De Tilburgse Ervaring Kadernota Toerisme en Recreatie

De Tilburgse Ervaring Kadernota Toerisme en Recreatie 2003 - 2010

De Tilburgse Ervaring Kadernota Toerisme en Recreatie 2003-2010

Afdeling Economie Gemeente Tilburg Juli 2003

Inhoudsopgave 1.

Samenvatting .................................................................................................................................... 3

2.

Inleiding ............................................................................................................................................. 5

2.1.

Toeristisch beleid: stad en regio .............................................................................................. 5

2.2.

De economische en maatschappelijke betekenis van toerisme en recreatie ...................... 6

3.

Toeristisch product Tilburg: de huidige situatie ........................................................................... 9

3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. 3.1.4. 3.1.5. 3.1.6. 3.1.7. 3.1.8. 4. 4.1.

Productmix .................................................................................................................................. 9 Horeca .................................................................................................................................. 9 Kunst en cultuur .................................................................................................................. 11 Evenementen...................................................................................................................... 13 Fysieke attracties ................................................................................................................ 15 Sport.................................................................................................................................... 16 Natuurrecreatie ................................................................................................................... 17 Winkelen ............................................................................................................................. 17 Congressen en beurzen ..................................................................................................... 18

Trends en marktontwikkelingen ................................................................................................... 19 Vertragen en versnellen ........................................................................................................... 19

5.

SWOT analyse ................................................................................................................................. 21

6.

Beleidsprogramma Toerisme en Recreatie 2003 - 2010 ............................................................. 24

6.1.

Inleiding ..................................................................................................................................... 24

6.2.

Ambitieniveau: groeiscenario in verblijf en doelgroepen .................................................... 26

6.3.

Beleidseffecten ......................................................................................................................... 27

6.4.

Toerisme en recreatie 2003 - 2010: vier beleidssporen ........................................................ 28 Spoor 1: randvoorwaarden voor beleid............................................................................... 29 Spoor 2: toeristische infrastructuur ..................................................................................... 29 Spoor 3: speerpunten voor productontwikkeling ................................................................ 30 Spoor 4: promotie en marketing.......................................................................................... 31

6.5. Actieprogramma kadernota Toerisme en Recreatie 2003 – 2004.............................................. 32

De Tilburgse Ervaring: Kadernota Toerisme en Recreatie 2003-2010 2

1.

Samenvatting

Met tomeloze daadkracht verlosten de Kruikenzeikers zich de afgelopen vijftien jaar van het imago van lelijke, grauwe industriestad. In de zesde stad van het land voltrok zich een Wirtschaftswunder. Door 013 Popcentrum, de Rockacademie en de almaar groeiende universiteit staat Tilburg tegenwoordig zelfs bekend als swingende studentenstad. In deze nota durven we de stelling aan: “Tilburg is voor de moderne toerist een uitstekend alternatief voor elke willekeurige monumentenstad.” Toerisme en recreatie staan nationaal en internationaal in een grote belangstelling. Bij toerisme denken we nadrukkelijk aan bezoekers van buiten de stad, bij recreatie ligt het accent op vrijetijdsbesteding van de eigen bewoners. In de praktijk is het onderscheid tussen de toerist en de stadsbewoner steeds meer aan het vervagen. Immers, belangen van de stadsbezoeker en de stadsbewoner lopen steeds meer in elkaar over. Een toeristisch aantrekkelijke stad betekent immers ook een voor bewoners prettig verblijfsklimaat met goede voorzieningen. In de huidige beleveniseconomie is toerisme en recreatie een groeisector die bijdraagt aan de stedelijke ontwikkeling, de economie en het woon/ werkklimaat. Voor de gemeente Tilburg is toerisme en recreatie een nieuw aandachtsgebied binnen het economisch beleid. Een vergelijking van UITladders volstaat om te constateren dat er in Tilburg veel gebeurt op het gebied van uitgaan en cultuur. Als sterke punten zijn te noemen het kwalitatieve aanbod van musea (De Pont, Nederlands Textielmuseum, Scryption en Natuurmuseum Brabant), evenementen (Tilburg Trakteert), culturele voorzieningen (o.a. FAXX, 013 Popcentrum, Schouwburg en Concertzaal), moderne architectuur en stedelijke voorzieningen. Vooral de combinatie van dit stedelijk product met de toeristische kracht van de regio is uniek. Tilburg heeft potentie op toeristisch gebied. Wanneer we de kansen beter benutten dan is toerisme en recreatie een beleidsveld waar vooral op economisch vlak nog een hoop voor Tilburg te winnen valt. Ontwikkelingen op het Pieter Vreedeplein, in het Veemarktkwartier en in de Piushaven leiden de komende jaren tot een vergroting van het toeristisch-recreatieve aanbod. In het buitengebied zijn de Loonse en Drunense duinen een begrip. Mogelijkheden voor recreatie zijn vanuit de hele stad ruim en snel voorhanden. Kortom, Tilburg heeft haar eigen bewoners én bezoekers veel te bieden. Deze feiten stroken nog niet met het imago van de stad Tilburg. Nog te vaak wordt Tilburg bestempeld als een lelijk eendje. Van de andere kant zijn mensen die voor het eerst kennismaken met Tilburg vaak positief verrast. Dit verrassingseffect heet vanaf vandaag De Tilburgse Ervaring. Met de start van de StadsVVV en de nieuwe stadspromotiecampagne is een belangrijke stap gezet op weg naar toeristische stadspromotie. De StadsVVV wil de stad verkopen, maar heeft hierbij behoefte aan een duidelijke inhoudelijke koers. Dit vraagt om een bezinning op het onderscheidende vermogen van het ‘product’ Tilburg, de beoogde doelgroepen en de te volgen marketing strategie. Je kunt niet in alles goed zijn, maar in sommige dingen ben je nu eenmaal wel beter dan de ander. Dit vraagt om lef en een duidelijke focus in het toeristisch beleid: • Welke bezoekers wil je binnenhalen? • Welke toeristische trekkers sluiten het best aan bij deze doelgroep en de ambitie van de stad? • Welke activiteiten moet ik ondernemen om de doelgroep aan de stad te binden? Zoals gezegd staat toerisme in Tilburg nog in de kinderschoenen. Daarom wordt gekozen voor een groeiend ambitieniveau. Dit betekent dat toeristisch beleid in het verlengde ligt van voorzieningen die de gemeente creëert voor de eigen inwoners. De bewoners zijn namelijk de belangrijkste ambassadeurs van de stad. Daarnaast dient het integrale beleidsveld van toerisme en recreatie ingebed te worden in de gemeentelijke organisatie en in regionale samenwerkingsverbanden tussen gemeenten en het bedrijfsleven. Wat betreft de bezoekers wordt naast de verblijfstoeristen uit de regio het vizier gericht op stadstoeristen van buiten de regio. Vervolgens wordt de komende jaren gestreefd De Tilburgse Ervaring: Kadernota Toerisme en Recreatie 2003-2010 3

naar een geleidelijke verschuiving van dagtoerisme naar verblijfstoerisme. Hiervoor zijn onder andere investeringen nodig in het aanbod van verblijfsaccommodatie voor met name jongeren. Samengevat wordt in deze kadernota gepleit voor een strategie met 4 sporen te weten: 1. Randvoorwaarden: gemeentelijke inbedding van toerisme en (regionale) samenwerking; 2. Toeristische infrastructuur: uitbreiding van (verblijfs)accommodatie en bewegwijzering; 3. Productontwikkeling: gericht op drie speerpunten: cultuurtoerisme, evenementen en recreëren in het groen; 4. Promotie: toerisme en recreatie als nieuw element van stadspromotie. Wat betreft het inhoudelijke beleid wordt in het toeristisch beleid 2003 - 2010 gekozen voor Tilburg als een dynamische stad met als belangrijkste toeristische troeven een onderscheidend stedelijk aanbod van kunst en cultuur en wervelende evenementen gecombineerd met de recreatieve mogelijkheden van de groene regio. De kadernota toerisme en recreatie sluit hiermee nauw aan bij de bevindingen uit het in maart 2003 afgeronde imago-onderzoek van de gemeente Tilburg en bij de speerpunten van de vernieuwde stadspromotiecampagne. In de hoofdlijnen economisch beleid is aan de raad toegezegd dat voor de toeristisch-recreatieve sector een kadernota zou worden opgesteld dat een meerjarenperspectief geeft voor de sector. De nota die voor u ligt is het resultaat van een serie interviews met beleidsmedewerkers van de afdelingen Maatschappelijke Ontwikkeling, Economie, Ruimtelijke Ordening en projectbureau Binnenstad, de StadsVVV en het Facilitair Bedrijf Tilburg. Daarnaast zijn er gesprekken gevoerd met de Kamer van Koophandel en het Brabants Bureau voor Toerisme. Vanuit de vakgroep Vrijetijdwetenschappen van de UvT is een bijdrage geleverd aan de hand van recent onderzoek naar patronen voor vrijtijdsbesteding in combinatie met de toeristische potenties van Tilburg. De nota is als volgt opgebouwd. Na een korte schets van de geschiedenis van het toeristisch beleid van de gemeente Tilburg, de begripsbepaling en de economische en maatschappelijk betekenis van toerisme en recreatie volgt een SWOT analyse van het toeristisch-recreatief product Tilburg. Op basis van deze SWOT wordt de visie geformuleerd inclusief de speerpunten voor de komende 7 jaar. Dit leidt uiteindelijk tot een actieprogramma en dekkingsvoorstel voor de periode 2003-2004. In de beschrijving van de productmix (hoofdstuk 3) is onder iedere deelparagraaf een kader opgenomen met de uit de betreffende deelparagraaf voorkomende aandachtspunten en actiepunten. De actiepunten die in de periode 2003/ 2004 uitgevoerd worden komen vervolgens terug in het in paragraaf 6.5 opgenomen actieprogramma. Dit actieprogramma wordt in de jaren hierna periodiek aangevuld. Onder aandachtspunten verstaan we die zaken die niet binnen de termijn 2003/ 2004 gerealiseerd kunnen worden of zaken die niet direct binnen de beleidsverantwoordelijkheid van deze nota vallen maar die echter wel van belang zijn voor een succesvol toeristisch-recreatief beleid.


2.

Inleiding

2.1. Toeristisch beleid: stad en regio Wat vooraf ging In 1990 is het Toeristisch Recreatief ActiePlan (TRAP) verschenen. Tot uitvoering van het plan is het echter nauwelijks gekomen. Na TRAP is het toeristisch beleid in de regio overgelaten aan het SMB (Samenwerkingsverband Midden-Brabant). Samen met de Kamer van Koophandel is hiervoor in 1995 het Beleids- en actieplan Recreatie en Toerisme Midden-Brabant opgesteld. Voor wat betreft de toeristische promotie van de stad Tilburg had de gemeente Tilburg een subsidiecontract met de StreekVVV Hart van Brabant. Onvrede over het functioneren van de StreekVVV heeft in 1998 uiteindelijk geleid tot liquidatie van de StreekVVV Hart van Brabant. Met het geld dat de StreekVVV heeft verdiend met de Vakantieboekingscentrale is een regionaal fonds opgericht ten behoeve toerisme en recreatie, de Stichting Hart van Brabant. Na de liquidatie van het StreekVVV en het wegvallen van het SMB is het toeristisch beleid zowel op lokaal als op regionaal niveau inhoudelijk, financieel en organisatorisch in een vacuüm beland. Na het SMB zijn de taken en verplichtingen op het gebied van toerisme en recreatie overgegaan naar het portefeuilleoverleg in het kader van het Regionaal Overleg Midden-Brabant (ROM). Echter, in tegenstelling tot SMB ontbeert het ROM regionale middelen voor toerisme en recreatie. Teneinde de continuïteit te waarborgen hebben de ROM gemeenten gezamenlijk besloten om een regiomanager Midden-Brabant aan te stellen welke wordt geleverd door het Brabants Bureau voor Toerisme (BBT). Een nieuwe start: regionale ontwikkelingsvisie toerisme en recreatie Tilburg is geen toeristisch eiland, maar een grote stad in een toeristisch zeer aantrekkelijke regio. Midden-Brabant staat bekend als het echte Brabant en is erg geliefd bij fietsers en wandelaars. Met de attractieparken de Efteling, Land van Ooit en de Beekse Bergen ligt Tilburg in een toeristisch zeer aantrekkelijke regio. De consument heeft lak aan gemeentelijke grenzen, maar zoekt in zijn regio combinaties van vermaak. Het stedelijke dynamische aanbod met culturele voorzieningen, evenementen en winkels is derhalve een welkome aanvulling op de attractieparken en het groen in de regio. De toeristische kracht van Tilburg zit hem juist in deze aanbodmix. Samenwerking met de regio is ook nodig omdat in het groeiscenario die deze nota voorstelt de grote aantallen verblijfstoeristen die zich in de regio bevinden een belangrijke doelgroep zijn (zie paragraaf 6.2). Tevens sluit deze regiobenadering naadloos aan bij de plannen van de provincie voor een duidelijkere profilering van de verschillende Brabantse regio’s. Het Brabants Bureau voor Toerisme (BBT) en de ROM gemeenten hebben dan ook reeds hun genoegen geuit over de in deze nota voorgestelde regiobenadering. De ontwikkeling van een regionale toeristische visie op Midden-Brabant wordt momenteel nieuw leven in geblazen. Lokaal toeristisch beleid heeft dus belangrijke raakvlakken met het toeristisch beleid in de regio.Tilburg profiteert van de regio en de regio profiteert van Tilburg. De recente geschiedenis van regionale samenwerking in Midden-Brabant heeft met de liquidatie van de StreekVVV Hart van Brabant en het samenwerkingsverband Midden-Brabant (SMB) echter geleerd dat er ook spanning kan optreden tussen lokaal en regionaal. Hierdoor is veel energie verloren gegaan en de aantrekkingskracht van de regio onder druk gekomen. In het gezamenlijk belang van betrokkenen is het zaak een streep te trekken onder het verleden en het vizier te richten op de toekomst. Met medewerking van de regiomanager Midden-Brabant zijn de meeste lopende SMB-projecten inmiddels afgerond en kan het vizier worden gericht op de toekomst. Hiervoor hebben de ROMportefeuillehouders recreatie en toerisme aan de ambtenaren en de regiomanager opdracht gegeven een regionale ontwikkelingsvisie uit te werken voor Midden-Brabant. Dit rapport dient als basis voor de besluitvorming over toekomstige samenwerking op het gebied van toerisme en recreatie en zal in 2003 worden aangeboden. Mede op verzoek van de Tilburgse raad is het de bedoeling om dit rapport te presenteren in een symposium over toerisme en recreatie in Midden-Brabant. De Tilburgse Ervaring: Kadernota Toerisme en Recreatie 2003-2010 5

2.2. De economische en maatschappelijke betekenis van toerisme en recreatie Begrippen Op initiatief van het ministerie van Economische Zaken beschikt Nederland sinds 1998 over een meer concrete definitie van toeristisch-recreatieve activiteiten, te weten:

‘alle activiteiten die na verplaatsing (dus buiten de eerste woning) plaatsvinden in het kader van vrijetijdsbesteding’1.

Onder vrijetijdsbesteding wordt verstaan alle activiteiten die niet of slechts in geringe mate een verplichtend karakter dragen. Ook activiteiten na verplaatsing met een zakelijk motief behoren tot de sector, wanneer gebruik wordt gemaakt van het typisch toeristisch aanbod. Er is een belangrijk verschil tussen dagtoerisme en verblijfstoerisme. Wanneer de toerist een of meerdere nachten in de stad of regio verblijft spreken we van verblijfstoerisme, een dagtoerist vertoeft slechts enkele uren tot een hele dag in de stad of regio. Door zijn grotere behoefte aan voorzieningen voor eten, drinken en overnachtingen besteedt de verblijfstoerist aanzienlijk meer dan de dagtoerist. Vestigingsklimaat Investeringen in het aanbod van recreatie en toerisme leiden tot een hoger voorzieningenniveau in de stad en dragen aldus bij aan het welzijn van de inwoners van Tilburg en de bezoekers. Genoemde voorzieningen dragen in positieve zin bij aan het werken woonklimaat in Tilburg. Bedrijven kiezen voor en stad die aantrekkelijk, goed bereikbaar en sfeervol is. Met het oog op het aantrekken van meer zakelijke dienstverleners naar Tilburg een niet onbelangrijk gegeven. Daarnaast draagt het sociale- en gezondheidsaspect van toerisme en recreatie bij aan het welzijn van werknemers. Hiermee is het aanbod van toeristisch-recreatieve voorzieningen een belangrijke vestigingsfactor geworden. Stedelijk imago 2 Het gevoel en de associaties die de stad bij de bezoeker oproepen, zijn vaak bepalend voor de beslissing van potentiële bezoekers om een stad al dan niet te bezoeken. Wanneer echter de werkelijkheid niet voldoet aan dit imago, dan pakt de bezoeker, letterlijk of figuurlijk, zijn koffers en vertrekt. Het toeristisch-recreatieve product is zodoende sterk bepalend voor het imago van de stad. Daarbij is het van belang dat de beleving van het toeristisch-recreatieve product aansluit bij datgene wat in de stadspromotie gecommuniceerd wordt. Wanneer Tilburg zich als een vernieuwende, daadkrachtige stad wil profileren dan is een hierop aansluitend toeristisch-recreatief beleid noodzakelijk. Werkgelegenheid Het economische belang van toerisme wordt nog te vaak onderschat. Alleen al de omvang van het aantal Nederlanders en buitenlanders dat jaarlijks zijn vakantie in West- en Midden-Brabant doorbrengt liegt er niet om (zie tabel 1).

1

Bron: ‘Branding Brabant. Strategisch Marketingplan 2002-2006’ -BBT, 2002

2

Bron: ‘Goedhart, S. (2003) De kunst om een onderscheidend toeristisch imago te creëren. Toeristisch imago-onderzoek onder twintig steden. In: Recreatie en Toerisme, nr. 1, pp. 17-19


Tabel 1 Binnenlandse vakanties in West- en Midden-Brabant 2000-2002

Absoluut (x1000)

Mutatie %

Aandeel in Nederland

Plaats t.o.v. andere toeristen-gebieden

- Korte binnenlandse

2000

2001

2002 2001-2002

2000

2001

2002

1.319

988

1.023

+3,5

14

10

11

2.728

1.988

668 6.645

2002 2e

2.163

+8,8

14

10

11

2e

733

882

+20,3

9

9

10

3e

7.637

8.453

+10,7

9

10

10

2e

vakanties - Korte binnenlandse vakantie-overnachtingen - Lange binnenlandse vakanties - Lange binnenlandse vakantie-overnachtingen Bron: ‘Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2002-2003’ -NRIT 2003

In de top 10 binnenlandse vakantiebestemmingen neemt het gebied West- en Midden-Brabant een 2e plaats in. De eerste plaats wordt ingenomen door de Noordzeebadplaatsen. Tabel 1 geeft een meer gedetailleerde indruk van de toeristische ontwikkelingen in het gebied. Het aantal korte vakanties (1-3 nachten) is sterk gedaald in de periode 1998 - 2001 (circa -330.000 vakanties). In 2002 zien we de markt echter weer iets aantrekken (+3,5% ten opzichte van 2001). Dergelijke mutaties binnen de korte vakanties kunnen voor een belangrijk deel worden gerelateerd aan de seizoenrecreatie, ofwel vakanties op vaste standplaatsen, in tweede woningen of op vaste ligplaatsen. Niettemin neemt Westen Midden-Brabant nog steeds een 2e plaats in op het aantal binnenlandse korte vakanties (1.023.000 in 2002) en een hiermee samenhangende 2e plaats op het aantal korte binnenlandse vakantieovernachtingen (2.163.000 in 2002). De Noordzeebadplaatsen nemen in beide gevallen nog steeds met afstand de 1e plaats in. Tevens kende West- en Midden-Brabant in 2002 een stijging van 20,3% in het aantal binnenlandse lange vakanties (4 nachten of langer) ten opzichte van 2001. Ook steeg het aantal lange binnenlandse vakantie overnachtingen (+10,7%). Het gebied neemt dan ook een stevige 3e plaats in op het aantal binnenlandse lange vakanties (882.000 in 2002) en een 2e plaats op het aantal lange binnenlandse vakantie-overnachtingen (8.453.000 in 2002). Wanneer we in ogenschouw nemen dat in 2001 West- en Midden-Brabant hier nog respectievelijk een 5e en een 3e plaats innamen, dan zien we dat het gebied op lange vakanties sterk in populariteit gestegen is. Ook bij buitenlandse gasten is West- en Midden-Brabant zeer populair. West- en Midden Brabant nam in 2001 zo’n 6% van het totaal aantal overnachtingen van buitenlandse toeristen in Nederland voor haar rekening. Dit komt neer op 1.530.120 overnachtingen. Deze consumenten geven in hun vrije tijd grif geld uit voor dagtochten en (korte) vakanties. Deze bestedingen zien we het eerst terug in de toeristische sector (hotel, restaurants, cafés, etc.) en direct gerelateerde bedrijven in detailhandel en transport. Naast deze directe effecten zijn er natuurlijk indirecte positieve effecten voor de toeleveranciers. Kortom, toerisme en recreatie levert werkgelegenheid op. Circa 55% van de directe werkgelegenheid (horeca en transport) betreft laaggeschoolde arbeid. In de context van de stedelijke economie biedt toerisme derhalve perspectief voor dit deel van de arbeidsmarkt. Er zijn nauwelijks specifieke cijfers voorhanden over verblijf en bestedingen in Tilburg. In het kader van de nota Hoofdlijnen economisch beleid heeft ETIN onderzoek gedaan naar recreatie en toerisme in Tilburg en Midden-Brabant. Dit levert het volgende beeld op (zie tabel 2). De sector is in Tilburg goed voor 570 bedrijfsvestigingen en 5.280 arbeidsplaatsen, ofwel 6% van de totale werkgelegenheid in Tilburg. De sector groeit. In de periode 1997-2002 is het aantal vestigingen gegroeid met ruim 3%. Het aantal banen in de sector is in deze periode zelfs gegroeid met 43%!


Tabel 2 Werkgelegenheid in toerisme en recreatie in Tilburg 2002

Hoofdgroepen

Tilburg

Midden-Brabant

Aandeel banen Tilburg t.o.v. Midden-Brabant

- Handel in recreatiegoederen

Vestigingen

Banen

1997

2002

1997

2002

Vestigingen 1997

2002

Banen 1997

2002

1997

2002

65

71

277

324

172

167

736

739

37,8%

43,8%

- Logies

14

15

234

322

104

122

1035

1.083

22,6%

29,7%

- Horeca (excl. Logiesbedrijven)

379

375

2.386

2.989

819

830

5.290

6.334

45,1%

47,2%

- Personenvervoer

11

15

369

802

48

55

913

1.730

40,4%

46,4%

- Reisorganisatie en bemiddeling

29

34

99

145

58

72

221

294

44,8%

49,3%

- Cultuur, recreatie, sport en

55

60

332

698

182

174

2675

2.947

12,4%

23,7%

553

570

3.697

5.280

1.383

1.420

10.870

13.127

34,0%

40,2%

amusement Totaal Bron: ETIN 2002

Werkgelegenheid in de horeca is troef Uit tabel 2 blijkt dat de hoofdgroep horeca met 2.989 banen en 375 vestigingen in 2002 de boventoon voert. Ruim de helft van de banen in de sector is te vinden in de horecasfeer. De hoofdgroep personenvervoer is tweede met 802 banen. Ook de hoofdgroep cultuur, recreatie, sport en amusement neemt een belangrijke plaats in met 60 vestigingen en 698 banen in 2002. De hoofdgroep logies neemt in Tilburg -gemeten in het aantal vestigingen- een bescheiden positie in vergeleken met het hotelaanbod in de regio. Hier staat tegenover de capaciteit van hotels (aantal bedden) in Tilburg gemiddeld hoger is dan in de regio. Het huidige hotelaanbod in Tilburg bestaat met name uit 3 en 4 sterren. Deze hotels moeten het vooral hebben van de zakelijke markt. Gedurende de weekdagen is de bezetting goed. In het weekend zakt de bezettingsgraad door een gebrek aan toeristen. De gemiddelde bezettingsgraad van de hotels is 75%, waarbij de hotels in het centrum beter scoren dan hotels buiten het centrum. Kansen voor de sector De consument wordt in economisch mindere tijden steeds kritischer wat betreft de eisen die hij stelt aan zijn vrijetijdsbesteding. Uit de praktijk blijkt dat het juist in mindere tijden raadzaam is om te investeren in de toeristische sector. Partijen zijn juist dan bereid om met elkaar samen te werken om oplossingen te zoeken. Een niet onbelangrijk gegeven, zeker aangezien toeristisch beleid in Tilburg nog in de kinderschoenen staat en samenwerking binnen deze kadernota een belangrijk aandachtspunt is. Ondanks de economische teruggang is toerisme en recreatie een groeisector, ook in Tilburg. Toeristisch-recreatieve activiteiten worden steeds meer een eerste levensbehoefte en zijn ten opzichte van vele andere producten een inelastisch goed. Met name de horeca profiteert van deze groei. Daarnaast is de horeca zelf een belangrijke aanbieder van toeristisch-recreatieve mogelijkheden in de stad. Hiermee is de horecasector een belangrijke partner in het toeristisch beleid van gemeente en regio. Naast initiator biedt de horeca ook letterlijk ruimte voor toerisme. Gelet op het huidige hotelaanbod in Tilburg ontbreekt nog accommodatie in het bovensegment (luxe stadsherberg) en accommodatie voor de smallere beurs (jongerenherberg). De sector kan hier de komende jaren op inspelen.


3.

Toeristisch product Tilburg: de huidige situatie

3.1. Productmix De aantrekkingskracht van een uniek historisch stedelijk element (landmark) is evident. Maar is de Eifeltoren op zich genoeg voor een tocht naar Parijs? De aantrekkelijkheid van een stad wordt bepaald door een mix van factoren. Bezoekers van een museum willen dit bezoek graag combineren met een bezoek aan de binnenstad, bijvoorbeeld om te winkelen en om op het terras te zitten. Door een goede combinatie en afstemming van individuele toeristische functies worden bezoekers gestimuleerd om hun verblijf in de stad te verlengen. Een dagje of weekendje Tilburg wordt hierdoor een aantrekkelijke optie. Voor een beschrijving en beoordeling van het toeristisch-recreatief product Tilburg kan het aanbod worden onderverdeeld in een aantal segmenten, te weten: 1. 2. 3. 4.

5. 6. 7. 8.

Horeca: kwaliteit van uitgaansgelegenheden waaronder cafés, terrassen, restaurants en hotels. Kunst en Cultuur: aanbod van musea, podia, bioscopen en theaters. Evenementen: aanbod van tijdelijke festiviteiten en evenementen. Fysieke attracties: de aanwezigheid in de stad en de direct omliggende regio van “unique selling points” zoals pretparken, een historisch stadscentrum, grachten en kanalen of een karakteristiek monument. Sport: de gelegenheden die de stad en de direct omliggende regio bieden voor sportactiviteiten. Natuurrecreatie: de gelegenheden in het buitengebied voor natuurrecreatie zoals uitspanningen, wandelen fietsroutes en natuurgebieden. Winkelen: aanbod van winkels, met name in het kernwinkelgebied. Congressen en beurzen: wat heeft de stad aan voorzieningen te bieden ten aanzien van beurzen en congressen?

3.1.1. Horeca Naast het winkelaanbod is de horeca een belangrijke sfeerbepaler van de binnenstad. Een aantrekkelijke binnenstad met aantrekkelijke horeca is niet alleen belangrijk voor de Tilburgers, maar ook voor de bezoekers aan onze stad. Volgens het burgeronderzoek Tilburg waarderen de inwoners van Tilburg de binnenstad met een 6,7. De horeca steekt hierbij positief af met een waardering van 7,4 (zie tabel 3). Tabel 3 Rapportcijfers binnenstad

2000

2001

2002

Ontwikkeling

Ontwikkeling

- Aanbod van winkels

6,7

6,8

6,5

t.o.v. 2000 -

t.o.v. 2001 -

- Aanbod van horeca

7,4

7,5

7,4

0

-

- Kermis in het centrum

7,7

7,8

7,4

-

-

- Festivals en evenementen

7,4

7,5

7,4

0

-

- Mogelijkheden voor recreëren in het centrum

6,7

7,0

6,8

+

-

- Aanbod van culturele voorzieningen

7,1

7,2

7,1

0

-

- Gezelligheid van het centrum

6,3

6,7

6,6

+

-

- Aantrekkelijkheid van het centrum

6,2

6,4

6,1

-

-

- Veiligheid van het centrum

6,0

6,5

6,3

+

-

- Heuvel

6,2

6,3

6,2

0

-

- Gebouwen in het centrum

6,5

6,5

6,5

0

0

Bron: ‘Burgeronderzoek Tilburg’ -Gemeente Tilburg 2002


Tabel 3 geeft een indruk van de verschillende elementen die de sfeer in de binnenstad bepalen. Veiligheid en kwaliteit van de buitenruimte (straten, gebouwen, Heuvel) krijgen de minste waardering van de Tilburgers. Het centrum van Tilburg wordt nog steeds niet als aantrekkelijk of gezellig ervaren. Het zijn vooral de horeca, festiviteiten en evenementen en de culturele voorzieningen die door de Tilburgers positief worden beoordeeld. Wanneer we de cijfers over de jaren heen bekijken zien we echter een algemene daling in de beoordelingscijfers. In het ContinuVakantieOnderzoek 20023 wordt geconcludeerd dat Tilburg ook voor (dag)toeristen vooral aantrekkelijk is op horeca gebied (zie tabel 4). Tijdens 31% van de bezoeken werd er geluncht of gedineerd in een restaurant. Bij respectievelijk 32% en 15% van de stadsbezoeken behoorden ‘op terrasje zitten’ en ‘bezoek aan nachtleven/ uitgaan’ tot de ondernomen activiteiten. Tabel 4 Horeca activiteiten tijdens een bezoek aan Tilburg

Activiteit

Absoluut

Percentage

(x1.000) - Lunchen/ dineren in restaurant

778

31*

- Op terrasje zitten

803

32

- Bezoek aan nachtleven/ uitgaan

376

15*

Totaal aantal bezoeken (x1.000)

2509

* = Verschilt significant op 95% niveau Bron: ContinuVakantieOnderzoek 2002

De horeca in Tilburg is ondanks de stagnerende beoordeling van de Tilburgers sterk in beweging. Dit heeft de afgelopen jaren geleid tot een aantrekkelijk uitgaansgebied. Als studentenstad kent Tilburg een groot aanbod aan (eet-) cafés, terrassen en dans en -eetgelegenheden. Uit het onderzoek van Seinpost4 blijkt echter dat er nog onbenutte kansen liggen in de uitbreiding van het restaurantwezen met vooral exotische en multiculturele kwaliteitsrestaurants. Daarnaast moet de verscheidenheid van het caféaanbod vergroot worden, waarbij ook het publiek van 013 Popcentrum en speciale doelgroepen, zoals Hip-Hop en R&B, meer aan hun trekken kunnen komen. Het starten van nieuwe formules wordt echter bemoeilijkt door de hoge huurprijzen van de horecapanden in het horecaconcentratiegebied. Vanuit de gemeente en de horeca zijn inspanningen verricht om het verblijf aangenaam en vooral veilig te laten zijn. Het is prettig stappen in Tilburg. Dit betekent echter niet dat de horecamarkt verzadigd is. Integendeel. Het bestaande aanbod mag diverser en meer toegesneden naar ‘vergeten doelgroepen’ zoals de 40-plusmarkt. Het bestaande hotelwezen bedient vooral de zakelijke markt en niet de toerist. Het hotelaanbod in Tilburg mist luxeaccommodatie voor het bovensegment en goedkopere accommodatie voor de doelgroepen families en jongeren. Dit in tegenstelling tot de regio waar volop verblijfsaccommodatie is voor luxe verblijf (Open Haard herbergen) en vakantiegangers (campings). In zekere zin schept aanbod zijn eigen vraag. Het huidige aanbod van verblijfsaccommodatie verdient een impuls in de breedte en in kwaliteit. Hierbij valt te denken aan een camping municipal, een jeugdherberg, een 4 of 5 sterren hotel of aan een stadsherberg in het centrum. Ook de stad merkt dit gemis: inmiddels is de ontwikkeling van een herberg aan de Lange Nieuwstraat door particulieren in gang gezet. Bij de opzet van de herberg wordt een nauwe samenwerking met organisaties als 013 Popcentrum en Festival Mundial nagestreefd. Een logische stap gegeven de cijfers uit het publieksonderzoek van 013 Popcentrum5: ruim 10% van de bezoekers van 013 geeft aan van hotelfaciliteiten gebruik te maken indien dit aangeboden zou worden. Berekend over de 270.000 bezoekers waarover dit onderzoek uitspraken doet komt dit neer op 27.000 overnachtingen. Hoewel het een intentie betreft moeten we deze cijfers 3

Zie: ‘ContinuVakantieOnderzoek 2002. Themarapport Toeristisch bezoek aan steden’ -CVO 2003

4

Zie: ‘Structuurvisie Tilburgse horeca. Dynamiek in balans’ -Seinpost 2002

5

Zie: ‘Nice to know you. Publieksonderzoek 2002 013 Popcentrum’ -Mano 2002


serieus nemen. Zeker aangezien de respondenten in veel gevallen meerdere keren per jaar een bezoek brengen aan 013 Popcentrum.

Aandachtspunt: •

Uitbreiding van het restaurantwezen en het vergroten van de verscheidenheid van het caféaanbod.

Actiepunt: • Onderzoek de mogelijkheden voor verblijfsaccommodatie in het luxe bovensegment en voor de doelgroep jongeren (camping municipal en jongerenhotel) in of aan de rand van de stad.

3.1.2. Kunst en cultuur De kunst- en cultuursector van Tilburg wordt in diverse onderzoeken, vooral op het gebied van podia en beeldende kunst, als zeer divers en omvangrijk omschreven6. De kansen van de sector worden ook ingezien in de toekomstige stadspromotiecampagne van Tilburg, waarin een belangrijk accent op kunst- en cultuur komt te liggen. Bekende blikvangers zijn de Pont en het Nederlands Textielmuseum. Naast de bekende grotere podia zoals Concertzaal, 013 Popcentrum, Paradox en De Vorst kent Tilburg een groot aantal kleinere podia voor experimentele kunstvormen zoals gastatelier Van de Nieuwe Dingen, podium Ruimte-X, kunstprojectbureau Fundament, stichting De Verschijning, galerie Artificial Shelter Foundation, theatergezelschap Drie Ons, theatermakers Stichting Anna en BOT Producties (dans en theater). Het bioscoopaanbod varieert van de grotere zalen met het populaire filmaanbod zoals Midi en Heuvelpoort tot Cinecitta. Tevens is Tilburg met KORT (Kunstenplan Openbare Ruimte Tilburg) voorloper in nieuw beleid met betrekking tot kunst in de openbare ruimte. Hierdoor is Tilburg niet langer het lelijk eendje van Brabant maar een trendy stad waar het culturele leven in alle smaken genoten kan worden7. De sector kent ook belangrijke toekomstplannen in de verdere ontwikkeling van het Veemarktkwartier, de fusie van het Regionaal Historisch Centrum met het Nederlands Textielmuseum, de oprichting van een stadsmuseum en de voltooiing van het kunstcluster waarmee alle kunstopleidingen van Fontys zich midden in de stad Tilburg bevinden. In zijn algemeenheid is er steeds meer aandacht voor het fenomeen cultuurtoerisme. Op landelijk niveau is cultuur, naast zon en zee, een belangrijk motief voor bezoek. Zo heeft de provincie NoordBrabant cultuurtoerisme als speerpunt in haar beleid opgenomen8. Een aantrekkelijk cultureel aanbod trekt veel bezoekers naar de stad. Zij maken tijdens hun bezoek gebruik van andere stedelijke voorzieningen zoals winkels en horeca. Ook in de kadernota cultuur wordt het (economische) belang van cultuurtoerisme onderkend en er wordt gewezen op de uitstralingseffecten van cultuur. Denk in dit kader bijvoorbeeld aan de bestedingen van jaarlijks 270.000 bezoekers van 013 Popcentrum. Culturele stadspromotie Het aanbod aan culturele voorzieningen in de binnenstad wordt door de Tilburgers zelf als positief beoordeeld (zie tabel 3). Het is ook algemeen geaccepteerd dat Tilburg een veel breder en gevarieerder kunst- en cultuuraanbod heeft dan welke Brabantse stad ook. Uit een vergelijkend burgeronderzoek onder de steden Breda, Tilburg en Den Bosch blijkt ook dat het vooral de Tilburgers zijn die het meest gebruik maken van de kunst- en cultuurvoorzieningen in hun stad.

6

Zie:

‘Een zoektocht naar culturele bedrijvigheid’ -van Vliet L. (UvT) 2000 ‘Cultuurprofielen van zestien gemeenten. Handvatten voor cultuurbeleid’ -Berenschot 2002

7

Bron: ‘Kadernota Cultuur 2001/ 2004’ -Gemeente Tilburg 2001

8

Zie:

‘Ontspannend Brabant. Uitvoeringskader Toerisme en Recreatie 2002-2006’ -Provincie Noord-Brabant 2002


Toch zien we in tabel 5 uit het ContinuVakantieOnderzoek 20029 dat de mensen die Tilburg bezoeken relatief niet vaak een culturele activiteit ondernemen tijdens een bezoek aan de stad. Relatief gezien doet Tilburg het echter niet slecht ten opzichte van Breda en Den Bosch. Het percentage culturele activiteiten in de vorm van museum- of concertbezoek is in een aantal gevallen hoger dan in Den Bosch of Breda. Stadswandelingen worden in historische steden als Den Bosch en Breda vanzelfsprekend wel meer ondernomen dan in Tilburg. Tabel 5 De ondernomen activiteiten tijdens een bezoek aan Tilburg, Den Bosch of Breda in 2002

Activiteit

Tilburg Absoluut

Den Bosch

Percentage

Absoluut

Percentage

Breda Absoluut

(x1.000)

(x1.000) - Bezoek museum

151

6*

350

- Bezoek theater/ concert

176

7

- Het maken van een stadswandeling

100

7*

Totaal aantal bezoeken (x1.000)

2509

Percentage

(x1.000) 7*

93

2*

200

4*

279

6*

999

20*

371

8*

4996

4642

* = Verschilt significant op 95% niveau Bron: ContinuVakantieOnderzoek 2002

In absolute aantallen scoren deze steden echter ook beter op stadsbezoek en cultureel bezoek in het bijzonder (Tilburg scoort absoluut alleen beter op het aantal museumbezoeken ten opzichte van Breda). Het is niet ondenkbaar dat een historische binnenstad min of meer automatisch een cultuurrijke stad veronderstelt en een grotere aantrekkingskracht op cultuurtoeristen heeft. De lage absolute cijfers van Tilburg kunnen tevens gedeeltelijk verklaard worden uit het feit dat Tilburg in haar stadspromotie tot nu toe weinig heeft ingezet op kunst- en cultuur. Tilburg wordt door de gemiddelde Nederlander dan ook nog niet als cultuurstad gezien. Dit wordt geïllustreerd in het Imagoonderzoek10 van de gemeente Tilburg waaruit blijkt dat kunst- en cultuurvoorzieningen vooral door de eigen inwoners en bewoners in de regio als sterk punt genoemd worden. Bij de huishoudens in de rest van Nederland wordt dit sterke punt echter totaal niet herkend (zie grafiek 1). In de (inter-)nationale netwerken van instellingen als het NIAf en Festival Mundial liggen nog grote kansen voor de promotie van Tilburg op cultureel gebied. Daarnaast sluiten de kenmerken van de culturele sector van Tilburg naadloos aan bij de kernwaarden daadkracht en vernieuwing die in de stadspromotiecampagne benadrukt worden. Een gerichte stadspromotie op cultureel gebied is dan ook noodzakelijk om Tilburg cultureel meer op de Nederlandse kaart te zetten. Grafiek 1 Sterke punten van Tilburg

culturele voorzieningen onderwijs gezelligheid industrie kermis onbekend / geen idee 0%

Tilburg

20%

Regio

40%

60%

80%

100%

Ov. Nederland

Bron: ‘Imago-onderzoek gemeente Tilburg’ -PolyGround 2002

9

Zie: ‘ContinuVakantieOnderzoek 2002. Themarapport Toeristisch bezoek aan steden’ -CVO 2003

10

Zie: ‘Imago-onderzoek gemeente Tilburg’ -PolyGround 2002


Productontwikkeling Niet alleen een eenduidige stadspromotie van het kunst- en cultuurproduct kan bijdragen aan een toenemend aantal cultuurtoeristen. De kunst- en cultuurvoorzieningen geven in onlangs gehouden interviews aan dat de kansen vooral liggen in de koppeling van het aanbod met andersoortige vrijetijdsaanbieders (bijvoorbeeld arrangementen met winkels, horeca, verblijfsaccommodatie of evenementen, zoals de plannen voor La Kermesse) en interdisciplinaire samenwerkingsverbanden binnen de sector zelf (zoals bijvoorbeeld L’ Aventurra). Uit deze samenwerkingsverbanden kunnen unieke, typisch Tilburgse producten ontwikkeld worden die een aantrekkelijke mix vormen voor de cultuurtoerist. Dat hier kansen voor Tilburg liggen blijkt niet alleen uit de woorden van gesprekspartners uit de culturele sector. Het publieksonderzoek van 013 Popcentrum geeft aan dat 13% van de 270.000 bezoekers waarover het onderzoek uitspraken doet winkelt voordat men 013 binnen stapt. 33% en 22% van deze 270.000 bezoekers bezoekt respectievelijk voor en na een avondje 013 een andere uitgaansgelegenheid in Tilburg. De genoemde samenwerkingsverbanden kunnen niet incidenteel zijn. Er moet structureel geïnnoveerd worden. Een constant kwalitatief hoogwaardig aanbod is immers een voorwaarde voor het aantrekken van toeristen. De randvoorwaarden hiervoor zijn in Tilburg reeds aanwezig. De opkomst van de beleveniseconomie en de verslechterende economische situatie doen de kunst- en cultuurvoorzieningen beseffen dat de bezoekers niet meer voor cultuur alleen een museum of podium bezoeken. Het besef is aanwezig dat het creëren van nieuwe producten door samenwerking nieuwe inkomsten oplevert die een compensatie kunnen bieden aan de korting op subsidies en de dalende bezoekersaantallen. Een aantal voorzieningen heeft haar product reeds aangepast. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de gamingtentoonstelling ‘Game On’ in het FAXX-gebouw en de realisatie van het auditorium voor onder andere live-muziek in de Pont. De kunst- en cultuursector van Tilburg wordt tevens van oudsher gekenmerkt door een grote wil om samen te werken. Er is geen hokjes geest en de sector heeft zich reeds vele malen bewezen als creatief en daadkrachtig in het ontwikkelen van nieuwe producten. Het is niet voor niets dat de nieuwe stadspromotiecampagne inzet op de kernwaarden daadkracht en creativiteit die de culturele sector van Tilburg kenmerken. Ook de aanwezigheid van topstudenten en docenten vanuit de kunstvakopleidingen en de Rockacademie vormen een belangrijke voedingsbodem voor de creativiteit in de sector.

Actiepunten: • Stimuleer en benut de creativiteit van de sector voor de ontwikkeling van typisch Tilburgse cultuurproducten door interdisciplinaire samenwerking binnen de sector en samenwerking met andere vrijetijdsaanbieders. • Maak afspraken met culturele instellingen in het kader van gezamelijke stadspromotie en benut de (inter-)nationale netwerken van organisaties als het NIAf, Festival Mundial en de kunstvakopleidingen.

3.1.3. Evenementen De gemeente Tilburg voert sinds jaren een actief beleid ten aanzien van evenementen en festiviteiten. In de gemeentebegroting is hiervoor jaarlijks een bedrag van ruim 400.000 euro gereserveerd. Onder de naam Tilburg Trakteert biedt de stad jaarlijks een groot aanbod aan evenementen. In het seizoen 2003 telt de kalender de volgende evenementen: 7e International Gipsy Festival, Meimarkt, Tilburg Hap Stap Festival, Festival van het Levenslied, Festival Mundial, de Rooi Pannen Midden-Brabant Ballonfestival, Festipet Z Brabant op Stelten, Muzenconcerten, Tilburgse Kermis, Audax Willem II jeugdtoernooi, DanceHill, Menwedstrijden NK 4-span, Boeken rond het Paleis, Brabants Dagblad Tilburg Ten Miles en Tilburg Wijnstad/ Tilburg Culinair. Het gemeentelijke beleid heeft zijn vruchten afgeworpen. Uit de cijfers van het ContinuVakantieOnderzoek blijkt dat tijdens 12% van de dagtoeristische stadsbezoeken in 2002 een


evenement bezocht werd (absoluut 291.000)11. Met uitzondering van landelijke trekkers als de Tilburgse Kermis en Festival Mundial is het aanbod echter vooral gericht op dagjesmensen uit stad en regio. Dit blijkt ook uit de cijfers van het onderzoek van de stadsVVV Tilburg onder een aantal Tilburgse evenementen (Festival Mundial, Festival van het Levenslied, Kruikepop, SNS Marivin, Tilburg Wijnstad/ Tilburg Culinair) 12. 55,4% van de bezoekers bleek uit Tilburg te komen en 15,7 % uit de rest van de regio Tilburg. Slechts 17,6% van de bezoekers woont niet in Noord-Brabant. Festival Mundial doet ieder jaar, als één van de weinige evenementen, een publieksonderzoek tijdens de slotmanifestatie in het Leijpark met als belangrijkste onderwerp de herkomst van de bezoekers. De slotmanifestatie telde in 2002 145.000 bezoekers. Hiervan is 48% afkomstig uit Tilburg en Midden-Brabant, 47% uit de rest van Nederland en 5% uit het buitenland13. Productontwikkeling en promotie Wat betreft de inhoud van beleid is de opdracht voor de nabije toekomst consolidatie van het succesvolle Tilburg Trakteert aanbod. Uit het imago onderzoek blijkt dat Tilburg stil staat op het gebied van evenementen; het aanbod zou volgens een groot aantal respondenten ieder jaar hetzelfde zijn14. Een belangrijk gegeven, zeker gezien andere (Brabantse) steden zich steeds meer met hoogwaardige kwaliteitsevenementen presenteren. In dit kader past een heroriëntatie op de omvang en de samenstelling van het product en een onderscheid naar doelgroepen. Wellicht past in de communicatie een andere benadering voor kleinschalige evenementen voor stad en regio (“couleur locale”) ten opzichte van de evenementen die een landelijk publiek trekken en de naam Tilburg uitdragen. Het onderzoek van de stadsVVV concludeert tevens dat vooral de doelgroep jongeren nog niet bereikt wordt met de huidige communicatiemiddelen. Ook de bekendheid van het (toenmalige) predikaat ‘Zomertraktaties’ is buiten de regio Tilburg nog te beperkt. De gemeente is inmiddels gestart met het ontwikkelen van een nieuwe promotiecampagne. Ook de uitbouw naar meerdaagse evenementen, met landelijke uitstraling, gekoppeld aan verblijfsaccommodatie en arrangementen biedt mogelijkheden voor horeca en detailhandel15. Een unieke kans hiervoor ligt in de komst van de wereldwijd erkende vakbeurs voor wereldmuziek ‘Strictly Mundial’ in 2006, aangezien deze beurs verspreid wordt over de hele stad en wereldwijde faam geniet. Concluderend kunnen we stellen dat de Tilburgse evenementen zeker toeristische potentie hebben wanneer er in de toekomst zowel voor het totaal als voor de afzonderlijke evenementen meer gericht wordt gepromoot. Een heroriëntatie op de samenstelling en de timing van de evenementen is nodig en ook de interne gemeentelijke organisatie moet hierop worden ingericht. Het is wellicht wenselijk dat in de toekomst een grotere rol is weggelegd voor externe en commerciële partijen. Verblijfstoerisme veronderstelt een constant aanbod van kwalitatief hoogstaande activiteiten. De verandering van de naam Zomertratakties in ‘Tilburg Trakteert’ en de plannen om het evenementenseizoen door te trekken naar de wintermaanden kunnen dan ook alleen maar worden toegejuicht. Op dit gebied mist Tilburg nog een geschikte binnenlocatie voor topevenementen. De ideevorming met betrekking tot het gebied Stappegoor biedt hier wellicht een uitkomst (zie paragraaf 3.1.5).

11

Zie:

12

Bron:

‘Algemeen Onderzoeksverslag’ -StadsVVV Tilburg 2002

13

Bron:

‘De bezoeker van Festival Mundial 2002’ -IVO 2002

14

Zie:

‘Imago-onderzoek gemeente Tilburg’ -PolyGround 2002

15

Zie:

‘Structuurvisie Tilburgse horeca. Dynamiek in balans’ -Seinpost 2002

‘ContinuVakantieOnderzoek 2002. Themarapport Toeristisch bezoek aan steden’ -CVO 2003


Aandachtspunt: • Herbezinning op de promotie, omvang en samenstelling van het product Tilburg Trakteert met een duidelijk onderscheid naar doelgroepen. Actiepunt: • Ontwikkeling en promotie van meerdaagse verblijfsarrangementen gekoppeld aan evenementen en festiviteiten.

3.1.4. Fysieke attracties Pretparken Tilburg is een moderne stad in een toeristisch aantrekkelijke regio. Daarnaast biedt Tilburg letterlijk toegang tot de grote attractieparken in de regio zoals de Efteling, de Beekse Bergen en het Land van Ooit. Het ligt voor de hand om dit logistieke voordeel verder te benutten. De komst van het vakantiepark ‘Efteling Droomrijk’ in de zomer van 2004 biedt mogelijk aanknopingspunten. In de praktijk blijkt het echter moeilijk om een win-win situatie te creëren en te benutten. De grote attractieparken mikken net als Tilburg op dagjesmensen. Als eerste aanzet tot samenwerking liggen er zeker mogelijkheden in wederzijdse promotie. De Piushaven In tegenstelling tot andere steden moet Tilburg het niet hebben van een historische stadskern, grachten, torens, bruggen en kanalen. Dit betekent echter niet dat er geen kansen zijn om het verblijfsklimaat in Tilburg te verbeteren. Wie de tijd neemt kan in Tilburg pareltjes ontdekken. Deze pareltjes moeten wel worden opgepoetst en in samenhang worden getoond. Met de herinrichting van de binnenstad is hiervoor een belangrijke aanzet gegeven. Ook de Piushaven is terecht opnieuw ontdekt als een belangrijke aanwinst in de toeristische infrastructuur. In de ruimtelijke inrichting worden de mogelijkheden voor watergebonden activiteiten en evenementen benut. Daarnaast vormt de toekomstige Piushaven een uitstekende verbinding tussen de binnenstad en het Landschapspark Moerenburg. Juist deze mix van het stedelijk recreatieve product en het groen in de regio wordt als sterk punt van Tilburg gezien. 16 De provincie Noord-Brabant wil nadrukkelijk inzetten op het verbeteren van het toervaartnet voor diverse watersportgebruikers. Met de ontwikkeling van een passantenhaven en bijbehorende voorzieningen sluiten de plannen voor de Piushaven dan ook uitstekend aan op de speerpunten van het beleidskader toerisme en recreatie van de provincie Noord-Brabant. De Floriade Nieuw is de ambitie van de regio om in 2012 de ‘Floriade’ naar Tilburg te krijgen. Een eerdere poging mislukte in 1993. Uit de evaluatie/ de slechte resultaten van de Floriade 2002 blijkt dat de formule toe is aan vernieuwing. Het college van Tilburg wil voorwaarden stellen aan deze formule en beziet samen met de regionale partners waaruit die innovatie moet bestaan. Het is duidelijk dat, naast de promotie van de Nederlandse tuinbouwsector, een grotere nadruk op vermaak én op de regiokwaliteiten van (Midden-) Brabant zal moeten komen te liggen. De Kamer van Koophandel pleit zelfs voor een meer permanent karakter van de, nu nog tijdelijk bedoelde, voorziening. Bovengenoemde aanpak van de Floriade weerspiegelt immers alleen dan het innovatieve karakter dat Tilburg wil uitstralen.

16

Zie: ‘Ontspannend Brabant. Beleidskader toerisme en recreatie’ -Provincie Noord-Brabant 2001


Aandachtspunten: • Benut de mogelijkheden van de Piushaven als potentieel sterke toeristisch-recreatieve voorziening. • •

Maak afspraken met de attractieparken in de regio over wederzijdse promotie. Investeer alleen in de Floriade 2003 als de Tuinbouwraad wil meedenken over een sterk gewijzigde formule.

3.1.5. Sport Tilburg is een sportieve stad. Sport is niet alleen gezond en ontspannend om naar te kijken maar draagt ook bij aan het sportieve imago van de stad. Willem II is als merknaam onlosmakelijk verbonden aan Tilburg. Het Willem II stadion biedt daarnaast mogelijkheden voor de organisatie van grootschalige (sport)evenementen en congressen. Naast voetbal kent men Tilburg vooral van ijshockey, atletiek en wielersport. Tot voor kort heeft de gemeente zich in haar sportbeleid voornamelijk gefocust op breedtesport. Recentelijk heeft de gemeente zich in de kadernota Sportbeleid 2001-200617 echter uitgesproken voor een grotere aandacht voor topsport. Topsport kan een belangrijke bijdrage leveren aan de promotie van de stad en daarmee aan het vergroten van de aantrekkingskracht op toeristen. Met name de organisatie van topsportevenementen en de economische waarde die zij voor Tilburg kunnen hebben zijn in dit verband van belang. Bekend voorbeeld van een topsportevenement in Tilburg is de Tilburg Ten Miles. In het kader van het topsportbeleid wil Tilburg dit segment verder uitbreiden. Zo is Tilburg momenteel in de race voor de organisatie van het EK cross (veldloop) en heeft de stad zich aangemeld als een van de speelsteden voor het WK voetbal onder 21 jaar. Daarnaast worden er momenteel plannen ontwikkeld om het gebied Stappegoor te ontwikkelen tot een Sportcampus+18. Dit betekent dat dit gebied naast de speerpunten sport, studentenhuisvesting en onderwijs een belangrijke leisurefunctie krijgt, aanvullend op de leisurefunctie van de binnenstad. Zo is er in het gebied een megabioscoop voorzien met 12-16 zalen. Deze megabioscoop zal door de schaal en de plek een groot marktbereik hebben en mensen uit de gehele regio trekken. Tevens wordt ingezet op een dubbele sporthal (ter vervanging van de huidige stadssporthal) met als doel deze in te richten als (top)sportevenementenhal. Ook wordt gedacht aan de koppeling van deze sporthal aan een (semioverkapte) 400 meterijsbaan. Op korte termijn wordt een begin gemaakt met het opstellen van een programma van eisen voor de sporthal. Deze grootschalige accommodaties kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het voorzien in de behoefte aan een grote indooraccommodatie voor de organisatie van evenementen en beurzen in Tilburg.

Aandachtspunten: • Maak gebruik van de Tilburg-uitstraling van merknamen in de sport (Willem II, Tilburg Trappers). • Maak gebruik van (nieuwe) sportcentra als indooraccommodatie voor de organisatie van beurzen en evenementen.

17

Zie: ‘Kadernota Sportbeleid 2001-2006. Sport daar draait het om’ -Gemeente Tilburg 2001

18

Zie: ‘Stappegoor. Een nieuwe identiteit met een sterk draagvlak’ -ZKA Consultants & Planners 2002


3.1.6. Natuurrecreatie Beleidsplan buitengebied Tilburg heeft sinds de herindeling een buitengebied van 6.000 ha met enkele honderden agrarische bedrijven. Dit betekent dat Tilburg vergelijkbaar is met een gemiddelde plattelandsgemeente, met de daarbij horende problematiek. Het buitengebied biedt volop mogelijkheden voor toerisme en recreatie. Om de deze mogelijkheden optimaal te benutten heeft Tilburg behoefte aan aanvullend beleid in de vorm van een beleidsplan buitengebied waarin aandacht gegeven wordt aan de economische ontwikkeling door onder andere toerisme en recreatie. Ook de afdeling Ruimtelijke Ordening benoemt deze behoefte in de Ruimtelijke structuurvisie Tilburg 202019. De gemeente neemt recreatie en natuur serieus. Een goed voorbeeld zijn de afspraken die zijn gemaakt in het kader van de Groene Mal. Deze groene ring om Tilburg vormt een natuurrijke verbinding met de omliggende regio en biedt prima mogelijkheden en waarborg voor recreatie. Het beleidsplan buitengebied is een moment bij uitstek om de regionale samenwerking nieuw leven in te blazen. Het buitengebied is immers een belangrijk onderdeel van de toekomstige toeristischrecreatieve visie op Midden-Brabant (zie paragraaf 2.1). Regiogemeenten, Kamer van Koophandel, ZLTO, private partijen waaronder attractieparken, stichtingen en verenigingen én het Brabants Bureau voor Toerisme hebben in deze visieontwikkeling een rol. Productontwikkeling Naast het ontwikkelen van een beleidsplan op het buitengebied is het belangrijk het bestaande toeristisch-recreatieve aanbod in het buitengebied op orde te houden en verder te ontwikkelen. Hierbij kan gedacht worden aan de bestaande wandel-, fietsen ruiterroutes. De toeristische kracht van de gemeente zit in de combinatie van het groen in het buitengebied met het stedelijk recreatieve product. Ook de ontwikkeling van producten die de link leggen tussen stad en buitengebied vormt een belangrijk actiepunt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het onlangs ontwikkelde Fiets-à-Musée dat fietsen door de mooiste plekjes van Midden-Brabant combineert met museumbezoek. Vanzelfsprekend dient dit te gebeuren in nauwe samenwerking met de partners in het buitengebied.

Actiepunten: • Breng het buitengebied meer onder de aandacht door productontwikkeling, publieksinformatie en stadspromotie. • Ontwikkeling van een beleidsplan buitengebied met daarin aandacht voor toerisme en recreatie.

3.1.7. Winkelen Winkelen is voor veel mensen een populaire besteding van vrije tijd. Ook voor de toeristische markt heeft winkelen een belangrijke secundaire functie. Uit onderzoek is bekend dat bezoekers aan musea en attracties dit graag combineren met een middagje winkelen. In vergelijking met steden als Eindhoven, Den Bosch en Breda is het winkelaanbod in de binnenstad echter niet onderscheidend. Naast de bekende franchise formules zijn er weinig speciaalzaken te ontdekken. Kenmerkend voor Tilburg is dat het hoofdwinkelgebied relatief klein is in vergelijking met andere middelgrote steden en dat de detailhandelstructuur fijnmazig is. Door het beperkte verzorgingsgebied en de relatief sterke koopkrachtafvloeiing blijft het aantal m² v.v.o. achter bij hetgeen gebruikelijk is voor een stad met de omvang van Tilburg. In vergelijking met andere Brabantse steden is het centrum relatief klein. Tussen 1999 en 2002 is het aantal m² v.v.o. in het hoofdwinkelgebied van Tilburg vrijwel gelijk gebleven20.

19

Zie: ‘Tilburg, stad van contrasten. Contrasten als motor van ruimtelijke ontwikkelingen. Ruimtelijke structuurvisie Tilburg

20

Zie: ‘Economische monitor Tilburg 2003’ -Gemeente Tilburg 2003

2020, deel I’ -Gemeente Tilburg 2003


Behalve de concrete invulling van locaties en functies vormt in dit kader ook de routing in de binnenstad een aandachtspunt. Met name geldt dit voor de relatie van het stadshart aan de ene kant met het Centraal Station, de Piushaven en het Veemarktkwartier aan de andere kant. Hierbij gaat het voor een belangrijk deel om de functie van de bewegwijzering (wat ook voor de segmenten kunst en cultuur, horeca en het buitengebied als belangrijk aandachtspunt gezien kan worden). Inmiddels is er een adequate bewegwijzering ontwikkeld voor de binnenstad, gekoppeld aan de nieuwe T-stijl. Daarnaast is de beleving tijdens de route van belang (wat valt er tijdens de route te zien en voel ik me veilig?). Ook vanuit het oogpunt van toerisme is het beheer en de veiligheid van de binnenstad dus van groot belang. Je krijgt immers maar één keer de kans voor een eerste indruk. We zagen reeds in tabel 3 dat er aan de veiligheid van de binnenstad volgens de eigen inwoners nog het een en ander verbetert kan worden. Een aantal plekken in het centrum kent leegstand en verpauperde (winkel)panden. Dit geldt bijvoorbeeld voor de Piusstraat. Hierdoor worden bezoekers vanuit het Piusplein niet echt geprikkeld tot een wandeling naar de Piushaven. Voor de Piusstraat zijn inmiddels nieuwbouw plannen in ontwikkeling. Andere pareltjes dreigen hun glans te verliezen. Met name het gebied Noordstraat, Stationsstraat, Telefoonstraat en Tuinstraat kent veel mooie 19e eeuwse gevels. Door een gezamenlijke aanpak met bewoners kan dit gebied een flinke impuls krijgen. Dit betekent een aanwinst voor het toeristische profiel van Tilburg.

Aandachtspunten: • Ontwikkel de binnenstad als een modern winkelcentrum met het accent op leisure en funshoppen. • Zorg voor een adequate en eigentijdse bewegwijzering voor de gehele toeristisch-recreatieve infrastructuur.

3.1.8. Congressen en beurzen Het zakelijk toerisme kan een belangrijke impuls geven aan de stedelijke economie. Congressen en beurzen trekken immers veel zakelijke bezoekers naar de stad die geld besteden in de horeca. Tilburg heeft als voordeel dat het hotelaanbod reeds op de zakelijke markt is gericht en dat het een goed voorzieningenniveau heeft op het gebied van kunst- en cultuur, entertainment en recreatie. Tilburg is echter geen congresstad. Met uitzondering van de Universiteit van Tilburg en de Stadssporthal ontbreekt het in Tilburg aan grootschalige beurs- en hotelaccommodatie. De ambitie voor de plaatsing van een congrescentrum met hotelfaciliteiten in de spoorzone kan dan ook als een gunstige ontwikkeling gezien worden. Daarnaast zijn de gebieden Stappegoor en Kempenbaan nadrukkelijk in beeld voor initiatieven op het gebied van congressen en beurzen. Niettemin moeten de verwachtingen van het zakelijke toerisme niet worden overschat. Het gaat momenteel slecht met de zakelijk-toeristische markt en er is sinds jaren sprake van een sterke concentratie van meerdaagse congressen in de Randstad. Tilburg zal hooguit een rol kunnen spelen in het organiseren van regionale of lokale beurzen voor een dag wanneer de markt weer aantrekt. Op voorhand dient dan wel de benodigde kennis over de zakelijke markt opgedaan te worden. Deze kennis is in Tilburg (net als in de rest van Brabant) nog te beperkt aanwezig.

Aandachtspunten: • Zakelijk toerisme opnemen als een mogelijk te ontwikkelen marktsegment voor Tilburg. • Onderzoek de mogelijkheden voor samenwerking met de Universiteit van Tilburg voor de organisatie van beurzen en congressen.


4.

Trends en marktontwikkelingen

4.1. Vertragen en versnellen De beleveniseconomie Toerisme en recreatie zijn een duidelijke exponent van wat tegenwoordig de beleveniseconomie heet. Het gaat hierbij steeds minder om een materiële behoeften bevrediging en steeds meer om het opdoen van boeiende ervaringen. Het gaat om een aangename tijd of ervaring waar je met plezier aan terugdenkt. Toeristen bezoeken een stad niet voor één specifieke activiteit. Men zoekt steeds meer naar de combinatie van verschillende stedelijke producten (zoals een museum bezoek gekoppeld aan een romantisch diner) waarin entertainment en vermaak een belangrijke rol spelen. Ontwikkelingen in vrijetijdspatronen De vrijetijdsmarkt is sterk in ontwikkeling als gevolg van demografische en economische ontwikkelingen. Traditionele doelgroepen en recreatiepatronen verdwijnen en maken plaats voor individuele wensen op maat. Met name de 24-uurs economie draagt bij tot een verdere versnippering van de vrijetijd bij de (reis)consument. Veel werkende mensen zien hun inkomen en bestedingen groeien evenals de tijd die nodig is voor allerlei zorgen regeltaken in een steeds complexere samenleving. De spaarzame vrije uren vragen om een goede besteding van tijd en geld aan ontspannende activiteiten. Naast de werkende klasse ontstaat door de vergrijzing een steeds grotere groep ouderen. Ouderen blijven langer vitaal waardoor hun recreatiepatroon actief en veelzijdig is. Verder zal in de groep gezinnen het aandeel allochtone gezinnen een steeds belangrijker deel uitmaken, met name in stedelijke gebieden. Dit biedt nieuwe mogelijkheden voor het toeristisch-recreatieve aanbod. Vertragen en versnellen De provincie Noord-Brabant signaleert in haar beleidsnota ‘Ontspannend Brabant’ twee tegenstrijdige trends21. Enerzijds wil de consument snelle en avontuurlijke vormen van recreatie (bungy jumpen, mountain biken, festivals en horeca). Anderzijds heeft diezelfde consument eveneens een groeiende behoefte aan vertragende en rustgevende activiteiten (fietsen, Open Haard Herberg, wandelen, etc.). Beide patronen worden in hoog tempo afgewisseld. Ook binnen gezinnen wordt gezocht naar een balans tussen rustige en versnellende activiteiten. Hierbij tekent zich volgens de provincie een groter contrast aan in het aanbod. Extreem versnellende activiteiten zullen toenemende belangstelling trekken, evenals extreem vertragende activiteiten. De interesse voor een gulden middenweg zal afnemen. Tabel 6 Typering van trends

Versnellen

Vertragen

(stad)

(regio)

Extremen

Kleinschaligheid

Internationaal

Los van netwerk

Snelheid

Traagheid en rust

Mobiliteit

Duurzaamheid

Kortstondigheid

Zekerheid

Onechtheid

Authenticiteit

Eenvormigheid

Kwaliteit

Hoge consumptie

Locale identiteit Natuurbehoud

Bron: Provincie Noord-Brabant 21

Zie: ‘Ontspannend Brabant. Uitvoeringskader Toerisme en Recreatie 2002-2006’ -Provincie Noord-Brabant 2002


Tilburg heeft een prima uitgangspositie om in te spelen op zowel de versnelling als de vertraging. Ruimtelijk gezien is de binnenstad met alle evenementen, diverse podia met moderne programmering en de horeca de spil voor mensen die op zoek zijn naar dynamiek ofwel versnelling. Voor mensen die juist willen vertragen biedt Tilburg in het buitengebied een toenemend aanbod van water en groen. Het Noorderbos, het nationaal park de Loonse en Drunense Duinen en het geplande Landschapspark Moerenburg zijn hiervan goede voorbeelden.


5.

SWOT analyse

Op basis van de genoemde 8 segmenten en de genoemde ontwikkelingen is hieronder een SWOT analyse (sterkten/ zwakten/ kansen/ bedreigingen) gemaakt van het huidige toeristische aanbod in Tilburg. De analyse heeft deels een indicatief karakter. Het gaat er niet om wat doen we goed en wat doen we slecht, maar om de vraag wat doen we in Tilburg beter of slechter dan de andere steden. De bedoeling is om de sterke punten van Tilburg aan te geven en te zien op welke elementen Tilburg kansen heeft om het aanbod te versterken. Tabel 7 Sterkte/ zwakte tabel toerisme en recreatie in Tilburg Sterkten 1. Horeca

2. Kunst en Cultuur

3. Evenementen

-

Zwakten

Groot aanbod van horeca met een sterke

-

Horeca vooral gericht op jongeren en studenten

centrumfunctie

-

Hotelaanbod is vooral gericht op zakelijke markt

-

Geen overnachtingsmogelijkheden voor jongeren

-

Geen campings in directe nabijheid van de stad

-

Verblijfsaccommodatie vooral in de regio

-

Hoge huurprijs in horecaconcentratiegebied

-

Geen adequate bewegwijzering binnenstad

-

Weinig samenhang in aanbod en in marketing en

-

Nog beperkte aantrekkingskracht op externe

Rockacademie

-

Geen of weinig koppeling met stadspromotie Tilburg

-

Moderne architectuur en kunst openbare ruimte

-


-

Jongeren en muziekcultuur met 013 als trekker

-

Sterk profiel door een gevarieerd aanbod

-

Afgezien van Kermis en Festival Mundial geringe

-

Weinig vernieuwing in samenstelling en onderdelen

-

Meest gevarieerde aanbod van Brabant

-

Sterk aanbod musea

-

Creativiteit en daadkracht van de sector

-

Unieke clustering kunstvakopleidingen, en

promotie bezoekers

Festiviteiten en Evenementen met Kermis en Festival Mundial als trekkers

landelijke uitstraling Tilburg Trakteert

-

Sportevenementen (Ten Miles, Olympia´s Ronde en Ronde van Nederland)

-

Promotie is niet afgestemd op de doelgroepen

-

Willem II stadion als locatie voor

-

Trekken vooral dagjesmensen

(sport)evenementen en congressen

-

Geen binnenaccommodatie voor grootschalige

-

Interne gemeentelijke organisatie met betrekking tot

evenementen het Tilburg Trakteert aanbod 4. Fysieke attracties

-

Centrale ligging in een groene en sterke toeristisch-

-

Geen historische binnenstad

recreatieve omgeving

-

Sterke concurrentie van Breda en Den Bosch

-

Nabijheid van België (samenwerking Turnhout)

-

Attractieparken zijn self supporting en dagjesmensen laten Tilburg links liggen

5. Sport

-

Willem II als merknaam voor Tilburg

-

Geen binnenaccommodatie voor grootschalige

6. Natuurrecreatie

-

Groene mal als waarborg voor groene stadsrand

-

Ontbreken eenduidig beleid buitengebied

-

Kernwinkelapparaat is niet onderscheidend ten

-

Aantal m² v.v.o. in het centrum van Tilburg is tussen

-


topsportevenementen

7. Winkelen

opzichte van Breda en Den Bosch 1999 en 2002 vrijwel niet gegroeid 8. Congressen en beurzen

-

Hotelaanbod vooral gericht op zakelijke markt

-

Geen aansprekende beursaccommodatie

-

Sterk aanbod horeca en kunst en cultuur

-

Hotelaanbod is weinig gevarieerd en beperkt

-

Gebrek aan kennis van de zakelijke markt

(gebrek bovensegment)


Tabel 8 Kansen/ bedreigingen tabel toerisme en recreatie in Tilburg Kansen 1. Hotels en horeca

Bedreigingen

-

Faciliteren van startershoreca en themacafés

-

Doelgroep 40 plus

-

Hotel en verbijfsaccommodatie voor de doelgroep

-

Multiculturele kwaliteitskeuken

-

Benut de aanwezigheid van kunstvakopleidingen en

-

Externe promotie

-

Productontwikkeling door interdisciplinaire

-

Horeca aanbod steeds minder aantrekkelijk voor doelgroep 40 plus

jongeren 2. Kunst en Cultuur

- Subsidiekortingen door de verslechterende

Rockacademie

economische situatie

samenwerking en samenwerking met andersoortige vrijetijdsvoorzieningen 3. Evenementen

-

Meerdaagse evenementen en verblijf

-

Studentenfestivals

-

-

Ontwikkeling binnenaccommodatie voor

-

Ontwikkeling van de Piushaven

-

Samenwerking met de pretparken in de regio

-

Willem II als visitekaartje voor de stad

-

Ontwikkeling van een dubbele sporthal met 400

Toenemende concurrentie van festivals in Eindhoven, ´s-Hertogenbosch en Breda

grootschalige evenementen op Stappegoor 4. Fysieke attracties

(wederzijdse promotie) 5. Sport

meterijsbaan 6. Natuurrecreatie 7. Winkelen

-

Publieksinformatie en stadspromotie

-

Regionale samenwerking en productontwikkeling

-

Thematische invulling Nieuwlandstraat en

-

Noordstraat (dwaalmilieus)

Winkelaanbod raakt steeds verder achter op andere steden in Brabant

-

Leisure centrum en grootschalige detailhandel

-

Grootschalige detailhandel Piushavengebied

-

Organisatie van beurzen met Universiteit van

-

Congresfaciliteiten met hotel in de Spoorzone

Pieter Vreedeplein 8. Congressen en beurzen

Tilburg

-

Markt meerdaagse congressen concentreert zich in Randstad

Zoals bekend ontbreekt het Tilburg fysieke- en historische attracties (landmarks) die op zich zelf een zekere bezoekersstroom genereren. Tilburg zal het niet moeten hebben van toeristen die zoeken naar een historische binnenstad. Ook het winkelaanbod is -ondanks de inspanningen van gemeente en winkeliers- nog te weinig onderscheidend om als toeristische trekker te fungeren. In dit opzicht is de komst van het Pieter Vreedeplein een aanwinst te noemen. De geografische ligging van Tilburg in een toeristisch zeer aantrekkelijke regio biedt onverkort mogelijkheden. Naarmate attractieparken zich bewegen naar het verblijfstoerisme ontstaan nieuwe mogelijkheden voor samenwerking in de promotionele sfeer: Tilburg maakt reclame voor de Efteling als de Efteling reclame maakt voor Tilburg. De markt voor congressen en beurzen biedt -op termijn- mogelijkheden in de niches voor vak- en regionale beurzen. Op dit moment ontbreekt hiervoor helaas nog een aansprekende accommodatie. In samenwerking met de universiteit kan deze markt verder worden verkend. De horeca is in Tilburg reeds sterk vertegenwoordigd. Het huidige aanbod mag echter gevarieerder, waardoor nieuwe doelgroepen en ondernemers worden bediend. Starters moeten meer mogelijkheden krijgen om in het centrum een nieuwe formule te starten. Dit vraagt om een uitnodigend horecabeleid en gezonde concurrentieverhoudingen in de huur van horecapanden.


Bovenstaande zaken dragen op termijn bij aan een breder toeristisch product in Tilburg. Deze elementen behoren tot het basispakket van stedelijke voorzieningen en zijn derhalve geen speerpunten van toeristisch beleid. Wanneer Tilburg in concurrentie met andere steden nieuwe bezoekersstromen wil aanboren moeten we kijken naar het imago van de stad en juist naar de activiteiten waar Tilburg in uitblinkt. Met het dynamische karakter van de stad onderscheidt Tilburg zich van andere steden en dat maakt mensen nieuwsgierig. Deze dynamiek komt het sterkst tot uitdrukking in de jaarlijkse evenementen en het aanbod van kunst- en cultuur. Met name 013 Popcentrum, De Pont, het Nederlands Textielmuseum, de Tilburgse Kermis en Festival Mundial zijn hierin belangrijke trekkers. Met een sterkere focus op de troeven moderne kunst, vormgeving, textiel, muziek en entertainment kan Tilburg zich landelijk profileren als een dynamische stad voor de moderne stadstoerist. Naast de dynamiek in de stad is er in en buiten Tilburg volop gelegenheid voor recreëren in het groen of langs het water. Het recreatieve aanbod in Tilburg is goed op peil. Met het buitengebied en de Piushaven geniet de Tilburger van een aantrekkelijke omgeving om zijn vrije tijd te besteden. Deze factor is een aanvulling op de dynamiek van de stad maar vooral gericht op de lokale bevolking en op zichzelf niet een grote toeristische troef. Het is juist de stevige mix van de stedelijke producten en de producten in de regio die kan leiden tot een langer verblijf van de toerist in de regio en een bezoek van die toerist aan de stad Tilburg.


6.

Beleidsprogramma Toerisme en Recreatie 2003 - 2010

6.1. Inleiding Op dit moment neemt Tilburg een bescheiden positie in op de toeristische kaart van Nederland. Tilburg moet het vooral hebben van de dagjesmensen die de kermis en andere evenementen bezoeken. De stad nodigt kennelijk nog onvoldoende uit voor een meerdaags toeristisch verblijf. Dit in tegenstelling tot de ons omringende regio. De beeldvorming over Tilburg loopt achter bij het feitelijke aanbod aan toeristische en recreatieve voorzieningen. Het toeristisch-recreatieve product Tilburg verdient dan ook meer waardering van de buitenwereld. Hierin spelen de eigen bewoners een sleutelrol. Zij zijn namelijk de belangrijkste ambassadeurs van Tilburg. Wanneer de inwoners trots zijn op hun stad en haar voorzieningen dragen zij dit beeld over op anderen waardoor ook zij worden geprikkeld om Tilburg te bezoeken. De gemeente Rotterdam heeft dit goed begrepen door haar toeristisch beleid niet te richten op bezoekers, maar juist op haar eigen inwoners. Het zijn niet alleen de gasten, maar in eerste instantie de inwoners die profiteren van een aantrekkelijk aanbod van voorzieningen en vermaak. Zeker wanneer het toeristisch beleid nog in de kinderschoenen staat lijkt deze aanpak zinvol. De nieuwe stadpromotiecampagne maakt hier de juiste insteek door de typisch Tilburgse karaktertrekken waar de Tilburger zich mee kan identificeren naar buiten te dragen. Waarom toeristisch beleid? Tilburg heeft potentie op toeristisch gebied. Dit is het resultaat van beleidsinspanningen op het gebied van onder andere cultuur, evenementen, sport en binnenstad. De sterke punten van Tilburg zijn echter nog niet optimaal ontwikkeld voor toeristisch bezoek. Op het gebied van onder andere kunst- en cultuur en evenementen biedt Tilburg zeker potentie, maar er dient ook een hoop verbeterd te worden willen we de kansen benutten. Zeker gezien ook andere Brabantse steden zich beginnen te ontwikkelen op toeristisch gebied. Door de komst van de StadsVVV is de noodzaak voor een integrale beleidsvisie toerisme en recreatie manifest geworden. De StadsVVV wil de stad Tilburg graag verkopen, maar kan dit niet zonder een heldere en eenduidige visie op het toeristisch product Tilburg: welk beeld willen wij de komende jaren van de stad verkopen? Welke potentiële bezoekers willen wij bereiken en aan onze stad verbinden? Ondanks de aanwezigheid van een sterk toeristisch-recreatief aanbod, ontbreekt het Tilburg nog aan een gezamenlijke aanpak om dit product in de markt te zetten. Zowel binnen als buiten de stad is er een algemene roep te herkennen om een meer planmatige, gestructureerde aanpak van toerisme en recreatie. Toeristisch-recreatieve producten komen van origine vaak voort uit een hobbyachtige sfeer of worden opgezet door bedrijven of particulieren met geringe kennis van het veld. Denk hierbij aan de agrariërs die in mindere tijden besluiten een kampeerboerderij te beginnen of architectenbureaus die vakantiebungalows ontwerpen zonder enig besef te hebben van de specifieke eisen die de sector aan toeristisch-recreatieve accommodatie stelt. Toerisme en recreatie heeft daarnaast raakvlakken met vele beleidsterreinen binnen de gemeente Tilburg (denk aan ruimtelijke ordening, het evenementenbeleid, maatschappelijke ontwikkeling, stadspromotie enz.). Het is dan ook onvermijdelijk dat verschillende afdelingen binnen de huidige gemeentelijke organisatie op toeristisch gebied langs elkaar heen werken of dubbel werk verrichten. Wanneer de gemeente Tilburg de in deze nota aangetoonde economische impact van de sector optimaal wil benutten dan is centraal toeristisch-recreatief beleid en een gedegen organisatieopzet die alle partijen bind en overziet een must. De meerwaarde van toeristisch beleid ligt derhalve in: • De optimale benutting van de economische mogelijkheden van de sector. • De coördinatie en afstemming van lopende beleidsinitiatieven. • Een externe blik op de ontwikkeling van de stad. • Promotie van Tilburg als een samengesteld toeristisch product. • Bewustwording van de aantrekkelijkheid van Tilburg door inwoners en bezoekers. De Tilburgse Ervaring: Kadernota Toerisme en Recreatie 2003-2010 24

In deze nota is een SWOT analyse gemaakt van Tilburg als het gaat om toeristische potenties in relatie met ontwikkelingen in de omgeving. De moderne consument zoekt in zijn vrije tijd zowel rust (vertragen) als actie (versnellen). Bovenal wil de moderne consument vermaakt worden en dingen beleven (beleveniseconomie). Entertainment en vermaak zijn de drijvende kracht achter de leisureindustrie en steden ontwikkelen zich tot urban entertainment centers. Wat betekent dit voor Tilburg? Tilburg mist weliswaar een historisch decor maar biedt daarentegen juist een breed en modern podium voor allerlei vormen van vermaak en belevenissen: cultuur, entertainment, sport en evenementen. De Tilburgse kermis fungeert sinds jaar en dag als boegbeeld voor vermaak en entertainment, maar er is meer. Met 013 staat Tilburg op de kaart van de muziekindustrie met een sterke aantrekkingskracht op jongeren. Daarnaast wil 013, op basis van de uitkomsten van het publieksonderzoek, zich meer gaan richten op de doelgroep 35+: een kapitaalkrachtige doelgroep die vooral op het gebied van (verblijfs)toerisme interessant is. In het verlengde van 013 krijgt het Veemarktkwartier de uitstraling van een trendy spot voor jongeren, creativiteit en nieuwe media. Met De Pont en het Nederlands Textielmuseum heeft Tilburg landelijke publiekstrekkers in huis. Naast dit vaste aanbod biedt Tilburg in de zomer een stevig programma van festiviteiten en evenementen voor inwoners en bezoekers van buiten met Festival Mundial als grote trekker. Het toeristisch-recreatieve product bestaat uit vele pareltjes, nu is het tijd om hier een snoer van te rijgen! Sterkten-kansen strategie Steden hebben van oudsher de neiging om zich compenserend op te stellen ten opzichte van hun concurrenten. Ook in Brabant is duidelijk te zien dat steden elkaar kopiëren door het opheffen van de eigen zwakke punten ten opzichte van concurrerende steden. Voorbeelden hiervan zijn de nieuwbouw van poppodium de Effenaar in Eindhoven en de nieuwbouw van poppodium MEZZ in Breda als reactie op het succes van 013 Popcentrum. Men wil niet onderdoen voor andere steden. Een negatief gevolg hiervan is dat de steden steeds meer op elkaar beginnen te lijken en zich steeds meer op dezelfde brede doelgroep richten. Traditionele, commerciële SWOT analyses richten zich dan ook vooral op de ‘matching’ van de aanwezige sterkten en zwakten op de externe omgeving van de stad. In traditionele benaderingen speelt de externe omgeving een belangrijke rol en wordt het product vooral bepaald door de markt. In deze nota wordt bewust gekozen voor een sterkten-kansen strategie. 22Het voordeel van een strategie die zich richt op het ontwikkelen van een uniek, eigen profiel is dat naast een externe oriëntatie een interne bewustwording over unieke sterke punten van de stad een steviger fundament kan bieden om de productontwikkeling op de langere termijn te richten. In plaats van achter de marktontwikkelingen aan te lopen, kan de markt zelf mede vanuit de sterke punten en kansen veranderd worden. Tegelijkertijd loopt men voor op concurrerende regio’s: sterke punten zijn immers moeilijk op korte termijn te imiteren, want ze zijn, in ieder geval gedurende een bepaalde periode, uniek of redelijk uniek. Sterkten en kansen benutten vraagt keuzes Het toeristisch product Tilburg krijgt reliëf wanneer dit wordt toegesneden op een bepaald marktsegment. Hiervoor moet je durven te kiezen. Wanneer je alles voor iedereen wilt aanbieden zul je je nooit onderscheiden. Zoals hiervoor betoogd heeft Tilburg een uitstekende uitgangspositie om uit te groeien naar een dynamische stad van moderne kunst, cultuur en entertainment. De meeste elementen zijn reeds aanwezig. Wat ontbreekt is een gezamenlijke aanpak om deze focus ook uit te stralen in productontwikkeling, marktbenadering en publiciteitscampagnes. Vanuit de SWOT analyse blijkt dat Tilburg vooral sterk staat op kunst en cultuur, evenementen en (de combinatie van dit stedelijk product met) de recreatieve mogelijkheden in de groene omgeving rond

22

Bron: ‘Productontwikkeling binnen Regiomarketing, naar een nieuwe rol van overheden bezien in een Rotterdamse context’ -Van ’t Verlaat, J. Rotterdam: Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam 1997


Tilburg. Zeker wat betreft de productontwikkeling en promotie van het toeristisch-recreatieve aanbod van Tilburg wordt vanuit deze beleidsnota gekozen voor een duidelijke focus op deze drie speerpunten (zie de beleidssporen 3 en 4 in paragraaf 6.4).

6.2. Ambitieniveau: groeiscenario in verblijf en doelgroepen De komende zeven jaar wordt gemikt op een reëel en groeiend ambitieniveau. Gelet op de nog bescheiden positie van Tilburg op de toeristische kaart wordt gekozen voor een groeiscenario wat betreft doelgroep en verblijf. Een belangrijk aandachtspunt is de doorontwikkeling van dagtoerisme naar verblijfstoerisme. Bezoekers komen voor specifieke activiteiten als dagtoerist naar de stad, maar overnachten elders in de regio. Uit bovenstaande SWOT-analyse blijkt dat Tilburg een ruim aanbod aan toeristisch-recreatieve voorzieningen te bieden heeft en zich ten opzichte van andere Brabantse steden voldoende zou kunnen onderscheiden. Wanneer we de kansen beter benutten zijn er voldoende mogelijkheden om het verblijfstoerisme in de stad verder aan te moedigen. Door het combineren van activiteiten in arrangementen, een heldere stadspromotie en door een breder en gevarieerder aanbod van hotelaccommodatie kan Tilburg uitgroeien tot een aantrekkelijke verblijfsstad. De uitwerking van dit groeiscenario kost tijd omdat ook nieuwe voorzieningen moeten worden getroffen. Dit gegeven vertaald zich in beleidsspoor 2 (zie paragraaf 6.4). In de tussentijd is het vooral de dagrecreatie waar sneller resultaat geboekt kan worden. Doelgroepen Ook wat betreft de doelgroepen van het toeristisch-recreatief beleid wordt een groeiscenario nagestreefd (samenhangend met het groeiscenario in verblijf). We onderkennen drie belangrijke doelgroepen. Deze zijn (voor het actieprogramma 2003-2004) op volgorde van prioriteit weergegeven: 1. De inwoners van de gemeente Tilburg: in het toeristisch-recreatief beleid van de gemeente Tilburg gaat het niet alleen om dure promotiecampagnes, integendeel. Het imago van Tilburg wordt zeker niet alleen vormgegeven door de media maar uitgedragen door de eigen inwoners; 2. Verblijfsrecreanten (meestal verblijvend in de regio): zoals reeds uit de cijfers bleek bevinden zich vooral in de zomer duizenden toeristen in de regio Tilburg. Het stedelijk product kan voor hen een welkome aanvulling betekenen op de recreatieve activiteiten in de regio; 3. Dagrecreanten en verblijfsrecreanten van buiten de regio Tilburg. Vervolgens zijn de doelgroepen weer te onderscheiden naar leeftijd en andere kenmerken. Zoals betoogd zal vanuit toerisme extra worden ingezoomd op het aantrekken van bezoekers die geïnteresseerd zijn in kunst en cultuur, evenementen en het groen in de omgeving van de stad. Het gaat hier om een focus in het toeristisch beleid. Welk beeld willen wij uitdragen en welke doelgroep willen wij naar Tilburg trekken? Mikken wij hierbij op alles en iedereen zoals elke stad of durven wij het aan om een bepaalde doelgroep aan te spreken en ons hiermee te onderscheiden? Deze focus veronderstelt dus niet dat andere vormen van stedelijk entertainment, zoals de horeca of het winkelaanbod, niet van belang zouden zijn. Uit recente interviews met toeristische partners in de stad is gebleken dat Tilburg bij ‘het klaarstomen’ van haar toeristisch-recreatieve product, het ontwikkelen van nieuwe producten en de promotie ervan, haar eigen identiteit moet behouden. Zonder identiteit kun je niets uitstralen en de verwachtingen van de bezoeker moeten voldoen aan zijn daadwerkelijke Tilburgse ervaringen. In het groeiscenario in de doelgroepen wordt in eerste instantie met prioriteit gemikt op een kwalitatieve versterking van het toeristisch-recreatieve product Tilburg voor de inwoners van Tilburg en de directe regio. Populair gezegd, het opwaarderen van lokale pareltjes, het zichtbaar maken van de onderlinge samenhang en het creëren van de juiste randvoorwaarden. Dat de Tilburger hier behoefte aan heeft De Tilburgse Ervaring: Kadernota Toerisme en Recreatie 2003-2010 26

blijkt uit verschillende onderzoeken. Tabel 3 uit het Burgeronderzoek 2002 gaf reeds aan dat zeker niet alle elementen van de binnenstad als voldoende positief beoordeeld worden. Andere onderzoeken zoals de Structuurvisie Tilburgse horeca van Seinpost en het publieksonderzoek van 013 Popcentrum concluderen soortgelijke zaken. Vanuit een sterk en gericht aanbod kan (vervolgens) het product Tilburg beter worden verkocht aan de verblijfsrecreanten in de regio en vervolgens dag- en verblijfsrecreanten van buiten de regio Tilburg. Dat in de vroege fase van het toeristisch-recreatief beleid de prioriteit gelegd wordt op de opwaardering van het huidige product, gericht op de Tilburger, wil echter niet zeggen dat er geen aandacht wordt besteed aan het aantrekken van bezoekers van buiten de gemeente. Er moet benadrukt worden dat het hier om een prioriteitsstelling gaat. Figuur 1 de twee groeiscenario’s in beeld

2010: dag- en verblijfsrecreatie De Tilburger Toerist in regio Toerist van buiten regio

De Tilburger Toerist in regio Toerist van buiten regio

De Tilburger Toerist in regio Toerist van buiten regio 2003: dagrecreatie

6.3. Beleidseffecten Beleid ten aanzien van toerisme en recreatie genereert economische én maatschappelijke effecten. In onze optiek liggen beide grootheden in elkaars verlengde. Primaire doelstelling van beleid is een verbreding van de economische structuur en verbetering van het woon-werk klimaat door het uitbouwen van een kwalitatief onderscheidend toeristisch-recreatief product Tilburg. Om het effect van het toeristisch-recreatief beleid te meten onderscheiden we de volgende criteria (op basis van de genoemde groeiscenarios in doelgroepen en verblijf): • • •

De toename van het aantal toeristisch-recreatieve bezoeken aan de gemeente Tilburg. De toename van het aantal toeristische overnachtingen van bezoekers van buiten de gemeente Tilburg. De toename van de bestedingen in de verschillende deelsectoren (bijvoorbeeld cultuur, evenementen, horeca) van toerisme en recreatie door zowel de eigen inwoners als toeristen van buiten de gemeente.


•

De toename van de werkgelegenheid in de sector door middel van het aantal banen en bedrijfsvestigingen in de gemeente Tilburg.

Het ContinuVakantieOnderzoek, de cijfers van ETIN en het Burgeronderzoek bieden wellicht mogelijkheden om een deel van deze beleidseffecten in kaart te brengen. Er dient onderzocht te worden of met de bestaande onderzoeken de beleidseffecten adequaat gemeten kunnen worden. Naast meetbare effecten draagt een succesvol beleid vooral bij aan de centrumfunctie van Tilburg binnen Midden-Brabant, het imago van Tilburg, het vestigingsklimaat en het woon- en werkklimaat.

6.4. Toerisme en recreatie 2003 - 2010: vier beleidssporen Samengevat zijn de belangrijkste uitdagingen voor de komende jaren: 1. Invulling van de randvoorwaarden voor succesvol toeristisch beleid: het toeristisch beleid staat in Tilburg nog in de kinderschoenen. Inbedding van toerisme en recreatie in de gemeentelijke organisatie en samenwerking met de regiogemeenten en met het toeristische bedrijfsleven is dan ook noodzakelijk. Ook is inzicht in de ontwikkeling van het gedrag van de stadstoerist onontbeerlijk voor productontwikkeling. Hierdoor krijgt men tevens inzicht in het effect van het toeristisch beleid. Het ContinuVakantieOnderzoek (waaraan Tilburg reeds deelneemt) is hiervoor een goed middel gebleken. 2. Toeristische infrastructuur: zorgen voor vitale toeristische voorzieningen zoals (verblijfs-) accommodatie, bewegwijzering. 3. Productontwikkeling: een kwaliteitsimpuls geven aan het huidige toeristische product Tilburg en aanvulling met landelijke trekkers en arrangementen. 4. Promotie van het toeristische aanbod van Tilburg: het toeristisch product Tilburg op de landelijke kaart zetten. Deze 4 beleidssporen kunnen niet los van elkaar worden gezien, maar vormen als het ware vier poten van dezelfde toeristische tafel. Figuur 2 De 4 beleidssporen van Toerisme en Recreatie 2003 - 2010

Productontwikkeling

Promotie

Randvoorwaarden

Toeristische infrastructuur


Spoor 1: randvoorwaarden voor beleid

Randvoorwaarden

•

•

•

•

Zoals reeds geconstateerd is toerisme en recreatie een nieuw beleidsveld dat opnieuw moet worden opgebouwd. Een succesvol beleid vraagt een stevig fundament en een realistisch ambitieniveau. Dit betekent invulling van een viertal randvoorwaarden, te weten:

Integraal beleid: het nieuwe beleidsveld toerisme en recreatie moet worden ingebed in de gemeentelijke organisatie. In de huidige organisatie is beleid op onderdelen van het toeristischrecreatieve product verspreidt over verschillende afdelingen. Een voorbeeld hiervan is de versnippering van de beleidsvoorbereiding en uitvoering van het evenementenbeleid. Als Tilburg de potenties van toerisme en recreatie optimaal wil benutten dan is een heroriëntatie op de gemeentelijke organisatie en de samenwerking met externe partijen noodzakelijk. Reorganisatie VVV: de StadsVVV maakt onderdeel uit van de gemeentelijke organisatie. Het proces richting een regio VVV is onomkeerbaar en vraagt de komende tijd inzet van mensen en middelen. Op dit moment is nog onduidelijk welke financiële consequenties op de gemeente af zullen komen. Samenwerking met de regio: toerisme en recreatie vraagt van Tilburg een constructieve samenwerking met de regio. Dit betekent samenwerken met open vizier en gericht op win-win situaties. Een belangrijke inhoudelijke aanzet is het formuleren van een gemeenschappelijke visie op toerisme. Samenwerking met het bedrijfsleven: toeristisch beleid heeft alleen kans van slagen wanneer dit beleid wordt gedragen door het toeristische bedrijfsleven (horeca, logies, evenementenbedrijven, etc.). De Kamer van Koophandel heeft toerisme uitgeroepen als speerpunt van regionaal economisch beleid. Vanuit deze gemeenschappelijke basis kan tevens een nieuwe invulling worden gegeven aan beschikbare gelden voor regionale samenwerking.

Spoor 2: toeristische infrastructuur Met toeristische infrastructuur bedoelen we de voorzieningen voor bezoekers van de stad Tilburg. Met name het huidige aanbod van verblijfsaccommodatie vraagt de komende jaren aandacht. Gelet op de Toeristische kansen voor toerisme in Tilburg ontbreekt in het huidige hotelaanbod in infrastructuur Tilburg zowel accommodatie voor bezoekers met een brede beurs alsmede bezoekers met een smalle beurs. De gemeente verwelkomt een uitbreiding van het aanbod van verblijfsaccommodatie (stadsherberg en jongerenhotel) en zal deze ontwikkeling actief stimuleren. De ontwikkeling van het zakelijke toerisme valt of staat met een geschikte beursaccommodatie. Op dit moment ontbreekt in Tilburg een grootschalige beursaccommodatie. Op voorhand zou Tilburg een positie kunnen verwerven door het organiseren van vakbeurzen en regionale beurzen. Mogelijkheden liggen in de samenwerking met de Universiteit van Tilburg. Ook voor het organiseren van aansprekende (sport)evenementen met landelijke publiciteit ontbreekt op dit moment een geschikte binnenaccommodatie. Naast accommodatie is ook een adequate en eigentijdse bewegwijzering van het gehele toeristischrecreatieve product een noodzaak. Niet alleen in de binnenstad, maar ook in de regio Midden-Brabant. Het Routebureau Brabant kan hierin een belangrijke rol vervullen.


Spoor 3: speerpunten voor productontwikkeling

Productontwikkeling

Op basis van de SWOT analyse komen de volgende selling points naar voren: • Tilburg heeft dynamiek • Tilburg is trendy • Tilburg is de stad van culturele vernieuwing • Tilburg is vooral bekend door de Tilburgse kermis • Tilburg heeft verrassend veel groen

Op basis van deze pluspunten is een focus aangebracht in het toeristisch beleid en gekozen voor de volgende 3 thema’s voor productontwikkeling en promotie. 1. Cultuurtoerisme Op het gebied van evenementen en cultuur scoort Tilburg goed. Met uitzondering van de Tilburgse Kermis, De Pont, het Textielmuseum, 013 Popcentrum en Festival Mundial wordt met het huidige aanbod aan cultuur en evenementen met name de lokale en regionale markt bediend. Cultuurbeleving blijkt in toenemende mate een reden te zijn voor een bezoek aan steden. Dit biedt interessante mogelijkheden voor Tilburg. De impact van cultuur op de stad werd reeds weergegeven in het publieksonderzoek van 013 Popcentrum. Om in de komende jaren meer bezoekers van buiten Tilburg te trekken hebben podia en musea de keuze tussen grote landelijke producties en tentoonstellingen of juist het bedienen van niches in de (muziek-)markt. Een mooi voorbeeld is het festival Stranger than Paranoia. Het cultuurtoerisme kan worden bevorderd door een bundeling van cultuuraanbieders en een bundeling van de cultuursector met andersoortige vrijetijdsaanbieders in combinatie met een gerichte (stads)promotie. Daarnaast biedt dit thema uitgelezen mogelijkheden om met name de doelgroep jongeren en studenten beter te bereiken. Vanzelfsprekend is het Veemarktkwartier hét centrum voor cultuurtoerisme en jongeren. 2. Festiviteiten en Evenementen Festiviteiten en Evenementen zijn er in Tilburg in allerlei soorten en maten. Zoals hiervoor betoogd is het van belang om in de komende jaren een doorgroei te maken van de regionale markt naar de landelijke markt. Ook hier weer de keuze tussen schaalvergroting of specialisatie. Daarnaast wordt gemikt op een groter aantal verblijfstoeristen. Dit kan door het bundelen van individuele activiteiten, het organiseren van meerdaagse evenementen en het realiseren van aantrekkelijke verblijfsaccommodatie. Belangrijk aandachtspunt is tevens de omvang, samenstelling en promotie van het Tilburg Trakteert aanbod. De gemeente heeft hierin een belangrijke rol. 3. Recreëren in het groen Met de ontwikkeling van de Piushaven als stadshaven heeft de gemeente als moderne stad een traditionele toeristische trekker in huis. De haven is een prachtig decor voor activiteiten en evenementen. Door investeringen in de museumhaven en in de passantenhaven krijgt Tilburg toeristisch meer uitstraling en wordt Tilburg ook per water beter bereikbaar. Dit biedt een prima decor voor watergebonden evenementen zoals Marivin. Hiermee wordt de haven een aantrekkelijk gebied voor dagrecreatie. Met Udenhout en Berkel Enschot kent de gemeente Tilburg een buitengebied welk in omvang niet onder doet voor een middelgrote plattelandsgemeente. In samenspraak met natuur- en milieu verenigingen heeft Tilburg zich uitgesproken voor natuurontwikkeling en -beleving in de zogeheten Groene Mal. Deze groene ring rond Tilburg biedt nieuwe mogelijkheden voor recreatie en ontspanning met een overloop naar de regio. In dit kader past bijvoorbeeld ook de ontwikkeling van het Noorderbos. Door fietsen wandelroutes wordt het gebied toegankelijk gemaakt voor het recreërende publiek vanuit De Tilburgse Ervaring: Kadernota Toerisme en Recreatie 2003-2010 30

het centrum en vanuit de regio. Het is de komende jaren dan ook zaak het buitengebied meer onder de aandacht te brengen door gezamenlijke productontwikkeling en promotie.

Spoor 4: promotie en marketing

Promotie en marketing

Ondanks de vele inspanningen heeft Tilburg nog steeds te kampen met een slecht imago. Zeker op toeristisch gebied is een grote inspanning nodig om mensen te verlokken voor een bezoek aan Tilburg. De keerzijde van deze medaille is dat de bezoekers -gegeven dit imagovaak verrast zijn over wat Tilburg allemaal te bieden heeft. Dit verrassingseffect heeft vanaf vandaag een naam: de Tilburgse Ervaring!

In dit kader speelt de StadsVVV Tilburg een belangrijke rol als gastheer van de stad. De StadsVVV Tilburg verdient de ruimte om zich te ontwikkelen tot een professionele toeristische dienst binnen de organisatorische kaders van een regioVVV. Naast de rol van gastheer heeft de StadsVVV een belangrijke taak in de coproductie van verschillende toeristische producten in de vorm van Tilburgarrangementen. Dit kan bijvoorbeeld door dag- en verblijfsarrangementen rond de thema’s cultuur, jongeren, architectuur, textiel, etc. Hiervoor wordt nauw samengewerkt met de aanbieders en organisatoren van culturele activiteiten en met de horeca. De promotionele activiteiten dienen tevens aan te sluiten bij de nieuwe stadspromotiecampagne van de gemeente Tilburg waarin de kernwaarden vernieuwing, daadkracht en ruimte en binding een belangrijke rol spelen.


6.5. Actieprogramma kadernota Toerisme en Recreatie 2003 – 2004 Speerpunten

Actie

Termijn

2003 / 2004 Budget

Dekking

Tekort

1. Randvoorwaarden 1.

Continueren bijdrage regiomanager BBT

2003

€ 23.000

Reeds begroot

2.

Instandhoudingbijdrage op te richten routebureau BBT

2003/04

€ 10.000

Economie

3.

Doorzetten onderzoek naar toeristisch bezoek Tilburg op basis van metingen door 2004

€ 6.000

Economie

2003

budgettair

BO

Stichting ContinuVakantieOnderzoek/ ontwikkeling van een effectmonitor 4.

Sector T&R benoemen als speerpunt voor regionale samenwerking met de Kamer van Koophandel en met alle relevante regionale partijen gezamenlijk een programma en

neutraal

een taakverdeling vaststellen. 2. Infrastructuur 1.

Haalbaarheidsonderzoek naar verblijfsaccommodatie in het bovensegment

2003

€ 5.000, --

Economie

2003/04

p.m.

ECO, SP, Binnenstad

2003/04

€ 25.000

Economie

2003/04

Budgettair

BO

(luxeaccomodatie) en voor de doelgroep jongeren (camping municipal en jongerenhotel). 2.

Uitvoeren toeristisch-recreatieve bewegwijzering Midden-Brabant i.s.m. Routebureau

1.

Stimuleren van productontwikkeling binnen de kunst- en cultuursector en

p.m.

3. Productontwikkeling Thema 1. Cultuurtoerisme Thema 2.

arrangementen met andersoortige vrijetijdsaanbieders 1.

Festiviteiten en Evenementen

Opwaardering van de omvang, samenstelling en de promotie van het evenementenaanbod

2.

neutraal

Ontwikkeling en promotie meerdaagse verblijfsarrangementen gekoppeld aan

2003/04

€ 20.000

Economie

2003

Budgettair

BO

festiviteiten en evenementen Thema 3.

1.

Ontwikkeling T&R-visie buitengebied i.s.m. o.a. Kamer van Koophandel en ZLTO

Recreëren in het groen

2.

Ontwikkeling productaanbod met ‘partners buitengebied’ zoals ZLTO, nationaal park de Loonse en Drunense Duinen, horeca, attractieparken en stichtingen en verenigingen

neutraal 2003/04

€ 25.000

Economie

(MEC, IVN, Heemkundekringen etc.) 3. Marketing en promotie 1.

Promotiebudget uitvoering ‘De Tilburgse Ervaring’

2003/04

€ 50.000

Economie

2.

Het organiseren van een symposium toerisme en recreatie in samenwerking met

2003

€ 10.000

Economie

regionale partners (als resultaat van 1.4) TOTAAL

€ 151.000 De Tilburgse Ervaring: Kadernota Toerisme en Recreatie 2003-2010 32

p.m.


De Tilburgse Ervaring Kadernota Toerisme en Recreatie

Recommend Documents