door CAG
35
jaarverslag 2006 4.5.2. “Eenige bijzonderheden”. Missie en wetenschap
4.5.6. MeesterLuc. Graficus Luc Verstraete
Deze tentoonstelling bracht een dubbel verhaal. Enerzijds maakte de bezoeker kennis met het ‘klassieke’ beeld van de missionaris. Anderzijds werd hij voorgesteld als een ‘man van de wetenschap’, die zijn missiegebied in kaart brengt, de rijke fauna en flora bestudeert, de inlandse talen vastlegt, grammatica’s en woordenboeken samenstelt, enzovoort. Uit de archieven, bibliotheek en audiovisuele collecties van KADOC werden onder meer missiespaarpotjes en -spelen, wervende affiches en sprekende foto’s getoond. In het wetenschappelijke luik kwamen figuren aan bod als Placide Tempels met zijn Bantoefilosofie, Gustaaf Hulstaert en zijn onderzoek bij de Mongo, Antoon Mostaert en zijn studies over de Mongolen, okapi-specialist broeder Hutsebaut en broeder Gillet met zijn botanische tuin in Kisantu (met een filmopname uit 1928!). Deze tentoonstelling liep samen met het initiatief van het Gentse Huis van Alijn over eskimopater Franz van de Velde.
Voor het eerst bracht KADOC een overzichtstentoonstelling van het grafische oeuvre van Luc Verstraete, die vooral in de jaren 1950 naam maakte als graficus van o.m. de christelijke arbeidersbeweging en de Vlaamse beweging. Vanaf het midden van de jaren 1960 legde de kunstenaar, geboren in 1928 in Eeklo, zich volledig toe op zijn leraarschap aan het Sint-Lucasinstituut in Schaarbeek. Aan zijn grafische werk - etsen, collages, zeefdrukken, .. - breide de kunstenaar intussen in alle stilte voort in zijn geboorteplaats, waar hij ook aan de plaatselijke academie les gaf. Voor zijn cartoons en strips vond hij een uitlaatklep in het regionale blad De Eecloonaar. Van zijn affiches kon heel het Meetjesland genieten. De tentoonstelling toonde meer dan een halve eeuw grafisch werk van Luc Verstraete, vanaf het einde van de jaren 1940 tot ca. 2000. Zij had ook oog voor het werk van zijn beste leerlingen, zoals Gal, Ever Meulen en André Sollie.
4.5.3. Een rijk kleurenpal(l)et
4.5.7. Aan de kiezers. Gemeenteraadsverkiezingen in Leuven, 1830-2006
N.a.v. de erfgoeddag presenteerde KADOC in zijn nieuw erfgoeddepot een kleurrijke selectie van documenten uit de diverse archieven van architecten(bureaus) en kunstenaars(ateliers) die op KADOC worden bewaard. Ze kwam tot stand i.s.m. het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa). 4.5.4. De plaats en het moment. Gustaaf Drossens, pater-scheutist en fotograaf (1892-1962) De tentoonstelling was een gezamenlijk initiatief van het Stadsarchief van Lokeren en KADOC, waar de tentoonstelling in de loop van 2007 te zien zal zijn. Voor hen maakte curator Johan De Vos, fotorecensent van De Standaard, een selectie uit het rijke fotografische oeuvre van Gustaaf Drossens. Die heeft in de eerste helft van de twintigste eeuw met zijn passie voor de fotografie heel wat markante historische momenten vastgelegd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verbleef hij aan het Ijzerfront. In de jaren 1920-1940 was hij missionaris in het toenmalige Belgisch Congo en ontpopte hij zich als missiefotograaf. Na de Tweede Wereldoorlog documenteerde hij het religieuze en sociaal-culturele leven van zijn geboortestad. 4.5.5. L’Ombrie de Saint François. Photos de Léopold Oosterlynck Deze tentoonstelling werd in 2004 door KADOC gerealiseerd.
36
Deze dubbeltentoonstelling was een gemeenschappelijk initiatief van het Stadsarchief van Leuven en KADOC. “Aan de kiezers” was geen historische reconstructie van de gemeentepolitiek in Leuven (en de fusiegemeenten), maar riep de verkiezingssfeer/koorts op met kiesbladen en -pamfletten, affiches en films. KADOC bracht een chronologisch overzicht van 1830 tot heden. De bezoeker kreeg er een goede indruk van het kiessysteem, van de partijen en hun evolutie en van de thema’s die hun belangstelling wegdroegen. In het stadsarchief werden enkele thema’s gepresenteerd die sedert 1830 geregeld opdoken in de lokale verkiezingspropaganda: de rol van de vrouw, de personencultus, Leuven als Vlaamse stad, het stadhuis als icoon, kartelvorming en lokale “gevoeligheden”. 4.5.8. Mens, verhaal van een wonde In de KADOC-kapel was een deel van het tentoonstellingsproject “Mens, verhaal van een wonde” te zien. Dit initiatief van het CRKC toonde, verspreid over de stad en in en rond de Parkabdij van Heverlee, hedendaagse kunstwerken met de beproefde mens als centraal gegeven. In de kapel werd een videotriptiek van de Frans-Algerijnse Zineb Sedira geprojecteerd. 4.5.9. De heilige Alena. Verering en verbeelding Deze tentoonstelling werd door de Sint-Denijsparochie van Vorst opgezet n.a.v. Brussel-Allerheiligen 2006. Zij deed daarvoor een beroep op het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) en op KADOC, dat technisch en inhoudelijk advies leverde en de eindredactie van de gelijknamige publicatie verzorgde.
4.5.10. Jozef Cardijn, 1882-1967 Laken, Onze-Lieve-Vrouwekerk • (permanent) • 30-10/De tentoonstelling vertelt de bezoeker vijf verhalen. “De jonge Cardijn” behandelt de periode tot de oprichting van de KAJ in 1924. In “De kajottersbeweging in opmars” wordt onder meer stilgestaan bij Cardijns methode van ‘zien, oordelen en handelen’. “De internationale dimensie” brengt Cardijn als wereldreiziger in beeld en toont de verspreiding van de kajottersidealen over de hele wereld. Met “Heroriëntering en hoogbloei” keert de bezoeker terug naar België en leert hij onder meer de inspanningen van de KAJ op maatschappelijk vlak kennen. “Internationale erkenning: balans” ten slotte brengt een evaluatie van Cardijn en zijn boodschap. Het opzet van deze permanente Cardijntentoonstelling, een initiatief van de O.-L.-Vrouweparochie in Laken, paste in het evangelisatieproject Brussel-Allerheiligen 2006. 4.5.11. Soepjes & Sapjes. Groenten om te drinken Deze tentoonstelling was een initiatief van het Centrum Agrarische Geschiedenis n.a.v. de Week van de Smaak. Aan de hand van origineel beeldmateriaal werd het verhaal verteld van soep in alle smaken, geuren en kleuren. Alle facetten van soep en groentesap in onze eetcultuur tijdens de voorbije twee eeuwen kwamen aan bod.
van Karel Rimanque tonen. Deze tentoonstelling komt tot stand in samenwerking met Vredeseilanden.
4.6. Vormingscursussen De uiterst succesvolle vormingsreeks Hoera,een jubileum ?!, een initiatief van de provincie Vlaams-Brabant in samenwerking met KADOC, ADVN, Amsab-ISG en Liberaal Archief werd in 2006 afgesloten. Van deze praktijkgerichte lessenreeks voor de erfgoedverantwoordelijken van het lokale verenigingsleven in de provincie werd aanvankelijk slechts één sessie gepland. Het werden er uiteindelijk drie, gespreid over de jaren 20032006. De laatste sessie, ditmaal ook in samenwerking met VormingPlus (volkshogescholen) Leuven werd voor KADOC afgesloten met een sessie in Diest op 28 april 2006. Een ietwat ongewone vorm van publiekswerking was de vierdaagse cursus ‘The Gothic Revival in Belgium. The position of Puginism and the St Luke’s Neo-Gothic’ die KADOC van 24 tot 27 augustus organiseerde voor een 25-tal onderzoekers van de Britse Pugin Society. Zij kregen enkele lezingen over dit onderwerp en bezochten de belangrijkste neogotische sites van België onder deskundige begeleiding.
4.5.12. Volkstuinen De tentoonstelling ‘Het ABC van de volkstuin’ vindt plaats van 13 juli tot 9 september 2007 in het Caermersklooster in Gent (zie 3.2.8.1). Er werd voor geopteerd om geen ‘klassieke’ historische (chronologische) tentoonstelling uit te werken. Om een brede publiekswerking mogelijk te maken werd gekozen voor een meer ‘ludieke’ aanpak waarbij de bezoeker aan de hand van de letters van het alfabet verschillende thema’s uit de geschiedenis van de volkstuinen kan ontdekken. Daartoe werden contacten gelegd met onder andere De Vlaamse Volkstuin vzw, Vredeseilanden, VELT en Natuurpunt Educatie. Ook werden contacten gelegd met de toeristische dienst van Oost-Vlaanderen, die tijdens de tentoonstelling speciale dagprogramma’s zal aanbieden, waarbij een tentoonstellingsbezoek wordt gecombineerd met een andere toeristische activiteit in Gent. Naast de tentoonstelling in Gent en de publicatie kiest KADOC er voor ook andere activiteiten over volkstuinen in te richten. In samenwerking met Universiteit Vrije Tijd Davidsfonds werkt KADOC een zomercursus over de geschiedenis van de volkstuinen uit (augustus 2007). Gedurende de duur van de tentoonstelling in Gent zal KADOC in de eigen pandgangen foto’s van volkstuinen
37
jaarverslag 2006
Bijlagen B1. Bestuur B1.1. Wetenschappelijke Commissie (2002-2007) (*) Lid van het Bureau Voorzitter Emiel Lamberts (*) (facultair vertegenwoordiger Letteren) Ondervoorzitter Emmanuel Gerard (*) (facultair vertegenwoordiger Sociale Wetenschappen) Directeur Jan De Maeyer (*) Leden Jaak Billiet (gecoöpteerd lid, Fac. Sociale Wetenschappen) Erik Buyst (facultair vertegenwoordiger Economische en Toegepaste Economische Wetenschappen) Luc De Fleurquin (*) (gecoöpteeerd lid, Bijz. Fac. Kerkelijk Recht) Mark D’hoker (facultair vertegenwoordiger Psychologie en Pedagogische Wetenschappen) Mathijs Lamberigts (facultair vertegenwoordiger Godgeleerdheid) Lambert Leijssen (*) (gecoöpteerd lid, Fac. Godgeleerdheid) Patrick Pasture (gecoöpteerd lid, Fac. Letteren) Jan Roegiers (gecoöpteerd lid, Fac. Letteren) Rita Schepers (*) (gecoöpteerd lid Fac. Sociale Wetenschappen) Carlos Steel (facultair vertegenwoordiger H.I.W.) Fred Stevens (facultair vertegenwoordiger Rechtsgeleerdheid) Lieve Vandemeulebroecke (gecoöpteerd lid, Fac. Psychologie en Pedagogische Wetenschappen) Antoon Vandevelde (gecoöpteerd lid, H.I.W.) Luc Verpoest (gecoöpteerd lid, Fac. Toegepaste Wetenschappen en Faculteit Letteren) Notulist Magda Pluymers B1.2. Adviesraad Wouter Beke, CD&V Jan Boulogne, UNIZO Bea Cantillon, Centrum voor Sociaal Beleid, Universiteit Antwerpen Luc Claessens, Broederlijk Delen Ludo Collin, Bisdom Gent Jos Daniëls, Leuven Luc Delanghe, Heverlee-Leuven Pierre Delsaerdt, Universiteit Antwerpen Ann Demeulemeester, ACW-Koepel van Christelijke Werknemersorganisaties Etienne D’hondt, Vereniging van Religieus-wetenschappelijke Bibliothecarissen Norbert D’hulst, Davidsfonds Karel Dobbelaere, oud-voorzitter KADOC Jan Dumon, Leuven Michel Dumoulin, Belgisch Historisch Instituut te Rome † Ulrik Geniets, Vereniging Hogere Oversten van België Jos Horemans, Filmmagie Serge Huyghe, Verbond van Kristelijke Werkgevers en Kaderleden August Keersmaekers, Christelijk Vlaams Kunstenaarsverbond
38
Hilde Kieboom, Sint-Egidiusgemeenschap Benedikta Meersman, Vrouwelijke Contemplatieven Piet Moesen, Archief bisdom Hasselt Achille Neys, Aalmoezeniersdienst Wim Nimmegeers, Vlaamse Dienst Katholiek Volwassenenonderwijs Antoon Osaer, Kerk en Leven Chris Peeters, Leesweb Kurt Priem, Bisdom Brugge Jos Raskin, Bisdom Hasselt Maria Valkeneers, Vrouwelijke religieuzen van België Mieke Van Hecke, VSKO Lieve Van Hoofstadt, Centrum voor Christelijk Vormingswerk Heverlee Mark Van Melckebeke, Interdiocesaan Centrum Brussel Hans Vanackere, Christian Academy for European Dialogue Gerrit Vanden Bosch, Archief Aartsbisdom Mechelen-Brussel Anne-Marie Vangeenberghe, Boerenbond Daniël Vanhoutte, IPB Dominic Verhoeven, Caritas Catholica Vlaanderen Leopold Vinken, Bisdom Antwerpen Luc Zaman, Archief Bisdom Antwerpen B1.3. Editorial Board KADOC Studies on Religion, Culture and Society Urs Altermatt, Université de Fribourg Jan Art, Universiteit Gent Jaak Billiet, K.U.Leuven Jan De Maeyer, KADOC-K.U.Leuven Jean-Dominique Durand, Université Lyon 3 Emmanuel Gerard, K.U.Leuven James C. Kennedy, Vrije Universiteit Amsterdam Mathijs Lamberigts, K.U.Leuven Emiel Lamberts, KADOC-K.U.Leuven Jean-Michel Leniaud, Ecole pratique des hautes études, Sorbonne, Paris Patrick Pasture, K.U.Leuven Andrew Saint, Cambridge University Liliane Voyé, Université Catholique de Louvain B1.4. Mecenaatscomité Rik Branson Jos Daniëls Jean-Luc Dehaene † Edward Geniets André Oosterlinck Frank Swaelen Tony Vandeputte Philippe Vlerick Tineke Vanden Avenne-Teerlynck Fons Wouters
39
jaarverslag 2006 B2. Personeel Directeur Jan De Maeyer Algemene diensten Magda Pluymers (90%) - afdelingshoofd Bernadette Costermans Christine Vanderwaeren (50%) Hilde Van Dooren Sabine Van Reybroeck Afdeling Archief Godfried Kwanten - afdelingshoofd Greet De Neef - adjunct-afdelingshoofd Hugo Cammaer (40%) Lieve Dhaene (90%) Miet Eyckens (50%) Jo Luyten Krista Maes (50%) Tom Van Beeck (tijdelijk) Christine Vanderwaeren (50%) Evert Vandeweghe (tijdelijk) Diewer van der Meijden (vanaf 15 nov.) Rie Vermeiren (50%, van 1 nov. tot 31 dec. 100%)) Willy Devaere (vrijwilliger) Thilda Ulens (vrijwilligster) Lutgard Vandewalle (vrijwilligster) Afdeling Bibliotheek Carine Dujardin (90%) - afdelingshoofd Lieva Dierynck (50%) - adjunct-afdelingshoofd Diana Beken (80%) Bernadette De Meyer (50%) Annick Duym (80%) Sylvia Marx (1 mei - 31 dec.) Katie Pieters (50%, tot 15 nov.) An Sente (80%) Diewer van der Meijden (1 mei tot 31 okt.) Dries Delbeke (vrijwilliger) Francis Lamiroy (vrijwilliger) Ivan Thoma (vrijwilliger) Ann Van Vaeck (vrijwilligster) Afdeling Publicaties en tentoonstellingen Luc Vints - afdelingshoofd Lieve Claes Roeland Hermans (tijdelijk) Maria Kelly (tijdelijk) Hanne Van Herck (tijdelijk) Alexis Vermeylen
40
Afdeling Onderzoek Peter Heyrman - afdelingshoofd Julie Aerts (tijdelijk) Sophie Baré (tijdelijk) Henk Byls (80%, tijdelijk) Hugo Cammaer (40%) Bram Cleys (tijdelijk, gedetacheerd) Sabine Daenens (tijdelijk) Jan Roobrouck (tijdelijk) An Vandenberghe (tijdelijk) Maarten Van Dijck (95% tijdelijk) René Bodson (vrijwilliger) Wolfgang Cortjaens (vrijwillig wetenschappelijk medewerker) Thomas Coomans (vrijwillig wetenschappelijk medewerker) Patrik Jaspers (vrijwillig wetenschappelijk medewerker) Theo Laurent (vrijwilliger) Fina Pelgrims (vrijwilliger) Kristien Suenens (vrijwillig wetenschappelijk medewerker) Frederic Vandenbosch (vrijwilliger) Olga Milogrodzka (fellow, 25 aug.-22 dec.) Afdeling Publieke Diensten en Informatica Luc Schokkaert - afdelingshoofd Patricia Quaghebeur - adjunct-afdelingshoofd (80%) Sofie Goorts (70%) Jessica Marque (50%, tijdskrediet) Agnes Thirion (50%) Ganesh Venkatasubban Ann Vermeire (60%)
41
jaarverslag 2006 B3. Kadoc in cijfers Situatie 01/01/2007 Documentatie
Bezit
Verwerkt
Archief (strekkende meter)
18.750
12.650
Audiovisuele Documentatie foto’s affiches films
296.000 23.214 4.520
44.379 21.297 4.320
Bibliotheek boeken tijdschriften (titels) waarvan lopend - papieren waarvan lopend - digitaal
264.000 11.100 510 425
136.661 9.895 510 275
Leeszaal
Lezers
Geraadpleegde documentatie
in 2006
2718 bezoeken van 750 lezers
14910 eenheden
(digitale) E-Nieuwsbrief reeks Studies reeks Artes reeks Studies on Religion, Culture and Society reeks Diversen reeks Inventarissen & repertoria
sinds 1988 sinds 1999 sinds 2004 sinds 1984 sinds 1998 sinds 2004 sinds 1984 sinds 1981
5 nummers per jaar 6 nummers per jaar 12 nummers per jaar 30 7 5 43 64
Personeel
42
56
staf stafmedewerkers bedienden FWO-onderzoekers contractonderzoekers vrijwilligers vrijwillig wetenschappelijke medewerkers
6 4 27 2 3
Publicaties tijdschrift KADOC-Nieuwsbrief
42
10 4
B4. Publicaties, tentoonstellingen en audiovisuele programma’s Bij volgende niet-exhaustieve opsomming dient te worden aangemerkt dat het regelmatig gebeurt dat vragen ter voorbereiding van publicaties en audiovisuele producties uiteindelijk niet tot onmiddellijk resultaat leiden of dat er ten slotte toch geen materiaal uit KADOC wordt gebruikt. Vooral de collectie missiefilms wordt veelvuldig geraadpleegd, zowel door binnen- als buitenlandse programmamakers. Voorts valt een frequente dienstverlening te noteren t.b.v. het aanleveren van audiovisueel materiaal aan het weekblad Tertio en het wetenschappelijk tijdschrift Trajecta. B4.1. Publicaties (verschenen) - Sophie Baré. Artikelreeks “Geschiedenis van het Wit-Gele Kruis” in: Wit-Gele Krant, 2005-3, p.? ; 2005-4, p. 15; 2006-1, p. 15; 2006-2, p. 13; 2006-3, p. 15 en 2006-4, p. 15 - Sophie Baré, “In een traditie gevangen? De cultuurbeleving van Margareta van Oostenrijk (1480-1530)”, Handelingen Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen, deel CIX/1, 2005, pp. 125-152 - Johan Decavele, J. De Maeyer, P. Quaghebeur en P. Trio. De Oude Abdij van Drongen. Elf eeuwen geschiedenis. 527 p. - Johan Decavele, De Maeyer, J., Quaghebeur, P. en Trio, P., eds. “Algemene inleiding” in: J. De Maeyer, J. Decavele en P. Trio, eds. De oude abdij Drongen. 15 eeuwen geschiedenis. Drongen-Leuven, 2006, 9-13. - Kristien Suenens en De Maeyer, J. “ ‘L’ École du Grand Chrétien’. Een bekend retraitehuis, ca. 1840- ca. 1965” in: J. De Maeyer, J. Decavele en P. Trio, eds. De oude abdij Drongen. 15 eeuwen geschiedenis. Drongen-Leuven, 2006, 373-393. - Johan De Vos, N. Van Campenhout, R. Van Daele en L. Vints. De plaats en het moment. Gustaaf Drossens, pater-scheutist en fotograaf, 1892-1962. 44 p. - Peter Heyrman, E. Hokke, Peter Horsman, Marc Nelissen en Willem Vanneste, ISAAR (CPF): Internationale Norm voor Archivistische Geautoriseerde Beschrijvingen van Organisaties, Personen en Families. Archiefschool Nederland / Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek-, Archief- en Documentatiewezen: Antwerpen-Leuven-Amsterdam, 2006, 95 p. - Peter Heyrman, “De kamers van ambachten en neringen”, in: Derwael J. (red.), Leveranciers en klanten. Valorisatie van het archiefaanbod voor bedrijfshistorisch onderzoek, Brussel, Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën (Miscellanea Archivistica. Studia ����������������������������� 167), 2006, pp. 55-70. - ��������������������������������������������������������������������������������������������� Godfried Kwanten. ‘De maatschappelijk-filosofische archieven en Archiefbank Vlaanderen’, in: Uit de oude doos. Culturele archiefwerking in Vlaanderen. Archiefkunde 8 (VVBAD en Culturele Biografie Vlaanderen. Antwerpen, ���������������� 2006. - ��������������� Emiel Lamberts. ‘Les Semaines sociales hors de France. Introduction’ en ‘Les Semaines sociales en Belgique’, J.D.Durand (red), Les Semaines sociales de France, 1904-2004. Cent ans d’engagement social des catholiques français. Actes du colloque international d’histoire, 13-16 octobre 2004, Université Jean Moulin-Lyon 3. Parijs, 2006, 341-358. - ���������������� Emiel Lamberts. ‘A Peculiar Heir of Metternich: Gustav von Blome (1829-1906). An Intermediary between Conservatism and Socio-Political Catholicism’ in: B. Löffler en R. Karsten (eds). Religiöse Prägung und politische Ordnung in der Neuzeit. Keulen, Böhlau, 2006,193-220. - Theo Salemink en De Maeyer, J. ‘Inleiding’ in: T. Salemink en J. De Maeyer, eds. Katholicisme en antisemitisme. Overeenkomst en verschil Nederland en Vlaanderen (België). Themanummer van Trajecta. Tijdschrift voor de geschiedenis van het katholiek leven in de Nederlanden, 15 (2006), 1-2, 4-16. - Ann Vandenberghe. “A.J. Donckers. God bij het leger in de kolonie. Een geschiedenis van het pastoraat als geestelijke verzorging in Nederlands-Indië, 1807-1950”, in: Trajecta. Tijdschrift voor de geschiedenis van het katholiek leven in de Nederlanden, 15 (1-2) (2006), 173-174. - Maarten Van Dijck, recensie van : “Pierre-Alain Tallier, Forêts et propriétaires forestiers en Belgique de la fin du XVIIIe siècle à 1914. Histoire de l’évolution de la superficie forestière, des peuplements, des techniques sylvicoles et des débouchés offerts aux produits ligneux, Brussel, Académie Royale de Belgique, 2004.” in: Mededelingenblad van de Belgische Vereniging voor Nieuwste Geschiedenis. XXVIII(2006)4, ��������������������� 35-37. - ������������������� Peter Van Kemseke. Towards an era of Development. The Globalization of Socialism and Christian Democracy, 1945-1965. KADOC Studies on Religion, Culture and Society 5 - �������������������� Vincent Viaene, ed. The Papacy and the New World Order. Vatican Diplomacy, Catholic Opinion and International Politics at the Time of Leo XIII, 1878-1903. KADOC Studies on Religion, Culture and Society 4
43
jaarverslag 2006 (aanvaard voor publicatie en/of ter perse) - ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Bram Cleys en De Meulder, Bruno. ‘Imagining a Christian territory. Changing spatial strategies in the missionary outposts of Scheut (Kasai, Congo, 1886-1940).’ In: Demissie, Fassimil (ed.) Colonial Architecture and Urbanism: Intertwined and Contested Histories. Pretoria: University of South Africa Press. Aanvaard voor publicatie; in review. - ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Jan De Maeyer. “Cuypers in de Europese context. Interactie met het historisme en buitenlandse beïnvloeding” in: H. Berens, ed. P.J.H. Cuypers (1827-1921). Het complete werk. NAI-Uitgevers. Rotterdam, 2007. - ������������������������������������ Thomas Coomans & J. De Maeyer, eds. Manuscript Revival / La Renaissance du Manuscrit. Nineteenth-Century Belgium Illuminatings in an European Perspective / L’art de l’enluminure belge au XIXe siècle mise en perspective européenne.� KADOC-Artes. Leuven: University Press Leuven (Publicatie voorzien mei 2007). - �������������������������������������������������������� Wolfgang Cortjaens, De Maeyer J. & Verschaffel T., eds. Historicism, Art and Society in a Catholic Environment and the Development of Cultural Identity in the Rhine-Maas Interregio. Tensions between Nationalism and Regionalism. KADOCArtes. Leuven: University Press Leuven (In voorbereiding; publicatie in mei 2007). - �������������������������������� Jan De Maeyer & Viaene, V. eds. Catholicism and Modernity (1780-1980). The Example of Belgium in an European Context. KADOC Studies on Religion, Culture and Society. University Press Leuven, Sept. 2007 (Forthcoming). - Linda Van Santvoort, Meganck L. & De Maeyer J., eds. The Sources of Regionalism. KADOC-Artes University Press Leuven, 2007 (Forthcoming). - ���������������������������������� Jan De Maeyer & Schmiedl J., eds. The Religious Institutes and the Roman Factor in Western Europe 1802-1917. KADOC Studies on Religion, Culture and Society. University Press Leuven, 2007 (Forthcoming). - ���������������������������������������������� Luc Verpoest, De Maeyer J. & Bullock N., eds. Living with History. Rebuilding Europe after the First and Second World Wars and the Role of Heritage Preservation. 1914-1964. KADOC-Artes University Press Leuven, 2007 (Forthcoming). - ������������������ An Vandenberghe. “�La recherché ethnologique du père Wilhelm Schmidt et la missiologie catholique. Un lent rapprochement sous les auspices de Rome (1900-1939), in: Le Fait Missionnaire. Missions et Sciences Sociales, 17 (2006). In ����������� publication, Lausanne University Press, 22p. - ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� An Vandenberghe. ���������������������������������������������������������������������������������������������� “The Roman Factor and the Religious-Ethnological Activities of Father Wilhelm Schmidt S.V.D. (1868-1954)”, in: Jan De Maeyer en Vincent Viaene (eds.). The Religious Institutes and the Roman Factor in Western Europe 1802-1914. Proceedings of the international workshop organized in Rome, May 2004 (KADOC-Studies on Religion, Culture and Society). In publication, Leuven University Press, 19p. - ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ An Vandenberghe. “Some ������������������������������������������������������������������������������������������������� new criterions for Catholic missiology (1911-1939)”, in: Jan De Maeyer and Carine Dujardin (eds.). Missiology, Science and Modernity. Interaction and Comparison of Protestants and Catholics. 1850-1939. Proceedings of the international workshop organized in Rome, March 2006 (KADOC-Studies on Religion, Culture and Society). Publication foreseen in fall 2007, Leuven University Press. - An Vandenberghe. ���������������������������������������������������������������������������������������������� “The emergence of Belgian missiology refined”, in: Jan De Maeyer and Carine Dujardin (eds.). Missiology, Science and Modernity. Interaction and Comparison of Protestants and Catholics. 1850-1939. Proceedings of the international workshop organized in Rome, March 2006 (KADOC-Studies on Religion, Culture and Society). Publication foreseen in fall 2007, Leuven University Press. - ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� Ann Vandenberghe. ���������������������������������������������������������������������������������������� “A. Camps en V. Poels. Arnulf Camps. Pelgrim en missioloog. Levensweg van een Nijmeegs hoogleraar (Memoreeks. Verhalen uit het katholiek leven, 21)”, in: Trajecta. Tijdschrift voor de geschiedenis van het katholiek leven in de Nederlanden, publication foreseen in spring 2007. B4.2. Publicaties (met KADOC-medewerking voor de iconografie)* - De 25 dagen van Vlaanderen. Aflevering 22: 12 maart 1950. Voor of tegen Leopold III, 603, 606, 614, 619, 621, 622. Aflevering 23: 17 april 1958. Expo ��������� ’58, 632. Aflevering 24: 31 januari 1966. Het drama van Zwartberg, 622, 663. Waanders Uitgeverij, Zwolle, 2006. - ����������������������������� Ria Christens, Roza Peeters. Terra incognita: 75 jaar annuntiaten in Afrika. Lannoo, �������������������� Tielt, 2006. - ����������������������������� Ria Christens, Roza Peeters. Terra incognita: 75 ans de présence annonciade en Afrique. Lannoo, Tielt, 2006. - ����������������� Mark Elchardus. Sociologie, een inleiding. Pearson ������������������������������������������� Education Benelux, Amsterdam, 2007. - De Koolputters. Geschiedenis van de Limburgse mijnwerkers. Aflevering 4: Bazen en Knechten, 95. Aflevering 11: Onderwijs in de mijnstreek, 225. Waanders Uitgeverij, Zwolle, 2006. - Koen Luts. Heden en Verleden van Schalbroek. Schalbroek, 2006. - Hugo Notteboom, e.a. Geschiedenis van Sleidinge. 2 dln. Evegem, 2006. - Toon Toelen. De Graanfluisteraars. Boeren, bakkers en brouwers in de Westhoek. Brugge, 2006. - Mark Van den Wyngaert, Vincent Dujardin. België zonder koning. 1940-1950: de 10 jaar dat België geen koning had. Lannoo, Tielt, 2006. * Van sommige publicaties hebben we geen juiste en/of volledige gegevens, omdat ons niet altijd een bewijsexemplaar werd bezorgd.
44
Mark Van den Wyngaert, e.a. België een land in crisis. 1913-1950. Standaard Uitgeverij, 2006. Karina Van Herck. Wonen in welvaart: woningbouw en wooncultuur in Vlaanderen, 1948-1973. Rotterdam, 2006. Jan Van Meenen. China voor Vlamingen. Lannoo, Tielt, (in voorbereiding). Suzanne Van Rokeghem, Jeanne Vercheval-Vervoort, Jacqueline Aubenas. Des femmes dans l’histoire en Belgique depuis 1830. Eupen, 2006. - Bert Woestenborghs. De grote volte. Davidsfonds, Leuven, (in voorbereiding) - Raymond Alardot, ‘Ast Fonteyne’, in : Kerk en Leven. Zwijndrecht Heilig Kruis, nr. 32, 9 augustus 2006, 2-3 en nr. 33, 16 augustus 2006, 3. - Hilde Caffé, ‘Bufferzones rond extreemrechts vroeger en nu’, in: Reflector, september 2006, nr. 1, p. 17. - Annelies Debergh, ‘Leven van Landbouw. Fase 1: Van voedselnaar landbouwcrisis’, in : VeeteeltVlees, november 2006, 16-17. - Jef De Roeck, ‘Zeventig jaar geleden. Damiaans terugkeer naar Leuven’, in : De Vier Seizoenen. Krant over het sociale en culturele gebeuren in en rond het Dijlehof en het Hertogenhof, jr. 9, winter, 21 december 2006, 14-18. - Mies Dewolf, ‘De briefwisseling van Jan Bols’ in tijdschrift Haachtse Geschieden Oudheidkundige Kring (HAGOK) - �������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Maurizio Fomini, Dossier ‘Joseph Cardijn. Apostolo dei giovani del Belgio profeta per l’America Latina’, in : Missione redemptor hominis, jg. 23, nr. 1, januari-maart 2006. - ����������������������������������������������������� Marc Hooghe, ‘Tussen oud en nieuw. De jaren 50’, in: Reflector, oktober 2006, jg. 8 (2006-2007), nr. 2, 16. - ������������������������������������������������������������������������������������� Nele Joostens, ‘Landsbond viert honderd jaar (1). Ontstaan. Niet uit het niets’, in: Visie, jg. 62, 22 september 2006, nr. 24, 14. - ��������������������������������������������������������������������������������������� Nele Joostens, ‘Landsbond viert honderd jaar (2). 1906-1940. Op weg naar eenheid’, in: Visie, jg. 62, 6 oktober 2006, nr. 26, 14. - ��������������������������������������������������������������������������������������� Nele Joostens, ‘Landsbond viert honderd jaar (3). 1940-1963. Iedereen verzekerd?’, in: Visie, jg. 62, 20 oktober 2006, nr. 28, 14. - ����������������������������������������������������������������������������������������� Nele Joostens, ‘Landsbond viert honderd jaar (4). 1963-2006. CM kiest voor welzijn’, in: Visie, jg. 62, 10 november 2006, nr. 30, 14. - ����������������������������������������������������������������������������������������� Nele Joostens, ‘Landsbond viert honderd jaar. Bevoorrechte getuigen blikken terug’, in : Visie, jg. 62, 24 november 2006, nr. 32, 12-13. - ����������������������������������������������������������������������������������������� Nele Joostens, ‘Landsbond viert honderd jaar. Deel 1: Ontstaan. Niet uit het niets’, in: Straal, 20 september 2006, jr. 38, nr. 18, 16. - ������������������������������������������������������������������������������������������� Nele Joostens, ‘Landsbond viert honderd jaar. Deel 2: 1906-1940. Op weg naar eenheid’, in: Straal, 4 oktober 2006, jr. 38, nr. 19, 16. - ������������������������������������������������������������������������������������������� Nele Joostens, ‘Landsbond viert honderd jaar. Deel 3: 1940-1963. Iedereen verzekerd?’, in: Straal, 18 oktober 2006, jr. 38, nr. 20. - ��������������������������������������������������������������������������������������������� Nele Joostens, ‘Landsbond viert honderd jaar. Deel 4: 1963-2006. CM kiest voor welzijn’, in: Straal, 8 november 2006, jr. 38, nr. 21, 16. - ��������������������������������������������������������������������������������������� Nele Joostens, ‘Landsbond viert honderd jaar.Bevoorrechte getuigen blikken terug’, in: Straal, 22 november 2006, jr. 38, nr. 22, 8-9 (ook voorpagina) - ������������������������������������������������������������������������������������������� Edmond Nijssen, ‘De zusters van Barmhartigheid in Bilzen en Veldwezelt’ (in voorbereiding). - ����������������������������������������� Hannelore Vandebroek, ‘Maria Nagels’, in Nationaal Biografisch Woordenboek, dl. XVIII (in voorbereiding). - ���������������������������������������������������� Hannelore Vandebroek, ‘Philipinne Vande Putte’, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, dl. XVIII (in voorbereiding). - �������������������������������������� Leen Van Molle, ‘Jeanne Cardijn’, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, dl. XVIII (in voorbereiding) - - - -
B4.3. Tentoonstellingen B4.3.1. KADOC-tentoonstellingen Zie Jaarverslag, punt 4.5. B4.3.2. Tentoonstellingen met gebruik van KADOC-materiaal - L’ère vache. Wéris Centre d’Exposition, 26 maart 2005-8 januari 2006. - Aan tafel!! Philippe Cauderlier, een meesterkok uit Gent, Gent, Miat, 18 juni 2005-8 januari 2006. - La croix et la bannière. Les catholiques en Luxembourg de Rerum Novarum à Vaticanum II, Bastogne, Musée en Piconrue, 9 juli 2005-8 januari 2006. - Don Quichot in België. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 18 november 2005-9 januari 2006. - Speelgoed in meisjeshanden, Speelgoedmuseum Mechelen, 14 oktober 2005-29 januari 2006. - Ogenblikken met Astrid, Brussel, Museum BELvue, 18 november 2005-19 februari 2006.
45
jaarverslag 2006 - Made in Belgium. Herdenking van de 175ste verjaardag van België. Brussel, Dexia Center of Art, 14 februari 200515 maart 2006. - Eugeen Yoors, oorlogsgetuige 1914-1918, Ieper, Flanders Fields Museum, 23 oktober 2005-18 april 2006. - Suikerbonen en beschuit met muisjes, Aarschot, Stedelijk Museum, 3-21 februari 2006. - Noli me tangere. Maria Magdalena in veelvoud. Leuven, Maurits Sabbe-bibliotheek, 24 februari-30 april 2006. - « Eskimopater » Franz Van de Velde. Vinivi, Gent, Huis van Alijn, 25 februari-11 juni 2006. - Kleurrijk verenigingsleven, Menen, Cultuurcentrum De Steiger, 21-24 april 2006 (erfgoeddag). - Politieke kleuren en familiewapens, Ternat, gemeentehuis, 23 april 2006 (erfgoeddag). - Begijnhof Sint-Amandsberg, 23 april 2006 (erfgoeddag). - Sterke vrouwen, zware was. 150 jaar wasgeschiedenis, MOT (Museum voor de Oudere Technieken), Grimbergen, 23 april 2006-. - WINDOWS@RURAL, Plattelandscentrum Kempen, Hooibeekhoeve, Geel, 12 mei 2006 (permanente tentoonstelling). - AsPUURSge, Hof van Coolhem, Puurs, 25-28 mei 2006. - Klim naar democratie. Berlare, Museum Donkmeer, 8 juli 2006 (permanente tentoonstelling). - Indianen in Brussel. De Wereldtentoonstelling van 1935, Brussel, Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, 15 september 2006- 29 april 2007. - Strijd om de kiezer; Haaltert, Heemkundige Kring, september 2006. - Wonen in Welvaart - Woningbouw en wooncultuur in Vlaanderen, 1948-1973, Antwerpen, deSingel, 30 november 200614 januari 2007. - 100 jaar LCM, Brussel, Thurn&Taxis, 2-3 december 2006. - In Gods naam! 1000 jaar kloosters, Utrecht, Museum Catharijnenconvent, 8 februari-2 september 2007; Heverlee, Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur, 21 september-21 december 2007. - Permanente tentoonstelling in groentenmuseum ’t Grom, Midzeelhoeve, Sint-Katelijne-Waver. B4.4. Varia Theater NTGent, Martens. Een actueel koningsdrama. Première 8 april, voorstellingen 2006-2007. Cie Cecilia, Soeur Sourire, Gent-Brugge, juni 2007. Televisie De memoires. Luc Versteylen, VRT, Canvas, 10 april 2006. De memoires. Etienne ������������������ Davignon, VRT, Canvas, 24 april 2006. De memoires. Leo Tindemans, VRT, Canvas, 1 mei 2006. Keerpunt. Abbeville 1940 (in voorbereiding). Website Provincie West-Vlaanderen, Landbouweducatie, lespakket Was opa ook een boer?Landbouw van de 19e tot de 21e eeuw. LCM, 100 jaar LCM. Mijlpalen uit de geschiedenis Varia - ABB:KBC, Oppensioenstelling Hugo Theys, 13 januari 2006 - Week van den Boerenbuiten, WZC Sint-Antonius, Grembergen, juni 2006. - Wereldverbond van de Arbeid, 27ste congres, Wenen, 31 oktober 2006 (opheffing en opgaan in ITUC (International Trade Union Confederation). - Lesvoorbereiding Latijns-Amerika, 10 november 2006. - ACV-CSC Textura, viering ‘120 jaar Christelijke textielvakbond in België’, Gent, Het Pand, 15 december 2006. - KWB, Oppensioenstelling Hugo De Blende - Klankstudio Blindenzorg Licht en Liefde Gent, gesproken boek Door eigen werk sterk van Leen Alaerts. - Projectie van KADOC-missiefilms bij de lezing van dr. Leen Engelen “Vlaanderen in bewegende beelden. Filmpropaganda voor de Congolese bevolking (Belgisch Congo, 1950-1960)” op het colloquium “Van Hugo Claus tot hoelahoep. Vlaanderen in beweging (1950-1960)”. Universiteit Antwerpen, 17-18 februari 2006.
46
B5. Vormings- en wetenschappelijke activiteiten B5.1. Lezingen door KADOC-medewerkers Bram Cleys Brussel • 23-02 Leuven • 05-05 ����� Dundee • 21-10 Brussel • 16-12
La mission, une aire de domination culturelle ? Premiers résultats d’une enquête sur l’idéologie de l’architecture et des constructions missionnaires. [Topographie du profane et du sacré. Université Libre de Bruxelles] Imagining a Christian territory. Changing spatial strategies in the missionary outposts of Scheut (Kasai, Congo, 1886-1940). [The Xth Joint Doctoral Seminar, Katholieke Universiteit Leuven] Living Apart Together. Gendered missionary settlements in Kasai (Belgian Congo), 1890-1940. [Women’s spaces - men’s places. Gender, History and the Built Environment. Women’s History Schotland Annual Conference]. Missionering Verruimtelijkt? Architectuur, ruimte en missionering in Kasaï (Belgisch Congo, ca. 1890-1960). [Dagen van de Jonge Onderzoekers in de Afrikanistiek. Belgische Vereniging van Afrikanisten] Jan De Maeyer
Rome • 01/04-03 Farfa • 27/29-03 Leuven • 30-03 Brussel• 12/13-05 Brussel • 08/09-06 Leuven • 09-11 Leuven • 16/17-11
Brussel • 22/25-11 Nijmegen • 08-12
Missiology, Science and Modernity: Aims and Programme of the Workshop [Worksh��� op ‘Missiology, Science and Modernity. Interaction and Comparison of Protestants and Catholics 1850-1939] ‘In search of the good Catholic M/F’ [Studiedagen Onderzoeksgroep ‘Kristen manlighet - en modernitetens paradox Män och religion i en nordeuropeisk kontext 1840-1940’ van de universiteit Lund] Perspectieven van de religiegeschiedenis in Nederlandstalig België [Belgisch-Nederlandse studiedag over Religiegeschiedenis] Towards a Modern Religious Art (of Painting): The Case of Albert Servaes [Colloquium Refiguring Modernism. Jacques Maritain’s Neo-Thomist Aesthetics and European Modernist Art Circles during the Interwar Period] De wedren om het katholieke volksdeel. De moeizame recuperatie en integraie van de christen-democratie in de Belgische natiestaat [Colloquium ‘Natie en democratie. Nation �������������������������������� et démocratie 1890-1921’] Respondent bij de lezing van Jan Koenot s.j. over ‘When the body speaks louder than words’. Religious connotations in modern and contemporary art [colloquium The Human Body, Religion and the Visual Arts] La « Démocratie catholique » par opposition à la « Démocratie chrétienne » . La toile de fond d’une controverse idéologique à la fin du XIXe siècle [colloquim ‘������������������������������������������������������������������������������� World Views and Worldly Wisdom. Interchanges between World Views, Ideology and Strategy, 1750-2000’] De Brusselse jezuïeten en hun impact op het katholieke leven in België in de lange n egentiende eeuw [Colloquium Vier eeuwen Jezuïeten te Brussel] Vrouwelijke religieuzen in de openbare en private gezondheidszorg in het België van de 19de en 20ste eeuw: tussen traditie en moderniteit [Colloquium Echo ‘Bezielde zorg. Zusters en diaconessen in de ziekenhuisverpleging in Nederland en Vlaanderen’] Greet De Neef
Leuven • 18-02 Diest • 29-04
‘Voor de eeuwigheid! Materiële zorg in archieven met een focus op archieven van parochies en kerkfabrieken’ [BRAK i.s.m. provincie Vlaams-Brabant] Audiovisuele bronnen (Hoera, een jubileum?! Vormingplus Vlaams-Brabant)
47
jaarverslag 2006 Lieve Dhaene Antwerpen • 21-03 Brussel • 24-03 Hasselt • 06-05 Leuven • 13-05
Presentatie Archiefbank op Adviesraad Archiefbank [VVBAD] Presentatie “archiefzorg” [Gezinsbond] Opleiding “invoer in Archiefbank” [Werkwinkel Heemkunde Vlaanderen] Opleiding “invoer in Archiefbank” [Werkwinkel Heemkunde Vlaanderen] Carine Dujardin
Rome • 01/04-03
Leuven • 17-11
The three wise men” came from the East. Interaction between Missiology and Missionary Practice in Asia (1890-1940). [Workshop ‘Missiology, Science and Modernity. Interaction and Comparison of Protestants and Catholics 1850-1939’] World mission: experimentation field for new Vatican strategies towards modernity (1830-1940) [colloquim ‘������������������������������������������������������������������������������� World Views and Worldly Wisdom. Interchanges between World Views, Ideology and Strategy, 1750-2000’] Peter Heyrman
Antwerpen • 28-04 Brussel • 8/9-06 Rotterdam • 2-11
Archivistische Geautoriseerde Beschrijvingen in ODIS. Experimenten in contextuele ontsluiting [Studiedag ISAAR(CPF), AMVC-Letterenhuis] Ruggengraat van de natie? Middenstand en democratie in België 1890-1921 [Interuniversitair Colloquium “Natie en Democratie 1890-1921”, Paleis der Academieën] De toepassing van ISAD(G) en ISAAR(CPF) in een contextuele gegevensbank [Vakverdiepingsseminarie Gemeentearchief Rotterdam] Godfried Kwanten
Antwerpen • 18-01 Hasselt • 22-01 Brugge • 17-11 Kasterlee • 26-08 Antwerpen • 12-12
‘Digitaal archiveren’, [Studiedag VCM] ‘KADOC en de archieven van de religieuze instituten’ [Studiedag Vrouwelijke Religieuze Oversten] ‘Het archief van de broeders Alexianen in België(KADOC-K.U.Leuven). Inventarisatie, inhoud en onderzoek’ [Studiedag FOKAV ‘Zorg geboden. Religieuze archieven en de zorgsector in Vlaanderen’] ‘Hoe schrijf ik de geschiedenis van mijn afdeling’. [Werkwinkel t.g.v. 100ste verjaardag Vlaamse Katholieke Scouts en Meisjesgidsen] ‘Verhuis van archieven: infrastructuur en arbeidsprocessen’ [Studienamiddag ‘De eerste doos’, Stadsarchief Felixpakhuis] Emiel Lamberts
Rome • 14/15-12 Cadenabbia (Villa La Collina) 01/05-11
Les « Nouvelles Equipes Internationales » et l’Etat de droit démocratique. [colloquium ‘Les Nouvelles Equipes Internationales. Un �������������������������������������������� movimento cristiano per una nuova Europa’] Das Religionsrecht und seine Auswirkungen auf die Belgische Gesellschaft?. [Lezing op Colloquium Christentum und europäische Identität. Die Bedeutung des Christentums für die europäische Kultur] An Vandenberghe
Rome • 01/04-03
48
Some New Criterions for Catholic Missiology (1911-1939) & The Emergence of the Belgian Missiology Refined (1919-1939) [Workshop ‘Missiology, Science and Modernity. Interaction ���������������������������������������������������� and Comparison of Protestants and Catholics 1850-1939’]
Maarten Van Dijck Porto • 28-30-04
Trier • 12/14 -10
From science to journalism and back: the case of the Belgian economist Gustave de Molinari, 1849-1863 [Tenth annual ESHET (European Society for the History of Economic Thought) Conference on the popularisation of economic ideas] La Belgique charitable. Charity ������������������������������������������������������������������� by catholic congregations in rural West-Flanders, 1830-1880 [Conference Poverty and Rural Societies between Tradition and Modernity. Philanthropy and Self-Help in Europe, 1850-1930] In samenwerking met Kristien Suenens (CRKC)
B5.2. Deelname KADOC-medewerkers aan colloquia, studiedagen, seminaries Brussel • 16-02 Luik • 18-03 Brussel • 21-03 Antwerpen • 28-04 Sint-Agatha (NL) 12-05 Leuven • 30-05 Leuven • 9-06 Leuven • 22-06 Oostende • 14-09 Hasselt • 03-10 Brussel • 22/25-11 Louvain-la-Neuve 30-11
Studiedag 50 jaar Nationale Raad voor de Coöperatie Dag van de Nieuwste Geschiedenis Adviesraad Archiefbank Vlaanderen ISAAR (CPF) [Studiedag VVBAD] Ontmoetingsdag voor historici en geïnteresseerden in de geschiedenis van orden en congregaties in Nederland in de negentiende en twintigste eeuw [Stichting Echo i.s.m. erfgoedcentrum Klooster Sint Aegten] Catalografie Aleph [Studiedag LIBIS-net] De voedingsindustrie [Workshop Kwantitatieve economische geschiedenis CES Duurzaam brood [Seminarie ICAG] LIBIS-net gebruikersdag Schimmels en insecten in papieren erfgoedcollecties [Studiedag Culturele Biografie Vlaanderen] Colloquium vier eeuwen Jezuïeten in Brussel Joint Doctoral Seminar [Internationaal seminarie georganiseerd door ASRO-K.U.Leuven, Universiteit Gent en Université Catholique de Louvain-la-Neuve]
B5.3. Begeleiding van doctoraten Jan De Maeyer
An Vandenberghe, Mission in the Making. Catholic Missiology, Science and Modernity (1890-1939) Patrik Jaspers, De Limburgse mijnkathedralen: een kunsthistorisch en cultuurhistorisch onderzoek (co-promotor) Wilfried Wouters, De Sint-Lucasscholen en de ontwikkeling van de christelijke kunst, 1900-1958. Tussen regel en vrijheid Dirk Van Overmeire (vrij student K.U.Leuven, Dep. Geschiedenis). ��������������� The Interaction between Missionary Practice and Science in the China Mission Field of the CICM-Fathers (1868-1940 Kristien Suenens. De rol van vrouwelijke religieuzen in de ontwikkeling van 19de-eeuwse actieve zustercongregaties Bram Cleys. Missionering en architectuur in Belgisch Kongo (1908-1960). Identiteits(re)constructie tussen cultuuroverdracht en dialoog. (co-promotor)
B5.4. Bestuurs- en adviesmandaten Jan De Maeyer
secretaris Raad van Beheer Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) vzw voorzitter Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG) - K.U.Leuven lid Raad van Beheer Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG) vzw lid Redactiecomité van Trajecta. Tijdschrift voor de geschiedenis van het katholieke leven in de Nederlanden (verantwoordelijke rubriek literatuursignalementen & recensies 19de en 20ste eeuw) lid Bestuurscomité van het Belgisch Historisch Instituut te Rome (BHIR) lid Adviesraad Centrum Vlaamse Architectuurarchieven
49
jaarverslag 2006 Greet De Neef
lid Werkgroep Aleph-bewegend beeld lid Werkgroep Aleph-beeld Stuurgroep Masterplan behoud en beheer van kerkelijk textiel in Vlaanderen, Heverlee, CRKC, 31 augustus 2006.
Carine Dujardin bestuurslid Vereniging voor Religieus-wetenschappelijke Bibliothecarissen (VRB) lid Adviesraad Nijmeegs Missiologisch Instituut Lid werkgroep Kinder- en jeugdliteratuur (Nederlands-Belgisch overleg) Lid overleggroep rond de verwerking van pedagogische collecties (KADOC, Stadsbibliotheek Antwerpen, Historische Pedagogiek K.U.Leuven, Schoolmuseum Ieper) Peter Heyrman lid Werkgroep Automatisering Archiefsectie VVBAD Lid Wetenschappelijk Comité Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel (AMVB) lid Sectorale Deelraad Erfgoed Stad Leuven Lid Adviesraad Databank Muziekbank Vlaanderen (Resonant) lid Vlaams-Nederlandse werkgroep belast met de vertaling van de beschrijvingsstandaard voor authority-gegevens ISAAR(CPF) Lid Adviesraad Databank Muziekbank Vlaanderen (Resonant) lid Stuurgroep project Het Virtuele Land (CAG): twee bijeenkomsten Godfried Kwanten
Bestuurslid Sectie Archief en Hedendaags Documentbeheer van de VVBAD Redactielid Archief- en Bibliotheekgids van de VVBAD Jurylid Ger Schmookprijs Lid Leuvense Werkgroep voorbereiding Erfgoeddag 2006 Lid Begeleidingscommissie Archief Aartsbisdom Mechelen-Brussel Lid Stuurgroep Forum Kerkelijke Archieven Vlaanderen Lid Stuurgroep BRAK Lid Steering Committee van de Section for Archives of Churches and Religious Denominations van de International Council of Archives Wetenschappelijk adviseur bij het Project ‘Inventarisatie en registratie van documentair erfgoed bij locale erfgoedhouders in de provincie Antwerpen’ (Provinciebestuur Antwerpen en Heemkunde Gouw Antwerpen) Docent module ‘Inleiding tot de archivistiek’, graduaat bibliotheekopleiding aan de CVO Vrije Leergangen Limburg, Genk Plaatsvervangend docent college Politieke en Sociale Wetenschappen (K.U.Leuven)‘Vraagstukken uit de Belgische politiek na 1945’
Emiel Lamberts academisch directeur Leuvens Universiteitsfonds-Partnership & Academic Development voorzitter van het Belgisch Comité van het ‘Istituto per la Storia del Risorgimento’ voorzitter Commissie Geschiedenis, Archeologie en Kunstwetenschappen van het FWOVlaanderen lid Kernredactie van de Revue d’histoire ecclésiastique lid Bureau van de Academia Belgica te Rome Krista Maes en Rie Vermeiren
Adviesraad publicatie handleiding Architectuurarchieven [Vlaams Architectuurinstituut Antwerpen] Begeleidingscommissie project ‘Materiële zorg en selectie bij de inventarisatie van architectuurarchieven’ [Centrum voor Vlaamse Architectuurarchieven, Antwerpen]
Luc Vints
lid Raad van Beheer vzw Vrienden van het Vlaams Filmmuseum en -archief lid Stuurgroep Inventarisatieproject Filmmateriaal Mechelen, Erfgoedcel Mechelen lid Stuurgroep Project Inventarisatie, digitale objectregistratie en digitale ontsluiting van etnografische objecten en collecties in Belgische kloosters van missionaire instituten. CRKC, Heverlee.
50
Lid begeleidingscommissie FWO-Onderzoeksproject ‘De Verlichte Stad. Beeldcultuur tussen ideologie, economie en beleving. Een onderzoek naar de maatschappelijke rol van bioscoopwezen en filmconsumptie in Vlaanderen (1895-2004)’ in interactie met moderniteit en verstedelijking (UA en UGent) Lid begeleidingscommissie project ‘Sauvegarde de la mémoire coloniale’. N. ���������������� De Borman en S. Tilman, i.s.m. ULB, Africamuseum Tervuren en Koninklijk Belgisch Filmarchief B5.5. Geleide bezoeken en werkbezoeken aan KADOC 11-01 11-01 18-01 07-02 07-02 09-03 15-03 21-04 23-04 14-05 26-06 29-06 04-07 09-08 23-08 24-08 06-09 14-09 10-10 18-10 27-10 31-10 01-12
Delegatie KDC (JDM,Peter en Luc Sch.) Delegatie Adenauerstiftung Filmarchief Parlementaire delegatie uit Québec Studenten Bibliotheekschool Leuven Familie Hebbelynck Delegatie van Porticus Delegatie Signis Erfgoeddag - open deur KADOC II Familie Van de Velde Delegatie EVP Generaal bestuur Congregatie van de Heilige Familie Oud-leerkrachten O.-L.-Vrouwecollege Brugge Delegatie Universiteit Gent op KADOC II Seniorenwerking ACV Pugin Society Redactie ZO-Magazine Delegatie Chinese archivarissen Rondleiding Bibliotheekschool Leuven Studenten archivistiek Baron de Bethune Familie Leenknegt KADOC II - hearing en rondleiding archivarissen en bibliothecarissen
51
jaarverslag 2006 B6. Overzicht van de schenkers en bewaargevers in 2006 Verklaring AR archief AV audiovisuele documentatie BK boeken, brochures TS tijdschriften Cijfer tussen haakjes aantal schenkingen/deponeringen in de loop van het jaar
Aartsbisdom Mechelen-Brussel (Mechelen) (3) BK/TS Académie Royale de Belgique (Bruxelles) (1) BK ACV (Brussel) (3) AV/AR/BK ACV Brussel (4) AV/BK ACW (Brussel) (1) AR ACW Antwerpen (1) AR ACW Leuven (1) AR ADVN, Archief-, Documentatie- en Onderzoekscentrum (Antwerpen) (1) BK Aerts-Van Dongen Robrecht (Brecht) (1) BK Afrika Bibliotheek (Brussel) (1) BK Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën (Brussel) (2) BK AMSAB Instituut voor Sociale Geschiedenis (Gent) (2) BK AMVC (Antwerpen) (4) BK Annonciaden van Berchem (Antwerpen (Berchem)) (1) AR Annuntiaten van Heverlee (Leuven (Heverlee)) (4) BK/TS Anoniem (15) AV/AR/BK/TS Ardui Louis (Leuven) (2) BK ASDU - Lannoo (Leuven (Heverlee)) (2) BK Asselbergh-Vanhuyse Laurent en Myriam (Galmaarden (Tollembeek)) (1) BK Assumptionisten Leuven (2) BK/TS Augustijnen Heverlee (1) BK Avermaete Tom (Kalmthout) (1) BK Avimo vzw (Leuven) (4) AV/AR Baeck Mario (Sint-Katelijne-Waver (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)) (2) BK Baré Sophie (Leuven) (1) BK Berghmans Jan (Kortenaken) (1) BK Bezinningscentrum De Levensboom (Kalmthout) (1) BK BHIR Rome (1) BK Bisdom Brugge (2) BK Bisdom Gent (3) BK/TS Bisdom Hasselt (1) BK Biva Paul (Leuven (Kessel-Lo)) (3) BK Bodson René (Wemmel) (1) AR Boerenbond (Leuven) (1) BK Bogman Leo (Antwerpen) (1) AR Boschmans Lou (Leuven (Heverlee)) (1) AR Bosmans Phil (Kontich) (1) AR Brasseur-Legrand Brigitte (Leuven) (1) BK Brepols Publishers Warehouse (Turnhout) (1) BK Broederlijk Delen (Brussel) (1) BK Broeders OLV van Lourdes Oostakker (1) BK Broeders van de Christelijke Scholen Groot-Bijgaarden (1) BK Broeders van de Christelijke Scholen Kortrijk (1) BK/TS Broeders van de Christelijke Scholen Leuven (2) AV/BK Broeders van Liefde Gent (1) BK/TS Bruggeman Robert (Leuven (Kessel-Lo)) (1) AV/BK Brulez Piet (Leuven (Kessel-Lo)) (2) AV/BK/TS Brussels Catechesehuis (Brussel - Schaarbeek) (1) BK
52
Buckinx Lea (Lubbeek (Linden)) (1) BK Bulckens Jozef (Leuven (Kessel-Lo)) (2) BK CAG (Leuven) (1) BK Caluwaerts Alfons (Herent) (1) BK Caritas Catholica Vlaanderen (Brussel) (3) BK Caritas International (Brussel - Sint-Joost-ten-Node) (2) AR/BK Cauwenbergh Frans (Mechelen) (1) BK/TS CD&V (Brussel) (2) AV/BK CD&V Mortsel (1) BK CDRR (Namur) (1) BK/TS Centrum Natuurlijk Genezen (Antwerpen (Deurne)) (1) BK Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (Antwerpen) (1) BK CERA (Leuven (Heverlee)) (1) BK China Museum Scheut (Brussel - Anderlecht) (1) BK Chirojeugd Vlaanderen (Antwerpen) (1) BK/TS Christelijk Centrum voor Levens- en Gezinsvragen (Genk) (2) BK/TS Claeys Jackie (Assenede (Oosteeklo)) (1) TS Clarissen Kessel-Lo (Leuven (Kessel-Lo)) (1) AR Clauwaert Jozef (Gent (Sint-Amandsberg)) (1) BK/TS Clauwaert-Van Heukelom (Hoegaarden) (1) AV CM Antwerpen (2) BK CM Limburg (Hasselt) (1) BK CM Oostende-Veurne-Diksmuide (Oostende) (1) BK Cockx-Indestege Elly (Dilbeek) (1) AV Comité Belle 2000 Heem- en Geschiedkundige Kring Lebbeke (1) BK Comité Missionerende Instituten (Brussel Sint-Joost-ten-Node) (2) AV/BK Coomans Thomas (Brussel - Sint-Pieters-Woluwe) (5) BK/TS Coosemans Luc (Zaventem (Sterrebeek)) (1) AR Cornelissen Paul (Leuven (Kessel-Lo)) (2) BK CRKC (Leuven (Heverlee)) (2) AV/BK/TS Culturele Biografie Vlaanderen (Antwerpen (Berchem)) (2) BK Cultuurdienst Kapelle-op-den-Bos (Kapelle-O-D-Bos (Nieuwenrode) (1) BK Dames Van Maria Aalst (1) BK Davidsfonds (Leuven) (3) AV/AR/BK Debackere Michiel (Zwalm) (1) AR De Becker Urbaan (Beersel (Alsemberg)) (2) BK/TS Deckers Miet (Sint-Niklaas) (1) BK De Decker Jacques (Gent) (1) TS Dehaene Yves (Brugge (Sint-Kruis)) (1) AV/AR De Herdt-Deneck Martine (Destelbergen) (2) AV/AR de Keersmaecker Leo (La Porte Indiana) (1) AR De Kelver Mia (Leuven) (1) TS De Kesel Jozef (Brussel) (1) AR Deleye Albrecht (Ruiselede) (1) BK De Loodsen (Antwerpen) (1) BK Delureanu Stefan (Bucarest) (1) BK De Maeyer Steve (Buggenhout) (2) AR/BK Deneef Alain (Brussel) (1) BK Denil Jan (Halle) (1) BK Depondt Paul (Koksijde (Oostduinkerke)) (1) BK De Prins Marcel (Herent) (1) AR de Puydt Raoul M. (Brussel - Sint-Jans-Molenbeek) (1) AR De Roeck Filip (Halen) (1) BK De Roeck-De Greef Jef (Leuven (Heverlee)) (1) TS De Saveur Chris (Zottegem) (1) BK De Snuffelhoek Beauvoorde (Zonnebeke) (2) BK De Vliegher Firmin (Assenede (Bassevelde)) (1) BK De Volkstuin - Werk van de Akker (Torhout) (1) TS D’Haese Jan (Brakel (Nederbrakel)) (1) BK D’hoker Mark (Leuven) (1) BK D’Hulst Celine (Dentergem (Markegem)) (1) BK Dobbelaere Karel (Marchin) (2) AR/BK Dochters van Maria Paridaens Leuven (3) AV/BK
Dochters van Maria Paridaens Mons (1) AV/BK Dominicanen Leuven (1) AV Don Bosco Centrale vzw (Brussel) (1) BK Don Boscovormingscentrum (Oud-Heverlee) (1) BK Drukkerij Strobbe bvba (Izegem) (1) BK/TS Ducerf Laurent (Nevers) (1) BK Dujardin Carine (Holsbeek) (1) BK Dumon Wilfried (Leuven (Heverlee)) (2) AR/BK Dupon Georges (Tremelo) (1) AV/AR Dusar Michiel (Lubbeek (Linden)) (2) TS Dussart Floriane (Gembloux) (1) BK Editions Luc Pire (Brussel) (1) BK Erfgoedcel Waasland (Sint-Niklaas) (1) AR Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven (Sint-Agatha) (1) BK Ferket Veerle (Leuven (Heverlee)) (1) BK Feys Jean-Louis (Herent) (1) AV/AR Fivez Bart (Herent) (1) AR/BK/TS Floré Fredie (Gent) (1) BK Fouquaert Jaak (Herent) (2) AR Franciscanessen Missionarissen van Maria van Rome Sint-Pieters-Woluwe (1) BK Franciscanessen van Crombeen Gent (1) BK Franken Jos (Mol) (1) AV Gallant Armand (Brussel) (2) AV/BK/TS Gallant Roger (Brussel - Anderlecht) (1) BK Gasthuiszusters Augustinessen van Leuven (Herent) (6) AV/BK/TS Gasthuiszusters Augustinessen van Lier (1) BK Geenen Jos (Turnhout) (1) TS Geens Paul (Overijse) (2) AV/BK/TS Gemeenschap De Regenboog Anderlecht (1) BK Gemeenschapscentrum De Oude Pastorie Kapelle-op-den-Bos (1) BK Gemeente Oosterzele Dienst Cultuur (1) BK Gemeentelijke POB Dendermonde (1) BK Gemeentelijke POB Moorslede (1) BK Geschied- en Heemkundige Kring Kinrooi (1) BK Gilleir Maria (Leuven) (1) BK Goris Mia (Leuven (Kessel-Lo)) (1) BK Groep ARCO (Brussel) (3) AR/BK Grootseminarie Hasselt (1) TS Gysel André (Diksmuide) (1) BK Heemkundige Kring Dadingsila Dadizele (2) BK Heemkundige Kring Erpe-Mere (1) BK Heemkundige Kring Grimbiaca (Maasmechelen (Opgrimbie)) (1) BK Heemkundige Kring Moorslede (1) BK Heemkundige Kring Sint-Kristoffel Londerzeel (1) BK Helsen Jef (Leuven (1) TS Henau Ernest (Wezembeek-Oppem) (1) AV Hendrix Maria (Mortsel) (1) BK Henry Bernard (Brussel) (1) AV Herpels Antoon (Tervuren) (1) AR Heylen Wim (Putte) (1) BK Hope (Brussel) (1) AR Houthaeve Robert (Moorslede) (1) AV/BK/TS Huijghebaert René (Antwerpen (Berchem)) (1) BK Huybrechts Urbaan (Brussel - Laken) (2) AR/BK/TS ICAG (Leuven) (1) TS Ioannes Courlisius Domus Editoria (Hoogstraten (Meer)) (1) BK Jacobs Herman (Mortsel) (1) BK Janssen-Bourgeois Manuela (Herent) (1) BK Janssens Willy (Beringen (Paal)) (1) AR Jaspers Patrik (Leuven) (1) BK JEC asbl (Brussel) (1) AR Jezuïeten Heverlee (1) BK/TS Jonckheere Willy (Deinze) (1) BK
Joods Museum van Deportatie en Verzet Mechelen (1) BK Jozefieten Geraardsbergen (1) BK Juveyns-Renward Lambert (Leuven) (1) BK Kapucijnen Antwerpen (1) BK Karmelieten Gent (1) BK Karmelietessen Vilvoorde (1) BK Kasteel d’Ursel (Bornem (Hingene)) (1) BK Katholieke Hogeschool Kempen (Lier) (1) BK Katholieke Hogeschool Leuven (1) BK/TS KAV (Brussel) (1) TS KAV West-Vlaanderen (Roeselare) (1) AR KBC Verzekeringen (Leuven) (1) AV Kerk en Leven (Antwerpen) (1) AV/TS Kerk en Wereld (Mechelen) (1) AV/BK/TS Kerkfabriek Sint-Norbertuskerk Berchem (Antwerpen) (1) BK Klein Seminarie Roeselare (2) BK KLJ Nationaal Secretariaat (Oud-Heverlee) (1) AV/AR/BK KOCB (Brussel - Ganshoren) (1) AR Kohlbacher Jan (Maasmechelen) (1) AV KSA Noordzeegouw Archiefwerkgroep (Roeselare) (1) BK/TS K.U.Leuven Fac. Godgeleerdheid ������������������������������������ Bibliotheek (6) BK/TS K.U.Leuven Fac. Letteren ������������������������������ Bibliotheek (2) AV/BK K.U.Leuven Fac. Sociale ���������������������������������������������� wetenschappen Bibliotheek (4) AR/BK/TS K.U.Leuven Groep Exacte wetenschappen Campusbibliotheek Arenberg (1) AR K.U.Leuven Groepsdiensten Humane wetenschappen Campusbibliotheek (1) TS K.U.Leuven Hoger instituut voor Wijsbegeerte (1) BK K.U.Leuven Universiteitsbibliotheek (6) AV/AR/BK/TS KVG Antwerpen (Antwerpen) (1) AR KVG Oost-Vlaanderen (Gent) (1) AR KVLV (Leuven (Wijgmaal)) (1) AR KWB Limburg (Hasselt) (2) AR/BK KWB Oost-Vlaanderen (Dendermonde) (1) AR Lahaye Pieter-Jan (Leuven) (1) AR Lambeir Hilde (Essen) (1) TS Lamberts Remi (Londerzeel) (1) BK Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen (Brussel) (1) BK Leenknegt Annemie (Antwerpen) (1) AV/AR Leesweb (Antwerpen) (2) BK Lejeune Carlo (Büllingen) (1) BK Lens-Gielis Hilde (Lubbeek) (1) BK Lessius Hogeschool Antwerpen (1) BK Liberaal Archief (Gent) (1) BK LICAP (Brussel) (7) BK/TS Loos Marcel (Ham (Kwaadmechelen)) (1) BK LUMSA (Roma) (1) BK Luyten Jo (Hasselt) (1) BK Margot Fons (Dilbeek) (1) AR Mariman Magdalena (Leuven) (1) BK Markant (Brussel) (1) AR Maryssael Guido (Brugge (Assebroek)) (1) BK Masure Roger (Laakdal (Veerle)) (1) AR Matthyssen Staf (Leuven (Heverlee)) (1) AV/AR/BK/TS Mees Marc (Lier) (1) AV/AR/BK Meeus Emiel (Tessenderlo) (1) BK/TS Meireleire R. (Sint-Niklaas) (1) BK Mestdagh Lionel (Leuven) (1) BK Meurrens Leona (Leuven) (1) BK Michiels Maarten (Rumst (Reet)) (1) BK Missionarissen van het Goddelijk Woord Leuven (Leuven) (1) BK Missionarissen van het Heilig Hart Borgerhout (Antwerpen (Borgerhout)) (2) AV/BK Monteyne Germain (De Haan (Wenduine)) (2) AR/BK
53
jaarverslag 2006 Montfortanen Provinciaal Secretariaat Nederland (Oirschot) (1) BK Moris Johan (Herk-De-Stad (Schulen)) (1) BK Musée en Piconrue (Bastogne) (1) BK Museum Catharijneconvent (Utrecht) (1) BK Museum Kempenland (Lommel) (1) BK Musschoot Anne-Marie (Gent) (1) BK Nachtergaele Maurits (Leuven (Heverlee)) (2) AR/BK Nollet Hendrik (Brussel - Sint-Pieters-Woluwe) (1) AV NVKVV (Brussel - Schaarbeek) (3) AR/BK OKRA-Sport (Brussel) (2) TS Oosterbosch Michel (Brussel) (1) AV Parochie Goddelijke Zaligmaker Schaarbeek (Woluwe) (1) BK Parochie Heilig Hart Kessel-Lo (Blauwput) (1) BK Parochie OLV Onbevlekt Ontvangen Moorslede (Dadizele) (2) AV Parochie Sint-Gerardus Buggenhout (Majella Opstal) (1) AV Parochie Sint-Hilarius Bierbeek (1) BK Parochie Sint-Lambertus Heverlee (1) BK Parochie Sint-Petrus Temse (Tielrode) (1) BK Parochie Sint-Pieter Rumst (2) BK Passionisten Kortrijk (2) TS Pax Christi Vlaanderen Antwerpen (4) AV/AR/BK Peeters Bert (Zoersel) (2) BK Pels-D’Hondt Orgelbouw BVBA (Herselt) (1) AR Perquy-Vanden Berghe Jacques en Griet (Leuven (Heverlee)) (1) BK Piens Domien (Geraardsbergen) (1) BK Portael Jozef (Mechelen) (1) AV/BK Provincie Antwerpen (6) BK Provincie Oost-Vlaanderen (Gent) (2) BK Provincie Vlaams-Brabant (Leuven (Kessel-Lo)) (1) BK Psychiatrisch Centrum Sint-Amandus Beernem (1) BK Quaghebeur Patricia (Heverlee) (1) AV Radboud Universiteit Nijmegen (2) BK Raskin Chris (Leuven (Heverlee)) (1) AV Regina Caeli Lyceum Dilbeek (Dilbeek) (1) AV/BK Religieuzen van de Heilige Familie van Helmet Tielt (1) BK Remans Benny (Antwerpen (Hoboken)) (1) BK Renard An (Brasschaat) (2) AR/BK Retro Films bvba (Westerlo) (1) BK Rijmtijd (Schoten) (1) BK Rogiers Frie (Hasselt (Kermt)) (1) BK Rogiest Magda (Geel) (4) BK/TS Roobrouck Jan (Leuven) (1) BK Rotsaert Koen (De Haan (Wenduine)) (1) BK Rusthuis Onze-Lieve-Vrouw-ter-Rive Gent (Gent) (1) AR Ryckaert Hendrik (Lennik) (1) AV/BK Rykx Katrien (Herk-de-Stad) (1) BK Salaets Karen (Hulshout (Houtvenne)) (1) BK Salesianen van Don Bosco Oud-Heverlee (1) BK Salesianen van Don Bosco Sint-Pieters-Woluwe (1) BK Salvatorianen Hamont (1) AR/BK Salvatorianessen Hasselt (1) BK Scheutisten Kessel-Lo (1) AV Scheutisten Leuven (3) AR Scheutisten Schilde (1) BK Schokkaert Luc (Puurs) (4) AV/AR/BK/TS Schoofs-Engelen (Beringen) (1) BK Schouten-Everaert K. (Haacht) (1) BK Scouts en Gidsen Vlaanderen (Antwerpen) (2) BK Scuola Normale Superiore (Pisa) (1) BK Servais E. (La Louvière (Haine-Saint-Paul)) (1) TS SIGNIS Brussel - Schaarbeek) (2) AV/AR Simonart Magda (Edegem) (1) BK Sint-Franciscus-Xaverius Gesticht VZW (Brugge) (1) AR Sint-Martinusscholen Asse (1) BK
54
Stad Leuven (1) TS Stad Wervik (1) BK Stadhuis Bree (1) BK Stadsarchief Brugge (2) BK Stadsarchief Lokeren (3) BK Stadsbibliotheek Antwerpen (1) TS Standaert Felix (Brussel - Sint-Pieters-Woluwe) (1) BK Stedelijke Musea Ieper (3) AV/BK Stedelijke Musea Kortrijk (1) BK Steeno Omer (Oud-Heverlee (Haasrode)) (1) BK Stefens Paul (Leuven) (1) BK Stichting Viersel (Antwerpen (Borgerhout)) (1) AR Storme Matthias (Gent (Mariakerke)) (1) BK Studie- en Coördinatie Centrum Joris Van Severen (Ieper) (1) BK Tanghe Diederik (Leuven) (2) AV/AR/BK/TS Teirlinck Frank (Zomergem) (2) BK The House of Books NV (Antwerpen) (1) BK Theologisch en Pastoraal Centrum (Antwerpen) (1) BK/TS Tielens Joris (Mortsel) (1) BK Tihon André (Brussel - Sint-Joost-ten-Node) (2) BK Tindemans Leo (Edegem) (2) AR TOGS (Antwerpen) (1) AR Uitgeefmaatschappij Kok ten Have BV (Kampen) (2) BK Uitgeverij Acco (Leuven) (1) BK Uitgeverij Altiora (Averbode) (17) AV/BK Uitgeverij Davidsfonds (Leuven) (21) BK Uitgeverij De Boeck (Antwerpen) (1) BK Uitgeverij Halewijn (Antwerpen) (1) BK Uitgeverij Lannoo (Tielt) (10) BK Uitgeverij Muurkranten (Brugge) (1) AV Uitgeverij Peeters (Leuven) (1) BK Uitgeverij Pelckmans (Kapellen) (2) BK Ulburghs Jef (Heusden-Zolder) (1) BK Universitair Centrum Sint-Jozef Kortenberg (1) BK Université Notre Dame de la Paix (Namur) (1) BK UNIZO (Brussel) (1) BK UNIZO Leuven (1) AR Ursulinen van OLV-Waver Sint-Katelijne-Waver (1) AV/BK Ursulinen van Tildonk Wilrijk (1) BK Uyttenhove Adolphe (Wichelen (Schellebelle)) (1) AR Uytterhoeven Jo (Leuven (Kessel-Lo)) (1) AV Uytterhoeven-Lambert Yvonne (Leuven) (2) AV/AR/BK Van Besien Leo (Haacht) (2) BK Van Calster Geert (Leuven) (1) TS Van Daele Adiel (Tielt) (1) AR Van Daele Maria-Theresia (Brussel) (1) AV/AR Vandebroek Pros (Leuven) (1) AR Vandenberghe Henri (Poperinge) (1) BK Vanderborght Frans (Boom) (1) BK Vanderkimpen Francine (Brussel - Anderlecht) (1) AV/BK/TS Van de Sompel André (Laarne (Kalken)) (1) BK Van den Abeele Andries (Brugge) (1) AR Van Den Bosch Patrick (Asse) (1) BK Van den Keybus-Meyvis Theo en Magriet (Edegem) (1) AV Van Der Taelen Arthur (Dilbeek) (2) BK/TS Vandewalle Paul (Middelkerke) (1) BK Van Dijck Jozef (Antwerpen (Berchem)) (1) BK Vandormael Herman (Herne (Sint-Pieters-Kapelle)) (1) AV/BK Van Gelder Lambert (Nijmegen) (1) AR Van Gelooven Annie (Hasselt) (1) AV/AR/TS Vanhauwaert Hannes (Wevelgem (Moorsele)) (1) BK Van Hecke Steven (Antwerpen) (1) BK Vanhie Luc (Leuven (Kessel-Lo)) (2) AR Vanhoudt Mia (Neerpelt) (2) AV/AR/BK Vanhove Lode (Antwerpen (Deurne)) (1) BK Van Impe Luc (Leuven) (1) BK
van Kemseke Tonny (Sint-Jansteen) (1) Van Laer Agnes (Leuven) (1) Van Landeghem Jérôme (Beveren (Melsele)) (2) Van Molle-Gysen Anna (Leuven (Heverlee)) (6) Van Ormelingen Jan (Leuven (Kessel-Lo)) (1) Van Oudenhove-Lanckman (Leuven (Kessel-Lo)) (1) van Outryve d’Ydewalle de Diest Eugène
BK AV AV/BK AV/BK/TS AV BK/TS
(Zedelgem (Loppem)) (1) AR Van Roy Pieter (Leuven (Heverlee)) (1) AV/BK Van San Piet (Overijse) (1) BK Vanwijsberghe-Robben (Hemiksem) (1) BK Van Winckel Ivo (Opglabbeek) (1) BK VCLB Leuven (1) BK/TS Verhaegen-Buekenhoudt Paula (Brussel) (1) BK Verheeke Frans (Gent (Zwijnaarde)) (1) BK Verlinden Judith (Leuven) (1) BK Vermeersch-Popelier Rudolf en Simonne (Blankenberge) (1) TS Vermeiren Mia (Mechelen) (1) BK Vermeulen Julien (Kortrijk (Bellegem)) (1) AR Versteele-De Backer Roger en Odette (Kraainem) (3) AV/BK Verstegen Rafaël (Leuven (Kessel-Lo)) (1) TS Verstraete Marc (Leuven) (4) AV/BK Verstraete-Dumon Luc en Sonja (Eeklo) (2) BK Vervaet Bert (Zaffelare) (1) AV Vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen (Mechelen) (1) BK Vinck Honoré (Bierbeek (Lovenjoel)) (1) TS VKW (Antwerpen (Wilrijk)) (2) BK VKW Brabant (Leuven) (1) AV/BK VKW Limburg (Hasselt) (2) BK/TS VKW Metena (Antwerpen (Wilrijk)) (3) BK VKW Oost-Vlaanderen (Gent) (1) AR/BK Vlamo (Gent) (1) AR Vos Leo (Torhout) (1) BK Vredeseilanden Coopibo vzw (Leuven) (1) AR Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud (Leuven (Heverlee)) (1) AR Vrije Universiteit Amsterdam Fac. Letteren (Amsterdam) (1) BK VSKO (Brussel) (4) AR/BK VVKBAO (Brussel) (1) AR VVKHO (Brussel - Anderlecht) (1) BK Welzijnszorg Brussel (Brussel) (1) BK Wereldmediahuis vzw (Brussel) (1) AR Wereldsolidariteit (Brussel) (1) AR West-Vlaamse Gidsenkring Ieper (Ieper) (1) BK WVA (Brussel) (1) AR Zusters Karmelietessen Blankenberge (2) BK/TS Zusters Kindsheid Jesu van Gent Kaprijke (4) BK Zusters Kindsheid Jesu van Gent Lommel (1) BK Zusters Kindsheid Jesu van Gent Oostakker (1) BK Zusters Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria (De Jacht) Heverlee (2) BK/TS Zusters Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria (De Jacht) Kessel-Lo (2) BK Zusters Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria - Zusters van de Jacht Leuven (1) BK Zusters van de Bermhertigheid Jesu van Sint-Michiels Kortenberg (1) BK Zusters van de Heilige Filip Neri van Sint-Niklaas Houthalen (1) TS Zusters van de Heilige Jozef van Brugge Sint-Michiels (2) BK Zusters van de Heilige Vincentius (Berkenboom) van Sint-Niklaas (2) BK/TS Zusters van de Heilige Vincentius a Paulo van Dendermonde (1) BK Zusters van de Heilige Vincentius a Paulo van Gijzegem (1) BK
Zusters van de Heilige Vincentius a Paulo van Waarschoot (2) BK Zusters van de Kindsheid van Maria ter Spermalie van Brugge (1) BK Zusters van de Voorzienigheid van Champion Diest (1) AV Zusters van het Convent van Betlehem Ranst (1) BK Zusters van het Geloof van Tielt Meulebeke (1) BK/TS Zusters van Liefde ‘s Hertogenbosch (1) AV Zusters van Liefde van OLV Moeder van Barmhartigheid Zonhoven (1) AV Zusters van OLV van VII Weeën van Ruiselede Brugge (1) BK/TS Zwartzusters Augustinessen van Lier (2) BK
55
