Juli 2009
[Handleiding]
Docent: Marieke Kroneman
[Tips voor de leerlingenraad]
Studenten: Priscilla van Es Quinta van Dop Eefje Hupe Isis van Egmond Jolien Glasbergen
2111826 2100515 2111583 2109726 2115433
1
Inhoudsopgave Inleiding ................................................................................................................ 3 Wat is een leerlingenraad ..................................................................................... 4 Leerlingen werven voor de leerlingenraad ............................................................ 5 Kennismaking bijeenkomst ................................................................................... 6 Naamsbekendheid ................................................................................................ 8 Contact met medeleerlingen (achterban) .............................................................. 9 Wie spreek je aan ............................................................................................... 10 Vergadertechnieken ............................................................................................ 11 Tips voor de begeleiding ..................................................................................... 13 Literatuurlijst........................................................................................................ 15 Bijlagen ............................................................................................................... 16 Voorbeeld agenda ....................................................................................... 16 Voorbeeld notulen ........................................................................................ 17
2
Inleiding Deze handleiding is bestemd voor leerlingen en begeleiding van een leerlingenraad van een middelbare school. De handleiding kan gebruikt worden om een nieuwe leerlingenraad op te starten, een oude leerlingenraad nieuw leven in te blazen, of ter aanvulling op een goedlopende leerlingenraad. De handleiding is echter een leidraad, de leerlingen kunnen natuurlijk zelf ook met ideeën komen. In de handleiding zijn twee pedagogische visies verwerkt, die elk een bepaalde kijk hebben op de rechten van kinderen met betrekking tot medezeggenschap. De eerste visie die in deze handleiding is verwerkt is de visie van Imelman. Deze pedagoog gaat ervan uit dat mensen hun eigen houding en opvattingen ter discussie moeten stellen. Wanneer jongeren van een leerlingenraad vragend in de wereld staan, kunnen zij achter belangrijke kwesties komen. De tweede visie die in deze handleiding is verwerkt, is die van Korczak. Korczak was pedagoog en tevens de grondlegger van de rechten van het kind. Hij vond dat we kinderen en jongeren moeten betrekken bij het dagelijks leven, door ze te laten meedenken, zodat zij medeverantwoordelijk worden. In een leerlingenraad is dit belangrijk, omdat de leerlingen van de leerlingenraad deels verantwoordelijk zijn voor de rest van de leerlingen en voor het uitvoeren van hun eigen activiteiten.
3
Wat is een leerlingenraad Een leerlingenraad komt op voor de belangen van de leerlingen. Je ziet vaak dat leerlingenraden zich bezighouden met bijvoorbeeld schoolfeesten, leerlingenstatuut, helpen organiseren van evenementen op school en deelname in verschillende commissies. In samenspraak met de school, zal de keuze gemaakt worden waar de nadruk op komt te liggen. Leerlingenraden zijn een goed middel om leerlingenparticipatie te stimuleren binnen de school. Bij leerlingenparticipatie draait het om inspraak van leerlingen op onderwerpen die hen aangaan. Leerlingenparticipatie is zo belangrijk omdat leerlingen vaak het beste weten hoe het er bij hun op school aan toe gaat. Het niveau van het onderwijs bepaalt hoe intensief de begeleiding moet zijn vanuit school. Dit kan dus enorm verschillen per onderwijsniveau maar ook hoe lang een leerlingenraad bestaat. Hoe langer een leerlingenraad bestaat, hoe zelfstandiger deze functioneert.
Figuur Participatie- of inspraakpiramide
Als je naar een school kijkt, zijn leerlingen op verschillende niveaus betrokken. Veel leerlingen willen graag geïnformeerd worden over hun school. Een stapje hoger in de piramide is participeren doordat leerlingen hun mening geven, bijvoorbeeld in een enquête. Nog actiever is dat leerlingen zelf gevraagd of ongevraagd hun mening en adviezen geven aan school wat ze vinden dat er moet gebeuren. Dit is het niveau van het adviseren. Tot slot is er aan de top van piramide verantwoordelijkheid. Het dragen van verantwoordelijkheid is een aspect voor de leerlingen in de leerlingenraad.
4
Leerlingen werven voor de leerlingenraad Wanneer je nieuwe leerlingen wilt gaan aantrekken moet je eerst kijken naar wat voor persoon jullie nodig denken te hebben in de raad. Zet de wensen/eisen voor een nieuwe persoon op papier en ga vandaar uit selecteren. Start dan je campagne om nieuwe leerlingen te werven. Deze campagne kan bestaan uit: Opvallende posters die leerlingen motieveren om deel te willen nemen aan de leerlingenraad. Hang deze posters op plaatsen waar veel leerlingen komen. Bijvoorbeeld in de kantine, aankomsthal, gangen etc. De klassen rond gaan in tweetallen om leerlingen te vragen of ze interesse hebben in deelname aan de leerlingenraad. Op deze manier kan je de leerlingen informeren over wat de leerlingenraad doet en kunnen ze ook gelijk vragen stellen. Het persoonlijk aanspreken van een leerling waarvan jij denkt dat hij/zij goed past in jullie leerlingenraad. Het plaatsen van een bericht op de website, schoolkrant en/of lichtkrant. Dit bericht moet aantrekkelijk zijn en leerlingen activeren om na te denken om eventuele deelname aan de leerlingenraad. Bij veel aanmeldingen kan je een soort sollicitatieronde houden om mensen te selecteren op hun eigenschappen, motivatie en hoe deze overeenkomen met je eigen wensen/eisen. Let op!!! Zorg voor een goede vertegenwoordiging van alle leerjaren in de leerlingenraad. Dit is ook goed voor de communicatie met je medeleerlingen.
5
Kennismaking bijeenkomst Wanneer een leerlingenraad net is opgezet is het allemaal nog onwennig. Je kent elkaar nog niet en weet nog niet goed wat je kunt verwachten. Om elkaar beter te leren kennen en er achter te komen wat iedereen verwacht van deelname aan de leerlingenraad kun je verschillende (kennismaking)spelletjes doen. Een aantal voorbeelden hiervan zijn: Amerikaans liften; Een spelletje om de namen te leren kennen. Je gaat in een kring zitten en dan begint iedereen te ‘liften’ dit houdt in, eerst met beide handen tegelijk klappen op de knieën/bovenbenen, vervolgen in de handen klappen, dan de rechterduim omhoog steken, en over je schouder bewegen, en als laatst Linkerduim omhoog steken, over je schouder bewegen en dit herhaal je. Een iemand begint te liften. Wanneer iedereen zijn rechterduim omhoog steekt, noemt diegene zijn eigen naam, en wanneer hij zijn linkerduim omhoog steekt, noemt hij de naam van iemand anders uit de kring. De persoon die genoemd wordt, zegt zijn eigen naam op het moment dat iedereen zijn rechterduim omhoog steekt, en noemt de naam van iemand anders wanneer hij zijn linkerduim opsteekt. Krantenmep; Iedereen zit in een kring en noemt om de beurt zijn naam. Dan gaat één iemand in het midden van de kring staan met de krant in zijn handen. Er wordt vervolgens een naam genoemd van iemand die in de kring zit. De mepper probeert die persoon op de knieën te slaan, maar als die persoon snel een andere naam noemt moet die gemept worden. Wanneer iemand gemept is voordat hij een andere naam heeft genoemd, is hij af en mag hij de plaats van de mepper innemen. Bijnamenspel; De spelers zitten in een kring. Eén van de spelers start het spel door zich voor te stellen. Daarbij noemt hij zijn naam, en kiest hij een bijnaam die begint met de eerste letter van zijn eigen naam, bijvoorbeeld "Grappige Gijsbert". De speler links van hem neemt het over en zegt "Ik ben Harige Harry en naast mij zit Grappige Gijsbert". De speler daar links van vervolgt en zegt "Ik ben Melige Marieke en naast mij zitten Grappige Gijsbert en Harige Harry".
6
Woordenspin; schrijf het woord leerlingenraad midden op een leeg A4, trek een cirkel om het woord. Trek lijnen naar alle kanten als de draden van een spinnenweb. Wat schiet je te binnen als je aan het woord leerlingenraad denkt. Schrijf aan het eind van iedere lijn een woord die je te binnenschiet.
7
Naamsbekendheid Als beginnende leerlingenraad ben je nog niet echt bekend bij de rest van de school. Om deze naamsbekendheid te vergroten moet je reclame voor je eigen leerlingenraad maken. Om de aandacht te trekken van de overige leerlingen van de school kun je een grote activiteit uitvoeren. Dit kan bijvoorbeeld door in de pauze een rap te maken waarin je jezelf als leerlingenraad bekend maakt. Je vertelt hierin wie jullie zijn en wat jullie doen. Door zo’n activiteit weet de school direct wie jullie zijn. Om dit te ondersteunen kun je gebruik maken van andere middelen zoals: Posters ophangen binnen de school. Een website bouwen of op de huidige website van de school een stukje plaatsen. Een stukje in de schoolkrant zetten waarin je de leerlingenraad voorstelt.
8
Contact met medeleerlingen (achterban) Als leerling van de leerlingenraad vertegenwoordig je alle leerlingen van jouw school. Het is daarom belangrijk dat je in contact komt met deze medeleerlingen. Je wilt immers weten wat de leerlingen vinden van onderwerpen die hen aangaan, bijvoorbeeld wat ze vinden van de openbare ruimtes, activiteiten en regels binnen de school. Hoe kun je hier achter komen? Hier enkel tips: Een ideeënbus voor de inbreng van leerlingen. Zorg dat deze op een centraalpunt in de school hangt en dat duidelijk is dat dit jullie bus is. Vergeet niet de bus regelmatig te checken op ideeën. Via de lichtkrant kan je de leerlingen op de hoogte houden van waarmee jullie bezig zijn. Creëer een website voor jullie leerlingenraad. Als dit niet mogelijk is kan je link maken op de website van jouw school. Op zo’n pagina kan je melden waar jullie mee bezig zijn, reclame maken en je voorstellen. Hier kan je ook een gastenboek of forum op zetten, zodat de leerlingen op jullie kunnen reageren.
Een enquête is, theoretisch gezien, de beste methode om de mening van leerlingen naar voren te brengen. Bij het opzetten van een enquête moet je er wel voor zorgen dat er zoveel mogelijk leerlingen (kunnen) reageren en dat de uitslag representatief is voor de mening van alle leerlingen. Het gebruik van multiple-choice vragen werkt goed, wat het verwerken van de gegevens ook nog eens makkelijker maakt. De meeste reacties krijg je als je de enquête uitdeelt in de klas, ze meteen laat in vullen en weer mee neemt.
Via de schoolkrant kan je de leerlingen infomeren over wat je bereikt hebt als leerlingenraad en wat je nog wilt gaan doen. Houdt een spreekuur waar leerlingen met vragen en opmerkingen terecht kunnen. Dit zou bijvoorbeeld kunnen in een lokaal of aan een tafel in een hal.
9
Wie spreek je aan Een goed contact met de schoolleiding/directie is erg belangrijk voor een leerlingenraad. Maar hoe pak je dat aan? Zorg voor een vast contactpersoon. Dit kan de voorzitter van de leerlingenraad zijn. Maak met je begeleidende docent een lijst van de mensen die werkzaam zijn op de school. Bedenk met elkaar wie je waarvoor moet aanspreken. Maak concrete afspraken met de mensen die je nodig hebt. Val dus niet zomaar bij iemand in het kantoor binnen, maar maak van te voren een afspraak. Zodat je zeker weet dat degene ook tijd voor je heeft. In plaats van persoonlijk contact te leggen met bijvoorbeeld de schoolleiding/directie is het ook mogelijk om een brief op te stellen. De inhoud van een brief bestaat uit drie delen: inleiding, kern en slot. Hieronder staat per deel beschreven wat daar in kan staan. Inleiding In de inleiding vermeld je waarom je de brief schrijft. Begin je brief niet met ik of wij. Dat beschouwen veel mensen als onbeleefd. Kern In de kern zorg je ervoor dat alle argumenten voor je plan zo helder mogelijk formuleert. Bedenk ook wat de eventuele tegenargumenten kunnen zijn. Zo kan je hier alvast een oplossing. Slot Het slot is de afronding van je brief in enkele zinnen. Laat daarin ook merken wat voor reactie je verwacht op je brief en wanneer je die reactie verwacht: De brief eindigt met een afsluitende zin, bijvoorbeeld: “Mocht u nog vragen hebben, neem dan zo snel mogelijk contact met ons op”.
10
Vergadertechnieken Vergaderen is niet altijd leuk, maar wel erg belangrijk. Op zo’n manier breng je structuur in je bijeenkomsten en blijft het overzichtelijk. Tijdens de opstartfase van de leerlingenraad is het belangrijk om één keer in de twee weken een vergadering in te roosteren. Wanneer deze opstartfase voorbij is kan dit terug gebracht worden naar één keer in de drie weken. Om een vergadering goed te laten verlopen heeft iedereen een taak/rol. Taakverdeling Om een vergadering goed te laten verlopen heeft iedereen een eigen rol. Er zijn twee vaste rollen, dit is de voorzitter die de vergadering leidt en alle werkzaamheden coördineert. En de vice-voorzitter, die net als de voorzitter van alles op de hoogte is en deze vervangt bij afwezigheid. Daarnaast is er iemand die notuleert, je kan ervoor kiezen om een vaste notulist aan te stellen of deze functie door te draaien tussen de overige deelnemers. Als je daarvoor kiest, moet je wel een vast doordraaisysteem maken. Wanneer je binnen de leerlingenraad met geld te maken krijgt moet je ook een penningmeester aanstellen, dit is iemand die het geld beheert. Tips voor de voorzitter: - Geef per agendapunt een korte toelichting of laat één van de leden dit doen die goed op de hoogte is van dit agendapunt. - Neem de leiding tijdens gesprekken en grijp in als het onderwerp te ver afwijkt van de agendapunten. - Zorg dat iedereen zijn zegje kan doen en let er dus op dat ook de stillere mensen aan het woord komen. Betrek dus iedereen bij het gesprek. - Zorg dat een vergadering niet te lang duurt. Wanneer een vergadering te lang duurt, kan de concentratie bij mensen afnemen. - Rond een agendapunt af met een samenvatting of voorstel en vraag of de groep zich daarin kan vinden. - Blijf tactvol en geduldig. - Bewaak dat iedereen elkaar met respect behandelt. Tips voor de deelnemers: - Neem een positieve houding aan. - Luister naar de andere leerlingen en wees bereidt om je eigen standpunt aan te passen. - Bereid je voor elke vergadering goed voor zodat je op de hoogte bent van wat er tijdens deze vergadering aan bod komt. Plan het aantal vergaderingen per kwartaal. Maak voordat je een vergadering gaat houden een agenda met daarop alle punten die je wilt bespreken. Zorg er voor dat alle leden op tijd de agenda kunnen lezen.
11
Werkgroep Stel voor elke activiteit een werkgroep samen. De werkgroep kan bestaan uit een aantal leerlingen van de leerlingenraad en eventueel een aantal leerlingen die geïnteresseerd zijn in de activiteit. De werkgroep gaat aan de slag met de activiteit, houdt de voorzitter op de hoogte en bespreekt op de vergadering de stand van zaken. Een werkgroep kan ook vaker bij elkaar komen dan de leerlingenraad. Bij het organiseren van een activiteit is het handig om de volgende checklist bij te houden zodat je geen stappen vergeet.
Bij het organiseren van een activiteit krijg je te maken met 7 W's: 1. 2. 3. 4.
WAAROM WIE WAT WAAR
5. WANNEER 6. WELKE MANIER 7. WAT DAARNA
Om welke reden(en) wil je een activiteit organiseren? Wie doet wat en wie spreek je aan? Welke activiteit ga je organiseren? Op welke plaats/accommodatie ga je de activiteit organiseren? Wanneer doe je wat en op welke dag/dagdeel en welk tijdstip organiseer je de activiteit? Hoe en op welke manier organiseer je een activiteit, dus waar moet je aan denken? Wat gebeurt er na afloop van de activiteit?
Agenda en notulen In de bijlage vind je een voorbeeld van een agenda en notulen van een leerlingenraad. Deze kan je gebruiken als leidraad voor je eigen agenda en notulen.
12
Tips voor de begeleiding Wij hebben aan een aantal leerlingen uit een leerlingenraad gevraagd, wat zij verwachten van hun begeleidende leerkracht. Aan de hand van de uitkomsten hiervan hebben wij een aantal tips samengesteld voor de begeleidende leerkrachten. 1. Motiveren Het is belangrijk om als begeleidende leerkracht, zowel de leerlingen uit de leerlingenraad te motiveren, als de andere begeleidende leerkrachten. 2. Vertrouwen geven Vertrouwen geven, veronderstelt dat je ervan uitgaat dat de leerlingen volwassen genoeg zijn om zelf voorstellen te lanceren en keuzes te maken. Bijsturing is soms nodig. Maar een basisvertrouwen in de goodwill en de capaciteiten van de leerlingenraad is noodzakelijk. 3. Ondersteunen i.p.v. (be)sturen Leerlingen appreciëren hulp, maar vinden het minder leuk als een begeleidende leerkracht ( inhoudelijk) de leerlingenraad (be)stuurt. Je neemt niet het voortouw, maar bent op de achtergrond aanwezig om de nodige steun te bieden. De steun die een begeleidende leerkracht biedt, kunnen we opsplitsen. Je hebt de ondersteuning tijdens de vergaderingen maar ook de hulp bij activiteiten van de leerlingenraad. 4. Ondersteuning tijdens de vergadering van de leerlingenraad Leerlingen vragen in de eerste plaats dat een leerkracht ‘beschikbaar’ is. Voor de meeste leerlingen betekent dit dat je aanwezig bent op de geplande bijeenkomsten van de leerlingenraad. Eenmaal aanwezig, kan een begeleidende leerkracht heel wat taken op zich nemen, zoals het ondersteunen van de voorzitter, hulp bieden bij het maken van een verslag en het geven van informatie. 5. Hulp bij activiteiten van de leerlingenraad Leerlingen verwachten dat hun begeleidende leerkracht helpt bij het organiseren van activiteiten en mee de handen uit de mouwen steekt. In het begin is het nodig om leerlingen te ondersteunen bij het op poten zetten van hun acties. Na een tijdje kan je meer loslaten, en vooral aanspreekpunt blijven bij vragen of problemen.
13
6. Rol van tussenpersoon opnemen Als begeleidende leerkracht moet je leerlingen begeleiden in hun contacten met andere leerlingen, leerkrachten, directie en externen. Hierin heb je een ondersteunende rol: je leert hen hoe je je mening kracht bij kan zetten, wat sterke argumenten zijn, hoe je rekening houdt met het standpunt van de ander, …. Soms ben je letterlijk en figuurlijk tussenpersoon of aanspreekpunt. Dan verzorg je, meestal informeel, de communicatie tussen de leerlingenraad en directie, collega-leerkrachten en andere leerlingen. 7. Wees positief Het is belangrijk om de leerlingen uit de leerlingenraad te stimuleren om hun mening te verkondigen. Daarom moet je als begeleider een positieve houding aannemen en wanneer een leerling zijn mening uit, dien je deze te respecteren en kun je de leerling prijzen voor hetgeen hij/zij zegt. Dit werkt niet alleen stimulerend, maar ook bevorderend voor de communicatie. Laat hierbij de belerende vinger achterwege, hamer niet op wat fout loopt maar moedig de leerlingen aan om er aan te werken. Geef eerlijke feedback en begin met de positieve commentaar. 8. Een vaste plek Spreek in overleg met de leerlingen een vaste plek af, waar alle papieren worden bewaard en waar zij ook hun werk kunnen inleveren. 9. Teambuilding Verras af en toe de leerlingen met wat te drinken of een kleine versnapering. Een pak koeken op tafel maakt de vergadering meteen wat gezelliger. Je kan na een activiteit ook iets drinken met de leerlingenraad. Dit betekent niet dat je met je leerlingen in een café moet blijven ‘plakken’. Maar één of twee drankjes kan heel gezellig zijn. Op die manier leer je elkaar beter kennen en het zorgt voor een hechtere sfeer binnen de groep.
14
Literatuurlijst •
Braas C. et al, Vergaderen, (2007), Wolters- Noordhoff bv, Groningen/ Houten
•
Buuren- verwaijen, van M.J., secretaresse assistent, slimmer vergaderen en notuleren, (2005), management Support Media, Alphen aan den Rijn
•
Piët S., Overleg vergaderen en onderhandelen, (1990), WoltersNoordhoff, Groningen.
•
16*22, tips en tricks voor in de leerlingenraad, (2009)
Websites http://www.kngu.nl/uploadedFiles/633791943086923750NE.pdf http://www.mijnbrieven.nl/index.php?p=de-zakelijke-brief http://nl.scoutwiki.org/Kennismakingsspel http://www.vsknet.be/hulp-voorleerlingenraden/documents/VSK_leerkrachtenfolder.pdf
15
Bijlagen • •
Voorbeeld agenda Voorbeeld notulen
Voorbeeld agenda
Uitnodiging vergadering donderdag 11-12-2008 1.)
Opening en vaststelling agenda
2.)
Notulen vorige vergadering
3.)
Ingekomen en uitgegane post
4.)
Mededelingen • Bestuur • Leden • MR • OC • Werkgroepen • Gasten
5.)
Site
6.)
Friday Night Party Night
7.)
Galabal
8.)
Open Dag School
9.)
Volgende vergadering: woensdag 7-1-2009
10.)
Rondvraag en sluiting
16
Voorbeeld notulen Notulen vergadering leerlingenraad 04-09-2007 Aanwezig: Tanja Konings, Noesjka van der Meer, Tom Porankiewicz, Dwayne Heuvelmans, Kelly Nies, Lonne Meulen, Anouck Moonen, Maud van Stijn, Li Rietjens, Luna Jacobs, Niels Berger, Rick Minkels, Fleur de Vries, Nick van de Meer, Rob Winters Afgemeld: Josephine Verstappen, Manouk van de Winkel Afwezig: Gasten: 1. Opening en vaststelling agenda De voorzitster opent de vergadering om 15.05 uur. 2. Notulen vorige vergadering Geen aanmerkingen op de notulen van de vorige vergadering. 3. Ingekomen en uitgegane post Ingekomen post: - Folder MR - Mail van meneer Verwijlen over de ledenwerving: komen wij ook in de klas informatie geven over wat de LLR inhoudt? Uitgegane post: - Brief ledenwerving. 4. Mededelingen Bestuur: Dwayne: Aanvullen van de ledenlijst Lonne: Zit dit jaar in de eindexamenklas, er moet dus dit jaar een nieuwe voorzitter komen. Leden: Luna: Non-actief zetten voor de eindexamens. Zip your lip-actie, wordt daar nog iets mee gedaan? Hiermee wordt niks meer gedaan. Contactpersonen Oudercommissie: Er komt rokershok in de lerarenkamer. Er komt extra roosterexpert op school om roosters te wijzigen. Er zijn problemen met de levering van de boeken van Van Dijk. Hiermee wordt iets geregeld. 5. Site Site moet geüpdate worden. Er moet iemand komen om het over te nemen, want Niels heeft het te druk. 6. Friday Night Party Night Josephine gaat contact opnemen met mevrouw Kirkels. Er komt een gesprek met leden van de leerlingenraad om het beter te organiseren, omdat het aantal bezoekers afneemt. 7. Galabal Er wordt vergaderd over het thema, de kosten van een kaartje, locatie, versiering e.d.
17
