Juryrapport 2010 De jury heeft zich met veel genoegen gebogen over de ingezonden werkstukken voor de wedstrijd “Wie maakt het beste profielwerkstuk”, die dit jaar voor de negende maal werd uitgeschreven. Ieder jaar weer leren wij van alles over de meest uiteenlopende onderwerpen, want jullie creativiteit en originaliteit kent nauwelijks grenzen. Sommige schrijvers hebben zich daarbij op een zeer specialistisch onderwerp gestort, waarbij de uitdaging is de soms zeer ingewikkelde informatie zo helder mogelijk te presenteren. Andere schrijvers hebben juist een heel breed onderwerp aangepakt, waarbij ze dapper het risico hebben genomen wat te verdrinken in de enorme hoeveelheid stof die dan behandeld moet worden. Nog een paar opmerkingen vooraf. Door vijftien scholengemeenschappen in Haarlem en omgeving werden in totaal zes werkstukken van HAVO- en veertien van VWO-leerlingen genomineerd. Zes werkstukken voor Havo vonden we niet overweldigend veel. Er zijn zeker meer dan zes HAVO-afdelingen in Haarlem en wijde omgeving en als elke school het beste werkstuk zou nomineren, zou de jury, met veel plezier overigens, veel harder moeten werken dan nu. Bij dezen dus een dringend verzoek van beide afdelingen een werkstuk te nomineren. En dan, zoals ook vorige keren, moeten we weer vaststellen dat er ook dit jaar geen einde is gekomen aan het vrolijk en onbekommerd zondigen tegen de grammatica en de spellingsregels van het Nederlands. De d’s en t’s blijven een struikelblok. Slechts van enkele werkstukken kunnen wij zeggen dat taal en spelling van het Nederlands van een behoorlijk goed niveau was. Des te meer waren we gelukkig als een werkstuk perfect was in dit opzicht. Wat opviel was de toename van het aantal bètawerkstukken, met name Natuurkunde was populair dit jaar. Het niveau van de VWO-inzendingen viel niet tegen, het was zelfs bovengemiddeld te noemen. Eén docent heeft ons de vraag voorgelegd of er ánders wordt omgegaan met werkstukken van leerlingen die voorbereidende stages hebben doorlopen aan een van de universiteiten. Daarover kunnen we zeggen dat de selectie door de jury wordt gemaakt op basis van getoonde eigen kwaliteit. De verslaglegging laat naar ons idee goed zien wat eigen werk is en wat werd ingebracht als resultaat van een universitaire stage. Om die reden zal er geen aparte categorie voor deze werkstukken worden ingesteld. ***
Genoeg omtrekkende bewegingen nu: we gaan over naar een kort overzicht van de binnengekomen werkstukken. We beginnen met de HAVO inzendingen: Op het Coornhert Lyceum kozen Robert Lapidaire en Quirijn Oorthuys met hun werkstuk Sportsponsoring en de Kredietcrisis voor een heel actueel onderwerp. Het werkstuk is helder van opbouw, bevat leuke interviews met sporters en sponsoren en is voorzien van een keurig notenapparaat. De invloed van televisie in de sponsoring kwam jammer genoeg niet aan bod. Voor dit werkstuk werd erg veel werk verricht, in goede samenwerking, en het resultaat mag er dan ook zijn. Julia Dorst en Ginny Koster van het Ichthus Lyceum schreven hun werkstuk Serial Killers and Their Traumas in vlot Engels. Een knappe prestatie al misten we de uitleg waarom ze voor dit onderwerp hebben gekozen en het in die taal schreven. Aan de hand van de levensgeschiedenis van twee bekende misdadigers probeerden zij te achterhalen of deze seriemoordenaars door aanleg of omstandigheden tot hun daden kwamen. Er werd veel aandacht besteed aan een enquête die onder leerlingen van hun school én gedetineerden werd gehouden. Dat het gekozen onderwerp niet gemakkelijk is, bleek uit de uiteindelijke conclusie. Bestaan er eigenlijk ook vrouwelijke serial killers of hebben jullie je dat niet afgevraagd? In haar eentje koos Jelena Radosevic van het Kennemer Lyceum voor Virginia Woolf, een schrijfster met een verhaal en daarmee voor een boeiend maar lastig onderwerp. Door haar psychische aandoening en haar angst door anderen voor gek te worden versleten is het leven van Virginia Woolf soms moeilijk te volgen. Met ambitie, volharding en nuchterheid werd door Jelena een gedetailleerd werkstuk geschreven, met o.a. een beschrijving van alle mensen die in het leven van Virginia een belangrijk rol hebben gespeeld. Het werkstuk werd bovendien voorzien van een eigen analyse. Wat een bijzonder werkstuk leverden Merel Kemp en Kiki van der Hart van het Eerste Christelijk Lyceum met Sketch! Via hun website konden we kennismaken met het werkstuk dat werd ingegeven door de vraag hoe je het uiterste kunt halen uit je beperkingen. Door te tekenen, knippen en plakken werden prachtige modecreaties gemaakt die vervolgens professioneel werden gefotografeerd en uiteindelijk op de catwalk op school werden geshowd. Het geheel getuigt van zeer veel artistieke kwaliteit. De jury vond het een gemis dat er behalve de introductie geen theorie aan de website werd toegevoegd, dat zou het helemaal compleet hebben gemaakt. Op het Kennemer College schreven Iris Geldermans en Alex de Caluwé het werkstuk Cultuur van de Maya’s & 2012. Het werkstuk valt in twee delen uiteen: de aandacht voor de Mayacultuur en die voor de kalender, het getallensysteem en de astronomie. Een heel leuk geschreven werkstuk waarvoor ook weer veel werk werd verricht. We waren opgelucht om te lezen dat de aarde niet in 2012 maar pas in 2208 zal vergaan en dan bovendien via een wedergeboorte voort zal bestaan.
Wat gaat/ging er mis bij de invoering van de OV-chipkaart is de titel van het profielwerkstuk van Ron Meerbeek van het Kaj Munk College. Op inventieve wijze schreef hij dit werkstuk, gebruikmakend van, naar eigen zeggen, kwaliteitsbronnen van Internet. Heel grappig dat het hem o.a. lukte een stamkaart met naam en afbeelding van Osama Bin Laden te maken en daarmee zonder problemen te reizen! Het is hem niet gelukt de OV-chipkaart te hacken en de media aandacht daarvoor lijkt hem dan ook onterecht. De leuke conclusie en de engelse summary tenslotte maken dit tot een heel bijzonder werkstuk, waarvoor hij zelfs aandacht van de landelijke schrijvende pers kreeg!
***
Dan komen we nu aan de VWO inzendingen. Niels ten Dijke, Arnout Hartendorp en Zarief Hasrat van de Katholieke Scholengemeenschap Hoofddorp schreven met elkaar het werkstuk Graetzelcel, een zonnige toekomst? Het werd een goed, buitengewoon helder opgeschreven verhaal over een variant van de zonnecel, die energie opwekt op een manier zoals dat ook bij planten gebeurt. De heren hebben interessante experimenten mogen uitvoeren aan de Universiteiten van Twente en Utrecht. Het interview met Prof. Graetzel zélf is natuurlijk een geweldige bonus! Op het Haarlemmermeer Lyceum verdiepten Eline Krijkamp en Francine Zeper zich met heel veel enthousiasme in Duurzame Energie en schreven daar hun gelijknamige werkstuk over. Zij onderzochten de mogelijkheid om een batterij op te laden met behulp van een fietsdynamo. Hun plan was dit te laten doen door scholieren die toch elke dag naar school moeten fietsen. Uit een leuke enquête bleek dat veel basisschoolleerlingen dit wel wilden. Hun bewegingsenergie onder de codenaam Biking 4 Energy kreeg helaas geen subsidie en werd daarom geen project voor basisscholen. Misschien is het fietsend tv-kijken een goed idee? An English Literature List for Bilingual Education geschreven door Yona Lesger en Sanne Nusselder van de Schoter Scholengemeenschap is een prachtig verslag van een origineel onderzoek op een zeer lastig terrein. Er werden verschillende onderzoeksmethoden gebruikt en experts geconsulteerd. Daarnaast werd de samenstelling van een nieuwe literatuurlijst bepleit door middel van een consultatie van vakleraren uit het hele land. En last but not least werd er een aanbeveling geschreven aan de leden van het European Platform. Een heel eigenzinnig onderzoek over een onderwerp dat hen duidelijk na aan het hart ligt. Wat is bioluminescentie? Of wel: Living Lights, dat is de titel van het profielwerkstuk dat op het Eerste Christelijk Lyceum werd gemaakt door Marieke Brüggeman en Linde Wille. Zij beschrijven het voorkomen en het ontstaan van levend licht, waarvan het vuurvliegje een mooi voorbeeld is. Heel leuk is de beschrijving van de vampier inktvis die zijn lichten heeft aanstaan! Aan de UvA mocht er met vis geëxperimenteerd worden: geen fris karwei om dat een paar dagen later te moeten controleren. De belangrijkste conclusie van het onderzoek was misschien wel, dat een toekomst als laborant voor beide dames niet geheel in de lijn der verwachting ligt!
An-Jès Oudshoorn bleef in haar eigen buurt. Op het Coornhert Lyceum schreef zij in goed Nederlands een gedegen verhaal over de Ontwikkeling van de Van Suchtelen van de Haarebuurt, een zogenaamde Vogelaarwijk, in Amsterdam-Osdorp. Niet alleen de architectonische ontwikkeling werd beschreven, maar ook de problemen die in deze wijk zijn ontstaan door de opbouw van de buurt, de vele flats, de slechte financiële positie van de bewoners en hun multiculturele achtergrond, die vaak voor spanningen zorgt. De toekomst zal pas uitwijzen of door de nu in gang gezette veranderingen met gedifferentieerde woningbouw het leefklimaat werkelijk zal veranderen. Kortom, een interessant en veelomvattend onderzoek. Op het Ichthus Lyceum verdiepten Pascal de Vilder en Nick van Loo zich voor hun werkstuk in Draadloze Energieoverdracht. Zij benaderden Ir. Kier Heeck en mochten hun theorieën in een proefopstelling aan de VU testen. Voor wie niet in de materie thuis is: het is een heel ingewikkeld verhaal over energie die tussen twee punten overgedragen wordt zonder dat er zich een vast geleidend medium tussen de stroombron en het apparaat bevindt. Beide mannen zijn er in geslaagd om een onderwerp te vinden dat, zoals zij wensten, interessant, maar vooral ingewikkeld en spectaculair genoeg was. Wat zij zelf behoorlijk ingewikkeld vonden? Dat zij elk met een ander computerprogramma werkten en ten gevolge daarvan veel extra werk moesten verrichten…. Een natuurwetenschappelijk artikel als bonus vond veel waardering bij de jury. Fair Fashion, een onderzoek naar de fair trade kledingmarkt in Nederland is de titel van het werkstuk dat Maaike van Lieren en Elly Overdiek van het Atheneum College Hageveld schreven. Een heel aardig werkstuk omdat een probleem op wereldschaal zo dichtbij wordt gehaald. Het onderzoek maakt ook óns bewuster van de omstandigheden waarin de meeste kleding geproduceerd wordt. Het advies van de schrijfsters in hun eindconclusie bestaat uit de aanbeveling om een keurmerk aan het prijskaartje van het kledingstuk te hangen. Maar uiteraard is het vooral belangrijk dat consumenten aangeven dat zij eerlijke kleding willen kopen, ook al zal dat iets duurder zijn. Ten gevolge daarvan zal ook het aanbod stijgen. Ook zij voegden aan het werkstuk als extra een samenvatting in het Engels toe. Op Gymnasium Felisenum schreven Marieke de Bruine en Tamara van Haarlem hun werkstuk Logische Wiskunde. Zij vroegen zich af welke manieren van logisch redeneren worden getraind in het voortgezet wiskunde onderwijs, met name in de onderbouw. Ze ontwikkelden daarvoor een aantal logicatests die binnen 20 minuten moesten worden afgelegd in de eerste drie klassen. Met name de opzet van het onderzoek en de bespreking van de resultaten, die bemoeilijkt werden door het gebruik van een andere wiskundemethode in het derde leerjaar, zijn bijna voorbeeldig te noemen. Het resulteerde in een heel goed geschreven en weloverwogen werkstuk. Toekomstige Delftenaren Jens de Groot en Thomas Rotte van het Kennemer Lyceum schreven het werkstuk Wrijvingsweerstand en de Doe-Het-Zelf Airhockeytafel. Ze bouwden eerst een proefopstelling met een zelfgemaakte airhockeytafel, de compressor van een oude stofzuiger en een CD als puck. Het was heel leuk om de bouwbeschrijving te lezen, omdat er duidelijk met veel plezier aan gewerkt is. De experimentele fase liet hier en daar te wensen over, vooral de theoretische kant was karig uitgewerkt maar de videoregistratie van de metingen was buitengewoon inventief. Op naar Delft dus!
Brainpower, onderzoek naar het werkgeheugen en meervoudige intelligenties, is de titel van het werkstuk dat Rana Hendrikse en Roos Groothuis van het Stedelijk Gymnasium Haarlem maakten. Zij kozen voor een mooi onderzoek, ingegeven door hun interesse voor de hersenen, met name voor de manier waarop mensen dingen onthouden. Ze maakten diverse werkgeheugentestjes en probeerden de resultaten daarvan te verbinden aan drie onderscheiden leeftijdsgroepen en de verschillende intelligentietypen. Dat juist jonge mensen in de leeftijdsgroep van 16 to 18 jaar het snelst en gemakkelijkst leren was de conclusie uit hun zorgvuldig opgezet methodologisch onderzoek. Diederik Laman Trip en Jasper Wijnands van Lyceum Sancta Maria wisten ons volkomen te verrassen met het door hen geschreven werkstuk De Wereld van de Sangaku en de bijbehorende puzzelplank. De naam Sangaku staat voor het houten bord waarop een wiskundig probleem stond beschreven in het oude Japan. Deze borden werden opgehangen in de tempels. Aan de hand van ingewikkelde berekeningen werden de problemen door Diederik en Jasper opgelost. Ook de zelfgemaakte opgaven zijn interessant al vergt het voor menig lezer nogal wat hersenarbeid om het allemaal te snappen – wat overigens geen kwaad kan! De VOC mentaliteit, is de titel van het werkstuk dat Casper Cassee van het Erasmus College Haarlem in zijn eentje schreef. Hij ondernam daarmee een dappere poging om het VOCverleden te laten aansluiten bij de dagelijkse realiteit van minstens twee eeuwen later (wellicht geïnspireerd door de vermetele uitspraak van premier Balkenende?). Hoe dan ook een gewaagde poging om de VOC bijvoorbeeld met Palm Invest te vergelijken. Handelsgeest, innovatie, scheepsbouw, kaapvaart, geweld en onderdrukking, fraude en bedrog, alles kwam voorbij om de geschiedenis te laten herleven. Zijn inzet, de relevantie van de geschiedenis, is bepaald lofwaardig te noemen. Op het Herbert Vissers College schreven Diana Beemster, Hélène van Heijningen en Jeroen Bos het werkstuk Verbetering van Hockeykunstgrasvelden. Het is een leuk en praktisch onderzoek geworden dat werd ingegeven door het feit dat Diana en Jeroen allebei hockeykeepers zijn. We kregen een duidelijke uitleg over de structuur van de diverse soorten velden en er werd een meetopstelling gemaakt om het effect van het hockeyveld op de snelheid van de bal te bepalen. Verder werden 96 tophockeyers geënquêteerd en naar aanleiding daarvan werden aanbevelingen gedaan, die vooral van toepassing zijn op de belijning, de drainage en de gebruikte korrels op de velden. Kortom een werkstuk waar de Hockeybond mee aan de slag kan!. Het laatst te bespreken werkstuk is van Denise Koolhaas en Daniëlle Crombeen van het Kaj Munk College. Met Russisch Ballet, van klassiek tot modern kozen zij voor een erg mooi onderwerp, namelijk voor de enorme invloed van Rusland op de ontwikkeling van het klassieke ballet. Door de eigen enquête onder 17 leeftijdsgenoten werd duidelijk dat er niet veel interesse meer bestaat voor ballet. Aan Denise en Daniëlle heeft dat niet gelegen: zij hebben de verschillende choreografische periodes met hun eigen stijlkenmerken voor ons doen herleven, zowel het oude Russisch Ballet als Les Ballets Russes van Serge Diaghilev, volgens hun afgesproken werkwijze ieder op haar beurt!
***
De jury had de opdracht om twee winnaars aan te wijzen, maar heeft er voor gekozen om daarnaast twee eervolle vermeldingen toe kennen, omdat de geleverde prestaties daar alle aanleiding toe gaven. Alvorens over te gaan tot het bekendmaken van de winnaars in beide categorieën maakt de jury met genoegen de volgende eervolle vermeldingen bekend. De eervolle vermelding in de Havo-categorie gaat naar Sketch door Merel Kemp en Kiki van der Hart van het Eerste Christelijk Lyceum vanwege de buitengewoon artistieke kwaliteit van hun creaties. De eervolle vermelding voor VWO gaat naar het werkstuk Logische Wiskunde van Marieke de Bruine en Tamara van Haarlem van Gymnasium Felisenum die samen een zeer lovenswaardig bètawerkstuk schreven, op zoek naar logisch redeneren in het wiskundeonderwijs in de onderbouw. Dan de eerste prijs voor de Havo-inzendingen. Het is de jury een waar genoegen deze prijs toe te kennen aan Robert Lapidaire en Quirijn Oorthuys van het Coornhertlyceum voor hun heldere werkstuk over Sportsponsoring en de kredietcrisis, een bovengemiddeld en zeer actueel onderwerp, nu er zoveel sporters zonder sponsor dreigen te raken. Tenslotte maakt de jury met genoegen de maaksters van het winnende profielwerkstuk VWO bekend: Yona Lesger en Sanne Nusselder van de Schoter Scholengemeenschap die om de willekeur aan leeslijsten te bestrijden met een voorstel voor An English Literature List for Bilingual Education zijn gekomen en daarmee een buitengewoon knappe prestatie leverden. De jury wenst alle winnaars nogmaals van harte geluk met hun prestaties en wenst in meer algemene zin uiting te geven aan haar bijzondere waardering voor de inzet van alle jonge onderzoekers, voor de originaliteit en kwaliteit van ál hun werkstukken.
