K011111k1k 011 O11111111thE GEHOtElilli to Amsterdam. 1UARVERSL IN DE
Negen en Dertigste Algerneene Vergadering, OP MAANDAG 10 MEI 1897, TJITGEBRACHT DOOR DEN VOORZITTER
P. VAN
Fir,
14:GHEN.
OUDE ADnESKAARTEN DOOR
R. W. P. DE VRIES.
Uitgaven van het KONINKLIJK OUDHEIDKUNDIG GENOOTSCHAP
NOORD-HOLLANDSCHE OUDHEDEN, BESCHREVEN EN AFGEBEELD DOOR
. G. VAN ARKEL en A. W. WEISSMAN. le
stuk met 115 afbeeldingen.
Bevattende de gemeenten : Aartswoud, Abbeberk, Andijk, Avenhorn, Barsingerhorn, Benningbroek, Berkhout, Binnenwijzend, Bovenkarspel, Broek op Langendijk, Burgerbrug, Dirkshorn, Eenigenburg, Enkhuizen, Grootebroek, Grosthuizen, Harencarspel, Haringhuizen, Hauwert, Hem, Hensbroek, Hoogcarspel, Hoogwoud, Hoorn, Koedijk, Kolhorn, Lambertschaag, Lutjebroek, St. Maarten, St. Maartensbrug, Medemblik, Midwoud, Nibbixwoud, Nieuwe Niedorp, Noord Scharwoude, Obdam, Oosterblokker, Oosterleek, Oostwoud, Opmeer, Opperdoes, Oterleek, Ouddorp, Oudedijk, Oude Niedorp, Oude Sluis, Oudkarspel, St. Pancras, Schagen, Schagerbrug, Scharwoude, Schellinkhout, Spanbroek, Sybekarspel, Twisk, Ursem, Valkoog, Veenhuizen, Venhuizen Wadway, Warmenhuizen, Wervershoof, Westerblokker, Westwoud, Wieringerwaard, Winkel, Wognum, Wydenes, Zuid Scharwoude, Zwaag, Zydewind.
2e stuk le gedeelte met 72 afbeeldingen. Bevattende de gemeenten : Akersloot, Alkmaar, Anna Paulowna, Assendelft, Bergen, Beverwijk, Bloemendaal, Callantsoog, Castricum, Driehuizen, Egmond, Graft, Oost Graftdijk, West Graftdijk, Groet, Heemskerk, Heiloo, Helder, Huisduinen, Jisp, Koog aan de Zaan, Oost Knollendam, Krommenie, Krommeniedijk, Limmen, Marken binnen, Oostzaan, Oterleek, Overveen, Petten, de Rijp, Santpoort, Groot Schermer, Zuid Schermer, Schermerhorn, Schoorl, Uitgeest, Velsen, Westzaan, Wormer, Wormerveer, Wijk aan Zee en Duin, Zaandam, Zaandijk.
2e stuk 2e gedeelte met 62 afbeeldingen. Bevattende de gemeenten : Aalsmeer, Bennebroek, Haarlem, Haarlemmermeer, Halfweg, Heemstede, Schoten, Sloten, Sloterdijk. Spaarndam, Spaarnwoude, Zandvoort.
3e stuk met 57 afbeeldingen. Bevattende de gemeenten : Peemster, Beets, Broek in Waterland, Buiksloot, Durgerdam, Edam, Etershem, Holysloot, Ilpendam, Katwoude, Kwadijk. Landsmeer, Middelie, Monnikendam, Nieuwendam, Oosthuizen, Purmerend, Purmerland, Ransdorp, Schardam, Schellingwoude, Uitdam, Volendam, Warder, Watergang, Wijde Wormer, Zuiderwoude, Zunderdorp.
...
Prijs van elk stuk .
2.50.
KOHIER van den Tweehonderdsten Penning VOOR
AMSTERDAM en ONDERHOORIGE PLAATSEN over 1631. UITGEGEVEN DOOR
J. G. FREDERIKS en P. J. FREDERIKS. Prijs . . . . f 2.50. Bovenstaande werken zijn voor de Leden van het Genootschap elk a f halven verkoopprijs) bij den Secretaris verkrijgbaar.
1.25 (den
Zie ommezijde.
CATALOGUS van de Muntverzameling VAN HET
KONINKLIJK OUDHEIDKUNDIG GENOOTSCHAP, bevattende tevens een overzicht van het Muntwezen aller tijden en landen. Met 2 platen. roy. 80. Ing. f 6. — geb. f 7.50, bewerkt door JOH. W. STEPHANIK.
Voor de Leden : ingenaaid f
2.
—
,
gebonden in geheel linnen f 3.50.
Jaarverslagen 1895-1897, bevattende de volgende Bijlagen : A. W. WEISSMAN, Het Amsterdamsche Woonhuis, Mr. N. DE ROEVER Az., De Kroniek van Staets ; P. VAN EEGHEN, De Munt, A. W. WEISSMAN, Hendrik de Keyzer ; J. G. FREDERIKS, Het Museum Vondelianum te Amsterdam ; Prof. Dr. J. TE WINKEL, Het Ridderwezen, geschetst volgens de ridderromans ; P. VAN EEGHEN, Twee particuliere correspondentien uit den Franschen tijd, Reizen in 1799 — 1811. Een Garde d'Honneur in 1813 ; A. M. PAREAU, Het legaat de Castro : gegraveerd, geetst en op andere wijzen versierd glaswerk ; R. W. P. DE VRIES, Oude Adreskaarten. Deze Jaarverslagen zijn a 5o cts. voor de Leden verkrijgbaar. Nog zijn op aanvraag, voor de Leden, enkele exemplaren te bekomen van het Portret van den Heer Frederik Muller, Ets door P. J. ARENDZEN en van het Portret van den Heer C. P. van Eeghen, Ets door HENRIETTE DE VRIES:
Alle aanvragen te richten tot den Secretaris R. W. P. DE VRIES, Warmoesstraat 122 Amsterdam.
JAIIRVERSLAG IN DE
Negell ell Dertigste Algemeelle Vergadering, OP MAANDAG 10 MEI 1897, ITITGEBRAGHT DOOR DEN VOORZITTER
P. VAN KEGHEN.
___ ,i, ..,. __,I,._ __, ..1,, -..
,i, ..1,.. ..1,, ..,
We
_,I, ,N1,
,i, ,I,
_c._ -,,
,I, •,. ,I,
NI, ,.. , , i,
,L, ...L, ,,. ...1,
A
,,,
eeteN ./
adat wij zooeven door de verschillende rapporten van onze Commission zijn herinnerd geworden aan de werkzaamheden welke zij voor ons Genootschap hebben verricht, wil ik gaarne nog met een kort woord den algemeenen loop van hetgeen voorgevallen is, voor U in dc gedachte terugroepen. Steeds mogen wij getuigen van een bloeienden toestand van ons Genootschap ; het aantal leden bleef onveranderd op 2441, w--, daar wij tegenover de aanwinst van 18 leden het verlies van een even groot aantal hebben te betreuren. En onder deze laatsten is het goed om bij deze gelegenheid nog eenmaal de namen te noemen van mannen als F. D. 0. OBREEN, den welwillenden Hoofddirecteur van het Rijksmuseum, S. W. JOSEPHUS JITTA, die vooral in voorgaande jaren herhaaldelijk den leden van ons Genootschap gelegenheid schonk zijne
kunstschatten te beschouwen, H. VALKENBURG den fijngevoelenden afbeelder van Gooilands lief en iced, en G. B. SALM, den kundigen architect, die beide gaarne in onzen kring verkeerden — zeker zal hunne nagedachtenis bij ons in eere blijven. — In de laatste Algemeene Vergadering werden alle bestuursleden wederom door U herbenoemd en bleven de werkzaamheden onder hen op dezelfde wijze verdeeld als ten vorige fare — zooveel mogelijk bleef het Bestuur trachten ook buiten den kring der leden het doel van het Genootschap te bevorderen. Daartoe was slechts aanleiding toen tijdens *) Door eene vergissing is het cijfer in het voorgaande jaarverslag niet geheel juist opgegeven.
4 den verbouw van een woning op het Rokin tegen de Nieuwezijdskapel aan, de geheele, naar die zijde gekeerde muur van dat Kerkgebouw vrijkwam en aldaar nog sporen van den ouden toestand zichtbaar werden. Wij hebben ons toen gewend tot de heeren Kerkmeesters van die kerk met verzoek te zorgen dat hetgeen nog aanwezig was, ten minste zoude bewaard blijven. Later mochten wij vernemen dat pan dat verzoek gevolg is gegeven. Naar aanleiding van de grensverandering van de Gemeente Amsterdam werd door ons in de maand September 1896 de gelegenheid geopend om kennis te maken met de teekeningen en prenten uit onzen Atlas, welke den ouden toestand van het nieuwe grondgebied der hoofdstad voorstellen. Het bleek dat deze tentoonstelling - met belangstelling werd ontvangen ; behalve door onze leden werd zij door meer dan vierhonderd personen bezocht. Zoodra zich weder aanleiding voordoet voor zoodanig nuttig gebruik van den inhoud onzer portefeuilles, hopen wij daarmede voort te gaan. In de maand November 1896 werd nog eene tentoonstelling uitsluitend voor onze leden gegeven, toen de Heer J. A. FREDERIKS van Middelburg zich bereid had verklaard zijne verzameling Afbeeldingen van Goudsmids-ornamenten uit de I6e en 17e eeuw, ook voor hen die de Vergadering niet hadden kunnen bijwonen, gedurende eenigen tijd ter beschikking te stellen. Uit de straks aangehoorde verslagen bleek dat het ook in dit jaar met onze uitgaven van wetenschappelijke werken goed is voortgegaan. Wederom is een deel verschenen van de Beschrijving der Noord-Hollandsche Oudheden, door de Heeren G. VAN ARKEL en A. W. WEISSMAN, en tevens mogen wij heden voor ons gereed zien liggen de Catalogus van onze Muntverzameling, door de goede zorgen van ons medelid JoH. W. STEPHANIK. Bij nadere kennismaking met dit boek zal U blijken dat dit niet alleen bevat eene opsomming van de in onze verzameling aanwezige munten, maar tevens een rijke schat van bizonderheden aangaande de muntstelsels en het muntwezen van alle tijden en landen, zoodat het daardoor belooft te worden een standaardwerk op het gebied der numismatiek. Gaarne herhaal ik bier nog eens den zooeven reeds geuiten dank aan genoemde heeren voor hun omvangrijken arbeid en voor de krachtige wijze waarop zij hebben getoond het doel van ons Genootschap te willen bevorderen. Onze vergaderingen waren steeds goed bezocht, en wederom bleek het dat de bemoeiingen van onzen ijverigen Secretaris niet te vergeefs waren, maar dat steeds de leden bereid werden bevonden om ons te doen kennis maken hetzij met de voorwerpen van kunst in hun bezit, hetzij met de wetenschap, die zij als resultant van bizondere studie hebben verkregen. Hartelijk dank zij hiervoor aan alien gebracht die ons tot deze zeer belangrijke en genotvolle avonden de gelegenheid aanboden. Gaarne breng ik U de daarin
5 behandelde onderwerpen nog eens in herinnering, terwijl ik voor de nadere bizonderheden verwijs naar het uitgebreide verslag van de vergaderingen, dat sedert eenige jaren door onzen Secretaris wordt gevoegd bij de Verslagen der Commission. Het Bestuur vertrouwt dat door de leden deze arbeid zal worden op prijs gesteld, waardoor velerlei mededeelingen en opmerkingen van hen die de bijdragen gaven ook in ruimeren kring worden verspreid, en waardoor de leden zich het gehoorde weder in de herinnering kunnen brengen, of, voor zoover zij de_ vergaderingen niet konden bijwonen, daarmede kunnen kennis maken. Herhaaldelijk kwam het mij voor bij het nagaan der oude verslagen van ons Genootschap dat bij de summiere vermelding van hoogst belangrijke behandelde onderwerpen, het gemis aan zoodanig verslag van het medegedeelde zich levendig deed gevoelen : wij vertrouwen dat dit bezwaar dcor de thans gevolgde wijze voor het vervolg zal worden weggenomen. 9 November 1896 liet Prof. J. Six onder ons het werk van DONATELLO rondgaan, en deed ons een blik slaan op de groote Italiaansche beeldhouwkunst. 28 November 1896 werden wij door den Heer J. A. FREDERIKS van Middelburg weder bepaald tot onze eigene kunstnijverheid, waar hij ons deed kennis maken met zijne geheel eenige verzameling afbeeldingen van modellen van goudsmids-ornamenten uit de 16e
en
17e
eeuw.
14 December 1896 maakte de Heer J. F. VERSTER ons de bizonderheden duidelijk van de Ex Libris, de boekmerken die eerst in de laatste jaren meer bepaald het voorwerp van bizonder wetenschappelijk onderzoek zijn geworden. II Januari 1897 liet de Heer F. ADANIA VAN SCHELTENIA ons een schoone verzameling zien van teekeningen van een groot aantal oude Nederlandsche meesters, terwiji daarentegen 25 Januari 1897 Dr. C. HOFSTEDE DE GROOT ons speciaal bij een vijftal hunner bepaalde, als CAREL FABRITIUS,
JOHANNES
VERMEER, PIETER DE HOOGHE, PIETER
en NICOLAAS MAES, alien werkzaam geweest in dezelfde richting : het wedergeven der Hollandsche binnenhuizen. 8 Februari 1897 maakten wij door den Heer A. N. J. FABIUS kennis met eigenaardige rechtsverhoudingen uit den » goeden ouden tijd", waar hij ons de gevolgen van een Gorkumsch proces in 1727 schetste. — Verder vernamen wij dien avond nog bizonderheden aangaande den paal der bannelingen to Sloten en bij Ouderkerk, en tevens over den bewoner van het huis bij den laatstgenoemde, waar SPINOZA zijn intrek nam na zijne verwijdering uit Amsterdam.
JANSSENS
22 Februari 1897 zagen wij door de goede zorgen van de Heeren leden voor den Amsterdamschen Atlas van ons Genootschap een deel der zich daarin bevindende prenten
6 en teekeningen, in den vorm van eene wandeling van de Buitenkant naar de Muiderpoort ; daaronder de laatst verkregen hoogst zeldzame ets van ZEEMAN van de brand van het oude stadhuis. 8 Maart 1897 gaf Prof. H. C. ROGGE ons mededeeling van zijne onderzoekingen omtrent de levensbizonderheden van den geschiedschrijver EMANUEL VAN METEREN, en aangaande diens Album Amicorum. 22 Maart 1897 was de Heer C. J. GONNET uit Haarlem zoo vriendelijk om ons
uit de rijke provinciale verzameling van afbeeldingen betreffende Noord-Holland eene schoone keuze van teekeningen te vertoonen, waardoor sedert lang veranderde toestanden in de provincie ons weder voor den geest werden gebracht. I2 April 1897 deed de Heer R. W. P. DE VRIES ons eene bizondere zijde van het volksleven kennen in zijne uitgebreide verzameling oud-Amsterdamsche adreskaarten
en aankondigingen van verschillende inrichtingen. 26 April 1897 eindelijk vernamen wij door den Heer D. C. MEIJER Jr. de eigenaardige beschrijving van de eerste reis van den teekenaar CORNELIS PRONK naar Kleef terwijl daarna de Heer C. SCHoFFER nog eenige fraaie en zeldzame prenten onder ons deed rondgaan.
in
1721,
Eindelijk blijft mij nog de aangename taak over een woord van dank uit te spreken jegens al degenen die als leden der Commission veel tijd en moeite voor ons Genootschap over hadden, en een woord van waardeering voor onzen concierge E. J. KLEIN, die steeds toont voor de belangen die hem zijn toevertrouwd als voor zijne eigene te zorgen.
Kort overzicht van de Bijdragen op de gewone Vergaderingen.
De n 9den
November 1896 gaf Prof. Jhr. Dr. J. Six, namens de Rijks-Akademie
van beeldende kunsten ter beschouwing het werk van Donatello (uit de Denkmaler der
Renaissance-Sculptur in Italien). Donatello, een der grootste beeldhouwers van de 15e eeuw werd in 1386 te Florence geboren en overleed aldaar in 1466. Onder zijne beroemdste werken, in marmer en brons uitgevoerd, zijn te vermelden de graftombe voor Paus Giovanni Coscia, de gevel van S. Maria del Fiore en de klokketoren met drie groote beelden, de bronzen beelden van Judith en David, de predikstoel in den Dom te Prata ; te Venetie een standbeeld voor Gattamelata ; tot zijn laatste werk behooren de bronzen reliefs uit het leven van Christus aan den kansel van S. Lorenzo te Florence. Deze werden eerst na zijn dood door zijn leerling Bertoldo afgemaakt. 28 November maakten de leden kennis met een gedeelte van de Verzameling betreffende Ornament van den Heer J. A. FREDERIKS te Middelburg. Uit de serie goudsmids-ornamenten van de 16e en 17e eeuw trokken vooral de aandacht die van N e d e r1 a n d s c h e kunstenaars Lucas van Leiden, Adam van Vianen, Adr. Collaert, Marc. Gerards, Michel le Blon, Jan Lutma, P. Serwouters, Anth. de Winter, B. van Lochem, Adr. Muntinck, de Pas, de Bruyn e. a. ; Fr a n s c h e meesters : Ch. Etienne de Laune, Henri le Roy, Pierre Gaudin, Balth. le Mercier, H. Picart, Gideon l'Egare, Francois le Febvre, Balth. Montcornet ; D u i t s c he meesters : Daniel Hopfer, Jerome Hopfer, Pierre Floetner, H. Aldegrever, George Pencz, Hans Holbein, Th. de Bry, H. Wirings, lost Amman, Jan Holner, Fr. Morisson en Hans Beham. De Heer FREDERIKS had de welwillendheid zijne collectie nog eenige dagen ter bezichtiging te laten. 14 December gaf de Heer J. F. VERSTER eene bijdrage met kunstbeschouwing
8 over Ex-Libris. Spreker herinnert eerst wat ander een ex-libris verstaan wordt namelijk iets om een boek kenbaar te maken, van daar de vertalingen boekmerken, bookplates, Bucherzeichen ; het doel is door dit merkteeken iets persoonlijks iets van de studie van den eigenaar weer te geven en tevens zooveel mogelijk de uitvoering sierlijk of artistiek te doen zijn. In de middeleeuwen werden de boeken op den snee of op den band gemerkt, hetgeen men > super libros" noemde. Het oudst bekende boekmerk is van ± 1450 van Johann Knabensberg genaamd Igler ; hiervan zijn slechts 4 exemplaren bekend. In D u i t s c hl an d werd het eerst over ex-libris geschreven in 1853 door Lempertz, in de »Bilderhefte zur Geschichte des Buchhandels", later door Max Harrwitz, Warnecke het uitgebreidste werk waarin 2600 ex-libris worden behandeld) Hildebrandt en Otto, Sattler, Kissel en Seyler. Het oudste gedateerde Duitsche ex-libris is van 1516 van Hieron. Ebner door Albrecht Duren In E n g e land verscheen het eerste opstel in 1822, later verschillende stukken in Notes and Queries en in de laatste jaren de belangrijke geillustreerde boeken van Hamilton, Hardy en Labouchere (Ladies bookplates). Het oudste Engelsche ex-libris is van Nic. Bacon 1574. In F r a n k r ij k schreef Beaupre in 1862 het eerst, en later in 1874 Poulet Malassis, Bouchot, Jardere en Hamilton. Het oudste Fransche ex-libris is van Ch. Ailleboust d'Autun 1574. In A m e r i k a is het eerste boek van Dexter-Allen, American Bookplates; het oudste ex-libris is van John Williams 1679 ; het meest gezochte van George Washington, waarvan re eds spoedig falsificaties in omloop kwamen. In Zweden is het oudste van 1595 (van Thure Bielke) en in Zwitserland van 1607. In Nederland eindelijk is de literatuur nog zeer gering, in 1892 werd de eerste collectie op de Internationale Tentoonstelling voor Boekhandel en aanverwante vakken geexposeerd, sedert is het getal der verzamelaars toegenomen, de Heer J. F. Verster beschreef in de Archives de la societe frangaise des collectionneurs d'Ex-Libris, 200 Nederlandsche boekmerken en binnenkort zal verschijnen een beschrijving van Ex-Libris waarop afbeeldingen betreffende muziek voorkomen. Het oudste Nederlandsche ex-libris is van Van Lijnden, het oudste gedateerde van Anna van der Aa 1597. Als ontwerpers en graveurs zijn hier te lande te vermelden Michel le Blon, J. Punt, P. W. van Megen, Ch. Rochussen, P. J. H. Cuypers, A. J. der Kinderen, L. W. R. Wenckebach, Th. Molkenboer en W. 0. J. Nieuwenkamp. Vereenigingen van verzamelaars bestaan in Engeland, Frankrijk, Duitschland en
9 Amerika, in welke landen ook geregeld tijdschriften worden uitgegeven. De grootste verzameling is die van den Heer A. W. Franks te Londen die
50,000
stuks telt ; van Garson
(sedert verkocht), en van Graf zu Leiningen-Westerburg te Miinchen die
te Dublin met 32,000 11,000 bevat. Voorts hebben enkele Bibliotheken collecties aangelegd. In Nederland zijn als verzamelaars bekend de Heeren F. G. Waller, J. F. Verster, J. G. de Groot Jamin Jr. De belangrijke bijdrage \ye r d toeg-elicht door de collectie van den Heer J. F. Verster. II
7anuari 1897 gaf de Heer F.
ADAMA VAN SCHELTEMA
eene kunstbeschouwing
van Oude Teekeningen der Nederlandsche School. Spreker deelde vooraf eenige bizonderheden mede over het verzamelen van oude teekeningen hier te lande en de afwisselende prijzen op de kunstveilingen, de hoogste prijzen werden in 1883 op de veiling Jacob de Vos besteed, terwijl in latere jaren de prijzen met de kooplust daalden. Ter beschouwing werden gegeven bladen van Hackert, B. van der Helst (schets van een familiestuk), A. ter Himpel (plateelteekening), Hulswit (gezichten in de omstreken van Amsterdam), C. Huygens (kampementen bij Bonn en het klooster te Bethlehem), Jan van Huysum (schijnbedrieger), H. Averkamp (zeegezicht), L. Bakhuijzen (zeegezichten), J. van Battem (Tivoli bij Rome), Nic. Berchem (jachtscene), J. de Beijer (Damrak te Amsterdam, Abdij te Fleuref, Emmerik), W. van der Velde (Ygezicht bij Amsterdam), Jan Swarth te Groningen + 1570 (Religieuse voorstelling), W. Soukens 1704 (Boerenkermis), G. Neits (Termonde), G. Netscher (portret van Isabella Netscher), D. Langendijk (Batavia en tafereel uit den Engelsch-Russischen oorlog), Claude Gellee (Landschap bij opgaande zon), Valentijn Klotz (Mauritshuis te 's Hage), J. Leupenius (gezicht aan de Vecht), H. Numan (Warmoesgracht te Amsterdam), enz. Deze verzameling kwam i en 2 Juli in veiling. 25 Januari behandelde de Heer Dr. C. HOFSTEDE DE GROOT de schilders Carel Fabritius, Johannes Vermeer, Pieter de Hooghe, Pieter Janssens en Nicolaas Maas. Spreker geeft eerst een overzicht van de meesters te Delft uit de leerschool van Fabritius en beschouwt daarna die meesters in onderling verband. In hun meeste schilderijen is het lichteffect met voorliefde behandeld. Van Fabritius zelf zijn slechts 4 stukken bekend. Spreker geeft nu chronologisch ter beschouwing photographien van bovengenoemde meesters, met vermelding van de vele bizonderheden aan de schilderijen verbonden, o. a. ging een 19e eeuwsch schilderij van Dirk van de Laar jaren lang door voor een Van der Meer ; ook schilderijen van Janssens werden voor die van dien meester uitgegeven. 8 Februari houdt de Heer A. J. N. FABIUS een voordracht over een Gorcumsch Proces en zijne gevolgen in 1727. Naar aanleiding van de Mernorien van Pieter van Bleijswijk geeft spreker eene schildering uit het leven der Regenten van Gorinchem in de
18e eeuw en de verschillende regeerings intrigues, waarin de familien van Hoey. Schuilen2
10
burgh en Van den Es. Het proces liep over den koop van de Brouwerij de geklaverde haan, tusschen den Heer van Dalem (in de Prov. Gelderland) en Arie van den Es (uit Sliedrecht) ; de laatste werd door den Heer Van Dalem gevangen gehouden wegens het niet voldoen der koopsom, waarop de Schout van Gorinchem uit represaille de Vrouwe van Dalem in arrest nam. De zaak kwam tot oplossing door het uitwisselen der gevangenen. Het geheel geeft een belangrijk beeld en van het huiselijk leven en van de wijze waarop de Regeering hun zin wilde doordrijven. De Heer E. W. MOES deelt hierop nog mede, dat de portretten der familie van Hoey, thans nog berusten bij de familie van Eeten te Arkel. 22 Februari was gewijd aan eene kunstbeschouwing van Teekeningen en Prenten uit den Atlas van Amsterdam van het Genootschap. De Heer J. L. WILLEM SEVFFARDT had hiervoor gekozen eene reeks afbeeldingen van het Y tot den Amstel. Op nieuw bleek weder welke fraaie bladen de Atlas bevat. 8 Maart behandelde Prof. Dr. H. C. ROGGE, het leven en de werken van den populairen geschiedschrijver Emanuel van Meteren. Bijna drie eeuwen geleden verscheen te Delft bij Jacob Vennekool de » Memorien der Belgische ofte Nederlandsche historie van onse tyden". Het was het eerste boek dat een getrouw en uitvoerig verhaal gaf van de gewichtigste gebeurtenissen die in de laatste veertig jaren hadden plaats gehad. Dit boek beleefde dertien uitgaven en werd in het Fransch en in het Hoogduitsch vertaald. Naar aanleiding van dit belangrijke boek deelt spreker een en ander mede over den Schrijver. Hij werd 9 Juni 1538 geboren, zijn vader Jan Cornelisz van Meteren geboren te Breda woonde te Antwerpen, waar hij de boekdrukkunst uitoefende en onder den invloed van Praepositus en Grafeus de hervormde godsdienst aannam. In 1535 gaf hij de eerste Engelsche bijbelvertaling in het licht. Zijne moeder Othilia Ortels, was familie van den beroemden aardrijkskundige Abraham Ortelius. Emanuel van Meteren ontving zijne eerste opleiding te Antwerpen, vertrok van daar naar Doornik en later naar Duffelen. Terwijl zijn vader in Engeland vertoefde, trok hij ook derwaarts en kwam in dienst bij den koopman Sebastiaan Danckaerts te Londen. Na diens dood vestigde hij zich zelf als koopman te Londen, waar hij 8 April 1612 overleed. Zijn spreuk was Deus nobiscum (vertaling van het Hebreeuwsche woord Emanuel) Quis contra nos 1 Spreker toont nu uitvoerig aan, hoe van Meteren naast zijne zaken nog veel tijd voor wetenschappelijken arbeid wist te vinden en aan de hand van Simon Ruytinck, Vlaamsch predikant van de Hollandsche kerk te Londen, die Emanuels leven te bock stelde, noemt hij tal van geleerden uit Engeland, Frankrijk en de Nederlanden, met wie hij persoonlijk in aanraking was of briefwisseling onderhield ; zijn boezemvriend was
II
Abraham Ortelius wiens brieven uit de jaren 1556-1592 bewaard zijn gebleven. Hij stelde veel belang in de ontdekkingstochten van een vaart naar Indie om den Noord, trad herhaaldelijk in het strijdperk om belemmeringen op te ruimen die den handel in de eerste helft van den tachtigjarigen oorlog drukten, verzamelde onder den titel van v Intercoursen tusschen Engeland en Nederland", alle privilegien die de Nederlandsche handelaars in Engeland hadden verkregen, legde verzamelingen aan van penningen, munten, platen en curiosa — doch zijne hoofdbezigheid was steeds het bijeenbrengen van bouwstoffen voor een geschiedwerk, dat de jaren van Philips II zou behandelen. Op raad van Ortelius begon hij in 1583 zijne aanteekeningen te ordenen en in 1595 zag zijn werk het licht. De geschiedenis van dit standaardwerk is door Prof. R. Fruin in de Bijdragen voor geschiedenis en oudheidkunde uitvoerig beschreven. Van de privilegien van den Nederlandschen handel schijnt geen enkel exemplaar meer overgebleven te zijn. De Bibliotheek te Oxford bezit echter een album amicorum van onzen beroemden historieschrijver. Ter toelichting van het gesprokene zijn op de vergadering de verschillende uitgayen van het historiewerk ter inzage voorhanden. 10
April geeft de Heer C.
J. GONNET,
Rijks-Archivaris van Noord-Holland, eene
kunstbeschouwing van topographische teekeningen, berustende in de Atlassen der Provincie en in die van de gemeente Haarlem. Onder de vele belangrijke teekeningen waren te vermelden : Rietschoof, Oost-Vlieland ; D. de Jong, Nieuwe Veer op Texel ; C. Pronk, De Horn en de Burg op Texel ; L. Bakhuizen, den Helder ; Tavernier en Pronk, Kerk en Rechthuis te Schagen ; A. Rademaker, Slot te Schagen en Eenigenburg (tusschen St. Maarten en Crabbendam) ; Mich. van den Broek, Oudorp ; J. Schouten en C. Pronk, Friesche poort, Langestraat, Pesthuis en Accijnshuis te Alkmaar ; C. van Noorde, Rulne van de Abdij te Egmond ; Jan van der Heiden, Kerk te Rijp; C. Pronk, Hoornsche Buitensingel (voor het werk van R. Westerop) ; A. Rademaker, het Huis te Purmerende; E. Pronk en J. Schouten, het Huis te Ilpendam, van buiten en van binnen ; T. Verrijk en M. van der Jagt, Westzaan, Zaandam en de Zaanstroom ; P. van Loo en Milatz, Muiderberg ; A. Waterloo, de Oude Kerk te Muiderberg ; P. de Goeije, 's Graveland, Huizen, Hilversum en Crailoo ; P. J. Schultz. het Huis Nederhorst; A. de Haan, Marquette; J. Cats, Akerendam ; Nic. Berchem, Brederode ; J, Doomer en J. Wills, Huis te Kleef; Nuijen en Hendriks, Huis te Heemstede ; H. Spilman, Bosch en Vaart bij Haarlem in 1789. 12 April deelt de Heer R. W. P. DE VR1ES een en ander mede over oude adreskaarten, ter herinnering aan de reclame in vroegere dagen en tot toelichting van eene unieke verzameling oude adreskaarten uit de 17e, 18e en 19e eeuw, meerendeels van .
Amsterdamsche kooplieden. Eene uitvoerige beschrijving van deze verzameling, belang2*
I2
rijk voor de geschiedenis van den handel en voor die van oude firma's, vindt hare plaats aan het einde van dit verslag. 26 April geeft de Heer D. C. MEIJER JR. eene bijdrage over Cornelis Pronk en zijn eerste Kleefsche reis. Corn. Pronk was het hoofd eener school van landschap-teekenaars, die de kunstlievende 18e eeuw in 't werk stelde om het land rond te reizen om teekeningen te maken van steden, dorpen en kasteelen, die aan de liefhebbers werden verkocht of aan uitgevers, die ze in koper lieten graveren o. a. voor het D Verheerlijkt Nederland". Die teekeningen niunten uit door eenvoudige juiste opvatting der natuur, en een zekere genoegelijke stemming. Spreker geeft eenige van die schetsen rond, waaruit blijkt dat Pronk ook een knap architectuur-teekenaar was, ook het door hem zelf geteekende en door C. van Noorde geetst portret werd hierbij gevoegd. Daarna leest de Heer MEIJER enkele passages voor uit het verhaal van een reisje, dat Pronk met een paar neven en vrienden in 1721 maakte over Utrecht en Nijmegen naar Kleef, waarin verschillende bizonderheden over buitenplaatsen als Zydebalen, het Huis te Voorst e. a. voorkwamen. Op denzelfden avond geeft de Heer C. SCHoFFER ter beschouwing eenige belangrijke Prenten en Teekeningen waarbij de groote Passie door Alb. Durer, een houtsnede van Jan Corn. van Oossaan, etsen van den Amerikaan Colen, en eene Serie Portretten van de Koninklijke familie waarbij het laatste Portret van H. M. de Koningin.
VERSLAG VAN CONSERVATOREN VAN HET
Koninklij k Oudheidkundig Genootschap over 1896—'97. „,_....
fl
is Conservatoren van het Genootschap zijn wij andermaal genoodzaakt een kort
Verslag uit te brengen. Met betrekking tot de voorwerpen van het Genootschap die zich in het Rijksmuseum bevinden en die thans alien van ons etiquet zijn voorzien, kunnen wij mededeelen dat, dank zij de goede zorgen van Jhr. B. W. F. VAN RIEMSDIJK, die als Hoofddirecteur van 's Rijks Museum zijne betrekking van Directeur van het Museum voor Geschiedenis en Kunst blijft waarnemen, — dat dank zijne goede zorgen onze Gobelins op de Oud-Hollandsche Regentenkamer eene niet onbelangrijke restauratie hebben ondergaan. Zij zijn nu tevens verlost van de houten lijsten waarin zij gevat waren en die een rustig en ongestoord verblijf op haar inhoud verzekerden aan stof en motten. De kosten der herstelling worden volgens het contract door het Rijk gedragen. Omtrent de overige ons in eigendom toebehoorende zaken valt alleen te berichten dat in Mei van het vorige jaar uitvoering gegeven is aan het in ons vorig Verslag mede-
gedeelde voornemen tot overbrenging van het glaswerk van de Castro naar het Rijksmuseum. Deze verzameling is daar thans in zaal 157 in eene afzonderlijke glazenkast geplaatst met duidelijke vermelding van des schenkers naam. Tot ons leedwezen moeten wij de opmerking maken dat het latijnsche werkwoord conservare, de oud-adelijke stamvader waaraan conservatoren dezen hunnen naam ontleenen, gaandeweg eene gewijzigde beteekenis verkregen heeft. Vroeger, zelfs nog ten vorigen jare, werd daarvoor ook aangeduid het in ontvangst nemen, boeken en bewaren van aan 't Genootschap gedane schenkingen en vermaakte legaten.
14.
Deze beteekenis van het woord schijnt sedert zoek geraakt te zijn. In het afgeloopen jaar hebben wij althans in de door 't Genootschap ons opgedragen hoedanigheid in 't geheel n i e t s van dien aard ontvangen, zoodat de eenige vermeerdering onzer voorwerpen bestaan heeft in een oud kruikje en een verweerd glazen fleschje voor geringen prijs aangekocht. Deze verandering betreuren wij zeer. Ongetwijfeld bevinden zich in particulier bezit nog tal van merkwaardige oude zaken die in onze verzameling op het Rijksmuseum eene goede plaats zouden vinden : eene betere plaats zelfs dan zij thans bij de eigenaars kunnen innemen. Want op het Rijksmuseum is niet alleen het gevaar voor brand en diefstal tot de minstmogelijke afmeting terug gebracht, maar de aan deskundige handen toevertrouwde bewaring verzekert daar een beter onderhoud, een langduriger bestaan aan die voorwerpen dan bun in particulier bezit deelachtig kan worden. In het voor iederen bezoeker openstaande Museum kunnen die voorwerpen bovendien eene belangrijkheid verkrijgen die zij elders missen. Daar toch kunnen zij met de overige aanwezige zaken dienstbaar zijn aan de vorming van een goeden smaak en aan de beoefening van de kunst en hare geschiedenis. Wij eindigen daarom ons Verslag met een aansporing ,- te richten tot ieder die oude zaken van kunstwaarde in eigendom heeft, om althans een deel van zijn bezit aan het Genootschap te schenken : of wil men liever, — en hiermede wordt hetzelfde doel bereikt, — het in eigendom of in bruikleen aan het Rijk of te staan ter plaatsing in het Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst, dat steeds den naam der inzenders bij die voorwerpen vermeldende, dien naam bij het nageslacht in dankbare herinnering doet voortleven. De Conservatoren:
Mr. A. M. PAREAU. C. SCHOFFER.
Verslag van de Commissie van Toezicht tot instandhouding van Gebouwen en Voorwerpen, die belangrijk zijn voor de kennis van het leven van het voorgeslacht.
I
n het afgeloopen Genootschapsjaar hielden onze medeleden G. VAN ARKEL en
A. W. WEISSMAN zich weder ijverig bezig met het opzoeken, beschrijven en, voor zoover belangrijk, in teekening brengen van de in Noord-Holland nog in wezen zijnde Oudheden. Het resultaat daarvan wordt U op heden in den vorm van het derde deel der »NoordHollandsche Oudheden" aangeboden. Waar dergelijke overblijfselen van Oud-Vaderlandsche kunst met vernietiging worden bedreigd, en zulks ter kennisse uwer Commissie komt, laat zij niet achterwege om te trachten dit te verhoeden, doch ziet in den regel dergelijke pogingen niet met goeden uitslag bekroond. Bij de slooping van een huffs te Amsterdam op den Nieuwendijk hoek Brouwersteeg aan welks gevels zich zeer merkwaardige beeldhouwwerken (karbeelen en gevelsteenen) bevonden, mocht het echter ons medelid den Heer VAN ARKEL gelukken de belofte te ontvangen dat deze fragmenten niet verkocht zullen worden alvorens ons daarvan kennis is gegeven. Deze zaak blijft alzoo nog in behandeling. De Commissie :
G. VAN ARKEL. C. J. GONNET. D. C. MEYER JR. A. W. WEISSMAN.
yerslag van de Commissie voor de Bibliotheek. •,,,,,,,eV,S.•,S.,".n.",..N.,,,,yyvs.,
et Verslag bepaalt zich slechts tot enkele mededeelingen. De geregelde vervolgwerken van binnen- en buitenlandsche Genootschappen vonden weder hunne plaats. Eene nieuwe aanwinst waren de Annales du Cercie archeologique litteraire et artistique de Malines, waarvan wij deel II—VI ontvingen in ruil voor de uitgaven van ons Genootschap. Aangekocht werden slechts enkele vervolgwerken en een compleet exemplaar van de Verslagen van de Commissie der Kon. Akademie van Wetenschappen tot het opsporen, het behoud en het bekendmaken van de overblijfselen der Vaderlandsche kunst uit vroegere tij den. Amst. 186i— 1 872. Eindelijk moeten wij nog mededeelen dat de Heer E. W. MOES zijn ontslag als lid onzer Commissie heeft genomen. Wij doen dit met leedwezen, erkentelijk als wij zijn voor de vele belangrijke diensten, die de Heer MOES aan de Bibliotheek heeft bewezen. J. L. WILLEM SEYFFARDT. JOH. W. STEPHANIK. R. W. P. DE VRIES.
lariwinsteri van de Bibliotheek. Mei 1896 tot Mei 1897.
DOOR GESCHENK: Journal of Indian art and industry VII, 1 o. London 1896. Van het Gouvernment of India London.
Verslagen omtrent de Rijks-Verzamelingen van geschiedenis en kunst. XVIII. 's Hage 1896. Van het illinisterie van Binnenl. Zaken.
Verslag van de Koninklijke Bibliotheek 1895. Van den Directeur. » Verslag van het Koninklijk Penningkabinet 1896. Verslag van het Prov. Museum van oudheden in Drenthe over 1896. Assen 1897. Van de Commissie. Van het Genootschal. Limburg's Jaarboek III. 1. 2. IV. I. 2. 3. Roermond 1896. ✓erslag van de Algemeene Vergadering van het Prov. Utrechtsch Genootschap van kunsten en Van het Genootschap. wetenschappen. Utr. 1896. z Aanteekeningen der sectie Vergaderingen. Utr. 1896. Alphabetische Catalogus van de Bibliotheek van het Prov. Genootschap van Wetenschappen in N.-Brabant. 's Bosch 1896. Van het Genootschap. Catalogus van de Bibliotheek van het stedelijk Museum te Alkmaar. 1 e ged. Alkmaar 1896. Van de Commissie. ✓ erslag over het Stedelijk Museum te Alkmaar over 1896. Alkmaar 1897. Verslag van de Vereeniging Flehite te Amersfoort over 1896.
Van de Vereeniging.
Dordrechts Museum 1894/96. Van de Conzmissie. Verslag van het Stedelijk Museum te Edam 2 2 Febr. 1897. ') Verslag van het West-Friesch Museum te Hoorn over 1896. Catalogus van het Stedelijk Museum te Leiden. 9e Supplement 1895. ›) Verslag van de Commissie ter verzekering van gedenkstukken enz. te Nijmegen over 1895. Verslag van het Leeskabinet te Rotterdam 1897. » Verslag van de Gemeente Verzamelingen van Utrecht over 1895. Van B. en W. van Utrecht. Verslag van de Zaanlandsche Oudheidkundige Vereeniging 1895/96. Van de Conzmissie.
Verslag van
3
i8 Levensberichten en Mededeelingen van de Maatschappij der Nederl. Letterkunde te Leiden 1896. 2d1n. Van de Maatschappij.
Verslag van den Handel en de Scheepvaart van Amsterdam over 1895. Van de Kamer van Koophandel.
Verslag van de Maatschappij Arti et Amicitiae 1895. Van de Maatschappij. Catalogus der Tentoonstelling te 's Petersburg van de Maatsch. Arti et Amicitiae. Nov.-Dec. 1896. Jaarverslag van de Vereeniging Rembrandt 1895. Van de Vereeniging. Zeitschrift des Aachener Geschichtsvereins XVIII. Aachen 1896. Van het Verein. Bonner Jahrbticher. Zeitschrift des Vereins van Alterthumsfreunde im Rheinlande. Heft 97-1 oo. Bonn 1896. Van het Verein. Bremisches Jahrbuch XVIII. Bremen 1896. z Annales de la Societe Archeologique de Bruxelles X. 2-4. XI. 1. 2. en Annuaire VII. Brux. 1896/97. Van de Societe.
Verein fur Hamburgische Geschichte : Zeitschrift X. 1. Mittheilungen XVII. Van het Verein. Mittheilungen der Vereins fur Lubeckische Geschichte und Alterthumskunde VI. 11. 12. VII. 1-9. Lubeck 1895-97. Van het Verein. Bulletin du Cercle archeologique litteraire et artistique de Malines. II-VI. Malines 1891-1895. Jahrbuch des Mtinchener Alterthumsvereins 1896. Jahrbuch des Vereins far Niederd. Sprachforschung 1895. XXI. Monadsblad 1892. Antiquarisk Tidskrift XIII. 2. 3. Stokh. 1897.
Van de Cercle. Van den Heer C. Schoffer. Idem.
Van de Kon. Akademie te Stockholm.
Zeitschrift fur Vaterlandische Geschichte und Alterthumskunde in Westfalen. Band 54. Mtinster 1896. Van het Verein.
A. F.
VAN BEURDEN,
Het geslacht van de Mortel en het geslacht Portmans. Roerm. 1896. Van den Schrijver.
De Darn te Amsterdam. Uitgegeven bij het 25-jarig bestaan van de Groote Club. Amst. 1897. Van de Groote Club. C. W. BRUINVIS, De statie van St. Laurens te Alkmaar. (Overdr. Bijdr. . Bisdom van Haarlem 1896).
A. J. M. BROUWER ANCHER,
Van den Schrijver.
Penning ter eere van W. G. ten Houte de Lange. (Overdr. Tijdschr. van Nederl. Penningkunde.
Idem.
De Alkmaarsche Vroedschapspenning. Amst. 1897. De statie van .St. Maria te Alkmaar. Met Naschrift. Idem. Dr. C. E. DANIELS, Edward Jenner. Amst. 1896. M. of b. (Overdr. uit het Weekbl. v. Geneesk.). Idem.
J. J.
GRAAF,
Een modedracht die 1 oo jaar oud is. Amst. 1897. (Overdr. Jaarb. Alb. Thym). Idenz.
19
Herinnering aan het 250-jarig bestaan van het Bible Hotel. Amst. 1897. Van den.leer H. Warndorff.
Jhr. Dr. J. Six, Les bronzes de Jacques de Gerines au Musee National d'Amsterdam. Paris 1896. Van den Schrijver. (Overdruk uit de Gazette des beaux arts). De geschiedenis der kunst van Grieken en Romeinen en hare plaats on der de Akademische Wetenschappen. Rede uitgesproken bij het aanvaarden van het ambt van buitengewoon Hoogleeraar in de aesthetiek en kunstgeschiedenis, aan de Universiteit van Amst. Haarl. 1896. ldein. Van den Schrifver. De Mirakelkist en de traditie. Amst. 1896. Van de Redactie. Jaarboekje Alberdingk Thym. 1897. Van den Schrijver. L. STROOBANT, Le Chateau de Turnhout 1896. J. F. VERSTER, Liste d'ex-libris Hollandais (Extrait des Annales de la Societe francaise des collecPew. tionneurs d'ex-libris). Macon 1896. Ia'an. M. G. WILDEMAN, Elisabeth Musch. Amersfoort 1896. J. F. M. STERCK,
IN BRU1KLEEN : Factuurboecxken van Rauwe Diamanten van Abr. de Fonseca. Van den Heer J. M. Zwart.
DOOR A ANK_OOP Oud Holland 1896. De Navorscher 1896. De Nederlandsche Spectator 1896. Nederlandsch Archievenblad 1896. Tijdschrift van het Genootschap voor Nederlandsche Penningkunde 1896. DE ROEVER en DOZY, Leven onzer voorvaderen. Verslagen van de Commissie der Kon. Akademie van Wetenschappen tot het o psporen, van het behoud en het bekend maken van de overblijfselen der Vaderlandsche kunst uit vroegere tijden. Amsterdam 186 1
—
18 7 2.
3*
yerslag der Commissie voor den „Atlas van Amsterdam" over 1896.
Cil ij kunnen ditmaal in ons verslag bizonder kort zijn. Het eenigste van belang dat wij hebben mede te deelen, is dat wij in het afgeloopen Genootschapsjaar, bij gelegenheid van de belangrijke uitbreiding der Gemeente, eene tentoonstelling organiseerden van al hetgeen betrekking heeft op het gebied gele g en tusschen de oude en nieuwe grenzen der Gemeente. Leverden onze eigen portefeuilles reeds veel belangrijks op, niet weinig werd dit vermeerderd door de vele bijdragen die ons van alle kanten toestroomden. In het bijeenbrengen en rangschikken dezer tentoonstelling werden wij krachtdadig bijgestaan door de Heeren MARTIN KALFF en JAN KALFF, aan wien dan ook een overgroot deel te danken is van de belangstelling waarin deze tentoonstelling zich mocht verheugen. Aangenaam is het ons te kunnen mededeelen, dat van onze verzameling een toenemend gebruik wordt gemaakt en onze prenten en afbeeldingen meermalen dienen tot het maken van reproducties en het samenstellen van beschrijvingen. Wat onze werkzaamheden betreft, bestonden die hoofdzakelijk in het verzamelen, opzetten en indeelen van hetgeen in het afgeloopen jaar op ons gebied in de verschillende periodieken het licht zag. Voorts werd onze verzameling vermeerderd :
Door aankoop met: Photo van den gevel van de N.-Z. Kapel achter het perceel Rokin 76, tijdens dit afgebroken was. Een houtsnede van het Doelen-Hotel. Reguliersgracht bij de Prinsengracht ; aquarel door ANNA SLUIJTERS. Rokin, Utrechtsche veer ; kleine teekening in kleuren door A. EVERSEN.
21
Twaalf teekeningen in kleuren voorstellende schutters-wachthuizen in Amsterdam in October 1787, door J. M. A. RIEKE ; copien van teekeningen uit dien tijd. Tien waterverfteekeningen door J. M. A. RIEKE, voorstellende verschillende kamers, kapellen en cellen in het Huis van Arrest en Bewaring (voorheen Rasphuis) aan den Heiligenweg, vOor de afbraak in 1895. 31 Aug. 1638. Maria de Medicis, vergezeld door de Prinses van Oranje, Amalia v. Solms, wordt te Amsterdam op prachtige wijze door eene uitgelezen schaar van jonge burgers, alien te paard, ingehaald onder aanvoering van den Advocaat C. v. Davelaar, Heer van Petten ; kopergravure in 7 bladen. (M. 1790). 1830-34. Vertrek en terugkomst der Amsterdamsche mobiele schutterij ; vier gekleurde slechte doch hoogst zeldzame gravures. (M. 6935). Een aantal nachtwachts nieuwjaar- en kermiswenschen tusschen 1840 en 1860. Gezicht op den Dam omstreeks 1805, van den hock van de Beurssteeg, ziende naar het Stadhuis ; folio teekening in 0.-I. inkt door W. LOBRY. De Amsterdamsche kermis op de Botermarkt ; teekening door J. JELGERHUIS. (omstr. 1820). De Amsterdamsche kermis op het oude Kaasplein en de Botermarkt bij avond ; teekening in kleuren door P. L. DUBOURCQ. (in 1834). Door geschenken met: van de Heeren : Kopper-almanak 1896 en 1897. MARTIN KALFF. Diverse afbeeldingen betreffende de uitbreiding der stall. IMP. CONT. GAS-ASSOCIATION Negen photo's van de Gasfabrieken. Mu T. EXPL. BOUWT. OVERTOOM. Plattegrond harer bouwterreinen. )) WELTEVREDEN. idem. C. WIEGAND. Kaart Maatsch. t. Expl. Bouwt. Over-A mstel Polder. KON. NED. ZEIL- EN ROEI-VEREEN. Kaart Buiten-Amstel 1895. SEIJFFARDT. Bruggenkaart 1896. — Kaart Uitbreiding 1896. — Kaart Amsterdam met 9 kiesdistricten. — Gemeente Amsterdam Mei 1896 ; gekleurd en zwart. — Kaart van BLIKMAN & SARTORIUS.
Amsterdam met buurt- en ringbuurt-indeeling. HOTEL DE L'EUROPE. Geschiedenis van het Hotel.
BIBLE-HOTEL. idem. A. DUPONT. Optocht Kattenburgerbrug 1872 ; twee photo's. GROOTE CLUB. De Dam te Amsterdam. Dr. C. E. DANIELS. Eenige brochures. C. G. CRONE. Photo's Nieuwe Kerk.
22
Wijlen C. A. SPIN. Vele documenten betreffende de geschiedenis van A. J. Onstee. C. SCHoFFER. Portret van Mevr. Kleine-Gartman ; teekening door W. SPOOR Jr. — Profiel van Amsterdam ; teekening met potlood. — 3 oude plattegrondjes van Amsterdam. — Gezicht op de Utrechtsche poort. H. D. WILLINK VAN COLLEN. Brand van het oude Stadhuis in 1652 ; hoogst zeldzame ets door R. ZEEMAN. M. 2028 (aangekocht in veiling F. M. & Co.). Onze mededeelingen besluiten wij met een woord van dank aan de schenkers.
De Commissie voornoemd:
JOH. H. LUGT PZN. J. L. WILLEM SEYFFARDT.
lierslag olter de "cumismatische 1ierzamelingen 't Afgesloten genootschapsjaar kenmerkte zich door eene zekere rust voor deze verzamelingen. Laat ons hopen dat het eene rust voor den storm is geweest. Immers al mijn beschikbare tijd werd in beslag genomen door het nazien der drukproeven van onzen muntcatalogus en 't is zeker met een gevoel van verlichting dat ik U thans 't boekwerk geheel gereed aanbied. Indien het uiterlijk als boek U bevallen mocht, dan haast ik mij U te wijzen op de talrijke vriendschappelijke wenken, waarmede onze deskundige Secretaris, de heer R. W. P. DE VRIES, mij steeds zoo welwillend ter zijde stond — en op het stipte en sierlijke zetwerk van den drukker den heer G. PORTIELJE. Aan beiden mijn hartelijken dank voor hunne zeer gewaardeerde medewerking in deze. Ik hoop nu dat ook de inhoud U moge bevallen. Ik trachtte in weinige bladzijden een duidelijk overzicht te geven van datgene wat onze verzameling munten bevat, met eene kleine verklaring van muntnamen of -stelsels hier, met 't aanhalen van eenige jaartallen daar — er steeds naar strevend door het geheele boek een onafgebroken draad te vlechten, die de jaren der grijze oudheid met onze 19e eeuw verbindt. Wij verkregen hierdoor een overzicht van het muntwezen van alle tijden en van alle landen — een afgerond stukje »Zeden en Gewoonten" tevens. Moge het een aangename gids zijn voor hen, die onze schoone verzameling wenschen te raadplegen — of een nuttig handboek voor diegenen welke hunne eigene verzameling willen regelen 1 Belangrijk was wederom het aantal geschenken, dat wij in 1896 ontvingen. Onze geachte voorzitter, den heer P. VAN EEGHEN zond ons munten van de verschillende italiaansche staten, waarbij zilveren van SarAinie — fraaie 8e-eeuwsche koperen munten van Spanje — verscheiden portugeesche stukken, waarbij I7e-eeuwsche tostoes
en cruzados — koperen munten van Rusland, zilveren van Perzie, en diverse van de amerikaansche staten : Mexiko, Guatemala en Peru.
24
De ongenoemde donateur, die ons vroeger reeds met zoovele schoone middeneeuwsche stukken van Europa verraste, schonk dit jaar eene belangrijke verzameling siameesche porceleinen speelhuismunten, die ik 't voorrecht had u op de vergadering van 12 april 1.1. voor te leggen. Ons medelid, de heer J. F. VERSTER voegde hierbij eene uitgebreide collectie zilveren stukken van Nederland, van de oude duitsche staten, van Rusland, Egypte en Marokko, alle van de i 7e en 18e eeuwen, benevens de thans koerseerende munten van Duitsch Oost-Afrika. De heer CARL SCHoFFER schonk den penning op 't overlijden (1894) van CARL AUGUST, erfgroothertog van Saksen-Weimar-Eisenach — terwij1 wij van den heer C. W. BRUINVIS te Alkmaar een poolschen grosz van 1567 mochten ontvangen. In een volgend verslag hoop ik U nadere bizonderheden mede te deelen omtrent een groot aantal gedenkpenningen, die de heeren P. VAN EEGHEN en J. F. VERSTER mij voor onze kartons toevertrouwden. Deze kostbare geschenken werd door uw Bestuur met waardeering aanvaard en aan de gevers den bizonderen dank van 't Genootschap aangeboden. Ik hoop dat het niet noodig zal zijn onze collecties ook voor 't volgend jaar in uwe sympathie aan te bevelen. JOH. W. STEPHANIK. AMST.
mei '97.
VERSLAG VAN DE COMMISSIE VOOR DEN
Atlas van Afbeeldingen, betreffende Zeden en Gewoonten. 0 .34•04-1-400
et derde yaarverslag hetgeen ik de eer heb, mijnheer de Voorzitter ! mede namens mijn vriend
RIEKE,
over den Atlas van Afbeeldingen betreffende Zeden en Ge-
woonten uit te brengen, kan gevoegelijk beginnen met de mededeeling dat het volumineuse depot van prenten, enz., waarover wij in ons vOOrlaatste en laatste Yiaarverslag uitvoerig gehandeld hebben, in den loop van dit jaar geheel is opgeruimd geworden. Niet in herhalingen wenschende te treden wat daaruit al is te vool lschijn gekomen, welke stapels van diverse couranten b. v., sedert jaren daarin opgetast, die eerst door de Cornmissie voor den Atlas van Amsterdam al waren na'gezien en geplunderd, en waaruit wij toen nog een schrale naoogst hebben gehouden, ons dit jaar door de handen zijn gegaan, ten einde tot de zoo noodige schifting te geraken, wenschen wij bier slechts mede te deelen, dat lijsten van diverse prenten, photographieen, bouwkundige bestekken, buitenlandsche bladen, enz., door ons uit het depOt voor den dag gebracht, geschenken door belangstellende leden van ons Genootschap in den loop der jaren er aan gedaan, doch die wegens den aard der voorstelling in het corpus van onzen Atlas niet tehuis behooren, U eerlang zullen aangeboden worden, om die stukken, hetzij bij andere verzamelingen van het Genootschap te bewaren, dan wel weg te doen. De alsnu overgebleven, gesorteerde en voor den Atlas geschikt gebleken prenten zijn echter lang na niet alle in de XVIII portefeuilles van den Atlas kunnen opgeborgen worden, om rede dat bergruimte er voor in die portefeuilles niet meer aanwezig is. Wij zullen U dan ook eerlang voorstellen doen om nieuwe portefeuilles, of liever Boos-portefeuilles, ten einde de prenten nog beter tegen stof te beveiligen, met geslagen gaten er
in, gelijk tegenwoordig veel in archieven en museums gebruikt worden, te laten aanmaken. In het bezit daarvan gesteld hebben wij dan nog slechts de verschillende rubrieken van den Atlas, volgens den systematischen catalogus te verplaatsen, om te kunnen zeggen dat de geheele Atlas geregeld is. 4
26
Bij al deze door Uwe Commissie gemaakte schiftingen en schikkingen is eene rubriek vooral ontzaggelijk groot en uitgebreid geworden. Eene massa toch van prenten die waarlijk in onzen Atlas in geen enkele rubriek, onder geen enkel hoofd waren onder te brengen, zijn onder de rubriek Graveerkunst gevoegd, waar zij dus, zij het ook mogelijk niet voor alle blijvend, ten minste voorloopig onder gebracht zijn. Enkel als specimina van graveerkunst toch komen in den Atlas vele prenten voor, die er anders niet in tehuis behooren, maar slechts waarde zullen kunnen verkrijgen, om namelijk eenmaal in deze rubriek een goed beeld van de geschiedenis der graveerkunst in opvolgende eeuwen voor zich te hebben. Zoo zijn om een enkel voorbeeld te noemen, uit het
depot
veor den
dag gekomen 13 stuks uit de bekende reeksen prenten met bijbelsche voorstellingen door A. Collaert en Ph. Galle naar J. Stradanus ± 160o vervaardigd (Galle -I- 1612), welke prenten, waarop oude, in den Bijbel genoemde muziekinstrumenten afgebeeld zijn, als
specimina van graveerkunst zeker waarde hebben, doch overigens tot de vaderlandsche zeden en gewoonten hoegenaamd in geen betrekking staan 1). Gebruik van den Atlas is dit jaar als het ware niet gemaakt. Aileen kwam ons geacht medelid, de heer W. J. VAN WAGTENDONK tot ons met de vraag, wat het Gildewezen betreffende, in den Atlas voorhanden was. Veel was het helaas niet, hetgeen wij hem konden toonen. Het belangrijkste was nog eene fraaie penteekening, door GREVENSTUK indertijd op last van den heer D. Franken Dz. vervaardigd, van eene nog aan het huis aan de Beulingstraat, No.
21,
alhier, door den smid Sikken bewoond, voorkomende gilde-
proef van smidskunst. Met genoegen hebben wij echter alles afgestaan wat er was, en heeft de heer VAN WAGTENDONK er dan ook bij zijne lezingen over het Gildewezen te Schiedam en hier ter stede gehouden, gebruik van gemaakt. Uit Schiedam en van de Vereeniging van ambtenaren bij de technische diensten onzer gemeente ontvangen dankbetuigingen, waren ons het bewijs dat de Atlas ook daar was bekend geworden, en aldus nog eenig nut had afgeworpen. Wij komen hier niet terug op hetgeen door ons in het vorige
Verslag geschreven
is over het bitter weinige gebruik dat in het algemeen van onze en soortgelijke Atlassen gemaakt wordt, en het geringe nut dat zij dienvolgens afwerpen, doch blijven dezen toestand ten zeerste betreuren.
I) Op eene dezer prenten, gemerkt 6, koint een persoon met een bril op voor. Dit is echter volstrekt niet het vroegste voorbeeld hiervan, want Verwijs b. v. schreef in Acht-en-dertigste Verslag van het Friesch Genoa/sena', 1866, bl. 137, dat de brillen hier te lande reeds in de XVe eeuw bekend waren, want dat op oude teekeningen de H. Hieronymus reeds wordt voorgesteld met een bril, en Dr. Hofstede de Groot deelde me mede dat o. a. bij Diirer, t 5528, Massys, t 1530, Lukas van Leiden, t 1533, ook al gebrilde personen te zien zijn.
27
Verliezen heeft de Atlas niet geleden, alleen hebben wij aan de Bibliotheek van
ons Genootschap afgegeven, het door ons bij het opruimen van het depot daarin gevonden werk van F. Wanderer, Adam Krafft and seine Sawle. 1490 —1507. Nurnberg, 1869, jaren geleden door den heer FRANKEN aan het Genootschap geschonken. Des te eerder rekenden wij dit werk beter in de Bibliotheek geplaatst, nu in dezen tijd, door ten vorigen jare over Krafft verschenen werken van Dr. Berthold Daun en Gustav Schneeli, op nieuw de aandacht op dezen vermaarden Neurenberg'schen beeldhouwer der wegstervende Middeleeuwen is gevestigd geworden. Aan geschenken ontvingen wij van den geachten Conservator van ons Genootschap
Mr. A. M. PAREAU, een diploma als lid der Maatschappij Felix Meritis te Amsterdam, 1877, benevens eenige andere invitatie-kaarten. Van onzen steeds zoo volijverigen Secretaris, den heer R. W. P. DE VRIES, de Nieuwe 7aars Heil- en Zegenwensch, van den klapwaker Koole te Benthuyzen, 1807, een piano, benevens nog eenige andere boekprenten, de Leidsche Academie betreffende. Van ons medelid den heer F. G. WALLER, AdjunctDirecteur bij het Mauritshuis, acht prentjes van den ouden Crispin Van de Passe uit diens Nieuwen Yeuchtspiegel, aanvang XVIIe eeuw, door Franken in zijn L' Oeuvre grave des Van de Passe, Amsterdam, Paris, 1881, p. 274 beschreven. Vijf dezer prentjes komen echter reeds in een ouder werk van Van de Passe, in zijn flortus voluptatum, 1599, voor, n. 1. de bij Franken p. 250 onder No. 4, p. 251 onder Nos. 9, 10, 13 en p. 252 onder No. 25 beschrevene. De drie overige zijn eveneens reeds in een ander werk van dezen vruchtbaren meester te vinden, n. 1. in zijn Academia sive speculum vitae scolasticae, 1612, door Franken p. 262 onder Noss. 10, 16, 17 vermeld. In het door Franken beschreven exempiaar van den Nieuwen 7euchtspiegel schijnen deze drie laatste prentjes echter niet te zijn voorgekomen. Klaarblijkelijk behooren ze er toch wel toe. Het zijn heel aardige, fijne prentjes, met voor de lieve jeugd zeer nuttige Leoninische- en andere Latijnsche verses er onder 1). 1)
Zoo b. v. onder de door Franken p. 251, No. 13 beschreven voorstelling : que reddit verbula ficta Est meretrix dicta verum interius maledicta, Exterius picta sed decipit ut basiliscus. Attrahit ut viscus, meretricis tangere limen Incidit in crimen, Qui non horrescit, imprimis dum juvenescit meretrix est janua mortis. Scribatur portis :
Na kennisneming van dit Versiag schreef de heer Franken me, dat hij later nog een compleet exempiaar van den Nieuwen Yeuchtspiegel gevonden heeft, waar deze 3 prentjes ook in voorkomen, en de welwillendheid van den heer R. W. P. DE VRIES tooade er ons sedert een fraai exempiaar van, tot zijne rijke verzamelingen behoorende.
28
Van den beer J. A. J. VAN DER SCHAAFF, toenmaals te Middelburg, thans te Zutfen, ontvingen wij eene photographie van de societeit St. Doris te Middelburg, zooals die club er thans na de laatste verbouwing uitziet. -Deze photographic sluit zich aan bij de ten vorigen jare van Mr. W. Polman Kruseman te Middelburg ontvangene. Met genoegen ontwaart men dat het societeits-bestuur den gevel geheel heeft laten restaiireeren in den stijl zooals het gebouw er einde XVIe eeuw, toen het een Schutters-Hof was, uitzag. De Commissie voor den » Atlas van Amsterdam" schonk ons ook nog een en ander, en eveneens de heeren J. G. L. RIEKE, J. M. A. RIEKE en Uw Rapporteur. Wij danken vriendelijk al deze donateurs. Meer echter dal door geschenken is de Atlas dit jaar verrijkt geworden door eenige
gedane aankoopen. Op de n. 1. door den heer R. W. P. DE VRIES gehouden veilingen van de door wijlen den Remonstrantschen predikant en letterkundige J. N. Scheltema alhier nagelaten handschriften, prenten, enz., in September 1896 gehouden, en op die van de collectie Ringler van Maarsen, 6 Maart 1897 verkocht, is nog al een en ander stuk voor den Atlas veroverd. Tot de voornaamste toen verkregen aanwinsten behooren o. a. een fraai, opgezet exemplaar van de in den tweeden druk van Van der Heiden's bekende Beschryving der
Slang-brand-sj5uiten, Amsterdam, 1735, voorkomende prenten ; eene groote afbeelding van >) De Zeyl-wagen" van Stevin ; eene teekening van den Amsterdamschen teekenaar J. Dasveldt, een water-korenmolen bij Vorden voorstellende ; eenige oude en nieuwe prenten op de loterij, waarover in den Atlas bijna niets aanwezig was, betrekking hebbende, als nadrukken van oude prenten van loterijen te Egmond aan Zee, voor het gasthuis te Gouda, 1609, gehouden, een piano, Nader Notificatie van de Lotterye tot Hulst, 's-Gravenhage, 1661 enz. ; een paar afbeeldingen van kraamkamers vorige eeuw ; eene dito afbeelding van het Instituut voor doofstommen te Groningen ; eenige geschreven Nieuwjaars- en Kermiswenschen uit het einde der vorige eeuw ; twee ijsgezichten op de Maas voor Rotterdam, 1776 en 1788 ; eene teekening in Oost-Indische inkt van den Dordschen schilder A. Vermeulen, ijsvermaak op de rivier voor Dordrecht voorstellende, •een heel aardig speci-
men van zijn vermaarde ijsgezichten ; de afbeelding van de Aloe of Agave, in 1757 bij den bloemist Schuurmans Stekhooven te Leiden gebloeid hebbende ; verschillende prenten op de Synode van Dordrecht, het stadhouderlijke Hof in 's-Gravenhage, 1621, het pleiten voor het Hof van Holland in 's-Gravenhage, en de Oranjezaal in het Huis ten Bosch betrekking hebbende ; de zeldzame prent van de Kerk der Remonstranten te Amsterdam, 1630 en het stel oorspronkelijke prenten van Corver's Hof hier ter stede, 1723 ; eene heele collectie Inhalingen, Eerepoorten, enz. bij de komst van Koning Willem III op
29 Honselaarsdijk, 31 Januari 1691, en in 's-Gravenhage 5 Februari daaropvolgende ; eene dito collectie van begrafenissen van Prins Frederik Hendrik, 10 Mei 1647, van Prins Willem IV, 4 Februari 1752, tot de lijkstatie van onzen laatsten Koning toe ; eene fraai gekleurde, belangrijke afbeelding van den Vredehandel te Breda in 1667, benevens eene massa prenten het krijgswezen betreffende, en eindelijk allerlei prenten en andere stukken op tentoonstellingen, op wedstrijden, op landbouw en boerenleven, op het Huis van Oranje, op Rembrandt, op Amsterdamsche logementen, op studenten-optochten, enz., enz. betrekking hebbende. De belangrijkste aankoop echter, waardoor de reeds zoo rijke rubriek Vaderlandsche Buitenplaatsen in den Atlas. waar reeds fraaie afbeeldingen van Sorgvliet en Clingendaal, van Ockenburgh en Ryxdorp, van Goudestyn en Gunterstein, en van honderde buitenplaatsen meer bijeengebracht ziin, zeer vermeerderd is, vond op de auctie Ringler plaats: Een precieus gecouleurd exemplaar toch van de Verscheyde schoone en vermaake-
lyke gezigten van Heemstede, gelegen in de Provintie van Utrecht,
na het leven getekent,
en in 't Kooper gebragt door I. de Moucheron en uitgegeven door de Wede. Nicolaus Visscher, omstreeks 1700, bestaande uit 26 afbeeldingen, een prentwerk dat thans zelden, en dan nog wel in dezen staat voorkomt, kwam alstoen, met de groote prent in folio van Heemstede, , 't Generale gezigt van de Heerlykheyt Heemstede", door D. Stoopendaal, in ons bezit. Deze aanwinst voor het alsnog bestaande, in de tegenwoordige Utrechtsche gerneente Houten gelegen Huis Heemstede 1), in het laatst der XVIIe eeuw, toen het kasteel in 1680 aan Diederick van Velthuijsen 2), President der Staten van Utrecht, Kanunnik ten Dom, enz., dien men, wijl hij het kasteel verfraaide, en er omheen het plantsoen, enz., in den smaak dier tijden aanlegde, als den herschepper van huis en hofstede beschouwen mag, gekomen was, door den op Kromwijk aan de Vecht levenden poeet Lukas Rotgans in een » Stichts Landtgezang" overheerlijk bezongen 3),
1) Bij Mr. Robide - Van der Aa, Oud-Nederland in de uit vroegere dagen, overgeblevene burgen en kasteelen geschetst en afgebeeld, Nijmegen, 1841, komt eene korte beschrijving van het kasteel, met afbeelding zooals het er toenmaals uitzag, voor. Door hem, en eveneens door Mr. S. Muller Fz. in Catalogus van den topographischen Atlas der provincie Utrecht, Utrecht, 1878, worden nog een paar andere afbeeldingen van Heemstede opgenoemd. Thans is Heemstede eigendom van Jhr. Van den Berch van Heemstede in 's Gravenhage. 2) Van Velthuijsen was een aanzienlijk Utrechts geslacht. Burgemeester Dirck Van Velthuijsen schijnt zich, volgens de Resolution van de Vroedschap van Utrecht, verdienstelijk gemaakt te hebben bij de oprichting der Academie aldaar, waarvan bij in 1636 een der eerste Curatoren geweest is. Ooze Diderick Van Velthuijsen, Heer van Heemstede, komt bij Jhr. Mr. Van Riemsdijk, Het Stads-Muziekcollegie te Utrecht, 1631-1881, Utrecht, 1881, bl. 95, in 1695 als Deken van het Collegium Musicum Ultrajectinum voor. Ongetwijfeld was het een kunstlievend man. Hij overleed 20 Juli 17 16 en is in de kerk te Houten onder eene fraaie tombe bijgezet. 3) Lukas Rotgans, Poizy. Tweede druk. Amsteldam, 1735, bl. 265-279.
30
Hoe Heemstede uitmunt in plantagien en hoven, En 't schoonste landtjuweel van Utrecht gaat te boven : Hoe 't aadlyk veldthuis, door Veldthuizens vlyt zoo zeer Verheerlykt, at zyn roem verplicht blyft aan dien Heer. door Halma met » Versailjes" vergeleken, is dadrom zoo belangrijk, wij] van al de heerlijkheden en fraaiigheden die er waren, toen de Moucheron er >> na het Leven" teekende, de Orangerie, het Starrenbos » naar maat en eisch geplant", de Vijvers, de Berceaux, de Beelde, de Grotte, de Galderyen met groente, d. w. z. met groen, enz. thans niets meer over is, sedert een later bezitter van Heemstede, A. Torck, na 1720, er de meeste sieradien afbrak en verkocht en de plantages, enz. er vernielde, en wij dus door de Moucheron's uitvoerige teekeningen uitmuntend ingelicht worden, hoe toenmaals de Buitenplaats van een Patricier er wel uitzag. Door . al hetgeen wij nu de beide laatste jaren aan deze rubriek van den Atlas hebben kunnen toevoegen, is zij thans eene der belangrijkste en meest onderhoudende er van geworden.
Verslag vermeldden wij dat de stichter van onzen Atlas, de heer D. FRANKEN Dz., zekere som had beschikbaar gesteld, om daar bij voorkomende gelegenheid een of ander buitengewoons voor aan te koopen. Daar zich die gelegenheid echter nog niet had voorgedaan, en de bij schrijven van den heer FRANKEN aan Uw Rapporteur, in dato Le Vesinet 19 December 1895, gezonden traite van f wo nog altijd onopgevraagd In ons vorig
was gebleven, heeft, in overleg met Uw Bestuur, die opvraging de laatste dagen plaatsgevonden, en is die f wo door hem aan onzen Penningmeester, den heer MEIJER afgedragen, die de som zal boeken als uitsluitend voor onze Afdeeling besternd, ingevolge het door den heer FRANKEN uitgedrukt verlangen. Aan den nobelen schenker zij er door onze Commissie nogmaals dank voor gebracht ! Wij hopen te zijner tijd het ten nutte van den Atlas aan te wenden. Bij voortduring de verzameling in de belangstelling van Bestuur en Leden van ons Genootschap, en verder van allen die, hoewel daar buiten staande, toch liefde er voor mogen gevoelen, vriendelijk blijvende aanbevelen, sluiten wij ons Verslag.
Amsterdam, 9/10 Mei 1897.
J. M. A. RIEKE. J. H. L. VAN DER SCHAAFF,
Rapporteur.
3'
Illkomstell en Eitgasell Van het Koainklijk Oudheidkuildig Genootschap. GENOOTSCHAPSJAAR 1896-1897. UITGAVEN.
ONTVANGSTEN.
Gewone uitgaven.
Gewone ontvangsten. Aan Contribution diverse Ontvangsten (bruto provenu Tentoonstellingen, restitutie Duinwater, vergoeding voor gebruik van localiteiten van het Genootschap) Rente . .. 77
I „
2505
1
85
1 75
Buitengewone ontvangsten. Donatie van den Heer W. v. C. (bijdr. van den Amsterd. Atlas) . . . . f id. van den Heer P. v. E. (bijdr. voor de kosten van het drukken van den Munt-Catalogus) 57, 7) id. van den Heer D. Fr. Dz. (voor den Atlas Zeden en Gew.) . . . . . „ too,,, Bijdrage uit het Museum-Fonds (ten be, 288,75 hoeve der Atlassen)
77
Per Huur van het Gebouw Duinwater 71 Person. Belasting 77 10Concierge 77 Verlichting — 77 Verwarming /7 Onderhoud 77 Meubilair .. 7, n Schoonhouden n Drukwerk . . n Onkosten . .
—
77
•
,)
545
• „ moo
09
77
3 2,-
77
8 ,47
,,
40 51 —
108,37 63,55 2 4,55 77 32,82 n n 546,64 n 307,70 90,99 n 77
n
f 2320
09
Uitgaven voor de Verzamelingen.
I
Bibliotheek Atlas van Amsterdam Zeden en Gewoonten.
75
Verkochte Effecten uit het tijdelijk belegd Fonds, I Pandbr. Nat. Hyp. Bank : f moo a 99 1 ,I2 °I, o ; a„ f provisi; e , 993,75 4/m. 7/d. Intrest " 12 ,34
f I Ioo, -
—
11 .
65,— 403, 5 3
57, 5 4
„
525 27
Werken door het Genootschap uitgegeven. Rek. B. (Noord-Hollandsche Oudheden) " C. (Catalogus Muntverzameling) .
, 804 15 71 945 6o
• Schulddelging. Uitloting van I Aandeel in de rentel. Geldleen.
4456
94
f
674
?7
44 16
42 94
f 5091
36
f
I Mei 1896. Aan Saldo in kas 1896-1897 Totaal ontvangen
I00
f 46 95
5896-1897. Per Totaal Uitgaven 3o April 1897. „ Saldo in kas
Nagezien en accoord bevona'en
13 Mei 1897. (get.) A. J. VAN BEEK HELLEDOREN HAAGES. J. F. VERSTER.
AMSTERDAM,
•
I 4695
II
II
396
25
I 5°91
36
•
De Penning meester,
(get.) D. C. MEIJER JR.
32
DALIAN'S 30 April 1897 PASSIEF.
ACTIEF. Aan Kassa Vier Pandbrieven Nat. Hyp. Bank 3 1/2 %, elk a f 1000,—, komende te staan op . . . . Gelden belegd in werken door 't Genootschap uitgegeven : Rek. A. (Cohier van 1632) de waarde der nog aanwezige Ex. te schatten op Rek. C. (Catalogus der Muntverzameling) de waarde der op heden aanwezige (500) Ex. te schatten op .
I
396
25
n 3969
66
•
15
6o
,
500
Per rentelooze Geldleening van f 3000,— door uitloting verminderd tot Fonds voor afbeeldingen van Zeden en Ge71 woonten, bedroeg f 171,06 Door donatie D. FR. verhoogd met „ 71
Fonds voor de Noord–Holl. Oudheden (werken door 't Genootschap uitgegeven, Rek. B.) f 2286,16 in kas I Mei 1896 waarvan dit jaar uitgegeven . " 804, 1 5
Batig Saldo :
f 2100
„
271 06
„ 1482
OI
Van A°. P°. f 1008,55 Van A°. 1896-97 Gewone Ontv. met inbegrip der reeds gebruikte bijdragen met speciale bestemming . . . . f 3310,85 Gewone Uitg. benevens die voor aankoopen . 2845,36 f 465,49 Voor de kosten der uitgaven van den Catal. der Muntverzameling (Uitgeg. Werken Rek. C.) of te schrijven: . . • f 445,60 19,89 f Batig Saldo . . , •
f 4881
1028
f 4881 5 1
51
Rekening van Ontvangsten en Uitgaven van het Museum-Fonds van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap over 1896. 1896.
1896.
DEBET.
Maart 23 Juli
Betaling aan den Heer D. C. MEIJER JR. Inwisseling I Obi. 3 1 /2 % Nationale Hypotheekbank a ioo 3/8 °/, Saldo op nieuwe rekening
Dec. I
f 293
I 21
, 1003 „ 288
75 75
f 1 585
Jan. I Juli Dec.31
CREDIT. Saldo vorige rekening ..... . . f 293 Aflossing I Obl. 4 O/0 Nat. Hypotheekbank „ 1000 6o dito 3 Coupons 4 0/0 20,- „ 31/20/o 87 dito 17,50 „ 5 77 2 dito 20,40 77 4% 3 1 /2 % 105 6 dito 1 7,5 0 „ 77
124
1 1 585
624
624
50
1897. Jan. I
Saldo vorige rekening
S. E. & 0. AMSTERDAM, 31 December 1896.
(get.) P. VAN EEGHEN.
• f 288,75
N l'.. -A.. :VZ 7....1 IT 3 T., OPRICHTERS Z. M. KONING WILLEM III. Z. K. H. DE PRINS VAN ORANJE. Z. K. H. PRINS HENDRIK DER NEDERLANDEN. Z. K. H. PRINS FREDERIK DER NEDERLANDEN. L. Lingeman . . . (Overl) Abcoude. J. D. Lodeesen . • • » Amsterdam. » » C. F. Lurasco . .
Francfort.
C. Becker
L. M. Beels van Heemstede Amsterdam. (Overl.) H. Binger D. D. Bilehler . . . A. J. de Bull . . . M. Calisch
»
»
Dr. S. I. Mulder .
»
>> »
>
Frederik Muller .
»
»
N. Pieneman . . . .
»
»
»
»
Ch. Rochussen . .
» Rotterdam.
» >>
Hk. Salm
v Amsterda111.
»
D. Henr. de Castro Mz. P. L. Dubourcq . • •
C. P. van Eeghen • . » >> Mr. A. J. Enschede . D. Franken Dz
,, Haarlem. Vesinet.
P. F. Greive . . . . (Overl.) Amsterdam. Mr. J. X. Corver Hooft
b
W. J. Hofdijk . . .>>
;
>>
Arnhem.
H. G. Jansen . . . (Bedankt) Amsterdam. J. W. Kaiser Leiden. H. F. C. ten Kate. (Overl) 's Gravenhage. » Mari ten Kate . . (Bedankt) D. van der Kellen Jr. (Overl.) Amsterdam. >> » J. W. Kerkhoven . » » Mr. H. J. Koenen . . >> » G. D. Kolle » J. H. Leliman . . (Bedankt) » Mr. J. van Lennep (Overl.)
Prof. Dr. J. G. de Hoop »
Seheffer r
»
Dr. P. Scheltema.
»
H. J. Scholten . (Bedankt) Haarlem. H. J. Schuymer Hzn. (Overl.) Amsterdam. » » J. G. Schwartze . . Jhr. Dr. J. P. Six .
.
»
.
E. B. Swalue . . . . (Overl.) Jhr. Mr. P. J. Teding van )) Berkhout Prof. Dr. J. A. Alberdingk Thijm (Overl)
» »
Dr. D. J. Veegens W. J. de Voogt J. de Vos Jzn. A. Willet Mr. F. de Wildt
» » »
» >, » ›)
>,
4
34
BESTITUR. VAN MEI 1897 TOT MEI 1898.
D. C. Meijer Jr., Penning-meester. Mr. A. M. Pareau, Conservatoren. C. Schoffer,
P. van Eeghen, President. Jhr. Dr. J. P. Six, Vice-President. R. W. P. de Vries, Secretarissen. Joh. W. Stephanik,
EERELEDEN VAN HET BESTITUR. D. Franken Dz. J. W. Kaiser.
1 J. Taanman. Dr. P. J. H. Cuypers.
Commissie voor bet Museumfonds. Jhr. Dr. J. P. Six.
P. van Eeghen.
Commissie van toezicht tot instandhouding van gebouwen en voorwerpen, die belangrijk zijn voor de kennis van het levee van het voorgeslacht. G. van Arkel. C. J. Gonnet.
1 D. C. Meijer Jr. A. W. Weissman.
1
Commissie voor de Bibliotheek. R. W. P. de Vries. Joh. W. Stephanik.
J. L. Willem Seyffardt.
Commissie voor den Atlas van Amsterdam. Joh. H. Lugt Pz.
J. L. Willem Seyffardt.
35
Commissie voor den Atlas van afbeeldingen betreffende Zeden en Gewoonten. D. Franken Dz. J. M. A. Rieke.
J. H. L. van der Schaaff.
Commissie voor de uitgave en ondersteuning van periodieke en andere werken. Jhr. B. W. F. van Riemsdijk.
F. Adama van Scheltema. R. W. P. de Vries.
Conservator van de Numismatische Verzamelingen. Joh. W. Stephanik.
EERELEDEN. Jhr. Mr. J. W. M. Schorer,
Prof. Dr. H. C. Rogge . . Amsterdam. Francfort a/M: C. Becker
Mr. C. Fock, Commissaris der Koningin in
J. W. Kaiser
Leiden.
Commissaris der
Mr. Alex. Ver Huell . . Dr. P. J. H. Cuypers . .
Roermond.
Koningin in de Provincie Noord-Holland.
Directeuren van Teijlers
Vice-President van den Raad van State. 's Gravenhag,-e. de Provincie Zuid-Holland.' s Gravenkage.
Mr. G. van Tienhoven, Haarlem.
Stichting
Mr. S. A. Vening Meinesz, Burgemeester van Amsterdam.
D. Franken Dz. Vesinet. Jhr. Mr. Victor de Stuers, Referendaris an
Anthem.
Haarlem.
A. Crabee Eug. M. 0. Dognee . .
Brussel. Luik.
A. W. Franks
Lona' en.
Kunsten en Wetenschappen, Ministerie van Binnenlandsche Zaken . . 's Gravenhage.
DONATETTR, Jul. J. Boas Berg
Amsterdam.
4*
36
GEWONE LEDEN, Amsterdam. G. van Arkel Prof. A. Allebe J. P. Korthals Altes . . . F. A. Ankersmit Jac. Ankersmit Jhr. Mr. C. H. Backer . Jhr. J. Backer Jr A. W. Beckeringh C. Beels B. T. Bensdorp Mr. N. P. van den Berg. D. C. Berg J. M. B. Beuker J. L. Beijers J. Bierens de Haan A. J. Blaauw M. H. Boas F. H. Boersma A. Bake Adr. Bom Bern. J. M. de Bont • • E. van den Bossche. . . . D. van Bosse J. M. van Bosse H. Bouman J. Bredee Evert Breman J. J. M. Brouwer Ancher . Jan Brouwer Ancher . • • B. J. A. Bruijnesteijn . . Dr. C. P. Burger Jr J. M. Cantor Hermann C. Christmann . P. de Clercq
P. A. P. J. P. Colombon. . Amsterdam. » J. W. H. Crommelin . . . W. P. van Wickevoort » Crommelin » C. G. Crone » J. Th. J. Cuypers » Jhr. Mr. W. G. Dedel . . A. Dubourcq » H. G. Ducrocq » C. P. • van Eeghen Jr. . . » J. H. van Eeghen » Mr. Jos. van Eik Jz » J. E. Elias » G. Eltzbacher » Jul Eltzbacher » A. N. J. Fabius , Prof. Mr. D. P. D. Fabius » S. A. de Flines » D. A. Fock » Max Fuld » A. A. Ganderheijden . . . ) W. J. Geertsema J. F. Gebhard Jr » Vincent van Gogh F. Th. Gorlitz » B. L. Gornpertz » H. F. Groen van Waarder » Dr. C. Hofstede de Groot . » J. G. de Groot Jamin Jr. . A. J. van Beek Helledoren » Haages » H. C. Hacke » H. J. Hageman » M. C. van Hall
37
B. Heldring
>>
Mr. J. E. Henny
»
G. J. A. Roeters van Lennep Amsterdam. )> J. H. H. Leonhardt Joh. H. Lugt Pz.
L. C. van Heukelom . . .
»
J. H. Maschhaupt
H. C. Hintzen
»
Mr. F. Alting Mees
F. A. Hoeker
»
Dr. W. Posthumus Meijjes
W. C. Hoeker .••• OOOO
»
Dr. M. A. Mendes de Leon
J. W. Holman
»
Anton Mensing
Mr. F. Hooft Graafland. C. G. 't Hooft J. D. Hooglandt
»
J. ter Meulen Jr
»
E. W. Moes C. N. J. Moltzer J. Ez. . C. van Mourik
A. Th. Hartkamp
Amsterdam.
»
P. Th. van Hoorn J. H. Hubner
»
Dr. H. F. R. Hubrecht. .
» »
G. J. Hulscher. . M. J. Hulscher
Mr. W. K. H. Mouthaan. Hugo Muller Mr. D. M. van Gelder de
J. K. Huysinga
» »
A. F. Insinger
»
Mr. F. S. van Nierop. . .
G. J. Jansen
»
P. W. Janssen Dr. C. W. Janssen
»
L. C. J. van Ogtrop . . . Mr. L. J. G. van Ogtrop .
»
P. A. L. van Ogtrop. . .
Prof. Mr. D. Josephus Jitta
»
P. A. van Oosterwijk Bruijn
Mr. D. B. le Jolle
»
A. D. de Marez Oijens. . .
C. L. van Kesteren
»
J. E. van der Pek
A. Kleine
»
J. Petersen
B. H. Klonne
»
Mr. A. Pit.
Prof. Dr. D. J. Korteweg. F. G. Kramp J. R. de Kruijff . . Rud. J. Kijzer
»
J. C. G. Pollones Mr. J. P. Portielje Mr. H. Pouw Mr. M. J. Pijnappel Mr. H. P. G. Quack . • •
E. S. Labouchere Mr. E. J. Everwijn Lange J. A. Langerhuizen Mr. W. F. van Leeuwen. Mr. Frank K. van Lennep Mr. Henrick S. van Lennep
» » » » » » » \> »
Neufville P. W Noorweegen
.
Mr. E. N. Rahusen H. J. Rahusen .
C. W. J. Ramann. R. vom Rath Mr. R. van Rees
••
38 Amsterdam. A. Rehbock » J. M. A. Rieke J. G. L. Rieke Jhr. B. W. F. van Riemsdijk A. Roeloffzen Mr. W. Baron Roe11 . . . George Baron Rosenthal . H. Salomons J. H. L. van der Schaaff. K. H. Schadd Mr. W. C. Th. van der Schalk F. Adama van Scheltema P. Scheltema Beduin . • • C. J. J. Schmitz C. A. Schoffer T. Scholten L. M. de Jong Schouwenburg J. L. Willem Seyffardt . R. Sequeira Jr
L. Serrurier . . Mr. J. A. Sillem Jhr. Prof. Dr. J. Six. . . Mr. J. E. van Someren Brand J. H. Andersen Spin . • • . H. C. Steenbergen Jan F. M. Sterck Mr. Th. Stuart P. H. D. Sweys Jhr. H. Teixeira de Mattos F. G. Tessaro Jhr. Mr. C. J. den Tex . . J. Veeren van Veen J. F. Verster E. Vita Israel N. de Vries Mr. L. de Vries Feijens .
W. J. van Wagtendonk. . . R. W. J. C. v. d. Wall Bake Mr. W. S. J. v. Waterschoot van der Gracht L. A. Weissenbruch Lz. G. Wendelaar W. G. Wendelaar A. C. Wertheim Prof. Dr. Jan to Winkel . J. B. van IJsseldijk C. W. Bruinvis . . , . . . Mr. F. G. Canneman . . . Prof. Dr. C. L Wurfbain J. D. Waller H. D. Willink van Collen. J. A. Matthes Mr. S. van Gijn
Amsterdam. v » » » » » » » ;) Alkmaar. Arnhem.
Baarn. Breukelen. » Dordrecht. 's Graveland. 's Gravenhage.
Jhr. P. H. Six Mr. C. Bake Mr. W. H. de Beaufort. J. W. Pieneman Boelen . . . Dr. Abr. Bredius J. T. Cremer Dr. H. J. de Dompierre de Chaufepie Mr. W. J. Snouck Hurgronje C. H. Peters Jhr. P. H. A. Martini Buys Mr. N. G. Pierson Jhr. Mr. Th. H. F. van Riemsdijk A. C. Baron Snouckaert van Schauburg W. P. van Stockum Jr. . . A. des Tombe . F. G. Waller
» » » » » >> » » »
» >>
»
»
39
>>
Mr. W. Polman Kruseman Middelburg. Nijmegen. A. W. Weissman Ouderkerk. J. J. Graaf
H. J. Heshuysen
>>
C. J. van Eeghen . . • • • Putten. Mr. J. W. Mulder . . . . Rotterdam.
C. J. Gonnet
>>
Wilm Steelink
Mr. J. A. Feith
Groningen. Haarlem
H. H. Beels
.
W. del Court tot Krimpen . J. W. Enschede
J. R. H. Neervoort
E. Voet Jr J. B. Westerwoudt M. G. Wildeman
>>
»
F. A. Hoefer Jhr. Mr. E. W. Berg C. van Lennep Mr. H. Oyens
Iiattenz. . . . Hilversum. » »
G. W. van Heukelum . .
Jutfaas.
A. W. Sijthoff
Leiden.
Jhr. A. J. D. Coenen van 's Gravesloot J. A. Frederiks .
Scherpenzeel.
. Mr. J. F. B. Baert. van Eelde . . H. N. J.
Middelburg.
Rijsenburg. Utrecht. »
Jhr. J. J. de Geer van Oudegein Mr. H Royaards van Scherpenzeel
>.> »
F. Baron van Tuyl van Serooskerken
Maar seveen . ..
van de Poll
J. A. Laan
Velsen. Wormerveer.
Lijst van_ Genootschappen en Maatschappijen WA ARMEDE HET
KONINKLIJK OUDHEIDKUNDIG GENOOTSCHAP, door' het ontvangen van Verslagen. en Werken, geregeld in betrekking stoat.
Ministerie van Binnenlandsche Laken. Gemeentebestuur van Aardenburg. z » Alkmaar. 1 Amsterdam. v Leiden. ›> >> Nijnzegen. ›) Rotterdam. » ›) Utrecht. Teyler's Genootschap te Haarlem. Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen te Mida'elburg. Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant te 's Hertogenbosch. Limburg's Provinciaal Genootschap voor Geschiedkunde, Wetenschap, Taal en Kunst te Roermond. Friesch Genootschap van Geschied-, Oudheid- en Taalkunde te Leeuwarden. Museum van Oudheden in Drenthe te Assen. ›) ›) ›) te Groningen. Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen te Utrecht. Historisch Genootschap te Utrecht. Koninklijke Bibliotheek te 's Gravenhage. Bibliotheek der Universiteit te Leiden, Utrecht en Groningen. Leeskabinet te Rotterdam. Dordrechtsch Museum te Dordrecht. Vereeniging Oud Dordrecht te Dordrecht. West-Friesch Museum te Hoorn. Zaanlandsche Oudheidkundige Vereeniging te Zaandijk. Vereeniging Architectura et Amicitia te Amsterdam. Maatschappij Arti et Amicitix te ›) Vereeniging Rembrandt te » Vereeniging Flehite te Amersfoort.
41 Aachener Geschichtsverein, Aachen. Anhaltsche Geschichtsverein, Dessau. Bergische Geschichtsverein, Elberfeld. Verein von Alterthumsfreunden im Rheinlande , Bonn. Historische Gesellschaft in Bremen, Bremen. Gesellschaft far bildende Kunst, Emden. Verein fur Hambiirgische Geschichte, .Hamburg. x Alterthumskunde in Thiiringen, Jena. v Lubeckische Geschichte und Alterthumskunde, Lubeck. Museum-Verein fur das Ftirstenthum Liineburg, Luneburg. Mecklenburgische Geschichtsverein, Schwerin. Miinchener Alterthums-Verein, Munchen. Verein fur Geschichte und Alterthumskunde in Westfalen, Munster. Historische und Antiquarische Gesellschaft Basel. Germanisches Museum, Nurnberg. Societe d'Archeologie de Bruxelles. Koninklijke Akademie van letteren, geschiedenis en oudheidkunde to Stockholm. Noordsch Museum, Stockholm. Cercle archeologique, litteraire et artistique, Malines. Commission Archeologique, St. Fetersbourg. )
)
-...),..x{...-_________
6
DUDE ADRESKAARTEN. VERZAMELD DOOR R. W. P. DE V R I E S.
A Gegraveerde Adreskaarten. BEHANGSELS : Jan S m i t. Afbeelding van een magazijn waarin beschilderde behangsels worden vertoond aan een gezelschap dames en heeren. In rand waarop engeltjes aan Minerva behangsels laten zien. Onderschrift : 't Amsterdam bij IAN SMIT, Fabriceur in Kamer Behangsels, woont eeven benoorden de Lydze poort op de Schans in de Nieuwe tapytmakery, werde gemaakt en verkogt veelderhande Soorten van Nieuwe geinventeerde Kamer behangsels, als geschilderde met Historie, Lantschappe, Boschagie, Harte, Wildeswyne en andere soorte van jagten. Koninklyke Lusthoven etc. ook geschilderde Triomphante ditto een Fraaye soort met goude Ornamenten verbeeldende goud Lakense stof en verschyde Soorten van Nieuwmodese gedrukte Zyldoeke, alles tot een Civiele Prys. A. van der Laan inv. et fec. 1734. BEURS : Johan n e s de P a e p. Zijn Portret wyzende met de rechterhand naar de Beurs, Rechts achter hem het wapen van Amsterdam. Onderschrift in fraaie cartouche : Aan alle HH. Cooplieden en Winkeliers, Uwe EE. zy kenbaer dat Johannes de Paep aen Heeren Cooplieden en Winkeliers verhuurt en bestelt Boeckhouders, Knechts en Winkelknechts. Zoo binnen als buiten 'slants, oock kostgangers en Commensalen, een ieder naer zijn gelt een gelegenheit. Indien iemant zijnen dienst behoeft, hij woont inde St. Jans straet inde fransch pletbanck een ygelyck ten dienst. Door Cornelis Visscher. Deze verzameling bestaande uit adreskaarten uit de 17e, 18e en 19e eeuw is merkwaardig om de voorstellingen van bet bedrijf, de namen en woonplaatsen en de wijze waarop de handelswaren werden aangekondigd.
43 Hk Lamm e r t ij n-Paulus Deem e r. Afbeelding van de Beurs van binnen »Bursa Amsterdamensis" onderaan M.R.S ineengevlochten (Makelaars) voor Hendrik Lammertijn en Paulus Deemer, Knegts van 't Makelaars Gild, 1757. Willem Tr ouw en Abr a h. Ten Naar de n, Beursknechts. Andere afbeelding van de beurs van binnen, waarboven de stedemaagd, zeegoden en attributen op den handel. H e n d r i k K r a n e n b u r g. Afbeelding van de Korenbeurs met onderschrift :» Tot Amsterdam voor d'opsiender van de Koorn Beurs" en » Hendrik Kranenburg opsigter van de Koorn Beurs tot Amsterdam." . Afbeelding van de Korenbeurs met het ijzeren hek, waaronder : Hendrik Kranenburg en Joannes Hooghart Opziender van de Koornbeurs. Generale Wi ssel en Munt R e du cti e, ex Manuscripto JHL. De Koophandel met aardbol en hoorn van overvloed, waarboven het wapen van Amsterdam en » Cambio" zittende op een Kas met 18 Laden waarop de namen der voornaamste handelsteden van Europa. Links ziet men het Stadhuis en rechts de Beurs. Voorts eene vrouw met gevleugelde zandlooper in de hand, kooplieden, handelswaren enz. Onderschrift : Tot Amsterdam gedruckt en uytgegeven By Pieter Persoy Met Previlegie van H. E. G. Moog, de Heeren Staaten van Hollandt en Westvrislandt. R. de Hoog fe don dedit. R e y n i e r J a n s z. V o s groot beminder der loflycker Pennekonst woont tegenwoordich op de Haerlemmerstraet. Maer in voornemen nae komende May met de hulpe Godes een nieuwe Schole aen to richten. Voor aen nae d'oude 'syde in de Herestraat voor oude en jonge Personen omme deselve t'onderwysen int Lesen, Schryven, Cypher en Italiaens Boeckhouden met sodanige onderwysinge als tot lof en recommandatie van Mr. sal konnen strecken. R. J. Vos, Zeer fraai Schoonschrift. 1651. BOEKHANDEL, BOEKBINDERIJ, PLAATDRUKKERIJ, PAPIER, LAK ENZ. Clement de Jong e. Voorstelling van een winkel waarin een persoon een kaart van Batavia en een ander een gravure aan een bezoeker laat zien. In fraai geornemen6*
44 teerden rand, waaronder : De gekroonde Konst en Kaart Winckel. Hieronder in boekdruk: 't Amsteldam, By Clement de Jonge, in de Kalverstraat in de gekroonde Konst en Caartwinkel AP 1665. In hetzelfde huis (thans N°. io) woonden achtereenvolgens de Boekhandelaars Wetstein, Tirion, den Hengst en Joh. Miiller.
Fran c. l'Honor 6. Afbeelding van twee boekwinkels bij de Beurs ; op de luifels: Librai de Fran. L'Hono(re) en Librai de Jaq. Desbor(des) onderaan : Devant de la Bourse d'Amsterdam. *.* Titelplaat voor Ricard, Les lois et coutumus des principales places de l'Europe. Amst. 1715. 4°. P e t r us S c h e n k. Herr Johann Petzschens Hoff und Ballen-Haus'z.—Inwendiger Prospect van Breunigker Hoff in Leipzig. Logirt Petrus Schenk und andere Hollander mit allerhande Raere sachen zu verkauffen, wasz in der Welt zu bekomen ist. = Interior Prospectus Domus dictae Breunigker Hoffe Lipsiae ubi residet Petrus Schenk cum aliis Batavis, apud quos venalia prostant omnia rara et gratiosa cujuscumque generis. (Omstr. r 750). Afbeelding van het Breunigker Hoff van binnen, rechts winkels waar verschillende waren en ook vele prenten en kaarten tentoongesteld zijn, die door Keurvorst August de Sterke en vele andere personen worden bezichtigd. Volgens eene opgave van den Heer Otto Moser te Leipzig, die ik aan de welwillendheid van den Heer Joh. W. Stephanik ben verschuldigd, is het volgende van Breunigker Hoff bekend: Braunicker Hoff und Ballhaus (thans Hohmanns Hof, Peterstrasse 4.1) was van 1650-1690 het eigendom : van den bekenden koopman en wijnhandelaar Thomas Braniker of Breunicker, hij verkocht het weder aan Gottfried Croll, een ondernemend man, die het groote huis inrichtte voor een Bazar, waar aan de voornaamste en rijkste kooplieden voornamelijk Hollanders de gelegenheid werd aangeboden hunne handelsartikelen gedurende de Mis te koop aan te bieden. Op aanraden van zijn zwager Johann Polzsch liet Croll in het Hof een groote zaal bouwen voor het bal- en raketspel, die 8 Mei 1693 ingewijd, de verzamelplaats werd van de groote kooplieden, geleerden en studenten. Niet lang echter field dit stand, alleen als tijdelijk verbhif van kooplieden bleef het gebouw nog dienst doen. Na den dood van Poltzsch ging het in eigendom over aan Peter Hohmann en na diens dood in 1732 aan Graaf von Hohenthal, wiens nakomelingen thans nog in het bezit van het gebouw zijn, en dat nog steeds als Hohmann's Hof te Leipzig bekend is. De prent komt voor in h Afbeeldingen van een hondert der voornaamste en sterkste steden in Europa." Amsterdam 1752. — In een belangrijk artikel van Max Hartung, Das vierhundertjahrige Jubilaum der Leipziger Messen (Gartenlaube 1897 No. 26) worden vele bizonderheden over dit gebouw vermeld en is de prent verkleind afgebeeld.
Johannes Coven s. Een winkel waarin verschillende atlassen en kaarten worden vertoond. In het midden een beeld van Atlas. I. Folkema, Covens en Mortier excud. Onderschrift in boekdruk :
invent. en sculp.
45 Te Amsterdam By Johannes Covens en Cornelis Mortier 1727. Alwaar mede gedrukt en verkocht worden alderhande soorten van Atlassen, namentlijk van Sanson, Jaillot, van de oude Geographie, de Wit, de 1'Isle, enz. en veelderhande kaarten, bestaande in diverse bladen ; Architectuur- en Teekenboeken alles tot een civielen ' prijs. Herman de W i t. Afbeelding van een Boekwinkel van binnen, waar de Boekverkooper achter een tafel in gesprek is met een bezoeker, een knecht op een ladder staande geeft een boek aan, rechts een werkman aan een naaibank. Onderschrift : Officina Wittiana. Door R. Vinkeles 1763. G e b r. Die de r i c h s. AfbeeldinF,, van het winkel- en woonhuis, onderschrift : Librairie de Diederichs freres. Magasin de Librairie Allemande, Hollandaise, Frangaise et Anglaise. Bibliotheque de Lecture et ouvrages periodiques a lire. Marche aux fleurs N°. 227 et 228 (Bloemmarkt) a Amsterdam. Bruno Spans e e r de r. Fraai geornementeerd wapen : een zwierig man met een hond in een landschap, met lambrequins en helm waarboven een schip in voile zeilen. Onderschrift : Bruno Spanseerder Boeck Binder in opreght schoon Zygreyn Leer tot Amsterdam. Jan K o 01. Een postbode te paard met het dorp Zaandijk in het verschiet. Onderschrift : Post Papier velin gefabriceerd door IAN KOOL te Zaandijk in Holland. J. Honig & Z o o n e n. Een postbode te paard in een landschap. Onderschrift : J. H. & Z. J. Honig & Zoonen Papier Fabriekeurs. A. van Kr evel t. Afbeelding van de twee halfronden. Bovenaan : Waereldkaart ontworpen na d'Nieuwste ontdekkingen door A. van Krevelt 't Amsteld, Anno 1772. Onderaan : woont Pmo Mey 1 77 9 in de Lely Straat Zuid Zijde 't 13 huis van de Eerste Dwarsstraat. J. S. van E s v e 1 d t H o 1 t r o p. Afbeelding van een koperplaatdrukkerij. Op de keerzijde : Kunstplaatdrukkerij : Adressen — Merken voor Fabrieken — Visitekaartjens — Reekeningen — Quitancien — Adsignatien — Wisselbrieven — Prijscouranten — Marktbrieven, enz. in onderscheidene taalen in den besten Smaak gegraveerd. J. S VAN ESVELDT HOLTROP, Kalverstraat N°. 36,
Amsterdam.
46 C. van B a a r s e 1. Een Landkaart (de Provintie Holland) met aardglobe en graveergereedschap. Onderschrift : C. van Baarsel, Geogr. Kaarte en Letter Graveerder. Op de Haarlemmerdijk Z. Z. het 12 huis voorbij de Dommerstraat. . Een Landkaart (Kaart der VII Provincien) waaronder: C. van Baarsel Geogr. Kaart en Letter Graveerder. Woond op de Egelantiersgragt, het ude Huis voor bij de Panser Dwarsstraat.
J. P. Borde s. Afbeelding van een koperplaatdrukkerij met onderschrift: Het oud gebruik kan ons bekoren, Den Koppermaandag, als weleer. Te vieren, en zoo, naar behooren, U heil to wenschen, dezen keer 1 Het jaar dat nu is afgeloopen, Bijzonder voor ons vaderland, Doet ons op meerder voorspoed hoopen, Als eens de vrede komt in stand; En als een heldre zon kwam dagen, Dat Holland trotsch, zoo als voorheen, Den nijvren handel weer moog' slagen, Tot voorspoed voor het algemeen, God geev' dien gunst dan, stadgenootenl Dat onze vaart aan 't roemrijk Y, Zoo als voorheen, zich deed vergrooten Dan leven wij weer blij en vrijl — UEds. d.w. Dienaren, 10 Jan. 1831. De knechts ter Plaatdrukkerij van J. P. Bordes. J a c. H a ffm a n en J. W. P r u y s. Wapen van Engeland. Onderschrift: Deze en alle andere soorten van Rood Zwart en Goud Engels zegellak worden gemaakt bij Jac. Haffman en J. W. Pruys in Compagn. Boekverkopers en Zegel-lak makers in Amsterdam. Roelof Ko k. Wapen van Amsterdam. Onderschrift : Roelof Kok. Zegellak en Schrijfpenne Fabriceur. Woont op 't Rokkin tusschen de Gaper- en Duifjessteegen, Fabri-
47 ceert alle soorten van Zegellak, Schrijfpenne, Ouwelen en Potloodpenne, zo goed en civiel als bij iemand te bekomen zijn. Tot Amsterdam. F. E I i a. Fraai met bloemen geornementeerde rand, waarin : F. Elia in de Kalverstrat a Amsterdam. A L'honneur de prevenir les Messieurs et Dames qu'il vient d'Establir un magasin d'Estampes Anglaises, Francaises et Italiennes, ainsi que des Cadres verres et tout ce qui concerne cet article it fait savoir en outre qu'il continue toujours sa fabrique de fleurs artificielles, imitant tres bien le naturel ainsi que • des plumes d'Autriche dans le gout le plus nouveau de Paris ; Vend le tout en gros et en detail. Le tout a Juste prix. Jordan & Fouque t. Etiket waarop een toren, een gekroonde haan en de zon, voorts een stempel op de speelkaarten. Waaronder »Deze fijne speelkaarten maakt en verkoopt Jordan & Fouquet in de Kalverstraat in de gekroonde Zon tot Amsterdam." Isaak S w i g t e r s. Kompasroos waarin een zeilend schip. Bovenaan : Zeecompas voor de Leerling. Onderaan : te Amsterdam bij Isaak Swigters Boek en Zeekaart Verkoper in de Nwe Ptru gSteeg — in de Ionge Lootzman.
_
Pieter G r o e n g r a ft. Wapen van Amsterdam met ornementen, waaronder : Dese Gewigten warden Gemaakt bij Pieter Groengraft op de Beurs tot Amsterdam. Jacobus V i n k el e s. Attributen op den handel en de kunst. In een schilderijlijst : Jacobus Vinkeles Makelaar 1 80. Johannes Vinkeles fecit.
GEWEVEN STOFFEN, FLUWEELEN, enz.
Arnoldus D u p p e r. Gezicht in een winkel waar links aan een toonbank fluweelen stoffen worden vertoond ; achteraan een gezicht op Amsterdam, waarboven in een rand een stapel fluweel, met opschrift : » 't Fluweel" bekroond door het wapen van Amsterdam ; rechts drie personen, waarvan een op een baal gemerkt A. D zittende, met elkander in gesprek. Onderschrift : Arnoldus Dupper woont op de Singel by de Gasthuys-moolensteegh in 't fluweel maekt en vercoopt Fluweel, Phelpen, Poudesoy, Rasdesifs, Farandyne, Armosyne en meer andere Sydestoffen ook Syde Coussen.
48 Pieter 0 c k h u ij s e n. Dergelijke voorstelling, blijkbaar nagevolgd naar de vorige adreskaart. In plaats van het gezicht op Amsterdam, een weefgetouw, ook zijn de personen en attributen veranderd. Bovenaan in een rand een afbeelding van een otter met opschrift »Den Otter" en het wapen van Amsterdam. Onderschrift : Pieter Ockhuysen Maeckt en verkoopt veelderhande Coleuren en Swarte Fluweelen als mede Fulpen, Poedesojen en Farendynen; woont opde oude Heere graft, byde Oude Spigel straet inde oude Otter. P. R o v i e r e. Arena waarop een ovaal met het Wapen van Amsterdam, gekroond door twee engeltjes gedragen. Bovenaan : aux arenes de nimes". Onderaan Fabrique de Pierre Rouuiere et compagnie a Amsterdam. — la Fuillie fecit. P. A. L a n g e n b e r g h. Voorstelling van een weefgetouw, verschillende vrouwen bezig aan het bedrijf beschermd door Minerva. In fraai encadrement bekroond door de Stedemaagd en Neptunus waartusschen twee wapens. Onderaan in een schild het fabrieksmerk en Le Fabriecq de Philip Anthe van Langenbergh a Amsterdam. Fritzsch fecit 175 2. Dezelfde voorstelling het encadrement veranderd en in plaats van de twee wapens initialen. In een vak onderaan : No. Au. L J. Punt Sculpsit 1756. de Neu fv i 11e. Allegorische voorstelling in rand : twee vrouwen gesteund door de Tijd bieden aan de Stedemaagd van Amsterdam verschillende stoffen aan. Achter de Stedemaagd Minerva. Bovenaan het wapen van de Neufville gehouden door twee engeltjes onderaan een Ygezicht tusschen de stroomgoden Y en Amstel. N. Verkolje inv. Jak. Houbraken sculp. Dirk St e e n h o f f. Allegorische voorstelling, de Tijd biedt aan andere Goden geweven stoffen aan. Bovenaan in ornement : Fabricq van Dirk Steenhoff tot Amsterdam. Onderaan : No. en Au. (door G. Lairesse). Jan van O o s t e r w ij k. Allegorische voorstelling met attributen op den handel in geweven stoffen, Minerva, de Wijsheid en de Gerechtigheid. In rand met stroomgoden,
49 de koophandel en de Stedemaagd. Boven in ovaal: Jan van Oosterwijk in Schiedam tot Amsterdam. Onderaan : A. Zeeman inv. et sculp. 1737. Cornelis S c h e y ff. Groot ovaal in geornementeerden rand; bovenaan het wapen van Amsterdam waaronder een lelie met onderschrift: Lilie en Flandre. In het midden medaillon met afbeelding van Hamburg en » Hambvrgh". Daaronder : Cornelis Scheyff, op de nieuwendyck by de Karremelck steegh, in hamburgh, tot Amsterdam, verkoopt veelderhande soorten van, baratte, greyne wolle en syde boommesyne Croonrassen, Calmonke sergies en veelderley engelse luyckz en leydtse waren meer. Onder den tekst dooreengevlochten C. H. S. GOUD- EN ZILVERDRAAD, PASSEMENTEN ENZ. Abraham van W y l i c k. Gezicht van een gouddraadtrekkerij waarin verschillende werklieden bezig zijn. Onderschrift : Abraham van Wylick tot Amsterdam. Die ook Fabriceert allerhande Goude, Zilvere, en Zijde stoffen. Ets door J. Luiken. Christi aan Beuning en Zoo n e n. Gezicht van een winkel met twee toonbanken, aan de eene laat de koopman aan een Heer en Dame zijne waren zien, aan de andere wordt gewogen. Bovenaan op een lint een dorpsgezicht waaronder Jn Beuningen. Ets door J. Luiken. Gezicht op het dorp Beuningen in encadrement met klossen en stukjes zilverdraad. Onderschrift : 't Amsterdam bij De Wede Christiaan Beuning en Zoonen op de Heerengracht over Mijn Glas Loopt Ras in Beuningen Verkoopt men Alderhande Sorteering van fijn gesponnen Goud- en Zilverdraad J. F. f. (J. Fokke). Jacob O o s t e n do r p. Afbeelding van een goudslagerswinkel met onderschrift : Jacob Oostendorp woont in de Blomstraat tussen de Eerste en Tweede Dwarsstraat maakt en verkoopt alderhande soorte van Fyn geslagen Goudt en Silver. Pieter van der Lind e. Allegorisch beeld van de Liefde met drie kindertjes in rand waarboven »De Liefde" ter weerszijden bosjes en klossen met gouddraad. Onderschrift in ornement : Pieter van der Linde. Fabriceert en verkoopt alderhande gesponne Goud en Zilverdraad : als mede Goude en Zilvere Passementen en Linten : Woonende op de Keysersgragt, tusschen de Ree en Beere straat, naast de Goude Ketting, in de Liefde tot Amsterdam. 7
50
A. en F. Noel. Afbeelding van de ark waar Noach een duff laat uitvliegen. Onderschrift : Arnout en Francois Noel Fabriceeren en verkopen allerhanden soorten van Goude en Silvere passementen en kanten, Goude en Silvere knoopen en Goud en Silverdraat &c. Woonen op de Keizersgragt bij de Runstraat in de Arke Noach te Amsterdam. Arnout et Francois Noel Font et vendent toutes sortes des Galons et Resseaux d'Or et d'Argent. Comme aussi des Boutons et files d'Or et d'Argent, demeurent sur le Keizersgragt a l'Arche de Noe a Amsterdam. Jac o bus v an E y n d h o v e n. Ornement met initialen en attributen op het vak. Onderschrift : Jacobus van Eyndhoven en Zoonen verkoopt alle soorten van Goude en Zilvere Passementen. Point d'Espagne, Kanten, Strikken, Knoopen en Draad enz. Woont op de Heilige weg in de Haagsche kant winkel over 't Rasphuis te Amsterdam. L. Caro n. Medaillon waarin : L. Caron Juwelier en Goudsmid. Reguliersgracht tusschen de Heere en Keizersgrachten 0. Zij No. 14 Amsterdam. KAPSELS. D u h a m e 1. Dames en Heeren kapsels. Onderschrift : Nouvelles coiffures Inventees
par Duhamel Successr. de Teissier. Coiffeur Brevete du Roi. Kalverstraat No. 160 a Amsterdam. Hieronder de condities enz. (omstr. i 85o). LOGEMENT EN KOFFIEHUIS. R e ij n i e r Welter s. Afbeelding van het Logement het Wapen van Amsterdam. Onderschrift : 't Nieuwe Logement het Wapen van Amsterdam staande op de Colveniers
Burgwal binnen Amsterdam. Reijnier Welters, die met Mey 1771 uyt het Logement 't Rondeel is vertrokken en zedert in dit Huys is kome woonen om daar als voore Logement te houden zullende dit Huys hoe langs hoe meerder daartoe in ordere gebracht worden. Recomandeert zig der-
halven zo binnen als buyten 's Lands aan alle Reysende Heeren &c. Le Nouveau Logement apelle les Armes d'Amsterdam situe sur le Colveniers Burgwal a Amsterdam. Rene Welters, qui a demeure Jusques le Mai 1771 dans le Logement le Rondel et de puis ce tems demeure dans le maison premierement nomee pour, avoir un Logement laquella sera de Jour an Jour preilleur arrangee ledit offre ses Services atous les Messieurs Vojageurs. Grave par C. Philips Jacobs.
5' C o ff y-F ontey n. Afbeelding van een tuin met fontein waar in een nis Anion op een dolfijn. Rechts een sierlijk gekleede vrouw met een kopje en schotel in de hand. Links een bond. vogels enz. Onderschrift Coffy Fonteyn in 't Gekroond Coffy huys tot Amsterdam P. van den Berge del. et fec. MUZIEKINSTRUMENTEN. Coen r a a d R y k e 1. Ovaal waarin verschillende soorten van fluiten. Onderschrift : Coenraad Rykel Mr. Fluytemaker susters zoon van Richard Haka welke 25 jaren met de zelve zulks geoeffend heeft daar onder 8 jaren met hem in Compagnie geweest, maakt en verkoopt alderhande Blaas instrumenten woont in het zelve Huys daar met gemelde zijn oom R. Haka heeft gewoond op het Spuy tusschen de Osse sluys en de Luytersche Oude kerk in de Vergulde Bas-Fluyt t' Amsterdam. Coenraad Rykel. Mr. faiseur des flutes. Neveu de R. Haka avec qui it a travaille plus de 25 et ete en Compagnie 8 ans fait et vent toutes sortes des instruments a souffler et demeure dans la meme Maison ou it a toujours demeure avec le dite son oncle R. Haka a savoir sur le Spuy entre l'eglise vieu des Luteriens et le Calverstraat au Base des Flutes dome a Amsterdam. Ignatius Lux Inv. et sculp. A. 0 1 o fs e n. Cartouche waarboven een orgel en rondom allerlei muziekinstrumenten. Onderschrift : t' Amsterdam by A. Olofsen Boek en Musyk verkooper. T. J. Walter del. et sculp. P. D. S c h o o n e b e e k. Afbeelding van een orgel en allerlei muziekinstrumenten. In het midden een medaillon met omschrift : P. D. Schoonebeek in de Gravestraat tot Amsterdam.
Pieter Sp ri et. Een orgel op een plint met vier musicerende engeltjes. Aan weerszijden tropheen van muziekinstrumenten. Onderschrift : to Amsterdam by Pieter Spriet Boekverkoper in de Tak Steeg werde deese en Meer andere Musiek papiere verkogt. A. v. Buysen del. et fecit. SPIEGELS. Ni c. 1 e No rmant. Marmeren tafel in een tuin, waarop een engeltje een spiegel
7*
52
(waarin een schaapshoofd) vasthoudende ; op den tafel : Nicols Le Normant en Zoonen. Spiegel Verkoopers tot Amsterdam in 't Schaaps-hooft ; Maakt en Verkoopt alle soorten van Spiegels en Spiegelblakers met glaasen & gesneede vergulde Lijsten, als meeden Exstra grootens France Engelsen en anderen Glaasen, ook Lantaarne Engelsen en France Girandolles tot Schoorsteenen. Maakt verders alle Soorte van Beelthouwery tot Huys of Tuyn cieraaden alles voor Een civiele Prys. STOOKERIJEN. G e b r. Kr a a n d ij k. Afbeelding van een likeurstokerij in encadrement, bovenaan het fortuin met omschrift Fortuna. Links een vaas waarop : aqua regis, rechts : aqua fortis. Onderaan links op een plaat door twee engeltjes vastgehouden : De Stookery van Gebrs. Kraandyk en Compagnie. A. Zeeman inv. en sculp. 1732. TABAKSWINKELS. Becker & Zoon & Evert s. Ornement met moorenkop, initialen en attributen op den tabakshandel. Onderschrift : Becker & 'Loon & Everts Verkoopen alle Soorten van Varinas en diverse andere Tabak in het Gros en bij het Pond, wonende op den Cingel het zesde huis van de Leliestraat over den Toren in Amsterdam. David B o d d e n s. Gezicht op Amsterdam van den Ykant. Op den voorgrond Jonas uit de walvisch springende. Onderschrift : David Boddens tot Amsterdam. In Jonas. P. e n C. Br e e b a a r t. Een jager met een hond met omschrift : Het Wildschut. Daaronder : Tabak bij P. en C. Breebaart. Op de Cingel over de Munt Amsterdam. Jb. van R o u e n d a 1. Dergelijke voorstelling met twee jagers en drie honden en attributen op den tabakshandel. Onderschrift ; Deze en meer andere soorten van Tabak Snuif en Sigaren zijn te bekoomen by Jb. van Rouendal op de Cingel het 2e huis van de Reguliers Breestraat te Amsterdam. J. D. van der Burg h. De Burg te Leiden. Op den voorgrond attributen op den tabakshandel. Onderschrift : Deese en Veelderhande Soorten van keurieuse Snuyf en Canasser Tabacq Verkoopt Jan Dionijs van der Burgh op den hoek van de Papenbrugsteeg in de Warmoesstraat. In den Burgh te Leyden tot Amsterdam. H. de B r u y n. Afbeelding van een jager met een hond, een haas schietend.
53 Onderschrift : De jager H. de Bruyn. In de Vijzelstraat bij de Prinsengracht No. 54 te Amsterdam. In Tabak, Snuif en Sigaren. J. F. D. E b e r s t e i n. Amsterdam uit het Y te zien, op den voorgrond Neptunus en Mercurius : Deeze en meer andere soorten van Tabak worden gefabriceerd en Verkogt bij J. F. D. Eberstein te Amsterdam. C. Prange en J. F. D. Eberstein. Kop van Mercurius in ovaal. Onderschrift : In Mercuur Wij C. Prange en J. F. D. Eberstein & Co. woonende op de Ygragt bij de Peperstraat verp. No. 147 te Amsterdam Verkopen Allerhande soorten van Rook en Snuiftabak als ook Pruim Tabak en Sigaren. Onverbeterlijk goed tot Civiele Pryzen. Christoffel Prange. Opgetuigd schip waarin tabak wordt geladen : Deze en meer andere soorten van Tabak zijn te koop by Christoffel Prange in de Sint Jansstraat tusschen de Warmoesstraat en Sint Jans-sluis in de Oude Harderin tot Amsterdam. Van dezelfde firma adreskaarten met het Stadhuis, het Wapen van Haarlem, een olifant en Amor op een leeuw. G. van H a a r s t. Medaillon met de Regulierswaag, met attributen op den tabakshandel, waarboven de »De Regulierswaag", onderaan : G. van Haarst op de Reguliers Breestraat bij de Botermarkt No. 26, te Amsterdam. Fabriceert en verkoopt alle soorten van Rook Snuif Tabak en Cigaren in het Groot en Klijn. W. van H a a r s t. Afbeelding van de Regulierswaag met attributen van den tabakshandel en bovenschrift : De Regulierswaag. Wm. van Haarst op de Reguliers Breestraat bij de Botermarkt No. 26 te Amsterdam Fabriceerd Verkoopt alle soorten van Rook Snuif Tabak & Cigaren in het Groot en Klein. R. C. Ha nken. Gezicht van de Jan Roodenpoorts toren. Onderschrift »De Jan Rooden-poorts toren". R. C. Hanken in tabak snuif en sigaren Singel hoek Torensteeg No. 164 te Amsterdam. J. P. van H o o g s t r ate n. Rand met kroon en attributen waarin : Varinas in alle soorten en andere Tabak worden verkogt by J. P. van Hoogstraten op de Oude Zijds Achterburgwal agter de Beschuitmarkt, het 6e huis van de Oude Doelestraat in Amsterdam. J. G. K o n s. Twee schepen in zee met attributen op den tabakshandel. Onder-
54 schrift : De Zeevaart. J. G. Kons in Tabak, Snuif en Sigaren. Prinsengracht tusschen de Lauriergracht en Elandsstraat No. 56o te Amsterdam. Johannes L u b e l i n k. Een olifant waarop een rookende Moor met I. L. Daaronder : Deeze opregte Gesponne Tabak is te koop by Johannes Lubelink, en zoon Op de Buytekand van 't Nieuwe Eyland. Tussche de Kraansluys, en bantemerstraat in De Witte Oliphant Tot Amsterdam. H. M e ij e r Twee medaillons door een lint verbonden. Links een vos met : H. Vos; Rechts : Drie tabaksplanters : De 3 Italiaanders. Onderschrift : Deeze en alle andere soorten van Tabak en Snuyf, zijn te koop bij Harmanus Meijer op de Haarlemmerdijk het 2de huis van de buiten Brouwerstraat te Amsterdam. E. C. Ni nab e r & Z o o n e n. Wapen van Holstein. Onderschrift : Alle soorten van Varinas, Zevicent en Vergien cardoezen, gesponnen en geparste Tabak, is te koop by E. C. Ninaber & Zoonen woond op Droogbak, by de Oude Stads Herberg in 't Wapen van Holstyn tot Amsterdam.
NB. Niemand gelieve den Tabak aan te nemen voor den genen van het Wapen van Holstyn, als de naain van E. C. Ninaber, niet boven in den rand van het paquet in het papier gewerkt staat. Henri es. Old e n k o t t. Wapen van Amsterdam. Onderschrift: Beste Varinas, Porto-Rico en Virginie Tabak te koop bij Henries. Oldenkott te Amsterdam. D e r k R o e lo fs. Een jager met een bond, in medaillon. Hieronder in een vierkant : De jager Bij Derk Roelofs te Amsterdam N 6. F. F. Lange Sculpt. C h. M. S c h i 1 t z. Liggende leeuw waarachter de zee met een schip, omgeven door attributen op den tabakshandel. Onderschrift : D'wakende leeuw. Ch. & M. Schiltz in Tabak Snuif en Sigaren Kalverstraat over de Kapel No. 56 te Amsterdam. Sp r e e & K r a w i n k e 1. Een schip met een baken aan de kust. Onderschrift : De Tonnenboeier. Bij Spree & Krawinkel te Amsterdam. Het derde Huis van de Zeedijk No. 14 worden gefabriceerd en verkocht alle soorten Gekurven en Gesponnen Tabak Snuif en Sigaren.
55 Willem S t e y n. Postrijder te Paard. Onderschrift : Deze en meer andere zoorte van Puyks Puyks Tabak is te koop bij, Willem Steyn, op de lijdsestraat 't vijfde Huys van 't lydse Pn. in de Post tot Amsterdam. Isaac V i r u 1 y. Wapen van Rotterdam waaronder attributen op den tabakshandel. Onderschrift : 't Wapen van Rotterdam. Alle soorten van Rook en Snuif tabak zijn te koop bij Isaac Viruly op het Rotterdammer Veer op 't Rokkin tot Amsterdam.
W e d d i k s & W e n d e 1. Drie tabakskooplieden staande bij een vat tabak met W & W. Onderschrift : Oprigtig bedste og unforfalskede Tronkiemmer Gadning Rog Tobak vr at sual hos Weddik & Wendel a Amsterdam. V a n IJ send ij k & C o r v e r; Afbeelding van de Beurs met attributen op den tabakshandel. Onderschrift : Deeze en meer andere soorten van Tabak Snuif en Cigaren worden in 't groot en klein verkocht bij Van IJsendijk & Corver op het Water hoek van de Mandemakerssteeg No. 6o. te Amsterdam. TANDMEESTER. Simon Nathan s. Vier medallions (waarin verschillende kunstbewerkingen worden verricht), verbonden door een lint met naam en rustende op een tafeltje met tandheelkundige middelen. Opschrift : Simon Nathans Amsterdamsche en Haagsche, Geexamineerd en Geadmiteerd Kies- en Tandmeester. Verrigt alle operation aan de Mond en Tanden (zo
als genoegsaam alomme bekend is). Gemelde Dentiste, Heeft middelen voor de Mond en Tanden en het Tandvlees te zuiveren & &. Woont in de Nieuwe Hoogstraat het 3e huis van de Zanddwarsstraat naast een Bakker schuins over het Rondeel in de Perfumeurs winkel in No. 7 te Amsterdam. (men Gelieve Nauwkeurig op de Naam en Woonplaats te letten). WAAIERS. waaier met mythologische voorstellingen voorts attributen op het vak. Bovenaan: De Modese Waayer. Onder de voorstelling : Frans Beenevelt de Jonge Waayermaaker woonende op de hoek van de Gasthuys-moolen steegh en Heeregraft tot Amsterdam, daar de Modese Waayer uythangt, schildert, maakt verstelt en verkoopt alderhande Soorte van Waayers, zoowel Frans Beenevelt de Jong e. Afbeelding van een uitstaande
56 Engelse, Franse heel-jvooren als Inlandsche ; verkoopt ook sijde en leeren Handschoenen, Gouden Silveren en Sijden Cintuuren &ct. alles tot een reedelijke prijs. Daarnaast : Francois Beenevelt le Jeune. Evantailliste demeurant sur le coin du Gasthuys-moolen steegh et du Heerengraft a Amsterdam a L'Evantail de Mode, peint, fait, raccomode et vend toutes sortes d'Eventails, d'Angletterre, des tout-jvoires de France de aussi bien que de toute les sortes qui se font en ce pais ; vend aussi des Gands de Soye et de cuir, des Cintures d'or d'argent et de soye &ct. le tout a un prix fort modiqui. B. Gedrukte Adreskaarten. Carel Waverl e. Op de Agtergragt, over 't Pakhuys de Maand ,'uny, en met Primo May 1764 op de Utrechtsestraat 0 : Z : Zijde, tusschen de Prinsegragt en Utrechtse Dwarsstraat, presenteert zyn dienst, tot Instrueeren en Lesse geeven zoo binnen als buytens Huys, der volgende Weetenschappen : als de Arithmetica, Arithmetica Decimalis, Geometria, Algebra, Astronomie, Mechanica, Italiaans Boekhouden, en verders geleerde Weetenschappen. By C o r b i e re & Comp. in de Beurssteeg, het tweede huys van den Dam, in de stadt Duynkerken; Verkoopt men Alderhande zoorten van Rook- Tabak, Varinas, Zwietzent, Rappe, Spaanse Snuyf en suyvere Karotten in 't groot en klyn, Fruyt en Confituren, fyne Franse Boomoly, en Alderhande zoorten van Reuk Water. Tot Amsterdam. Pieter D e u r h o ff, Woond op de Agter-gragt, over de Osse-Markt 't tweede Buys van de Herberg de Hollandsche Tuin, tot Amsterdam : maakt en verkoopt alderbeste en mindere zoorten van Florentijnsch Lak, de beste tegen 15 gl. 't R, de tweede zoort I I gl. 't it, de derde zoort 8 gl. 't it, de vierde zoort 5 gl. 't t-e). B. James D y t s: Advertensie Dat By B. James D u y t s, te Bekoomen zyn alderhande Soorten van Bloemen voor Bruiloft en Taafel versiersel, en Quipedoos in Difrente soorte van wasch, Versiersel voor Kaarse, Pijpen, Bloemen en aller hande soorte van Gewassen. Maakt en verkoopt alderhande soorten van Papiere Doozen na een ieder zyn Smaak, en uitgesneede Papieren voor Kasten. Ook verkoopt hy zyn Memorie, die hy heeft geschreeven te Aire in Frankrijk,
57 alwaar hy gevangen is geweest voor den Tyt van tien Maanden by de Cuipery van zyn huisheer die een Man was in de Regeering, heeft gequipt met de L'ellis alwaar hy heeft gewoont in C a l i s voor vier jaar, en heeft veel geld uitgegeeven in de Boukunst en in Tuinnen aanleggen. Woont in de Amstel straat op de hoek van de waage straat, in No. i 1 in de vergulde Cr o o n te Amsterdam. Verzoekt ieders Gust en Recommandatie. Aser Jose p h : Advertentie ASER JOSEPH, woonagtig op de Yooden Croon Markt boven de Wyn-kelder Mazes op den Berg, Continueert te Verkoopen, uit de eerste Hand, zo in 't Groot als by 't Kb/ n, allerhande Zoorten van beste Engelsze en Leukenshire Veilen, Instrumenten en Gereedschappen ; als mede ook beste Londensze Materialen, alles wat dienen kan voor Orlogie- Klokken- Kasten- en Movementen-makers, best Goed en Goed kooper als 't by iemand te krygen is, gelyk de Koopers reeds eenige jaaren ondervonden hebben en altijd ondervinden zullen, by continuatie. Voornoemde ASER
JOSEPH,
mag derhalven zyn Goed gerust aan elk aanpryzen en recommandeeren, gelyk hy met dezen doed en daar benevens ook verzekerd, dat hy deze Negotie continueert en continueeren zal en niet uit gescheiden is, gelyk eenige Baatzugtige hebben uitgestrooit. Zeg het voort. NB. Boven-genoemde Aser Joseph, staat in voor de beste Veeren van de Orlogies, een rond jaar, van den Dag of aan, dat ze in 't Orlogie genet zijn, om te Verruilen, of 't Geld daar voor betaald, te restitueeren. Isra e 1 Mos e s. Die voor deezen gewoont heeft op de Joode Groenmarkt, boven Moses op den Berg woont heden in de Moddermolensteeg, by de St. Anthonies Sluys, in de gekroonde Klok continueerd dezelve Negotie als voorheen met het verkoopen : van alderhande Horologiemakers Gereedschappen en Metrialen, voor groote en kleyne Werken, verzoekt aan alle Heeren Horologiemakers verder om haar gunst en recommandatie. Ma r i a V ors en S a r a C a q u e 1 i n. Conditie van het kost-school van Maria Vors en Sara Caquelin Tot Ysselsteyn. Men geeft voor 't Kostgeld van een Jonge juffrouw in 't Jaar
I
en men be-
taald bij 't Vierendeel Jaars ; Daarvoor werden haar Ed : bewasschen, onderwesen in de Franse en Duytse Taal, in 't Lezen, Schryven, Cyfferen, de gronden van den Godsdienst, en allerhande Handwerken en Zoetigheden, waar men toe geneegen is. De Juffrouwen zijn gchouden in 't School te brengen en te laaten : Een Zilvere
58 Lepel en Vork, twee Tinne Tafelborden, een dito Waterpot, zes nieuwe Servetten, drie Handdoeken, een half douzyn Porceleine Kopjes en Schooteltjes. Dit volgende brengen haar Ed : ook en neemen 't weder met haar vertrek. Twee paar Lakens, twee paar Sloopen en twee Deekens, of in plaats van deeze twee aangehaalde Artikels, (zoo men 't liever heeft) vier goude Ducaten 1 2I - : - : Als haar Ed: inkomen geven een Ducaton voor de onder-Meesteres, insgelyks voor haar Nieuwe Jaar, als mede by het vertrek, en voor de Meid, zoo veel men belieft. De Juffrouwe zyn een Jaar verbonden, en konnen ook leeren Zingen, Teekenen, en op de Clavercimbaal speelen, dog dat werd apart betaald. ADVERTISSEMENT. BASTIAAN VAN KEMPE met zyn COMPAGNON, woonagtig te Gorkurn, maken aan alle Heeren en Dames bekend, als dat zy hebben de naarvolgende zoorten van extra Engelsche en Fransche Galanterie Goederen. Te Weeten Gegarneerde Mans en Vrouwen Snuifdoozen, in Goud, Silver, Parlamoer, ook met en zonder Schild Pad, Mans en Vrouwen Steenen, Zilver en Pinsbekke Gespen ; ook allerhande zoorten van Ornamenten in Goud en Pinsbek, alle zoorten van Etui, Menacheer, Portefeulje, Brieve-Tas, Flakkoon, Breseletten, Mans en Vrouwen Ringen, alles in 't Gond gemonteerd, extra mooye Waayers, Parlamoer met Goud opgelegt, enz. aller wat tot Galanterie Waren vereist ; en verkopen die gemelde Goederen 5 pr. cent minder als ze ooit verkogt zijn. Zij trokkeeren ook in Goud en Zilver of andere Waren, zoo als 't voorkomt : Deze Compagnons zyn gelogeerd by en zy gedenken zig niet langer als 3 of 4 Dagen op te houden.
Boekhandel TEN BRINK & DE VRIES, Warmoesstraat 122 Amsterdam.
,
