KADERNOTA TOERISME EN RECREATIE (T+R) VENRAY

KADERNOTA TOERISME EN RECREATIE (T+R) VENRAY

Oktober 2010

KADERNOTA TOERISME EN RECREATIE VENRAY

KADERNOTA TOERISME EN RECREATIE (T+R)

Samengesteld door ; Gemeente Venray Hans Beterams Afdeling Wonen en Werken / EZ

2


KADERNOTA TOERISME EN RECREATIE (T+R)

3


4


Inhoud Pag. Inleiding

7

1. Toerisme en recreatie (T+R) in Nederland 1.1 Omvang en bestedingen (nationaal) 1.2 Belangrijkste ontwikkelingen en trends

11 12

2. Toerisme en recreatie (T+R) in Venray e.o. 2.1 Ontstaan van het landschap 2.2 Sociaal economische ontwikkeling 2.3 Toerisme 2.4 Recreatie / Vrijetijdsbesteding

17 19 22 26

3. De economische betekenis van T+R, lokaal en regionaal 3.1 Toeristische bestedingen 3.2 Recreatieve bestedingen 3.3 Werkgelegenheid in de vrijetijdsindustrie

33 34 36

4 Van Strategische visie naar T+R-speerpunten 4.1 SWOT analyse 4.2 Visie en speerpunten Ambitie 1 : Het verder uitbouwen van het stadscentrum Ambitie 2 : Versterkte inzet op evenementen Ambitie 3 : Behoud van een aantrekkelijk landschap Ambitie 4 : Versterken van T+R in het algemeen Ambitie 5 : Samenwerking stimuleren 4.3 Faciliteren

39 42 43 44 45 47 49 51

5 Samenvatting

53

Bijlagen: 1) Werkgelegenheidsberekeningen 2) Beleidskaders, landelijk, provinciaal en lokaal 3) Geraadpleegde bronnen

55 58 64

5


6


INLEIDING Eind 2009 presenteerde de gemeente Venray een nieuwe Strategische visie op hetgeen ze in 2020 wil zijn: Venray biedt dan niet alleen een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven, maar vooral ook een aantrekkelijk leef- en verblijfsklimaat voor al haar inwoners, werknemers en bezoekers. Dit betekent dat Venray de komende jaren vooral wil inzetten op sectoren die een concrete bijdrage leveren aan de “quality of life”, waaronder ook toerisme- en recreatie (hierna T+R genoemd). Daarvoor wordt een omslag in het denken bepleit; minder in termen van groei en meer in termen van kwaliteit. Niet “meer” maar “beter” is het devies. Centraal in deze Strategische visie staat het thema “Venray, stad en dorpen”. Zowel de “stad” Venray, alsook haar buitengebied hebben de bewoners en haar bezoekers heel wat te bieden. Zo bezit de “stad” een aantrekkelijk winkelcentrum met een gevarieerd winkelen horeca-aanbod, diverse stedelijke voorzieningen en een goed gevulde evenementenkalender. Rondom de stad bevindt zich een gevarieerd landschap met daarin diverse grotere en kleinere kernen, elk met hun eigen karakter en charmes. Gelegen aan de Maas zijn de dorpen Wanssum, Blitterswijck en Geijsteren die sinds 1 januari 2010 deel uit maken van de gemeente Venray en daarmee de toeristisch-recreatieve kwaliteit van de gemeente een flinke impuls geven. In de nieuwe Strategische visie wordt het thema vrije tijd als een van de speerpunten benoemd. Zowel de gemeentelijke herindeling als het toenemende belang van T+R vormden de directe aanleiding om de Kadernota T+R van 2006 te herijken. In deze nieuwe nota geeft de gemeente de hoofdlijnen van het beleid t.a.v. T+R voor de komende 5 tot 10 jaar weer. Deze nota beoogt een richtinggevend kader te bieden, zodat daarmee actief gereageerd kan worden op initiatieven en ontwikkelingen vanuit de markt. Daartoe wordt antwoord gegeven op de volgende vragen ; -

binnen welke context en bredere beleidskaders de toeristisch recreatieve sector geplaatst moet worden? welke sterke en zwakke punten kent het (huidige) T+R-aanbod? welke kansen en bedreigingen doen zich voor? welke ontwikkelingen zijn gewenst en welke acties zijn daarvoor nodig? welke rol kan de gemeente spelen daarbij spelen?

De toerist en recreant trekt zich doorgaans weinig aan van gemeentegrenzen. Daardoor is het van belang T+R niet alleen lokaal maar vooral ook op regionale schaal te bezien. Mede op basis van de gemiddelde actieradius van de recreanten wordt in voorliggende nota uitgegaan van de regio Venray e.o. die dan alle omliggende gemeenten omvat binnen een straal van 30 km vanaf

7


Venray centrum, (tabel 1). In het hart van deze regio vinden we dan de gemeente Venray, waarvan alle dorpen binnen een straal van 10 km rondom Venray-centrum liggen. Daar omheen bevinden zich de direct aanliggende gemeenten (4x Brabant en 2x Limburg) waarvan de dorpen zich veelal binnen de schil van 10-20 km rondom Venray-centrum bevinden. In deze 1e schil wonen 153.850 mensen. In de daar weer op volgende schil (20-30 km vanaf Venray centrum) vinden we een zevental Brabantse, een drietal Limburgse en een zestal Duitse gemeenten met in totaliteit ruim 475.000 inwoners.

Tabel 1: Afbakening TenR regio Venray e.o. Afstand hemelsbreed Deelgebieden t.o.v Venray-kern 1- (nieuwe) gemeente Venray < 10 km 2- aangrenzende gemeenten 10-20 km 3a- daarop volgende schil (NL) 20-30 km 3b- daarop volgende schil (Duits) 20-30 km Totaal regio Venray e.o. 0 < 30 km

Inwonertal per 2009 42.675 = 6,3% 153.850 = 22,9% 344.725 = 51,3% 130.500 = 19,4% 671.750 = 100 %

8


Juist in dit omliggende gebied bevinden zich een aantal belangrijke TenRtrekpleisters, zoals het Liberty Parc, Zooparc en bungalowpark de Vers te Overloon, de Schatberg en Toverland te Sevenum, de bungalowparken Meerdal en de Limburgse Peel in Horst-America en de Kasteeltuinen, Brouwerij, Thermaal bad en Resort Arcen te Arcen. In hoofdstuk 1 wordt even stilgestaan bij de omvang en toenemende betekenis van T+R op landelijke schaal. Tevens komen daar ook de belangrijkste trends en ontwikkelingen aan bod. In hoofdstuk 2 volgt een uitgebreide analyse en beschrijving van het toeristisch recreatieve product van Venray en omstreken. In deze analyse wordt onderscheid gemaakt tussen toerisme aan de ene kant en recreatie of vrijetijdsbesteding aan de andere kant. Op basis van de gemiddelde bestedingen volgt in hoofdstuk 3 een inschatting van het economisch belang van T+R. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 de Strategische visie uitgewerkt in een vijftal ambities. I.v.m. het verkrijgen van een zo breed mogelijk draagvlak heeft zowel over het analysedeel als over de vertaalslag naar genoemde ambities, nader overleg plaats gevonden met vertegenwoordigers van het Toeristisch-recreatief Platform Venray e.o., de Stichting Promotie Noord Limburg, de lokale VVV, Ondernemersvereniging Venray Centraal, Kunst en cultuurorganisaties en Natuur- en landschapsorganisaties.

9


10


1

TOERISME EN RECREATIE IN NEDERLAND

1.1

Omvang en bestedingen

Toerisme is reizen vanuit recreatief of zakelijk oogpunt. Toeristen zijn mensen die reizen en voor maximaal 1 jaar buiten hun gebruikelijk woonplaats verblijven voor vrije tijd, zaken en andere doeleinden (definitie van de World Tourism Organisation, WTO) Het (binnenlands) toerisme wordt doorgaans onderverdeeld naar vakanties in eigen land (door Nederlanders), het inkomend toerisme (van buitenlanders) en het zakelijk toerisme. a) Volgens het CBS gaat momenteel ruim 80% van alle Nederlanders één of meerdere keren met vakantie. Ongeveer de helft van alle (korte en lange) vakanties wordt in eigen land doorgebracht, waarvan 31% in een bungalowpark, 18% in een hotel, 16% op een camping, 22% op een vaste staanplaats en 13% elders. In totaliteit ging het in 2009 om 18 miljoen binnenlandse vakanties en 93,8 miljoen overnachtingen. Hieraan werd 2,8 miljard besteed, ofwel € 161 per persoon per vakantie. Het marktaandeel van de regio Noord- en MiddenLimburg daarin bedraagt 7% (€ 210 miljoen). b) In 2009 kwamen bijna 10 mln. buitenlandse gasten naar ons land voor een meerdaags verblijf. Zij boekten dat jaar ongeveer 25 mln. overnachtingen, waarvan alleen al bijna 40% in Amsterdamse hotels. Per saldo resulteerde hun verblijf in een omzet van 3,4 miljard, waarvan ongeveer de helft terecht kwam in de logies en horeca (bron CBS). Het aantal buitenlandse gasten dat naar de regio Noord- en Midden Limburg kwam, bedroeg toen ongeveer 384.000, ofwel bijna 4% van het nationale aantal. Iets meer dan de helft van alle buitenlandse toeristen in deze regio komt uit Duitsland, ongeveer 3/10 kwart uit België, 1/10 uit “overig Europa” en 1/40 uit de “rest van de wereld”. c) Op landelijk niveau werden de afgelopen jaren bijna 5 mln. (binnenlandse) zakenreizen gemaakt. Deze resulteerden in 10 mln. (veelal hotel-) overnachtingen en dan met name in de grotere congressteden, zoals Amsterdam, Utrecht en Maastricht. Gemiddeld wordt hieraan € 270 per persoon uitgegeven, zodat de meerdaagse binnenlandse zakenreizenmarkt een waarde vertegenwoordigt van bijna 1,34 miljard euro, (Bron Toeristische Trendrapportage Limburg, 2009-2010). Ongeveer 433.000 van deze zakenreizen hadden Limburg als bestemming en zorgden daar voor 988.000 overnachtingen en een omzet van 118,5 miljoen.

11


Recreatie omvat alle vormen van (uithuizige) vrijetijdsbesteding waarvoor men minimaal één uur van huis gaat, excl. bezoek aan familie, vrienden of kennissen. (definitie volgens het Continue Vrije Tijds Onderzoek van NBTC-NIPO) In feite gaat het hierbij dus om de activiteiten die (buitenshuis) gedaan kunnen worden exclusief de dagelijkse verplichtingen als werken, huishouden, financiën en zorg voor anderen. Activiteiten die een overnachting omvatten en/of activiteiten die tijdens vakanties ondernomen worden (=toerisme) vallen buiten deze definitie. Recreëren doet men vooral ter ontspanning en vermaak. Bedoeling van recreëren is het opladen van de persoonlijke accu, het vernieuwen van de energie, het verzetten van de zinnen en het ontladen van opgelopen spanning. Recreëren is vrijetijdsbesteding, waarbij een breed scala aan activiteiten ondernomen kan worden. Veelal worden deze vrijetijdsactiviteiten geclusterd rond de thema’s; buitenrecreatie, funshoppen, zelf sporten, uitgaan, overige hobby/verenigingsactiviteiten, attracties bezoeken, waterrecreatie/sport, evenement bezoeken, welness/beauty/ontspanning, cultuur en sportwedstrijd bezoeken. Gemiddeld heeft eenieder ongeveer 45 uur vrije tijd per week, waarvan 40% buitenshuis ingevuld wordt met gemiddeld vijf activiteiten. Ongeveer een kwart van het besteedbaar inkomen gaat inmiddels hieraan op, hetgeen overeenkomt met een omzetwaarde van 40,9 miljard op jaarbasis (bron; Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd, 2009, NRIT). Een omzet die derhalve ruim 5 maal groter is dan die van toerisme. Naar verwachting zal de daaraan verbonden “ontspanningsindustrie” de komende jaren meer dan gemiddeld toenemen, terwijl het plafond bereikt lijkt voor de toeristische industrie.

12


1.2

Belangrijkste ontwikkelingen en trends

Hierna volgt een opsomming van de belangrijkste trends en ontwikkelingen die de komende jaren mogelijkerwijs van invloed zijn op de toeristisch recreatieve sector (T+R). Economische ontwikkelingen De T+R-sector is niet immuun voor de huidige economische crisis. Naar verwachting verandert het vakantiegedrag de eerstkomende jaren. De gemiddelde verblijfsduur alsook de gemiddelde vakantiebestedingen dalen waarschijnlijk harder dan het aantal vakanties. Tevens zal de consument dichter bij huis willen blijven, waardoor met name de binnenlandse vakanties aan populariteit kunnen winnen. Het prijsaspect wordt een nog belangrijker keuzemotief, waarbij de consument ook steeds later zal boeken, o.a. met het oog op “last minutes” (bron; kenniscentrum Toerisme). De ANWB verwacht dat de Nederlander als gevolg van de crisis meer recreatief gaat fietsen en wandelen, terwijl de betaalde vrijetijdsactiviteiten zullen afnemen. Verder wordt het moeilijker om evenementen en festivals te organiseren, nu sponsors vanwege de crisis voorlopig een stuk voorzichtiger zijn. Demografische ontwikkelingen; De komende jaren groeit de bevolking in deze regio nog slechts minimaal. De bevolkingssamenstelling verandert echter ingrijpend. Zo zal het aandeel jongeren (< 14 jaar) afnemen van 19% nu, naar 15% in 2020 om daarna op dat aandeel te stabiliseren. Daar tegenover staat het aandeel 65-plussers dat van 15% nu, stijgt naar 21% in 2020 en wellicht zelfs naar 30% in 2040 (bron Etil). Het aantal allochtonen neemt eveneens toe. In 2030 zal ongeveer een kwart van de Nederlandse bevolking van allochtone afkomst zijn. Voor recreatie worden zij een steeds belangrijkere doelgroep. Tenslotte neemt ook het aantal alleenstaanden de komende jaren naar verwachting verder toe. De oorzaak hiervan ligt in het gegeven dat jongeren langer op zichzelf blijven wonen voordat ze gaan samenwonen. Daarnaast neemt het aantal echtscheidingen nog steeds toe en blijven meer ouderen na verweduwing, zelfstandig wonen. In 2015 zal in ons land bijna 1 op de 5 mensen alleen wonen. De alleenstaanden zoeken elkaar steeds vaker op en gaan ook vaker in wisselende verbanden van vrienden, familie en kennissen (met dezelfde interesses) erop uit en/of met vakantie. Maatschappelijke ontwikkelingen: Gemiddeld hebben we 45 uur vrije tijd per week. Deze vrije tijd wil men intensievere beleven en dat mag ook best wat kosten. De uitgaven voor vrije tijdsbesteding zijn de afgelopen 25 jaar met meer dan 80% gestegen. Mensen ontlenen hun identiteit meer en meer aan wat zij in hun vrije tijd doen, dan aan hun werk. Vrije tijd lijkt in toenemende mate ongelijk verdeeld. Aan de ene kant

13


krijgen we steeds meer welvarende en actieve senioren met volop vrije tijd. Aan de andere kant staat de veelal wat hoger opgeleide beroepsbevolking die steeds minder vrije tijd lijkt te hebben en deze derhalve doelbewuster en ook efficiënter wil besteden. De vrijetijdsmobiliteit is de laatste jaren fors toegenomen. Ongeveer 2/5 van alle verplaatsingen vindt plaats in het kader van vrije tijd. Per persoon komt dit overeen met een tijdsinvestering van 150 uur en ruim 5000 kilometer per jaar, waarvan 50% per auto, 23% te voet, 22% per fiets en 5% anderszins. Wandelen en fietsen zijn al jarenlang de populairste recreatieactiviteiten in de buitenruimte en blijven dat ook in de nabije toekomst. De verschillen in recreatiegedrag tussen allochtonen en autochtonen worden kleiner maar zijn nog wel aanwezig. Zo wandelen de allochtonen bijvoorbeeld vooral in de eigen omgeving en fietsen ze relatief weinig. Consumententrends: De toerist of recreant is de laatste decennia kritischer en veeleisender geworden. De behoefte aan comfort en luxe neemt toe, maar datzelfde geldt ook voor de behoefte aan eenvoud. De een zoekt de versnelling en het avontuur, de ander juist de vertraging, de rust. Kortom de ene consument is de andere niet. Voor veel mensen is de wereld te groot geworden. Zij zoeken weer kleine verbanden op, mede ook vanwege de behoefte aan rust. Daarbij groeit dan tevens de interesse voor het lokale en het kleinschalige. Zij verlangen weer terug naar de harmonie met de omgeving en gaan op zoek naar hun ‘roots’. Regionale gebruiken worden in ere hersteld en de oorspronkelijke en seizoensgebonden producten winnen aan populariteit. De regionale schaal en het verhaal van de streek spelen een belangrijke rol in de totaalbeleving. Om als land, regio of stad de bezoeker te kunnen boeien, moet je uniek zijn en jezelf kunnen profileren. Waar kwaliteit, prijs en service nog niet zo lang geleden het verschil maakten, zijn dit nog slechts randvoorwaarden om mee te mogen doen in de strijd om de gunst van de consument. De toerist/recreant verwacht beleving en authentieke ‘verhalen’. De senioren willen vooral in goede gezondheid ouder worden. Verder zoeken zij veel meer dan voorheen onderhoudende en educatieve ontspanning buitenshuis voor kortere en langere duur (edutainment). Ze gaan dus vaker op zoek naar een cultuur-, natuur- en/of een ontspanningsbeleving. Deze doelgroep stelt doorgaans bovendien wat hogere eisen aan comfort, zekerheid, persoonlijke aandacht en rust.

14


Het aantal sportende mensen is de afgelopen jaren gestegen, maar het aantal sporters dat lid is van een vereniging neemt af. De sportbeoefening wijzigt daarbij van onderlinge wedijver (in competities) naar het beleven van het sportspel of het onderhouden van het eigen lichaam. De fitnessbranche is de afgelopen jaren sterk gegroeid en is nu na zwemmen en fietsen de populairste “sport” in ons land. Daarnaast is er meer belangstelling ontstaan voor de geestelijke gezondheid, waarbij men rust zoekt om tot zich zelf te komen (onthaasten) en de balans te herstellen tussen lichaam en geest. Om het drukke bestaan het hoofd te bieden gaat de consument op zoek naar rust en laat zich daarbij graag in de watten leggen. Hierdoor zien we een sterke groei van de wellness sector. De consument wil het in toenemende mate goed doen. Het besef groeit dat welvaart en welzijn samen moeten gaan (duurzaamheid). Dit is o.a. terug te zien in de “vrijwilligersvakanties”’. Men wil meer alleen dan de fotograferende toerist uithangen. Het moet vooral zinvol zijn. Groene, ecologisch verantwoorde producten worden steeds vaker als hip gevonden en als statussymbool gezien. In 2020 zal bijna driekwart van de bevolking geen lid meer zijn van een Kerkgemeenschap. De behoefte aan bezinning en spiritualiteit is daarmee niet verdwenen. Circa 80% geeft aan behoefte te hebben aan een moment om zijn/haar leven te overdenken. Er is dus duidelijk behoefte aan een vorm van spiritualiteit die gericht is op zelfbezinning en persoonlijke ontwikkeling, ook als onderdeel van een vakantie. Ook het zorgtoerisme is in opkomst. De zorgvrager is bereid te betalen voor specifieke voorzieningen, maar verblijft daarvoor liever niet in specifieke zorghotels. De zorgvrager gaat bij voorkeur samen met anderen erop uit, waardoor er vraag ontstaat naar verblijfsaccommodaties waar naast gewone kamers ook enkele aangepaste kamers worden geboden. De belangstelling voor kamperen in het algemeen daalt, maar daarbinnen zijn wel weer groeimarkten te identificeren. Zo blijkt er een groeiende groep van mensen, die vooral in luxe wil kamperen, in kant en klare accommodaties met eigen voorzieningen. Technologische ontwikkelingen; Aan de “internetrevolutie” komt voorlopig nog geen einde. Belangrijk voor T+R zijn vooral het online gevonden worden (via zoekmachines zoals Google), de online boekingsmogelijkheden en de online klantbeoordelingen (zoals Zoover e.d.). De moderne toerist/recreant stelt steeds vaker zelf zijn reis of vakantie samen en kleurt deze in naar persoonlijke behoeften. Tenslotte neemt de populariteit van navigatiesystemen verder toe, ook voor wandelen fietsroutes.

15


16


2.

TOERISME EN RECREATIE IN VENRAY E.O.

De aantrekkingskracht van Venray op toeristen en recreanten heeft voor een deel te maken met zaken die in een ver verleden zijn ontstaan of tot stand zijn gebracht. Het landschap en de mensen die daarin in de loop der eeuwen actief zijn geweest bepalen in grote lijnen het DNA van de regio. De ontstaansgeschiedenis van het landschap alsmede enkele belangrijke historische feiten komen hierna in par. 2.1 en 2.2 aan bod. Daarna volgt een uitgebreide analyse van het huidige toeristisch recreatieve aanbod in Venray en directe omgeving. 2.1 Ontstaan van het landschap De gemeente Venray ligt op de Peelhorst, in feite een stukje opgetilde aardkorst. Tijdens de laatste ijstijd heeft zich in dit gebied een dekzandlaag afgezet, met een dikte van 1 tot soms wel 10 meter. Na deze ijstijd hebben de beken zich daarop ingesneden. In de Middeleeuwen zijn in dit gebied stuifduinen ontstaan door zandverstuivingen. In de Peelhorstdelen met een slechte afwatering trad vervolgens veenvorming op (hoogveen). Datzelfde geschiedde op enkele plaatsen in de beekdalen (laag- of broekveen). De Peelhorst fungeert tevens als waterscheiding tussen het Brabantse en Limburgse bekenstelsel. De overgang van het hoger gelegen Peelgebied naar de lager gelegen Maas zien we terug in het noordoostelijke verloop van de beken richting Maas. In het oorspronkelijke cultuurlandschap werden de belangrijkste beekdalen (Loobeek, Lollebeek, Grote Molenbeek en Oostrumse beek) gekenmerkt door kleine kavels met daaromheen struikgewas en houtwallen als veekering. Daarnaast had men geriefhout- en broekbosjes. Dit landschapspatroon is op sommige plekken nog goed zichtbaar, zoals bijv. in het Loobeekdal. Essen zijn nabij de dorpskern gelegen oude (bolle) akkers, die in het verleden eeuwenlang opgehoogd werden met potstalmest, een combinatie van dierlijk mest en heideplaggen. De nabij de dorpen en buurtschappen gelegen bossen verdwenen als eerste ten gunste van akkers en weidevelden (oude heideontginningen). Hier en daar bleven wat kleinere bossen over omdat het hout nodig was voor de bouw van boerderijen, schuren, afrasteringen of als brandhout. De heidegronden deden vooral dienst als weidegrond voor schapen. De dieren werden elk morgen naar de heide en ’s-avonds terug naar stal gedreven. De mest uit de stal, vermengd met heideplaggen, was nodig om de vruchtbaarheid van de akkers te verbeteren. Hierdoor ontstonden deklagen tot soms één meter dikte. Deze esgronden zie je in alle kerkdorpen in meer of mindere mate terug, m.u.v. Venray zelf. Die van Merselo en Leunen (aan de zuidkant) zijn bijzonder, omdat hier de abrupte overgang naar het beekdal nog goed herkenbaar is.

17


De voor droogte gevoeligere gronden zijn vanaf 1900 bebost, vooral met grove den ten behoeve van de mijnbouw. Op de (voormalige) stuifduinen in het esdorpenlandschap zijn vervolgens bos- en natuurterreinen ontstaan. Het hoogste punt van Venray, de Weversloseberg is zo’n stuifzandheuvel, die vervolgens begroeid is geraakt met eiken. Aan het begin van de 20e eeuw en vooral ook tijdens de eerste wereldoorlog werden grote stukken van de woeste Peel ontgonnen ten behoeve van de Landen bosbouw. Tijdens deze jongere ontginningen is het Peeldorp Ysselsteyn ontstaan. De gemeente kreeg in die jaren geld van het Rijk om de woeste (onontgonnen) gronden te gaan bebossen. Zo zijn bijv. de Ballonzuilbossen ontstaan. In de Heidsche Peel, ten Westen van Ysselsteyn komen nog enkele restanten onontgonnen hoogveen voor. Het gebied tussen de Maas en het dekzandgebied bestaat uit oude en jonge Maasafzettingen (klei). Door stroomverleggingen van de Maas is hier een gebied ontstaan dat bestaat uit grotere en kleinere plateaus, die worden begrensd door lager gelegen oude stroomgeulen. In dit gebied bevinden zich de drie (nieuwe) dorpen, Geijsteren, Wanssum en Blitterswijck.

18


2.2 Sociaal Economische ontwikkeling Venray dankt haar naam waarschijnlijk aan Veen-rooyen hetgeen verwijst naar de Peelontginning. Sint Oda is Venray’s beschermheilige. Zij leefde hier aan het begin van de 8e eeuw enige tijd als kluizenares en vertrok naar het later naar haar vernoemde Sint Oedenrode. Al vroeg in de 13e eeuw behoorde Venray en haar kerkdorpen tot het Graafschap Gelre. Rond 1400 vestigden de Zusters van het Gemene leven zich in het latere klooster Jerusalem. De landsheerlijkheden van Venray en Wanssum vielen toen onder het Ambt van Kessel. Enkele andere heerlijkheden, zoals die van Blitterswijck, Oostrum-Spraland en Geijsteren werden toen bestuurd door een leenman van de hertog van Gelre. In de 15e eeuw profiteert Venray van de bloei van het hertogdom Gelre. Er komt een monumentale kerk, toegewijd aan Sint Petrus Banden, met een rijke beeldenschat. De Peel vormde eeuwenlang een natuurlijke barrière tussen Limburg en Brabant en kende lange tijd geen nederzettingen. In de (latere) Middeleeuwen werden delen van de Peel door verschillende hertogen en landsheren aan de omwonenden verhuurd of in eeuwigdurend gebruik uitgegeven. Dit gaf de bewoners van de streek een groot voordeel, want alleen zij mochten op hun deel van de Peel heideplaggen steken, bijenkasten plaatsen en er schapen laten weiden. De ligging van deze provinciegrens vormde vele malen de aanleiding voor ruzies tussen bewoners en de overheden in dit gebied. Aan het eind van de Tachtigjarige Oorlog werd het Hertogdom Gelre opgedeeld, waarbij Opper-Gelre (incl. het Land van Kessel) deel bleef uit maken van de (katholieke) Zuidelijke Nederlanden onder de Spaanse Habsburgers. Halverwege de 17e eeuw groeide Venray uit tot een bolwerk van de katholieke cultuur. In die tijd werd ook de eerste steen gelegd voor het Franciscanenklooster (Minderbroeders) en kreeg Venray een Latijnse school. Van de vele bedevaartplaatsen kregen er twee landelijke bekendheid; de verering van Maria in Oostrum en die van Sint-Jozef in de Smakt. De landbouw vormde toen de belangrijkste bron van bestaan. De Peel werd daarbij gebruikt om turf te steken en om schapen en bijen te houden. De lange reeks van grensincidenten in de Peel kwam in 1716 ten einde toen door de Republiek der Verenigde Nederlanden en de koning van Pruisen werd afgesproken dat de grens tussen de beide Staten definitief moest worden ingemeten, uitgezet en voorzien van vijf nieuwe, hardstenen grenspalen met inscriptie (Peellimieten). Tevens moesten de dorpelingen een nieuwe grenssloot graven tussen deze grenspalen. Deze nieuwe grens die nadien met militaire macht werd gerealiseerd, vormt inmiddels al weer bijna 3 eeuwen de grens tussen Limburg en Brabant. De in de loop der eeuwen verloren geraakte grenspalen zijn onlangs in ere in ere hersteld en weer in het landschap zichtbaar gemaakt.

19


Aan het eind van de 18e eeuw ging het bewind over van Duits (Opper Gelre) naar Frans (departement Roer). Vervolgens werden op last van Napoleon beide kloosters (+ haar scholen) aan het begin van de 19e eeuw gesloten en haar religieuzen op straat gezet. Tijdens de 19e eeuw domineerden de Venrayse schaapscompagnieën de Europese schaapshandel. In 1809 waren een paar boeren voor het eerst te voet vanuit Venray met een kudde schapen naar Parijs vertrokken om ze daar te verkopen. Het ging daarbij om het vlees en niet om de wol. Een maand later kwamen ze met een zak vol geld weer terug. Rond 1825 werd de Grote (Schaaps-) Compagnie opgericht. Deze bereikte in de tweede helft van de 19e eeuw haar topjaren met een jaarlijkse omzet van ruim één miljoen gulden. De schapen werden (later ook per trein) vervoerd naar de markten van Noord-Frankrijk en Parijs en per schip naar Londen. Aan het eind van de 19e eeuw was de vleeshandel in de slachthuizen van Parijs, London en Antwerpen voor een groot deel in handen van de Venrayse Grote Compagnie. Na de Franse tijd vestigden de Zusters Ursulinen uit het Belgische Tildonk zich in 1838 in het vervallen Jeruzalemklooster. Daar gaven zij gratis onderwijs en stichtten zij een pensionaat voor meisjes. De paters Franciscanen kwamen in 1844 weer terug naar Venray en heropenden daar hun Latijnse school (“Immaculatae Conceptionis”). Rond 1900 werd door de Broeders van Liefde uit Gent, gestart met de bouw van het krankzinnigengesticht Sint Servatius voor mannen. De Zusters van Liefde bouwden vervolgens in 1908 het krankzinnigengesticht Sint Anna voor vrouwen. In 1915 openden de Ursulinen van Jeruzalem het eerste gymnasium (Sint Angela) voor meisjes in Rooms Katholiek Nederland en in 1934 kreeg Venray haar ziekenhuis dat werd gesticht door de Zusters Franciscanessen. Aan het eind van de WOII vonden hevige gevechten in en rondom Venray plaats en werden grote verwoestingen aangericht. Op 18 oktober werd Venray “bevrijd, maar kort daarna volgde toch nog een algemene evacuatie, waardoor Venray gedurende de winter van ’44-45 een onbewoond frontgebied vormde. Toen de bevolking daarna terugkeerde trof men een verwoeste kern aan, door vriend en vijand vernield en grotendeels leeggeroofd.

20


Direct na de oorlog werden de Peelontginningen in het noordwesten van de gemeente Venray op grote schaal voortgezet, met name om de landbouw te stimuleren. Zo ontstond hier in 1955 het dorpje Vredepeel, het tiende kerkdorp van Venray. Nabij dit dorp werd net daarvoor in 1954 de militaire vliegbasis de Peel aangelegd. In 1993 werd het als vliegveld buiten gebruik gesteld en sindsdien is hier de basis van Groep Geleide Wapens gevestigd. Venray heeft vooral in de vijftiger en zestiger jaren een forse industriële ontwikkeling doorgemaakt. Na de openstelling van de A73 heeft ook de logistieke bedrijvigheid zich goed ontwikkeld. De zorgsector bleef een belangrijke rol spelen in Venray (o.a. met psychiatrische instellingen, behandelklinieken, ziekenhuis e.d.). Op 1 januari 2010 werden de dorpen Blitterswijck, Geijsteren en Wanssum toegevoegd aan de gemeente Venray en daarmee telt de gemeente Venray nu +/- 42.675 inwoners. In navolgende paragrafen wordt telkens uitgegaan van de nieuwe gemeente Venray. Deze bestaat thans uit een stedelijke kern (28.000 inwoners) met daaromheen een dertiental dorpen (variërend van 215 tot 2275 inwoners). Venray is de tweede stad van Noord-Limburg en speelt op meerdere terreinen (werk, zorg, onderwijs, winkelvoorzieningen e.d.) een vooraanstaande rol in de regio. De gemeente telt ongeveer 2900 bedrijven, waarin ruim 25.000 personen werkzaam zijn (bron: VRL Etil-2009). Rondom de “stad” vinden we een mooie mix van natuurgebieden, agrarische landschappen en een rivier met diverse beekdalen. Venray is voor eenieder goed bereikbaar, zowel over de weg (m.n. via de A73 en de Deurneseweg), per spoor (station Oostrum), over het water (haven Wanssum) en zelfs door de lucht (Vliegveld Weeze).

21


2.3 : Toerisme in Venray In de regio Venray (< 30 km rondom Venray-kern) bevinden zich op Nederlandse bodem 426 toeristische verblijfsaccommodaties, waarvan er 47 gevestigd zijn binnen de gemeente Venray (tabel 2). Deze toeristische verblijfsaccommodaties bieden in de gehele regio +/- 87.825 overnachtingsmogelijkheden, vooral op de campings (70%). De toeristische overnachtingscapaciteit van de gemeente Venray bedraagt momenteel ongeveer 5935 slaapplaatsen en daarmee scoort zij een aandeel in de regionale capaciteit van 7%. Tabel 2 : Het aantal accommodaties en de maximale overnachtingscapaciteit in de regio Venray e.o., naar accommodatievorm en deelgebieden (per 2008)

accommodatie.:

Venray nw Accom-cap – rel.

Hotels/pensions ed Campings *

9-

315 (5%)

18 - 3460 (58%)

Bungalowparken Overig **

2 - 1305 (22%) 18 -

TOTAAL TOTAAL % ->

855 (14%)

47 -5.935 (100%) (7%)

1e schil rondom 10-20 km Accom–cap – rel. 57 - 1235

(3%)

56 – 25620 (68%) 7 - 8545 (23%) 41 - 2165

(6%)

161 - 37.560 (100%) (43%)

2e schil rondom 20-30 km***

Totaal Regio Venray

Accom–cap – rel.

Accom– cap – rel.

90 -

2580

(6%)

73 - 32490 (73%) 7 - 6930 (16%) 48 - 2330

(5%)

218-44.330(100%) (50%)

156 -

4130 (5%)

147 - 61570 (70%) 16 - 16780 (19%) 107 - 5350

(6%)

426 - 87.825 (100%) 100% = 87.825

* 4 slaapplaatsen per kampeerplek (toeristisch+vast) ** Overig = groepsaccommodaties, indiv.appartementen en jachthavens *** Voor zover op Nederlands grondgebied Bron : www.hotelzoeker.nl / horecazoeker.nl / acsi-eurocampings.net / bedandbreakfast.nl / ertussenuit.com / natuurkampeerterreinen.nl / anwb.nl / lekkergenieten.nl / liefdevoorhetleven.nl

Hotels, pensions-B&B : In de gemeente Venray zijn een viertal hotels gevestigd en een vijftal pensions en Bed&Breakfast-accommodaties. In totaliteit kunnen daar 315 personen overnachten. In de aan Venray grenzende gemeenten, en vooral ook in de daar weer op volgende schil (incl. Venlo en Helmond) is deze overnachtingscapaciteit vele malen groter. Van alle 4130 hotelbedden in de regio (< 30 km rondom Venray-centrum en op Nederlands grondgebied) staat 7,6% in de gemeente Venray. Bungalowparken : Binnen de gemeentegrenzen vinden we Parc de Witte Vennen te Oostrum en Landal ‘t Roekenbosch te Blitterswijck, samen goed voor 1305 bedden. In de direct omliggende gemeenten is deze capaciteit ruim 6,5 x zo groot (o.a. op de parken in Overloon en vooral Horst America). Ruim 5x zo groot is de capaciteit van de bungalowparken in de daarop volgende schil, met grote parken in Heijen en Arcen. Van alle 16.780 bungalowbedden in de regio staat 7,8% op Venrayse bodem.

22


De campingsector : In de gemeente Venray vinden we een zestal reguliere campings en een twaalftal minicampings. Uitgaande van 4 personen per kampeerplaats kunnen hier maximaal 3460 personen verblijven. Betreffende capaciteit in de omliggende gemeenten is bijna 7,5 maal groter (met concentraties in Sevenum en Afferden) en in de daarop volgende schil zelfs ruim 9x maal groter (met concentraties in Asten, Arcen, Helden en Maasbree). Van alle campingcapaciteit is (slechts) 5,6% in de gemeente Venray te vinden. Overig : De overnachtingscapaciteit binnen de overige accommodaties is in Venray aanzienlijk en betreft dan o.a. de Jachthaven Wanssum en enkele grotere groepsaccommodaties (o.a. in Ysselsteyn, Geijsteren en Merselo). In de omliggende schillen is deze capaciteit “slechts” 2,5 keer groter. Van alle regionale overnachtingscapaciteit in deze categorie ligt 16% binnen de gemeente Venray. Economisch bezien zijn vooral de daadwerkelijk gerealiseerde overnachtingen van belang. Deze worden voor de gehele regio in 2008 ingeschat op +/- 6,35 miljoen toeristische overnachtingen door zowel Nederlandse als buitenlandse toeristen (incl. zakenlui). Verder zien we dat 57% van de gerealiseerde overnachtingen plaats vond in een bungalowpark, ongeveer 34% op een camping, 7% in een hotel en slechts 3% elders.

Tabel 3 : Het aantal toeristische overnachtingen op jaarbasis (2008) in de regio Venray e.o. naar accommodatievorm en deelgebieden Accommodatie

Venray nw

Hotels/pensions/BenB

35.150

Campings Bungalowparken Overig TOTAAL % -> Aantal gasten Gem. verblijfsduur

(9%) 79.000 (19%) 269.350 (65%) 29.750 (7%) 413.250 (100%) 7% 92.300 4,5

10-20 km

20-30 km

Totaal

111.450 (4%) 991.000 (32%) 1.927.350 (62%) 70.400 (2%) 3.100.200 (100%) 49% 616.900

279.100 (10%) 1.066.000 (38%) 1.424.400 (50%) 65.700 (2%) 2.835.200 (100%) 45% 638.400

425.700 (7%) 2.136.000 (34%) 3.621.100 (57%) 165.850 (3%) 6.348.650 (100%) 100% 1.347.600

5,0

4,4

4,7

Bron : Berekend o.b.v. de Effectmeting T+R regio Venlo, ZKA 2009

23


De gemeente Venray (incl. de 3 nieuwe dorpen) noteerde in 2008 ongeveer 413.250 toeristische overnachtingen hetgeen overeenkomt met bijna 7% van alle overnachtingen in de regio. In de direct rondom Venray gelegen gemeenten vindt bijna de helft van alle toeristische overnachtingen in deze regio plaats, (m.n. in de grote bungalowparken). De daar weer omheen liggende schil (20-30 km) scoort daarin een aandeel van 45% . Ook binnen het Venrayse wordt het overgrote deel (65%) van de overnachtingen gerealiseerd in de bungalowparken. Ongeveer 19% vond hier plaats op een camping, 9% in een hotel/pension en 7% in de categorie overig. Op basis van het gemiddelde aantal overnachtingen per accommodatie (1,8 in hotels, 4,9 in bungalowparken, 5,9 op campings en 2,7 in groepsaccommodaties) kan het totaal aantal gasten dat in 2008 in Venray overnachtte, becijferd worden op +/- 92.300. In de omliggende radialen ligt dat aantal op resp. op bijna 617.000 (radiaal 10-20 km) en bijna 638.500 gasten (2e radiaal 20-30 km). Per saldo hebben in 2008 bijna 1,35 mln. toeristen de nacht doorgebracht in een accommodatie gelegen binnen straal van 30 km rondom Venray–centrum. Ongeveer een kwart van de toeristen in Noord en Midden Limburg komt uit het buitenland (en dan m.n. uit Duitsland). De Nederlandse toerist die in de regio Noord- en Midden Limburg verblijft is vooral afkomstig is uit de Randstad (2/5), het aangrenzende Brabant (1/4) en Gelderland (1/8). Eveneens 1/8 komt uit de noordelijke provincies en 1/8 uit Limburg zelf. Kijken we daarbij ook nog even naar de samenstelling van het huishouden, dan blijkt deze regio opvallend veel gezinnen met (kleine) kinderen te trekken (effect van de bungalowparken). Het aandeel huishoudens met uitsluitend meerderjarigen ligt hier duidelijk lager. Datzelfde geldt voor het aandeel alleenstaanden (bron CBS). De gemiddelde groepsgrootte komt hier uit op 4,2 tegen landelijk 3,6.

Tabel 4 : De toeristen, regionaal en landelijk, naar huishouden

Alleenstaanden Huishouden met jongste kind < 0 – 5 jaar Huishoudens met jongste kind < 6 – 12 jaar Huishoudens met jongste kind < 13-17 jaar Huishouden van uitsluitend meerderjarigen Totaal

Regio NML Nederland 5% 10% 32% 18% 20% 16% 8% 10% 36% 47% 100% 100%

Bron : CBS-statline

24


Uit de beschikbare gegevens voor de regio Noord- en Midden-Limburg blijkt dat 70% van de toeristen tijdens zijn vakantieverblijf aldaar heeft gezwommen (tabel 5). Dit cijfer ligt hier beduidend hoger dan provinciaal en landelijk, hetgeen weer te maken heeft met de in deze regio sterk vertegenwoordigde bungalowsector met fraaie indoor zwemvoorzieningen. Ongeveer 67% van de toeristen gaat tijdens zijn vakantie uit eten. Het maken van een wandeling staat op de 3e plek. Een eveneens vaak door toeristen gebezigde activiteit is het maken van een auto/toertochtje, hetgeen door 57% van alle gasten in deze regio ondernomen wordt. De top 5 wordt afgesloten met recreatief winkelen of “funshoppen”. Op enige afstand volgt het maken van een fietstochtje (17%), bezoek aan natuurgebied (16%) of bezienswaardigheid (16%), waarbij de laatste twee in NML duidelijk wat lager scoren dan provinciaal en landelijk. Ook uitgaan scoort hier net iets lager, terwijl bezoek aan een attractiepark hier overeenkomt met het landelijke cijfer.

Tabel 5 : Door toeristen ondernomen activiteiten in de regio Noord- en Midden Limburg en nationaal. NMLimburg

activiteit : 1. zwemmen 2. uit eten gaan 3. wandeling maken 4. autotochtje 5. funshoppen 6. fietstochtje 7. bezoek aan natuurgebied 8. bezoeken mooie gebouwen 9. uitgaan (café, disco) 10. bezoek pretpark, attractie 11. zonnebaden 12. dierenpark 13. museumbezoek 14. Vissen 15. bloemenpark/tuin 16. Tennis / squash 17. Roeien 18. bus/treintocht 19. paard / pony rijden 20. rondvaartboot 21. bezoek sportevenement 22. folkloristisch evenement 23. theater/bios 24. golf 25. strand

70% 67% 63% 57% 44% 17% 16% 16% 8% 10% 8% 4% 4% 4% 3% 3% 3% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 1% 1%

Limburg Totaal Nederland 49% 62% 62% 61% 47% 15% 20% 25% 10% 9% 6% 5% 8% 2% 3% 2% 2% 8% 3% 3% 3% 2% 1% 1% 1%

40% 58% 56% 55% 36% 29% 29% 18% 9% 10% 11% 9% 10% 3% 2% 1% 2% 6% 2% 4% 3% 3% 3% 1% 21%

Bron : toeristische trendrapportage Limburg 2009-2010-ZKA

25


2.4. Recreatie / Vrijetijdsbesteding in Venray e.o. Hierna wordt allereerst stilgestaan bij het vrijetijdsgedrag in Limburg. Daarna wordt nader ingezoomd op de situatie in Venray e.o. Kijken we naar het vrijetijdsgedrag binnen de Provincie Limburg dan ging het daarbij in 2007 om maar liefst 280 miljoen activiteiten, waaraan ongeveer 2,6 miljard uitgegeven werd (Bron: Toeristische Trendrapportage Limburg 2008). Kijken we naar de aard van deze VT-activiteiten in Limburg dan staat “buitenrecreatie” (wandelen, fietsen e.d.) met stip bovenaan (25%). Deze activiteit wordt op enige afstand gevolgd door funshoppen (18%) en zelf sporten (16%). Op enige afstand vinden we “uitgaan” (13%), “hobby-verenigingsactiviteiten” (9%) en “attractiebezoek” (5%). De rij wordt gesloten door “waterrecreatie/sport” (4%), “bezoek evenement”(2%), “welness” (2%) “cultuur” (2%) en “bezoek sportwedstrijd” (2%). Tabel 6 : Vrijetijdsactiviteiten in Limburg 2007

welness/beauty/ontspanning sportwedstrijd bezocht evenementen bezocht cultuur waterrecreatie/sport attracties bezocht overig hobby/vereniging uitgaan Zelf sporten Recreatief winkelen Buitenrecreatie 0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

Bron : Toeristische Trendrapportage Limburg 2008 Het meest gebruikte vervoermiddel voor vrijetijdsbesteding is de auto (45%), op enige afstand gevolgd door de fiets (24%), te voet (19%), overig (7%) en OV (4%). De meeste kilometers worden afgelegd voor het bezoeken van “evenementen”, “cultuur”, en “uitgaan” . Ook voor het bezoeken van “attracties” en sportwedstrijden” worden meer dan gemiddelde afstanden afgelegd (+/- 20 km), tabel 7.

26


Tabel 7: Vrijetijdsactiviteiten, naar vervoersmiddel en reisafstand

Bron : CVTO 2007

De gemiddeld afgelegde afstand voor “buitenrecreatie”, “recreatief winkelen”, “welness” en “waterrecreatie” ligt tussen de 10 en 20 km. Duidelijk geringer zijn de afgelegde afstanden voor “hobby-activiteiten” en het “zelf sporten”. Inclusief de drie nieuwe dorpen telt de gemeente Venray ongeveer 42.675 inwoners. Haar dertien dorpen bevinden zich allemaal binnen een straal van 10 km. rondom Venray-centrum. Binnen die afstand vindt het merendeel van het zelf sporten en de hobby-verenigingsactiviteiten plaats. Daarbij gaat het dan om +/- 1,66 mln. sportactiviteiten en +/-1 mln hobby-verenigingsactiviteiten op jaarbasis (tabel 8). Een wat grotere afstand (10–20 km) wordt doorgaans afgelegd voor “buitenrecreatie”, “recreatief winkelen”, “wellness” en “waterrecreatie”. Dit impliceert dat hiervoor mensen vanuit de omliggende gemeenten naar Venray zouden kunnen komen, of dat de Venraynaren hiervoor naar elders gaan. Binnen deze afstandsrange van 0-20 km. wonen +/- 196.525 inwoners (in Venray en de 6 omliggende gemeenten). Een belangrijke activiteit in deze range betreft het “funshoppen”, dat door betreffende inwoners bijna 8,6 mln. maal per jaar wordt verricht. Kwantitatief belangrijker is de buitenrecreatie, waarin maar liefst 12,4 mln. activiteiten ondernomen werden door de inwoners in een straal van max. 20 km rondom Venray centrum Het vrijetijdsgedrag binnen de afstandscategorie 20 – 30 km blijkt vooral te gaan om het bezoek aan een sportwedstrijd, attractie, cultuurobject, evenement of aan uitgaan. Kijken we bijv. naar het “uitgaan” dan betreft dat bijna 22,2 mln. activiteiten op jaarbasis binnen een straal van 30 km rondom Venray.

27


Tabel 8 ; Het aantal VT-activiteiten in de regio Venray op jaarbasis

Soort activiteiten Zelf sporten Hobby/verenigingsactiv. Waterrecreatie/sport Wellness, beauty, ontspanning Funshoppen Buitenrecreatie Sportwedstrijd bezoeken Attracties bezocht Uitgaan Cultuur Evenementen bezocht TOTAAL

Deelgebied Venray <10 km Inwoners -> 42.675 (%) -> (3,8%) gem. afstand Aantal activ. 8,5 km 1.662.900 9,2 km 1.004.100

0 < 20 km 0 < 30 km 196.525 671.750 (17,5%) (100%) Aantal activ. Aantal activ. 7.653.500 26.163.100 4.621.500 15.798.300

11,6 km

491.400

2.261.600

7.731.200

13,0 km 13,6 km 18,1 km

231.800 1.863.100 2.693.500

1.066.900 8.574.900 12.396.900

3.647.100 29.312.800 42.378.200

190.200 612.200 1.409.600 219.000 262.800 10.640.600

875.200 2.817.800 6.488.000 1.007.900 1.209.400 48.973.600

2.991.800 9.632.400 22.178.900 3.445.600 4.134.300 167.413.700

20,3 20,4 23,8 25,1 28,6

km km km km km

Wat Venray zoal op recreatief terrein te bieden heeft, wordt hierna beschreven aan de hand van de belangrijkste clusters van vrijetijdsactiviteiten. Afgemeten aan het aantal ondernomen activiteiten staat het cluster buitenrecreatie met stip bovenaan. Naar bestedingen staat dit cluster op de 3e plek. Onder dit cluster vallen het recreëren aan het water of in het bos, maar ook het wandelen, fietsen, of toeren (autotochtje). Voor buitenrecreatie is de aanwezigheid van natuur en de toegankelijkheid daarvan erg belangrijk. Het natuuraanbod is zowel binnen de gemeentegrenzen als direct daarbuiten zeer groot. Op een steenworp afstand vinden we verder Nationaal Park de Maasduinen aan de Oostkant en Nationaal Park de Peel aan de Westkant. Aan de Noordzijde van de gemeente bevindt zich een uitgestrekt bos- en natuurgebied (Overloonse Duinen), waarbij de gemeentegrens tevens functioneert als Provinciegrens. In dit bosgebied bevindt zich het Nationaal Oorlogs-en Verzetsmuseum en een tweetal bungalowparken. In het Westen gaat dit bosgebied op Venrays grondgebied over in de Ballonzuil- en Testrikbossen. Aan de Oostkant gaat dit over in de Boshuizerbergen en het Landgoed Geijsteren. Aan de Zuidkant van de gemeente vinden we natuurontwikkelingsgebied de Diepeling, natuurreservaat de Castenrayse Vennen en net over de gemeentegrens de Schadijker Bossen met daarin een tweetal zeer grote bungalowparken. Verder valt binnen de gemeentegrenzen te genieten van natuur-schoon, zoals nabij het Loobeekdal

28


(natuur in ontwikkeling), de Oostrumse beek en de Grote Molenbeek, de Roekenbos te Blitterswijck (met daarin een vakantiepark), Paardekop (met Duits Oorlogskerkhof) en Rouwkuilen (met laatste Limburgse Peelven) te Ysselsteyn en het Vlakwatergebied te Venray (met Odapark) De gemeente Venray beschikt over een groot aantal goed bewegwijzerde fietsen wandelroutes. De meest bekende wandelroute is het Pieterpad dat voert langs de dorpen Smakt, Geijsteren en Wanssum. Voor fietsers geniet het fietsknooppuntennetwerk Land van Peel en Maas en Maasduinen steeds meer bekendheid. Wat minder bekend zijn de twee Mountainbikeroutes in de Ballonzuilbossen of de ruiterroute aan de Paardenkopweg te Ysselsteyn. Redelijk uniek zijn de Kunst en Poëzieroute voor fietsers (gemeentelijk) en voor voetgangers (Venray-centrum+Odapark). In het Odapark zijn daarnaast diverse thematische wandelroutes uitgezet door “de Marke”, een Stichting die ook de bossen voor de gemeente onderhoudt en ook het recreatieve beheer verzorgt. De dorpen hebben vrijwel allemaal hun eigen wandelroute, waarbij momenteel gewerkt wordt aan een onderlinge koppeling tot een knooppuntensysteem. Een uitgebreid knooppuntensysteem is al enkele jaren beschikbaar voor fietsers. Enkele grotere evenementen op het terrein van de buitenrecreatie zijn de jaarlijkse wandelvierdaagse voor de jeugd, en de fietsvierdaagse voor jong en oud, beiden met enkele duizenden deelnemers. Op de 2e plaats naar aantal vrijetijdsactiviteiten, en op de 1e plaats naar bestedingen, staat het cluster “funshoppen”. Bijna de helft van alle vrijetijdsbestedingen gaat hieraan op. Op dit terrein heeft Venray-centrum zijn aantrekkingskracht de afgelopen jaren weten te verbeteren, met haar gevarieerde winkelaanbod, fraaie horecapleinen en vernieuwde openbare ruimte (COS-project). Ook voor het vrijetijdscluster “uitgaan” is de aantrekkingskracht van het centrum van groot belang. Dit cluster staat op de 4e plek naar aantal en op plaats 2 wat de bestedingen betreft. Hieronder vallen activiteiten als een bezoek aan bar/cafés, restaurant (uit eten), bowlingcentrum, casino/gokhal , disco, terras e.d. De nieuwe gemeente telt ruim 100 horecazaken, waarvan enige concentratie te vinden is op en rondom de pleinen in Venraycentrum, alsook in de aanloopstraten naar het centrum. Vooral de terrassen zijn daarbij zeer in trek. Verder hebben de meeste dorpen nog minimaal één horecazaak, waarvan er enkele (m.n. in de nieuwe dorpen) bijzonder fraai gesitueerd zijn. Voor Bowling kan men terecht in Oostrum alsook in Blitterswijck.

29


Het “zelf sporten” (incl. watersport) vinden we op de 3e plaats naar aantal en op de 4e plaats naar bestedingen. Dit zelf sporten kan in Venray op velerlei wijze en plekken beoefend worden, niet alleen in de stad maar ook in de dorpen. Een duidelijke concentratie van sportvoorzieningen vinden we op Sportpark de Wieën (voetbal, honkbal, hockey, atletiek, boogschieten) en in de nabij gelegen sporthal de Wetteling (voor diverse binnensporten). Verder vinden we in de gemeente diverse maneges, enkele handboogaccommodaties en een golfresort (Geijsteren). Een deel van dit vrijetijdscluster is verwant met dat van “sportwedstrijd bezoeken”. Dit cluster staat qua aantal en bestedingen op de 11e plek. Hierbij gaat het voor een belangrijk deel om het bekijken van voetbalwedstrijden, zowel van amateurs, maar vooral van de Profs (VVV / PSV). Het cluster waterrecreatie/sport staat op de 7e plek naar aantal en op de 10e plek naar bestedingen. Belangrijk daarvoor zijn in deze regio de Sprank, de Witte Vennen te Oostrum, de jachthaven en het openlucht kinderbad te Wanssum en natuurlijk ook de Maas. Redelijk uniek is de fietspendelboot die als “natte” schakel fungeert in het regionale fietsknooppuntennetwerk. In het zomerseizoen vaart deze dagelijks tussen Baarlo en Blitterswijck. In de directe omgeving kan de liefhebber van waterrecreatie terecht in het Schaartven te Overloon of het Leukermeer te Well. De vissers kunnen voor hun hobby binnen de gemeentegrens eveneens terecht aan de Maas, en verder aan de visvijvers te Venray, Oostrum-Wanssum of Blitterswijck (visvijver en forellenvijver). Het cluster “attractiebezoek” staat qua aantal en bestedingsomvang in de middenmoot en omvat een bezoek aan attractie/pretpark, dierentuin, speeltuin, kermis, kinderboerderij e.d.. In Venray zelf is geen grootschalig pretpark of dierentuin aanwezig. Wel op korte afstand, zoals in Sevenum Toverland of in Overloon het Zooparc en Oorlogsmuseum. Daarentegen heeft Venray wel een kermis die zich ontwikkeld heeft tot een publiekstrekker van formaat met meer dan 200.000 bezoekers. De in Venray aanwezige speeltuin (in Vlakwater) is beperkt van omvang en heeft vooral een lokale functie. De agrosector speelt hierop, waarbij boeren en tuinders hun activiteit als attractie in de markt zetten, zoals o.a. door Boerderij ’t Platteland met streekproducten of de St. Josephoeve met Wagyu runderen in Veulen, of Wijnhoeve Limburgergaard te Leunen). Het VT-cluster “Evenementen” staat naar aantal en bestedingen op de 7e plaats. Dit betreft een bezoek aan beurs, tentoonstelling, cultureel evenement, jaarmarkt, braderie, kerstmarkt, theater- of muziekfestival. Venray kent (nog) geen officiële accommodatie voor beurzen en grote tentoonstellingen. Wel vinden er van tijd tot tijd culturele evenementen plaats in de kern Venray (o.a.

30


grote carnavalsoptocht), alsook in de dorpen. Daarnaast wordt proefgedraaid met een evenementenhal. Een andere in het oog springende festiviteit binnen dit cluster betreft dan voor Venray-centrum het evenement “Muzikaal totaal”. Het VT-cluster “Welness” staat naar aantal op de 9e plek, maar naar bestedingen al op plek 5. Dit betreft dan het bezoek aan kuurbaden, schoonheidssalon, sauna, zonnebank, alsook de deelname aan meditatiebijeenkomsten (Yoga e.d.). Het aanbod op dit terrein binnen de gemeentegrenzen is vooralsnog beperkt en betreft enkele schoonheidssalons, sauna’s en zonnebankstudio’s. Een grotere trekker op dit terrein is het nabijgelegen Thermaal bad Arcen. Het VT-cluster “Cultuur” staat op een wat lagere positie. Het betreft hier activiteiten zoals een bezoek aan schouwburg, bioscoop, museum, galerie of andere oudheidkundige objecten en bezienswaardigheden. Voor een musical, dansvoorstelling, cabaret of toneel kan men in Venray terecht in de schouwburg en voor een film in het Luxortheater. Voor de meer moderne kunst kan men uitstekend terecht in het Odapark. In Venray is verder een historisch museum gevestigd in het Freulekeshuus, alsook in het Servaasgebouw. In Wanssum vinden we een klein museum voor volksdevotie. In Ysselsteyn is een klein agrarisch (Peel)museum gevestigd en in Blitterswijck een klein Oorlogsmuseum. Een groot oorlogsmuseum vinden we in het nabij gelegen Overloon. Enkele andere aan WOII gerelateerde bezienswaardigheden zijn de oorlogskerkhoven te Ysselsteyn, waar +/- 31.500 Duitse soldaten begraven liggen en dat aan de Hoenderstraat te Venray met 350 soldaten van het Britse gemenebest. Bouwwerken die herinneren aan de oorlogsslachtoffers zijn de gedenkpiramide aan de Overloonse weg en de (voormalige) Vredeskerk. Een rijksmonument op dit terrein vormt de Peelraamstelling met kazematten. Verder vinden we nabij Vredepeel op het “drie-gemeenten-punt” van Venray, Bakel-Gemert en Sint Anthonis een vredepaal. Deze maakt deel uit van de Peellimieten, die sinds 1716 de definitieve provinciegrens bepaalt tussen Brabant en Limburg. De (nieuwe) gemeente Venray is rijkelijk bedeeld met allerlei oudheidkundige objecten en bezienswaardigheden. Zo vinden we hier een groot aantal Rijksmonumenten, zoals; Een vijftal complexen met daarop 58 (beschermde) objecten - vm. Franciscanenklooster (Kerk en muur) - St. Annaterrein (lijkenhuisje, boerderij, muziekkiosk, 4 dokterswoningen) - Transcedron Oostrum (Grot, 11 kapellen met kruiswegstaties) - St. Servatiusterrein (diverse paviljoens met tuin, volière en tuinhuisje) - Peelraamstelling, complex met 30 kazematten, 5 stuwen in het defensiekanaal (antitankgracht)

31


Een twintigtal religieuze rijksmonumenten - 8 kerken, waaronder de Petrus Bandenkerk met haar beeldenschat uit de Middeleeuwen en voorts de kerken van Oostrum, Oirlo, Castenray, Leunen, Merselo, en 2x Blitterswijck -

12 kapellen (Veltumse Kapel, St. Oda, St. Anna (Oirlo), St. Jozef, St. Rochus, St. Jans, Maria, St. Antonius, St. Anna (Servatiusweg), Sint Anna Blitterswijck, Sint Anna- en Sint Willebrorduskapel Geijsteren.

Een tiental Boerderijwoningen ; Engesteeg 6 (leunen), Geysterseweg 33 (Oostrum), In de Wieën 8 (Venray), Lollebeekweg 21 en 57, Schoor 2, (Castenray) Martiene Plats (Merselo), Wijnhoverhof Blitterswijck, Grote en Kleine Spieker (Geijsteren) Een viertal “molens” ; Watermolen te Oostrum, Rosmolen te OostrumGeijsteren, Molen “Nooit gedacht” te Merselo en de St Petrusmolen te Venray En tenslotte nog een categorie diversen met daarin de Latijnse school (nu café de Klokkeluider), het voormalig Raadhuis (nu Rooyerie), het Dr. Poelshuis en tenslotte de Kasteelruïne in Geijsteren . Behalve hiervoor genoemde rijksmonumenten heeft Venray een gemeentelijke monumentenlijst met daarop 57 objecten (die geheel of gedeeltelijk tot monument bestempeld zijn). Een belangrijk deel daarvan heeft te maken met het rijke kloosterverleden en de van daaruit ontstane psychiatrische zorg, zoals Beukenrode / Paschalis / St Jozefklooster / gemeentehuis / Freulekeshuus / de St. Anna-Paviljoens Theresia en St. Eugene. Enkele andere markante gebouwen die op deze lijst staan zijn Hotel De Zwaan, de Vredeskerk, de voormalige brouwerij (Leeuwstraat), de Schaapskooistal (Overloonseweg) en het theehuisje in het Odapark. Tenslotte staan er nog diverse herenhuizen, winkelpanden en boerderijen op de gemeentelijke monumentenlijst.

32


3.

DE ECONOMISCHE BETEKENIS VAN T+R, LOKAAL EN REGIONAAL.

3.1 Toeristische bestedingen in de regio Venray De gemiddelde besteding tijdens een binnenlandse vakantie varieert naar gelang de accommodatie waarin de toerist vertoeft. Zo geeft de toerist die in een luxe hotel verblijft aanzienlijk meer uit dan degene op een minicamping. Op basis van het aantal toeristen, hun gemiddelde verblijfsduur en bestedingspatroon kan de bestedingswaarde van de toeristen die in 2008 in deze regio verbleven becijferd worden op 323 miljoen euro (tabel 9). Dit komt overeen met een besteding van € 51 per persoon per dag. Hiervan is gemiddeld 45% bestemd voor logies en 55% voor horeca, winkelinkopen, entree, vervoer e.d.

Tabel 9: Bestedingen door toeristen (in miljoen €) naar accommodatievorm en deelgebieden in de regio Venray e.o. in 2008 . (x 1 mln) Bestedingen door gasten in :

Totaal (in mln.)

Gem. pppd (in € )

Venray (in mln.)

10-20 km (in mln.)

20-30 km (in mln.)

Campings (vast + toer)

2,6

31,6

34,6

68,8

21%

Hotels

5,6

17,1

42,9

65,6

20% € 155

Bungalows

14,3

95,9

73,2

183,4

57%

€ 53

Overig

0,90

2,2

2,0

5,1

2%

€ 31

Totaalbesteding in €

23,4

146,8

151,7

323,0 100%

€ 51

Uitgaven € pp. per dag

55,2

48,2

53,9

Totaal (%)

€ 30

51,0

Berekend o.b.v. de gemiddelde bestedingen volgens de Toeristische Trendrapportage Limburg, ZKA 2008

De toeristen die in de gemeente Venray verbleven waren in dat jaar goed voor een bestedingsbedrag van 23,4 miljoen. In de 1e schil rondom de gemeente Venray, alsook in de daarop volgende schil hebben de toeristen om en nabij de 150 mln. gespendeerd. Ruim de helft (57%) van de totale toeristische bestedingen komt in deze regio voor rekening van degenen die in de bungalowparken verbleven. Ongeveer 21% kwam van degenen op de campings, 20% van degene in de hotels en slechts 2% van degenen in de categorie overig.

33


3.2 Recreatieve bestedingen De gemiddelde besteding per vrijetijdsactiviteit bedroeg in 2008 in ons land € 12,18 . Bij de VT-clusters “buitenrecreatie”, “waterrecreatie”, “zelf sporten” en “hobby-verenigings-activiteiten” zijn de uitgaven gering en bedragen deze gemiddeld ongeveer € 4,00 per activiteit, (tabel 10). Ongeveer 2 keer zo groot zijn de uitgaven i.v.m. “attractiebezoek” of “bezoek sportwedstrijd”. Bovengemiddeld zijn de uitgaven i.v.m. bezoek aan “cultuur”, “evenementen” of uitgaan. De grootste uitgaven worden tenslotte gedaan i.v.m. Welness-BeautyOnstpanning en voor “funshoppen”. Zoomen we nog wat verder in op de bestedingen per cluster, dan blijkt de horeca en de detailhandel in vrijwel elk cluster wel een graantje mee te pikken.

Tabel 10 : Gemiddelde uitgaven aan vrijetijdsactiviteiten

Bron : CVTO

Indien we aannemen dat het gemiddelde vrijetijdsgedrag in onze regio overeenkomt met dat in geheel Limburg en dat daaraan ongeveer hetzelfde uitgegeven wordt als landelijk, dan kan de vrijetijdsmarkt in de regio Venray e.o. (< 30 km) ingeschat worden op een omzetwaarde van iets meer dan 2 miljard euro. Daarvan kwam dan 129 miljoen op het conto van de gemeente Venray (=6,4%). Ongeveer 23% van de regionale omzetwaarde werd in de direct omliggende gemeenten gerealiseerd en 71% in de daar weer op volgende schil (waarbij ook de Duitsers meegeteld zijn).

34


Ongeveer 965 mln. (ofwel 47% van de totale T+R-bestedingen) gaat op aan “Funshoppen”, en ruim 395 mln. aan uitgaan (=19%). Op enige afstand volgen dan buitenrecreatie met 8%, zelf sporten (5%), Welness (4%) en Attractiebezoek (4%). De rij wordt dan gesloten door hobby-/verenigingsactiviteiten, evenementen, cultuur, waterrecreatie en sportwedstrijd bezoek.

Tabel 11 : Omzetwaarde van de vrijetijdsactiviteiten in de regio Venray e.o.

VT-clusters : Funshoppen

+ gem. Aantal VT-activ. door inw. regio besteding Venray (< 30km). in €

Omzetwaarde

Aandeel

29.312.750

32,93

€ 965.269.300

47,3%

Uitgaan

22.178.900

17,8

€ 394.784.100

19,4%

Buitenrecreatie

42.378.200

3,87

€ 164.003.600

8,0%

Zelf sporten

26.163.150

4,21

€ 110.146.800

5,4%

Wellness, beauty e.d.

3.647.050

23,6

€

86.070.500

4,2%

Attracties bezocht

9.632.400

8,18

€

78.793.150

3,9%

Hobby/verenigingsactiv.

15.798.350

4,6

€

72.672.300

3,6%

Evenementen bezocht

4.134.350

16,31

€

67.430.850

3,3%

Cultuur

3.445.550

12,74

€

43.896.550

2,2%

Waterrecreatie/sport

7.731.150

3,92

€

30.306.150

1,5%

26.267.850

Sportwedstrijd bezoeken Aandeel gemeente Venray e Aandeel 1 schil (10-20 km) e Aandeel 2 schil (20-30 km)

2.991.800

8,78

€

167.413.600 6,4% = 10,6 milj 22,9% = 38,4 milj 70,7%=118,4 milj

12,18 12,18 12,18 12,18

€ 2.039.641.200 € 129.200.000 € 467.400.000 € 1.443.000.000

1,3% 100,0% 6,35% 22,9% 70,75%

35


3.3 Werkgelegenheid in T+R (vrijetijdsindustrie) De T+R-sector is nog vrij jong, dynamisch en heterogeen van samenstelling. De onderlinge verbondenheid van de branches neemt bovendien nog steeds toe. De vrijetijdsindustrie (Leisure) wordt inmiddels in vele regio’s gezien als een belangrijke motor voor de economische ontwikkeling. Behalve werk biedt de sector echter ook ontspanning. Daarnaast blijkt dat steeds meer (vooral ook hoger opgeleide) mensen hun woonplaats mede kiezen vanwege de aanwezigheid en kwaliteit van allerlei vrijetijdsvoorzieningen. De vrijetijdsindustrie is vaak ook het visitekaartje van de stad. Behalve directe banen en inkomsten heeft een goed vrijetijdsaanbod een positieve invloed op het vestigings-, en verblijfsklimaat van een stad. In de aanbodbenadering wordt het aantal werkzame personen in een zevental sectoren geheel of gedeeltelijk toegerekend naar T+R (bijl. 1a). Voor 2009 komt deze becijfering voor de T+R-sector in geheel Limburg uit op ruim 37.000 werkzame personen, waarvan 1/3 deeltijders en 2/3 fulltimers (tabel 12). Op de totale werkgelegenheid scoort de T+R-sector daarmee een aandeel van 7,3% en is daarmee belangrijker voor de werkgelegenheid dan de landbouw (4,2%) of de bouwsector (5,3%). Veruit de belangrijkste deelsector daarbinnen betreft de horeca met een aandeel van bijna 54% in de totale T+R-werkgelegenheid. Daarna komt de deelsector verblijfsaccommodatie met bijna 22%. Op afstand volgen dan cultuur, recreatie en amusement, vervoer, handel en sport. De omvang van de T+R- werkgelegenheid in Noord- en Midden Limburg ligt net beneden die in Zuid Limburg, maar het verschil wordt de laatste jaren steeds kleiner.

Tabel 12 : De Werkgelegenheid binnen de T+R-sector van Limburg per 2009 naar deelsectoren en regio deelsectoren in Limburg : Horeca Verblijfsaccommodaties Cultuur,recreatie, amusement Vervoer en reisbemiddeling Detail/groothandel recreatiegoederen e.d. Sport Overig Totaal T+R Waarvan in Noord en Midden Limburg Waarvan in Zuid Limburg Bron :VRL-E,til 2009

2009 19916 53,9% 8088 21,9% 2879 7,8% 2126 5,7% 1082 2,9% 820 2,2% 2047 5,5% 36958 100,0% 17629 47,7% 19329 52,3%

36


De gemeente Venray telde toen 188 bedrijven en een daarin aanwezig werkgelegenheid van 940 banen, waarvan dan 53% fulltimers en 47% parttimers (tabel 13). Dit komt overeen met een aandeel van ongeveer 4% van de totale werkgelegenheid in het Venray.

Tabel 13: De werkgelegenheid in T+R naar deelsectoren binnen de gemeente Venray per begin 2009 (incl. nw. dorpen) Aantal

Werkgel

bedrijven

Abs.

%

Horeca

80

660

Verblijfsaccommodaties

17

83

8,8%

Cultuur, recreatie, amusement

19

55

5,9%

Vervoer+reisorganisatie

12

48

5,1%

Detail en groothandel

21

36

3,8%

Sport

19

18

1,9%

Overig

20

40

4,3%

188

940

Totaal Waarvan fulltime :

parttime

70,2%

100,0%

55-45%

Bron : VRL-E,til 2009

Met deze “aanbod”-benadering wordt de daadwerkelijke werkgelegenheidsbijdrage van T+R onderschat. Zo zijn hierin bijv. de fietsenmakers, hoefsmeden e.d. niet meegenomen, terwijl een belangrijk deel van hun omzet direct gerelateerd is aan T+R. Voorts wordt daarbij nauwelijks rekening gehouden het werkgelegenheidseffect van “funshoppen” door toeristen en recreanten. Een methodiek die dit funshoppen wel verdisconteerd is het ZKA/Recron- impactmodel. Dit vraaggerichte model gaat uit van de bestedingen van toeristen en dagrecreanten, zoals hiervoor besproken in hoofdstuk 3. Deze meer vraaggerichte benadering komt dan voor de gemeente Venray (incl. nieuwe dorpen) uit op een TenR-werkgelegenheid van ongeveer 1850 fulltime eenheden (bron; Economische effectmeting Toerisme en Recreatie in de regio Venlo. ZKA 2009). Dit betekent dat ongeveer 7,5% van de werkgelegenheid in de gemeente Venray direct of indirect gerelateerd is aan toerisme en recreatie.

37


38


4:

VAN VISIE NAAR AMBITIES

4.1 SWOT Analyse Om tot een goede afweging van ontwikkelingsmogelijkheden te komen, wordt hierna op basis van eerder beschreven ontwikkelingen en trends (par. 1.2) in relatie tot de aanwezige T+R-infrastructuur (par. 2.3 en 2.4) een SWOT-analyse opgesteld. Door vervolgens de sterke punten te combineren met de kansen wordt daarna ingegaan op de visie en de vertaalslag daarvan naar ambities van het toeristisch recreatieve beleid voor de komende jaren. Voorts zal e.e.a. ook bekostigd moeten kunnen worden, waarvoor in laatste paragraaf een voorstel volgt. In onderstaande analyse worden de (interne) sterkten en zwakten van het toeristisch-recreatieve product Venray vermeld en afgezet tegen de (externe) kansen en bedreigingen. De prioritering daarbinnen heeft plaats gevonden in overleg met het bestuur van het T+R-platform Venray.

STERKTES : Veel variatie in relatief klein gebied, met daarbij de combinatie van een stadskern en 13 unieke dorpen in een waardevol landschap Een aantrekkelijk en compact centrum gebied met behalve een uitgebreid winkelen horecaaanbod, ook diverse stedelijke voorzieningen (theater, bioscoop) Prachtige natuur, met volop rust en ruimte in diverse bosgebieden, op de Maas- oevers, langs beekdalen, enkele Vennen, alsook in nabijgelegen Nationale Parken De bijzondere (nieuwe) ligging aan de Maas (8,5 km Maasoever) Het Landgoed Geijsteren, met fraaie bossen, Kapel, Rosmolen, authentieke boerderijen en kasteelruïne (incl. toeristisch recreatief masterplan) Een uitgebreid routeaanbod voor fietsers en wandelaars (o.a. Pieterpad, knooppuntensysteem voor fietsers en wandelaars) Diverse grotere evenementen (Kermis, Muzikaal Totaal, Wandelvierdaagse, Fietsvierdaagse, Carnavalsoptocht, Culirooj e.d.) Goede bereikbaarheid over weg (o.a. A73), spoor, lucht (Weeze) en water (haven) Volop Cultureel erfgoed dat herinnert aan het rijke Roomse verleden (kerken, kloosters, kruisen en kapellen, Latijnse school etc.) en de van daaruit ontstane psychiatrische zorg (Annapark en Servatiusterrein), waarmee Venray grote bekendheid geniet Het Odapark met theehuisje, wandelroutes en bijzondere kunstexposities Divers aanbod aan overnachtingsmogelijkheden, variërend van hotels, bungalowparken, BenB’s tot jachthaven en diverse groepsaccommodaties Kunstwerken in de openbare ruimte, die verbonden zijn via een kunst- en poëzieroute (te voet in centrum en per fiets door de gehele gemeente) Diverse bezienswaardigheden die herinneren aan de felle strijd die hier en in de directe omgeving plaats vond tijdens de laatste Wereld Oorlog Diverse bezienswaardigheden (boerderijen, molens, landschappen) die te maken hebben met het agrarisch verleden, Peelontginning en schaapsteelt incl. het plan om e.e.a. te doen herleven (Schaapscompagnie) Uitgebreide mogelijkheden om te sporten, zowel binnen als buiten

39


ZWAKTES Het toeristisch-recreatieve product is nogal versnipperd en kent nog te weinig samenhang (weinig kruisbestuiving, arrangementen e.d.) Het ontbreekt aan een toeristisch recreatieve identiteit (van de regio) De toeristisch-recreatieve informatievoorziening is nog niet optimaal De ontsluiting van de Maas voor dagrecreatie (Maasbeleving) is matig Het ontdekken van de regio via recreatieve autoroutes ontbreekt Het aanbod aan slechtweer voorzieningen voor dagrecreatie is beperkt Het aantal bedrijven dat actief is in T+R in het buitengebied is gering Enkele accommodaties die zowel buitenlandse werknemers als toeristen huisvesten Vanaf de Maas is de entree tot de jachthaven Wanssum onaantrekkelijk Versnippering landschap in het buitengebied en uitzichtbeperking door de maisvelden Bedrijvigheid in buitengebied, soms onvoldoende ingepast in het landschap

WAAR LIGGEN DE KANSEN: ? Vergrijzing, een sterk groeiende groep van senioren met veel vrije tijd die vooral actief en gezond bezig wil zijn (o.a. fietsen, wandelen en welness) Een groot marktpotentieel (recreanten) binnen een straal van 30km rondom Venray, waaronder ook de Duitse grensregio Actieve korte vakanties blijven populair. Men trekt er graag op uit om de omgeving te voet, fiets (MTB) paard, per auto en zelfs per scootmobiel te ontdekken Toenemende belangstelling voor het authentieke, voor de eigen cultuur- en geschiedenisbeleving Samenwerking met diverse gemeenten in Noord Limburg binnen de Stichting Promotie NoordLimburg (gebiedspromotie) Duizenden parkgasten die het gehele jaar door op de parken verblijven, zowel binnen de gemeentegrens als direct daarbuiten (m.n. jonge gezinnen) Toenemende belangstelling voor natuur, milieu, duurzaamheid ed. Duizenden campinggasten die m.n. in het hoogseizoen de campings bevolken, zowel binnen als direct buiten de gemeentegrens De Wereld Tuinbouw Tentoonstelling Floriade 2012 Toenemende behoefte aan mogelijkheden voor rust en ruimte (onthaasting) en aan spiritualiteit Toenemende belangstelling voor individuele sporten zoals golf, paardrijden, hardlopen, MTB e.d. Revitalisering van de oude Maasarm Ooyen-Wanssum Citymarketing (gezamenlijke promotie) Versterking landschappelijke kwaliteit

WAAR LOERT GEVAAR ? Toenemende concurrentie om de toerist+recreant door andere gemeenten, attracties en bezienswaardigheden Bewuste en kritische consument, die waar wil voor zijn geld Low cost carriers, waardoor de wereld als het ware aan eenieders voeten ligt Verstoring van de rust op de Maas door Jetskifanaten Door Informatietechnologie wordt een steeds breder aanbod ontsloten, hetgeen leidt tot “zappen”. Daardoor biedt een geslaagde vakantie of een leuk uitstapje nog geen garantie voor een herhaalbezoek Planologische belemmeringen, waardoor niet overal zo maar alles kan

40


4.2 :

Strategische visie en T+R-speerpunten

De ambities van de gemeente Venray op het gebied van toerisme vloeien voort uit haar Strategische visie 2020. Deze wordt samengevat onder de slogan “Venray, stad en dorpen”. Venray wil het beste van deze twee werelden combineren en verbinden. Zij zet daarbij in op de aantrekkingskracht van de stedelijke voorzieningen in het centrum en de charmes van haar kernen in het landschap tussen Maas(duinen) en Peel. In deze visie wordt het lange termijn perspectief geschetst voor Venray, waarbij nu ook apart aandacht besteed is aan het thema “Venrayse vrije tijd”. Daarin wordt o.a. aangegeven dat Venray hiervoor “alles” in huis heeft en derhalve een aantrekkelijke gemeente is om in te wonen, te werken en te vertoeven. Een prachtige omgeving, een rijk verenigingsleven, een mooi stadscentrum met een gevarieerd winkelen horeca-aanbod, diverse culturele voorzieningen, uitgebreide mogelijkheden om te sporten en te bewegen en tenslotte mooie evenementen die kleur geven aan Venray. Dat alles biedt het nieuwe Venray. Niet alleen de stad, maar zeker ook de dorpen en het buitengebied hebben de bezoeker het nodige te bieden. De speerpunten die vanuit de Strategische visie rondom het thema vrije tijd specifiek benoemd worden zijn; -

Venray bouwt haar attractieve stadscentrum verder uit Venray zet versterkt in op evenementen Venray behoudt en versterkt de kwaliteit van het landschap Venray versterkt toerisme en recreatie Venray ontwikkelt en ondersteunt het organiserend vermogen van de samenleving

Vanuit deze nog vrij abstracte strategische doelen wordt nu een vertaalslag gemaakt moeten worden naar concreet operationeel beleid en in het verlengde daarvan ook naar concrete uitvoeringsactiviteiten. De uitdaging zit daarbij in het realiseren van een sterker T+R-product dat niet alleen economische voordelen oplevert, maar ook bijdraagt aan andere beleidsdoelen zoals het bevorderen van welzijn/leefbaarheid, kunst- en cultuur en natuur- en landschapsontwikkeling. Navolgend een nadere toelichting op de verwoorde ambities.

41


Ambitie 1 : Verder uitbouwen van het attractieve stadscentrum Venray mikt op een kwalitatief hoogwaardig winkelcentrum als belangrijkste trekker van klanten uit een steeds wijdere omgeving. Uit diverse onderzoeken blijkt dat het funshoppen een belangrijke vrijetijdsbesteding is van zowel de eigen inwoners, de dagrecreanten vanuit de regio alsook van de in deze regio verblijvende toeristen. Gemiddeld gaat men hiervoor bijna 14 kilometer per keer voor van huis. Bijna 1 op de 5 vrijetijdsactiviteiten is inmiddels op dit funshoppen gericht. Het belang hiervan wordt door de gemeente al jaren onderkend. Zo heeft zij enkele jaren geleden al de keuze gemaakt juist die recreatieve winkelfunctie van het Venray-centrum verder te versterken. Doel daarbij was het aantrekken van meer bezoekers, die er langer verblijven, vaker terugkomen en per saldo dus ook meer besteden. Om deze doelstellingen te realiseren zijn destijds een aantal vernieuwingen en verbeteringen in gang gezet en inmiddels al grotendeels gerealiseerd. Dit betreft dan het grootschalige project “Centrum op de Schop”, de inrichting van de Grote Markt als horecaplein, het opknappen van enkele gevels, een nieuwe bewegwijzering en de aanleg van nieuwe fietsenstallingen. Met het oog op de gewenste verblijfskwaliteit van het centrum werkt de gemeente nauw samen met betrokken partners, zoals het Gebiedspanel Centrum. Een van de deelnemers hieraan is de Ondernemersvereniging Venray Centraal. Deze heeft inmiddels via de reclameheffing ook eigen middelen ter beschikking, die ze kan inzetten op activiteiten ter versterking of verlevendiging van het centrum alsook op de vertelling (promotie) daarvan. Voor dat laatste heeft zij de slogan “Fraay Venray” overgenomen van de inmiddels opgeheven Stichting Centrum Management Venray. Daarnaast zijn er ontwikkelingsgelden beschikbaar voor vernieuwende activiteiten in het centrumgebied vanuit het Innovatiefonds. Nu het horizontale gedeelte van Venray Centrum (bestrating e.d.) er weer uitstekend bij ligt, is het van belang de aandacht de komende tijd vooral te focussen op de verbetering van het verticale gedeelte (bebouwing), zoals bijv. in de Bleek, Blekersveld en het Monseigneur Goumansplein.

42


Niet alleen op winkelgebied, maar ook op het gebied van kunst en cultuur heeft “de stad” het nodige te bieden. Belangrijk daarbij zijn o.a. het Odapark, Annapark, Schouwburg en Kunstencentrum Jeruzalem. Tevens vinden we volop kunst in de openbare ruimte. Verder kent Venray vele verenigingen die op cultureel gebied actief zijn of daaraan hun bijdrage leveren. Het betreft hier een cluster van vrijetijdsactiviteiten dat in omvang weliswaar minder hoog scoort, maar voor de totale beleving van het gebied van groot belang is. Verdere uitbouw en een betere ontsluiting van het kunst- en cultuurhistorisch aanbod (bijv. via georganiseerde rondleidingen) draagt bij aan het totale toeristisch recreatieve product van Venray. Daar dit onderwerp zelfs een onderscheidende en positieve impuls kan bieden voor het imago van Venray, zal de gemeente de kunst- en cultuurbeleving waar mogelijk ook actief stimuleren. Zij probeert daartoe vooral de verbinding te zoeken met andere recreatieve activiteiten, zoals wandelen en fietsen. Een prima voorbeeld daarvan op het gebied van de moderne kunst is al aanwezig in het Odapark. Binnen dit park zijn verder enkele thematische wandelroutes uitgezet. Verder maakt het park deel uit van de kunst- en poëzieroute voor wandelaars door Venray. Datzelfde geldt voor het Sint Annapark. Deze wandelroute wordt na afronding van het COS-project geactualiseerd, omdat niet alle kunstwerken op de oude plek terug konden komen. De samenhang tussen kunst in het park en kunst in het centrum kan wellicht nog verder versterkt worden door juist op de verbindingsroutes tussen het centrum en het park een aantal kunstwerken een nieuw plekje te geven. Een ander voorbeeld op dit terrein betreft de kunst- en poëzieroute voor fietsers door de (oude) gemeente. Ook deze dient geactualiseerd en ook uitgebreid worden in verband met de komst van de drie nieuwe dorpen per 1 jan. 2010.

Ambitie 2 : Versterkte inzet op evenementen Een 2e speerpunt van de Strategische visie betreft de versterkte inzet op evenementen, zowel in de stad alsook in de dorpen. Evenementen spelen bovendien ook een belangrijke rol voor het beeld van Venray naar buiten. Ze kunnen er voor zorgen dat Venray op de kaart wordt gezet en daarmee ook gepromoot bij (potentiële) bezoekers Het stadshart van Venray vormt een belangrijke basis voor een aantal grotere evenementen, zoals kermis, carnavalsoptocht, muzikaal totaal, wandelvierdaagse, Culirooj, oldtimertoertocht e.d. In de dorpen worden eveneens diverse (vaak wat kleinere) evenementen georganiseerd.

43


Het gemeentelijk streven is er op gericht dit evenementenaanbod kwalitatief te verbeteren en ook uit te breiden en beter te spreiden, zodat er in feite altijd wel wat te beleven is in de gemeente Venray. De kleinere en grotere evenementen moeten elkaar daar waar mogelijk gaan versterken en ook passen bij de identiteit van de gemeente Venray. Haar kracht ligt daarbij vooral in de thema’s zorg, kunst, muziek, cultuurhistorische waarden en sport. Tenslotte is het hierbij van belang de evenementenkalender goed af te stemmen, actueel te houden en de promotie daarvan goed vorm te geven. De bewoners, bedrijven, instellingen en verenigingen worden uitgenodigd evenementen te organiseren. De komst van een evenementenhal zou hiervoor eveneens een belangrijke aanjager kunnen zijn. De gemeente stimuleert en ondersteunt de organisatie van evenementen waar nodig met middelen, materialen, terreinen en/of het treffen van verkeersmaatregelen. Evenementen met de potentie om uit te groeien naar regionale, landelijke of zelfs internationale uitstraling kunnen daarbij op extra waardering van de gemeente rekenen. Een speciaal evenement is de Floriade die in 2012 plaats vindt nabij knooppunt Zaarderheike te Grubbenvorst. Hier worden straks +/- 2 miljoen bezoekers verwacht, hetgeen een extra impuls biedt voor de regionale economie. De gemeente Venray is actief betrokken bij de voorbereiding van dit evenement en zal na afloop, samen met de andere gemeenten het Floriade-terrein ook mede gaan exploiteren (als business park Venlo). Samen met het bedrijfsleven, promotieorganisaties en andere activiteiten worden de komende tijd activiteiten ontwikkeld om maximale spin-off van dit evenement te bewerkstelligen.

44


Ambitie 3 : Behoud van een aantrekkelijk landschap

Niet alleen de stad Venray maar ook haar buitengebied heeft de bezoekers heel wat te bieden. Ingeklemd tussen Peel en Maas vinden we hier een combinatie van het esdorpenlandschap, het ontginningenlandschap van de Peel en het Maasdal. Daarbinnen vinden we een groot aantal bewoningskernen, beekdalen, esgronden, voormalige heidevelden, zandverstuivingen (nu bos) en Maasheggen. Het gevarieerde en deels goed bewaarde landschap is een bijzondere kwaliteit van Venray. Venray behoudt, beschermt en versterkt deze belangrijke kernwaarde. Behoud en waar mogelijk versterking van de specifieke kwaliteiten van natuur en landschap zijn een belangrijk uitgangspunt bij het stimuleren en versterken van de toeristisch recreatieve sector. Het Masterplan Geijsteren kan daarbij gezien worden als een voorbeeldproject. Dit plan is opgesteld door de Stg. Landgoed Geijsteren en de Stg. het Limburgs landschap en heeft betrekking op het Landgoed Geijsteren (700 ha) en het daarop aansluitende natuurgebied de Boshuizerbergen (200 ha). Beiden zijn onderdeel van het Belvederegebied Maasvallei. Belvederegebieden zijn cultuurhistorische topstukken van Nederland. Het motto daarbij is “behoud door ontwikkeling”, waarbij nieuwe ontwikkelingen niet worden uitgesloten, maar deze moeten wel bijdragen aan het versterken van de cultuurhistorische identiteit. Verder wordt de komende jaren gewerkt aan de herinrichting van de Loobeek en de Lollebeek, waarbij vooral de natuurlijke- en landschappelijke kwaliteiten van dit gebied sterk wordt verbeterd. Daaraan kunnen ook cultuurhistorische activiteiten gekoppeld worden, zoals bijv. rondom de thema’s Schaapscompagnie, Rooyse Schans en Volmolen in het Loobeekdal. Kortom, Venray zet in op de aantrekkingskracht van het gevarieerde kleinschalige landschap, de charmes van de kernen en haar ligging tussen Peel en Maas. In het (ontwerp) Bestemmingsplan Buitengebied zijn niet alleen doelstellingen geformuleerd t.a.v. behoud en beheer, maar ook t.a.v. de ontwikkeling van nieuwe natuur en versterking van de landschappelijke structuur met het oog op de toeristisch recreatieve ontwikkeling van het buitengebied. Het meervoudig ruimtegebruik krijgt daarin extra aandacht, zonder dat dit tot aantasting leidt van de aanwezige landschappelijke kwaliteiten. Dit betekent tevens dat Venray in het buitengebied vooral inzet op het stimuleren van de meer extensieve vormen van TenR. Dit heeft dan betrekking op kleinschalige initiatieven die bijvoorbeeld een directe relatie hebben met de agrarische sector en/of het cultureel erfgoed. Reeds aanwezige voorbeelden daarvan zijn een Wijnhoeve, Wagyu farm en een boerderij met streekproducten. Op het gebied van het toeristisch verblijf geldt dat de gemeente met name de kleinschalige accommodaties in het buitengebied wil

45


stimuleren (agrotoerisme). Het (ontwerp-) Bestemmingsplan Buitengebied biedt hiervoor o.a. mogelijkheden in de VAB-lokaties (vrijkomende agrarische bebouwing) mits de functiewijziging beperkt blijft tot het bestaande bouwvlak. Bij elke ontwikkeling wordt een inpassing van de gebouwen vereist, zodat het buitengebied aantrekkelijk blijft voor zowel de inwoners als de recreanten. Ook biedt het bestemmingsplan mogelijkheden tot kamperen bij zowel de boer als bij de burger. Uitbreiding van bestaande recreatie is met een wijzigingsprocedure toegestaan, mits voldaan wordt aan een aantal voorwaarden. Wanneer zich grotere initiatieven aandienen voor vestiging in het buitengebied, dient per geval kritisch gekeken te worden naar de inpasbaarheid daarvan in het landschap en naar de vraag of dit de totale toeristisch recreatieve aantrekkingskracht van de gemeente ten goede komt. Niet zo zeer “meer”, maar “kwalitatief beter” is daarbij het devies. Voorts is het van belang daarbij te zoeken naar “logische” verbindingen tussen reeds bestaande en deze nieuwe recreatieve initiatieven, zoals bijvoorbeeld bij de Witte Vennen te Oostrum, of de Roekenbosch te Blitterswijck. Nader onderzoek is nodig naar locaties waar een zekere bundeling van TenR-initiatieven nagestreefd kan worden (zonering). Mogelijke zoekgebieden zijn dan bijv. het gebied tussen de Witte Vennen en het Wanssums Ven, of in Blitterswijck tussen Roekenbosch, Kasteelruïne en Maas. Andere meer gebiedsgerichte ontwikkelingen, zoals in het Loobeekdal i.r.t. Schaapscompagnie en in Geijsteren rondom het Landgoed, kasteel en dorpskern, kwamen aan het begin van deze paragraaf al aan bod.

46


Ambitie 4 : Versterken van toerisme en (dag-)recreatie i.h.a. Het versterken van toerisme in meer algemene zin vormt het volgende onderdeel van het strategische speerpunt vrije tijd. Daarbij gaat het dan niet alleen om het versterken van de toeristische verblijfsmogelijkheden, maar vooral ook om het versterken en verbinden van de (dag)recreatieve activiteiten. De gemeente wil vooral ruimte bieden voor de vestiging van voorzieningen, die zich onderscheiden van het bestaande aanbod en ook nieuwe doelgroepen weten aan te boren. Dat nieuwe aanbod moet dan wel passen bij het karakter van de gemeente en de aanwezige kwaliteiten waar mogelijk versterken. De gemeente richt zich vooral op het actief stimuleren en bevorderen van het toeristischrecreatief ondernemerschap. Door de juiste voorwaarden te scheppen kan zij ontwikkelingen stimuleren en/of in gang zetten. De feitelijke realisatie daarvan dient toch vooral uit de markt en of het verenigingsleven moeten komen. Initiatieven die bijdragen aan het realiseren van haar ambities worden daar waar mogelijk door de gemeente gefaciliteerd. Tevens stimuleert de gemeente de onderlinge samenwerking met en tussen de ondernemers (alsook met stichtingen en verenigingen) om ook van daaruit tot nieuwe ontwikkelingen te komen. Ten aanzien van het dagrecreatieve aanbod streeft de gemeente naar het verder versterken hiervan, zowel met activiteiten in de stad, alsook in en rond de dorpen. Voor de stad wordt vooral ingezet op het funshoppen, op kunst en cultuur en op de grotere evenementen. Voor het buitengebied zet zij vooral in op het bevorderen van diverse recreatievormen, voor zover die de bestaande landschappelijke en natuurlijke kwaliteiten in betreffend gebied niet verstoren en de inpasbaarheid kan worden geregeld. De gemeente streeft verder naar het vervolmaken van de routestructuren voor wandelaars en fietsers, alsook naar het thematiseren en moderniseren van deze routes (digitaliseren/ GPS). De meeste dorpen hebben inmiddels één of meerdere wandelroutes rondom hun dorp, die dan weer onderling verbonden zijn in een knooppuntensysteem. De nieuwe dorpen moeten daarop nog aangehaakt moeten worden. In de regio Peel en Maas / Maasduinen is een goed functionerend fietsknooppunten systeem beschikbaar, waarbij de gemeente Venray tekent voor het onderhoud daarvan op haar grondgebied (via routebureau). Daarnaast dient de bestaande (gemeentelijke) kunst en poëzieroute voor fietsers geactualiseerd en uitgebreid moeten worden met het oog op de nieuwe dorpen. De ontwikkeling van nieuwe (thematische) routes in relatie tot het behoud en het beter herkenbaar maken van het culturele erfgoed wordt eveneens actief gestimuleerd. Een belangrijke rol is daarbij voorzien voor het verenigingsleven, zoals bijv. de heemkundeverenigingen en de dorpsraden.

47


Cultuurhistorische thema’s, die daarbij opgepakt of verder uitgediept kunnen worden zijn bijv. de Peelhistorie, de Schaapscompagnie, Nico van Melo, het Rijke Roomse leven met de daaraan verbonden zorg (kerken, kloosters, kruisen en kapellen en Venrays beschermheilige Sint Oda) en het oorlogsverleden e.d.. Andere partijen die daarbij een rol kunnen spelen zijn de terreinbeheerders, zoals Stg. de Marke. Omdat de toeristen, die in grote getalen in de grote parken rondom Venray verblijven (vooral jonge gezinnen, soms met opa en oma), vaak aangewezen zijn op de auto, is het eveneens van belang ook recreatieve autoroutes (al dan niet met een bepaald thema) te ontwikkelen die de belangrijkste parken in de omgeving op attractieve wijze weten te koppelen aan de Venrayse dorpen en Venray-centrum. Om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen voor vooral ook het individuele sporten/trimmen/spelen wordt nader onderzoek gedaan naar geschikte locaties voor Leisure-activiteiten, zoals bijv. een veldloop-/trim-parcours, Pitch&Putt golfbaan of een (overdekte) speeltuin, klimpark in het bos e.d.. Meestal gaat het daarbij om geschikte locaties in het buitengebied. In sommige gevallen verdient vestiging op een bestaand bedrijventerreinen de voorkeur. Op het gebied van de waterrecreatie is het van belang de toegankelijkheid van de Maas en de belevingswaarde daarvan voor fietsers en wandelaars te verbeteren Hoe dat het beste aan te pakken hangt deels samen met de keuzes die binnen het plan voor de reactivering van de Oude Maasarm tussen Ooijen en Wanssum gemaakt gaan worden. De ontwikkelingen die hier plaats moeten vinden dienen ook voor de toeristisch-recreatieve sector in dit gebied een toegevoegde waarde moeten hebben. Prioriteit gaat daarbij echter vooral uit naar hoogwaterbeveiliging en omvorming van het ene naar het andere natuurgebied. Kwalitatieve (recreatieve) verbeteringen in het plangebied kunnen worden gevonden in verbeteringen van de toegankelijkheid en de belevingswaarde van de Maas en de oude Maasarm, bijv. middels wandelen struinpaden en het verbeteren van de infrastructuur voor fietsers. Ook de dorpen kunnen daar wellicht op inspelen met hun Dorps-Ontwikkelings-Plannen, bijv. door rustpunten met een mooi uitzicht op het water in te richten, of door de aanleg van ligweiden. Daarnaast zijn er wellicht ook mogelijkheden om de recreatie op het water te versterken, waarbij dan de jachthaven te Wanssum een grotere rol kan gaan vervullen.

48


Ambitie 5 : Samenwerking stimuleren Tenslotte zet de gemeente in op de verdere ontwikkeling van een slagvaardige regionale en lokale promotiestructuur. Een paar jaar geleden hebben enkele ondernemers en bestuurders uit de regio het initiatief genomen tot de oprichting van de Stichting Promotie Noord Limburg (SPNL). Begin 2008 is deze stichting van start gegaan met de uitwerking van een breed gedragen visie op T+R in deze regio. Deze visie is gereed en heeft de naam “Smoel geven aan Noord Limburg” meegekregen. Uit onderzoek bleek dat de regio Noord-Limburg in den lande relatief onbekend is en door slechts 3% van de eigen inwoners als een geschikt vakantiegebied wordt gezien. Dit is vreemd omdat deze regio qua toeristische overnachtingen in ons land juist een toppositie inneemt. Verder bleek de organisatiegraad en regionale samenwerking binnen de toeristischrecreatieve sector nog niet zo optimaal te zijn, waardoor het productaanbod versnipperd en de informatievoorziening onvolledig overkomt. Tenslotte werd het economisch en maatschappelijke belang van deze sector nog onvoldoende erkend. De nieuwe Stichting wil daarin verandering brengen en heeft een aantal ambities geformuleerd gericht op verhoging van de (vrijetijds-)bestedingen door toeristen, recreanten en eigen inwoners. Voorts streeft ze een koploperpositie na op de binnenlandse vakantiemarkt (overnachtingen). De stichting wil de sector T+R in Noord-Limburg versterken en beter profileren door vooral de onderlinge samenwerking van de toeristisch recreatieve bedrijven te verbeteren. Daartoe zijn een viertal beeldbepalende projecten geformuleerd, waarbij ze uitvoering wil geven aan; 1. 2. 3. 4.

een business development plan (o.a. route-verknoping, arrangementen) een gastvrijheidacademie Noord Limburg (training van TR-personeel) een spin off plan Floriade profilering / zichtbaarheid (toeristische informatievoorziening TIV)

De stichting gaat er van uit dat de verantwoordelijkheid voor het toeristisch product en de (lokale) toeristische promotie voor een groot deel een zaak van de sector zelf is. De nieuwe stichting beoogt een slagvaardige en efficiënt opererende slanke (promotie-)organisatie te zijn, die uitvoering geeft aan genoemde projecten. Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor goed verankerde lokale toeristisch-recreatieve platforms in de gehele regio. Deze lokale platforms dienen daarbij professioneel ondersteund te worden door een (via de gemeenten te bekostigen) kwartiermaker. Het bestuur van de centrale regio-organisatie bestaat uit vertegenwoordigers van deze lokale platforms. De nieuwe organisatie heeft een Raad van Toezicht die bestaat uit diverse lokale bestuurders en enkele experts uit de sector. Deze Raad van Toezicht benoemt de voorzitter van het bestuur van de regionale organisatie. Op deze wijze is

49


geborgd dat zowel ondernemers als overheden optimaal betrokken zijn bij de promotie van de regio en dat er sprake is van gecoördineerde lokale (cq subregionale) en regionale samenwerking. De lokale platforms hebben daarbij meerdere taken, zoals het binden van ondernemers aan promotie van de regio en het vervolgens zorg dragen voor de content van het nieuwe digitale toeristische informatiesysteem van de regio (TIV). Daarnaast zorgen zij voor de lokale productontwikkeling en het organiseren van lokale evenementen. Tenslotte voor de aansturing en het leveren van input aan de regionale organisatie. Over de te ondernemen promotionele activiteiten dient overleg en afstemming gezocht te worden met de lokale VVV-winkels. In de hele regio zijn diverse kwartiermakers aan de slag gegaan, hetgeen vervolgens medio 2009 geresulteerd heeft in een viertal platforms op het niveau van de toekomstige gemeenten Maasduinen + Venlo, Venray, Horst a.d. Maas en Peel en Maas. De toeristisch recreatieve ondernemers uit de nieuwe gemeente Venray hebben zich vervolgens op 7 juli 2009 verenigd in de Stichting Toeristisch-recreatief Platform “Rijk van Venray” (TPV). Deze nieuwe stichting stelt zich ten doel de onderlinge samenwerking binnen de toeristisch recreatieve sector te bevorderen met het oog op versterking van het vrijetijdsaanbod, zowel ten behoeve van de eigen bewoners,de dagrecreanten als de toeristen. Deze stichting tracht haar doelen te bereiken door; -

De Introductie van een Toeristische Informatie Voorziening (TIV) Het ontwikkelen van een toeristisch recreatieve kaart het ontwikkelen van een website de uitbreiding en verknoping van wandelroutes de verbetering en uitbreiding van fietsroutes het thematiseren van wandel-/fietsroutes samen te werken met de lokale VVV mede uitvoering te geven aan de gastvrijheidsacademie het ondersteunen van evenementen (bijv. theaterfestival) het ontwikkelen van arrangementen

De gemeente heeft de totstandkoming van het Platform mede gestimuleerd en ook financieel ondersteund. Zij blijft dat voorlopig ook doen om zo tot de ontwikkeling van nieuwe producten en arrangementen te komen, alsmede tot de gewenste promotionele activiteiten en een adequate toeristisch-recreatieve informatievoorziening. Een goede samenwerking tussen het lokale Platform en de lokale VVV is daarbij van groot belang. Daarnaast is het van belang dat ondernemers via dit platform ook de samenwerking opzoeken met allerlei stichtingen en verenigingen in de gemeente, zoals bijv. de Fietsvierdaagse, Odapark, Heemkundeverenigingen, Freulekeshuus, de Marke, Limburgs Landschap, Innovatief Platteland e.a.

50


4.3 Faciliteren De gemeente kiest voor een stimulerende en faciliterende rol ten aanzien van TenR. Zij organiseert, verbindt, faciliteert en benut waar mogelijk kansen. Zij wil niet alleen een goed bestuurder en beheerder zijn, maar ook een stimulator of aanjager, die de mogelijkheden vanuit de TenR-markt aangrijpt om Venray ook op dat terrein verder te brengen. De gemeente gaat daarbij echter niet op de stoel zitten van de toeristisch recreatieve ondernemers. De TenR-sector zal het uiteindelijk zelf moeten doen. De gemeente wil in de ondersteunende sfeer ‘partner in business’ zijn en samen met de toeristische ondernemers werken aan het realiseren van haar ambities. De uitvoering hiervan kost natuurlijk geld. Zowel de gemeente als de ondernemers, instellingen en verenigingen zullen bereid moeten zijn om daadwerkelijk te investeren in het TenR-product van Venray, zodat daarmee uiteindelijk meer toeristen en recreanten hier naar toe komen, vaker terugkomen en uiteindelijk hier ook meer besteden. Vanuit de algemene middelen verstrekt de gemeente diverse bijdragen voor promotionele projecten, zoals bijvoorbeeld voor de Stichting Promotie Noord Limburg (SPNL), het lokale TenR-Platform “Rijk van Venray” en de lokale VVV. Verder worden er bijdragen verstrekt voor enkele specifieke projecten, zoals bijvoorbeeld de Fietspendelboot, evenementen (zoals Culirooj) en voor het onderhoud van recreatieve voorzieningen (zoals van de fietsroutes door het Routebureau). In totaliteit gaat het daarbij in 2010 om een bedrag van circa € 180.000 De betekenis van TenR wordt voor de lokale economie van Venray alsmaar belangrijker. Gezien de omvang van de bestedingen en de toenemende werkgelegenheid binnen de TenR-sector is het dan ook van groot belang deze sector ook de komende jaren te blijven ondersteunen en faciliteren. Daarom wordt het voorstel gedaan hiervoor een soort van innovatiefonds te creëren waaruit de komende jaren nieuwe initiatieven, die passen binnen de kaders van voorliggende kadernota, ook in financiële zin snel en adequaat ondersteund kunnen worden. Dit naar het voorbeeld en omvang van het Innovatiefonds Centrum.

51


Fietsknooppunten in Limburgs Land van Peel en Maas en de Maasduinen

52


5.

Samenvatting

Venray wil het beste van Stad en Dorpen combineren en met elkaar verbinden. Zij zet daarbij in op de aantrekkingskracht van de stedelijke voorzieningen in het centrum alsook op de charmes van haar kernen in het fraaie landschap tussen de Maas(duinen) en de Peel. Daarbij wil ze – binnen de kaders van de aanwezige kernwaarden van het gebied – het toeristisch-recreatieve product van de nieuwe gemeente ook verder ontwikkelen en kwalitatief versterken.

De beleidsvoorstellen die uit de verschillende ambities volgen zijn: 1. Verdere uitbouw van het attractieve stadscentrum; - Permanent blijven werken aan de verblijfskwaliteit en het voorzieningenniveau van Venray-centrum, m.n. rond Mgr. Goumansplein en de Bleek. - Kunst- en cultuurbeleving bevorderen door de combinatie te zoeken met andere recreatieve activiteiten, zoals wandelen en fietsen, al dan niet in georganiseerd verband. Daarbinnen passen o.a. de actualisatie van de bestaande Kunst- en poëzieroutes, alsook het Gidsengilde dat sinds kort rondleidingen door het centrum van Venray verzorgt. 2. Versterkte inzet op evenementen; - Stimuleren en mede faciliteren van evenementen (met bovenlokale betekenis) passend bij de identiteit van Venray en haar kracht op het gebied van zorg, kunst, muziek, cultuurhistorische waarden en sport - Speciale aandacht gaat uit naar activiteiten die zich richten op een maximale spin-off van de Floriade, zowel voor, tijdens als na dit evenement - Daarnaast de onderlinge afstemming en promotie verbeteren 3. Behoud van een aantrekkelijk landschap; - De kwaliteiten van het landschap gelegen tussen Peel en Maas behouden, beschermen en versterken. Daar waar mogelijk deze kwaliteiten beter toegankelijk en beter beleefbaar maken voor (extensieve) dagrecreatie, bijv. door een koppeling aan te brengen tussen landschap/natuurontwikkeling en cultuurhistorie, zoals in het Loobeekdal en de thema’s Schaapcompagnie, Rooyse Schans en Volmolen, of zoals beschreven in het Masterplan Geijsteren. - Het kleinschalig agrotoerisme in dorpen en buitengebied stimuleren, voor zover aldaar landschappelijk inpasbaar. - Nader onderzoek doen naar de mogelijkheid tot bundeling van toeristischrecreatieve activiteiten in het buitengebied, en inpasbaarheid van grotere initiatieven op dit terrein

53


4. Versterken van toerisme en recreatie in het algemeen; - Ruimte bieden voor nieuw onderscheidend aanbod en kwaliteitsverbetering van het bestaande aanbod - Verbetering van de onderlinge verbindingen/routes tussen de recreatieve activiteiten, o.a. door het vervolmaken van de fietsen wandelroutes tot één knooppuntensysteem en modernisering daarvan middels GPS - Nieuwe routes (laten) ontwikkelen in relatie tot het culturele erfgoed of specfieke thema’s, zoals het RK-erfgoed, WOII e.d. - Inspelen op de toenemende behoefte aan individueel sporten door uitbreiding van allerlei sportieve routes - Nader locatieonderzoek doen naar mogelijkheden tot bundeling van TenRvoorzieningen en/of inpassing van grootschaligere ontwikkelingen - Nader onderzoek doen hoe de waterrecreatie te bevorderen en met name de Maas beter toegankelijk en beter beleefbaar te maken 5. Samenwerking stimuleren - Stimuleren van de samenwerking tussen ondernemers in de sector, m.n. via het onlangs opgerichte Toeristisch-recreatieve Platform Venray - Stimuleren van de samenwerking tussen de TenR-Ondernemers en de vele stichtingen en verenigingen die eveneens hun bijdrage kunnen leveren aan het totale TenR-product - Verbeteren van de Toeristisch Informatie Voorziening lokaal en regionaal - Genoemde beleidsvoorstellen in samenspraak met de sector nader concretiseren en uitwerken in een concreet activiteitenprogramma

Faciliteren Tenslotte wordt gepleit voor het ondersteunen van de toeristisch-recreatieve sector in de komende jaren en hiervoor tevens een fonds te creëren waaruit nieuwe initiatieven die passen binnen de hiervoor aangegeven kaders mede mogelijk gemaakt kunnen worden.

54


55


BIJLAGEN

56


Bijlage 1A : T+R-Werkgelegenheidsberekening (aanbod benadering) Detail50500 51472 51473 52432 52481 52486 52487 52488 52489

en groothandel Benzineservicestations Groothandel in watersportartikelen Groothandel in kampeerartikelen Detailhandel in lederwaren en reisartikelen Detailhandel in fotografische artikelen Detailhandel in watersportartikelen Detailhandel in sportartikelen Detailhandel in kampeerartikelen Detailhandel in caravans

Weging * 10% 100% 100% 30% 30% 100% 100% 100% 100%

Logiesverstrekking 55101 hotel-restaurant 55102 hotels, pensions en conferentieoorden 55210 jeugdherbergen, -hotels, kamphuizen e.d. 55220 kampeerterreinen 55230 vakantiehuisjes, -bungalowparken en overig

100% 100% 100% 100% 100%

Horeca 55301 restaurants, cafetaria’s, snackbars e.d. 55400 cafés e.d.

100% 100%

Vervoer 60100 vervoer per spoor 60220 ongeregeld personenvervoer per taxi 60230 ongeregeld personenvervoer per autobus 61204 passagiersvaart en veerdiensten 62000 vervoer door de lucht 62330 luchthavens en diensten n.e.g. 6330 reisorganisatie en bemiddeling en advies

10% 10% 100% 10% 10% 10% 100%

Cultuur, recreatie en amusement 92130 vertoning van films 92321 theaters, schouwburgen en concertgebouwen 92322 evenementenhallen 92331 kermisattracties 92332 recreatiecentra 92343 overig amusement n.e.g. 92521 kunstgalerijen en expositieruimten 92522 musea 92531 dieren- en plantentuinen 92532 beheer van natuurgebieden

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Sport 92610 92620 92630 92640 92650

exploitatie van sportaccommodaties buitensport binnensport watersport overige sport

Overig 35120 71101 71210 71402 9270 93040

nieuwbouw/reparatie van sport-en recreatievaartuigen verhuur van personenauto’s verhuur van overige transportmiddelen over land verhuur van sport en recreatieartikelen overige recreatie fitnesscentra, sauna’s, zonnebanken, massagesalons

30% 30% 30% 30% 30%

100% 10% 30% 100% 100% 100%

* Op basis van de activiteitencodering van het CBS (SBI ’93) is een afbakening gemaakt van de toeristisch recreatieve sector. Hierbij worden zeven activiteitengroepen onderscheiden. Per activiteit wordt aangegeven in welke mate de werkgelegenheid wordt meegeteld voor de toeristisch recreatieve sector (zie kolom weging).

57


Bijlage 1B : Werkgelegenheidsberekening (ZKA/Recron Impactmodel) Bestedingen -

verblijfstoerisme

Bed en Breakfast Hotels/pensions standaard Hotels middenklasse/luxe Bungalowparken Huisjes/appartementen (los) Mini- en boerderijcampings Campings toeristische plaatsen Campings vaste plaatsen Camperplaatsen Groepsaccommodaties Watersport passanten Watersport vast

Dagtoerisme - attracties - musea en bezienswaardigheden - evenementen - routegebonden buitenrecreatie - recreatief winkelen - entertainment - golf - zakelijk dagtoerisme

Uitgaven per persoon per dag € 82,50 € 82,50 € 161,00 € 53,00 € 43,00 € 22,25 € 29,25

Uitgaven per jaarplaats

€ 4185 (per jaar) € 19,40 € 27,65 € 32,80 € 2900 (per jaar) Uitgaven per dagbezoek € 26,55 € 12,50 € 15,45 € 5,60 € 48,65 € 64,30 € 49,20 € 36,85

Overnachtingen / dagbezoeken en capaciteit x Bestedingen per persoon per categorie = BESTEDING TOTAAL PER SECTOR -/BTW/accijnscorrectie -/Inkooppercentage per sector * = Finale omzet per sector x Arbeidscoëfficiënt ** (aantal FTE’s per 1 miljoen finale afzet) = Werkgelegenheid in FTE

Sector Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer Overig

BTW/accijns 6,0% 10,5% 15,0% 6,0% 70,0% -

Inkoopcorrectie* 0% 30% 60% 0% 20% -

Arbeidscoëfficiënt ** 11,17 11,17 17,29 7,20 5,24 6,27

Bron : ZKA/Recron impactmodel

58


Bijlage 2. BELEIDSKADERS Hierna volgt een overzicht van het voor toerisme en recreatie relevante beleid op verschillende niveaus. Deze vormen de belangrijkste kaders voor het te ontwikkelen beleid op lokaal niveau. Achtereenvolgens wordt hierna stilgestaan bij het relevante beleid van rijk, provincie en gemeente. Landelijk niveau : Op rijksniveau houden zich een zestal ministeries met één of meerdere onderdelen van toerisme en vrijetijdsbesteding bezig. Het ministerie van EZ heeft in 2003 de nota “Vernieuwde Toeristische Kalender” uitgebracht, waarbij de prioriteit vooral ligt bij bevordering van het inkomend toerisme in ons land. Speerpunten daarbij zijn: de stedelijk culturele omgeving, grootschalige evenementen, kusttoerisme en de zakelijke markt. Voor de gemeente Venray hebben deze speerpunten niet zoveel betekenis, met uitzondering dan van het Floriade-evenement dat voor 2012 gepland staat. Het ministerie van LNV noemt de overgang van productie- naar consumptieruimte voor de activiteiten en behoeften van alle Nederlanders fundamenteel. Enkele thema’s die daarbij aan bod komen, zijn de aanleg van groen nabij de steden, de verdere realisatie van routenetwerken, uitbreidingsmogelijkheden van de recreatie in de reconstructiegebieden en saldering in natuurgebieden bij nieuwe ontwikkelingen. In de nota ruimte van VROM (d.d. jan. 2006) zijn de uitgangspunten voor de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland vastgelegd met het oog op 2020 en deels zelfs op 2030. Daarin verschuift het accent nu duidelijk van het stellen van beperkingen naar het stimuleren van ontwikkelingen. De nota heeft 4 algemene doelen, zoals het versterken van de economie, krachtige steden en een vitaal platteland, waarborging van waardevolle groengebieden en veiligheid. Verder wordt in deze nota gesteld dat het huidige aanbod van toeristisch recreatieve voorzieningen zowel kwalitatief als kwantitatief onvoldoende voldoet aan de recreatiewensen van onze samenleving. De recreatiesector moet daarom de ruimte krijgen om te anticiperen op de veranderende behoefte van de samenleving en om zich tot een economische drager van (delen) van het platteland te ontwikkelen. Provincies moeten hiervoor in hun plannen voldoende ruimte scheppen. Het rijk faciliteert in de aanpassing en omvorming van recreatiebedrijven in kwetsbare gebieden. Daarnaast moeten de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van de groene ruimte worden verbeterd en vergroot, zowel door het wandel-, fiets-, en waterrecreatienetwerk te vergroten als door belemmeringen weg te nemen. Het rijk stimuleert provincies om samen met waterschappen en andere grondeigenaren lijnvormige elementen zoals dijken, oevers en houtwallen toegankelijker te maken voor wandelen, fietsen en varen. Tevens worden provincies gestimuleerd om de toegankelijkheid van natuurgebieden en landbouwgronden verder te vergroten. In de beleidsbrief “Cultuur 2004-2007 meer dan de som” schetst OCW de contouren van het cultuurbeleid, waarbij ook ingegaan wordt op de samenhang met toerisme, vooral daar waar het musea en erfgoed betreft (cultuurhistorie) . Daarnaast wordt -vooral in de grote steden- steeds meer belang toegedicht aan de creatieve industrie, als zijnde een verzameling van ondernemingen gericht op exploitatie van kunst, cultuur en intellectueel eigendom. In de nota’s van de andere ministeries zoals V&W en VWS wordt niet veel vermeld over T+R. Met betrekking tot ‘Tijd voor sport’ (VWS 2005), worden hoofddoelen onderscheiden waarbij gestreefd wordt naar een sportieve samenleving, waarbij m.n. de grotere evenementen, zoals het EK of WK-voetbal m.n. buitenlandse bezoekers moeten stimuleren om ons land te bezoeken.

59


Provinciaal niveau :

Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL)

Het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) van 2006 is zowel streekplan, waterhuishoudingplan, milieubeleidsplan en bevat daarnaast de hoofdlijnen van het provinciaal verkeer- en vervoerplan. Tevens vormt het POL een economisch beleidskader op hoofdlijnen voor zover het de fysieke elementen betreft. Hiermee zet de Provincie in op een duurzame ontwikkeling van de kwaliteitsregio Limburg middels een goede balans tussen mens, milieu en economie. De Provincie ziet op grond van de aanwezige kenmerken en waarden in combinatie met de ontwikkelingsmogelijkheden een basis voor een gebiedsgerichte aanpak op meerdere niveaus; stedelijke naast landelijke gebieden met daarbij het onderscheid in een negental POL- perspectieven. Binnen deze gebieden kunnen op kleinere schaal functies (woonbebouwing, infrastructuur, bedrijven) voorkomen die niet volledig passen binnen het beoogde perspectief. Op bestemmingsplanniveau dient dan verdere detaillering plaats te vinden. Deze variatie in kwaliteit is vervolgens doorvertaald naar visies op de ontwikkeling van beleidsregio’s. Voor de gemeente Venray zijn daarbij de beleidsvisie t.a.v. het Peelland, de Peelvenen, de Maasvallei West, het Maasdal en tenslotte de stadsregio Venray van belang. In het Maasdal (m.n. in het winterbed) krijgt de rivier de ruimte hetgeen ook kansen schept voor natuur, toerisme, grondgebonden landbouw en watergebonden bedrijvigheid. De provincie zet daarbij in op een samenhangende aanpak in het hele stroomgebied. De projecten Zandmaas en Grensmaas bieden hier achter de kaden een bescherming tegen overstroming van 1:250 per jaar. De Beleidslijn Grote Rivieren vormt het kader voor de ontwikkelingen in het Maasdal.

VII = stadsregio Venray X = Maasvallei Oost XI = Peelland XII = Maasvallei-West XIII= Maasdal XIV = Peelvenen

De Maasvallei-West kent een grote verscheidenheid aan kleinschalige landschapstypen, zoals rivierduinen, esdorpen (Blitterswijck, Geijsteren, Merselo, Smakt en Wanssum), beekdalen (zoals het Loobeekdal) en oude bouwlanden. Het stroomgebied van de Loobeek vormt een markant onderdeel binnen dit gebied. De landbouw en het toerisme zijn hier belangrijke economische pijlers, waarbij het de uitdaging is om hier het toerisme verder te ontwikkelen en daarmee de plattelandseconomie te verbreden. De regio Peelland omvat een brede zone van landbouwgebieden op de voormalige heide- en veenontginningsgronden, afgewisseld door bossen, diverse plattelandskernen (Castenray, Heide, Leunen, Oirlo, Veulen, Vredepeel, Ysselsteyn), enkele oude bouwlanden en beekdalen. In dit gebied heeft de landbouw in al haar diversiteit goede ontwikkelingsmogelijkheden. Ook is er ruimte voor ontwikkeling en versterking van toerisme en natuur.

60


Een smalle strook valt binnen de Peelvenen. Deze omvat de hoogveengebieden. De natuurgebieden zijn van groot belang, maar gevoelig voor verdroging en verzuring. Daardoor zijn deze voorzien van bufferzones, waarbij de landbouwgebieden als extensiveringzone zijn aangemerkt. Natuur, (natuur)gericht toerisme, extensieve landbouw bepalen hier de ontwikkelingsrichting. De “Stadsregio” Venray heeft een centrumfunctie voor wonen, werken en voorzieningen. Nieuwe ontwikkelingen, zoals de ontwikkeling van de Greenport Venlo, moeten worden benut om een compacte stad met allure te scheppen. Langs de A73 is ruimte voor logistieke bedrijvigheid. T.a.v. de natuurlijke waarden zet de Provincie in op robuust en veerkrachtig. Het beschermen van de natuurlijke kwaliteiten beschouwt zij als haar kerntaak, die ze samen met de gemeenten, waterschappen en de maatschappelijke partijen nader vorm wil geven. De daarbij te volgen strategie is gericht op rentmeesterschap; ontwikkeling door in te spelen op maatschappelijke ontwikkelingen alsook op behoud en beheer door voorzorg en preventie. De Provincie ziet T+R als een belangrijke economische sector die ook van belang is voor de kwaliteit en vitaliteit van het platteland en de instandhouding van het cultureel erfgoed in Limburg. Die positie wil de Provincie versterken. De Provinciale ambitie is erop gericht om kwaliteitsverbetering van het T+R-product te laten samengaan met verbetering van de omgevingskwaliteit, zoals realisatie van nieuwe natuur, oplossing van knelpunten binnen EHS of landschapsbeheer. Een goede omgevingskwaliteit is immers de basisvoorwaarde voor een bloeiende T+R sector. De Provincie heeft hierbij vooral een faciliterende rol door te zorgen voor een instrumentarium dat ontwikkelingsgericht maatwerk mogelijk maakt. De ondernemers worden uitgenodigd hiervoor plannen te ontwikkelen die inspelen op de toenemende vraag naar T+R voorzieningen. De Provincie verwacht dat de komende jaren diverse landbouwbedrijven hun bedrijf gaan beëindigen. Daarmee blijft de vraag naar de mogelijkheden van hergebruik van de bedrijfsgebouwen actueel. De Provincie vindt het van belang dat er een goede balans blijft bestaan tussen haar bundelingsbeleid voor wonen en bedrijvigheid en het verbreden van de plattelandseconomie. Dit door ook nieuwe economische dragers toe te laten in het buitengebied, bijv. door hergebruik van vrijkomende (agrarische en nietagrarische) bebouwing. Centraal staat de opvatting dat economisch hergebruik van vrijkomende bebouwing wenselijk is op voorwaarde dat hierdoor geen negatieve effecten optreden op de omgeving, een goede landschappelijke inpassing aan de orde is en er voor het agrarisch gebruik in de omgeving geen extra beperkingen gaan ontstaan. De voorkeur gaat daarbij uit naar hergebruik door de sector zelf. Indien dat niet mogelijk is komen andere functies in beeld, zoals wonen, toerisme, zorg, enzovoort. Ingeval van verbouwing is het Limburgs Kwaliteitsmenu van toepassing. Bij bedrijven gelegen in de EHS maakt de Provincie gebruik van de EHS saldobenadering, herbegrenzing of financieel instrumentarium. Om de toeristische mogelijkheden in het Maasdal optimaal te benutten speelt zij in op de mogelijkheden die de Beleidslijn Grote Rivieren biedt. In samenspraak met Rijkswaterstaat wil de Provincie kansen verzilveren. De Maas en haar oevers vormen aantrekkelijke landschapselementen, waarlangs wandelen fietsroutes lopen. In afstemming met de beheerders

61


van de waterwegen zet de Provincie in op het bevorderen van de mogelijkheden van veilig recreatief medegebruik. Door toeristische functies onder te brengen in monumentale gebouwen, zoals kastelen en kloosters, wil de Provincie de instandhouding van het cultuurhistorisch erfgoed bevorderen. De uitstraling van dit soort bouwwerken kan bijdragen aan nieuwe product-markt-combinaties, bijv. op het gebied van zorg en/of welness. Hiervoor worden ook particuliere investeerders gezocht. Toeristische routes vormen de ruggengraat in de ontsluiting van de omgeving en de toeristische voorzieningen. Daarom spreekt de Provincie de lagere overheden aan op behoud van bestaande routenetwerken. Bij infrastructurele projecten dient aantasting van bovenlokale toeristische routes door de initiatiefnemer gecompenseerd te worden. De Provincie maakt ook een onderscheid tussen die vormen van recreatie en toerisme die thuis horen in het landelijk gebied versus overige vormen van recreatie en toerisme. In het eerste geval gaat het om ontwikkelingen zoals kampeerterreinen, bungalowparken, golfbanen en routegebonden recreatie-vormen. In het tweede geval gaat het om intensieve vormen van recreatie die binnen de grenzen van de stedelijke dynamiek thuis horen, zoals kartbanen, overdekte skibanen en vakantieappartementencomplexen. De wat grotere ontwikkelingen dienen bij voorkeur plaats te vinden in de stadsregio’s of bij de speerpuntgebieden voor recreatie en toerisme.

62


Gemeentelijk niveau Op gemeentelijk niveau is de economische visie van belang. Daarnaast is ook de neerslag van het beleid in het bestemmingsplan buitengebied van belang voor de verdere ontwikkeling van toerisme en recreatie. Hierna volgt een samenvatting van de economische visie alsmede van de belangrijkste uitgangspunten onder het (ontwerp) Bestemmingsplan Buitengebied van de gemeente Venray. De drie nieuwe dorpen maken deel uit van het Bestemmingsplan Buitengebied van Meerlo Wanssum d.d. 1999 Economische visie: De economische visie dient als leidraad voor het economisch beleid gedurende de periode 2008-2020. Aanleiding voor deze visie is de ambitie van Venray om ook de komende jaren het bedrijfsleven een aantrekkelijk vestigingsklimaat te kunnen blijven bieden. Behalve het realiseren van geschikte vestigingslocaties voor bedrijven gaat het daarbij echter steeds meer om het totale woon- en leefklimaat. De economische visie schetst een helder beeld van de meest gewenste economische ontwikkeling en formuleert op basis daarvan een drietal speerpunten, alsmede een aantal concrete acties. De visie brengt daarbij nadrukkelijk de relatie in beeld tussen economie en de andere beleidsvelden. Tevens legt de visie een duidelijke relatie met de economische ontwikkeling in de regio. De 3 benoemde speerpunten zijn : a) Kennis en innovatie: b) Regionale identiteit: Venray onderkent de voordelen van regionaal economische samenwerking en participeert o.a. in de Regio Venlo. Concrete projecten die daarbij spelen zijn o.a. de ontwikkeling van Venlo Greenpark en de Floriade 2012. c) Kwaliteit en duurzaamheid: De demografische en economische ontwikkelingen zoals de kredietcrisis nopen tot een omslag in het denken. Minder in termen van groei en meer in termen van kwaliteit. Venray wil niet alleen een aantrekkelijke vestigingsplaats zijn voor bedrijven, maar vooral ook een aantrekkelijk leefklimaat bieden voor haar inwoners, werknemers en bezoekers. De ‘quality of life’ wordt een steeds belangrijker onderdeel van de aantrekkingskracht van een stad of regio. Dit betekent dat Venray o.a. wil inzetten op Toerisme en Recreatie en op het verder doorontwikkelen van het centrum van Venray tot regionaal winkelen voorzieningenhart. Bestemmingsplan(en) Buitengebied (BpB) De laatste jaren hebben zich in het buitengebied belangrijke veranderingen voorgedaan en dat zal zich de komende jaren voortzetten. Deze hebben te maken met veranderingen in de agrarische sector en de toenemende invloed van andere functies, zoals natuurontwikkeling en T+R. In het BpB (van Venray en Meerlo-Wanssum) worden de functies van landbouw en natuur centraal gesteld. In gebieden waar de natuurlandschappelijke en/of cultuurhistorische waarde van de omgeving daarentegen groot is, zal het agrarisch bedrijf bij de verdere ontwikkeling rekening moeten houden met deze waarden. In het verlengde van de veranderende landbouw wordt er tevens ruimte geboden voor nieuwe economische functies, zoals ook voor T+R. Verder wordt er ruimte geboden voor het behoud en herstel van de bio-diversiteit, alsook voor versterking van de bestaande ecologische hoofdstructuur.

63


Ten behoeve van deze bestemmingsplannen vond een inventarisatie plaats van waarden en functies die bepalend zijn voor de ruimtelijke kwaliteit van het buitengebied. In het buitengebied liggen immers diverse waarden die in het bestemmingsplan planologische bescherming verdienen. Dit betreft dan de:

abiotische waarden (geologie, geomorfologie, bodem + waterhuishouding) landschap (esdorpen, beekdalen, voormalige Maasgeulen, rivierduinen, dekzandruggen en heideontginningen) natuur (ecologische structuur, natuurbeschermingswet en vogel-habitat richtlijngebieden, diverse levensgemeenschappen in vochtige/droge bossen, natte/droge heide, vochtige voedselarme graslanden, struwelen en houtwallen, vennenveen en moeras, en weidevogels) cultuurhistorisch landschappelijk (aandachtsgebied Venray-Overloon-VredepeelYsselsteyn-Bakel, Peelraamstelling en het Landgoed Geysteren) archeologische waarden (o.a. aan de Rouwkuilenweg en Spralandweg).

De functies die in het BpB aan bod komen zijn : de infrastructuur, de landbouw, de burgerwoningen, niet agrarische bedrijvigheid, maatschappelijke functies, nutsvoorzieningen, militaire voorzieningen en recreatie. Om nu de samenhang in de recreatieve structuur te versterken is nieuwvestiging van T+R-bedrijvigheid in beginsel mogelijk. Recreatief medegebruik (via wandelen fietsroutes) staat voorop, zoals in de bosgebieden. Verder kan er gevist worden in diverse visvijvers in het buitengebied. Het nieuwe (ontwerp) BpB Venray volgt grotendeels de lijn, zoals die neergezet is in het BpB buitengebied van 2005. Het plangebied beslaat het buitengebied van de (oude) gemeente Venray, exclusief de bebouwde kom van Venray en de 10 (oude) kerkdorpen. De doelstellingen zijn uitgesplitst naar behoud en beheer enerzijds en ontwikkelingsgericht anderzijds. Daartoe wordt vastgelegd wat ter plaatse als te behouden kwaliteit of als passende functie wordt beschouwd. De ontwikkelingsgerichte doelstellingen bieden mogelijkheden voor nieuwe natuur en versterking van de ecologische en landschappelijke structuur. Verder bieden deze doelstellingen ook mogelijkheden voor de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van het buitengebied. Ook het BpB MeerloWanssum onderkent de sociaal-economische waarde van TenR en onderstreept het belang van een goed evenwicht tussen groei van TenR in relatie tot de agrarische, maar ook tot de ecologische belangen. Daarbij wordt gestreefd naar instandhouding en/of ontwikkeling van duurzaam gebruik van het landelijk gebied. Recreatief medegebruik wordt, rekening houdend met de andere belangen, zoveel mogelijk gestimuleerd. Deze bestemmingsplannen bieden verder ook mogelijkheden voor nieuwe dag- en verblijfsrecreatie binnen vrijkomende agrarische bebouwing (VAB). Tevens biedt het verruimde mogelijkheden voor kamperen in het buitengebied, waarbij nu op bepaalde plekken, zoals op de esgronden en aan de beekdalranden een ontheffingsmogelijkheid tot maximaal 25 toeristische plaatsen verkregen kan worden. De gemeente wil tevens ruimte geven aan de mensen die daar willen recreëren in vakantiewoningen of groepsaccommodaties. Ze heeft daarom in de regels opgenomen dat onder voorwaarden dit soort kleinschalige verblijfs-recreatie op het platteland mogelijk moet zijn. Het gaat dan om max. 5 vakantiewoningen of trekkershutten met een maximale oppervlakte van 100m2 of logiesvoorzieningen voor maximaal 20 personen met een oppervlakte van maximaal 15m2 per persoon. Uitgangspunt hierbij is wel dat er sprake is van een voormalige agrarische bedrijfslocatie

64


Bijlage 3 : Geraadpleegde bronnen: Bezinningstoerisme in Limburg, ZKA Consultants okt. 2008 Bestemmingsplan Buitengebied (voormalige) gemeente Meerlo-Wanssum, 1999 De toekomst van toerisme, recreatie en vrije tijd, Kenniscentrum recreatie, nov. 2008 Economische Effectmeting T+R regio Venlo, ZKA-consultants, sept. 2009 Economische visie, gemeente Venray dec. 2008 Gebiedsplan Ooijen-Wanssum, Projectbureau 2010 Handreiking transparantie toeristische inkomsten en uitgaven, VNG aug. 2005 Kerncijfers T&R editie 2009, Nederlands Bureau voor Toerisme Monitor Grenzeloos Winkelen in Limburg 2009, BRO 2009 Ontwerp Bestemmingsplan Buitengebied Venray 2009, Arcadis, okt. 2009 Ontwikkelingsperspectief Venray 2015, mei 2006 Provinciaal Omgevingsplan Limburg, Provincie Limburg, sept. 2006+aanvulling juni 2009 Recreatiecijfers bij de hand, Kenniscentrum Recreatie, nov. 2008 Smoel geven aan Noord-Limburg, Bex communicatie 2009 Strategische visie, gemeente Venray nov. 2009 Toerisme in Nederland, het gebruik van logiesaccommodaties 2008, CBS 2009 Toerisme en recreatie in cijfers 2008, CBS 2008 Toeristische Trendrapportage Limburg, 2007-08, Kenniscentrum T&R, juni 2008 Toeristische Trendrapportage Limburg, 2009-10, ZKA-consultants, juni 2010 Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2009-2010, NRIT Onderzoek/NHTV Vakanties van Nederlanders 2008, CBS 2009 Venray aan het werk, Vestigingen en werkgelegenheid 2009, Etil, dec. 2009 Vestigingenregister Limburg, Etil 2010

65

KADERNOTA TOERISME EN RECREATIE (T+R) VENRAY

Recommend Documents