O i 011[ Q gell00 t3c11r1) Imslerdlarp,

O11111 111i 011[111021111Q gell00 t3C11R1) Imslerdlarp,

tJAFIRVERSLAG IN DE

Een-en-veertigste Algemeene Vergadering, OY IVI_A_ATSTII)A_G;- 29 _AJPIEZI1_, 1899, UITGEBRACHT DOOR DEN VOORZITTER

Prof. Jhr. Dr. J. SIX.

;kb

Bijiage tot het 41e Jaarverslag van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap 1899. ,....".../...."

'-'.........."...,,,,,,,,,

DANIEL FRANKEN Dz. geboren 5 September 1838, overleden 25 April 1898. -----

0,0-0*00.--

Als een hulde aan een der oprichters en warme voorstanders van het Koninklijk Oudheid-

kundig Genootschap, wordt het portret van den overleden vriend bij dit jaarverslag aan de leden aangeboden. FRANKEN

heeft steeds een eerste plaats ingenomen onder hen, die het zich een plicht rekenden

de vaderlandsche kunst in elk opzicht te bevorderen en te trachten zooveel mogelijk te behouden wat op dit gebied verloren dreigde te gaan. Hij was in 't ouderlijke huis in eene kunstlievende omgeving opgevoed. Zijn vader, dien hij als hoofd der kassiersfirma DI GAZAR FRANKEN & C°, opvolgde, had eene zeer belangrijke verzameling Prentkunst, hoofdzakelijk Portretten bijeengebracht, die door FRANKEN steeds werd aangevuld. Nadat bovengenoemde firma in 1865 was overgegaan in de

'

Kasvereeniging", noopte de

wensch om zich vrijer aan zijne kunststudien te kunnen wijden, hem, het alien tijd roovende Directeurschap daarvan in 1871 prijs te geven en niet lang daarna zich in Frankrijks hoofdstad met der woon te vestigen. Daar was alles bijeen wat hem op kunstgebied aantrok, en weldra was hij een trouw bezoeker van het Cabinet des Estampes in de rue de Richelieu en .vond in den directeur DUPLESSIS een zijner waardig kunstvriend. Maar niet enkel de wetenschappelijke studie der kunstgeschiedenis hield hem bezig. FRANKEN was geen eenzijdig boekengeleerde, hij had ook voor de schoonheden der kunst een open oog. In dit centrum der kunst waren het vooral twee mannen met wie hij eene innige vriendschap sloot, en in wier dagelijksch verkeer hij zichzelf meer en meer vormde : ADOLPHE MOUILLERON, de schepper der moderne lithographie en eene artistieke natuur als maar weinigen — en Graaf ANDRE MNISZECH begaafd schilder en keurig kenner van al wat op kunstgebied wordt voortgebracht. In

diens vorstelijke woning, een rijk museum van schilderijen der Oud-Hollandsche school en van de pronkstukken der kunstnijverheid, bracht het drietal gelukkige dagen door. Ook nadat FRANKEN omstreeks 1886 zich te

Le V esinet gevestigd had, waar zijn vriend

ABRAHAM WILLET zich eene villa had laten bouwen, die helaas met al hare kunstschatten door brand vernield werd, — bleef het atelier van MNISZECH voor hem een geliefkoosde plaats voor vriendschappelijk verkeer en kunstgenot. FRANKEN'S woning was de gastvrije verzamelplaats voor de Hollandsche schilderskolonie te Parijs — en ook voor al wat in Holland op kunstgebied aan de orde van den dag was, bleef zijne warme belangstelling steeds wakker en onverflauwd. — Zoo vaak er in 't hotel DROUOT of bij WARNECKE, SEDELMEIJER Of DURAND RUEL een opmerkelijk doek van onze oude meesters voorkwam, verzuirnde hij niet er de aandacht op te vestigen, en menig stuk dat thans onze musea versiert, werd op zijne aanwijzing of door zijne tusschenkomst aangekocht. Voor zijne vrienden was FRANKEN een ideaal van trouwe onbaatzuchtige toewijding. — Aandoenlijk was zijne vereering van de nagedachtenis van zijn vriend MOUILLERON, en nog in zijne laatste levensdagen hield hem de prachtige uitgave van het album reproducties van MomLERON'S schetsen en teekeningen bezig als eene hulde aan dien steeds door hem betreurden vriend. Niemand was echter meer dan FRANKEN afkeerig van reclame, liefst deed hij wat zijne hand te doen vond in 't verborgen zonder zijn naam er in te mengen, ook als zijne edelmoedige natuur hem noopte jeugdige kunstenaars in hun moeilijken strijd ter zijde te staan. Medeoprichter van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap was hij in de eerste jaren volijverig Secretaris en werd hij

12

Juni 1876, tot Eerelid benoemd.

Reeds in 1874 schreef hij onder den titel

Regerings- en V olkszaak. De stem eens roe-

penden in de woestijn ?" een vlugschrift waarin hij betoogde dat de monumenten ons door de voorgeslachten nagelaten, iets anders verdienden dan verwaarloozing en onverschilligheid en den wensch uitsprak tot de stichting van een Nationaal Museum van Oudheden. Om dat doel te bereiken werd op zijn initiatief een fonds van twintigduizend gulden bijeengebracht (waarvoor hij zelf als onbekende gever f 1 o,000 beschikbaar stelde) terwijl het Museum van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap de kern der verzameling zou vormen. En al is vele jaren later het plan verwezentlijkt door de Regeering in de stichting van het Nederlandsch Museum, FRANKEN is de man geweest die zeker hier aan den stoot heeft gegeven. Ook het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap heeft veel aan hem te danken, hij had het

Genootschap lief in alien opzichte ; reeds

26

Mei 1877 werd de verzameling Boeken en Prenten met

de kunstkasten, tot dien tijd in bruikleen, door hem aan het Genootschap ten geschenke gegeven. Vijf jaren later werd de Atlas voor Zed en en G e w o o n t e n door hem in het leven geroepen en daarvoor, behalve eenige Portefeuilles Prenten, de belangrijke som van vijfhonderd gulden beschikbaar gesteld, terwijl hij in latere jaren herhaaldelijk deze verzameling heeft bedacht. Bij zijn overlijden te Le Vesinet, 25 April 1898, bleek dat hij aan ons Genootschap ) als een laatst bewijs van zijne ingenomenheid" had vermaakt de som van f 1 o.000 benevens zijne verzameling Oudheden, Boeken en Plaatwerken en Portefeuilles Prenten. De verzameling Oudheden werd door ons aan het Nederlandsch Museum in bruikleen gegeven. Eene volledige beschrijving van de geheele schen king bevindt zich in dit jaarverslag. De Vereeniging Renibrandt telde hem evenzeer onder hare oprichters en ijverige leden en een schitterend bewijs van zijne sympathie voor die Vereeniging was de vorstelijke gift van f poto.000 gevolgd door een belangrijk legaat. Reeds vroeger had hij aan 's Rijks Prentenkabinet zijne belangrijke Portretverzameling ten geschenke gegeven en bij zijn overlijden werden verschillende Schilderijen en Teekeningen aan het Rijk en aan de stad Haarlem vermaakt. Wij mogen nog in herinnering brengen dat hij in 1897 met den Heer Historische Galerij, bijeengebracht door den Heer

JACOB DE

P. LANGERHUIZEN

de

Vos Jbz,, aan de stad Amsterdam ten

geschenke heeft gegeven. Behalve het vlugschrift in 1874, verschenen van zijn hand : L'oeuvre de Willem jacobszoon Del"f. Amst. 1873, Adriaan van de Venne. Amst. 1878, L'oeuvre grave des Van de Passe. Amst. I HI, verder met medewerking van j.

1883, en met die van

PH. VAN DER KELLEN :

FR. D. 0. OBREEN,

L'oeuvre de Jan van de Velde. Amst.

L'oeuvre de Rochussen. Essai d'un catalogue de ses

tableaux, dessins, lithograj5hies, eaux-fortes. Rott. 1894, terwijl hij zich nog kort voor zijn overlijden bezig hield met bouwstoffen te verzamelen voor een vermeerderde uitgaaf van het werk van ADRIAAN VAN DE VENNE.

Talrijk zijn ook de kleine opstellen in dagbladen en tijdschriften waar hij in het belang der kunst zijne stem liet hooren. Zoo heeft hij geleefd en gewerkt ten bate van de kunst en ten nutte van stad en vaderland, en zal de nagedachtenis aan DANIEL FRANKEN Dz. in dankbare herinnering blijven voortleven.

JAAAVEASLAG IN DE

Een-ell-veertigste Algemeelle Vergadering, OP IMEALAINDALGI- 29 AAPLIII_. 1899, U ITGEBRACHT DOOR DEN VOORZITTER

Prof. Jhr. Dr. J. SIX.

4

n. e SKien ./

•

tl

et Oudheidkundig Genootschap heeft weder een jaar doorloopen en mag er zich in verheugen, zijn bloei in den loop van dit jaar niet verminderd te zien. Al zijn ons leden ontvallen, die wij noode zullen missen, al zijn er weinig onmiddellijke gevolgen van onze werking te noemen, er zijn daar tegenover feiten te vermelden, die van dien bloei getuigen. Maar het mag wel eens gezegd worden, het is een zeer bescheiden bloei, de bloei van ons Genootschap. Wij zijn geen macht in den staat, zelfs niet in de stad. Wij protesteeren tegen sloopingswoede en ons protest blijft zonder uitwerking. Zou onze zedelijke kracht te kort schieten, dat ons woord zoo weinig gewicht in de schaal legt of zijn zij, tot wien wij ons wendden, onvatbaar voor de kracht onzer redenen ? Dat is een vraag, dien wij zelve rnoeilijk kunnen beantwoorden. Of zouden het weer de middelen zijn die ons ontbreken, om ons woord klem bij te zetten? Vaak is zeker dit laatste het geval. Waren onze middelen tienmaal, honderdmaal wat zij thans zijn, wij zouden zeker op geheel andere wijze kunnen optreden ; maar dit is zoo niet en de hoop, dat het ooit zoo worden moge, bestaat nauwelijks. Wij zullen dus op onzen zedelijken invloed moeten blijven steunen en wij zullen daartoe niet moeten verslappen in onzen ijver, om blijk te geven van wetenschappelijken zin en goeden smaak waar daartoe de gelegenheid bestaat, maar wij zullen ook wijs doen voorzichtig te zijn en ons niet zonder eenige kans op g-evolg bloat te stellen aan een weigering, die, te dikwijls herhaald, de waarde van ons woord tot bijna niets vermindert. Niet minder dan een vorig jaar heeft de dood de rijen van onze leden gedund

4 en onder hen, die wij zagen heengaan, waren twee van onze oprichters, de helft van hen die nog over waren, de Heeren D. FRANKEN Dzn. en D. HENRIQUES DE CASTRO Mzn. De Heer FRANKEN, die Eerelid van het Genootschap en Eerelid van het Bestuur was, had ten alien tijde van zijn bijzondere belangstelling in de werkkring van het Genootschap blijk gegeven, als Bestuurslid en lid van verschillende Commission. O. a. is de Atlas van Zeden en Gewoonten aan zijn initiatief en voor een belangrijk deel aan zijn milde giften te danken. Ook bij uiterste wilsbeschikking bedacht hij het Genootschap met hoogelijk te waardeeren legaten. Zijn verzameling Oudheden, die de leden in den afgeloopen herfst in het Muntgebouw hebben kunnen bewonderen, is thans, volgens zijn wensch, aan het Nederlandsch Museum in bruikleen gegeven. Zijn fraaie boekwerken hebben de bibliotheek van het Genootschap ongemeen verrijkt. Zijn prenten vormen een hoogst belangrijke aanwinst voor den Atlas van Zeden en Gewoonten. Zijn legaat van f i o.000 vormt een fonds, waarvan de interessen jaarlijks voor de aankoop van een of ander voorwerp besteed kunnen worden. Ook de Heer HENRIQUES DE CASTRO vermaakte, als nieuw bewijs van zijn belangstelling in het Genootschap, ons een aandeel in de rentelooze leening en een fraai verlucht handschrift. Van de overige leden, die ons ontvielen, noem ik alleen de Heeren Mr. A. M. PAREAU, oud Bestuurslid, wiens nauwgezette werkzaamheden als conservator niet zullen vergeten worden en den Heer J. M. A. RIEKE, die met den Heer FRANKEN in de Commissie voor den Atlas van Zeden en Gewoonten noode gemist wordt. Van geschenken vermeld ik hier alleen nog een aandeel in de rentelooze leening door Jhr. Dr. J. P. Six ter gelegenheid van het 4o-jarig bestaan van het Genootschap geschonken. Onze vergaderingen werden geregeld gehouden en gaven veel afwisseling en vaak veel belangrijks te zien en te hooren. 24 October 1898 bracht de Heer A. W. WEISSMAN in herinnering, dat voor 250 jaar de eerste steen van het Kon. Paleis, toen Raadhuis gelegd werd en leidde de

Heer R. W. P. DE VRIES de kunstbeschouwing in van de prenten van het legaat FRANKEN. 14 November 1 898 liet de Heer J. Six uit de Bibliotheek der Rijks Akademie van Beeldende Kunsten reproducties van teekeningen en schilderijen zien van ALBRECHT DuRER. 28 November 1898 gaf de Heer D. C. MEIJER Jr. een wandeling door Amsterdam

in teekeningen te zien. 12 December 1898 liet de Heer R. W. P. DE VRIES enkele plaatwerken uit het legaat FRANKEN rondgaan. 9 Januari 1899 gaf de Heer ANTON MENSING eene kunstbeschouwing van portretten van Hollandsche graveurs.

5 23 Januari 1899 besprak de Heer A. PIT de oorsprong van den Romaanschen stip. 23 Februari 1899 vertoonde de Heer C. J. GONNET teekeningen van CORNELIS VAN NOORDE en wees de Heer JoH. W. STEPHANIK de ontwerp-beeldenaar en de Medailles van H. M. de Koningin. 27 Februari 1899 gaf de Heer R. W. P. DE VRIES eene kunstbeschouwing over de Oude Kerk, waar de Heer C. G. CRONE Photographien en de Heer C. B. POSTHUMUS MEIJJES teekeningen van de glasramen aan hadden toegevoegd. 13 Maart 1899 besprak de Heer BERN. J. M. . DE BONT de geschiedenis der Oude Kerk. 27 Maart en 17 April 1899 las de Heer W. J. VAN WAGTENDONK over de gilden en lichtte zijne lezing met of beeldingen toe. Het Genootschap zag zich vertegenwoordigd in het Commite van het zoo uitstekend geslaagde Kunst-historische Congres in het einde van September 180 'bier ter stede gehouden, zonder dat evenwel voor het Genootschap de gelegenheid bestond, zich daarbij nader te betuigen. Ook gaf het Genootschap gevolg aan de uitnoodiging van den Heer Mr. J. C. OVERVOORDE te Dordrecht tot het mede oprichten van een Oudheidkundigen Bond en stelde een paar maal de vergaderzaal beschikbaar voor die bijeenkomsten. Het Bestuur van het Genootschap heeft herhaaldelijk zich tot de bevoegde autoriteiten gewend om het slopen van monumenten met artistieke of historische waarde te voorkomen, zonder evenwel veel geluk bij dit streven. En leindelijk een blijde boodschap. Het heeft H. M. de Koningin behaagd goedgunstig op de vraag van ons Genootschap te beschikken en als BESCHERMVROUW op te treden. Het Genootschap stelt die eer op hoogen prijs en zal met trotsch den titel van Koninklijk Oudheidkundig Genootschap kunnen blijven voeren. Ten slotte rest mij slechts de aangename taak u alien Mijne Heeren, leden der verschillende Commission, dank te zeggen voor uw belangelooze ijver en in het bij zonder U, mijne Medebestuurders, voor uw welwillende hulp en steun en samenwerking, die mij mijn taak zoozeer hebben verlicht.

Kort overzicht van de Bijdragen op de gewolle Vergaderingen. .....^........../....,,,...,....^..,,,...., ..",,,....1.".....",,,,,,,,,,,,,,,..M.

D

en 2 4sten October I 89 8 bracht de Heer A. W. WEISSMAN in herinnering, dat het

28 October 250 jaren geleden zal zijn, dat de eerste steen werd gelegd van het

Raadhuis te Amsterdam en dat dit feit ook eigenaardig in het Genootschap herdacht moest worden. In een kort overzicht schetst spreker de geschiedenis van den bouw, waartoe reeds in 1627 werd besloten en die 11 Oct. 1646 opgedragen werd aan Jacob van Campen. Met een uitvoerig citaat van J. A. ALBERDINGK THIJM om het Raadhuis weder zijn oorspronkelijke bestemming te geven wordt deze voordracht besloten. Het overige gedeelte van den avond is gewijd aan eene kunstbeschouwing uit het legaat van den Heer D. FRANKEN DZN. aan het Genootschap beschreven. De Heer R. W. P. DE VRIES leidt deze kunstbeschouwing in met een kort overzicht van de boeken en prenten waarmede de . verzamelingen van het Genootschap zijn verrijkt. Bezichtigd wordt eene portefeuille bestemd voor den Atlas van Zeden en Gewoonten, waarbij vele zeer zeldzame prenten alien in fraaie drukken, o.a. van Goltzius, Saenredam, Claes Jansz Visscher, Zeeman, e.a. I 4 November geeft Prof. Jhr. Dr. J. Six ter beschouwing uit de Bibliotheek der Rijks-Akademie van beeldende kunsten Reproducties naar teekeningen en schilderijen van Albrecht Diirer. De meester is voornamelijk te waarderen als teekenaar naar het leven onder den onmiddelijken indruk van den persoon die hij wenschte aftebeelden. Chronologisch wordt ter beschouwing gegeven zijn werk van 1484 af, in welk jaar hij zijn eigen portret vervaardigde, in 1493 het Christuskind, op zijn Italiaansche reis een binnenplaats van een kasteel bij Insbruck, uit Italie zond hij hetzelfde jaar zijn eigen portret aan zijn verloofde naar Duitschland, in 1448 een ouder portret van hem, waarop volgen na zijn terugkeer in Duitschland Portretten van H. Tucher en zijn vrouw en in I 5oo wederom zijn portret en dat van Jacob Fugger. Hierop volgen composities van Schilderijen, 1502 Altaarstuk te Ober St. Veit, 1504 de zoogenaamde ,,Griine Passion", Schetsen van Christus aan het Kruis 1505. Madonna, Andreas Diirer en hofdrachten 15 I 5, Triomftocht van Maximiliaan 1 5 18, Portretten van zijn Antwerpsche reis 1520, Hieronymus Hulzschuber 1 526. De Heer D. C. MEIJER JR. behandelt den 2 8sten November het Amsterdam der 18e eeuw. Aan de hand eener kunstbeschouwing deelt spreker topographische en historische bijzonderheden mede over de schilderachtige plekjes in het oude Amsterdam.

7 Eene wandeling van den Dam of vertoont het Stadhuis, het monument der regeering en de Waag, het monument van de handelsgeest; op eene teekening van Blondel (midden I 8e eeuw) ziet men den Dam met alle bedrijvigheid, de typische vischmarkt en het Damrak met de talrijke schepen, de Warmoesstraat volgende trekt de Oude Kerk de aandacht in een teekening van C. Springer, aan den Voorburgwal het oude Huis Vredenburg en verder gaande, oude huisjes in de Monnikenstraat en Bethaniestraat, Walekerk, Athenaeum in 1632 gesticht waar zich de Bibliotheek beyond, aan de achterzijde van het gebouw was de zoogenaamde » Her, een bewaarplaats van verbeurd verklaarde goederen. Langs de Nieuwmarkt met St. Antoniswaag doen wij een uitstap naar de Muiderpoort waar de kazerne Oranje Nassau de aandacht trekt, vandaar terug voorbij de Rapenburgergracht, thans Entrepotdok, Plantage met de stads Herberg en de Hortus terug langs de Muiderstraat, Breestraat met Zuiderkerk, Kloveniersburgwal naar den Amstel met Hoogesluis, v66r de latere veranderingen De stad weder ingaande voorbij de grachten, Koningsplein, gedempte Spui, de Jordaan door, terug naar de Pijpenmarkt, weder naar den Dam terug. De vele fraaie, getrouwe en artistieke teekeningen van Schouten, van Liender, De Beijer, Lamberts, Rieke en anderen geven een juist beeld van Amsterdam, zooals velen het nog hebben gekend v6Or de laatste uitbreidingen. I 2 December wordt uit de Verzameling FRANKEN bezichtigd : L'oeuvre de Lucas de Leyde avec introduction par G. Duplessis. Chronologisch gerangschikt geven deze uitstekende reproducties een beeld van het werk van den grooten meester die in 1494 te Leiden geboren, reeds op veertienjarigen leeftijd zijn eerste prent vervaardigde ; daarna de Galerie Sauvageot in fraaie photographien, de beroemdste schilderijen, beeldwerken en antiquiteiten uit deze verzameling weergevende. 9 J a n u a r i I 8 99 gaf de Heer ANTON MENSING ter beschouwing drie uitmuntende Serien Portretten van Suyderhoeff, Cornelis Visscher en W. Jz. Delff, de groote graveurs der 17e eeuw. Van den eersten meester de portretten van Karel V, Nic. Boddink, Karel de Stoute, Descartes,. Ferdinand III, Gilles de Glarges, Adr. Heerehoord, Goltzius, Rud. Heggerus, de Moncado, David Nuyts, Franciscus Plante, Joh. Revius, Caspar Sibelius, Wladislas VI. Van Cornelis Visscher : Pieter Ysbrandi, Boelens, de dochters —

van Frederik Hendrik, Guil. de Ryck, Joannes Merius. — Van Delff : Schonovius, Abr. van der Meer, Henri Matthieu de Thurn, Anna Monachia, Willem van Nassau, Catharina van Culenborg, Frederik Hendrik en Amalia van Solms. 23 J a n u a r i doet de Heer A. PIT eenige mededeelingen betreffende voorwerpen in het Nederlandsch Museum. Allereerst over een bronzen leeuwtje, onlangs uit de verzameling van Mr. A. M. PAREAU aangekocht. Dit voorwerp dat reeds vroeger aanleiding tot besprekingen gaf als van chineeschen of japanschen oorsprong te zijn, ook door anderen aan Indio, Nvaa rs ch ij n1 ij k Britsch Indio toegeschreven, blijkt volgens verge-

8 lijking met andere voorwerpen en afbeeldingen, waarop de details juist en duidelijk voorkomen, van Romaanschen oorsprong te zijn en heeft vermoedelijk als een der voeten van een lichtdrager dienst gedaan. Evenzeer deelt spreker een en ander mede over een ivoren hoorn, vermoedelijk in Noord Italie door de Longobarden gemaakt (afgebeeld en beschreven in de Revue de 1'Art ancien et moderne). Ter vergelijking laat de Heer PIT verschillende afbeeldingen rondgaan, om de genoemde voorwerpen te determineeren als Molinier, Histoire de Fart applique a l'industrie, de Linas, La chasse de Gimel et les anciens monuments de l'emaillerie de Limoges, Les origines de l'orfevrerie cloisonnee en besluit met een kort overzicht van de geschiedenis der kunst van de Europeesche volken in het Romaansche tijdperk. I 3 Februari geeft de Heer C. J. GONNET ter bezichtiging uit den GemeenteAtlas van Haarlem het werk van den Haarlemschen meester Cornelis van Noord e, die van 1731-1795 leefde en wiens teekeningen zeer karakteristiek voor hun tijd zijn en die ons de meest uitgebreide verzameling teekeningen van Stadsgezichten van Haarlem en omgeving heeft nagelaten. Een portret van den meester door W. Hendriks gaat vooraf en daarna een rei van gezichten op Haarlems noordelijke omgeving en in de stad als de Bakenessergracht, Groote markt, Oude Vischmarkt en St. Bavo. Daarop volgen de Portretten van bekende Haarlemmers naar schilderijen van Frans Hals, J. de Bray en Verspronck. De Heer JOH. W. STEPHANIK geeft hierna ter bezichtiging een photografie van Pier Pander borstbeeld van H. M. de Koningin, dat eerlang op de nieuwe munten zal verschijnen. Een tiental penningen bij de inhuldiging geslagen, toonen de groote verscheidenheid aan waarmede het borstbeeld van H. M. is behandeld. De Heer R. W. P. DE VRIES behandelt 27 Februari de Oude of St. Nicolaas Kerk te Amsterdam. Hoofdzakelijk als toelichting van teekeningen en prenten deelt spreker verschillende bijzonderheden mede over deze oudste der Amsterdamsche Kerken, als de stichting, vroegere indeeling in kooren en kapellen, monumenten, geschilderde vensters, de zoogenaamde ijzeren kapel, waar vroeger tot voor eenige jaren de oudste charters van Amsterdam werden bewaard, enz. Onder de prenten en teekeningen zijn merkwaardig tal van de kerk van buiten, een teekening van den toren door G. van den Eeckhout, een zeldzame houtsnede van den toren, de kerk van binnen, teekeningen door G. Lamberts en J. Schouten, teekeningen van de koorbanken door D. D. Buehler, de geschilderde vensters, e.a. Door de welwillendheid van den Heer C. G. CRONE werden nog ter bezichtiging gesteld vijftien groote Photographieen van de drie geschilderde vensters in het Lieve Vrouwenkoor, terwijl de Heer C. B. POSTHUMUS MEYJES eene groote plattegrond en drie teekeningen van de geschilderde vensters, waarvan een van 1639 de Kroning van

9 Filips de Schoone voorstelt, een glas dat vroeger in de kerk geplaatst was, voor dezen avond had afgestaan. I 3 M a a r t was het wederom de Oude of St. Nicolaas Kerk die de Heer BERN. J. M. DE BONT aanleiding gaf mededeelingen te doen over deze Parochiekerk voor de Hervorming. In het bizonder werden de stichtingen der Vicaryen en Kapellen behandeld, de tijd van de stichting der kerk stelt spreker tegen de 14e eeuw en de inwijding op 15 of 16 September 1306, wellicht door Bisschop Gwy van Avesnes, de tegenwoordige bouw dateert van het laatst der 14e tot de 16e eeuw. Naar aanleiding van de naam Pieter Mies in het glas, het sterfbed van Maria voorstellende, .s de meening van den Heer DE BONT, dat deze naam in verband met het verdere opschrift Pieter Remmerszoon zou kunnen zijn, een glazenmaker die o.a. op last van Burgemeesters een glas te Medemblik vervaardigde. Over deze naam, in verband met de lezing van het geheele opschrift, werden verschillende discussion gevoerd, zoodat de juiste uitlegging nog niet vastgesteld kan worden. Van de kostbaarheden op de Altaren werd o.a. een Ciborie door Cornelis Brouwer, gezegd Bam, na 1578 aan de kerk te Calcar geschonken. Van de Schilderijen berust nog een triptiek, wellicht van de hand van Jan van Scorel op het Bagijnhof. Nog geeft spreker ter bezichtiging een teekening van het gothische orgel uit de N. Z. Kapel, thans in de R. K. kerk te Jutfaas en wijdt eenige woorden aan de voorgenomen sloping der N. Z. Kapel, die door den Heer C. B. POSTHUMUS MEYJES worden weerlegd met de verklaring dat de verzakking der pilaren niet is toeteschrijven aan de laatste verbouwing van het huis aan het Rokin. De Heer W. J. VAN WAGTENDONK geeft 27 Ma art en 17 April $Een kijkje in de Ambachtsgilden als militaire, godsdienstige, politieke en industrieele vereenigingep". Spreker begint met op te merken dat aanschouwelijke voorstellingen d. w. z. prenten betreffende de oude gilden uit vroegeren tijd niet bestaan en dat men eerst in onze dagen (vooral in Belgie) is begonnen afbeeldingen van gebouwen, schilderijen, kleederdrachten en penningen in 't licht te geven. Reeds bij de Romeinen bestonden handwerksgilden, ook later in de rijken die door de Romeinen overheerscht werden o. a. te Parijs onder Tiberius (14 — 37 n. Chr.) een kantoor, toebehoorende aan het gild der schuitenvoerders. De wet die deze vereeniging regelde heeft tot grondslag gediend van de te Parijs in 1411 uitgevaardigde keur voor het koopmans- en kramersgild. In de 8e eeuw waren o. m. in Zuid Nederland politieke gilden, waartoe handwerkslieden behoorden, die zich verbonden hadden de dwingelandij van het leenstelsel te keeren. In 865 bestond te Gent het Weversgild en in de we eeuw het looiersgild. In de 9e eeuw waren de gilden in Engeland bekend, in de 12e eeuw in Duitschland, en in de 14e eeuw over geheel Europa. Bij de opkomst en bloei der steden 2

IO

ontstonden de meeste gilden in Nederland. Ze waren verdeeld in offergilden, politieke gilden, gilden van vermaak en schutsgilden waaronder ook de ambachtsgilden hun plaats vonden. Eerst hadden de ambachtsgilden hunne eigen wetten en bestuur en waren onafhankelijk, later kwamen zij onder den invloed der overheid en hadden als zoodanig verplichtingen te vervullen, zooals het dragen van harnas en wat noodig was om te velde te trekken, het bewaken der torens (in Utrecht de Bijlhouwerstoren), ook droegen zij meermalen bij in de kosten van den krijg en brachten daarvoor kostbaarheden ten offer. Herhaaldelijk kvvamen botsingen voor waarbij de Gilden de partij der niet-bezitters kozen en invloed wilden hebben in het verkiezen der regeering. Het bloedig drama te Zwolle, 13 Dec. 1416, waar een groot aantal gildemeesterS werd gevangen genomen en onthoofd, was een der gevolgen van de inmenging der gilden in de regeering. In latere eeuwen was meermalen invloed op de regeering merkbaar, het verschilde echter in de verschillende provincien. Kerkelijke- en Ambachtsgilden in de middeleeuwen hadden hunne schutspatronen, altaren en kostbaarheden in de kerken, waren in de procession met hunne banieren en droegen de kleuren der stad. Om lid van het gild te worden moest men het poorterrecht bezitten, een bewijs overleggen dat de leerjaren waren volbracht, een proefstuk afleggen en een inkoopsom betalen. In enkele gilden kon de verplichting tot het maken van een proefstuk worden afgekocht. Er komen ook gevallen voor dat het gilderecht reeds bij de geboorte werd verstrekt. ten maaltijd aan de gildebroeders was verbonden aan de toetreding en daarbij ging het dikwijls zoo onbehoorlijk toe dat er strenge keuren en boetebepalingen voor gemaakt moesten worden. De gildeproef en de gildepenning waren het bewijs van bevoegdheid om het handwerk uitteoefenen ; vandaar de strijd tegen ontduikers der gilden, zoogenaamde beunhazen, ook tegen de kloosters en bagijnhoven over het daar vervaardigde werk. Niet zelden togen de gildebroeders uit de steden naar het platteland om alle handwerk te plunderen en te vernielen uit naijver en door die strooptothten verkeerde het platteland in armoede en was het nadeel dat het beschermende systeem in botsing kwam met verbetering van werk en gebruik van werktuigen. Behoudens kleine uitzonderingen was het verboden dat Joden lid van het gild werden. Onderlinge verplichtingen hadden de gilden bij ziekte en begraven; het bestuur bestond uit deken en overlieden, hieraan waren vele inkomsten verbonden, als het keuren der proeven, inkoopen van grondstoffen, beslechting der geschillen en vergoeding der reiskosten. De vergaderingen werden in gildehuizen gehouden, waarvan in ZuidNederland nog de sporen van vroegeren rijkdom te vonden zijn ; bij de maaltiiden gebruikte men gildebekers, bij voorkeur vervaardigd van de stof van het gild zooals bij de timmerlieden van bout, bij de schoenmakers van leder en bij de zilversmeden van

II

edel metaal. Ook bij de begrafenissen werden zilveren schilden, het beroep voorstellende, op het lijkkleed gehecht. Een onderdeel van de reglementen van de gilden vormden de verplichtingen van leerlingen en knechts. De eersten moesten inkoops- of leergeld betalen, een leertijd van een tot zes jaren volbrengen, doorgaans echter drie jaren bij een patroon zijn. Na volbrachten leertijd ontvingen zij een leerbrief. Weeskinderen betaalden geen inkoopsgeld, zij kregen echter geen loon en moesten doorgaans kostgeld vergoeden. Bij vele gilden waren nog leerjongens of zoogenaamde ambachtsjongens, deze hadden geen geld om zich intekoopen en kregen gering loon, van daar dat zij herhaaldelijk tot bedelen kwamen, waarop o.a. te Utrecht en te Amsterdam strenge keuren werden gemaakt. Het getal leerlingen was beperkt, doorgaans twee bij een patroon, zeer tot ontevredenheid der knechts die hiertegen herhaaldelijk protesteerden. Na afloop der leerjaren moesten zij een proef afleggen en bij aanneming een goede som betalen en een maaltijd aan de keurmeesters geven. Deze kostbare verplichting maakte dat velen er tegen opzagen den proef afteleggen en het proefgeld te betalen. Hierdoor werden dikwijls leerlingen al waren zij bekwaam genoeg, belet zelfstandig hun handwerk uitteoefenen. De knechts stonden feitelijk buiten het gild, toch waren zij er finantieel aan verbonden daar zij voor overtredingen boeten moesten betalen. In enkele gilden moesten zij eene proef afleggen, voorts was er een contract betreffende loon en werktijd en was het getal werktuigen bepaald om den arbeid onder patroons gelijk te verdeelen. Zonder werk zijnde meldden zij zich aan bij den gildeknecht die hen dan een anderen meester bezorgde ; lid van het gilde konden zij niet worden, ook weder om de groote kosten. De werktijd bedroeg doorgaans 13 a 14 uur, op Zondag en op Heilige dagen was de arbeid verboden ; het loon werd voor het indienstnemen bepaald en geregeld naar de bekwaamheid. Herhaaldelijk kwamen , echter bewegingen om loonsverhooging voor, de overheid trad doorgaans streng hiertegen op, zooals in Groningen waar in 1671 de timmerlieden, ontevreden met 18 stuivers per dag, door de regeering op 16 stuivers werden gezet. Zooals bekend is werd in het begin dezer eeuw de gilden voor goed afgeschaft. Spreker besluit dat men de gilden moet beschouwen in de lijst van hun tijd, het systeem van uitsluiting heeft hun val veroorzaakt. Veel hebben zij echter bijgedragen tot den bloei en de opkomst der steden, tot bevordering van kunst en kunstnijverheid en ontwijfelbaar hebben zij een groote rol gespeeld in de geschiedenis der beschaving. Tot toelichting van het gesprokene werden ter beschouwing gegeven verschillende afbeeldingen, documenten en penningen uit de verzamelingen van den spreker en van de Heeren J. M. A. RIEKE en R. W. P. DE VRIES.

2

VERSLAG VAN CONSERVATOREN VAN HET

Koninklij k Oud_heidkundig Genootschap over 1898-99.

Ne UGeeieN.

ns aansluitende bij de woorden van den Voorzitter, meenen ook wij dit verslag to moeten beginnen met een woord van waardeering van de vele diensten, welke het zoo betreurde lid, Mr. A. M. PAREAU, aan het Genootschap als conservator heeft bewezen. Wanneer wij bedenken hoeveel hart hij voor de verzameling had, dan is het gevoel van weemoed dat wij hem moeten missen dubbel groot, nu juist dit verslag van zoovele merkwaardige aanwinsten kan getuigen. Niemand meer toch dan hij, zou zich verheugd hebben in de aanzienlijke vermeerderingen onzer verzamelingen, waarvan wij de lijst aan het einde van dit verslag laten volgen. De zorg der conservatoren gold in het afgeloopen jaar voornamelijk de wapenen. Veel verbeteringen zijn reeds aangebracht. Een dikke vernislaag, waaronder de roest bleef voortwoekeren is weggenomen en het blanke metaal is weder zichtbaar geworden, beschermd door een dunne waslaag. Ook werd tegelijk met het catalogiseeren der wapenen, ingelast bij de serien der Rijksverzameling, met een meer systematische tentoonstelling een aanvang gemaakt. A. PIT, C. SCHOFFER,

Conservatoren.

13

Lijst van ten geschenke ontvangen voorwerpell. Van den Heer H. D. WILLINK VAN COLLEN : Stalen van goudlederen behangsels. Van den Heer A. KLEINE : Fen tinnen spaarlamp en dito suikerpot, begin 19e eeuw. Van den Heer TH. M. ROEST : Een beschilderde tabaksdoos, met vrijheidsbeeld ; Een draagteeken van een St. Joris-gilde ; Een driekleurig stuk lint, waarop geweven : - » Representanten van 't Volk van Holland." Legaat van Mej. S. J. POTGIETER : Een gouden Dames-parure met in goud gedreven portretten van beroemde Nederlandsche vrouwen ; De portretten stellen voor : Amalia van Solms, Maria van Reigersbergen, Maria van Utrecht, Jacoba van Beijeren, Maria van Bourgondie, Anna en Maria Tesselschade.

Twee lijstjes met in ivoor gesneden medaillon-portretten van Prins Willem de Eerste, Maurits, Frederik Hendrik, Willem de Derde, Oldenbarnevelt, Vondel, de Ruyter en Johan de Wit.

LEGAAT FRANKEN: I. Eikenhouten kast met onder- en bovenstuk, gesloten door vier deurtjes, tusschen gecanneleerde pilasters rijk versierd met snijwerk. Op de deurpaneelen godsdienstige voorstellingen. Noord-Hollandsch, 1 7e eeuw. 2.

Eikenhouten kast met twee deuren. Eenvoudig geprofileerd paneelwerk.

3. Klein eikenhouten kastje met twee deurtjes, geheel verguld. Het front druk versierd met blad- en bloemornament. 17e eeuw. 4. Eikenhouten kistje, versierd aan de hoeken met cariatiden en de paneelen met engelenkopjes. Duitsch werk. 17e eeuw. 5. Ebbenhouten byouterie-kistje op de zijde en voorpaneelen versierd met zilveren gegraveerde plaatjes. Laat 16e eeuw. 6. Koffertje met gebombeerden deksel van bruin lakwerk met parelmoer ingelegd, met zilveren slot, scharnieren en hengsel.

14

7. Ovale zilveren tabaksdoos, geheel begraveerd met krulornamenten en figuurlijke voorstellingen naar Bega. (boeren interieurs). 8. Langwerpige zilveren tabaksdoos, op het deksel een gravure van J. P. Visser Bender, van Haarlem 1785-1 813. 9. Ovaal zilveren plaatje met getordeerd randje, begraveerd met portret van Prins Maurits en het wapen van den Prins aan de keerzijde. » Geteekend Simon Passaeus sculpsit". Jo. Begraveerd ovaal zilveren plaatje, portret van een jongman. Met randschrift : » Vertu vray honneur aetat suae XXIIII". Geteekend HGoltzius f. c. a° 1583. Begraveerd ovaal zilveren plaatje, portret van Willem IV met randschrift : I I. Wilh. de IV door Gods Genade Prins van Oranie en Nass. Capt. Generaal en Admiraal der Vereenigde Nederl. Opper Gouverneur en Direct. Gen. van Nederl. Indie. 12. Borstel met zilveren beslag. Hollandsch drijfwerk, een gevecht voorstellende. 13. Zilveren brandewijnkom. De kom en de voet ovaal versierd met gedreven blad- en bloemranken. De ooren in den vorm van gevleugelde vrouwenkoppen ; op den bodem gegraveerd de letters L. D. D. Geen merken. Hollandsch werk, helft 17e eeuw. 14. Ivoren beeldje, vrouwenfiguur, zijnde een copie naar een beeldwerk van Coenraad Meyt van de graftombe in de kerk to Bourg a Bresse. 15. Ivoren beeldje van een manspersoon in kleederdracht Lodewijk XIV, met hoed op en stok in de hand. Op ebbenhouten voetstukje. 16. Dito beeldje van een vrouwspersoon met spinrokken in de hand, pendant van het vorige. 17. Medaillon portret van Willem III met veldheersstaf in de hand, geleund op een helm in sierlijk gesneden notenhouten lijstje. 18. Mansportretje in ivoor, profiel op zwart satijn in zwart lijstje, begin ip eeuw, geteekend H. Bauer. 19. Twee medaillon portretten van Huijgens en Vondel, gegraveerd op ivoor in dichtslaand lederen etui. Het portret van Vondel is geteekend : Nachtegaal f. 20. Medaillon portret van Grotius, gegraveerd op ivoor in ebbenhouten lijstje. 21. Ivoren bas-relief voorstellende een gevecht van Romeinsche krijgers. In bruin houten lijstje. 17e eeuw. 22. Ivoren bas-relief, als voren. 23. Knipmes met gesneden palmhouten scheede, een beeldje van een oude bedelaarster. 17e eeuw. 24. Palmhouten figuurtje de ) Tijd" voorstellende. 17e eeuw.

I5 25. Paneel van lindenhout in hoog relief gesneden, bloemvaas in urnvorm met twee ooren met bloemen. 26. Theeserviesje van Haagsch porcelein, bestaande uit : een blaadje, trekpot, melkkan, suikerpot, twee hooge kopjes, twee lage kopjes en vier schoteltjes. Versierd met bloemen. Merk de Ooievaars. Het schoteltje van den trekpot ontbreekt. 27. Jardiniere van Delftsch aardewerk, blauw decor. Rotsachtige landschappen met figuren. Gemerkt AK. 28. Jardiniere van Delftsch aardewerk, blauw decor. Landschappen met figuren. Gemerkt als voren. 29. Kan van Delftsch aardewerk, blauw decor. Een landschap, waarin drie figuurgroepen van boeren. Op den hals twee engeltjes een druiventros omhoog houdende. 30. Schotel van Delftsch aardewerk, blauw decor. Een boeren binnenhuis. Om den rand op blauwen achtergrond een jacht van honden op herten. Gemerkt AK. 31. Inktstel van Delftsch aardewerk, blauw decor met drie zeskantige potjes, inktkoker, zandstrooier en pennenhouder, versierd met bloempjes. Gemerkt v. Duijn. 32. Paneel van toetsteen, ingelegd met parelmoer en marmer, onder een slinger van bloemen, een tafel van marmer, waarop een aapje en eenige vruchten. Gemerkt : D. van Rijswijck in venit et fecit 1671. In zwarte lijst. 33. Dito paneel. Een bloemvaas met bloemen, waarvoor een aapje en , een slak. Geteekend D. v. Rijswijck inv. et fecit a° 1667. In zwarte lijst achter glas. 34. Klein mansportretje, bas-relief in parelmoer. Ovaal, Eerste jaren der 19e eeuw. Geplakt op rood fluweel. 35. Wolfsglas, symbolische voorstelling van Vrijheid Gelijkheid en Broederschap door twee engeltjes. Wijnglasvorm op geslepen stam en glad ronden voet. 36. Kleine kan met zilveren klepdeksel van Delftsch aardewerk, blauw decor. Landschap met wandelend burgerpaar en boerenfiguren. Gemerkt

108

37. Zilveren kroes versierd met graveerwerk. In drie medaillons van knor- of kwabornament de drie Koningen, daaronder schuin onder de medaillons een wolf, een vos en een haai. De kroes is bevestigd op een gedreven voet. Versierd met bloemen bladornament. 38. Groote groene berkemeier op gesponnen voet, versierd met de gegraveerde wapens van Blois en Schoonhoven en een niet to ontcijferen opschrift, waaronder het jaartal 1663. 39. Stoel van eikenhout met hoogen bekleeden rug en zitting op kruisvoet, op het kruispunt versierd met leeuwenkop en op de stijlen met dolfijnen. 17e eeuw.

16 40. Ivoren beeldje, een jongen zijn schaatsen onderbindende. In het costuum van 1750 ongeveer. Op rood marmer. 41. Ivoren beeldje, meisje zich op het ijs begevende ; als voren. 42. Notenhouten koffer met zwaar gebeeldhouwd front op lage dito voeten. Versierd met vruchtentrossen en naakte vrouwenfiguren. Italiaansch werk. 16e eeuw. 43. Ovaal zilveren doos met parelmoeren deksel, waarop een naakt vrouwenfiguur met twee amortjes in laag relief ingegraveerd landschap. 18e eeuw. 44. Fraai met zilver bewerkt klokje, met slag- en speelwerk, besloten in een met zilver gemonteerd schildpadden kastje. 45. Gedenkpenning, in zilver op het graven van de trekvaart van Haarlem naar Leiden. Opschrift : » A° 1656 26 7 br. is de trekvaart van Haerlem op Leiden begonnen 1657 Po 9 br. D'eerste schuit gevaren."

Verslag van de Commissie van Toeziolit tot instandliouding van gebouwell en voorwerpen, die belangrijk zijn voor de kennis van het levee van het voorgeslacht. .........,., ........,..^.- 1,-,"...,,,,,,,,,,........W.-."..."-".. ,

Tn het afgeloopen jaar werd de opneming der gemeenten van Gooiland voltooid. Met 1 het drukken is een aanvang gemaakt, zoodat het vierde deel der Noord-Hollandsche Oudheden binnenkort het licht kan zien. De Commissie bleef waakzaam, wanneer overblijfselen van Oud-Vaderlandsche kunst met vernietiging werden bedreigd, om te trachten, dit te verhoeden. In zake de Westerkerk te Zaandam zag zij haar pogingen met een goeden uitslag. • bekroond. Dit gebouw, in het tweede deel der Noord-Hollandsche Oudheden afgebeeld en beschreven en als de eenige oude kerk van Zaandam zoo merkwaardig, zal nu hersteld, en dus voor het nageslacht bewaard blijven. De Commissie bracht een bezoek aan de kerk te Nieuw-Loosdrecht, toen de dagbladen het bericht brachten, dat dit gebouw zou worden gerestaureerd. Het verslag van dit bezoek wordt hierbij gevoegd. Sedert is gebleken, dat Been eigenlijk gezegde restauratie in de bedoeling ligt, doch dat slechts enkele herstellingen zullen plaats vinden. De Commissie vernam met groot leedwezen de voorgenomen slooping der Nieuwe Zijds Kapel alhier. Het was haar aangenaam, dat het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap zich tot het Kerkbestuur wendde, om te trachten dit tot andere gedachten te brengen. Heeft het Genootschap op zijn schrijven ook een antwoord ontvangen, dat zeer teleurstellend genoemd mag worden, de Commissie geeft de hoop nog niet op, dat het gebouw, waaraan voor Amsterdam zulke herinneringen verbonden zijn, gespaard zal blijven. Het gebeurde met de Westerkerk te Zaandam, waarvan de slooping reeds zeker scheen, en die toch, dank zij de offervaardigheid der Zaandammers, gered werd, doet haar vertrouwen, dat ook te Amsterdam een monument zal in stand gehouden worden, zoo eerwaardig als de N. Z. Kapel. 3

18 Is het voor het behoud van dit bouwwerk noodig, dat een beroep op de offervaardigheid der Amsterdammers gedaan wordt, dan is de Commissie er van overtuigd, dat het voorbeeld van Zaandam navolging zal vinden. De Commissie :

G. VAN ARKEL. 24 April 1899.

C. J. GONNET.

D. C. MEIJER JR. A. W. WEISSMAN.

Verslag van de Commissie tot onderzoek van den toestand der kerk te Nieuw-Loosdrecht. Op Donderdag 12 Januari 1899 begaven wij ons van Hilversum per rijtuig naar Nieuw-Loosdrecht, waar wij onder regen en windvlagen aankwamen. De ongunstige weersgesteldheid belette het nemen van fotografische afbeeldingen, zoodat wij ons tot eene beschrijving moeten bepalen. De kerk bestaat uit een koor, met drie zijden van den achthoek gesloten en een schip, dat drie beuken heeft. Het geheele gebouw is uit gebakken steen samengesteld en uit de middeleeuwen afkomstig. Aan de westzijde staat een toren, die zeer aanzienlijke afmetingen heeft. Slechts bier en daar komen enkele blokjes en lijsten van tufsteen voor. De vensters der kerk hebben hunne traceeringen verloren ; die van het koor zijn Lang en smal, die van het schip kort en breed. De afdekking bestaat overal uit spits-

bogen. De steunbeeren zijn zwaar, en bezitten eenvoudige schuine afdekkingen. De toren is ten deele in de kerk gebouwd, en trekt om zijn fraaien bouwtrant de aandacht. De muren zijn zoo zwaar, dat daarin de gemetselde trappen, die naar boven voeren, konden worden aangebracht. Aan de zuid-oostzijde is ook een traptoren, met gemetselde wenteltrap, waarmede de reeds genoemde trappen in verbinding . staan, aanwezig. De toren is van buiten met nissen, die eenvoudige traceeringen vertoonen, versierd. Hij heeft een houten spits, met leien gedekt ; om die spits is eene balustrade aanwezig, die echter in den loop der tijden zeer veranderd moet zijn. Het benedengedeelte van den toren vormt een overwelfd portaal ; de gewelfribben worden door vier fraaie kraagsteenen met maskers, in den trant van ongeveer 1400, gedragen. Het bovendeel . van den toren moet vroeger vier hooge openingen hebben gehad, in den geest van den toren te Loenen aan de Vecht. Deze openingen zijn echter, vermoedelijk

19

in de I 7de eeuw, grootendeels dichtgemetseld ; slechts betrekkelijk kleine galmgaten werden gespaard en daardoor is het in den toren zoo donker, dat eene juiste opneming van de opschriften der twee klokken bij de slechte weersgesteldheid niet mogelijk bleek. Op een van 0.89 M. middellijn was de naam van den Amsterdamschen klokkengieter Pieter Seest en het jaartal 1769 te onderscheiden, maar van de andere was alleen waar te nemen, dat zij 1.15 M. middellijn had, en vermoedelijk van denzelfden gieter afkomstig was. Slechts het schip wordt nog voor de godsdienstoefening gebruikt. Het is door een houten schot van het koor gescheiden. Overal zijn houten gewelven aanwezig. Die van het schip worden gedragen door bijzonder slanke zuilen, met eigenaardige kapiteelen en zeer weinig vooruitspringende basementen. De zeer eenvoudig geprofileerde bogen zijn bijzonder slank. De geheele ordonnantie herinnert aan die van de kerk te Abcoude. De zijbeuken hebben halve tongewelven, zooals b.v. te Weesp en te Ijsselstein voorkomen. Het meubilair der kerk mist over het algemeen alle kunstwaarde. Een I7de-eeuwsche tafel in het koor en een familiebank met overhuiving aan de zuidwestzijde van het schip, ziedaar alles, wat vermelding verdient. Het laatstgenoemde meubel is een tamelijk rijk werk uit het begin der 18de eeuw. In het koor vonden wij ook een eikenhouten kist, die allerlei archivalia, zonder eenige orde daarin geworpen, bleek te bevatten. In het koor hangen twee wapenborden, van 22 Februari en 19 Juli 1725. Ook is aan de zuidzijde der kerk een wit-marmeren grafteeken met wapen, blijkbaar uit de i 8de eeuw, te zien. Dit grafteeken, in de open lucht, is misschien de toegang naar een familiegraf. De voormalige sacristie dient nu als consistoriekamer, doch bevat niets belangwekkends. De kerk bezit een koperen predikstoellezenaar met wapen ; van het overige koperwerk verdienen opmerking een doopbekkenhouder, twee doophekbogen in 165 5 door R. Anthonis Ricken en J. T. Manten gegeven, benevens twee kaarskronen van zestien blakers elk. De schilderij, die BOSBOOM van de kerk gemaakt heeft, kan niet op juiste gelijkenis bogen, daar de kunstenaar zijn verbeelding den vrijen loop heeft gelaten. Het gebouw verkeert over het algemeen in zeer goeden toestand. Aileen het dak is niet behoorlijk onderhouden, zoodat het hier en daar den regen doorliet. Wij vertrouwen, dat de voorgenomen herstelling zich tot het dak zal bepalen, doch zouden het wenschelijk achten, dat het Genootschap zekerheid hieromtrent kon verkrijgen. Wij geven daarom in overweging, dat het Genootschap zich tot het kerkbestuur zal wenden, om de noodige inlichtingen in te winnen.

Amsterdam, 16 Januari 1899.

A. W. WEISSMAN. G. VAN ARKEL. 3*

Verslag van de Commissie voor de Bibliotheek. ....ww,,,,,,,,......, ...-.., ...,,,,...-...., ...,,,,,,,-,..,

H

et Verslag van de Bibliotheek over het afgeloopen jaar mag terecht met gulden

letteren in de annalen van ons genootschap worden vermeld. Ons Eerelid en oprichter, DANIEL FRANKEN Dz., vermaakte bij testamentaire beschikking »als een blijk van ingenomenheid aan het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap" zijn geheele Bibliotheek. Allereerst bevat die Boekverzameling verschillende belangrijke werken op gebied van kunstgeschiedenis, als een exemplaar van de Gazette des beaux arts van 1859-1887, Yssendijcke, Monuments classes, de reproducties der Werken van Rembrandt, Lucas van Leyden en andere groote meesters, Bartsch, Peintre graveur en vele monographien over schilders en graveurs. Voorts eene hoogst zeldzame verzameling 17e eeuwsche boekjes door FRANKEN verzameld, in verband met zijne studien over van de Venne en de Passe, waarbij een uitmuntend exemplaar van Cats' werken ; liedeboekjes en bundels emblemata, alien met fraaie drukken der plaatjes. Niet minder belangrijk zijn te noemen Blaeu, Stedeboek van Noord en Zuid Nederland, de blijde Inkomsten van -

-

Maria de Medicis, Henrietta Maria en Willem III, Stedebeschrijvingen, afbeeldingen van Buitenplaatsen enz. In het jaarverslag zal de geheele verzameling nauwkeurig worden beschreven, met dankbare herinnering aan den man aan wien het genootschap zulke groote verplichtingen heeft. Een ander legaat is van ons afgestorven medelid en oprichter D. HENRIQUES DE CASTRO Mz., en wel een Hollandsche Bijbel Biblia scolastica bevattende de boeken van het Oude Testament van Genesis tot de Koningen. Handschrift op pergament 15e eeuw, met prachtige miniaturen, versierde hoofdletters enz. Voorts zijn nog te vermelden onder de geschenken : van het Ministerie van Binnenlandsche Zaken : De afbeeldingen van het Rijks-Museum te Amsterdam, met beschrijvende tekst van Jhr. Mr. Victor de Stuers ; van den Heer Vincent van Gogh :

2I

A. Mouilleron, Souvenirs de Hollande tiree des collections du Comte de Mnizec et de D. Franken Dz. 50 reproducties. Gedrukt in wo exemplaren en van Prof. Dr. J. J. de Bussy, Jacob Helms, Danske Tufstens Kirker. Met 71 platen. Van vele belangstellende Leden ontvingen wij overdrukken en boekwerken o. a. van Mej. Marie de Man, de Heeren Dr. J. C. de Man, J. J. Graaf, J. F. Gebhard Jr., C. W. Bruinvis, Bern. J. M. de Bont, Aug. Sassen, Dr. A. G. C. de Vries. Onder de vele genootschapswerken die wij geregeld ten vervolge ontvingen, wijzen wij vooral op de Rapports de la Commission Imperiale archeologique de St. Petersbourg 1882-1888 en Materiaux pour servir a l'archeologie de la Russie, N°. IV—XV. 1890— 1893 met prachtig uitgevoerde reproducties. Met den wensch dat de Bibliotheek vooral door de belangrijke vermeerdering die wij dit jaar mochten vermelden, meer en meer van nut moge zijn aan alien die er van gebruik wenschen to maken, bevelen wij de Boekverzameling ten zeerste in uwe belangstelling aan.

R. W. P. DE VRIES. JOH. W. STEPHANIK. J. L. WILLEM SEYFFARDT. Amsterdam, 24 April 1899.

7Ianwinsten van de Bibliotheek. Mei 1898 tot Mei 1899.

boor gesehenk. met beschrijving door Jhr. Mr. Victor de Stuers. in folio Van het Ministerie van Binnenlandsche Zaken. Portefeuille. Verslagen omtrent 's Rijks verzamelingen van geschiedenis en kunst. XIX en XX 1896, 97. Idem. 's Gravenh. 1898 en 1899. HET RIJKS-MUSEUM TE AMSTERDAM

Verslag van het Rijks archief te 's Gravenhage over 1896. 's Gravenh. 1898. Van het .Rijks archief. A. C. BONDAM, Staat der aanwinsten van 's Rijks oud en nieuw Provinciaal archief te 's HerVan den Archivaris. togenbosch in 1895. 's Bosch i 896. Verslag over den toestand der Koninklijke Bibliotheek in het jaar 1897. Van de Kon. Bibliotheek. De Oranje Nassau-Boekerij en de Oranje Penningen in de Koninklijke Bibliotheek, en in het Idem. Koninklijk Penningkabinet te 's Gravenhage. s Gravenh. 1898 met r eproducties. Van den Directeur. Verslag van het Koninklijk Penningkabinet over 1897. ('s Hage 1898). Beknopte Catalogus der schilderijen en beeldhouwwerken van het Koninklijk kabinet van schilderijen (Mauritshuis) te 's Gravenhage. 's Gravenh. 1898. Van de Directie v. h. Kon. Kabinet. Catalogus Codicum Manu Scriptorum Universitatis Groninganae Bibliothecae auctore H. Brugmans. Van de Univ. Bibl. te Groningen. Gron. 1898. Bulletin uitgegeven door den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond. 1899. Van het Bestuur. Handelingen en Levensberichten v. d. Maatsch. d. Nederl. Letterkunde te Leiden 1898. 2 dln. Van de Maatschappij. Van de Comm. v. Bestuur. Verslag v. h. Prov. Museum van Oudheden in Drenthe over 1898. Verslag der Handelingen van het Friesch Genootschap over 1897/98. Leeuw. .1899. Van het. Genootschap.

23

Van het Genootschap. De Vrije Fries deel 19 (IVe Reeks I, 3.) Leeuw. 1898. Idem. Limburg's Jaarboek V, 4, VI, 1, 2, 3 Roerm. 1898/99. Handelingen van het Prov. Gen. van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant 1893-1897. Idem. 's Bosch 1898. C. J. MOLLENBERG, Onuitgegeven bronnen voor de geschiedenis van Geertruidenberg. (Werken van

het Prov. Gen. van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant N. R. VII). 's Bosch 1899. Idem.

Verslag en aanteekeningen van het verhandelde in de sectie-vergaderingen van het Prov. Utr. Idenz. Gen. van Kun sten en Wetenschappen, gehouden 16 Juni 1897 en 15 Juni 1898. Verslag van het Gemeente Archief te Amsterdam over 1897 en 1898. Van het Gemeente Archief. Verslag van de Maatschappij Arti et Amicitiae over 1897 en 1898. A mst. 1898. Van de Maatschappij. Verslag van het Stedelijk Museum te Alkmaar over 1898. Alkm. 1899. Van de Commissie. Verslag van de werkzaamheden der Vereeniging „Flehite " te Amersfoort over 1898. Idem. jaarverslag van de Vereeniging „ Oud Dordrecht " 1897-1898. Dordr. 1899. Idem. Jaarlijksch Verslag over den toestand van Dordrechts Museum gedurende 1898. Van het Bestuur. Verslag van Edam's Museum over 1898. Van de Commissie.

Verslag van de Commissie van beheer over de verzameling van Geschied- en Oudheidkundige Voorwerpen te 's Gravenhage over 1897 en 1898. Idetn. Verslag van den toestand en de werkzaamheden der Vereeniging „Die Haghe " van i October 1897-31 Maart 1898. Van het Bestuur. Verslag van het Museum van Oudheden te Groningen 1898. Van de Commissie. Verslag van den toestand der Stadsbibliotheek te Haarlem over 1897 en 1898. Van den Bibliothecaris.

Verslag van het West-Friesch Museum te • Hoorn over 1897. Hoorn 1897. Van de Commissie. Catalogus van het West-Friesch Museum te Hoorn. 2e ged. Hoorn 1898. Idem. Verslag der Commissie van beheer over het Gemeente Museum te Leiden over 1898. Van de Commissze. Verslag van het Stedelijk Museum te Leiden over 1898. Tiende Suppl. op den Catalogus. Idem.

Verslag der Comm. ter verzekering eener goede bewaring van gedenkstukken van gesch. en Idem. kunst te Nijmegen over 1897 en 1898. Nijm. 1898, 1899. Bronnen voor de geschiedenis van Rotterdam III : De oudste stadsrekeningen van Rotterdam, bewerkt door J. H. W. Unger en Mr. W. Bezemer. Rott. 1898. 4o. Van B. en W. van Rotterdam. Verslag v. h. Leeskabinet te Rotterdam 1899. Van het Bestuur. Jaarl. verslag van den toestand der Zaanlandsche Oudheidkundige Verzameling over 189'7 -1898. Van de Commissie. Verslag over het voorgevallene in de gemeente verzamelingen (te Utrecht) in 1897 en 1898. Utr. 1898/99. Van B. en W. van Utrecht. Van het V erein. Zeitschrift der Aachener Geschichtvereins. Bd. XX. Aachen 1898. Van de „Commission". Documents du congres archeologique et historique d'Arlon. 1899. 1 e facs.

24

Bonner Jahrbticher. Jahrbticher des Vereins fur Altherthumsfreunden im Rheinlande. Heft 10 2 io3. Bonn 1898. Van het Verein. Annales de la Societe d'archeologie de Bruxelles. XII. 2-4 Brux. 1898. Van de Societe d'archeologie de Bruxelles.

Mitteilungen des Vereins fur Hamburgische Geschichte. XVIII Jahrgang 1896/97 nebst Reg. fur . Jahrg. XVI -XVIII. Hamburg 1897. Van het Verein. Zeitschrift des Vereins fur Hamburgische Geschichte. Band X. 2. 3. Hamb. 1898. Idem. Van den Heer C. Schaffer. Han sische Geschichtsblater 1897 en 1898. Neue Heidelberger Jahrbiicher herausgegeben vom Historisch-Philosophischen Vereine zu HeidelVan het Verein. berg. VIII : 1 . 2. Heidelb. 1898. Zeitschrift des Vereins fur Lubeckische Geschichte und alterthumskunde. Bd. VII : 3. VIII: i. Idem. Lubeck 1898, '899. Mittheilungen 1898: 5- 1 O. '899. 1. 2 Bericht 1897, '898. Annales de la Societe archeologique et historique de Malines. XII. 1. Bulletin VIII. Mal. 1898. Van de Societe d'archeologie de Malines. Idem.

Congres archeologique et historique de Malines 1897. 2e volume. Mitteilungen aus dem Germanischen Nationalmuseum 1898. Niirnberg 1898.

Van het German. Museum. Idem. Anzeiger des Germanischen Nationalmuseums 1897, I 898: Niirnb. '898.

Katalog der im Germanischen National Museum befindlichen Glasgemalde aus alterer Zeit. 2e aufl. Idem. Ntirnb. 1898. . Katalog der Gewebesammlung des Germanischen National Museum. I Teil. Gewebe .und Wirkereien, Zeugdrucke verfasst von Dr. Th. Hampe. Mit 52 Abb. und 15 Tafeln. Ntirnb. 1897. Idem. Bilder fran Skanzen. Skildringar af Svensk Natur och Svensk Folklif. Utgifna of Artur Hazelius. Van het Noordsche Museum. Stockholm 1898. Met 12 gekleurde Platen. folio oblong. Idem. Ringlekar pa, Skanzen. Utgifna of Nordiska Museet 1898. Meddelanden frgn Nordiska Museet 1897. Utgifna of Arthur Hazelius. Stockholm 1898. Idem. Idem. K. P. LEFFLER, On Nyckelharpospelet pa Skanzen. Stockh. 1899. J. P. WALLENSTEEN, Vidskepelser vantro och huskurer i danderyd och liclingo i slutet af rioo.Idem. talet. Stockh. 1899. Kongl. Vittertets Hesterie och antiquitets Akademien Monadsblad 1895. Stockh. 1898. Van de Kon. Akad. to Stockholm. Idem. Antiquarisk Tidskrift for Sverige XIV. 1. Stockholm 1899. Rapports de la Commission Imperiale archeologique pour les annees 1882-1.888. St. PetersVan de Commission Imperiale archeologique. bourg 1893. Materiaux pour servir a Parcheologie de la R.ussie, publies par la Commission Imperiale ArcheoIdem. logique No. 4--I 2. St. Petersbourg 1890-1893. avec planches. Zeitschrift des Vereins ftir Thuringische Geschichte. Neue Folge. Bd. IX, X, XI, Jena 1893 - 98. Van het -Verein.

Zeitschrift fur Vaterlandische Geschichte und Alterthumskunde Westfalens. Bd. 56..

Munster 1898. Idem.

25

zoogenaamde Biblia Scolastica, bevattende het Oude Testament van Genesis tot Koningen. Folio Hands c h r i ft. Op p e r g a m e n t 15e eeuw met uitmuntende Miniaturen, hoofdletters en andere versieringen. In lederen band. folio.

HOLLANDSCHE BIJBEL

Legaat van den Heer D. Henriques de Castro Ma. HELMS, Danske Tufstens-Kirker Forste Bind. De med vulkansk tuf fra rinen bygede Kirker i Tyskland, Holland og is aer i Danmark. Med Bemaerkinger om den rinske vulkanske tuf of Dr. J. Fz. Johnstrup. Kjobenh 1894. Met 71 platen. gr . folio.

JACOB

Van Prof. Dr. J. J. de Bussy.

Kunst Sammlung Consul C. Becker Francfurt a/M. Auction 23, 24 Mai 1898. Köln J. M. Heberle. Van den Heer C. ScWler. Met prijzen. Handelingen van het 23e Nederl. Taal- en Letterkundig Congres te Antwerpen. 24— 26 Aug. 1896. Antw. 1897. Idem. Compte rendu de la premiere session de la Conference du livre, tenue a Anvers au mois d'Aout. 189o. Anvers 1891. 40. Mein. De levensloop van een honderdjarige. Geschiedenis der Alkmaarsche Courant 1799-1899 door een oud gediende der pers. Alkmaar 1899. 4 0. Van de Redactie. Jaarboekje Alberdingk Thym. 1899. Idem. Catalogus der Tentoonstelling van portretten en voorwerpen betrekking hebbende op het Huis Oranje Nassau, te Amsterdam gehouden 8 September 31 Oct. 1898. Van de Commissie. BERN. j . M. DE BONT, De Oude of St. Nicolaaskerk te Amsterdam, hare kapellen, altaren en fundatien. Haarl. 1899. Van den Schrijver. C. W. BRUINVIS, De St. Andrieskapel in de Parochiekerk te Alkmaar (Haarl. 1898.) Van den Schrijver.

, Vrouwe broeders klooster te Oudorp. lilem. , Claes Corff, zijn zoon Dire en hunne kapel in de Parochiekerk te Alkmaar ('s Hage 1898). Idem. , Een gelegenheidspenning van J. M. Lageman. (Amst. 1898). Idem. J. F. GEBHARD Jr., Het aansprekers oproer te Amsterdam 1696 (overdruk Amst. jaarboekie 1898) Van den Schrw ,er. J. J. GRAAF, Boekbeoordeeling (Jos. Schrijnen, De H. Nicolaas in het Folklore en Joes a Leydis. Antwoord aan Dr. G. Brom) Overdr. Katholiek 1898. Idem. Het Huis van Oranje in prent. Tentoonstelling van Portretten en Prenten betr. het Huis van Oranje uit de hist. verz. van Mr. S. VAN GUN te Dordrecht. Aug. 1898 Lion. MARIE DE MAN, Iets over een gildepenning van de scheepstimmerlieden te Zierikzee. Amst. 1898. Van de Schrzyfster,

, Over Zeeuwsche loodjes. Bijdrage tot de penningkunde van Zeeland. Midd. 1892. , Jets uit de geschiedenis der Zeeuwsche Assignaten in 1795. Amst. 1896. , Medaille uniface de Levinus Bloccenus a Burgh. Brux. 1895.

Idem. Idem. Idem. 4

26

Onuitgegeven varieteit van een denarie van Pepijn de korte en het Swastiks of hakenkruis. Amst. 1898. Van de Schriffster.

MARIE DE MAN,

, Penningen van het St. Lucia of Bakkerinnengilde te Zierikzee.

Idem.

, Medaille mortuaire de Thierry van Cloon, gouverneur general des Indes Neerlandaises. Amst. 1893. Idem. 1 Plagerijen der Staten van Holland en West-Friesland in muntzaken, naar aanleiding van den Zeeuwschen vijfschillincxpenninck. Amst. 1891. Idem. 1 Vervalschte Raadspenningen van Zierikzee. Amst. 1898. ,Que sait-on de la plage de Do mbourg ? Amst. 1899. K.

BAART,

Idem. Idem.

Westkapelle, hare bevolking, Westkapelsche dijk. Middelb. 1889. Van Dr. J. C. tie Man.

C. DE MAN, De vermoedelijke afkomst van achttien steenen werpkogels gevonden onder den keldervloer van een huis aan de Molstraat te Middelburg. Middelb. 1898. Idem. A. A. FOKKER en J. C. DE MAN, Proeve eener geneesk. plaatsbeschr. van de stad Middelburg.

J.

Idem. J.

C. DE MAN,

Bedenkingen tegen het aannemen van een burcht als begin van Middelburg. Idem.

, Le Helium congres de la federation d'hist. et d'archeologie de Belgique 1892. Idem. Idem. , Leonardus Stock. Eene historische bijdrage. , Vluchtbergen in Walcheren, waarvan in 1887 nog overblijfselen waren te vinden. Idem. Middelb. I 888. , Extrait d'une memoire intitule. zTwaalf schedels van Reimerswale en de bevolking Idem. van Zeeland." Middelb. 1893. , De viuciatbergen in Schouwen, de Be velanden en Tholen. Middelb. 1897. Idem. A. A. FOKKER en J. C. DE MAN, De gestichten en openbare gebouwen van Middelburg. (II De Idem. openbare gebouwen). Middelb. 185 7. AUG. SASSEN, Bouwstoffen voor eene gesch. v. h. Nederl. geld en muntwezen. Muntswaarde te Idem. Hattem 146o-1487. (Amst. 1898). Overdr. Tijdschr. Ned. Munt en Penningk. Dr. A. G. C. DE VRIES, De Nederl. Emblemata geschiedenis en bibliographie tot de 18e eeuw. Van den Schrjver. Amst. 1899.

boor aankoop. Oud Holland [ 898. De Navorscher 1898 De Nederlandsche Spectator 1898.

2

7

Nederlandsch Archievenblad 1898. Tijdschrift van het Genootschap voor Nederlandsche Penningkunde 1898. DE ROEVER en DOZY, Het leven onzer voorvaderen. Amsterdam in de i7e 'eeuw. 's Gravenhage 1899. Afl. VII, VIII.

JoH. W. STEPHANIK en W. K. F. ZWIERZINA, Beschrijving van de gedenk- strooi- prijs en draagpenningen, gedenk en penningplaten, draagteekens enz. Vervaardigd naar aanleiding van de Inhuldiging van H. M. Wilhelmina Koningin der Nederlanden. Amst. 1899 folio. Amsterdamsch Jaarboekje 1899.

4

LEGAAT D. FRANKEN. Dz. KUNST.

Tijdschriften: Techniek — Inleiding.

Bibliographische Ad v ersaria. 'sHage 1873-1894. le R. 5 dln. 2e R. deel I. kl. 8 0. Archie f voor Nederlandsche Kunstgeschiedenis. Uitgegeven door Fr. D. O. Obreen Rott. 1877-1690. 7 dln. 4 0. (1-4 geb.). Archie fur die zeichn en den KUnst e, herausg. von R. Naumann, unter mitw. von R. Weigel, Lpz. 1862-1870. Jahrg. 7-16. 4 Bde. L ' A r t. Revue bi-mensuelle illustree. Directions S. Veron, Paul Leroy E. Molinier et Theophile Chauvel. Paris 1 Juillet 1886-15 Dec. '93. XII armee torn. II—XIX armee tom. II (torn. 41-55 de la Collection) folio en livraisons folio. Tom XX. 1-4 (1894) gr. en 8 0. Fine Art s. quarterly review. Lond. 1863-1867. 5 vol. 4 0. La F o i et la V i e. Revue de Quinzaine religieuse, morale, litteraire, sociale. Directeur Benjamin Couve, Paris. Livraison 1-6, 8. Saint-Germain en Laye 1898 4 0. Gazette des beaux art s. Courrier Europeen de l'art et de la curiosite. Redacteur en chef Ch. Blanc. Prem. periode 1859-1868. 25 vol. avec 2 Tables ens. 21 vol. d.e.m. Deux periode 1869-1887. Tom 1-36. Table vol. 1-22 et annuaire 1869. Ens. 28 vol. d.e.m. 10 vol. en livr. O u d Ho 11 a n d onder redactie van N. de Roever A. Bredius en E. W. Moes. jaarg. I—XV. 1883-1897. dl. I geb. het overige in afl. N e derlands c he K u n s t b o de onder leiding van Dr. Jan ten Brink. Jaarg. 1-2 1879—'80. D e K u n s t k r on ij k ter aanmoediging en bevordering der schoone kunsten 's Gravenhage en Leiden 1840—'72. le-34e jaarg. 4 0. De Navors cher 1851-1867 jaarg. 1 —17 (1 –15 h. linn.). De O u d e T ij d. onder leiding van D. van der Kellen Jr. Haarlem 1869-1870.

29

L. Grégoir e, Dictionnaire encyclopedique d'histoire, de biographie, mythologie et de geographies Paris 1872 gr. 8 0. C h. Blanc, Grammaire des arts du dessin : architecture, sculpture, peinture. Paris 1867 m. pl. gr. 8 0. M. Duva 1, Précis d'anatomie a l'usage des artistes. Paris 1882. C. P r o n k, Het menschelijk lighaam ontleed en uitvoerig geteekend gelijk ook beschreven ten dienste der Teekenkunst. led. b. folio Handschrift van C. Pronk uit de Bibliotheek Ploos van Amstel. J. C. de la Foss e, Nouvelle iconologie historique ou attributs hieroglyphiques. Amst. z. j. m. 103 platen, h. led. b folio. C 1. Popeli n, L'email des peintres. Paris 1866 avec pl. M. von Pe ttenkofe r, Over olieverven en het conserveeren van schilderijen door de regeratiebehandeling. Vert. d. W. A. Hopman. Amst. 1871. F 1 o r e n t ij n le Co m t e. Het Konst-Cabin et der bouw-, schilder-, beeldhouw- en graveerkunde. Verrijkt met een verhandeling over het Glasschildtren, een Vertoog over het Etzen, en wat tot het leeren en oefenen dier kundigheid vereischt wordt. Dordrecht 1761 2 dln. m. pl . J. F. van So mere n, Essai d'une bibliographie de l'histoire speciale de la peinture et de la gravure en Hollande et en Belgique (1500-1875). Amsterdam et Zutphen. 1882. S. van Hoogstraete n, Inleyding tot de hooge schoole der Schilderkonst. Rott. 1678. 4 0. Paul Lacroix, Les arts au Moyen-age et a l'epoque de la Renaissance. Paris 1871. m. pl . E d m. Bonna ff 6, Causeries sur l'art et la curiosite. Paris 1878. C h. Garnie r, A travers les arts, causeries et mélanges. Paris 1869. R. T o p fe r, Reflexions et menus-propos d'un peintre Genevois ou essai sur le beau dans les arts. Paris 1848. 2 tom. Le beau dans l'util e. Histoire sommaire de l'union centrale des beaux arts appliquees a l'industrie suivis des rapports du jury de 1'Exposition de 1865. Paris 1866. J. D. Steuerwal d, Een kunstpraatje. Leiden 1863. m. pl . M. Vachon, La femme dans l'art. Paris 1893. in. 400 gray 4 0. G. D u p 1 e s s i s, Les ventes de tableaux, dessins, estampes et objets d'art aux 17 et 18e siecles (1611-1800) essai de bibliographie. Paris 1874. J. Dumesni I, Histoire des plus celebres amateurs strangers Espagnols, Anglais, Flamands, Hollandais et Allemands et de leurs relations avec les artistes. Paris 1860. C ha m p fl e u r y, L'hotel des Commissaires-priseurs. Paris 1867.

Geschiedenis der Schilderkunst. Biographieen. Catalogi.

J . S i x, De geschiedenis der kunst van Grieken en Romeinen en hare plaats onder de akademische wetenschappen. Haarl. 1896.

30

Champ fl e u r y, Histoire de la caricature au Moyen-age. Paris s. d. E d. F e t i s, Les artistes Beiges a l'etranger. Etudes biographiques, historiques et critiques. Brux. 1857. 2 tom. D. Frank en D z. Inleiding tot eene lijst van geschilderde Nederlandsche portretten. Amst. 1863 4 0. E. W. M o e s. Iconographia Batava, Proeve van een beredeneerde lijst van geschilderde en gebeeldhouwde portretten van Noord Nederlanders in vorige eeuwen. Amst 1890 — '98 all. 1-20. Verzameling van omtrent honde rd portraiten van vermaarde persoonaadien die geduurende deeze en de twee voorgaande eeuwen, in de Vereen. Nederlanden gebloeid hebben, door J. Houbraken in 't kooper gebragt. Amst. I. Tirion 1761 h. led. in 4 0. B e s c h r ij v i n g van de Verzameling Miniatuur portretten van Z. K. H. Prins Alexander, Prins van Oranje (portretten van Vorsten uit het Huis van Oranje Nassau) 's Hage 1880. C. van Mande r, Net Schilder-Boeck. Haerl. voor Paschier van Wesbusch 1604 4 0. Het leven der oude antycke doorluchtighe Schilders. Amst. J. P. Wachter 1617 4 0. . Net leven der doorluchtige Nederlandsche en eenige Hoogduitsche schilders, .. . vermeerderd en vollediger gemaakt door wijlen Jacobus de Jongh. Amsterdam 1764. 2 din. m. portr. . Le livre des peintres. Traduction, notes et commentaires par Henri Hymans. Paris 1884. 2 tom. avec pl. folio. Cornelis de B i e. Het gulden Cabinet vande edele vrij schilders const inhoudende den lof vande vermarste schilders, architects, beldthowers ende plaetsnijders van dese eeuw. Antwerpen 1661. m. Portr. 40. A. Houbrake n. De groote Schouburgh der Nederlantsche Konstschilders en schilderessen . . . . zijnde een vervolg op het Schilderboek van K. v. Mander. 's-Gravenhage 1753. 3 deelen. m. portr. C o r n. H o fs t e d e de G r o o t. Quellenstudien zur hollandischen Kunstgeschichte : Arnold Houbraken and seine „Groote Schouburgh" kritisch beleuchtet. Haag 1893. J. van Goo 1. De nieuwe Schouburg der Nederlantsche Kunstschilders en schilderessen. 's-Gravenhage 1750 —51. 2 din m. portr. J. Campo W e ij e r m a n. De levens beschrijvingen der Nederlandsche Konstschilders en Konstschilderessen met een uijtbreijding over de schilder-konst der ouden. 4 deelen m. portr. Amst. 1729-69, 40. J. Immerzeel Jr. De levens en werken der hollandsche en vlaamsche kunstschilders, beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters van het begin der vijftiende eeuw tot heden. 3 din. in een band. Amsterdam 1842-43. m. portr. C h r. K r a m m. De levens en werken der hollandsche en vlaamsche kunstschilders, beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters van den vroegsten tot op onzen tijd. Amsterdam 1857 — 63. 6 din. R. van E ij n d e n en A van der Willigen. Geschiedenis der vaderlandsche schilderkunst sedert de helft der XVIII eeuw. Haarlem 1816-20 3 din. m. portr. A. J. Wauter s, La peinture flamande. Paris Quantin 1883 m. pl. Wilhelm Bod e. Studien zur Geschichte der hollandischen Malerei. Mit Facsimiles der Kiinstlerinschriften. Braunschweig 1883. -

31

I g z. v on S z w y k o w s k i. Historische Skizze iiber die friihesten Sammel- Werke alt Niederlandischer Maier- Portraits, bei Hieronymus Cock zu Antwerpen und Heinrich Hondius im Haag. Leipzig 1856. . D r. F r i e d r i c h S c li 1 i e. Kleine Studien tiber eenige mederlandische und deutsche Meister in der Groszherzoglichen Gemaldegalerie zu Schwerin. Leipzig 1882 4°. mit Kiinstlerinschriften. A. v an d e r W illig en P z. Les artistes de Harlem. Notices historiques avec un precis sur la gilde de St. Luc. Harlem et la Haye 1870. A. v an d er Will i g e n P z. Korte berigten over eenige Hollandsche Kunstenaars. Overdr. uit )e Nederlandsche Spectator." 1867. J. G r a m. De Schildersconfrerie Pictura en hare academie van beeldende kunsten te 's Gravenhage 1682-1882. Amst. 1882. . Onze schilders in Pulchri Studio. Rott. z. j. met verschillende ingevoegde stukken. S. Muller F z. Schilders Vereenigingen te Utrecht. Pescheiden uit het Gemeente archief uitgegeven door S. Muller Fz. Utrecht 1880. C. H. o fste de d e G r o o t. Groningsche schilders in de 16e en 17e eeuw. Gron. 1893 (Overdr. uit de Gron. volksalmanak). G e d e n k b o e k der Nederlandsche Schilderkunst uit de jaren 1860-1872. Keuze-tentoonstelling gehouden te Amsterdam in Arti et Amicitiae 1892. Tekst van Jan Veth boekverciering van A. J. Derkinderen, afl. 1 en 2 met 10 etsen en lithographien fol. (niet verder verschenen). E in. Mich e I. Les Breughel. Paris 1892 4 0. G. P. C. van Br e u g h e 1. Gedenkschrift van spreekwoorden door Pieter Breughel Jr. Haarl. 1876 linn. b. in. photogr. 40. I g n at z v o n S z w yk ow s k i. Anton van Dyck's Bildnisse bekannter Personen. Leipzig 1859. F. van Huls t. Hub. Goltzius. Liege 1846. Wi lhelm Bo d e. Frans Hals und seine Schule. Ein Beitrag zu einer kritischen Behandlung der hollandischen 1VIalerei. Leipzig 1871 Overdr. Em i 1 e M i c he 1. Hobbema et les paysagistes de son temps en Hollande. Paris 1890. 4 0. A d r i e n M a t h a m. Voyage au Maroc 1640 —1641 publie par F. de Hellwald. La Haye 1866. H. Ha v ar d. L'art et les artistes Hollandais. I (Michel van Mierevelt, le fils de Rembrandt). Paris 1879. 01 o f Granb er g. Pieter de Molijn de Oude, och spiiren of hans konst. Stockholm 1883. Met afbeeldingen . Pieter de Molijn (de oude) et les traces de son art. Une etude arti-historique folio (afschrift). T. v an We str h een e W z. Paulus Potter sa vie et ses oeuvres. la Haye 1867. ■ Emile Michel. Rembrandt. Paris 1885. 4°. J oh n W. M o lie t t. Rembrandt. London 1879. Met afbeeldingen. P. S c h e 1 t e m a. Rernbrand. Redevoering over het leven en de verdiensten van Rembrand van Rijn. Amst. 1853. . Rembrand. Discours sur sa vie et son genie. Publiee et annotee par W. Burger. Paris 1866.

32 C. Vo s m a e r. Rembrandt Harmens van Rijn, ses precurseurs et ses annees d'apprentissage. la Haye 1863. . Rembrandt Harmens van Rijn, sa vie et ses oeuvres. la Haye 1868. . Rembrandt sa vie et ses oeuvres. 2de edition. la Haye 1877. E m. Miche 1. Jacob van Ruysdael et les paysagistes de Pecole de Harlem. Paris 1890 4°. 'r. van Westrheene W z. Jan Steen. Etude sur l'art en Hollande. la Haye 1856. E m. M i c h e 1. Gerard Terburg (Ter Borch) et sa famille. Paris 1897. 4°. E m. Miche 1. Les van de Velde. Paris 1892. 4 0. Gerard Hoe t. Catalogus of naamlijst van schilderijen met derzelver prijzen zedert een langen reeks van Jaaren zoo in Holland als op andere Plaatzen verkogt. 2 dln. 's-Gravenhage 1752, met vervolg van Pieter Ter w e s t en 's-Gravenhage 1770. met register op 't eerste deel in handschrift. A. van der Willige n. Naamlijst van Nederlandsche kunstcata!ogi veelal met derzelver prijzen en namen van of 1731-1861. Haarlem 1873. L. A 1 v i n. L'alliance de l'art et de l'industrie dans ses rapports avec l'enseignement du dessin en Belgique. Brux. 1863. . Les academies et les autres ecoles de dessin de la Belgique en 1864. Brux. 1864. (H. A. Klinkhame r.) Gedachten over eene akademie van beeldende kunsten Amst. 1868. T. van Wes t r h e e n e Wz. Opheffen of vernieftwen, a propos van de Koninklijke academie van beeldende kunsten. Leiden 1868. (Overdr. uit de Kunstkroniek.) J. W. Kaiser. Is eene academie van beeldende kunsten noodig ? Zwolle 1868. J o h. C. Zim m e r m a n. Ilooger onderwijs in beeldende kunsten. Amst. 1870. (Overdr. uit de Gids). J o h. J a c. 'VI e r 1 o. Nachrichten von dem Leben and den Werken KOlnischer Kunstler Mit 174 Monogrammen-abbildungen. Koln 1850. Albert D u r e r's Dagverhaal zijner Nederlandsche reize in de jaren 1520 en 1521 met belangrijke aanteekeningen opgehelderd 's Hage A D. Schinkel 1840. Exemplaar op groot papier met geteekende encadrementen.

J. R e n o u v ie r. Iehan de Paris, valet de chambre et peintre ordinaire des rois Charles VIII et Louis XII. Avec notice par G. Duplessis. Paris. - 1861. Les Baron de Joursan v a u 1 t et les artistes Bourguignons. Prudhon, Gagneraux, Naigeon. Beaune 1883. Petit o t, Les emaux de Petitot du Musee Imperial du Louvre. Portraits de personnages historiques et de femmes celebres du siecle de Louis XIV graves au burin par M. L. Ceroni. Paris 1862. 2 tom. 4°. F. Feuillet de Con c h e s, Les apocryphes de la peinture de portrait a propos de l'email de Petitot grave en tete du livre de M. de Noailles sur Madame de Maintenon. Paris 1849. Jean Le m air e de Belgi s, indiciaire de Marguerite d'Autriche et Jean Perreal de Paris pourtraicteur de Peglise de Brou. Documents inedits publics par Etienne Charavay. Paris. 1876.

33 Ed. Humbert, A I ph. R e v illi o d et J. W. R. T il an u s, La vie et les oeuvres de Jean Etienne Liotard 1702-1789. Amst. 1897. 4 0. Aug. Re y, Raffet, sa vie et ses oeuvres. Paris 1861. avec portr. et eaux-fortes. gr . 80. T h. D u r e t, Les peintres impressionistes. (Claude Monet, Sisley, C.Pissarro, Renoir, Berthe Morisot). Paris 1878. L. Enaul t, Une revolution artistique. s. d. F. Lapido th, Fransche teekenaars. 's Gravenh. 1894. Velasque z, Memoire sur 41 tableaux envoyes par Philippe IV a l'Escurial. Reimpression de l'exemplaire unique (1658) avec introd. trad. et notes par Ch. Davillier. Paris 1874. Horace W a 1 p o 1 e, Anecdotes of painting in England with some account of the principal artists. With additions by the Rev. James Dallaway. New Edition revised by Ralph N. Wornum. London 1876. 3 dln. met portretten. W. Burge r, Musees de la Hollande. Amsterdam et la Haye. Etudes sur l'ecole hollandaise. Paris 1858. W. Burge r, Musees de la Hollande II (Musee van der Hoop a Amsterdam et Musee de Rotterdam.) Brux. 1860. , Tresors d'art exposees a Manchester en 1857 et provenant des collections de la Grande Bretagne. Paris 1857. A u g. D e m m i n, Souvenirs de voyage et causeries d'un collectionneur ou guide artistique pour 1'Allemagne. Paris 1864. T h. von F r i m m e l, Kleine Galeriestudien N. F. 1 : Die Gemaldesammlung in Hermanstadt. Wien 1894. E. M i c h e 1, Les Musees d'Allemagne : Cologne, Munich, Cassel. Paris 1886. m. pl . gr. 40. Album du Salon de 1841 et 1843. Collection des principaux ouvrages exposés au Louvre reproduits par les peintres eax memes, Texte par Wilhelm Tenint. Paris Challamel. 4 0. C a t a 1 o g us der Tentoonstelling van schilderijen van overleden meesters, ter gelegenheid van het 50jarig bestaan van Pulchri Studio. 's Gravenh. 1897. Galerie Edouard Houben. Verst. Berlin 6 Mrz. 1894. Description de la Galerie J a c. de Vos (Histoire des Pays Bas en tableaux.)

Gravure. Iconographieen. Drukkunst. H. Delabord e, La gravure. s. d. G. Duplessi s, Les merveilles de la gravure. Paris 1869. A. Fokke Sz., De graveur. Dordr. 1796. m. pl . A. P. S Nauwkeurige beschrijving van het schilderen der zwarte konstprinten, waarin de verschillende wijzen, om dergelijke printen doorschijnende te maken, op het glas te brengen, en te schilderen, aan de hand worden gegeven. Groningen 1770. 5

34 L. de Lab or d e, Histoire de la gravure en maniere noire. Paris 1839. avec pl. H. S c h w e g m a n, Verhandeling over het graveeren in de manier van gewassen teekeningen of aquatinta. Haarl. 1806. J. E. Wessel y, Anleitung zur Kenntniss und zum Sammeln der Werke des Kunstdrucks. Leipzig 1876. G. K. Nagle r, Die Monogrammisten und diejenigen bekannten und unbekannten Kiinstler aller Schulen welche sich zur Bezeichnung ihrer Werke eines figtirlichen Zeichens, der Initialen des Namens, der abbreviatur desselben bedient haben. Munchen 1858-79. 5 Bde. A. Bart s c h, Le peintre graveur. yienne 1803-1821. 21 tom. avec Atlas. R. Weigel, Supplements au Peintre graveur de A. Bartsch. Leipz. 1843. tom. I. J. P h. van der Kelle n, Le peintre graveur Hollandais et Flamand. Ouvrage faisant suite au Peintre graveur de M. Bartsch. Utr. 1866. m. 36 pl. folio. J. D. Pa s s a van t, Le peintre graveur, contenant l'histoire de la gravure sur bois, l'histoire du nielle et un catalogue suppl. au Peintre graveur de A. Bartsch. Leipz. 1860. 6 dln in 3 banden. D u ch esne a in e. Essai sur les nielles, gravures des orfevres Florentins du XV siecle. Paris 1826. G. Duplessi s. Essai sur la gravure dans les livres. Paris 1879. . Le maitre des sujets tires de Boccace. Paris 1879. . Histoire de la gravure en Italie, en Espagne, en Allemagne, dans les Pays, Bas en Angleterre et en France. Paris 1880 m. pl. gr. 8°. The Port fo 1 i o. 1895 : 21. Dutch etchers of the 17th century by Laurence Binyon H. Hyman s. Histoire de la gravure dans l'ecole de Rubens. Brux. 1879. H. Delabord e. Le departement des estampes a la Bibliotheque Nationale. Paris 1875. D u c h e s n e a i n e. Voyage d'un iconophile. Revue des principaux cabinets d'estampes, bibliotheques et musees d'Allemagne, de Hollande et d'Angleterre. Paris 1834. Ca talogue des estampes anciennes qui composent le magasin de Herman Weber. Bonn 1852. F. Mu 11 e r. Beredeneerde beschrijving van Nederlandsche historieplaten, zinneprenten en historische

kaarten. Amsterdam 1863 82. 4 dln in 5 banden. G_ van R ij n. Atlas van Stolk. Katalogus der historie-, spot- en zinneprenten betrekkelijk de -

geschiedenis van Nederland verzameld door A. van Stolk Cz. Amst. 1897 dl. I—III. J. F. van S o m e r e n. Beschrijvende catalogus van gegraveerde portretten van Nederlanders. Amst. 1888. 3 dln. J a m es Caul fie 1 d. Calcographiana : The printsellers chronicle and collectors guide to the knowledge and value of engraved british portraits. London 1814. Doorschoten met aanteekeningen. Chalcographimania or the portrait-collector and printsellers chronicle with infatuations of every description. A humorous poem by Satiricus Sculptor Esq. London 1814. J. T. B o del N y e n h u i s. Over de Nederlandsche landmeters en kaartgraveurs Floris Balthasar en zijne drie zonen (Amst. 1845). D. Vis B 1 o k h u y s e n. Description des estampes qui forment l'oeuvre grave de Dirk de Bray Rott. 1870. Avec 32 facsimiles de gravures en bois 40.

35 W. Hora Siccam a. Louis Bernard Coders et son oeuvre. Amst. 1895 4 0. D. F ra n k e n D z. L'oeuvre de Willem Jacobszoon Delff. Amst. 1872. Handexemplaar van den schrijver met bijgevoegde teekeningen, calques en aanteekeningen.

F r. D. 0 O b r e e n. Notice sur Daniel de la Feuille, graveur, orfevre et libraire a Amsterdam. (la Haye 1894). G. Duplessi s. Essai bibliographique sur les differentes editions des Icones veteris testamenti de Holbein . Paris 1884. A. B a r t s c h. Catalogue raisonne de toutes les estampes qui forment l'oeuvre de Lucas de Leyde. Vienne 1798. J. Philip van der Kelle n. Jan en Casper Luiken. z. p. en j. P. van E e g h e n. Jan Luyken en zijne bloedverwanten. Amst. 1889. L. P. F a u c h e u x. Catalogue raisonne de toutes les estampes qui forment l'oeuvre grave d'Adrien van Ostade. Paris 1862. D. Frank en D z. L'oeuvre grave des Van de Passe. Amst. 1881. gr. pap. d'Hollande. Avec annotations.

C h. Blan c. L'oeuvre complet de Rembrandt. Paris 1859-1861. 2 tom. 1 vol. 4 0. (Ex. en grand papier). Fr. Seymour Haden. L'oeuvre grave de Rembrandt. Etude monographique. Paris 1880. gr. 8 0. T he Portfoli o. 1894. 1. Rembrandt's Etchings by P. G. Hamerton. C. G. Voorhelm Schnee v o o g t. Catalogue des estampes gravees d'apres P. P. Rubens. Harl. 1873. Johann W u s s i n. Jonas Suyderhoef. Verzeichniss seiner Kupferstiche. Leipzig 1861. Doorschoten met aanteekeningen. A. Ver Huel 1. Cornelis Troost en zijne werken. Arnhem 1873. m. pl . gr. 80. J. E. Wessel y. Wallerant Vaillant, Verzeichniss seiner Kupferstiche und Schabkunstblatter. Mit dem vom Verfasser radirten Portrait des Ktinstlers. Wien 1865. D. Franke n D z. et J. P h. van der Kelle n. L'oeuvre de Jan van de Velde. Amst. 1883. gr. pap. d'Hollande. Avec annotations. L'oeuvre de Jan van de Velde. Amst. 1883. Avec annotations de M. A. D. de Vries Az.

J. E. Wessel y. Jan de Visscher und Lambert Visscher. Verzeichniss ihrer Kupferstiche. Leipzig 1866. Johann W u s s i n. Cornel Visscher. Verzeichniss seiner Kupferstiche nebst zwei Abbildungen und dem Portrait des Meisters. Leipzig 1865. L. A 1 v i n. Catalogue raisonne de l'oeuvre des trois freres Jean, Jerome et Antoine Wierix. Brux. 1866. Max Roose s. Christophe Plantin imprimeur Anversois. Anvers Jos. Maes 1883. m. pl . h. linn. folio. 5.

36 A. M. L e d e b o e r. Het geslacht van Waesberghe. Eene bijdrage tot de geschiedenis der boekdrukkunst en van den boekhandel. 's Hage 1859. E n s c h e d d. Proeve van letteren welke gegoten worden in de Haarlernsche let tergieterij van Joh. Enschede en Zonen 1806. A. J. E n s c h e d 6. Specimen de caracteres typographiques anciens qui se trouvent dans la collection typographique de Joh. Enschede et fils, imprimeurs a Harlem. 1867. 4 0. J 0 h. Enschede & Zone n. De lettergieterij van Joh. Enschede en Zonen. Gedenkschrift ter gelegenheid van haar honderdvijftig-jarig bestaan op 9 Maart 1893. Haarlem 1893. m. p. 4 0.

Toegepaste kunst, Oudheden, Goudsmidskunst, Bouwkunst. Documents classes de l'A r t dans les Pays-Bas du Xe au XVIIIe siecle recueillis et reproduits par J. J. v a n IJ send ij c k e. Anvers 1880-1889. Avec 700 planches folio. D. van der Kellen Jr. Nederlands oudheden. Verzameling van afbeeldingen der voor wetenschap, kunst en nijverheid meest belangrijke voorwerpen uit vroegere tijden. Amst. 1861. m. platen in portef. 4 0. Alb u m. Verzameling van afbeeldingen der merkwaardigste voorwerpen, ingezonden voor de Tentoonstelling van oudheden gehouden te Delft. 1863. met beschrijving van H. C. Rogge. Delft 1863 m. 16 platen in 4 0. H. H a v a r d. Les merveilles de l'art Hollandais exposees a Amsterdam en 1872. Arnh. 1873. m. photogr. gr . pap. in portef. Historische Tentoonstelling van Friesland, gehouden te Leeuwarden 1877. Met 28 Photographieen folio. F.. de La s t e y r i c. Histoire de l'orfevrerie depuis les temps les plus recules jusqu'a nos jours. Paris 1875. Reproductions d'anciennes gravures d'orfevrerie Hollandaise. La Haye 18921899 folio. I. Adam van Vianen. Modelles artificiels de divers vaisseaux d'argent et autres oeuvres capricieuses, mis en lumiere par Christien de Viane a Uytrecht et gravez en cuivre par Theodore de Quessel (165o). La Haye 1892 avec 48 planches. II. Balthasar Sylvius. Quatre suites d'ornements. etc. Avec 64 planches. La Haye 1893 folio. III. Michel de Blond. Recueil d'ornements avec texte par J. Ph. van der Kellen. La Haye 1894-98. Livr. I-5 folio.

M a t t h ij s Poo 1. Beeld- Snijders Kunst-Kabinet. Door den vermaarden Beeldsnjjder Francis van Bossuit in yvoor gesneden en geboetseerd, in 't Koper gebragt naar de Teekeningen van Barent Graat. Amsterdam 1727. 40.

37 E. van Sahe r. De tegenwoordige toestand der Nederl. goud en zilversmidskunst en het vakonderwijs op dit kunstambacht betrekking hebbende. Haarl. 1897 (overdr. Tijdschr. Ned. Mij. ter bev. van Nijverheid). • H. Michel an t, Inventaires des vaisselles, joyaux, tapisseries, peintures, livres et manuscrits de Marguerite d'Autriche. Brux. 1870. Frederick William F a i rhol t. Rambles of an archaeologist among old books and in old places being papers on art in relation to archaeology, painting, art-decoration and artmanufacture. London 1871. 4 0. met afbeeldingen. M e d e de e l i n g e n van de R ij ks- a d v i s e u r s voor de monumenten van geschiedenis en kunst. 's Gray. 1876--78. Ie deel afl. 1. 2. m. 11 pl. 4 0. (niet verder verschenen). D. van d er Kellen J r. Muurschilderingen in de Groote of St. Bavo's kerk te Haarlem. 's Hage 1861 rn 10. pl. folio. H. de K e y s e r. Architectura civilis ofte bouwinge van onsen tyt. Amst. 1631 m. pl. h. b. folio. Bar o z i o d 'A v i v i g n o l a. Reghel van de vyf ordens der architecture. Amst. zyn te bekomen by Chrispyn de Pas 1659. m. pl . en beschr. in vier talen. h. led. folio. B e s c h r ij v i n g der graft o m b e van Willem I, Prins van Oranje en afbeelding der graf kelders. 's Hage z. j. E. MicheL Notice sur M. le Comte de Nieuwerkerke. Paris 1892. 4 0.

Werken van graveurs of schilders of door hen geillustreerd. Jost Amman's Stande and Handwerker mit Versen von Hans Sachs (Frankfurt a. M. 1568). VIIes Bandchen der Liebhaber-Biblioth. alter Illustration. in facsimile-Reproduction. Munchen 1884. Rabelais, Oeuvres avec notice pas P. Dupont. Illustrees par Gust. Dore. Paris 1868. 2 tom. de B a 1 z a c. Les contes drolatiques 5me ed. Illustres de dessins par Gustave Dore. Paris 1855. (Premier tirage des planches). D. de la Fe ui 1 1 e. Devises et emblemes anciennes et modernes tirees des plus celebres auteurs. Amst. 1697. 4 0. G a v a r n i Oeuvres choisies. Paris J. Hetzel 1846. avec gray. gr . 8°. J. C. Greive J r. Etsen. Amst. z. j. 16 etsen folio. Frans Hals Eaux-fortes par Will. Unger avec une etude sur le maitre et ses oeuvres par C. Vosmaer. Leide 1873. Avec 20 eaux-fortes en epreuves d'artiste gr. in folio. . Schutterstukken te Haarlem. 10 folio Photographien. Erasmus. Eloge de la folie traduit par Victor Develay et accompagne des dessins de Hans Holbein. Paris 1872. P. K i k k e r t. Proeve van etskundige uitspanningen of verzameling van plaatjes door de ets-naald in 't koper gebracht, met bijgevoegde verhandelingen, de teken- en ets-kunde betreffende. Amst.1798.

38 L'o e u v r e de Lucas de L e y d e reproduit et public par Amand-Durand. Texte par G. Duplessis. Paris s.a. avec 174 planches en portef. de toile folio. B ij b e 1 dat is de gantsche Heylige Schrifture des Ouden en Nieuwen Testaments. Leyden Wed. Erfgen. van Johan Elsevier 1663. 2 dln m e t platen v an L u y k e n verg. led. banden verg. op snee folio. A. M ouiller o n. Dessins et croquis tires des collections du Cte Andre Mniszech a Paris et de D. Franken Dz. au Vesinet et offerts par eux aux amis de leur ami Mouilleron 1897 in . portef. folio. • C h r i s p y n van de Pa s. Della luce del dipingere et disegnare — Van 't light der Teken en Schilderkonst — Vom Liecht des Reisz end Mahlkunst. Ghedruckt t'Amsterdam. Ende men vintse to koop by Ian Jansz op't Water, als mede by den autheur selve op de Westermarckt in Pallas 1643 5 dln m. pl. in een band folio. G. R o 11 e nh a ge n. Nucleus Emblematutn selectissimorum quae hall vulgo impresas vocant. Centuriae I et II E Musaes coelatorio Crispiani Passaei m. 200 pl. gegr. door de De Passe's hrn. b. 40. Cris p. de Pa s. Hortus floridus in quo rariorum et minus vulgarium florum icone s ad vivam veramque formam accuratissime delineatae. Et eundum quatuor anni tempora divisae exhibentur. Incredibili labore ac diligentia Crisp. Passaei junioris Delineatae ac suum in ordinum reductae Ao. 1614. Extant Arnhemii Apud Ioannem Ianszonium Bibliopolam ibid. 4 0. oblong. m. pl. Exemplaar beschreven door Franken pag. 265 II. Zonder beschrijving der planten maar met inleiding in het Hollandsch.

. Hetzelfde werk met Latynsche beschrijving der planten (Franken pag. 265 III) Arnhem 1614 40. obl. C. v. d. Pass e. Compendium operum Virgilianorum tam oculis quam auribus omnium expositum. Aere ac studio Chrispiani Passaei chalcographi. Miroir Des oeuvres de le excellent Poete Virgile taillez en rame. Ultraiecti Batavorum en officina typographica Hermanni Borculoi 1612. 4 0. J o an nis Riolan ti fi 1 i i. Anthropographia et osteologia. Paris 1626. P. Met titel en opdrachtprent door Chr. de Pas.

B. Pi car t. Impostures innocentes ou recueil d'estampes d'apres divers peintres illustres. Amst. 1734. m. 78 pl h. led. fol. (Bijgevoegd 47 versch. prenten door B. Picart). E a u x-f or t e s de Paul P o t t e r. Reproduites et publiees par Amand-Durand. Texte par G. Duplessis. Par. s. d. 20 pl. en portef. de toile. fol. Oeuvre de Rem bran d t. Reproduit et public par A mand-Durand. Par. s. d. 4 portefeuilles de toile. fol. et gr. en folio. A. R o bid a. Le vingtieme siecle. Texte et dessins, par A. Robida. Paris 1883. m. pl . 40. E a u x-f or t e s de J. R u i s d a e 1. Reproduites et publiees par Amand-Durand. Texte par G. Duplessis. Par. 1878. ay. 12 pl. portef. de toile fol. Alexander V. H. Schetsen met de pen. Amst. 1853. P. V r e d e man de V r i e s e. Plusieurs menuiseries comme portaulx, garderobbes, buffets etc. nouv. mis en lumiere par G. A. van Trigt. Brux. Dordr. 1869. 4 0. pl. en portef. 40.

39

Curiosites du Mu s e 6 d'Am s t e r d a m. Facsimile d'estampes de maltres inconnus du 15e siecle edites par J. W. Kaiser. Utr. - s. d. ay. 33 pl. portef. de toile fol. La Caricature. Paris 1880, 1881. 2 tom, folio. Souvenirs de la G a 1 e r i e Pourtale s. Tableaux antiques et objets d'arts. Photographie par Goupil et Co. Paris 1862. 60 photogr. in fol. J. J a cq u e m a r t. Etchings of pictures on the Metropolitan Museum New York. Lond. 1871 10 etsen folio. C o 11 e c t i o n S a u v a g e o t d'apres les originaux par Ed. Lievre accompagnee d'un texte historique et descriptif par A. Sauzaz. Paris. 1864 2 vol. ay. planches en portefeuille folio. De Diste I. Etsen van Nederlandsche schilders. Onder redactie van Mr. C Vosmaer, Amst. 1886-88 (1886 in linn. portef) folio. Le masque de fe r. Echos illustres du Figaro. Par. 1878 m. pl. linn. b. folio. (Bijgevoegd versch. prenten uit de Figaro door J. L. Forain). Co r n e l i s B o y s s e n s. Schrijf boek 1616 m. portret, gedrukte opdracht en 48 gegraveerde bladen. 4° oblong. Johan Braun. Grundliche Anweisung zur Schreib-kunst Deutsch and Franzosisch 1784. Titel en 23 bladen in een band. 4° oblong. N. Bodd in g h van Lae r. Diverse geschriften voor de vuyst geschr. door N. B. van Laer. 32 bladen schoonschrift en portret van Nicolaas Boddingh A 0. 1639 Aetatis Suae 33. 4° oblong. David Roelant s. 't Magazin oft Pac-huys der loffelycker Penn-const. Vlissingen 1616 met portret, titel en 43 bladen — John Seddon (Schrijfboek) 1695 met portret en 30 bladen. — A. Per g, Schat-Kamer van verscheyde geschrifien. Amst. 1682 Titel en 16 bladen. Te zamen in een band. J. van den Veld e. Spieghel der schrijfkonste inden welcken ghesien worden veelderhande Gheschriften met hare fondementen ende onderrichtinge. Rotterdam 1605 3 dln 1 hrn. b. folio obl.

Zeden en gewoonten. Geschiedenis. Topographie. L. Ph. C. van den Bergh. Grondtrekken der Nederlandsche Wapenkunde. Leiden 1847. J. ter G o u w. Over den oorsprong der wa,pens. Arnh. (Overdr. Bijdr. v. vaderl. gesch.

en oudheidk.) Wapens en wapenlegenden. Amst. 1860. (Overdr. uit de Dietsche Warande). La m a i s o n hollanda is e au temps de Louis XIV. 10 planches avec texte de Mr. S. Muller Fz. Utrecht 1891. linn. portef. 4°. N. de R o e v e r Az. Van vrijen en trouwen. Bijdragen tot de geschiedenis van oud vaderlandsche zeden. Haar'. 1891. met pl. J. van L e n n e p en J. ter G o u w. Het boek der opschriften. Amsterdam 1869. in afl.

40 J. van Lennep en Ter G o u w. De Uithangteekens, in verband met Geschiedenis en Volksleven beschouwd. Amsterdam 1868. 2 dln. m. of b. in een band. J. van L e n n e p. Het leven van Mr. Cornelis van Lennep en Mr. David Jacob van Lennep, beschreven en toegelicht uit hunne gedichten en andere oorspronkelijke bescheiden, en in verband met hun tijd beschouwd. Amsterdam 1861-62. 3 dln. in 4 stukken m. portr. en facs. W. J. Ho fd ij k. De oude schutterij in Nederland. Utrecht 1875. met 15 gray. en 15 vign. Linn. b. 4 0. J. S char p. Oudheid- en geschiedkundige verhandeling over de beffen en halskragen, inzonderheid der kerkelijken. Rott. 1806. m. portr. Ware v e r t h o o n i n g ende afbeeldinghe van eenen dooden ende meest half verrotten vis, door die zee aen der strande opgheworpen den 20 der Maent September Anno 1608 Aenwyzende der standt ende conditie des Conincx van Spaignien ende syn bedroch inden wtganck van den Vrede-handel gheopenbaart. Middelb. voor Adriaen van de Vivere 1608. V. William Hon e. The every-day book and table book or everlasting calendar of popular amusements, sports, pastimes, ceremonies, manners, customs and events incident to each of the three hundred and sixty-five days in past and present times. With 436 engravings. London 1832-33. 3 dln. Charles Ma c k a y. Memoirs of extraordinary popular delusions and the madness of crowds. Illustrated with numerous engravings. London 1856. 2 dln. in 1 band. Th. B. Macaula y. Critical and historical essays contributed to the Edinburgh Review. London 1858. 2 dln. The history of England from the accession of James the second. London 1856 —61. 5 din. J. G r an g e r. A biographical history of England from Egbert the Great to the Revolution, consisting of characters disposed in different classes, and adapted to a methodical catalogue of engraved british heads. London 1824. 6 din in 3 banden. Mark Nobl e. A biographical history of England from the revolution to the end of George I's reign. Being a continuation of the Rev. J. Granger's work. London 1806. 3 dln. Wash in g t o n Ir v i n g. A history of New York from the beginning of the world to the end of the dutch dynasty . . . by Diedrich Knickerbrocker. London 1821. 2 dln. kl. 8 0. W. J. H o fd ij k. Ons voorgeslacht in zijn dagelijksch leven geschilderd. Haarl. 1859-1864. 6 dln m. pl. gr. 8 0 . Lauwerbiaden uit Neeriands gloriekrans. 's Hage 1876. 2 din. gr . 80. G. D. J. Sch ote 1. Geschied- letter en oudheidkundige uitspanningen. Utr. 1840. De Winterkoning en zijn gezin. Tiel 1859. Floris I en II van Pallant, graven van Culemborg. Arnh. 1846. C. A. van S y p e s t e y n. Holland in vroegere tijden. Merkwaardige personen en schetsen uit het maatschappelijke leven. 's Gravenh. 1888. J. van L e n n e p. De voornaamste geschiedenissen van Noord-Nederland. Amst. 1846. 12 dln. kl. 80.

41

Jan Orler s. Geslacht-Boom der Graven van Nassau. Leyden 1616. m. pl . 40. J. E y n d i u s. Chronici Zelandiae libri duo. Middelb. 1634, m. titelpi. n. A. v. d. Venne. 4 0. Th. C h. L. W ij n m al en. Ter herinnering aan P. A. Leupe. 's Hage 1881. (Overdr. Bijdr. tot de taal-, land- en volkenk. van N.-I.) C. van Baerl e. Marie de Medicis entrant dans Amsterdam ou histoire de la reception faicte a la Reyne Mere. Amst. 1638. m. pl . folio. P. N o 1 p e. Beschrivinge vande blyde inkoomste van Haare Majesteyt van Groot Britanien, Vrankryk en Ierland tot Amsterdam den 20 May 1642. Amst. 1642. Met Portret van S. Coster, 4 Eerepoorten, 6 Vertooningen en de groote Cavalcade. Verg. h. b. folio. Relation en forme de journal du voyage et sejour clue le Serenissime et tres puissant Prince Charles II, Roi de la Grande Bretagne a fait en Hollande. La Hoye 1660. m. portr. en pl. folio. G. Bidlo o. Komste van Zijne Majesteit Willem III, Koning van Groot Brittannie enz. in Holland. 's Gray. 1691. m. portr. door P. van Gunst en 14 platen door R. de Hooghe. h. *b. in fol. S. G r u t e r u s. Lykreden op de ontydige dood en begraeffenis van Maria II Koninginne van Groot Brittanje. Amst. 1695. m. pl . van Rom, de Hooghe. h. b. folio. D a n. T h. H u e t en A. An d r i e s s e n. Inhuldiging van Z. Doorl. Hoogh. Willem Karel Hendrik Friso als erfheer van Vlissingen en markgraaf van Vere. 5 Juni en. 1 Juni 1751. Amst. 1753, 1751. 2 dln m. pl. in h. led. b. fol. Het G r o o t e Ta fer eel der D w a a sh ei d. Vertoonende de opkomst, voortgang en ondergang der Actie Bubbel en Windnegotie. 1720. m. 74 platen h. led. fol. J. F. le Petit. Nederlantsche Republycke. Arnh. 1615. 4 0. oblong. J. B 1 a e u. Toonneel der steden van 's Konings Nederlanden. Met hare Beschryvingen. Amst. 2 dln. m. platen en kaarten. Verg. h. b. fol. Tegenwoordige S t a a t van alle volkeren. Amsterdam 1729-1772. Versch. landen 15 dln. Nederland di. 2-14. A. R a d e make r. Kabinet van Nederlandsche en Kleefsche Outheden. Amst. I Tirion. 300 prenten in 2 h. led. bdn. 40. H. Havar d. La Hollande a vol d'oiseau. Paris 1881. m. pl. door M. Lalanne, 4 0. A. W. K r o o n. Tegenwoordige staat van Zuid-Holland. Amst. 1857. gr. 8 0. met gekl. pl . O. D a p p e r. Historische beschrijving der stadt Amsterdam. Amst. 1663. m. pl . hrn. b. fol. M. Fokken s. Beschryvinge der wydt vermaarde Koop-Stadt Amstelredam. Amst. voor Abraham en Jan de Wees. 1662. 12 0. T. van Dom s el a e r. Beschryvinge van Amsterdam. Amst. 1665. met pl. led. b. 4 0. C. Co mmeli n. Beschryvinge van Amsterdam. Amst. 1726. 2 dln. met pl. h. b. fol. J. W ag e n a a r. Amsterdam in zyn oorsprong en geschiedenissen beschreven. Amst. 1760-1802. 4 dln. met pl. gr. papier h. led. b. fol. 6

42 Verzameling van alle de h u i z e n langs de Keizers- en Heeregrachten der stadt Amsterdam. Amst, B. Mourik met 24 platen h. led. b. fol. Jan van der H e i d e. Beschryving der nieuwlijks uitgevonden en geoctrojeerde Slangbrandspuiten. Amst. 1690. met 19 pl. h. b. fol. P. Scheltem a. Aemstel's oudheid- of gedenkwaardigheden van Amsterdam. Amst. 1855--1885. 7 dln. M. K al f f. Oudt-Hollant. Wegwyser met printverbeeldingen. A mst. 1895. oblong. De Z e g e p r a a 1 e n d e V e c ht vertoonende verscheidene gesichten, lustplaatsen, heerenhuysen en dorpen, beginnende van Uitrecht en met Muyden besluytende. Amst. 1719. met kaart en 98 platen fol. Daniel W illink' s. Amstellandsche Arkadia of Beschrijving van de Gelegenheit, Toestant en Gebeurtenissen van Amstellandt . . . . . oversien door Gerrit Schoemaker. Amsterdam 1737. 2 deelen m. pl. kl. 8 0. Henri Hyman s. Description d'Anvers. Brux. 1890. folio. (Tire de „La Belgique illustree"). Max Roo z e s. Oud Antwerpen, met waterverfschilderingen en teekeningen door Frans van Kuyck. Brussel 1894 oblong. M. Bale n. Beschryvinge der stad Dordrecht. Alsmede een verzamelinge van eenige geslachtsboomen der adellijke aaloude en aanzienlijke Heeren-geslachten van en in Dordrecht enz. Dordr. 1677 m. pl. 40. S. Ampzin g. Beschryvinge ende lof der stad Haerlem. Mitsgaders P. Scriverii Laure-Kranz voor Laurens Koster. Haerl. 1628 4 0. H. S p i 1 m a n en C. van No o r d e. Aangenaeme gesichten in de vermakelyke landsdouwen van Haerlem. Haerlem 1761 m. 24 pl en 1 groote plattegrond van den Haarlemmerhout. M. Brouerius van Nidek. Het zegenpralent Kennemerlant vertoont in 100 heerelyke Gesichten. Amst. z. j. m. 100 pl. door H. de Leth in den h. led. b. fol. K u e r b o e c k der stadt H a e r 1 e m. Haerlem Joh. Enschede en Zonen. 's Gravenhage M. Nijhoff 1887. Reproductie in 110 exemplaren led. b. fol. Ver scheyde schoone en vermaekelyke Gesigten van Heemstede gelegen in de Provintie van Utrecht geteekend en in 't kooper gebragt door J. Moucheron. Uytgegeven door Wed. Nic. Visscher in h. led. b. 40. Titel en 14 platen. F. W e y. Rome. Description et souvenirs. Ouvrage contenant 346 gray. s. bois. Par. 1872 verg. linn. 4 0. M. Emant s. Andorra (overdr. uit „Het Vaderland"). J. F. van 0 v e r m e e r F i s s c h e r. Bijdrage tot de kennis van het japansche Rijk. Amst. 1833 met gekleurde platen verg led. b. 4 0. J. L. C. Pomp e van M e e r d er vo or t. Vijf jaren in Japan (1857—'68) 's Gravenhage 1867'68. 2 din. m. pl. Olai m ag n i Historiae septentrionalium gentium breviarium. Lugd. Bat. 1645. 120.

43

Letterkunde. A. M a i r e. Manuel pratique du bibliothecaire, suivi d'un lexique des termes du livre, des lois, decrets etc. concernant les bibliotheques universitaires de 1837-1894. Paris 1896. Jule s jan in. Le livre. Paris 1870. C. Battu m. Het Secreetboek vol Heerlycke Konsten in Veelerley materien. Leeuw. 1664. 12 0. P. J. B e r o n i c i u s. Georgarchontamachia = Boeren en overheidsstrijd en de overige gedichten. Goes en Midd. 1766. Den Bloem-Hof van de Nederlantsche Ieught beplant met uytgelesene Elegien Sonnetten Epithalamien 6 gesangen etc. Poetisch e morael. 't Amstelredam. By Dirck Pietersz, in de Witte Parsse inde Oude Brugsteech A 0. 1608. 40. oblong. G. A. B r e d e r o. Groot Lied-boeck. Amst. Cornelis Lodewyx van der Plasse. 1622. m. pl . 40. oblong. Alle de wercken, soo Spelen, Gedichten. Brieven en Kluchten. Amst. Joost Hartgers. 1644. J. ten Br in k. Gerbrand Adriaensen Brederoo. Historisch aesthetische studie van het Nederlandsche blijspel der zeventiende eeuw. Utrecht 1859. J o h. de Brun e. Emblemata of Zinne-werck. Amst. J. E. Kloppenburch 1624. 4 0. P. Baardt. Deugden Spoor in de on-deugden des werelts aff-gebeeldt. Leeuw. Hans Willems Coopman. 1645. kl. 80. A n t. a Bur g u n d i a. Mundi lapis lydius sive vanitas per veritate falsi accusata et convicta. Typis Viduae Joan. Cnobbari. Antw. 1639. 4 0. J. Cats. Werken 1618-1656 in 6 ribben banden 4 0. Bevat : Sinne- en Minnebeelden. _Middelb. Joh. Hellenii 1618. Tooneel van de mannelicke achtbaerheyt 1622. Selfstrydt. Middelb. Wed. J. P. van de Venne 1625. Houwelyck. Middelb. J. P. van de Venne 1625. Spiegel van den Ouden en de Nieuwen Tijdt. 's Gravenhage I. Burghoorn 1632. 's Werelts begin midden eynde besloten in den Trou-ringh met den Proefsteen. Dordr. voor Matth. Havius 1637. Ouderdom Buyten-leven en hof-gedachten op Sorgh-vliet. Amst. J. J. Schipper 1656. Exemplaar uit de Bibliotheek van Ploos van Amstel.

Werken 1618-1637. in 6 led. banden 4 0. Bevat : Sinne- en Minnebeelden. Middelb. Joh. Hellenii 1618. - Silenus Alcibiades. Amst. W. J. Blaeu 1622. - Houwelyck. Middelb. J. P. van der Venne 1625. - Proteus ofte minnebeelden. Rott. P. v. Waesberge 1627. - Spiegel van den Ouden ende Nieuwen tydt. 's Gray. I. Burghoorn 1632. 's Werelds begin midden eynde besloten in den Trou-ringh met den Proefsteen. Dordr. Matth. Havius 1637. Alle de Wercken, so ouden als nieuwen. Amst. J. Jz. Schipper 1658. - 2 dln. m. platen. 1 led. b. fol. 6*

44 J. Cats Werken 1737-1779. 7 dln. kl. 8 0. Bevat : Trou-ring Amst. J. Verheyde 1737. --- Ouderdom en Buytenleven. Amst. d'Erve A. van der Putte z. j. — Spiegel van den ouden en nieuwen tydt. Amst. Erve H. van der Putte en B. Boekhout z. j. — Gedachten op slapelooze nachten. Leyden H. van der Deyster 1769. — Nuttelyck Huys-boeck. Leyden H. van der Deyster 1769. — Huwelyck. Amst. voor Abr. Cornelis 1779. — Sinne en Minnebeelden. Leyden H. van der Deyster 1779. Proteus ofte Minnebeelden verandert in Sinne-beelden 1628. z. pl . Maechden-plicht ofte ampt der Ionck-vrouwen in eerbaer liefde aen-ghewesen door sinne-beelden. Middelb. Hans van der Hellen 1618. 4 0. Houwelyck Dat is : De gantsche gelegentheyt des Echten staets. 's Gravenh. voor Adr. van de Venne 1628. kl. 8 0. Selfstryt. Middelb. by Hans van der Hellen 1621. 4 0. Self-stryt dat is Onderlinghe Worstelinghe van goede ende quade gedachten. 's Gravenh. by Adr. van der Venne en Ioost Ockersz 1628. Spiegel van den ouden ende nieuwen Tijdt. Best. uyt Spreeck-woorden ende Sinnespreucken. Tweeden Druck. Dordrecht 1633. h. b. m. platen. Ouderdom, Buytenleven en Hof-gedachten op Sorgh-vliet. Amsterdam. J. J. Schipper 1656. 40. J. H. de S to ppelaa r. Jacob Cats to Middelburg 1603-1623 en zijn huis aldaar, ook in betrekking tot de vroegere en latere bewoners. Midd. 1866. C e r v a n t e s. Vermaakelyke minneryen vertaalt door B. van der Meer. 3e dr. Amst. S. van Esveldt 1764. le deel m. pt. D. V. Co o r n h e r t. Recht ghebruyck ende misbruyck van tydelycke have. Leyden by Christoffel Plantyn 1585 4°. Zedekunst dat is Wellevenskunste, vermids waarheydskennisse van den Mensche, van de zonden ende vande dueghden. Nu alder eerst beschreven int Neerlandsch. Ghedruckt inden jare 1586. J. Damhoude r. Practycke in criminele saecken. Rott. J. van Waesberge de Jonge 1618. m. pl . J. van E ffe n. De Hollandsche Spectator. Amst. 1731. 12 dln in 6 banden. J. van H e e m s k e r k. Minne-kunst. Minne-baet. Minne-dichten. Mengel-dichten. Amst. Hessel Gerritsz 1626 m. pl. 12 0. oblong. D. Hein s i u s. Nederduytsche Poemata. By een vergadert en uytgegeven door P. S(criverius). Amst. Willem Janssen 1616 4°. Als voren 1618 4 0. N. H e i n s i u s. Den vermakelyken avonturier ofte de wispelturige en niet min wonderlyke 'evensloop van Mirandor. Amst. 1711 3e druk 2 dln in 1 b. Z. H e y n s. Emblemata. Emblemes Chrestiennes et Morales. Sinnebeelden strekkende tot Christelicke Bedenkinghe ende der Zedicheyt. Rott. 1625 40.

45 A dr. H o fferu s. Nederduytsche Poemata. Arnst. Broer Jansz 1635 4 0. B. Hulsiu s. Den onderganck des Roomschen arents door den Noordschen leeuw. Amst. 1642. m. 29 platen door Cr. de Passe en and 4 0. Emblemata Sacra. Dat is eenighe geestelicke Sinnebeelden. 1631 m. pl. door M. Merian in 1 hrn. b. 4 0. T h. Jo r i s s e n. Constantin Huygens. Studien le deel Arnh. 1871. Ni e u w en I e u c h t S p i e g h e 1. Verciert met veel schoone nieuwe Figuren ende Liedekens to voren niet in druck geweest. Ter eeren van de Jonge Dochters van Nederlant. Met platen van C. de Passe 4 0. oblong. Als voren, ontbr. bl. 3-8 en bl. 225-232. De gegr. titel verschilt. J. H. Kr u 1. Eerlycke tytkorting. Bestaende in verscheyde Rymen. Amst. Ghedruckt by Pieter Jansz Slyp 1634 40. Den Lust -h of van Rhetoric a. Waer inne verhael gedaen wordt vande beschrij vingen ende t'samen-comsten der Hollantscher Cameren vande Redenryckers binnen Leyden geschiedt den 26 Mey des Jaars 1596. Gedruct rot Leyden by Fransoys van Ravelingien 1596 4 0. J. C. M ay voge 1. Gulden-Spiegel ofte Opweckinge tot Christelijke Deugden. Amst. by Casparus Loots-Man. 1699. kl. 8°. Zeeusche Nachtegael ende deszelfs dryderley gesang. . . . Door verscheyden treffelycke Zeeusche Poeten byeen ghebracht. Midd. Ghedruckt by Jan Pieterse van de Venne 1623 4 0. ende desselfs dryderley gesang. . . . Door verscheyden treffelycke Zeeusche Poeten byeen gebracht ende verciert met Kopere platen. Rott. Isaack van Waesberghe 1632 12 0 oblong. Hetzelfde, ontbr. gegr. titel en blad 637-654. Hetzelfde. Amst. Gedruckt by Anthoni Jacobsz 1633. kl. 8°. J. van Nyenborch s. Hof-stede met desselfs andere bedenkingen gedichten en historian. Gron. by I. S(ipkes) 1659 4 0. Variarum lectionum selecta figuris applicata. Gron. apud Jacobum Sipkes 1660 12 0. D. P. P er s. Ionas de Straf-Prediker. Amst. 1635 4 0. Tranen Iesu Christi gestort overden ondergang Hierusalems. Amst. 1625 4 0. Lucretia ofte het beeld der Eerbaerheydt. Amst. 1624 4 0. Bacchus Wonderwerken of waer in het recht gebruyck en misbruyck der wyns . . afgemaelt. Amst. 1628 4 0. P. S c r iv e r i u s. Gedichten. Amst. 1738. 4 0. A d r. Sp i n n e k e r. Leerzaame Zinnebeelden. Haarl. 1767. m. pl . door v. d. Venne. 2 dln in 1 band 40. A. Valeriu s. Neder-landtsche gedenck-clanck. Kortelick openbarende de voornaemste geschiedenissen van de seventhien Nederlandsche Provintien tot den Jare 1625. Haerlem 1626. 4 0. obl. Jan van der V e e n. Zinne-beelden oft Adams appel. Nlitsgaders syne oude ende nieuwe ongemeene Bruydt-lofs ende_ Zege-zangen. Amst. E. Cloppenburgh 1642. 40.

46 A d r. van de V e It n e. Tafereel van de belacchende werelt en desselfs geluckige Eeuwe. In 's Gravenhage gedruckt voor den Autheur 1635. 4 0. Sinne-vonck op den Hollandtschen Turf . . . Hier noch by-gevoegt een vermakelijcken Hollandtschen Sinne-Droom op het Nieuw Wys-Mal. 's Gravenh. by Adriaen van de Venne 1634. 12 0. Roemer V i s s c h e r. Sinnepoppen. 't Amsterdam by Willem Iansz. op 't water inde Sonnewyzer 1614. Met pl. van Cl. Jansz. Visscher. 4 0. ohl. L. van Zan t e n. Spiegel der Gedenckweerdighste wonderen en geschiedenissen onses tyds .. . sedert 1600-1660. Amst. J. van den Bergh 1661. 12 0. De Ark e Noac h's. Amsterdam, A. Cramer & Co. 1827: 1-9, 1828: 1-12, 1829: 1-12, 1830: 10-12. A. C r a m e r. De pelgrim der Nederlanden, schetsende de zeden en gebruiken in onderscheidene steden en dorpen, benevens merkwaardige aanteekeningen en bijzonderheden. Amst. 1827 — 1829. 6 dln. kl. 8 0. Nederlandsche legende n, met 32 platen. 's Gravenhage 1842. 4 0. J. van L e n n e p. De vermakelijke spraakkunst. Amsterdam z. j. W. J. Ho fd ij k. Historische landschappen. Amst. 1873. J. A. Alber di n g k Th ij m. N. D. de Forest. Een verhaal uit de 17e eeuw. Amst. 1890. ito. W. P. S a u t y n K 1 u i t. De Amsterdamsche Courant. 's Hage 1867. (Overdr. Bijdr. v. vaderl. gesch. en oudhk.). Alman a ch voor meisjes door meisjes. Voor 't jaar 1797. Amsterdam m. pl. 12 0. Volk salm a n a k voor het jaar 1883 uitgegeven door de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. G r o n i n g s c h e volksalmanak voor het jaar 1895. Jaarboekje voor Geschiedenis, Taal- en Letterkunde der Provincie Groningen onder redactie van Mr. J. A. Feith en Mr. J. E. Heeres Groningen 1894. A m s t e r d a m s c h Jaarboekje onder redactie van Mr. N. de Roever van de jaren 1889—'91. voor 1897—'98 onder redactie van E. W. Moes. 1897 en '98 onder redaktie van A. J. Servaas van Rooyen.

H a a g s c h J a a r b o e k j e voor

's Gravenhage 1897 — 99. H o f- r ij k 5- en r e s i d e n ti e-alm an a k voor het. Koninkrijk der Nederlanden en zijne Kolonien, van de jaren 1897 '98. en 's Gravenhage 1896-1897. P. Sadle r. Nouveau dictionnaire portatif anglais-francais et francais-anglais. Paris z. j. L. La r c h e y. Dictionnaire des noms, contenant la recherche etymologiqne. Paris 1870.

Sainte Be u ve. Portraits litteraires. Paris 1862 3 tom. Th. a K e m p i s. L'imitation de Jesus Christ traduction de Michel de Marillac. Avec compositions par J. P. Laurens gravees a l'eau- forte par Leopold Flameng. Paris 1878. M o 1 i e r e. Oeuvres, precedes de l'histoire de sa vie et de ses ouvrages par J. Tascherau. Paris Fume & Co. 1863 6 Tom. gr. 8°. Avec suite de planches par Nargeot d'apres H. Vernet.

47 B e r a n g e r. Chansons. Paris Perrotin 1865 2 tom avec gray. d'apres Charlet, de Lemud, Johannot e. a. gr. 8 0. Oeuvres Paris. 1860-1666 Dernieres Chansons, Musique des chansons, Ma biographie, Avec illustrations des dessins de A. de Lemud. Ens. 3 tom. Les Francais pein ts par eux-meme s. Encyclopedie morale du 19me siecle. 5 tom. Province 3 tom. Le Prisme. Paris L. Curmer 1840-41 avec. pl. Exemplaar uit de Bibliotheek van A. Mouilleron.

Karl Ern s t George s. Lateinisch-Deutsches Handwarterbuch. Leipzig 1855. 2 Bde. P h a e d r i Fabularum Aesopiarum libri quinque e. a. Joh. Laurentio. Amst. 1668 m. pl.

yerslag der Commissie voor den „Atlas van Amsterdam" OVER 1898.

In het laatste jaar werd de Atlas met de volgende geschenken vermeerderd. Van de Heeren Mr. W. BAKKER GGZ. ontvingen wij : Brand der Suikerfabriek van Rupe aan den Keizersgracht tusschen Reestraat en Westermarkt 19 October 1845. Waterverfteekening door P. Tetar van Elven. (Op deze plek is later de R. K. Redemptoristen Kerk v. O. L. V. met pastorie gebouwd). Mr. M. G. J. BOISSEVAIN, namens de Commissie. Blanco Oorkonde, behoorende bij het eerekruis door een Commissie van Amsterdamsche burgers politie-ambtenaren aangeboden op de Beurs, na afloop der Kroningsfeesten (gedrukt bij den StoomSteendrukkerij „Senefelder”). H. D. WILLINK VAN COLLEN. Schutterwachtaanzegging van Wijk 56 Compagnie van Mr. J. B. Bicker. Mr. E. J. EVERWIJN LANGE en G. WENDELAAR. 14 fol. photographien van de drie in 1555 geschilderde glazen, zich nu nog bevindende in de voormalige Voetboogsschutters en Lieve-Vrouwen Koren in de Oude Kerk te Amsterdam voorstellende : I. Boodschap van den engel Gabriel aan Maria en bezoek van Maria bij Elizabeth, I photographie van het geheele venster en 5 photo's van gedeelten van dit venster op grooteren schaal. II. Aanbidding der herders te Betlehem, I photo van het geheele venster en 5 photo's van gedeelten van dit venster op grooteren schaal. III. Sterfbed van Maria in 2 fol. photographien. E. W. MOES. Reglement van de Begravenis Societeit, opgerigt den 6/11 1813 en herdrukt Anno 1828 binnen Amsterdam boekdruk 4°. Naamlijst der leden van de Begravenis-Societeit, opgerigt den 6/11 1813 en herdrukt Anno 1842 boekdruk 4°.

49 C. SCHoFFER. Pelikanenvijver in Artis. Waterverfteekening. Fransche manege. 2 potloodteekeningen. drie potloodteekeningen door J. C. Greive, voorstellende: I. het afloopen van een schip. II. optocht. III. feestelijke opening of onthulling. E. W. MOES. Photo cabinetf. van de Muidergracht (nu Jonas Daniel Meyerplein) naar eene schilderij van Gerrit Berckheijde. De stoomboot bij het Tolhuis, kleine waterverfteekening. J. F. VERSTER. Wisselkoerslijstje : Amsterdam presso Marlof, ingevuld a 1 0 Marto 18o I(Kopergravure met gezicht in de beurs, toen op het Rokin). BLIKMAN EN SARTORIUS. Kopperalmanak 1899 waarop een afbeelding van het Hekkepoortje buiten de Muiderpoort. LEVENSVERZEKERING MAATSCHAPPIJ UTRECHT. Gezicht op de Winkelgalerij van deze Maatschappij in de Raadhuisstraat. J. G. v. Gendt Arch. del. gedrukt door. L. van Leer en Co. Scheltema, Kaart van Amsterdam met rechterlijke indeeling. Plan van Amsterdam 1898.

SEYFFARDT's BOEKHANDEL.

Aangekocht werd: Weekblad de Amsterdammer. Neerlands Weekblad met Kunstwereld. Politienieuws. Amsterdamsche Courant. De plechtige inhuldiging van H. M. Koningin Wilhelmina in de Nieuwe Kerk te Amsterdam. Origineel fol. photographie door B. Groote en Co. en Guy de Coral en Co. Ter herinnering aan de plechtige Kroning 6 Sept. 1898 Lith. Faddegon en Co. Uitgave Joh. G. Stemler Cz. (de voorstelling van de eedaflegging in de Nieuwe Kerk hierop afgebeeld is geheel gefantaseerd). De plechtige Kroning van H. M. Koningin Wilhelmina in de Nieuwe Kerk te Amsterdam Sept. 1898. Deze lithographie werd door kooplieden bij de straat verkocht en stelt

voor de kroning van Z. M. Willem III op 13 Mei 1849, de afbeelding van den Koning is uitgeslepen en vervangen door die der Koningin. Afbeelding gouden koets, folio lichtdruk. Nummers van de tiidschriften, waarin afbeeldingen voorkomen van de inhuldiging van H. M. de Koningin als : Eigen Haard, Wereldkroniek, Vom Fels zum Meer, Zondagsblad N. v. d. D., Graphic, Zondagsblad Echo, Ueber Land and Meer, 7

50

Illustrirte Zeitung, The Queen, Black and White, Review of Reviews, Illustrirte Welt, 1'Illustration, Ned. Spectator, Harper's Weekly, Buch fur Alle, waarvan de beschrijving door den Heer E. W. MOES voorkomt in het Amsterd. jaarboekje voor 1899. De historisch-allegorische optocht gehouden to Amsterdam Sept. 1898. Schetsen van A. REIJDING, tekst van A. N. J. FABIUS. Gedenkboek der jongelingen-eerewacht „Klein maar Dapper". RossING, beschrijving van de gouden Koets. Programma van den lichtstoet 1 o Sept. 1898. Officieele feestgids der inhuldiging van H. M. de Koningin. Programma gezellige bijeenkoinst G. V. LYCURGUS-ACHILLES 12 April 1884. Blanco diploma van het 30 landhuishoudk. congres in Juni 1876. Herinnering aan het 25 jarig bestaan der Maatschappij Caecilia 2/II 1866 met de namen der leden en genoodigden, door J. de Jong, Lith. A. J. van Lier. Vijf portretten van Mr. J. D. MEYER, Zes potloodteekeningen door W. A. VAN DEVENTER de Nieuwe brug 3o/VIII 1847; Westerdok 31 /VIII '47; Oosterdok 18/VIII '50 ; het IJ 1850 ; Kattenburg 30/VII '56 , :

Oosterdok 18/VII '57. Al deze prenten werden door onze concierge E. J. KLEIN als naar gewoonte opgezet en door Uwe commissieleden in de portefeuilles ingedeeld. Eenige malen stonden wij prenten tegen regu in bruikleen of ten behoeve van reproductie of ter opheldering van voordrachten, ontvingen ze in goeden staat terug en ruimden ze weder in. Hiertoe bepaalden zich •onze werkzaamheden. JOH. H. LUGT Pz. J. L. WILLEM SEYFFARDT. J. E. VAN SOMEREN BRAND. Amsterdam, 24 April 1899.

Verslag van de Commissie voor den Atlas van afbeeldingen betreffende Zeden en Gewoonten.

fl

et verslag over bovengenoemden atlas zal dit jaar onvolledig, kort en van weinig

belang moeten zijn. De heer D. FRANKEN Dz. mede oprichter van dit genootschap en grondvester van dezen atlas, dien hij krachtdadig en finantieel zoo rijkelijk steunde, is in, het jaar dat achter ons ligt overleden. Een tweede verlies, in dat zelfde tijdperk, was het afsterven van den heer J. M. A. RIEKE, die zoo vele jaren zijne zorgen besteedde aan het regelen en ziften van het voorhandene. De gerangschikte aanwinsten bestaan uit enkele weinig belangrijke geschenken en uit een 26 tal gekleurde teekeningen van Nederlandsche kleederdrachten, vervaardigd naar aanleiding der tentoonstelling in het Stedelijk Museum alhier, gehouden in September j. 1. Deze collectie werd aangekocht van den heer RIEKE, weinig weken voor zijn afsterven. Het is een welkome aanwinst voor den atlas, die op dit gebied slecht voorzien is en ook nu nog groote leemten aanwijst. De ongesteldheid van den heer RIEKE was oorzaak, dat de vergaderingen van de Commissie niet geregeld konden worden gehouden, dit is destemeer te betreuren, omdat het eenig overgebleven lid dezer commissie, daarin eerst zoo kort zitting heeft. Enkele malen werden prenten en afbeeldingen betrekking hebbende op gebruiken uit vroegere tijden bezichtigd door belanghebbende leden. De verzameling eischt nog veel werk, mogen zich daarvoor welwillende krachten beschikbaar stellen. Aan het vele dat in den Atlas is bijeengebracht, ontbreekt nog heel wat, reden om deze verzameling bij voortduring in de welwillendheid der leden aan te bevelen. 7*

52 Wanneer een volgend jaar de vergaderingen van de commissie wederom, zullen en de Atlas en het verslag daardoor winnen. Als Bijlage voegen wij de lijst der Prenten die de heer D. FRANKEN Dz. aan den atlas heeft gelegateerd. J. F. VERSTER. Amsterdam, 24 April 1898.

LEGAAT FRANKEN.

P. J. A r e n d z e n, Portret van Mr. A. D. de Vries Az. 1 e staat. J. van A v e e 1 e, General gesigt van het schoone perk van Sorgvliet. Oranjerie van 't perk van Sorgvliet. 2 bladen. A. Blot e 1 i n g h, Amstel-gesichjes. Naar J. Ruysdaal. 6 bladen. A. B lot e 1 i n g h, ‘ Generale of beeldinge van het princelijke lusthuys en hoff van Sijne Hoogheydt den Heere Prince van Ora* 't Honslerdyk. L. Br a s s e r, Strandgezichten. 5 bladen. W. Buytenweg h, Frans Edel Man. Davyt de Meyn. excud. J. Cats en W. Writ s, Stadsgezichten te Amsterdam. 5 bladen. S. F o k k e, De twaalf maanden. 12 almanakprentjes in proefdruk. S. Fokk e, Schellingwou, Ouderkerk aan den Amstel, Haarlemmermeer, Buiten Alkmaar. 4 bladen, naar H. Averkamp. S. F r i s i u s, Antonis Poort, Reguliers Poort, Houtewael, Overtoom, Kostverloren. 5 bladen. Hessel G e r r i t s z, Het kasteel Nyenroy, Zuilen en Maarsen. Naar D. Vinckeboons. 3 bladen. J. de G h e y n, De booze huisvrouw. Passavant 75. H. G o 1 t z i u s, Afbeelding van een walvisch 21 Nov. 1595 te Zandvoort gestrand met 4 regelig vers van Schonaeus. Goltzius exc. Muller. Historiepr. 1033. I. G r o n s v el t, Landschappen naar I. van Goyen. 8 bladen. P. H o 1 s t e y n, Albertus Vinckenbrinck. Reproducties in 3 staten. Romein de Hoogh e, Figures a la mode inventer et graves par . . . et mis en lumiere par N. Visscher. Serie N°. 1— to.

53 H. J a n s s e n, Bruiloft te Cana. Johannes de Dooper. 2 blaadjes met adr. C. J. Visscher. C. Konin g, Het Bal. Naar W. Buytenwech. 1 e staat. J. L e u p e n i u s, 't Huys te Meeresteyn. 't Huys te Nieweroden. 2 bladen. Pieter M o 1 y n. Landschappen met boerenfiguren. 4 bladen. J. M o u c h e r o n, Afbeelding van het pragtig Konstvuurgebouw, 't welck ter eere voor 't groot Moscovis gesantschap vertoont is, by de Kolveniers doele den 29 Augustus 1697. Muller 2984. Roelant R o g m a n, Plaisante lantschappen ofte vermakelycke gesichten na 't leven geteekent en gedruckt by C. J. Visscher. 14 bladen. J. S a e n r e d a m. De vijf zinnen. Naar H. Goltzius. 5 bladen. Bartsch 95-99. De drie Huwelyken. Naar H. Goltzius. 3 bladen. Bartsch 84-86. De vier getyden van den dag. Naar H. Goltzius. Bartsch 91-93. S. S a v r y en B a l t h. F 1 o r. van B e r c k en rod e. Expugnatio Sylvae Ducis Ao. 1629 naar Theod. Niels en A. van de Venne 6 bladen. Muller 1619. D. S 1 u y t e r. De vroegere Suikerafinaderij Java in de Groote Bickerstraat te Amsterdam. A. van St alb a n t. Boerenwoning. v. d. Kellen 3. D. Stoop en d a a 1. Het gesigt van het huys van Zuylesteyn met zyn tuynen en plantagien. 2 bladen aaneengevoegd. J. Su yd e r h o e f f. De vier Burgemeesters van Amsterdam. Naar T. de Keyser. Muller 1793 B. R. V i n k e 1 e s en D. V r ij d a g. Feest der Alliantie tusschen de Fransche en Bataafsche Republieken gevierd te Amsterdam 19 Juni 1795. Naar J. Kuyper. Proefdruk voor alle letter. R. V i n k e 1 e s. Afbeelding van de Teeken Academie zoo als dezelve tot den jare 1767 gehouden werd boven het Corps de garde van de Leydsche poort te Amsterdam. Drie verschillende staten met de naamlijst der inteekenaren. R. V i n k e 1 e s en S. F o k k e, Inkomst en verblijf van Prins Willem V en Gemalin te Amsterdam 30 Mei-4 Juni 1768. 14 bladen en Titelplaat. Muller 4210. R. -Vinkele s, N. van der Meer en D. V r ij d a g, De Zalen van Felix Meritis : Gehoorzaal, Muziekzaal, Teekenzaal en Zaal der Natuurkunde. Naar P. Barbiers en J. Kuyper. 4 bladen Proefdruk en de Teekenzaal met onderschrift. J. van V i n n e, Gesigten buyten Haarlem. 12 bladen. C. J. V i s s c h e r, Landsc.happen om Haarlem. 12 bladen gedrukt by Klaes Iansz. Visscher. Het Oude Stadhuis, de Waegh en de Oude Beurs. te Amsterdam. 3 bladen. Slot te Muiden. Abkoude en Purmerendt. 3 bladen. In de bocht by Amsterveen. Het middaggebed. Interieur.

54 J. de V i s s c h e r. Regiunculae amoenissimae. 12 landschappen (N°. 6 ontbreekt). J. P. V i s s e r B en de r. De Bloemmarkt en de Aardbezienmarkt te Amsterdam. 2 blaadjes. Gezicht langs de Baan buiten de Groote Houtpoort te Haarlem in 1809. Met proefdruk. W i e r i x. Ds. Corstian's G. Overschie Delphens's. Costuumblad. Alvin 2000. R. Z e e m a n. Nieuwe en eygentlyke Afbeeldinghe der Stads Poorten van Amsterdam 8 bladen. De brand van het Oude Stadhuis in 1652. (Reproductie). Buitenplaatsen om Amsterdam en z. Naar A. Rademaker 25 bladen. Gebouwen en kerken te Amsterdam 12 bladen uit Commelin e. a. Poortjes en oude gevels te Amsterdam en te Dordrecht 7 bladen (uit de afb. van oude gebouwen Mij t. b. d. Bouwkunst). Schoorsteen en Binnenbetimmering van een huis Keizersgracht over Westermarkt (vroeger Burgerziekenhuis thans afgebroken). Bruiloft in de familie Geelvinck—vanLoon. Photographie naar de Schilderij door Jan Miensze Molenaer 1637.

yerslag over de Xurnismatische Yerzamelingem

H

et jaar der inhuldiging van Hare Majesteit de Koningin, jaar waarin de gedenkpenning veel verspreid, ruimer bekend en meer gewaardeerd werd, was ook voor onze munt- en penningverzameling zeer vruchtbaar. En dankbaar gedenk ik de schenkers, die door hunne dikwijls kostbare bijdragen hunne belangstelling in onze kollekties toonden. Door tusschenkomst van den burgemeester ontvangen wij van Hare Majesteit de Koningin een zilveren en een bronzen afslag van den z.g. Koninginnepenning, een fraai stuk, geboetseerd door de Heeren BART YAN HOVE en BEGEER en namens H. M. vereerd aan alien, die tot 't slagen der septemberfeesten hadden medegewerkt. (Zie Inhuldigingspenningen 1) No. 4. De „Hoofdkommissie van Ingezetenen voor de Feestelijke Ontvangst van H. M. de Koningin binnen Amsterdam in i 898" voegde hierbij een bronzen afslag van de gedenkplaat-WIENECKE, in september 1. 1. uit naam van de Amsterdammers der Koningin aangeboden (Zie Inhuldigingspenningen No. 5) en een exemplaar van den draagpeniing, welken genoemde hoofdkommissie aan de kinderen der openbare en bizondere lagere scholen in Amsterdam, ten getale van 76.00o stuks, had uitgereikt (Zie Ink. No. 5 2). Ons medelid, de beer H. G. DU CROCQ, schonk ons den grooten zilveren inhuldigingspenning, door de firma B. H. MAYER te Pfortsheim in den handel gebracht. (Zie

Ah. No. 79). Van den beer P. VAN EEGHEN mochten wij tal van gedenkpenningen ontvangen, door Belgen en Nederlanders geslagen om de gebeurtenissen van de jaren i 830 31 te vereeuwigen. De reeks begint met eerepenningen van Brussel en van Luik aan de gemeenten, die voor de vrijheid hebben gevochten en besluit met de verdediging van -

Beschrijving van de gedenk-, strooi-, prijs- en draagftenningen, gedenk- en penningplaten, draagteekens, enz. vervaardigd naar aanleiding van de inhuldiging van H. M. Wilhelmina, Koningin der Nea'erlanden, door JoH. W. STEPHANIK en W. K. F. ZWIERZINA. Met 84 afbeeldingen en portret. 4° op plaatpapier. Prijsf3.—

56 Antwerpen's citadel door generaal

te zamen 21 stuks, die tijdelijk in onze vergaderzaal zijn tentoongesteld. Zij herinneren aan 't belgische Voorloopig Bewind, aan de vrijwilligers van Thienen, aan L. DE POTTER, aan de septembergevechten, aan 't Kongres, aan LOUIS PHILIPPE, JUAN VAN HALEN, maarschalk GERARD en aan de CHASSE,

teruggekeerde leidsche, utrechtsche en groninger studenten, De heer L. J. H. SCHADEE, kapt. adm. van kleeding te Amsterdam, stond een bronzen prijspenning of van de tentoonstelling op 30 juni te Kampen gehouden, tijdens 't 23e nederl. landhuishoudkundig kongres. Als bizonderheid zij vermeld, dat de tentoonstelling in de Societeit aldaar gehouden was en dat de kommissarissen van de Societeit elk een bronzen ex. van den prijspenning tot aandenken kregen. Ons medelid de heer J. F. VERSTER, dien ik telkenjare tusschen de schenkers mag vermelden, bood ons dit jaar eene serie engelsche penningen in tin aan. Zij herdenken de kroning van Koningin VICTORIA (28 juni 1838), de opening van 't Crystal Palace te Sydenham en de jubilea van 50- en 6o- jarige regeering van de engelsche vorstin ; verder eenige godsdienstige draagteekens en de volgende munten : Egypte. Abd el-Aziz 1277—'93, 20 para van 't 5e regeeringsjaar. N. O. Afrika. Maria-Theresia-daalder met jaartal 1780. Deze daalders, in N. 0. Afrika, en Soedan als waardemeter in gebruik, worden tot op heden in Oostenrijk voortgemunt — alle dragen echter 't jaartal 1780 en de beginletters S. F. De heer J. E. TER Gouw te Hilversum zond ons 1/16 arkotsche roepie van Madras met kabelkant (1811-22): Door deze zending is onze serie arkotsche roepies met kabelkant geheel kompleet (zie blz. 342 van onzen katalogus 1) n0. 3930-35). Voegen wij hierbij de bijdrage van mejuffrouw W. INSINGER, Keizersgracht 416 te Amsterdam bestaande uit romeinsche klein-bronzen van Keizer KONSTANT IUS II (33 6— ' 61 ) te Nikomedeia geslagen en klein bronzen van Keizer KONSTANS I (337-'50) uit de munthuizen van Konstantinopel en Alexandria, benevens een kistje kopergeld van den heer N. N. en gij zult met mij instemmen dat wij met genoegen op 1898 kunnen terugzien. Immers door 't onderzoek van de zending N.N. werden onze kartons verrijkt met de volgende munten : Straatsburg. '854 io-centimes. 's-Heerenberg. Duit van HERMAN FREDERIK (1627—'30. Engeland. 1890 halve penny. Opper-Lotharingen. 1728 liard. -

1)

Katalogus van de muntverzameling van 't Kon. Oudh. Gen. te Amsterdam, bevattende tevens een Verkrijgbaar bij den heer R. W. P. DE VRIES.

overzicht van het muntwezen aller tija'en en landen.

57 Frankrijk. 1854 5-centimes van Parijs, 1855 5-centimes van Bordeaux en 186

I

5-centimes van Bordeaux. Nederlandsch-Indic. 1726 duit van Middelburg, zijnde de eerste indische duit aldaar geslagen. Hongkong. 1865 cent. Bandjermasin. Duit verg. MILLIES 1 ) 266. Sumatra. Deli. 1251 duit verg. N. v. D. CH. 2) 118. Egypte. ABD EL-AZIZ (1277 - '93) 20-para van 't 9e regeeringsjaar. Tunis. ABD EL-AZIZ (1277 - '93) 8-karoeben (= 1 /2 piaster). Marokko. 1290 3-fels van Fas. Kongostaat. 1888 1 o-centimes en 5-centimes. Mexiko. 1834 cuartilla. Suriname. 1679 duit. Buenos Ayres. 1822 decimo. en Chili. 1835 centavo en halve centavo, 1853 centavo. Ten slotte een woord van opwekking aan onze medeleden om de bij hen verspreide munten en penningen aan de verzameling van het Genootschap of te staan en zoo tot vorming van een goed geheel mede te werken. JOH. W. STEPHANIK.

Amsterdam, april '99.

1) H. C. MILLIES. Recherches sur les monnaies des indigenes de P architel indien et de la teninsule Haye 1871. 2) E. NETSCHER EN MR. J. A. VAN DER CHIJS. De munten van Nederlandsch-Indic beschreven en afgebeeld. Batavia. 1863. 8

nzalaie.

La

58

lilkoffistell ell Ilitgavell Van het lioMLitt* 011dheidkulldig Genootschap. GENOOTSCHAPSJAAR 1898 -1899. UITGAVEN.

ONTVANGSTEN. Saldo in Kas 1 Mei 1898

f

Per Huur van het Gebouw I I I00,— Duinwater 32,77 Person. Belasting 15,86 77 77 „ Assurantie 3 1/2 jaar . 156,4.0 77 Concierge • • • 405,— 77 /I 162,27 „ Verlichting 77 Verwarming 71 46,/7 150,50 ✓ Onderhoud en Schoonhouden . Drukwerk . 219,65 77 71 47,60 . • 77 ✓ Onkosten ...... ,, Transportkosten enz. der voorwerpen aan het Genootschap vermaakt door wijlen den Heer D. Franken Dz. . 7, 3 1 3145

Gewone Ontvangsten. f 2385:— Aan Contribution „ 140,7) Rente van tijdelijk belegde gelden. „ Diverse Ontvangsten (restitutie Duinwater, vergoeding van 't gebruik der 56,— „ Zaal, enz.) 77

2581

Buitengewone Ontvangsten. ,, Bijdrage nit het Museum-Fonds (ten behoeve der Atlassen) . . Legaat van wijlen den Heer D. Franken Dz tot 77 uitbreiding der verzamelingen van het Genootschap . ............. . Coupon der uit dit Legaat aangekochte pand77 brieven . ..

r 290

" 10000

77

, ,

1 75

,2

n

42

f 2648

73

182

07

Uitgaven voor de Verzamelingen.

Werken van wege het Genootsehap uitgegeven. Rek. C. (Catalogus Muntverzameling). Provenu van verkochte Exempl . .

Gewone uitgaven.

735 95

Aankoop Bibliotheek 1* 38,40 „ Atlas van Amsterdam . • ,, 4 1 ,6 7 „ " Zeden en Gewoonten „ 102, 72

Werken van wege het Genootschap uitgegeven.

50

2,

Rek. B. (Noord-Hollandsche Oudheden op rekening drukkosten

,

500

Belegging van het Legaat van den Heer D. Franken Dz. 10 Pandbrieven Nation. Hypoth. Bank f 10027,50 bijbetaalde rente 77 5 1752

„ 10079 02

Schulddelging. ,, Uitloting van 1 Aandeel in de rentel. Geldleen.

77

f 7, f 13824

45

f

100

13509 82 3 1 4 63 13824

45

59

BALANS 30 April 1899. PASSIEF.

ACTIEF. AanKassa . . . . . ......... Effecten : (14 Pandbrieven Nat. Hyp. Bank 77 3 1 /2 °/o) Gelden belegd in werken door het Genootschap 77 uitgegeven : Rek A. (Cohier van 1632) • - • • f 1 4,35

f 314 63 77

1

3997 16

Rek. C. (Munt-Catalogus) . f 405,56 Bedrag op I Mei 1898 of : provenu van verkochte Ex., in dit boekjaar ontvangen 17 42, 5 0

Per rentelooze Geldleening, per resto ,, Fonds voor de of beeldingen van Zeden en Gewoonten Fonds voor de „Noord–Holl. Oudheden" (werken 77 door het Genootschap uitgegeven, Rek. B.) . f 1636,56 Bedrag op i Mei 1898 . . . „ 5o0„— waarvan dit jaar uitgegeven . Fonds D. Franken Dz. 17 f io,000 Bedrag van het Legaat Gekweekte rente . f 175,— af ,, 5 1 ,5 2 0

f 363,06

77

377 4 1

123,48

f 1900

/7

271 o6

,,

1136 56

" 10123

48

„ 1258

10

I 14689

20

, Batig Saldo of Reserve-Rekening

7

bedroeg I Mei 1898. . . . . . f 1217,90 bij : Batig Saldo der rekening 1898-'99 Gew. Ontv. en Bijdr. uit het Museumfonds . f 2871,— 2830,80 Uitg. en Aankoopen. ,, ” 4 0,20

f 14689

20

Nagezien en accoord bevonden

De Penningmeester,

(get.) D. C. MEIJER JR.

AMSTERDAM, 2 Mei 1 899.

(get.) G. W. A. v. LAER.

A. J. v. BEEK HELLEDOREN HAAGES. ............w."...................."-,,,,...

Rakening van Ontvangsten en Ilitgaven van het Museum-Fonds van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap over 1898. 1898. Maart Dec. 31

DEBET. Aan uitgekeerd aan den Penningmeester van het Kon. Oudh. Gen. . . . ” •Saldo op nieuwe rekening .

f

291

I,

290

I

25

I 1898.

CREDIT.

Jan. I Juli I

Per Saldo vorige rekening 2 Coup 4 °/0 Oblig. Nat. Hypoth. Bank dito 6 „ 3 ' /2 V, 77 ,, 4 % dito » 2 , 3 1 /2 % dito ,, 6

Dec. 31 58 1

291

1 05

40 105

„

/

25

25

40

,,

581

25

1899. Jan. I

Per Saldo vorige rekening

f 29o,—

S. E. & O. AMSTERDAM, 31 Maart 1

899.

(get.) P. VAN EEGHEN. 8*

1\T A. .A. M l_i IT S 2'. •', -——- —Is K- ---- ; •

Beschermvrouw Hare Majesteit de Koningin. OPRICHTERS. Z. M. KONING WILLEM III. Z. K. H. DE PRINS VAN ORANJE. Z. K. H. PRINS HENDRIK DER NEDERLANDEN. Z. K. H. PRINS FREDERIK DER NEDERLANDEN. (Overl.)Francfort. C. Becker L. M. Beels van » Amsterdam. Heemstede >> >> H. Binger >> >> D. D. Biichler . •• • V V A. J. de Bull . . . . >> >> M. Calisch V D. Henr. de Castro Mz. » V P. L. Dubourcq . • • V C. P. van Eeghen • • Haarlem. » Mr. A. J. Enschede . • Vesinet. D. Franken Dz. . • • Amsterdam. » P. F. Greive >> >> Mr. J. R. Corver Hooft v Arnhem. W. J. Hofdijk . . . . H. G. Jansen . . . (Bedankt) Amsterdam. Leiden. J. W. Kaiser H. F. C. ten Kate. (Overl.) 's Gravenhage. » Mari ten Kate . . (Bedankt) D. van der Kellen Jr. (Overl.) Amsterdam. >> J. W. Kerkhoven . . >> Mr. H. J. Koenen . . G. D. Kolle » J. H. Leliman .. . (Bedankt) Mr. J. van Lennep (Overl.)

>> >>

>>

L. Lingeman . . . .(Overl.) Abcoude. J. D. Lodeesen . . . » Amsterdam. » » C. F. Lurasco . . . » 2 Dr. S. I. Mulder . . » » Frederik Muller . N. Pieneman . • • . ) >> » Ch. Rochussen . Rotterdam. Hk. Salm Amsterdam. Prof. Dr. J. G. de Hoop Scheffer » » Dr. P. Scheltema. H. J. Scholten . (Bedankt) Haarlem. H. J. Schuymer Hzn. (Overl.) Amsterdam. » y, J. G. Schwartze . . » .. Jhr. Dr. J. P. Six . X E. B. Swalue. . . .. (Overl.) Jhr. Mr. P. J. Teding V van Berkhout Prof. Dr. J. A. Alberdingk >> (Overl.) Thijm V Dr. D. J. Veegens >> >> W. J. de Voogt >> » J. de Vos Jzn. V » A. Willet Mr. F. de Wildt

>>

61

BESTUUR. VAN MEI 1899 TOT MEI 1900.

D. C. Meijer Jr., Penningmeester. A. Pit, Conservatoren. C. Schoffer,

Jhr. Dr. J. Six, President. P. van Eeghen, Vice-President. R. W. P. de Vries, Secretarissen. Joh. W. Stephanik,

EERELEDEN VAN HET BESTUUR. Dr. P. J. H. Cuypers.

1

J. W. Kaiser. J. Taanman.

Commissie voor het Museumfonds. Jhr. Dr. J. P. Six.

P. van Eeghen.

Commissie van toezicht tot instandhouding van gebouwen en voorwerpen, die belangrijk zijn voor de kennis van het leven van het voorgeslacht. D. C. Meijer Jr. A. W. Weissman.

G. van Arkel. C. J. Gonnet.

Commissie voor de Bibliotheek. R. W. P. de Vries. Joh. W. Stephanik.

3 J. L. Willem Seyffardt. i

Commissie voor den Atlas van Amsterdam. Joh. H. Lugt Pz. J. L. Willem Seyffardt.

1 Mr. J. E. van Someren Brand.

•

62

Commissie voor den Atlas van afbeeldingen betreffende Zeden en Gewoonten. J. F. Verster.

J. Ph. van der Kellen Dz. Dr. A. G. C. de Vries.

Commissie voor de uitgave en ondersteuning van periodieke en andere werken. Jhr. B. W. F. van Riemsdijk.

F. Adama van Scheltema. R. W. P. de Vries.

Conservator van de Numismatische Verzamelingen. Joh. W. Stephanik.

EERELEDEN. Jhr. Mr. J. W. M. Schorer, Vice-President van den Raad van State. 's Gravenhage. Mr. C. Fock, Commissaris der Koningin in 's Gravenhage. de Provincie Mr. G. van Tienhoven, Commissaris der Koningin in de Provincie Noord-Holland. Haarlem. Mr. S. A. Vening Meinesz, Burgemeester

J. W. Kaiser Dr. P. J. H. Cuypers . . Jhr. Dr. J. P. Six . . . . Directeuren van Teijlers Stichting A. Crabee Eug. M. O. Dognee . .

van Amsterdam.

Jhr. Mr. Victor de Stuers, Referendaris van Kunsten en Wetenschappen, Ministerie van Binnenlandsche Zaken . . 's Gravenhage. Prof. Dr. H. C. Rogge . . . . Amsterdam.

DONATEUR. Jul. J. Boas Berg

Amsterdam.

Leiden. Roermond. Amsterdam. Haarlem. Brussel. Luik.

63

GEWONE LEDEN. Amsterdam.

G. van Arkel Prof. A. Allebe

>>

J. P. Korthals Altes . Jac. Ankersmit. . . . . . . .

»

Jhr. Mr. C. H. Backer . . .

»

Jhr. J. Backer Jr. . . . . .

)

Mr. W. Bakker GGz. . . . A. W. Beckeringh

» »

C. Beels . . . .

»

B. T. Bensdorp Mr. N. P. van den Berg.

»

..

)

»

D. C. Berg H. P. Berlage Nz

)

J. M. B. Beuker

»

J. L. Beijers J. Bierens de Haan

» )

A. J. Blaauw

»

M. H. Boas

»

A. Bolte

)

Adr. Born Bern. J. M. de Bont . .

» »

E. van den Bossche.

»

D. van Bosse

»

J. M. van Bosse

»

H. Bouman.

>>

Dr. Joh. C Breen Evert Breman

>> »

J. J. M. Brouwer Ancher . j an Brouwer Ancher . . . B. J. A. Bruijnesteijn . Dr. C. P. Burger jr. . J. M. Cantor

» » » » »

Hermann C. Christmann .

»

P. A. P. J. P. Colombon .

»

J. w. H. Crommelin . . . . Amsterdam.

W. P. van Wickevoort Crommelin C. G. Crone J. Th. J. Cuypers Jhr. Mr. W. G. Dedel . . Th. C. Dentz A. Dubourcq H. G. Ducrocq C. P. van Eeghen Jr. J. H. van Eeghen P van Eeghen S. P. van Eeghen Mr. Jos. van Eik Jz J. E. Elias G. Eltzbacher Jul Eltzbacher A. N. J. Fabius Prof. Mr. D. P. D. Fabius . S. A. de Flines D. A. Fock . . . . •• A. A. Ganderheijden . W J Geertsema J. F. Gebhard Jr Vincent van Gogh F. Th. Gorlitz B. L. Gompertz J. H Groenewegen H. F. Groen van Waarder Dr. C. Hofstede de Groot . J. G. de Groot Jamin Jr. . A. J. van Beek Helledoren Haages H. C. Hacke.

» ) » » » D

) ) ) » ) » >> » >> >> >> >> ) ) » ) ) » ) ) ) -) » )

64 Amsterdam M. C. van Hall ) A. Th. Hartkamp » B. Heldring » Mr. W. P. A. Hellegers 0 L. C. van Heukelom . . . . >> J. M. Hillesum ) H. C. Hintzen , F. A. Hoeker ) W. C. Hoeker ) J. W. Holman ) Mr. F. Hooft Graafland. • • >> C. G. 't Hooft >> J. D. Hooglandt P. Th. van Hoorn ) J. H. Hubner Dr. H. F. R. Hubrecht. . >> G. J. Hulscher 2 M. J. Hulscher ) J. K. Huysinga , A. F. Insinger , G. J. Jansen , P. W. Janssen ) Dr. C. W. Janssen ) Prof. Mr. D. Josephus Jitta Mr. D. B. le Jolle ) Jan Kalif . 0 J. Ph. van der Kellen Dz. . 2 A. Kleine B. H. Klonne P Prof. Dr. D. J. Korteweg. ) .. J. R. de Kruijff . . ) Rud. J. Kijzer ) E. S. Labouchere ) G. W. A. van Laer. • • . 2 Mr. E. J. Everwijn Lange . , J. A. Langerhuizen . . . .

Amsterdam W I. Leendertz ) Mr. W. F. van Leeuwen. ) E. A. Lehmann 0 Mr. Frank K. van Lennep ) Mr. Henrick S. van Lennep ) G. J. A. Roeters van Lennep ) J. W Luber ) Joh H. Lugt Pz J. H. Maschhaupt ) Paul May ) Mr. F. Alting Mees ) C. B. Posthumus Meijjes . Dr. W. Posthumus Meijjes Dr. M. A. Mendes de Leon ) Anton Mensing. J. ter Meulen Jr ) F. E. Meulman ) D. C. Meijer Jr ) E. W. Moes ) C. N. J. Moltzer J. Ez. . ) C. van Mourik ) Mr. W. K. H. Mouthaan. ) Hugo Muller ) J. J. F. F. Muller Mr. D. M. van Gelder de 0 Neufville >> P. W. Noorweegen ) Mr. F. S. van Nierop. . . ) Mr. L. C. J. van Ogtrop. 0 P. A. L. van Ogtrop. . . ) P. A. van Oosterwijk Bruijn A. D. de Marez Oijens. • • 0 J. Petersen ) A. Pit ,. ) J. C. G. Pollones ) Mr. J. P. Portielje

65 Mr. H. Pouw. .... . . . Amsterdam. >> Mr. M. J. Pijnappel » Mr. H. P. G. Quack . . . . » Mr. E. N. Rahusen » H. J. Rahusen. » . C. W. J. Ramann 0 R. vom Rath » Mr. F. J. M. A. Reekers . » Mr. R. van Rees » A. Rehbock » C. D. Reich Jr » Jhr. B. W. F. van Riemsdijk » A. Roeloffzen » Mr. W. Baron Roell . . . » Mr. A. J. Royaards • » George Baron Rosenthal . . » Armand P. Th. Sassen . . . » K. H. Schadd F. Adama van Scheltema » 0 P. Scheltema Beduin • • • » C. J. J. Schmitz » C. Schoffer T. Scholten » L. M. de Jong Schouwenburg ,, J. L. Willem Seyffardt . . » R. Sequeira Jr 0 L. Serrurier . . • • • • » Mr. J. A. Sillem » » Jhr. C. C. Th. Six » Jhr. Dr. J. Six ,, Mr. J. E. van Someren Brand 0 H. C. Steenbergen Toh. W. Stephanik . . . 0 Jan F. M. Sterck 0 Mr. Th. Stuart » P. H. D. Sweys »

J. Taanman Amsterdam. >> Jhr. H. Teixeira de Mattos 0 F. G. Tessaro » Jhr. Mr. C. J. den Tex . . » J. van Veeren van Veen ;> J. F. Verster 0 E. Vita Israel >> Dr. A. G. C. de Vries . . >> N. de Vries » R. W. P. de Vries . . • • • » Mr. L. de Vries Feijens . » W. J. van Wagtendonk. . . R. W. J. C. van de Wall Bake. » J. D. Waller . . . . . . . Mr. W. S. J. v. Waterschoot van der Gracht » L. A. Weissenbruch Lz. » G. Wendelaar » W. G. Wendelaar . •• » Joh. G. Wertheim . .. » Prof. Dr. Jan to Winkel . . » Jhr. W. F. van der Wyck . J B. van IJsseldijk 0 » J. J. S. R. Zimmerman . . C. W. Bruinvis . . . Alkmaar. Jhr. A. J. D. Coenen van 's Gravesloot Alphen a. d. Rijn. 0. G. H. Heldring Amersfoort. Mr. F. D. Graaf Schimmel. pennmck » >> A. M. Tromp van Hulst . . Mr. F. G. Canneman . . . . Arnhem. Prof. Dr. C. L. Wurfbain . » P. N. van Doorninck . . . . Bennebroek. H. D. Willink van Collen. . Breukelen. J. A. Matthes . . » . . 9

66 Jan Veth Bussum » A. W. Weissman Mr. S. van Gijn Dordrecht Jhr. P. H. Six 's Graveland. Mr. C. Bake 's Gravenhage. » Mr. W. H. de Beaufort. J. W. Pieneman Boelen . . 's Gravenhage. » Dr. Abr. Bredius J. T. Cremer » Dr. H. J. de Dompierre de » Chaufepie Jhr. Mr. C. H. C. Flugi van Aspremont Mr. J. E. Henny ,) Mr. W. J. Snouck Hurgronje » Jhr. P. H. A. Martini Buys . » C. H. Peters » Mr. N. G. Pierson Jhr. Mr. Th. H. F. van » Riemsdijk » J. H. L. van der Schaaff . A. C. Baron Snouckaert van » Schauburg D Wilm Steelink » W. P. van Stockum Jr. • • » A. des Tombe. F. G. Waller » •• M. G. Wildeman . • .

.

Mr. J. A. Feith H. H. Beels J. W Enschede H. J. Heshuysen . . . . . C. J. Gonnet E. Voet Jr J. B. Westerwoudt F. A. Hoefer J. E. van der Pek Jhr. Mr. E. W. Berg . . C. van Lennep Mr. H. Oyens G. W. van Heukelum . A. W. Sijthoff J. A. Frederiks . . . . . Dr. J. C. de Man Mej. Marie de Man J. J. Graaf C. J. van Eeghen . . . . . J. R. H. Neervoort van de Poll Mr. J. F. B. Baert • • . . Jhr. J. J. de Geer van Oudegein P. de Clercq J. A. Laan G. Murray Bakker.

.C.....-::::::<>-0-0

Groningen. Haarlem. » » Haarlem. >>

Hattem. Hillegom Hilversum. » , utfaas. Luchon.

Middelburg. >>

Ouderkerk. Putten. Rijsenburg. Utrecht. » Veenwouden. Wormerveer. Zaandam.

Lijst van Genootschappen en Maatschappijen. WAARMEDE HET

KONINKLIJK OUDHEIDKUNDIG GENOOTSCHAP,

door het ontvangen van Verslagen en Werken, geregeld in betrekking stmt.

Ministerie van Binnenlandsche Zaken. 's Gravenhage. Koninklijke Bibliotheek Rijks Archief Koninklijk Penningkabinet Gemeentebestuur van Aardenburg. » » »

» Alkmaar. ) Amsterdam. ) Leiden.

) )

) Nijmegen. ) Rotterdam. >> Utrecht. Teyler's Genootschap te Haarlem.

Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden. Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen te Middelburg. Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant te 's Hertogenbosch. Limburg's Provinciaal Genootschap voor Geschiedkunde, Wetenschap, Taal en Kunst te Roermond. Friesch Genootschap van Geschied-, Oudheid- en Taalkunde te Leeuwarden. Museum van Oudheden in Drenthe te Assen. 3) ) ) te Groningen. Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen te Utrecht. Historisch Genootschap te Utrecht. Stedelijke Bibliotheek te Haarlem. Bibliotheek der Universiteit te Leiden, Utrecht en Groningen. Leeskabinet te Rotterdam. Dordrechtsch Museum te Dordrecht. Vereeniging Oud Dordrecht te Dordrecht. Museum te Edam. West-Friesch Museum te Hoorn.

68 Zaanlandsche Oudheidkundige Vereeniging te Zaandijk. Vereeniging Architectura et Amicitia Amsterdam. Maatschappij Arti et Amicitke Vereeniging Rembrandt

I

Vereeniging Flehite te Amersfoort.

Aachener Geschichtsverein, Aachen. Historische und Antiquarische Gesellschaft, Basel. Verein von Alterthumsfreunden im Rheinlande, Bonn. Historische Gesellschaft in Bremen, Bremen. Societe d'Archeologie de Bruxelles. An haltsche Geschichtsverein, Dessau. Bergische Geschichtsverein, .Elberfeld. Gesellschaft ftir bildende Kunst, Emden. Verein fur Hambiirgische Geschichte, Hamburg. Redaction der Heidelberger jahrbticher, Heidelberg. V erein fur Alterthumskunde in Thuringen, Jena. Ltibeckische Geschichte und Alterthumskunde, Lubeck. Museum-Verein fur das Ftirstenthum Luneburg, Luneburg. D

Cercle archeologique, litteraire et artistique, Malines. Mtinchener Alterthums-Verein, Munchen. Verein ftir Geschichte und Alterthumskunde in Westfalen, illiinster. Germanisches Museum, Niirnberg. Commission Archeologique, St. Fetersbourg. Mecklenburgische Geschichtsverein, Schwerin. Koninklijke Akademie van letteren, geschiedenis en oudheidkunde te Stockholm. Noordsch Museum, Stockholm.

Boekhandel TEN BRINK & DE VRIES, Warmoesstraat 122, Amsterdam.