juni 2006 nummer 10 De leerkracht als kistkalf 6 De toplessen van Cor Baljeu 8 Wet op de medezeggenschap 10 De brede school rukt op 12

SBM Maandblad van de Besturenraad voor managers, bestuurders en toezichthouders

juni 2006

nummer 10

De leerkracht als kistkalf 6 De toplessen van Cor Baljeu 8 Wet op de medezeggenschap 10 De brede school rukt op 12 De gedroomde werkelijkheid: moreel leiderschap 14 VRIJHEID VAN ONDERWIJS

18

Elke dag iets speciaals in je groep? Kun jij meer dan twee onderwerpen aanvinken die je elke dag in jouw groep tegenkomt? � ADHD � Agressie � Ambulante Begeleiding � Adaptief onderwijs � Arbeidstoeleiding � Aspergersyndroom � Auditieve beperkingen � Autisme � Beroepsonderwijs � Coaching � Communicatieve beperkingen � Competenties � Conflicthantering � Diagnostiek � Downsyndroom � Dyscalculie � Dyslexie

� Gedragsstoornissen � Inclusief Onderwijs � Interne Begeleiding � Jonge Risicokinderen � Klassenassistent � Langdurig zieke kinderen � Leraarondersteuner � Leerlingbegeleiding/ schooldecanaat � Lichamelijke beperkingen � Management � Motorische Remedial Teaching � Mytyl � Onderwijsassistent � Onderwijsvernieuwing � Ontwikkelingsstoornissen � Praktijkonderwijs

� Psychische stoornissen � Reflectief handelen � Remedial Teaching � Rugzakje � School Video Interactie Begeleiding � Speciaal BasisOnderwijs � Teamleren � Tyltyl � Veiligheid op school � Visuele beperkingen � Vroegtijdige signalering � WSNS � Zeer moeilijk lerende kinderen � Zeer moeilijk opvoedbare kinderen

Zoek je verdieping en wil je je werk met meer professionaliteit en vanzelfsprekendheid uitvoeren? Volg dan een voortgezette hbo-opleiding van Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg, met lesplaatsen in heel Nederland. Vraag nu informatie aan via www.fontys.nl/oso of bel 0877 877 133

Leg nu de basis voor je mastertitel Special Educational Needs!

Fontys antwoordt

the learning community

1

SBM

Colofon

Maandblad voor managers, bestuurders en toezichthouders juni 2006 nummer 10

SBM is het maandblad van de Besturenraad, de organisatie van het christelijk onderwijs. Wij vertegenwoordigen scholen, directeuren, besturen en raden van toezicht bij overheden en andere instellingen. Wij verlenen diensten rond de thema’s onderwijs & identiteit, personeel & organisatie, financiën, huisvesting, communicatie & kwaliteit en maatschappelijk draagvlak. Bij de Besturenraad zijn 650 besturen aangesloten, met 2.250 scholen en meer dan 800.000 leerlingen en studenten in het basis-, speciaal, voortgezet onderwijs, bve, hoger en wetenschappelijk onderwijs. Redactie Henk Strietman (hoofdredacteur) Grada Huis (eindredacteur) Corine de Reus (beeldredacteur) Dorieke Hammink

6

De leerkracht als kistkalf Management in plaats van inhoud in het onderwijs

8

De toplessen van Cor Baljeu “De volgende keer gaan we toch wel verder, hè meneer?”

Elise van Bokhorst Hans Bruggeman Kees Jansen Anne-Els Valstar Anneke de Wolff Redactieadres

10

Wet op de medezeggenschap: wat betekent die voor u?

12

De brede school rukt op

14

De gedroomde werkelijkheid Dick den Bakker over moreel leiderschap

16

Twijfels over Leerplusarrangement

18

Vrijheid van onderwijs

20

Onderzoek naar de bekendheid van het DCBO-diploma Onbekend bemind

24

Soap over nieuwe stagevorm beroepsonderwijs

29

De Vliet Academie Nieuw opleidingsinstituut van de Besturenraad

Oosteinde 114 Postbus 907, 2270 AX Voorburg E-mail: [email protected] Vormgeving Ontwerpwerk, Den Haag Foto omslag Maarten Udema Druk Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel Abonnementen SBM voor leden € 25,00 SBM voor niet-leden € 37,00 SBM met Thema voor leden € 35,50 SBM met Thema voor niet-leden € 51,00 Zonder schriftelijke opzegging voor 1 december van het lopende jaar worden abonnementen automatisch verlengd voor het daaropvolgende kalenderjaar. Voor informatie en losse nummers: 070 348 11 48. Advertenties ADCO Services Media-exploitatie buro Boslaan 1, 7231 DG Warnsveld Telefoon: 0575 52 62 63 Fax: 0575 52 28 23 Copyright Overname van artikelen of gedeelten daarvan is toegestaan na voorafgaande toestemming van de redactie en met bronvermelding. Disclaimer Aan de informatie in dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties. ISSN: 1570-2332

rubrieken

4 Nieuws | 22 De Praktijk | 26 Nieuws Besturenraad

NIEUWS

Campagne Digibewust voor veilig internetten Het ministerie van Economische Zaken voert samen met grote bedrijven een campagne om mensen te waarschuwen tegen de gevaren van internet. De campagne Digibewust moet ervoor zorgen dat mensen optimaal gebruik kunnen maken van internet, e-mail, chatten en online betalen. Tegelijk moeten zij zich bewust zijn van de risico’s: hackers, spam, virussen en (te veel) persoonlijke gegevens verspreiden. De campagne duurt drie jaar. In het eerste jaar staan jongeren centraal. Zo komt er een speciale DigiRaad, waarvoor jongeren tussen 12 en 18 jaar zich kunnen aanmelden. Zij gaan minister Brinkhorst adviseren over veilig internet voor jongeren. Na de zomer begint DigiQuest, een digitale speurtocht voor jongeren op internet. Kijk op www.digibewust.nl voor meer informatie.

Studeon brengt sociaal-emotionele ontwikkeling in kaart

Actie schoenmaatjes Actie Schoenmaatjes (voorheen Operatie

Leerlingen die niet goed in hun vel zitten of het niet naar hun zin hebben op school, presteren vaak

Schoenendoos) is een najaarsactie van de

onder hun niveau. Om hen goed te kunnen adviseren en begeleiden is het van belang dat zij niet

stichting Edukans. Kinderen in Nederland

alleen gevolgd worden in hun cognitieve vaardigheden, maar ook in hun sociaal-emotioneel functio-

vullen een schoenendoos met schoolspul-

neren. Met dat doel introduceerde Cito in de tweede week van mei het instrument Studeon. Hiermee

len en speelgoed voor kinderen in armoede

is het mogelijk de sociaal-emotionele ontwikkeling en studiehouding van leerlingen in kaart te bren-

of oorlog. In de afgelopen jaren groeide

gen. Studeon is ontwikkeld in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen en speciaal bedoeld

de actie uit tot een grootschalige hulp- en

voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs.

bewustwordingsactie. Voor kinderen is het een kans om iets concreets te doen voor kansarme leeftijdsgenootjes. De schoenendozen gaan naar arme kinderen, weeskinderen en kinderen in oorlogsgebieden.

Internet als studiemaatje

Scholen en andere onderwijsgerelateerde instellingen kunnen meedoen aan de actie

Bijna de helft van alle scholieren heeft op de

is. Maar liefst 97 procent van de scholieren

van half september tot aan de kerstvakantie.

eigen kamer een internetaansluiting. Dat blijkt

gebruikt Google bij schoolopdrachten en vindt

Meer informatie op www.edukans.nl.

uit een onderzoek van onderzoeksbureau

dat de informatie vaak ook bruikbaar is. Het

Motivaction voor schoolboekenuitgever

gebruik van Google heeft ook een keerzijde.

Malmberg. Tel hierbij de scholieren op die over

Sommige zoekopdrachten leveren zoveel resul-

een internetaansluiting in een ander deel van

taten op dat het niet duidelijk is wat de juiste

het huis beschikken, en de conclusie ligt voor

informatie is.

de hand: het internet wordt veel gebruikt om schoolopdrachten uit te voeren. Bijna 92 procent

Om de voordelen van internet te benutten en

van de scholieren doet bijna alles via internet, en

de nadelen zoveel mogelijk uit te sluiten, komt

slechts vier procent gebruikt bibliotheekboeken.

Malmberg met een internetbibliotheek speciaal

De scholieren twijfelen niet aan de betrouw-

voor middelbare scholieren: Studiehulp.

baarheid van de informatie die ze aantreffen.

Deze hulpbron maakt gebruik van erkende

82 procent van de ondervraagden controleert

bronnen, waaraan audio, beelden en kaarten

de gegevens die ze vinden niet of nauwelijks.

zijn toegevoegd. De bijbehorende website,

Het hulpmiddel dat het meest gebruikt wordt om

www.studiehulp-malmberg.nl, gaat in augustus

informatie te vinden is de zoekmachine Google

de lucht in. Er zijn al enkele demo’s te bekijken.

– die overigens onder volwassenen ook populair

4

Managers staan niet dicht genoeg bij de werkvloer

De nationale onderwijsprijs is officieel van start gegaan. Deze prijs brengt inspirerende initi-

Managers hebben weinig zicht op wat zich afspeelt in hun eigen scholen en ziekenhuizen. Dat

atieven in het Nederlands onderwijs voor het

vinden ruim duizend leerkrachten en verpleegkundigen blijkens een onderzoek in opdracht van de

voetlicht. Scholen kunnen deelnemen met een

NCRV-programma’s Netwerk, Rondom Tien, Casa Luna en Stand.nl. Meer dan duizend leden van

activiteit of project uit hun eigen onderwijsprak-

vier vakbonden deden mee aan het onderzoek, dat werd uitgevoerd door onderzoeksbureau ITS

tijk. Meer informatie op www.onderwijsprijs.nl.

van de Radbouduniversiteit Nijmegen. Uit de enquête blijkt ook dat een meerderheid van Nederlandse werknemers in het onderwijs en de

Hoe kunnen we leerlingen motiveren tot leren?

zorg zeer negatief zijn over hun eigen leiding. Het werkplezier van leraren en verpleegkundigen gaat

Die vraag staat centraal in de nieuwe werkmap

achteruit en managers dragen nauwelijks bij aan de kwaliteit van onderwijs en zorg. Directies leggen

‘zin in leren’. Deze publicatie van CPS onder-

een onevenredig zware druk op de budgetten.

wijsontwikkeling en advies geeft leraren in het

Van de ondervraagden noemt meer dan de helft het contact met de hoogste manager matig tot

primair en voortgezet onderwijs praktisch werk-

slecht. Verder vindt de meerderheid dat het management van de instelling te weinig weet over de

materiaal om te gebruiken in hun zoektocht

inhoud van het werk.

naar uitdagend en betekenisvol onderwijs. Bestellen kan via www.cps.nl. Uit een onderzoek van het Instituut voor

De Halt-sector krijgt een nieuwe vorm

Garantiebewijs voor internationale studenten

Zoals inmiddels bekend is de Halt-sector

Lerarenopleidingen van de Universiteit van Amsterdam blijkt dat er een positieve relatie bestaat tussen literair lezen en creatief schrijven bij jongeren. De onderzoekers pleiten

bezig met een herstructurering. De huidige

Met het ondertekenen van de Gedragscode

ervoor dat creatief schrijven een plaats krijgt in

52 Halt-bureaus worden georganiseerd op

internationale student in het Nederlands hoger

het literatuuronderwijs.

het niveau van een (of meer) politieregio’s.

onderwijs geven scholen en universiteiten een

De 18 nieuwe Halt-organisaties zullen een

garantiebewijs af aan studenten van buiten

Het opvoedblad Aan de Hand ontwikkelde een

stevige basis vormen voor het uitvoeren

de Europese Unie. Studenten krijgen hiermee

lespakket aan de hand van de film ‘De kronie-

en verder uitbouwen van het repressieve

de zekerheid dat ze op correcte wijze worden

ken van Narnia’. Deze film is gebaseerd op de

en preventieve werk van Halt. Een aantal

geworven, geselecteerd en begeleid. Alleen

gelijknamige boeken van C.S. Lewis. In de film

organisaties functioneert nu al in de nieuwe

instellingen die de code ondertekenen mogen

komen de hoofdpersonen voor allerlei dilem-

samenstelling, andere zullen dat in de loop

internationale studenten werven. De IND ver-

ma’s te staan en moeten er keuzes gemaakt

van 2006 gaan doen.

snelt en vereenvoudigt voor deze instellingen

worden. Het lespakket daagt kinderen uit na te

Voor actuele informatie over de herstructure-

de toelatingsregels.

denken over hun eigen handelen.

ring kunt u de website van Halt raadplegen:

De gedragscode is het resultaat van samen-

www.halt.nl. Onder ‘Wat is Halt’ - ‘De Halt-

werking tussen alle koepels van hoger onder-

Vanaf augustus 2007 krijgen scholieren zonder

sector’ vindt u informatie over de doelstellin-

wijsinstellingen. De goede reputatie van het

diploma te maken met een leerplicht tot 18 jaar.

gen van de herstructurering en een overzicht

Nederlands hoger onderwijs in het buitenland

Het kabinet trekt voor de realisatie hiervan ruim

van de nieuwe Halt-organisaties.

wordt met de gedragscode beschermd.

100 miljoen euro uit. Ruim een op de tien leerlingen op de basisschool doet niet mee aan de Cito-toets of telt

Bijbellezen met Leer me Lezen

niet mee bij de beoordeling van de prestaties van de school. Dit stelt de Inspectie van het

De Hervormd-Gereformeerde Jeugdbond (HGJB) heeft afgelopen maand het project Leer me Lezen

Onderwijs vast in het jaarverslag over het

gelanceerd. Het doel: kinderen, tieners en jongeren stimuleren om zelfstandig en persoonlijk de

schooljaar 2004/2005.

bijbel te lezen. Het project wordt gehouden in het seizoen 2006/2007, met als hoogtepunt de bijbelvoorleesweek van 12-19 november. Uitgangspunt bij Leer me lezen is dat bijbellezen weer spannend

De Nederlandse jeugd wordt steeds racisti-

wordt als we er actiever mee aan de slag gaan. De doelgroep krijgt daarom handvatten aangereikt

scher, zo blijkt uit een onderzoek van Top-x, het

om hun eigen vragen aan de bijbel te stellen. Zo ontstaat als het ware een persoonlijk gesprek met

jongerenpanel van Tweevandaag. 73 procent

de bijbel, in de verwachting dat God zichzelf daarin laat ontmoeten. De HGJB hoopt dat kinderen,

van de ondervraagden vindt Nederland te vol

tieners en jongeren door het project gaan ervaren dat God door de bijbel tot hen persoonlijk wil spre-

en 35 procent noemt de islam een ‘achterlijke’

ken. Het is daarbij heel belangrijk dat de hele gemeente meedoet, want volgens de HGJB hebben

godsdienst.

volwassenen dezelfde vragen bij het bijbellezen als jongeren. Op de site www.hgjb.nl vindt u meer informatie.

5

Management in plaats van inhoud in het onderwijs

De leerkracht als kistkalf Niet alleen in het bedrijfsleven, maar in onze hele maatschappij nemen managers de macht over van mensen met inhoudelijk verstand van zaken. Het gevolg is dat werknemers steeds meer worden behandeld als kistkalveren en legkippen. Ze worden in hun ruimte beperkt, van hun individualiteit ontdaan, en moeten volgens vooraf vastgestelde criteria en normen werken en produceren. Ook in het onderwijs is deze zorgwekkende ontwikkeling te zien. Aldus Jaap Peters, auteur van het populaire managementboek Intensieve Menshouderij. Hoe kwaliteit oplost in rationaliteit. Tekst: Eva van der Plas, Fotografie: Bastiaan Heus

Uw metafoor is duidelijk van toepassing op

KOMT DAT NIET OMDAT HIER NOG JUIST VEEL WEERSTAND

het onderwijs op dezelfde wijze kan worden

het bedrijfsleven, maar is het niet wat over-

IS TEGEN HET MODERNE MANAGEMENTDENKEN?

georganiseerd als een autofabriek. Dat is een

dreven om in dit soort termen over het

Ik zou blij zijn als dat waar was. Volgens mij

vergissing.

onderwijs te spreken?

heeft het echter meer te maken met het feit

Laat ik om mijn standpunt te verduidelijken,

Ik weet niet of dat overdreven is, maar ik

dat het soort van Amerikaanse management-

beginnen bij de intensieve veeteelt.

weet wel dat de meeste reacties op mijn boek

methoden waartegen ik ageer, in Nederland

Kistkalveren, kippen, varkens: ze worden

uit het onderwijs en de gezondheidszorg

kritiekloos wordt toegepast op de dienstver-

bekneld in hun ruimte. In de management-

afkomstig zijn.

lening en de non-profitsector. Men denkt dat

systemen waarover ik het heb, worden

6

Tijdens de jaarlijkse ledenbijeen-

McDonald's werkt geen kok, er werken alleen

gemanipuleerd worden om bij de gedachte

komst in 2004 gaf Jaap Peters al een

medewerkers die protocollen uitvoeren. Ook

werkelijkheid aan te sluiten. Scholen doen

workshop over de intensieve mens-

de huidige docent wordt steeds afhankelijker

daarbij niet onder voor Ahold, Enron en

houderij. “You can’t always get what

van de overkill aan modellen en methodes.

Shell. Denk maar aan de praktijken bij het

you want”, citeerde Peters toen de

In de praktijk zien we dan ook dat de metho-

afnemen van de citotoets.

Rolling Stones in zijn workshop. ”Je

des belangrijker worden en de docent steeds

In het HBO zie je dat studenten vier jaar lang

kunt de realiteit niet blijven ver-

overbodiger. Kijk maar naar het HBO. Daar

hun studiepunten halen, maar aan het eind

draaien”.

moeten docenten naar bijscholingscursussen

geen donder weten. Betekenisvol leren is

Henk Huizer, directeur Beleid &

om te leren dat ze niet over de inhoud van

achter de horizon verdwenen, net als de

Projecten bij de Vereniging Een

een vak mogen praten. De docent verdwijnt,

smaak van de watertomaat. Op papier is er

School met de Bijbel in Dordrecht

een ‘procesbegeleider’ of ‘tutor’ komt ervoor

echter niets aan de hand.

stuurde ons een artikel met als titel:

in de plaats. Uiteraard wel twee loonschalen

‘Kinderen, wat zijn dat? Wat is de

lager gehonoreerd.

hoofdfocus van jouw organisatie?’.

EN HOE ZIT HET MET DE ROL VAN DE POLITIEK IN DEZE ONTWIKKELINGEN?

Hij wil bestuurders, bovenschoolse

LIGT HET PROBLEEM DAN BIJ DE OPLEIDINGEN TOT

Ik hoop dat we straks weer eens een onder-

managers of algemeen directeuren,

LEERKRACHT EN ONDERWIJZER?

wijsminister krijgen met verstand van onder-

aan het denken zetten of bevestigen.

In mijn ogen klopt er iets niet met het hele

wijs. Eentje die eens goed te rade gaat bij de

Hij biedt een instrument om de

onderwijssysteem. Eén directe oorzaak is

mensen op de werkvloer: de leerkrachten dus.

hoofdfocus van de organisatie in

daarvoor niet meer aan te wijzen. Ik kijk met

Toch denk ik dat de verantwoordelijkheid

kaart te brengen.

schrik naar de ontwikkeling van mijn eigen

voor de huidige situatie niet alleen in Den

kinderen in de schoolgaande leeftijd. Ze ver-

Haag of bij de adviseurs en managers in het

U kunt zijn artikel downloaden:

zinnen zelf niets, ze lezen geen boek meer, ze

onderwijs ligt. Waarom gaan de leraren op de

www.besturenraad.nl/netwerk/

zappen hun informatie bij elkaar. Het pro-

derde dinsdag van september dit jaar niet

huizer.html

bleem met het ‘nieuwe leren’ is echter dat je

eens met z’n allen op het gras van het

niet weet wat je niet weet. Daarom kunnen

Malieveld staan? De makke schapen die zich

leerlingen niet kritisch zijn over de informa-

naar de slachtbank hebben laten leiden.

mensen bekneld in regelgeving en proto-

tie die ze verzamelen. De huidige situatie

collen. Als je een auto in elkaar moet zetten,

doet me denken aan het schilderij Het kasteel

DE LEZERS VAN DIT BLAD ZIJN BESTUURDERS IN HET

heb je daar niet zoveel last van maar als je met

in de Pyreneeën van René Magritte: een

ONDERWIJS. WAT MOETEN ZIJ ZICH AANTREKKEN VAN UW

mensen werkt wel. Dienstverlening, zoals het

kasteel gebouwd op een rots, maar de rots zelf

KRITIEK?

onderwijs, vergt interactie met individuen en

hangt in de lucht.

Ik denk dat de bestuurders te veel gericht zijn

dat vraagt regelruimte en vakbekwaamheid op de werkvloer.

op de school als instituut en op het behouden HET GAAT DUS PRIMAIR OM HET ONDERWIJSSYSTEEM ZELF?

van hun accreditatie. Ze zijn als de dood voor

Het probleem zit ’m mijns inziens in het wer-

de accreditatiecommissie. Die toetsen op

IS DE TERM ‘INTENSIEVE MENSHOUDERIJ’ DAN

ken met competentieprofielen. Net als in de

protocollen – op de virtuele realiteit – niet op

VOORNAMELIJK VAN TOEPASSING OP LEERKRACHTEN?

intensieve veehouderij wordt er gewerkt aan

inhoud. De bestuurders houden zich vervol-

Leerkrachten zijn bij uitstek slachtoffer van

homogeniteit vanuit bepaalde normen. Men

gens bezig met profilering, marketing, groei en

dit nieuwe gedachtegoed. Zij zijn de bleek

neemt niet het dier zelf in ogenschouw maar

mooie gebouwen, maar het draait te weinig

geworden kistkalveren. Leerlingen moeten

kijkt slechts naar de norm waaraan het moet

om het belang van de leerling zelf. Het is overi-

zich natuurlijk ook aan het systeem aanpas-

voldoen. De boer houdt de groeicurves van

gens opvallend dat ik de meeste kritiek op

sen, maar zij hebben er betrekkelijk weinig

achter zijn computer in de gaten, en het dier

mijn boek krijg van adviseurs uit het onder-

besef van omdat dit hun eerste ervaring is in

dat niet aan de norm voldoet, wordt geruimd

wijs, niet zozeer van docenten en directies.

de wereld van de intensieve menshouderij.

of bijgestuurd. Het gevolg is dat alle dieren op

Terug naar het onderwijzen van iets meer

Ze hebben nog geen vergelijkingsmateriaal.

elkaar beginnen te lijken, of liever gezegd: op

inhoudelijke kennis lijkt me ook een goed

Er is ook een groep leraren die het niet meer

de norm. Het gevolg in het onderwijs is bij-

idee. Op kennis kun je ervaring bouwen (“je

doorheeft en die de schuld geeft aan de con-

voorbeeld dat Nederlands op mbo-scholen als

ziet het pas als je het door hebt” volgens Johan

sumptieve houding van de moderne leerling.

apart vak wordt afgeschaft omdat het niet past

Cruyff) en uit ervaring ontstaat ‘gefundeerde’

Daaraan is hij of zij overigens zelf debet. De

binnen het systeem van competentieprofielen.

intuïtie. Het lijkt me een veelzeggende ont-

leraren die het wel doorhebben, streven naar

In het Amerikaanse managementsysteem

wikkeling dat ouders in het grensgebied hun

vroegpensioen.

wordt de werkelijkheid opgedeeld in drie

kinderen steeds vaker naar Duitse en

lagen: (1) de gedachte werkelijkheid van de

Belgische scholen sturen. Hun motivatie:

U SCHRIJFT OVER ONDERWIJS ZONDER ONDERWIJZERS.

directie, (2) de virtuele realiteit zoals die op

“Dan leren ze tenminste nog iets”.

IS DIT IN UW OGEN REEDS REALITEIT OF SLECHTS EEN

papier wordt weergegeven door het vergade-

ANGSTWEKKEND TOEKOMSTBEELD?

rende middenkader en (3) de realiteit in de

Jaap Peters & Judith Pouw,

Het beeld was enigszins cynisch bedoeld,

klas van de docent. Het tweede niveau – de

Intensieve Menshouderij. Hoe kwaliteit oplost

maar het is tegelijk ook realistisch. Wat ik in

papieren realiteit - is niet de werkelijkheid,

in rationaliteit. Schiedam: Scriptum, 2004.

de hele maatschappij zie, is de

maar wordt daar wel steeds meer voor gehou-

‘McDonaldisering’ van de kwaliteit. Bij

den. Deze papieren realiteit kan echter ook

Zie ook: www.intensievemenshouderij.nl. 7

“De volgende keer gaan we toch wel verder, hè meneer?”

De toplessen van De toplessen van Cor Cor Baljeu Baljeu We reizen samen in de auto, terug uit Hilversum. Hij zit naast me. We gaan op huis aan na een bijeenkomst bij de NCRV over het project ‘De doden zijn niet stil’. Hij vertelt. Over zijn Zeeuwse wortels, de jaren op de mavo, waar hij zich veilig voelde bij de ‘mietjes’, zijn zelfvertrouwen, dat op de havo groeide dankzij een rol bij het toneel. Over zijn periode bij ‘Op vrije voeten’ en de blauwe maandag op de Pabo. En hoe hij op jonge leeftijd vader van vier kinderen werd, zijn moeder afscheid nam van het leven en hij zelf de weg insloeg van de psychiatrische verpleegkunde. Ruim tien jaar later begon hij aan een universitaire studie theologie en viel in leraar levensbeschouwing. Nu is hij sinds vijf jaar verbonden aan Tekst:als Paul Boersma, fotografie: Jan Meurs het Jan Arentsz College in Alkmaar. Tekst: Paul Boersma, fotografie: Jan Meurs

Zijn naam is Cor Baljeu. Hij geeft les in alle

opmerkingen maken, die ze bij anderen niet

havo-3 klas vertelde over psychoses. Komt er

klassen, van de onderbouw vmbo tot en met

durven, omdat andere docenten hen dan al

een collega binnen die vraagt: ‘Cor, heb je

vwo-5. Twee jaar geleden gaf hij les aan een

snel brutaal vinden. Dat klínkt dan mis-

even twee minuten voor me?’ Zegt een leer-

vmbo-brugklas, kader- en basisberoeps-

schien wel zo, maar ik speel dat spel met de

ling: ‘Nee, nu niet!’ Dat is mooi. Of ze vragen

gericht. “Daar bewaar ik de warmste

leerlingen. Ik zie dat in een grotere context

na zo’n les: ‘De volgende keer gaan we toch

herinneringen aan. Het zijn ontzettend leuke

van jongeren met al die onrust om hen heen.

wel verder, hè meneer?’ Maar mijn mooiste

kinderen, heel attent. Je moet wel openstaan

Ik benader dat dus mild. En als het me te ver

leservaring is toch wel mijn lessenserie over

voor hun grenzeloze opmerkingen.

gaat, dan zeg ik: ik wil je wel spreken maar

het verhaal van Jozef aan die vmbo-klas. Een

Grenzeloos, omdat ze niet eerst even tot tien

verwoord het even anders.”

verhaal over familiestrijd, dat te maken heeft

tellen, maar … Maar dat maakt ze ook puur,

met identiteit, met wie je bent en waar je voor

eerlijk en scherp. Ik vind dat heerlijk. Ik heb

VRIJDAGMIDDAGLES

staat. En hoe je in zware tijden overleeft. Dat

zeventien jaar in de psychiatrie gewerkt en

Je ervaring in de psychiatrie: daar zul je wel

verhaal van Jozef vertelt hoe mensen op een

daar zijn de grenzen helemaal weg. Het deed

wat mee kunnen doen in het onderwijs.

hoger plan worden getild. Dat wordt dan aan

me niet zoveel als ze iets onaardigs over me

“Dat doe ik vooral in de bovenbouw. Daar

het eind onthuld met de woorden: ‘Ik ben

zeiden. Je moet dat niet zo op jezelf betrek-

vertel ik er soms over en dat waarderen die

Jozef’. Dat die lessen zo’n lading kregen, komt

ken. Dat heb ik een ontzettend leuk jaar

leerlingen. Onlangs kwam een meisje naar me

vast - maar dat bedenk ik nu pas - door mijn

gevonden en dat kreeg ik ook wel terug van

toe dat vroeg: ‘Meneer, hoe kan ik in dat

ervaring in de psychiatrie. Ik vertelde alles uit

de leerlingen. Zoals ik me presenteer, stel ik

werkveld terechtkomen?’ Ik herinner me nu

mijn hoofd, gebruikte wat uit Eykmans

me voor dat ik vrij open ben voor een leer-

ook dat ik - ik was toen leraar op het Eerste

Woord voor Woord en gedeelten uit de film

ling. Dus ik denk dat ze bij mij ook makkelijk

Christelijk Lyceum in Haarlem - aan een

Jozef. Sommige leerlingen waren werkelijk

8

geraakt en pinkten een traantje weg. Er was er één, Mohammed - dondersteen met prachtige bruine ogen -, die na afloop van de les wegliep, bij de deur even stil bleef staan en op de drempel zei: ‘Meneer, het was een hartstikke leuke les.’ Het was een vrijdagmiddagles, dat is een beruchte tijd. Het was geweldig, ja geweldig.” KIPPENVEL

“In de lessen die ik momenteel aan havo-4 geef - je vraagt ernaar - kan ik zo’n toples niet aanwijzen. Dat zijn toch vooral kennisgerichte lessen, over de islam en andere godsdiensten. Maar er is één havo-4 klas met veel doublanten. Daar kun je andere dingen mee doen. Ik doe daar dingen uit Over normaal gesproken en praat bijvoorbeeld met ze over blowen. Dan zijn ze er echt bij. Er is nog een ander element dat ik regelmatig gebruik en dat goed werkt. In de psychiatrie was ik groepsleider van de ‘neurotenclub’. Daar deden we veel kleine oefeningetjes, bijvoorbeeld hoe je oogcontact moet zoeken en hoe je conflicten kunt vermijden. Ik speel daarmee. Ik kan uitvallen en het tegelijk als spel zien. Daar geniet ik van.” WAT BEOOG JE MET JE LESSEN GODSDIENST/ LEVENSBESCHOUWING?

“Wij hebben vaak het idee over jongeren dat ze oppervlakkig zijn. De vraag is of dat zo is. Ik wil ze in ieder geval laten nadenken. Onlangs nog gaf ik les over de piramide van Maslow. De tweede laag is die van veiligheid. Ik maak dat beleefbaar. ‘Stel je voor, je vader is alcoholist en voor het minste of geringste geeft hij je een dreun. Voel je je dan veilig?’ Dan is het muisstil, je hoort ze nadenken. Ik krijg dan soms zelf kippenvel in zo’n les. Zo geniet ik. Maar troost je, er zijn ook lessen die niet vlotten. Waarbij de leerlingen voelen: hij doet dit omdat het op het programma staat. Of ze zien dat ik moe ben. Die lessen zijn gauw saai. Maar ik ben ook wel onzeker. Ik ben niet opgeleid als leraar en didactisch ben ik niet echt goed geschoold. Het is ook een kwestie van durven overgeven, loslaten: groepjes het vertrouwen geven om met jouw materiaal aan de slag te gaan. Ik vertel heel graag, ik ben dan het middelpunt. Daar moet ik wel voor oppassen.” 9

Wet op de medezeggenschap: wat betekent die voor u? Naar verwachting wordt nog voor de zomervakantie de nieuwe Wet medezeggenschap scholen (WMS) behandeld in de Tweede Kamer, zodat de wet per 1 januari 2007 ingevoerd kan worden. De minister wil met de invoering van de WMS directies en bestuurders een goede tegenspeler bezorgen. Om dat te bereiken focust zij op drie aspecten van de medezeggenschap die het bestuur en de directie raken: structuur, informatievoorziening en (verdeling van) bevoegdheden. Wat gaat er veranderen? Tekst: Kees Jansen, Fotografie: Corine de Reus

Met de WMS kan de medezeggenschap toegesneden worden op uw

mogelijkheden. Die is van belang voor de samenwerkingsverbanden

eigen schoolorganisatie. Voor de gemiddelde éénpitter zal dat nau-

waarin de besturen participeren, en waar afspraken worden gemaakt

welijks effect hebben, maar voor een bestuur met meer dan één

die bindend zijn voor elke participant.

school is een gemeenschappelijke medezeggenschapsraad (GMR)

Als een bestuur een eigen bestuursbureau heeft - in de wetgeving heet

verplicht geworden. Om die medezeggenschap in de bestaande

dat ‘centrale dienst’ – dan moet die volgens de nieuwe wetgeving een

bestuurlijke en organisatorische variatie te structureren, biedt de

eigen medezeggenschapsorgaan hebben. Uiteraard zijn daarin geen

WMS naast de (G)MR alle ruimte. Besturen kunnen kiezen voor een

ouders of leerlingen vertegenwoordigd.

aantal deel-GMR-ren, bijvoorbeeld een GMR voor scholen in de

Het voortgezet onderwijs is al gewend aan een ouder- en leerlingenge-

stad en één voor scholen daarbuiten. Dit kan van belang zijn als er

leding. Onder de WMS worden die in principe als twee afzonderlijke

sprake is van uiteenlopende problematiek per school. Ook kan een

geledingen gezien, met deels dezelfde en deels verschillende bevoegd-

bestuur deelraden binnen één school inrichten, bijvoorbeeld één

heden. Samen bezetten zij, net als onder de WMO (Wet medezeggen-

voor het vmbo en één voor havo/vwo, of een deelraad per locatie.

schap onderwijs), de helft van het aantal zetels in de

Zelfs een bovenbestuurlijke medezeggenschapsraad behoort tot de

medezeggenschapsorganen.

MEDEZEGGENSCHAPSSTATUUT

VEEL TE DOEN, WIJ HELPEN

Nieuw is het medezeggenschaps-

Al naar gelang uw situatie, is er nog heel wat werk aan de winkel als de WMS

statuut. Daarin worden de ‘kaart’ van

per 1 januari 2007 wordt ingevoerd. Als eerste zult u zich moeten bezinnen op

de medezeggenschapsstructuur voor

de vraag hoe de medezeggenschap moet worden ingericht, hoe u de informatiestromen

de werkgever opgenomen, de alge-

zo kunt regelen dat de samenwerking met de medezeggenschapsorganen optimaal is,

mene afspraken over de informatie-

en hoe u met uw medezeggenschapsorganen vaststelt welke bevoegdheden aan welk

plicht van het bevoegd gezag, de wijze

gremium worden toegekend. Wettelijk is vastgesteld dat u uiterlijk 1 mei 2007 een

waarop de (G)MR-en de achterbannen

voorstel voor een reglement en statuut moet voorleggen aan de (G)MR. De Besturenraad

informeren en hoe de (G)MR wordt

zal u nog voorzien van meer informatie en bereidt instrumenten voor om u van dienst

gefaciliteerd. Ook de getalsmatige

te zijn. Wij begeleiden vakkundig uw MR-traject. Neemt u daarvoor contact op met

verhouding tussen ouder- en leerlin-

Kees Jansen, adviseur medezeggenschap, [email protected], telefoon

genvertegenwoordiging wordt erin

070 348 11 48.

vastgelegd.

10

SPECIAAL ONDERWIJS EN REC

De WMS gaat ook gelden voor het speciaal onderwijs en de

Een REC heeft wel personeel, maar geen leerlingen.

REC’s. Gezien de uniciteit van beide, zijn er afwijkende regels

Wilt u hierover meer informatie, neemt u dan contact op met Kees

opgenomen in de wet. Bij het speciaal onderwijs vraagt de

Jansen, adviseur medezeggenschap, [email protected],

leerlingenvertegenwoordiging om aanpassing.

telefoon 070 348 11 48.

PERSONEELSGELEDING

OUDERGELEDING

De medezeggenschapsorganen hebben onder de

Ook de instemmingsbevoegdheid voor de oudergeleding is fors

WMS nog steeds voor bepaalde onderwerpen een instemmings-

uitgebreid, gesplitst voor het primair en het voortgezet onderwijs.

en voor andere onderwerpen een adviesbevoegdheid. In de

De ouders in het primair onderwijs hebben,

bevoegdheden voor de gehele MR zijn er geen ingrijpende zaken

buiten de bevoegdheden die de WMO bood, nu ook een

gewijzigd. Hier en daar is een formulering wat aangepast en

instemmingsbevoegdheid voor:

bijvoorbeeld het sponsorbeleid en de klachtenregeling zijn

■ tussenschoolse opvang

weggehaald bij de onderscheiden geledingen en overgebracht

■ onderwijstijd

naar de raad als geheel. Aan de instemmingsbevoegdheid

■ buitenschoolse activiteiten

voor de personeelsgeleding is echter een flink aantal punten

■ informatievoorziening van het bevoegd gezag naar de ouders

toegevoegd:

■ bescherming van de persoonsgegevens van

■ het beleid voor arbeidsomstandigheden

leerlingen en ouders

■ ziekteverzuim en reïntegratie

■ faciliteiten voor de oudergeleding.

■ bedrijfsmaatschappelijk werk

In het voortgezet onderwijs is dit rijtje nagenoeg eender, alleen de

■ bescherming persoonsgegevens van het personeel

tussenschoolse opvang zit er niet bij, terwijl de bescherming van

■ regeling voor controle op aanwezigheid, gedrag en prestaties

de persoonsgegevens alleen betrekking heeft op die van de ouders.

van het personeel ■ regeling promotiebeleid, aanstellings- en ontslagbeleid

LEERLINGENGELEDING

(voor zover niet rechtstreeks samenhangend met de grondslag

De leerlingengeleding heeft in de WMS een aantal eigenstandige

van de school)

bevoegdheden gekregen, die voorheen deels onder de WMO in de

■ regeling over het overleg tussen werkgever en PMR over de doorvertaling van de CAO naar werkgeversniveau ■ regeling over de faciliteiten voor de PMR

ouder- en leerlingengeleding vielen, zoals het leerlingenstatuut en de voorzieningen voor leerlingen. Toegevoegd zijn de bescherming van de persoonsgegevens van de leerlingen en de faciliteiten voor de leerlingengeleding.

SPIEGELBEPALING

INFORMATIEVOORZIENING

In de bevoegdhedenregeling is de zogeheten spiegelbepaling

In de laatste versie van de WMO werd, bij wijze van voorschot

verdwenen: wanneer de ene geleding een instemmingsrecht

op de WMS, al een aantal onderwerpen genoemd met betrek-

heeft, heeft de andere geleding over hetzelfde onderwerp een

king tot de financiën van de school waarover vanuit het

adviesbevoegdheid. De oudergeleding hoeft zich niet langer te

bevoegd gezag naar de medezeggenschapsorganen een

buigen over allerlei onderwerpen die typerend zijn voor de

informatieplicht bestond. De WMS voegt daar aan toe:

personeelsgeleding en omgekeerd. Wel is het bevoegd gezag

■ de uitgangspunten die het bevoegd gezag hanteert bij de

verplicht de informatie van de geleding met de instemmingsbevoegdheid ter kennisneming te sturen naar de andere

uitoefening van zijn bevoegdheden (de governance-kant) ■ de uitspraak van de landelijke klachtencommissie in het

geleding(en).

geval dat naar het oordeel van de commissie een klacht

In het medezeggenschapsreglement wordt vastgelegd welke

gegrond was

bevoegdheden daadwerkelijk aan elk van de geledingen en aan

■ een overzicht van de beloningsverhoudingen tussen

de raad als geheel toekomen. Er bestaat namelijk, net als onder de

groepen personeel. Deze verplichting geldt alleen bij een

WMO het geval was, de mogelijkheid adviesbevoegdheden om

bevoegd gezag waar als regel meer dan 100 werknemers in

te zetten in instemmingsbevoegdheden en omgekeerd. Ook

dienst zijn.

kunnen geledingen eigen bevoegdheden overdragen aan de

Van de (G)MR wordt gevraagd zorg te dragen voor een goede

gehele raad. Instemming van het bevoegd gezag is wel een

communicatie. Naast het informeren van de eigen achterban,

vereiste voor dit soort omzettingen en overdrachten.

moet ook de schriftelijke communicatie tussen de diverse raden van een groep scholen geregeld worden.

11

De brede school rukt op

De brede school heeft de laatste jaren een grote opmars gemaakt in het onderwijsveld. Veel scholen denken na over de brede school of zijn bezig met de ontwikkeling daarvan. 600 scholen noemen zich al brede school, in welke vorm dan ook. Scholen hebben de ambitie om de brede school tot een succes te maken, in de wetenschap dat ‘de brede school’ niet bestaat. Het verplicht stellen van tussenschoolse opvang en vanaf volgend jaar van voor- en naschoolse opvang, heeft de brede school in een stroomversnelling gebracht. Tekst: Jan de Haan en Grada Huis, Fotografie: Yvonne de Blaauw

Dat de brede school leeft bij de leden van de

turele horizon van de kinderen te helpen

Besturenraad blijkt wel uit het aantal reacties

verbreden, ouders en kinderen een samen-

dat wij ontvingen op onze quickscan brede

hangend dagprogramma bieden of helpen de

school. Maar liefst 460 van de 1.975 bena-

kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren.

derde scholen gaven aan dat ze bezig zijn met

Vaak is de brede school een mix.

BESTURENRAAD EN BREDE SCHOOL

een vorm van brede school. Het succes en de

Ondersteuning bij brede school kunt

kracht van de brede school is dat deze de

QUICKSCAN

u vinden bij de Besturenraad.

omgeving erbij betrekt. Een school staat in

De Besturenraad heeft zijn leden via de

Momenteel ondersteunen wij tal van

haar omgeving en vele wensen een wissel-

quickscan brede school gevraagd tegen welke

scholen bij de ontwikkeling en

werking daarmee. De brede school kan daar-

knelpunten zij aanlopen. Vier op de tien

implementatie van de brede school.

mee een spil in de wijk zijn, waar

scholen geeft aan dat een tekort aan geld bij

Wij behartigen uw belangen in het

verschillende maatschappelijke functies

de gemeente een lastig punt is. Een vijfde

overleg met de overheid en bepleiten

samenkomen. Samenwerking tussen scho-

vindt het tot stand brengen van een adequate

ruimte voor eigen beleid op bestuurs-

len, kinderopvang, buurthuizen, sportinstel-

bestuurlijke of organisatorische structuur

en schoolniveau, uiteraard met de

lingen, culturele instellingen, politie en

moeilijk, andere scholen vinden het overleg

daarbij behorende (financiële)

welzijnswerk is dan essentieel. Er zijn ook

met de gemeente moeizaam verlopen. Ook

randvoorwaarden.

scholen die de brede school wat smaller zien

blijkt het creëren van draagvlak bij teams en

Wilt u achtergrondinformatie over

en zich richten op tussen- en naschoolse

ouders lastig. Dat geldt ook voor het komen

voorzieningen rond de basisschool,

opvang.

tot samenwerking en het maken van beheers-

bestelt u dan de brochure De brede

Elke school heeft een visie op onderwijs en

afspraken. Zes procent van de scholen vindt

school in perspectief.

opvoeding. Ze stemt haar aanbod af op wat

dat de gemeente het primaat voor brede

ze meent dat de leerlingen nodig hebben en

schoolontwikkeling legt bij het openbaar

Meer informatie over de brede

ze houdt rekening met de wensen van de

onderwijs en vier procent vindt dat de

school kunt u verkrijgen bij Jan

ouders. Een school kijkt wat ze mogelijk kan

gemeente zoveel haast heeft, dat de school

de Haan [email protected]

bijdragen aan de kwaliteit van de schoolom-

nauwelijks tijd krijgt om zich te bezinnen.

en Elise van Bokhorst

geving. In dit licht kan een school de kinde-

Gelukkig zijn er niet alleen knelpunten. Veel

[email protected],

ren brede zorg bieden, de ouders en de

scholen hebben hoge verwachtingen van de

telefoon 070 348 11 48.

kinderen helpen onderwijsachterstand te

samenwerking in een netwerk en noemen

bestrijden, activiteiten aanbieden om de cul-

succesvol verlopende activiteiten.

12

SLUITENDE ARRANGEMENTEN

van de overheid is erop gericht om organisa-

wat u vanuit de doelstelling en grondslag van

De brede school als aanbieder van sluitende

torische knelpunten weg te nemen.

uw school belangrijk vindt. Probeer duidelijk

dagarrangementen, zodat ouders werk en

voor ogen te krijgen wat u wel en niet wilt.

zorg beter kunnen combineren, gaat in de

AAN DE SLAG

Denk eerst na over de inhoud (bijvoorbeeld:

toekomst terrein winnen. Het is niet alleen

De brede school stemt tot nadenken. Om u

brede school is voor ons een netwerk van

een Nederlands, maar ook een Europese ont-

structuur te bieden in de eerste stappen naar

voorzieningen) en daarna over het personeel,

wikkeling. Kinderopvang is daarmee een

een brede school, geven wij u nog enkele

de huisvesting, de financiën. Communiceer

actueel (politiek) thema. Wet- en regelge-

eenvoudige tips. Weet wat de ouders willen,

tijdig over uw plannen, zodat medewerkers

ving moeten ervoor zorgen dat alle ouders

houd bijvoorbeeld een eenvoudige enquête.

en ouders mee kunnen groeien en mee

van sluitende dagarrangementen gebruik

Zet uw eigen visie en de verwachte

kunnen denken met uw brede school.

kunnen maken. De eerste stap in dit proces

meerwaarde op papier en laat u leiden door

is dat het schoolbestuur in het basisonderwijs op 1 augustus aanstaande verantwoordelijk wordt voor de tussenschoolse opvang.

EXTRA GELD VOOR HUISVESTING BREDE SCHOOL

De bekende motie van Van Aartsen en Bos

Het kabinet heeft ongeveer 36 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de huisves-

waarin de regering wordt gevraagd de

ting van brede scholen. Zo kunnen scholen hun gebouwen geschikt maken voor

voor- en naschoolse opvang van kinderen

multifunctioneel gebruik. Daarnaast kwam op de begroting van VWS zo’n tien

tot 12 jaar structureel te regelen, kreeg brede

miljoen euro vrij voor de verbetering van sportaccommodaties rond scholen en

steun. Een motie die niet alleen het onder-

buurten. Gemeenten kunnen binnenkort een aanvraag doen voor een specifieke

wijsveld, maar ook de kinderopvang over-

uitkering. De aanvragen moeten gaan over aanpassingen in de huisvesting van

viel. De ministers Van der Hoeven en De

brede scholen en sportaccommodaties, om ze geschikt te maken voor meer

Geus stuurden de Tweede Kamer een brief

multifunctioneel gebruik. Denk bijvoorbeeld aan de combinatie van functies voor

met een stappenplan. Hierin krijgen de

onderwijs, opvang, sport, cultuur en wijkvoorzieningen. Nieuwbouw is niet aan de

scholen op 1 januari 2007 een inspannings-

orde: de aanpassingen moeten in 2006 of 2007 uitgevoerd worden. Het maximale

verplichting om kinderopvang te regelen als

bedrag per aanvraag is 500.000 euro, inclusief BTW. De aanvragen moeten voor

ouders daarom vragen. Op 1 augustus 2007

15 juli 2006 worden ingediend bij SenterNovem. Vooral in regio’s waar de zomer-

wordt dit een resultaatverplichting. De

vakantie vroeg valt is het van belang dit onderwerp spoedig op de overlegagenda

ouders blijven primair verantwoordelijk

met uw gemeente te zetten.

voor de opvang van hun kinderen. Het beleid 13

Dick den Bakker over moreel leiderschap

De gedroomde werkelijkheid Er was een tijd waarin het gezag met macht de dienst kon uitmaken. Medewerkers werden van bovenaf gestuurd en kregen voorgeschreven hoe ze wel of niet moesten handelen. Maar die tijden zijn veranderd. Er is behoefte aan een andere leider, een leider die betrokkenheid genereert, die de organisatie voorop stelt. Een leider die kiest voor dienstbaarheid, maar tegelijk een sterke wil heeft. In zijn boek ‘Tien noties bij leiderschap. Een zoektocht naar de betekenis van moreel leiderschap’ positioneert Dick den Bakker die morele leider. Het boek is het resultaat van zowel literatuurstudie als persoonlijke overwegingen en eigen ervaringen. “Ik hoop dat wie mijn boek leest, inspiratie opdoet voor zijn eigen zoektocht.” Tekst: Dorieke Hammink, Fotografie: Inge van Mill

De tien overwegingen van Dick den Bakker manager en adviseur bestuurlijke vernieuwing, kwaliteitszorg en identiteit bij de Besturenraad - bij moreel leiderschap zijn geïnspireerd op de Tien Geboden. “Die waren voor mij de leidraad. Ik wilde geen Tien Geboden voor leiderschap schrijven en heb daarom gekozen voor de term ‘noties’. Het boek is geen model voor leiderschap, maar het resultaat van een persoonlijke zoektocht, die begon toen ik in 2003 de opleiding Master of Business Administration afrondde. Kort daarna kwam ik in aanraking met het begrip ‘servant leadership’, waar in de opleiding minder aandacht voor was. Dat zette mij aan het denken.” In hoeverre werd Den Bakker in zijn zoektocht geïnspireerd door zijn geloof? “Voor mij is de duurzaamheid van moreel leiderschap levensbeschouwelijk gemotiveerd. Het komt prachtig samen in de samenvatting die Jezus geeft van de wet – God liefhebben en je naaste als jezelf. Hier zit die tweeslag in: dat waar je mee bezig bent is voor jezelf van belang, maar het is ook relevant voor de maatschappij.” Heeft de gelovige manager dan een streepje voor? “Dat zou ik nooit beweren. Iedere leider zoekt op zijn plaats naar de betekenis van zijn leiderschap voor zijn organisatie en voor de maatschappij. Bij mij is die betekenisgeving gerelateerd aan mijn geloof in God en het vertrouwen dat daaruit voortkomt.” BREED PERSPECTIEF

Wie zijn medewerkers vertrouwen geeft en naar ze luistert, neemt ze mee in een breder 14

perspectief. Een voorbeeld uit het boek

zeggen: “Met mijn opvolging bemoei ik me

om!” Maar ook in het bedrijfsleven is er een

illustreert het treffend. Drie metselaars zijn

niet” – dat zei ik zelf ook toen ik die positie

groeiende behoefte aan moraliteit en ethisch

aan het werk bij een groot bouwwerk. Een

verliet. Maar in het perspectief van duur-

handelen. Den Bakker ziet moreel leiderschap

voorbijganger vraagt de eerste: “Waar bent

zaamheid zou je je juist wél met je opvolging

breed: “De noties bij moreel leiderschap zijn

u mee bezig?” Hij antwoordt: “Ik stapel

bezig moeten houden. Want je wilt toch dat

niet alleen bedoeld als inspiratie voor de

stenen op elkaar.” De tweede zegt: “Ik metsel

de organisatie of school waar je voor werkt

voorzitter van het college van bestuur. Iedere

een muur.” En de derde: “Ik bouw een

het verschil blíjft maken, ook als jij niet

leidinggevende, maar ook de leraar kan er zijn

kathedraal!”

langer aan het roer staat.”

voordeel mee doen, want ook hij is moreel

“Moreel leiderschap gaat zelfs nog een stapje

leider. Wie het boek leest, neemt kennis van

verder dan dit” voegt Den Bakker eraan toe.

PRIMAIR PROCES

de relevante literatuur over moreel leider-

“Drie woorden die de morele leider typeren

Heeft onze samenleving behoefte aan moreel

schap in een notendop. Tegelijk doet hij

zijn integriteit, inspiratie en duurzaamheid.

leiderschap? “Je ziet steeds meer afstand tus-

inspiratie op voor zijn eigen zoektocht en

Vooral dit laatste was voor mij een echte eye-

sen bestuur, management en de werkvloer.

krijgt het begrip moreel leiderschap meer

opener. Je bent als moreel leider niet alleen

En daarmee tussen de manier waarop

betekenis. Het blijft een gedroomde

bezig met het hier en nu, maar je plaatst alles

managers zichzelf zien, en hoe ze door hun

werkelijkheid – maar wel met de nadruk op

in een ruimer kader. Wat is de relevantie van

werknemers worden ervaren. Ook in het

werkelijkheid.”

je bezigheden voor de maatschappij en hoe

onderwijs zie je die trend. Ik schrik ervan als

zorg je dat je werk een blijvend effect heeft?

directeuren in het topmanagement zeggen:

Daarbij hoort ook dat je zorgt voor continuï-

‘Ik bemoei me niet meer met het primaire

Meer informatie en advies over moreel

teit van je werkzaamheden als jij wegvalt. Ik

proces’. Want het primaire proces, goed

leiderschap? Neemt u dan contact op met

hoor schoolleiders en directeuren zo vaak

onderwijs aan jonge mensen, daar draait het

Dick den Bakker, telefoon 070 348 11 48.

In ‘tien noties bij leiderschap. Een zoek-

je omgeving. Het is van belang tegen-

tocht naar de betekenis van moreel lei-

spraak te waarderen en zo nodig te orga-

derschap’ bespreekt Dick den Bakker,

������������������������������������������������������������������������ niseren’), betrouwbaarheid, inspiratie

manager en adviseur Bestuurlijke ver-

(‘inspireer mensen door te laten zien wat

nieuwing, kwaliteitszorg en identiteit bij

jou inspireert, waar je voor gaat, wat je

de Besturenraad, de inhoud en beteke-

voor ogen hebt en wat je motiveert om in

nis van het begrip moreel leiderschap.

je organisatie te werken’), integriteit en

Het raamwerk van het boek wordt

tevredenheid. De prachtige illustraties bij

gevormd door tien noties, geïnspireerd

de tien noties leveren een sterke bijdrage

op de tien geboden. Met dit format komt

aan de inhoud van de boodschap.

Den Bakker tot tien overwegingen, die

Velen zullen zich herkennen in de zoek-

elk van toepassing zijn op moreel lei-

tocht van Den Bakker en de vragen die hij

derschap en de zoektocht daarnaar.

zichzelf stelt. Het boek is dan ook een

In zijn beschrijving van de morele leider

echte aanrader voor wie zoekt naar de

stelt Den Bakker het begrip integriteit

juiste balans in zijn of haar leiderschap –

centraal. Integriteit omvat drie deelbe-

de balans tussen autoriteit en dienstbaar-

grippen: authenticiteit, betrouwbaarheid

heid, tussen dicht bij jezelf blijven en je

en constructief zijn. De eerste is ook

organisatie niet in de weg staan, tussen

meteen de eerste notie, geïnspireerd op

grenzen stellen en ruimte geven.

���������������������������

�������������������������������������������������������������������������

�������������������������������� ���������������������� ������� ���� � � � �

����������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������

��� ��������������� ��� ���� � �

�����������

het gebod vereer naast mij geen andere

��������������� � � � � �� ��� � � � � � � � � � � �

Dick den Bakker via telefoonnummer

goden: ‘Wees authentiek. Durf jezelf

Het boek ‘Tien noties bij leiderschap. Een

070 348 11 48.

kwetsbaar op te stellen en blijf dicht bij

zoektocht naar de betekenis van moreel

In het najaar organiseren wij een

jezelf.’ Andere noties gaan over dienst-

leiderschap’ is te bestellen via onze site,

symposium over Moreel Leiderschap.

baarheid, betrokkenheid, bezinning, eer-

www.besturenraad.nl. Neem voor meer

Houd daarvoor 31 oktober vast vrij in

bied, luisteren (‘Luister naar anderen in

informatie en advies contact op met

uw agenda!

15

Twijfels over Leerplusarrangement “Ik denk niet dat de Regeling Leerplusarrangement een lang leven beschoren is”, zegt Wim Bos, manager onderwijsbeleid bij de Besturenraad. Directeur Spaargaren van het Utrecht Zuid College vindt dat “Den Haag niet erg meedenkt” met de scholen. “Eerst maar eens afwachten wat er overgemaakt wordt”, is de reactie van rector Klooker van het Hervormd Lyceum West in Amsterdam. Kortom: lage verwachtingen over de invoering van de Regeling Leerplusarrangement in het voortgezet onderwijs. Tekst: Caroline de Boeijer, Fotografie: Joost Grol

16

De bestaande CUMI-regeling wordt vervan-

ETNICITEIT

willen we dat leerlingen mee kunnen op

gen door de ‘Regeling aanvullende personele

Dat etniciteit geen directe indicator meer is

schoolreizen naar het buitenland. Het is heel

bekostiging Leerplusarrangement vo en

voor extra financiering maar het postcode-

belangrijk de leerlingen met extra activiteiten

Nieuwkomers vo’. De bekostiging via de

gebied van de leerling, vindt directeur

aan school te binden want de verleidingen

CUMI-regeling werd berekend op basis van

Spaargaren een reële verschuiving.

van de straat zijn groot. Het is afwachten wat

het percentage leerlingen uit culturele min-

Spaargaren is directeur van het Utrecht Zuid

we kunnen handhaven met de nieuwe finan-

derheidsgroepen. Volgens de nieuwe regeling

College waar van de 325 leerlingen zeker 90

ciering.” Klooker verwacht wel gelden te ont-

wordt gekeken naar de postcodegebieden

procent een niet-westerse achtergrond heeft.

vangen via de Regeling Leerplusarrangement

waar de ingeschreven leerlingen wonen.

“Ik vind deze nieuwe indicator getuigen van

want er zal vast ‘een overlap’ zijn tussen de

Hierbij wordt gebruik gemaakt van de zoge-

een stukje integratie. Als allochtonen beter

leerlingen die onder de CUMI-regeling vielen

naamde ‘armoedeprobleemcumulatiegebie-

scoren, hoeft er toch geen extra geld te komen.

en de postcodegebieden waar deze leerlingen

den’. Dit zijn door het CBS en SCP

Er zijn ook autochtonen met problemen.

wonen. Toch blijft hij sceptisch: “Eerst maar

gedefinieerde gebieden die laag scoren op de

Landelijk gezien verdelen we het geld eerlij-

eens zien welk bedrag wordt overgemaakt en

sociaal-economische ladder, met veel werklo-

ker op deze manier.” Klooker zegt hierover:

afwachten of dit iets van de lange termijn is.”

zen, laagverdieners en allochtonen. De telling

“In de Randstad heeft armoede een kleur

vindt plaats op 1 oktober. Verder ligt voor de

gekregen door de combinatie armoede en

ONDER DRUK

scholen bij 30 procent of meer leerplusarran-

etniciteit. Het is wel goed de horizon wat te

Spaargaren moet door het wegvallen van de

gement-leerlingen de drempel om extra

verbreden. Maar uit onze ervaring blijkt dat

CUMI-gelden verschillende mensen ont-

financiering te krijgen en zo problemen aan te

etniciteit wel degelijk een indicator is. Op

slaan. “Ik krijg 200.000 euro minder (onge-

pakken.

onze school constateren we dat leerlingen na

veer 3 fte); dat is tien procent van de

Voor nieuwkomers die korter dan twee jaar in

acht jaar basisschool wel degelijk een taalach-

begroting! We werken op dit moment met

Nederland zijn en regulier voortgezet onder-

terstand hebben omdat thuis altijd de moe-

kernteams dus één docent voor een vaste

wijs volgen, blijft een aparte regeling bestaan.

dertaal gesproken wordt. Dat kan ook omdat

groep leerlingen. We hadden een goede mix

De school moet aangeven of nieuwkomers

in de buurten overal de moedertaal gesproken

van oude en jongere docenten. Door de

korter dan een jaar of een tot twee jaar in

wordt. In winkels, reisbureaus, noem maar

bezuinigingen moet een aantal van de jongere

Nederland zijn, omdat ze daar verschillende

op. Het is vooral politiek-correct om etnici-

docenten weg. Daar komt nog eens bij dat

bedragen voor krijgen.

teit niet te noemen.”

sommige docenten in twee kernteams zullen

DREMPEL

SEGREGATIE

concept staat op dit moment onder druk. We

Wim Bos van de Besturenraad ziet wel wat

Een ander zeer ongewenst nadeel van de

dreigen weer terug te vallen in ons oude

beren op de weg voor de Regeling. “Volgens

Regeling is volgens Bos van de Besturenraad

gedrag”, vertelt Spaargaren. “Misschien halen

het oude systeem kregen scholen per leerling

het gevaar van segregatie. “Twee scholen die

we hetzelfde bedrag straks weer maar dan ben

met een allochtone achtergrond extra finan-

ieder 25 procent leerlingen uit laagscorende

ik mijn goede mensen al kwijt en moet ik met

ciering. Nu ligt die grens bij 30 procent. Dat

postcodes hebben, krijgen geen van beide

nieuw personeel beginnen. Ik vind dit dan

betekent dat als een school net onder die 30

geld. Het is dan voor de hand liggend dat die

ook niet getuigen van erg veel nadenken in

procent zit, je wel leerlingen op school hebt

twee scholen samenwerking zoeken en deze

Den Haag. Mochten we er uiteindelijk goed

die extra aandacht nodig hebben, maar dat er

leerlingen bij elkaar op één school komen

uitspringen en zelfs meer krijgen dan met de

geen geld meer voor is. Dat moet een school

zodat er toch extra geld is om onderwijs op

CUMI-regeling, dan wil ik graag onderwijs-

dan dus maar zelf oplossen,” schetst Bos het

maat te geven. Gevolg is wel dat een ‘arme’ en

assistenten aantrekken als ondersteuning.”

probleem. Overigens is hij wel blij dat de

een ‘rijke’ school overblijven. Een nieuw

grens naar onderen is bijgesteld van 40 naar

soort segregatie. De scholen kun je dat niet

GEEN LANG LEVEN

30 procent, maar de hoogte van de drempel

kwalijk nemen”, vindt Bos. Klooker en

Bos over de toekomst van de Regeling:

blijft een discutabel punt.

Spaargaren zien dit gevaar niet direct. “De

“Natuurlijk is het mooi voor de scholen die

Rector Klooker van het Hervormd Lyceum

segregatie heeft zich al voltrokken in de

wel geld ontvangen. Ze krijgen direct een

West in Amsterdam denkt dat het omslag-

Randstad. Ik denk juist dat de situatie zich

aanzienlijk bedrag doordat de school boven

punt inderdaad ongeveer rond die 30 procent

aan het stabiliseren is”, aldus Spaargaren.

de 30 procent zit. Daar kunnen scholen ook

moeten functioneren. Ons hele onderwijs-

ligt. De Amsterdamse school heeft 850 leer-

daadwerkelijk een heel nieuw onderwijs-

lingen die voor 90 procent een niet-westerse

SCEPTISCH

concept mee doorvoeren.” Toch denkt Bos

achtergrond hebben. “Uit ervaring kan ik

Met het wegvallen van de CUMI-gelden raakt

dat het Leerplusarrangement geen lang leven

zeggen dat die drempel niet zo gek is.

het Hervormd Lyceum West 3,5 fte kwijt.

beschoren is. “Het punt van segregatie ligt op

Bovendien is het een goede zaak dat het geld

“Dat is behoorlijk wat”, vertelt Klooker. “We

de loer. Bovendien is het heel onbevredigend

niet meer per leerling toegekend wordt. Ik

konden met de CUMI-financiering de leerlin-

dat de ene school wel en de andere geen op

denk dat dit alleen maar verdunnend werkte.

gen die dat nodig hadden extra aandacht geven

maat gesneden onderwijs meer kan geven

Met de Regeling krijgen scholen meteen een

door extra lessen, activiteiten na schooltijd en

door die drempel. Daardoor is de speelruimte

groot bedrag en dan kun je er ook echt sub-

culturele activiteiten. Maar het gaat ook om

te beperkt. We verwachten veel reacties van

stantiële dingen mee doen als school.” Dat

medewerkers die bijvoorbeeld de absentie en

scholen over de invoering van de Regeling

voordeel onderkent ook Bos: “Als er geld bin-

veiligheid in de gaten houden. Bovendien

Leerplusarrangement. Samen met de scholen

nenkomt, is het meteen veel en kan de school

bezoeken de mentoren in het eerste jaar alle

zal de Besturenraad de ontwikkelingen

echt grote veranderingen doorvoeren.”

leerlingen thuis. Dat kost extra uren. Ook

nauwgezet volgen.” 17

De kracht van christelijk onderwijs Het bijzonder onderwijs staat voortdurend ter discussie. Toch is het een doorslaand succes: tweederde van de scholen is bijzonder. Ouders, leerlingen, deelnemers, studenten kiezen voor deze vorm van onderwijs. Samen werken we vanuit een visie op mens en samenleving, vanuit de overtuiging dat onderwijs per definitie niet neutraal kán zijn en christelijk onderwijs dat niet wíl zijn. Waar zit onze kracht? Waar halen wij onze inspiratie vandaan? In een serie artikelen belichten we bijzonder onderwijs vanuit verschillende invalshoeken.

Vrijheid van onderwijs: historisch, vitaal, actueel De invloed van de overheid op het onderwijs neemt toe. Hoewel de overheid zegt dat ze terugtrekt, schreeuwt het onderwijs om ruimte voor eigen verantwoordelijkheid. De politiek schrijft voor wat het onderwijs moet doen, in plaats van het onderwijs aan te spreken op zijn bijdrage aan de samenleving. In 2000 verscheen het rapport ‘Toekomst bijzonder onderwijs’, een onderzoek in opdracht van de Besturenraad naar de levensvatbaarheid van bijzonder onderwijs, onder voorzitterschap van mr. P.H. Donner, de huidige minister van justitie. In dit artikel kijken we met de aanbevelingen uit het rapport in de hand, naar de ontwikkelingen zes jaar later op het gebied van beleidsvrijheid, governance en het denken in termen van zorgplicht. Tekst: Job Keijser, Dorieke Hammink, Grada Huis, Illustratie: Henk Helmantel

Vrijheid van onderwijs achterhaald? Onder

onderwijsbestel dat is gebaseerd op vrijheid

kijken dan vrijheid alleen. De manier

voorzitterschap van mr. P.H. Donner kwam

biedt de beste basis voor passende

waarop scholen en intermediaire organisaties

een commissie met een goed doordacht

antwoorden op maatschappelijke ont-

antwoord geven op maatschappelijke

rapport over vrijheid van onderwijs als

wikkelingen en vraagstukken, was één van

vraagstukken en ontwikkelingen speelt

modern en wezenlijk uitgangspunt. Een

de conclusies. Uiteraard komt er meer bij

ook een rol.

18

ONDERWIJS IS PROACTIEF

bodig. Bovendien dwingt marktwerking het

speelt een rol. Dit is overigens een misplaatst

Heeft het onderwijs genoeg vrijheid om zijn

onderwijs uitsluitend te staan naar de inzich-

idee, omdat de overheidsfinanciering geen

maatschappelijke taak waar te maken?

ten van dat moment. Van een proactieve

verband houdt met zeggenschap over het

Onlangs stuurden wij een notitie naar alle

houding in het sturen en vormen van ont-

onderwijs maar met de wettelijke leerplicht.

politieke partijen met aanbevelingen voor het

wikkelingen komt dan weinig terecht.

Omdat ouders verplicht zijn hun kinderen

hoofdstuk ‘onderwijs’. Wij bepleiten daarin

onderwijs te laten volgen, zorgt de overheid

een eigen profiel voor iedere onderwijsinstel-

OPENBAAR ONDERWIJS ZELFSTANDIGER

ervoor dat het onderwijs ook financieel

ling, zodat àlle scholen hun verantwoorde-

De commissie constateerde in 2000 dat de

bereikbaar is.

lijkheid kunnen nemen en het Nederlandse

overheid op een aantal terreinen wel meer

vrijheidsbeginsel ook in elk onderwijs tot zijn

afstand neemt, ook van het ‘eigen’ openbaar

ZORGPLICHT

recht komt. Iedereen die werkt in het onder-

onderwijs. Het openbaar onderwijs is zelf-

De suggestie dat minder regels ook meer vrij-

wijs weet dat de maatschappelijke ontwikke-

standiger geworden als het gaat om vermo-

heid betekent, is niet per definitie juist. Kijk

lingen juist daar weerspiegeld worden. De

gensrecht. Bovendien is er meer aandacht

bijvoorbeeld naar de actuele ontwikkelingen

laatste jaren zijn die ontwikkelingen divers

voor de positie van ouders. Dat beleid van de

rondom de wettelijke zorgplichten.

en onvoorspelbaar, daarbij is de maatschappij

overheid is een erkenning van het oorspron-

Gedetailleerde regelgeving wordt vervangen

veelkleuriger dan ooit. Daarop aansluitend is

kelijke uitgangspunt van het bijzonder

door een enkele outputnorm. De

die pluriformiteit terug te vinden in ons

onderwijs: autonomievergroting en deregu-

Beleidsnotitie governance van het ministerie

onderwijsstelsel. In plaats van het te koeste-

lering. Een recent onderzoek in opdracht van

omschrijft het zo: ‘Zorgplicht is een wette-

ren, zien we een hang naar een homogeen

OCW door Zoontjens, Vermeulen en

lijke gedragsnorm, die de onderwijsinstelling

stelsel. Juist door uniformering wordt onder-

Delnooz naar de mogelijkheden van gover-

ertoe verplicht zorg te geven voor een belang

wijs reactief, met het gevolg dat het log

nance in het openbaar onderwijs, geeft aan

dat aan de ene kant voldoende concreet is, en

reageert op de veelzijdige ontwikkelingen.

dat alleen de privaatrechtelijke bestuursvor-

aan de andere kant gedragsvarianten in de

Onderwijs in een pluriform stelsel is proac-

men, en dan alleen met gelijktijdige beper-

praktijk toelaat’. Vrijheid wordt hier terugge-

tief, past zich niet domweg aan, maar wil die

king van de wettelijke bevoegdheden van de

bracht tot gedragsvarianten om de doelen die

ontwikkelingen mede vormgeven en sturen,

gemeenteraad, ruimte geven voor betekenis-

de overheid stelt te verwezenlijken. En het

vanuit een eigen visie en identiteit. Vrij

vol intern toezicht. Het is dus een logische

klemt nog meer, als die zorgplicht geen

onderwijs, niet beknot door regels, richt zich

weg dat het openbaar onderwijs steeds

inspanningsverplichting oplegt maar een

op individuele zelfontplooiing, collectieve

verder ‘verbijzondert’ als het gaat om de

resultaatverplichting. In onze aanbevelingen

groei, sociale integratie en culturele

bestuursvorm. In de discussies over het

aan de politieke partijen bepleiten wij een

identificatie. Dan bergt het in zich pluri-

onderwijsbestel is onderwijs verzorgd door

andere manier van regelgeving, meer gericht

formiteit en verscheidenheid, de spiegel van

de overheid eigenlijk geen serieuze optie

op duidelijkheid dan op voortdurende onder-

de maatschappij.

meer. En de recente ontwikkelingen in

handeling. In onderwijsbeleid kan worden

Frankrijk maken wel duidelijk dat staats-

volstaan met het vastleggen van een aantal

STURING

onderwijs ook geen oplossing is voor de

beginselen. Leg je de zorgplicht bij scholen,

Als het onderwijs ruimte krijgt om de maat-

problematiek van integratie en cohesie.

geef hun dan ook de volle verantwoordelijk-

schappelijke waarde die het heeft in te bren-

heid om in te staan voor een oplossing.

gen in de onderwijsinstelling, ontstaat een

ONDERWIJS ALS INSTRUMENT

voedingsbodem voor oprecht samen leven

De vrijheid die hierboven beschreven wordt,

EIGEN WAARDE

met elkaar. De Besturenraad prikkelt de over-

is vrijheid op formeel-juridisch niveau. Het

Het christelijk onderwijs moet zich niet

heid en politieke partijen en vraagt: Durf

gaat namelijk vooral om meer vrijheid op de

blindstaren op de vraag naar de eigen meer-

scholen uit te dagen en hun zelf de verant-

terreinen bekostiging, bestuur en regulering.

waarde. Dat is de verkeerde vraag, alsof open-

woordelijkheid te geven over kwaliteit en de

Inhoudelijk is er echter een ontwikkeling de

baar onderwijs de norm is waarop we ons

maatschappelijke taak. Directe overheidsbe-

andere kant op: de overheid bemoeit zich

eigen bestaansrecht moeten bewijzen. Niet

moeienis maakt dat scholen steeds hijgend

meer met het onderwijs en stelt eisen aan de

de vraag naar de meerwaarde, maar die naar

achter de feiten aanlopen. De oude proble-

output. Onderwijs wordt meer en meer

de eigen waarde is essentieel. Onderwijs wint

men zijn nog niet opgelost, of het onderwijs

gezien als instrument, als een ‘dienst’ in

aan kracht als het zich bewust is van de eigen

moet alweer de oplossing bieden voor nieuwe

plaats van primair een sociale infrastructuur.

uitgangspunten en daar invulling aan weet te

vraagstukken. Het rapport ‘Toekomst bij-

De commissie constateerde dat het onder-

geven. Juist scholen die op de toekomst zijn

zonder onderwijs’ noemt dat de paradox van

wijs zich dat relatief gemakkelijk laat aanleu-

gericht met een bewuste en substantiële

Zeno: omdat de doelen steeds verschuiven

nen. In de aanbevelingen aan de politiek voor

levensbeschouwelijke invulling, hebben een

worden zij nooit bereikt.

het onderwijsbeleid geven we daar een

schat aan mogelijkheden tot keuze, ontwik-

Om nog maar niet te spreken van het stu-

verklaring voor: zodra het beleid van de

keling en vernieuwing. Het onderwijs in het

ringsconcept ‘marktwerking’. Geloof in het

overheid andermans verantwoordelijk over-

algemeen en het christelijk onderwijs in het

marktmechanisme veronderstelt dat ouders

neemt, ‘gaat die al gauw zitten wachten tot

bijzonder staat of valt met vrijheid, verande-

en leerlingen als onderwijsconsument ook

de overheid zelf met een oplossing komt, om

ring en verscheidenheid. Dat had de commis-

het beste weten wat hun behoeften zijn. Was

die vervolgens als ontoereikend te bestrij-

sie Donner goed begrepen. En dat is wat wij

dat het geval, dan was het onderwijs over-

den’. Ook de gedachte ‘wie betaalt, bepaalt’

er nog steeds goed van begrijpen. 19

Onbekend bemind

Onderzoek naar de bekendheid van het DCBO-diploma Sinds 1999 wordt het Diploma Christelijk Basisonderwijs (DCBO) – als opvolger van het Diploma Bijbels Onderwijs (DBO) – door opleidingen tot leraar basisonderwijs (PABO’s) uitgegeven. Het oude DBO werd gekenmerkt door het bekwamen van toekomstige leraren in het geven van godsdienstige vorming. Het nieuwe DCBO heeft dit ook als doelstelling en er is een tweede doel aan toegevoegd: een DCBO-gediplomeerde dient naast het kunnen geven van godsdienstige vorming tevens in staat te zijn om als lid van het schoolteam mee te werken aan de brede (levensbeschouwelijke) identiteit van een christelijke school. Enige tijd geleden besloot de Besturenraad, de instandhouder van het DCBO, om een onderzoek te houden naar de bekendheid van het diploma. In dit artikel stellen we u op de hoogte van de belangrijkste onderzoeksresultaten. Tekst: Dick den Bakker

WIE DEDEN ER AAN HET ONDERZOEK MEE?

De commissie DCBO, die namens de

We concluderen dat op bijna 55 % van de

Voor het onderzoek verstuurden wij ruim

Besturenraad de organisatie van het diploma

scholen het diploma geen rol speelt tijdens de

500 vragenformulieren aan besturen, boven-

verzorgt, concludeert dat het diploma onvol-

sollicitatieprocedure.

schoolse directeuren en schooldirecteuren

doende bekend is bij directieleden.

werkzaam in het brede spectrum van het

BELANG VAN HET DIPLOMA

christelijk onderwijs (reformatorische, open

BEZIT VAN HET DIPLOMA

Op de vraag of men het van belang acht, dat

christelijke, interconfessionele en christelijke

Vervolgens is nagegaan welk deel van de leer-

toekomstige leerkrachten opgeleid worden

ontmoetingsscholen).

krachten op scholen in het bezit is van het

voor het DCBO-diploma, geeft ruim 80 %

Bijna de helft van de formulieren ontvingen

DBO- of het DCBO-diploma. Het blijkt dat

van de invullers aan dat dit van belang is. Het

we ingevuld terug, een hoge respons. Zo’n

op de helft van de scholen drie kwart van de

belang van DCBO wordt dus volop erkend in

10 % van de respondenten is afkomstig uit het

leerkrachten één van de twee diploma’s bezit.

het christelijk basisonderwijs.

gesloten christelijk onderwijs, ruim 60 % van

Oftewel op de andere helft van de scholen

Gelet op de antwoorden op andere vragen is

open christelijke scholen en de rest is afkom-

bezit minder dan 75 % - en soms zelfs minder

zelfs sprake van een bijzonder hoog percen-

stig van interconfessionele en christelijke

dan de helft van de leerkrachten – het diploma.

tage. Het diploma wordt bemind, zou je

ontmoetingsscholen. Zo’n 80 % van de for-

We concluderen dan ook dat het aantal bezit-

kunnen zeggen, maar is te onbekend bij

mulieren is afkomstig van schooldirecteuren.

ters van het diploma sterk vergroot kan worden.

directieleden en tijdens sollicitatieprocedu-

Van reformatorische scholen deden ook

res. Het DCBO is onbekend bemind.

bestuurders mee, terwijl een beperkt aantal

ROL TIJDENS SOLLICITATIEPROCEDURE

bovenschoolse directeuren de vragenlijst

Op minder dan 40 % van de scholen wordt

BIJSCHOLING OF NASCHOLING NOODZAKELIJK?

invulden.

tijdens sollicitatiegesprekken gevraagd naar

De deelnemers vinden het niet nodig dat

het diploma DCBO. Op gesloten scholen is

bezitters van het oude DBO-diploma alsnog

BEKENDHEID VAN HET DCBO-DIPLOMA

dat 50 %. Enkele scholen vragen een kopie

een bijscholingscursus dienen te volgen om

Nog geen 50 % van de invullers geeft aan het

van het diploma voor het personeelsdossier.

zich te bekwamen in de bredere opzet van het

diploma te kennen. Een kwart heeft er wel

Een kwart van de scholen geeft aan dat het

nieuwe DCBO-diploma.

eens van gehoord. Al met al blijkt ongeveer

eigenlijk wel goed zou zijn als het diploma

Wel bestaat er op de helft van de scholen

40 % van de invullers het diploma niet te

tijdens de selectie- en wervingsprocedure een

behoefte aan nascholing voor leerkrachten

kennen. Er is niet nagegaan of dit ook voor het

rol zou spelen. Voor 30 % van de invullers is

die zonder DCBO-diploma van de PABO

oude DBO-diploma geldt.

dat niet noodzakelijk.

afkomen. Enkele PABO’s zetten een nascho-

20

lingsprogramma op of bieden dit al aan.

het DCBO wordt op prijs gesteld. Scholen

de opleiding zelf verantwoordelijk is voor de

Er is gevraagd welke thema’s er dan aan de

stemmen in met het bevorderen van het

inhoud van het programma. Gelet op de ver-

orde gesteld kunnen worden. De invullers

DCBO-diploma binnen het christelijk onder-

schillen in levensbeschouwelijke identiteit

hechten meer waarde aan scholing van leer-

wijs. Ze vinden dat het diploma een grotere

van de diverse PABO’s kan deze inhoud sterk

krachten om de brede (levensbeschouwelijke)

rol kan spelen tijdens sollicitatieprocedures.

verschillen. Om hier inzicht in te krijgen is

identiteit van de school vorm te kunnen

Bovendien bestaat er behoefte aan nascholing

het noodzakelijk dat besturen en directies

geven dan aan scholing op het gebied van

gericht op de vormgeving van de brede

contact onderhouden met het opleidings-

godsdienstige vorming. Als het gaat om de

schoolidentiteit.

instituut waarvan zij nieuwe leerkrachten

aard van de scholingsbehoefte, wordt dus

afnemen.

ingezet op aspecten die in het oude DBO

VERSCHILLEN IDENTITEIT

Een ander punt dat tijdens gesprekken naar

weinig of geen aandacht kregen.

Welke garantie biedt het diploma de werk-

voren is gekomen is dat steeds meer besturen

gever? De bezitter moet in staat geacht

het bezit van het diploma voor toekomstige

VOORLICHTING OVER EN BEVORDERING VAN HET DIPLOMA

worden om lessen godsdienstige vorming te

leerkrachten van belang vinden. Of dat er toe

Ongeveer 40 % van de scholen stelt voorlich-

verzorgen en mee te werken aan aan de

leidt dat men een bepaalde toelage op het

ting over het DCBO op prijs, liefst tijdens een

identiteit van de school. Een professionele

salaris gaat verstrekken, is niet bekend.

voorlichtingsbijeenkomst. Dat hebben we de

invalshoek.

Wel zal dit de motivatie bij de opleidingen

afgelopen periode dan ook gedaan tijdens

Daarnaast willen schoolbesturen weten op

en bij de studenten om het diploma aan te

diverse bijeenkomsten.

welke wijze een sollicitant zich verhoudt tot

bieden en te behalen vergroten.

Tweederde deel van de scholen wil het bezit

het christelijk geloof. Hoewel je niet kunt

van het diploma bevorderen en wil daarbij

zeggen, dat het DCBO hier niets over zegt, is

ondersteuning. Mede daarom is er in SBM de

dit toch meer een punt voor het sollicitatie-

Voor meer informatie kunt u terecht bij

afgelopen tijd regelmatig over het DCBO-

gesprek waarin nagegaan kan worden of een

Swier Frouws, adviseur DCBO,

diploma gepubliceerd en geadverteerd.

sollicitant bij het karakter van de school past.

e-mail: [email protected],

Bedenk daarbij dat dit diploma momenteel

telefoon 070 348 11 48. U kunt ook het boek

ALGEMENE CONCLUSIES

door vijftien opleidingen wordt uitgegeven,

Werken op een christelijke school bestellen.

Het DCBO-diploma wordt door de invullers

samen met de Besturenraad. De Besturenraad

Het is bestemd voor studenten die het

van groot belang gevonden, maar geniet

gaat na of de opleiding voldoende kwaliteit

DCBO-diploma willen halen, maar kan

onvoldoende bekendheid. Voorlichting over

biedt tijdens de vierjarige opleiding, terwijl

ook voor u interessant zijn. 21

DE PRAKTIJK

Een dorpsschool in contact met een binnenstadschool

Meer informatie vindt u in de brochure ‘Vriendschapsscholen: tips en activitei-

Veel steden streven ernaar dat scholen gemengder worden van samenstel-

vriendschapsscholen.nl.

ten’ van de dienst stedelijk onderwijs te Rotterdam. Of bezoek de website www.

ling en een afspiegeling zijn van de buurtbewoners in een wijk. Ook de gemeente Rotterdam werkt hieraan. Tegelijk realiseert de gemeente zich, dat er scholen zijn die vanwege hun denominatie niet zomaar gemengd zulscholen die een goede afspiegeling zijn van hun buurt. Voor dit soort scho-

Hogeschool Leeuwarden zet opleiding in China op

len is het concept ‘vriendschapsschool’ ontwikkeld.

De Christelijke Hogeschool Nederland gaat in China een hotelschool opzet-

len worden, zoals islamitische of gereformeerde scholen. Ook zijn er zwarte

ten voor vijfduizend studenten. Het wordt de vierde buitenlandse vestiging van VRIENDSCHAPSBAND

CHN. De Hogeschool uit Leeuwarden is benaderd door Royalton Investments,

De gedachte achter het concept is dat scholen een vriendschapsband

een investeerder in en exploitant van hotels in China. Dit vanwege de behoefte

aangaan met een school met een andere leerlingenpopulatie. Leerkrachten

aan hoogopgeleid hotelpersoneel.

en schooldirecteuren nemen daartoe het initiatief. Een directeur van een

De hotelschool in de stad Chendu in Centraal-China moet volgend jaar open

witte school vormt bijvoorbeeld een koppel met de directeur van een zwarte

gaan. De opleiding wordt een exacte kopie van de opleiding zoals die in

school, en zij zetten samen de activiteiten in gang en coördineren deze.

Leeuwarden bestaat. Personeel uit Nederland gaat de opleiding in Azië op poten

Hiermee bevorderen ze de integratie van verschillende leerlinggroepen.

zetten. De school wordt volledig commercieel, waarbij het collegegeld dat stu-

Kinderen en ouders van verschillende achtergronden leren elkaar zo ken-

denten betalen de kosten moeten dekken en geld moet opleveren.

nen en respecteren.

Als de hotelschool een succes wordt, worden ook de opleidingen toerisme, management en retail businessmanagement in twee andere Chinese steden

UITWISSELING

opgezet.

CBS de Acker uit Bergschenhoek en de Dr. J. Woltjersschool in Delfshaven

In Nederland doet de hotelschool het bijzonder goed. Dit voorjaar onderging

hebben al drie jaar een vriendschapsband: een dorpsschool in contact met

de hbo-bachelor International Hospitality Management (IHM) de accreditatie-

een binnenstadschool. Eind april gingen zij weer bij elkaar op bezoek. De

toets van de Nederlands-Vlaamse accreditatie organisatie (NVAO) in Den Haag.

leerlingen kwamen met elkaar in gesprek door elkaar vragen te stellen in de

De Hoge Hotelschool blijkt op maar liefst zeventien punten goed te scoren en

vorm van interviews. Tijdens deze gesprekken ontdekten ze overeenkom-

op vier punten voldoende. Daarmee haalt de opleiding een uitzonderlijk hoge

sten en verschillen, en werden er al echte vriendschappen gesloten. Zo zijn

score die ver uitstijgt boven het landelijk gemiddelde voor de tot nu toe geac-

er op de Acker nu leerlingen die een paar woorden Turks spreken. Ook zo’n

crediteerde opleidingen. De CHN verwacht dat het goede resultaat bijdraagt

twintig ouders beleefden de dag mee. Zij legden contact met de ouders van

aan de succesvolle groei van de opleiding in Leeuwarden en op de vesti-

de Woltjerschool en bezochten een moskee.

gingslocaties in Zuid-Afrika, Qatar en Thailand. De NVAO waarborgt als landelijke accreditatie organisatie de kwaliteit van het hoger onderwijs in Nederland

EERSTE CONTACT

en Vlaanderen. De wettelijke toetsing is een voorwaarde voor bekostiging, voor

De scholen begonnen er drie jaar geleden mee de kinderen van groep 3

de toekenning van studiefinanciering aan studenten en voor het recht een lan-

elkaar over en weer brieven te laten schrijven, waarin zij over zichzelf ver-

delijk erkend diploma uit te mogen reiken. De accreditatie geldt voor zes jaar.

telden. Ze stuurden foto’s en tekeningen mee, en er werden videofilms van beide scholen gemaakt. Sindsdien organiseren de scholen een aantal keren per jaar een contact met elkaar, in de vorm van een brief, een tekening of een kerstkaart, waarbij de kinderen een brief schrijven naar hun eigen correspondentievriendje.

Windesheim krijgt subsidie voor het stimuleren van allochtoon talent Het Ministerie van OCW stelde in april 4,5 miljoen euro beschikbaar voor het stimuleren van allochtoon talent in het hoger onderwijs. Christelijke Hogeschool

22

Windesheim krijgt hiervan een deel om een project ter bevordering van de

willen leren voorlezen’ aldus Oldenhave.

instroom, doorstroom en uitstroom van allochtone studenten uit te voeren. Het

De Nationale Voorleeswedstrijd is een initiatief van de Stichting Lezen

project heeft de titel ‘Kijk, zo voel ik mij hier thuis’, en bestaat in grote lijnen uit

in samenwerking met Stichting CPNB en de Vereniging van Openbare

drie onderdelen: een driejarig evaluatieonderzoek onder allochtone studenten

Bibliotheken. Aan de wedstrijd kunnen alle basisscholen in Nederland mee-

naar begeleiding en begeleidingsinstrumenten, het zorgen voor passende

doen, dus ook scholen voor speciaal onderwijs en scholen met meerdere

voorzieningen om het sociale klimaat op Windesheim te verbeteren en deskun-

locaties. De belangrijkste boodschap die de organisaties willen meegeven

digheidsbevordering bij docenten in de omgang met mensen met een andere

is dat (voor)lezen niet alleen belangrijk, maar ook leuk is.

culturele achtergrond. Het evaluatieonderzoek vindt plaats onder allochtone studenten die per september 2006 met een studie starten. Zij worden drie jaar gevolgd om

ROC A12 wint Cees Datemaprijs 2006

te onderzoeken of de begeleiding en de begeleidingsinstrumenten pas-

Het ICT-project flexibel examineren in de beroepspraktijk van ROC A12 is de

send voor hen zijn. Daarnaast is het belangrijk dat allochtone studenten zich

winnaar van de Cees Datemaprijs 2006. Een prijs voor scholen die de kwa-

thuis voelen op een hogeschool. Daarvoor worden voorzieningen getroffen,

liteit van het examen in het MBO bevorderen. Het winnende project speelt

zoals het bestaande mentorproject: een ouderejaars student begeleidt een

in op de actuele vraagstukken uit de ICT-branche en de voortdurende inter-

jongerejaars student. Dit mentorproject wordt uitgebreid naar allochtone

actie tussen deelnemers, het bedrijfsleven en de onderwijsinstelling.

Windesheimstudenten die allochtone havo/vwo/mbo-studenten begeleiden. Begrip voor een andere culturele achtergrond bij zowel docenten als medestu-

Het project van het ICT-lyceum van ROC A12 is vorm gegeven rondom het

denten maakt het sociale klimaat op een hogeschool prettiger. Voor docenten

eindassessment. Elke individuele deelnemer of groepje deelnemers komt

wordt bijvoorbeeld een training multicultureel werken opgezet.

hiervoor met een eigen examenvoorstel. De inhoud bepalen zij samen met bedrijf en school. ICT vindt immers niet alleen plaats in gespecialiseerde bedrijven, maar ook in bijvoorbeeld kantoren, scholen of ziekenhuizen. Al deze sectoren hebben vragen over de automatisering waarvoor de ict-er

Voorleeskampioen op de Prins Clausschool

oplossingen moet aandragen. Sommige deelnemers van het lyceum stude-

Op woensdag 17 mei werd in Utrecht de finale gehouden van de Nationale

en beheren van een informatiesysteem. Wie niet binnen een bedrijf kan afstu-

Voorleeswedstrijd. In de finale namen twaalf provinciale voorleeskampioenen

deren krijgt op school een opdracht in een gesimuleerde bedrijfssituatie.

ren af binnen een bedrijf. Hun kerntaken zijn het ontwikkelen, implementeren

het tegen elkaar op in een strijd om de titel ‘De Nationale Voorleeskampioen 2006’. Die eer ging uiteindelijk naar Brechtje Boerboom uit Nijmegen, scholiere

De deelnemers van het ict-lyceum op ROC A12 kunnen flexibel in- en

van de Prins Clausschool uit Nijmegen.

uitstromen. Zij geven zelf aan wanneer ze denken toe te zijn aan het afsluitende deel van de opleiding (eindassessment). Met de leertrajectbegeleider

In totaal deden ruim 72000 kinderen uit groep 7 en 8 van de Nederlandse

wordt bekeken of ze daadwerkelijk de assessmentperiode kunnen ingaan.

basisscholen mee aan een schoolronde, waarvan zo’n 3000 voorleeskampioen werden op hun eigen school – het grootste deel meisjes. Uit alle schoolkam-

De jury roemt het project vanwege de voortdurende interactie tussen stu-

pioenen bleven na verschillende rondes de twaalf provinciale kampioenen

dent, school en bedrijf. Zij stelt dat de school hiermee een instrument in

over. Brechtje las voor uit het boek De dikke meester Jaap van Jacques Vriens.

handen heeft dat ook binnen andere sectoren toegepast kan worden.

Vriens en Francine Oomen waren de schrijvers uit wiens boeken dit jaar het meeste voorgelezen werd. Brechtje ontving de voorleestrofee uit handen van Aad Meinderts, directeur van Stichting Lezen. De jury, met schrijfster Mirjam Oldenhave als voorzitter, koos

Heeft uw school nieuws voor deze pagina? Stuur uw bericht naar de

haar omdat zij bijna een professionele voorlezer is. ‘We zouden iedereen zo wel

redactie: [email protected].

23

Soap over nieuwe stagevorm beroepsonderwijs

Een leuke stageplek en ook nog op tv. Dit scenario wordt komend schooljaar werkelijkheid voor leerlingen en studenten uit het beroepsonderwijs in Amsterdam. Theater- en televisieproducent Joop van den Ende en het ROC van Amsterdam hebben de handen ineengeslagen en de teamstage bedacht, waarbij een groep leerlingen in teamverband een opdracht uitvoert voor een bedrijf of een instelling. Die stages worden gefilmd en de resulterende docusoap wordt onder de titel Tieners naar de top uitgezonden door de KRO.

Tekst: Emmy Stark

“Het vernieuwende aan dit concept is dat de

bleek dat ze buren worden aan de

maar op het ROC zijn ook voorbeelden van

deelnemers als team aan de slag gaan”, vertelt

Amsterdamse Zuidas, waar Van den Ende een

bedrijfsmatig werken binnen de school.

Peter Douwes, directeur van de Stichting

nieuw theater bouwt. Daarnaast verrijst de

“We hebben een collegehotel dat het hele jaar

Innovatieve Stages Amsterdam. Teamstages

nieuwbouw van het ROC van Amsterdam.

door 24 uur per dag open is”, vertelt Ricardo

vormt een onderdeel van dit bureau. Het sta-

Joop van den Ende en Ricardo Winter raakten

Winter. “Daar werken zo’n tachtig tot

geteam voert gedurende vier tot zes maanden

met elkaar in gesprek en ontwikkelden

honderd deelnemers van de hotelschool.

zelfstandig een opdracht uit voor een bedrijf

gezamenlijk het idee van de teamstages.

Ze houden het hotel draaiend en vervullen

of organisatie, en krijgt daarbij begeleiding

alle functies die daarvoor nodig zijn.”

van coaches uit zowel de opleiding als het

AANVAL OP UITVAL

bedrijfsleven.

Stages zijn belangrijk, vinden ze bij ROC

Op die mogelijkheden tot taakverdeling

Amsterdam. “Een goede stageplek motiveert

borduurt het teamstageconcept voort. Naast

IMAGO

de deelnemers enorm. Ze komen scherper in

deelnemers van het ROC maken ook leerlingen

Het blijkt tot nu toe lastig te zijn om vol-

hun opleiding te staan. Je ziet dat de uitval na

uit de bovenbouw van het vmbo en studenten

doende stageplekken te vinden voor deelne-

het stagelopen vermindert”, zegt Ricardo

uit het hbo deel uit van de teams. De deel-

mers in het beroepsonderwijs. “Dat geldt

Winter, lid van het College van Bestuur. De

nemers komen bovendien uit verschillende

vooral voor het vmbo en de mbo 1 en 2 oplei-

teamstage past in de strategie om voortijdig

disciplines. “Dat heeft als voordeel dat je ver-

dingen”, stelt Peter Douwes. “De insteek van

schoolverlaten tegen te gaan, onder het motto

schillende posities kunt laten vervullen binnen

onze aanpak is dan ook tweeledig: enerzijds

aanval op de uitval. De nieuwe stages passen

zo’n team. Daardoor leer je meer: niet alleen

aantrekkelijke stages aanbieden en anderzijds

bovendien uitstekend bij competentiegericht

van het uitvoeren van de opdracht zelf, maar

het imagoprobleem van het beroepsonder-

leren zoals dat in het mbo wordt ingevoerd.

ook van elkaar”, stelt het collegelid.

wijs aanpakken via de docusoap.”

“Vroeger leerde je een beroep, en dan was je

Dat slechte imago vormde indirect de aanlei-

voor de rest van je leven klaar. Ik chargeer

MINDER LEF

ding voor het samenwerkingsproject. De

natuurlijk, maar er is wel degelijk een groot

De teams bestaan uit vijf jongeren. Zij sollici-

loopbaan van Joop van den Ende begon in het

verschil met het huidige tijdsgewricht. De

teren individueel naar een plaats in het team

beroepsonderwijs. Het steekt hem dat het

cursisten leren nu steeds meer vanuit een

bij het bedrijf of de organisatie dat de stage-

vmbo en het mbo gezien worden als ‘het

beroepscontext, in realistische situaties.

opdracht verstrekt. Solliciteren kan via de

afvoerputje van de maatschappij’, zoals hij in

Daarom is het ook zo belangrijk om het

website van het bureau. “Het is een echte

een krantenartikel las. Hijzelf is het levende

bedrijfsleven te betrekken bij het beroepson-

selectieprocedure”, aldus de directeur. De

bewijs dat een beroepsopleiding de start kan

derwijs. Zo weten we als opleiding wat er

kandidaten vullen hun persoonlijke gegevens

zijn van een mooie carrière. De producent en

nodig is.” De teamstages zijn een voorbeeld

in, maar moeten ook een cv bijvoegen en aan-

het ROC kwamen met elkaar in contact toen

van leerlingen die het bedrijfsleven ingaan,

geven waarom ze juist voor die bepaalde stage

24

kiezen. Dan volgt er een gesprek met de

gen de zeggenschap over zowel stages als

Inmiddels zijn de eerste stageopdrachten

sollicitatiecommissie, waarin naast een

uitzendingen. De docusoap volgt de vorde-

binnen. Ze variëren van het bedenken van

vertegenwoordiger van het stagebedrijf ook

ringen van de stagiaires. Peter Douwes: “De

een nieuw feestconcept voor Maison Van den

iemand van teamstages zitting heeft.

stage en de stagiaires staan voorop in dit

Boer tot het overnemen van de zorg voor

Hoe voorkom je nu dat er alleen leerlingen

project. Dat houdt in dat we geen scènes zul-

ouderen in één gang van het verzorgingshuis

gekozen worden die het goed doen op tele-

len uitzenden die vernederend zijn of de deel-

in de Rivierenbuurt, met als specifieke

visie? “Het belangrijkste is dat de stagiaires

nemers belachelijk maken. Anderzijds willen

opdracht de onderlinge ontmoeting tussen

iets van hun stage opsteken”, verzekert Peter

we een realistisch beeld geven van de stages,

bewoners te stimuleren. Een ander stageteam

Douwes. “We kijken dus vooral naar geschikt-

dus als het even tegenzit, laten we dat ook

mag voor het havenbedrijf een wervende

heid en motivatie. Verder hebben we in elk

zien. Juist van het overwinnen van de hob-

website bouwen. “We willen realistische

team een plaats gereserveerd voor iemand die

bels die je tegenkomt, leer je enorm veel.”

opdrachten, die ook een werkelijk belang

op eigen kracht misschien wat moeilijker aan

Tot nu toe zijn alle betrokkenen enthousiast:

dienen”, zegt Peter Douwes. “Bovendien

de bak komt, bijvoorbeeld iemand met een

zowel de betrokken bedrijven als de docen-

moeten het opdrachten zijn waar een kop en

taalachterstand of met gewoon wat minder lef.

ten denken dat de serie zal leiden tot een

staart aanzit.”

De decanen van de opleidingen dragen deze

beter beeld van het beroepsonderwijs en tot

kandidaten aan. Deze deelnemers solliciteren

toename van de stagemogelijkheden.

ook gewoon, maar we houden rekening met hun beperkingen.”

Voorlopig mikken de initiatiefnemers op tien opdrachten. De werving van stagekandidaten

NIEUW FEESTCONCEPT

is inmiddels in volle gang, onder meer via

Als de stagiaires de selectieprocedure door-

tv-spotjes op de lokale televisiezender AT5.

REALISTISCH BEELD

lopen hebben, krijgen ze een training van vier

Na de zomervakantie beginnen de teams met

Ook Ricardo Winter verzekert dat de

dagen. Die training is gericht op de team-

hun training, en daarna gaan ze aan de slag.

stagiaires niet als goedkope acteurs gezien

building. “Het gaat erom die kwaliteiten in de

De eerste uitzendingen vinden plaats in het

worden. “We zien de soap als een prima mid-

jongeren en het team als geheel aan te boren

voorjaar van 2007. Het is de bedoeling om

del om het stoffige imago van het beroeps-

die de kans op een goed resultaat zo groot

deze stagevorm ‘te verduurzamen’, zegt

onderwijs omver te schoppen. Iedereen kan

mogelijk maken. Dus hoe maak je afspraken

directeur Douwes. “We willen naar enkele

zien dat onze cursisten wel degelijk in staat

en hoe zorg je dat iedereen zich daaraan

honderden deelnemers per jaar.” Of de

zijn om redelijk complexe opdrachten te

houdt, hoe haal je de benodigde kennis in

docusoap ook jaren gaat duren, weet hij niet.

vervullen. Het vooroordeel dat ze ‘nog geen

huis, et cetera.” Ook de mensen die de team-

“We hopen natuurlijk van wel”, zegt hij.

hamer kunnen vasthouden’ als ze van school

stagiaires coachen vanuit het bedrijf krijgen

“Want er gaat een enorme stimulans van uit.

komen, zal zo verdwijnen, daarvan ben ik

een training, waarin onder meer aandacht

Maar ook zonder televisie is dit een

overtuigd.” Overigens houden de opleidin-

voor het opsporen en stimuleren van talent.

succesformule.” 25

BESTURENRAAD

Kennismakingsbijeenkomst voor nieuwe leden Besturenraad

Jaarlijke ISIS-Q5-conferentie over Veranderen en Verbeteren

Bent u de afgelopen twee jaar als directeur of bestuurder in dienst

Op dinsdag 26 september vindt de jaarlijkse ISIS-Q5-conferentie plaats

getreden van uw onderwijsinstelling en lid van de Besturenraad? Dan

onder de titel ‘Veranderen verbeteren’. Elke vorm van verbeteren of

nodigen we u graag uit voor een bijeenkomst die we organiseren voor

kwaliteitsontwikkeling is een verandering. Niet elke verandering is een

nieuwe leden. Als directie en management van de Besturenraad willen

verbetering. Wat kunt u als schoolleider doen om ervoor te zorgen dat

we graag met u kennismaken, u de gelegenheid geven bij ons een blik

uw school verbetert en dat ingezette verandering tot verbetering leidt?

in de keuken te werpen en u de mogelijkheid bieden om te netwerken

Hierover gaat het op de conferentie. Tijdens een gevarieerd programma,

met uw andere nieuwe collega’s. Naast kennismaking staat er ook een

met diverse workshops en een proeverij kunt u in korte tijd informatie en

centraal thema op de agenda: moreel leiderschap. We gaan dieper in

inspiratie opdoen over verschillende thema’s en activiteiten. Gastspreker

op uw rol in uw (school)organisatie en de morele keuzes, die horen bij

Andy Hargreaves zal de conferentie openen en een workshop geven.

leiderschap. Juist voor ons in het christelijk onderwijs is het goed hier-

De conferentie is bedoeld voor leidinggevenden en bestuurders in het

van een speerpunt te maken. U ontvangt ook een exemplaar van onze

voortgezet onderwijs die geïnteresseerd zijn in professionalisering en

nieuwste uitgave, het boek ‘Tien noties bij leiderschap. Een zoektocht

kwaliteitszorg. De Besturenraad maakt onderdeel uit van ISIS-Q5. Kijk

naar de betekenis van moreel leiderschap’. Dit boek werd geschreven

voor meer informatie op www.isisq5.nl.

door Dick den Bakker, manager bestuurlijke vernieuwing, kwaliteitszorg en identiteit. Aansluitend op het programma bieden we u een lunch aan. De bijeen-

Zomersluiting Besturenraad

komst is op 21 juni 2006, van 10.00 - 12.30 uur in het kantoor van de Besturenraad in Voorburg. U kunt zich aanmelden via onze site op

Midden in de zomer sluit ook de Besturenraad zijn deuren, dit jaar is

www.besturenraad.nl > po/vo/bve/ho > agenda. Of bel 070 348 12 28.

dat van 25 juli tot en met 5 augustus. Natuurlijk kunt u voor calamiteiten ook in die periode bij ons terecht. U kunt dan bellen naar het centrale telefoonnummer.

Ledenraadsvergadering mei 2006

Godsdienst als examenvak invoeren of niet?

Op donderdag 18 mei vond de jaarlijkse ledenraadsvergadering plaats. De ledenraad heeft het jaarverslag en de jaarrekening goedgekeurd. Daarnaast was er ruimte voor

Vanaf september 2007 mogen scholen voor voortgezet

discussie en uitwisseling. Professor Ben Vermeulen, hoogleraar staats- en bestuursrecht

onderwijs het vak godsdienst een examenstatus geven.

en onderwijsrecht aan de VU en lid van de Onderwijsraad, hield een inleiding over het

Voordat een school toe is aan de daadwerkelijke invoering

bijzonder onderwijs.

van godsdienst als examenvak, is er al een heel traject

In de vergadering hebben we een aantal nieuwe leden verwelkomd.

bewandeld. Daarom is het belangrijk dat scholen zich – voor

U ziet ze op de foto hieronder.

zover dat nog niet heeft plaatsgevonden - nu bezighouden met de vraag: invoeren of niet? En met de beleidsontwik-

V.l.n.r. Ger Redert, Leen Valstar, HenkJan van Commenee, Heleen de Haan, Pieter van Keulen, Gijsbert van der Beek, Cees Schellens, Kees Stad, Roel Vijn (herkozen) en Henk Slabbekoorn (herkozen).

keling die het gevolg is van de keuze voor invoering. De Besturenraad helpt u graag in deze discussie. We begeleiden u bij beleidsmatige en inhoudelijke vraagstukken. Maar ook als u nog geen beslissing genomen heeft, kunt u bij ons terecht. Wij geven u een indruk van de belangrijkste argumenten voor en tegen een examenstatus van het vak godsdienst, zodat u een weloverwogen beslissing kunt nemen. Ook laten we zien wat de consequenties voor uw school zijn als u godsdienst als examenvak invoert. En we kunnen voor u het proces om tot besluitvorming te komen en de eventuele stappen daarna organiseren. Op sommige onderdelen zullen we daarbij ook CPS, SLO en lerarenopleidingen betrekken of naar hen doorverwijzen. Kortom, voor al uw vragen rondom de examenstatus van het vak godsdienst bent u bij ons aan het goede adres!

26

Besturenraad daagt de politiek uit om nieuw onderwijsbeleid te maken

Brochure Diploma Christelijk Basisonderwijs

De politieke partijen zijn bezig met het opstellen van hun verkiezingsprogramma’s. De Besturenraad daagt hen uit echt vernieuwend te zijn in hun onderwijsbeleid. Leg een aantal principes vast en geef

Voor beginnende leraren én leraren die

scholen de ruimte hun eigen verantwoordelijkheid te nemen, dat is onze boodschap. Echt nieuw

al langer in het vak zitten, hebben we het

beleid geeft alle scholen, bijzonder en openbaar, een eigen profiel. In een aantal aanbevelingen die op

diploma christelijk basisonderwijs (DCBO)

woensdag 17 mei naar de politiek zijn verstuurd, krijgen de partijen een handreiking voor nieuw beleid.

ingesteld. Hogescholen mogen het DCBO

De belangrijkste aanbeveling is om nu eens niet vast te leggen wat gedaan moet worden, maar juist

uitreiken als ze daarvoor geaccrediteerd zijn

ruimte te laten voor eigen invulling door onderwijsinstellingen. Nieuw beleid daagt uit: vraagstuk-

door de commissie DCBO. We hebben een

ken van organisatie en besturing, taakverdeling en macht zijn in het onderwijs pas interessant als

brochure gemaakt met het toetsingskader, de

ze geplaatst worden in het perspectief van inhoud en integratie: waarom en waartoe onderwijzen

richtlijnen, het visitatieprotocol en de diverse

we wat? Nieuw beleid kan volstaan met het vastleggen van een aantal principes, zoals behoorlijk

formats die daarvoor nodig zijn. Hij is bestemd

bestuur (transparantie en verantwoording) en zorgplicht voor elke leerling. Wij pleiten ook voor één

voor geaccrediteerde hogescholen. Zij

duidelijke algemene voorzieningenwet en we vinden het noodzakelijk om een keer af te stappen van

hebben een exemplaar gratis ontvangen.

de gelijkgeschakelde arbeidsvoorwaarden van leraren.

De brochure is ook te bestellen via onze

Op onze site kunt u de tekst van de aanvelingen downloaden. Ook vindt u hier het bijbehorend pers-

website, www.besturenraad.nl>ho>producten

bericht.

bestellen. Kosten: € 6,-.

Handreiking Godsdienst als examenvak

Thema juni

Samen met Concent en VGS is de Besturenraad verantwoordelijk voor de handreiking Godsdienst/

Schooldirecties en besturen die zich daarop

levensbeschouwing als Examenvak die in de tweede week van mei naar alle scholen in het voort-

hebben geabonneerd, krijgen maandelijks

gezet onderwijs is gestuurd. De handreiking bevat een vakinhoudelijk kader en een structuur om

Thema bij SBM. Het onderwerp van Thema

de kwaliteit van het schoolexamen godsdienst/levensbeschouwing te waarborgen. Het inhoudelijk

juni voor primair en voortgezet onderwijs is

kader is bedoeld als ondersteuning bij het ontwerpen van een eigen leerplan op schoolniveau. Voor

Governance in de praktijk: veranderende

de kwaliteitsborging gaat de handreiking niet uit van een compleet kwaliteitsstelsel, maar sluit zij aan

relatiepatronen.

bij eenvoudige systemen. Het gaat in de eerste plaats om het bieden van een instrument dat vooral een hulpmiddel is, en dat toereikend is voor scholen die overwegen godsdienst/levensbeschouwing

Voor bestellingen of informatie over

een examenstatus te geven.

nog verkrijgbare Thema’s: telefoon 070 348 11 48, e-mail: [email protected].

Voor meer informatie over de handreiking en over de examenstatus van het vak godsdienst kunt

Of kijk op: www.besturenraad.nl >

u terecht bij een van onze adviseurs via telefoonnummer 070 348 11 48. U kunt de handreiking

besturenraad > Thema.

downloaden op onze site www.besturenraad.nl>vo>producten downloaden.

Onderhandelaarsakkoord CAO-PO een feit De Werkgeversvereniging Primair

seerd en een groot aantal bepalin-

en scholing en ontwikkeling.

geling met een werkgeversbijdrage

Onderwijs (WvPO), waar de

gen uit het Rechtspositiebesluit is

Ook voor een andere doelstelling

en het via de cao-po binnenhalen

Besturenraad deel van uitmaakt, en

geschrapt. De overige bepalingen

van de WvPO, het realiseren van

van extra middelen voor profes-

de werknemersorganisaties heb-

zijn verbeterd en gemoderniseerd.

een aantrekkelijk arbeidsvoor-

sionalisering en begeleiding van

ben een onderhandelaarsakkoord

De ruimte voor werkgevers om

waardenpakket waarmee we de

onderwijspersoneel.

bereikt over de nieuwe cao-po.

een eigen invulling te geven aan

arbeidsmarktpositie van het primair

De cao loopt van 1 augustus 2006

cao-afpraken is bijvoorbeeld sterk

onderwijs versterken, zijn stappen

Op onze site kunt u de tekst van

tot 1 augustus 2008. Met deze

vergroot. Daarmee zijn de eerste

gezet. Denk aan het op peil houden

het onderhandelingsakkoord, de

nieuwe cao komt een einde aan het

stappen gezet richting een kader-

van de regeling voor betaald ouder-

belangrijkste afspraken eruit en het

Rechtspositiebesluit WPO/WEC. De

cao. Dit komt onder meer tot uiting

schapsverlof, het verbeteren van de

persbericht downloaden. Ga hier-

secundaire arbeidsvoorwaarden

in de afspraken over functies en

regeling voor woon-werkverkeer, het

voor naar www.besturenraad.nl >

zijn net als in het vo gedecentrali-

functiewaardering, de normjaartaak

introduceren van de levensloopre-

po > ontwikkelingen.

27

BESTURENRAAD

Actueel overzicht van subsidieregeling VO Op onze site vindt u een overzicht van subsidie-

geactualiseerd en bevat de meest recente gege-

medewerking aan een inhoudelijk evaluatieonder-

regelingen voor het voortgezet onderwijs. De

vens. Behalve de actuele subsidieregelingen

zoek gevraagd zijn.

regelingen van OCW, het Vervangingsfonds, het

hebben we ook regelingen opgenomen die nog

Om de actualiteit van het overzicht te garan-

Participatiefonds en UWV zijn hierin opgenomen.

wel doorlopen maar waarop geen beroep meer

deren vragen wij uw medewerking. Heeft u

Ook de afdrachtregelingen van de Belastingdienst

kan worden gedaan. In een aantal gevallen is

aanvullingen op het overzicht, suggesties of

en de regelingen van de Europese Unie heb-

de afrekentermijn nog niet vervallen en moet de

reacties, mail die dan naar Arent Bloemendal,

ben een plaats. Het overzicht is onlangs weer

eindafrekening tijdig worden ingediend. Ook kan

[email protected].

Begeleiding lumpsum po fase 4 Per 1 augustus wordt de lumpsum po ingevoerd. De bedragen van de nieuwe lumpsum zijn niet altijd precies gelijk aan de FBS bekostiging; soms zijn de berekende verschillen negatief en soms positief. Het verschil is immers op basis van de gegevens van het meetjaar 2004-2005 berekend. De verschillen worden via een vereveningssystematiek geleidelijk afgebouwd. Uit de gegevens van CFI blijkt dat de meeste instellingen een herverdeeleffect hebben, variërend van 0 tot 5 procent en groter. Zulke verschillen vragen om extra aandacht in de financiële en personele planning. Daarom biedt de Besturenraad u aan om samen naar de achterliggende oorzaken van de verschillen te kijken en te bespreken

De helpdesk voor eerstelijns advies

welke gerichte maatregelen nodig zijn. Daartoe houden we in het land 12 spreekuren. Kijk voor data, tijdstippen en locaties op www.besturenraad.nl > po > diensten >

Bij de helpdesk staan vier juristen klaar om uw vragen te

financieel beleid of klik op de button ‘fase 4’ rechts op de homepage.

beantwoorden of u de weg te wijzen naar specialisten op een bepaald gebied binnen de Besturenraad. Met onder andere achtergronden in het onderwijs, het bedrijfsleven en de volkshuisvesting vormt het team van de helpdesk een gemêleerd gezelschap en een hecht team.

Kwaliteitszorg De helpdesk biedt eerstelijns advies over een breed scala Het streven naar kwaliteit is in het onderwijs nadrukkelijk aanwezig. Daarom heeft de

van onderwerpen. Rechtspositie van personeel zoals onder

Besturenraad op dit gebied een uitgebreid aanbod van producten en diensten. Wij

andere vastgelegd in de CAO’s, onderwijsbevoegdheden,

vinden dat kwaliteitszorg gericht moet zijn op het verbeteren van het primaire proces.

verzekeringen, privacy, huisvesting, medezeggenschap,

De kwaliteit van uw school hangt dus nauw samen met de identiteit en de visie op

ontslag en uitleg over wetstekst zijn zo maar een aantal

goed onderwijs. Werken aan kwaliteit is vooral een proces. Het komt op gang door

onderwerpen die regelmatig bij de helpdeskadviseurs

het gesprek aan te gaan over de gewenste en gerealiseerde kwaliteit.

langskomen. U kunt als u vragen heeft ook kijken in de rubriek ‘veel gestelde vragen’ op onze site. Deze wordt

Voor informatie over onze cursussen en diensten kunt u terecht op

grotendeels door de helpdesk gevuld en bevat antwoorden

www.besturenraad.nl. De cursus ‘Op weg naar uw eigen systeem van kwaliteitszorg’

op vragen die we vaak tegenkomen.

is bijvoorbeeld bedoeld voor wie wil starten met een eigen aanpak. Ook interessant is de PO/VO-spiegel.nl, versie Besturenraad. Het is een digitaal instrument waarmee

De juristen van de helpdesk zijn van veel markten thuis.

u eenvoudig begint met waarderingsonderzoek. Vraag gerust de gratis brochure aan.

Hoewel ieder zijn eigen specialisatie heeft, oriënteren zij

Wie werkt met een instrument voor kwaliteitszorg kan belang hebben bij de dienst

zich zo breed mogelijk. Wie u ook treft aan de telefoon, u

‘Klankborden over kwaliteitszorg’ waarin u uw vragen kunt doorspreken met een van

kunt uw vraag bij haar kwijt. Er wordt naar gestreefd om uw

onze adviseurs. U kunt onze adviseurs bereiken via telefoon: 070 348 11 48.

vraag meteen en anders binnen 48 uur te beantwoorden.

Zij helpen u graag verder.

Professioneel en gedegen advies, klantvriendelijkheid en een goede en persoonlijke service zijn de kernwoorden van de helpdesk. U kunt de helpdesk bereiken via 070 348 12 80 of mail naar [email protected].

28

Nieuw opleidingsinstituut van de Besturenraad

De Vliet Academie Nieuwe kennis, inspiratie en energie opdoen – dat verlangen heeft iedereen die werkt in het onderwijs. Juist daar is het immers belangrijk om voortdurend te blijven leren. Met dat doel is de Vliet Academie opgericht. Dit gloednieuwe opleidingsinstituut van de Besturenraad biedt leergangen voor bestuur, management en schoolleiders van alle sectoren in het christelijk onderwijs. Met oog voor de uitdagingen van de identiteitsgerelateerde onderwijsinstelling en een heldere visie op haar maatschappelijke taak. Tekst: Dorieke Hammink, Fotografie: Marcel van den Bergh

Van de Besturenraad bent u gewend dat goed bijzonder onderwijs het

MÉT EN VÁN ELKAAR LEREN

doel van alle activiteiten is. Voor de Vliet Academie is dat niet anders:

De Vliet Academie focust op leren met en van elkaar. Met elkaar leren

wij houden het primaire proces van een schoolorganisatie in het oog,

gebeurt onder leiding van professionele docenten, die bekend staan

waarin u als leidinggevende of bestuurder werkt. De jonge mensen

om hun kennis van en ervaring met de onderwijssituatie en de actuele

voor wie u werkt leveren nu en later een bijdrage aan de maatschappij.

ontwikkelingen. Dit kunnen docenten van de Besturenraad zijn, maar

Duurzaam leven en samenleven op aarde is hun opdracht en het is uw

het is ook goed mogelijk dat u een docent treft die door ons is aange-

taak hen van de opdracht bewust te maken. De Vliet Academie betrekt

trokken van buitenaf. Afhankelijk van de gewenste expertise bepalen

dit maatschappelijke aspect van uw én ons werk voortdurend bij de

wij welke docent het meest geschikt is om een opleiding te leiden. Wij

leergangen die georganiseerd worden. Met het extra aspect kiest de

besteden bij het leren onder andere aandacht aan wetenschappelijk

Vliet Academie een onderscheidende benadering, vanuit een levens-

onderzoek dat richtend kan zijn voor het handelen van bestuurders,

beschouwelijke dimensie.

leidinggevenden en docenten in het onderwijs. Van elkaar leren gebeurt bij de uitwisseling van kennis, inzichten en

PERSOONLIJKE AANPAK

ervaring in de bijeenkomsten. Ook een stage bij een collega of een

De Vliet Academie onderscheidt zich door een persoonlijke aanpak en

collega-organisatie hoort bij de mogelijkheden. Zo krijgt u op per-

ondersteunt de deelnemers bij het vertalen van kennis in de dagelijkse

soonlijke vragen een antwoord. De diversiteit van de deelnemers

werkzaamheden. Daarmee wordt de link gelegd tussen woord en

maakt de ontmoetingen tot unieke leermomenten.

daad, tussen filosofie en praktijk. Hoe vaak gebeurt het niet dat iemand die zich tijdens een bijeenkomst voorneemt om de zaken anders aan te pakken, in de praktijk stuit op allerlei obstakels? Precies

De Vliet Academie opent haar deuren na de zomer. Binnenkort ontvangt u

dat voorkomt u door uw training te volgen aan de Vliet Academie.

de brochure ‘De Vliet Academie’, waarin u meer leest over missie, visie en

Niet alleen helpen we u in uw onderwijspraktijk blokkades uit de weg

het opleidingsaanbod. In het najaar starten de leergangen Bovenschools

te ruimen, maar we wijzen u ook op obstakels die voor u niet zicht-

Management PO en Strategisch Management VO. Meer informatie kunt u

baar waren.

krijgen bij Yvonne van der Spek, telefoon 070 348 12 54. 29

AGENDA

BIJEENKOMSTEN BESTURENRAAD JUNI/SEPTEMBER 2006 DATUM

ACTIVITEIT

DOELGROEP

PLAATS

CONTACTPERSOON

15-06-06

NETWERK BESTUREN MET ÉÉN OF ENKELE SCHOLEN ALBLASSERWAARD

PO

HARDINXVELD-GIESENDAM

H. BRUGGEMAN

19-06-06

NETWERK BOVENSCHOOLS MANAGERS MIDDEN/ZUID GELDERLAND

PO

HEERDE

C. RHEBERGEN

19-06-06

NETWERK TOEZICHTHOUDERS EN HUN BESTUURDERS - TOEZICHT

VO

VOORBURG

H. KLIFMAN

20-06-06

NETWERK P&O

VO

UTRECHT

B. VAN DER PLAS

09-09-06

P&O NETWERK

PO

UTRECHT

B. VAN DER PLAS

12-09-06

NETWERK BOVENSCHOOLS MANAGERS UTRECHT

PO

ALMERE

C. RHEBERGEN

20-09-06

NETWERK TOPMANAGEMENT VO

VO

UTRECHT

H. KLIFMAN

21-09-06

NETWERK BOVENSCHOOLS MANAGERS ZUID-HOLLAND

PO

KLUNDERT

H. BRUGGEMAN

25-09-06

NETWERK TOEZICHTHOUDERS EN HUN BESTUURDERS

VO

VOORBURG

H. KLIFMAN

MEER INFORMATIE? BEL MET 070 348 11 48.

SERVICE POSTADRES

Postbus 907, 2270 AX Voorburg BEZOEKADRES

Oosteinde 114, Voorburg telefoon: 070 348 11 48 fax: 070 382 12 01 www.besturenraad.nl RELATIEMANAGERS PO Scholen in het primair onderwijs kunnen voor informatie terecht bij de adviseur in hun eigen regio.

BESTELLINGEN

telefoon: 070 348 11 48 fax: 070 382 12 01 e-mail [email protected] www.besturenraad.nl > po/vo/bve/ho > producten bestellen

REGIO NOORD-HOLLAND, ZUID-HOLLAND WEST/MIDDEN

CENTRAAL SECRETARIAAT,

Ouko Beuving telefoon: 023 557 79 23 fax: 023 557 79 24 e-mail: [email protected]

telefoon: 070 348 12 60, e-mail: [email protected]

REGIO GELDERLAND,UTRECHT, FLEVOLAND

REGIO ZUID-HOLLAND ZUID/OOST, ZEELAND, NOORD-BRABANT,LIMBURG

Hans Bruggeman telefoon: 078 654 00 25 fax: 078 654 00 26 e-mail: [email protected]

Carla Rhebergen telefoon: 0318 64 30 50 fax: 0318 64 03 12 e-mail: [email protected] REGIO GRONINGEN, FRIESLAND, DRENTHE, OVERIJSSEL

Wob van Beek telefoon: 0522 46 44 03 fax: 0522 46 49 94 e-mail: [email protected]

HELPDESK

telefoon: 070 348 12 80 ma t/m vrij: 9.00 – 17.00 uur e-mail: [email protected]

RELATIEMANAGERS VO, BVE EN HO Scholen in het voortgezet onderwijs kunnen voor informatie contact opnemen met onze adviseurs. VO:

Kees Jansen, e-mail: [email protected] Harm Jan Luth, e-mail: [email protected] BVE/HBO/WO:

Marianne Beelaerts, e-mail: [email protected] Swier Frouws, e-mail: [email protected] HBO/WO:

Marcel Bos, e-mail: [email protected] SBM DIGITAAL

DIGITALE NIEUWSBRIEF

PRODUCTEN EN DIENSTEN

De artikelen van SBM kunt u als pdf-bestand downloaden van onze site. Maakt u gebruik van onze teksten, wilt u daarbij dan de bron vermelden?

Wekelijks verschijnt onze digitale Nieuwsbrief met het laatste nieuws uit het onderwijsveld en uit onze organisatie. Via onze homepage kan iedereen zich gratis voor deze nieuwsbrief opgeven.

Op onze website treft u steeds de meest actuele gegevens over onze producten, cursussen en diensten. Bovendien vindt u bij ‘producten downloaden’ handige modellen op alle beleidsterreinen.

2006_93_SB

15-05-2006

15:26

Pagina 1

WORDT UW SCHOOL WIJZER VAN MANAGEMENT? De opleiding Master of Management in Education (MME) biedt u de instrumenten voor verdere professionalisering binnen het onderwijs - voor beleids- en eindverantwoordelijken in het management van onderwijsorganisaties of educatieve dienstverleningsorganisaties - stelt managers in staat vanuit een duidelijke visie te werken aan de ontwikkeling van hun organisatie binnen een helder en doelmatig beheerskader

- deelnemers worden geconfronteerd met ervaringen en ontwikkelingen in andere sectoren - deelnemers ontwikkelen een kritische reflectie op de dagelijkse werkelijkheid alsmede een persoonlijke visie - 1,5 jaar, start in september 2006 - locatie: Tilburg

0800-tiasinfo, [email protected], www.tias.edu, information sessions 12 juni

THE BUSINESS SCHOOL OF TILBURG UNIVERSITY & TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN

���� �

�� ����

� �� � ���

���� �

�����

��� ��

��� ��

������

�� � ��

�

��

�� ������ �� ���� ��

�� � ��� ���

� � �� � � �� �� ���� � ���� �� ���� �� � �� �� �� ������� �� �� �� � � �� �� � � �� � �� � �� � ���� �� �� ��� � � �� �� ���� �� �� �� ��� �� ����� ����� ��� �� � ���� �� �� ��� �� �� �� ��� ���� �� ����� ��� ��� ��� �� � �� � �� ���� � ������ ���� �� � � ��� �� � �� �� �� ��� �� ��� �� � � � �� �� ��� �� ���� ��� �� �� ��� �� �� �� �� �� �� ��� � �� � � ��� �� �� �� ���� �� ���� �� �� ���� �� ���� ���� ����� � ����� �� �� �� �� �� �� �� ������� � �� �� � �����

� � �� �

�����

�� �����

��� ���

�����

���� �

� � ��

�����

�����

����

� �� �

���� � � � � ���� ������� ���� �� ���

���

��� � ���� ��

������

� ����

���� � �

leeg

����

����

��������������� � �� ��

�� ����

1/4

��� �� ��

������

���� �� �� �� ��

���� ����� ������ �� �� ������� ���� �� ��� ���� �� �� �� �� ���� ��� ���� ������� �� ��� �� ������ �� ����� ����� �� ���� �� ���� �� �� �� �� �� ���� �������� ���� �� �� ��� � ���� ��� �� �� �� ������ �� �� ������� �� ������� ��� ��� �� �� � ���� �� � ���� ��� ���� ���� �� �� ���� �� ����� ���� �� �� �� �� �� ��� �� �� �� ��� �� �� ������� �� ��� ����� ��� �� ������� ����� ���� �� �� �� ������ ����� �������� �� ���� ������� ������� ������� �� �� �� �� �� �� �� ��� ��� �� ������ �� �� �� �� ��� �� �� ���� � �� � �� �� �� �� ����

�� ����

�������������� ��������������

Advert van omslag 3,

��

�������������� ������������

�����

�����

�����

�

� ����

�� ���

maart 2006

��� � ��

03-06

����������������������� ������������������������ ������������������������ ������������������������������

-2005

:43

10:10

'Besturenraad adviseert', alleen bovenste stuk

����������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������� ������������������

Besturenraad adviseert alle onderwijssectoren over functiewaardering Voor meer informatie telefoon: 070 348 11 48.

110.499_adv-EG-wt2.indd 1

10-06-2005 16:21:27

FairFlex_adv_SBM

23-05-2006

16:13

Pagina 1

Flexibele Formatie? FairFlex Onderwijs biedt u de oplossing voor: - vervangingsvacatures - reguliere vacatures - spoedvacatures - payrolling (verloning van uw eigen kandidaat) FairFlex is gespecialiseerd in de bemiddeling van bevoegde leraren. Bel voor meer informatie

0522 - 238 810

of e-mail naar [email protected].

Arbeidsbemiddeling voor leraren

www.fairflex.nl WERVING & SELECTIE DETACHEREN & UITZENDEN PAYROLLING

Lid van de ABU, Algemene Bond Uitzendondernemingen | Aangesloten bij de SFT, Stichting Financiële Toetsing