1
PERIODIEK BRANCHEMAGAZINE FHI, FEDERATIE VAN TECHNOLOGIEBRANCHES FEBRUARI 2010, JAARGANG 19
JOHN VAN HALDEREN
HETTICH HOLLAND
‘ROUTINES LOSLATEN’
14
Frank Heemskerk De toegevoegde waarde van internationaal ondernemen
18
Eric van Schagen nieuwe voorzitter FHI
50
Rotterdam wordt Biorefinery Complex
2
3
CONTENT MAAKT CONTENT
INHOUD
42
JOHN VAN HALDEREN
4
30 ERIC VAN SCHAGEN ‘WIJ ZIJN ER VOOR DE LEDEN EN NIET ANDERSOM’
HOOGFREQUENT BIJ DE MARINE
36
18
IS ER LEVEN NA FHI?
JAN DEKKER
Interview
4
Kort nieuws
8
Kees Groeneveld Altijd mooi, zo’n woord dat in de ene taal iets heel anders betekent dan in de andere. Als wij dan in onze taal zowel de Franse als de Engelse versie
Conjunctuur
10
adopteren, dan ontstaat er een mooie dubbele betekenis. Content, tevreden,
Haagse Babbel
14
content gebruiken we ook: de inhoud, daar gaat het om. Je moet wel zorgen
Industriële Elektronica
36
Industriële Automatisering 45 Laboratorium Technologie 54
bijna blij, is de Franse versie. Happy zeggen we zelfs. Het Engelse woord
redactioneel
MICRONANO IT’S A SERIOUS GAME
‘mensen moeten over hun schaduw durven springen’
Periodieken
voor goeie content, eerder mag je niet content zijn. Het lijkt het motto te worden van de nieuwe FHI-voorzitter, Eric van Schagen. Hij is heel content met de veranderingen die zijn voorganger, Marcel van den Broek, teweegbracht binnen FHI. Maar nu mag het wel weer wat meer gaan om de content, de inhoud, zegt Eric in deze editie van Signalement. Intussen is zijn voorganger heel content en wij met hem. De benoeming van
Medische Technologie
58
Boekbespreking
64
Cartoon
65
federatie, inhoud, content.
Personalia
66
Intussen zijn we natuurlijk heel content dat het er op begint te lijken dat de
Agenda
67
toch iets minder somber af dan we het begonnen. Al was het jaar zelf niet zo
Ledenkring
67
Marcel tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau was meer dan terecht. Het gebaar van minister Van der Hoeven, namens Hare Majesteit, geeft hem niet alleen als persoon, maar ook de functie van federatievoorzitter, van de hele
economie weer een beetje content begint te krijgen. We sloten het jaar 2009 best, we zien het weer een beetje zitten, zo blijkt uit veel indicatoren.
‘We zien het weer een beetje zitten’
49
Een andere content die content maakt is die van de inschrijvingen voor de beurs HET Instrument, nog immer het pareltje van FHI en van technologisch Nederland. In schaatstermen zitten we op een schema dat beter is dan waarop we onze rondjes hadden gepland. Het is zelfs niet ondenkbaar dat we toch nog op een omvang en aantal uitkomen dat heel dicht ligt in de buurt van wat we in de afgelopen voorspoedjaren gewend waren. Alles kits en as usual dus? Nee, natuurlijk zijn er zorgen zat, zeker op wereldschaal. Maar onze zegeningen tellend als content, mogen we content zijn. Zo’n gezindheid helpt om ‘de wereld van morgen met
ONDUIDELIJKHEID OVER MACHINEVEILIGHEID
ondernemingskracht vorm te geven’ zoals Maria van der Hoeven ons federatiecongresthema parafraseerde.
¶
C.V. INSPIREREND INNOVEREND
John van Halderen heeft door de jaren heel wat ideeën
wordt buigen we ons met een klein groepje over de vraag
Naast ideeënman, marketeer en innovator is John van
voorbij zien komen. Goede ideeën, slechte ideeën, ideeën
waarom het zo’n geweldig idee is en waarom we het per
Halderen vooral een doorzetter. Wist hij zich eerder al op te
die het net niet en net wel haalden. En natuurlijk briljante
se zouden moeten uitvoeren. Dat doen we iedere keer voor
werken van fotograaf tot marketing- en verkoopdirecteur van
ideeën. In die laatste categorie zitten de beste anekdotes.
we een nieuwe fase ingaan. Totdat het idee sneuvelt of
Durst. Alsof dat nog niet genoeg was begon hij op 47-jarige
Zoals die toen er op een dag een delegatie Japanners
wordt uitgevoerd. Deze werkwijze noemen we Stage/Gate:
leeftijd ook nog eens aan de even zware als prestigieuze
langskwam bij Durst in Engeland. “Of we geïnteresseerd
toegang tot een volgend niveau.”
studie International Marketing & Sales aan de Universiteit van
waren in de ontwikkeling van een gecombineerde
Innsbruck, waar hij natuurlijk cum laude afstudeerde.
daglichtvergroter, ontwikkelmachine en snijmachine.
Worden alle beoordelingen door dezelfde groep gedaan?
Hebben we afgewezen. Geloofden we niet in. Niet zo heel
“Nee, daar zit hem nou juist de truc. We doen dat in
John van Halderen ademt innovatie en inspiratie. Tot voor
veel later blijkt het dus een gigantische wereldhit te zijn.
wisselende samenstellingen, al naar gelang de eisen die
kort combineerde hij het voorzitterschap van de vereniging
Je kent ze wel, die dingen die je in de laatste dagen van
een bepaalde fase aan de beoordeling van het idee stelt.
Laboratorium Technologie binnen FHI met zijn functie van
de analoge fotografie overal zag staan. Bij Albert Heijn, de
In het groepje waarmee we starten zitten in ieder geval
algemeen directeur van Dépex. Dit bedrijf dat instrumenten
Hema. Hebben we laten lopen. Tja, jammer...”
altijd de bedenker en sales medewerkers. Cruciaal voor het welslagen van een idee is namelijk of er wel markt voor is.”
levert aan met name de medische en farmaceutische markt is sinds 1988 onderdeel van de Duitse Hettich Groep,
Je moet ze ook maar herkennen die goede ideeën.
een vooraanstaande producent van (bloed)centrifuges,
“Dat is zo. Maar er is nog wat anders aan de hand. Ideeën
Ik snap het, is er geen behoefte dan gaat het hele feest
diepvrieskasten en incubatoren. Zo’n twee jaar geleden
veroorzaken in de regel onrust in een bedrijf. De dreiging
niet door.
legde John van Halderen beide functies neer en accepteerde
dat er van alles en nog wat moet veranderen is vaak al
“Ja, alleen draaien we de vraagstelling om. We kijken niet
hij een betrekking als Director Business Development bij
reden genoeg om ideeën – goede of slechte – bij voorbaat
zo zeer of het product dat we voor ogen hebben aansluit
Hettich Holland, de holdingmaatschappij waar Dépex onder
in de kiem te smoren. Dat is ook niet zo moeilijk. Er zijn
bij de markt, maar of de markt attractief is voor ons bedrijf.
valt. Een functie die hij zelf omschrijft als: “Mijn baan is een
altijd wel redenen te bedenken waarom iets niet door zou
Is hij groot genoeg? Hoe zit het met de distributiekanalen?
voortdurende zoektocht naar innovatieve oplossingen voor
moeten gaan. Bij Dépex zijn we begonnen om uit te gaan
Wat zijn de instapbarrières? Geloven we dan nog steeds in
medische laboratoria. Met name in de pre-analytische sfeer.
van het omgekeerde. En dat doen we nu bij Hettich Holland
het idee, dan zijn we een stap dichter bij de volgende fase.”
Heeft iemand een te gek idee, dan moet ie me dat zeker laten
nog steeds. Op het moment dat er een idee ingebracht
weten zodat we de marktkansen kunnen onderzoeken.” Lees verder op pagina 6
door Paul van Nieuwenburg
6
7
‘innoveren is vooral ook het creëren van verbeteringen’
dat bij storing niet de hele winkel down
technologische innovatie? Welk doel
vervelend om mensen te moeten laten gaan,
gaat, maar uitsluitend het gedeelte waar die
dient het?
maar de keuze was feitelijk simpel: nu een
storing optreedt – straks onder licentie bij
Technologie heeft eigenlijk vooral een
paar mensen of straks de boot missen en de
Hettich gebouwd gaat worden. Vermoedelijk
waardescheppende potentie. Althans, vanuit
hele tent op straat. Klinkt misschien wat kort
over een jaar of twee.”
het perspectief gezien dat alles economisch is. Waarde wordt nu eenmaal uitgedrukt
Door de productie naar jullie toe te halen,
in geld, en geld is gekapitaliseerde arbeid.
houden jullie grip op de zaak?
Laten we dat denkbeeld los dan zou je
“Inderdaad. Bovendien, technologie is voor
kunnen zeggen dat niet geld of welvaart
Nederland een absolute must. Laat dat
het uiteindelijke doel is maar welzijn.
duidelijk zijn. We willen met het oog op onze
Technologie is het middel om dat doel
welzijnsbehoefte namelijk niet van anderen
te bereiken.”
afhankelijk zijn. Een gezond technologisch klimaat is dus economisch van groot belang
Het voelt wat tegenstrijdig aan, welzijn
voor Nederland. De grote bedrijven, die redden
en economische waarde. Welzijn heeft
Die evaluaties vinden dus steeds plaats in wisselende
zich wel. Bij het MKB ligt dat anders. Je vindt
een wat zweverige naklank. Economische
samenstellingen?
daar niet de budgetten die grote investeringen
waarde is daarentegen een down-to-
“Inderdaad. Vraagt een bepaalde fase om een bepaalde professionele
mogelijk maken. Kortom, daar ligt een taak
earth begrip van heb ik jou daar.
visie, dan betrekken we mensen bij het project die daarin een
voor de brancheorganisatie én voor de
“Is zo, maar welzijn en economische waarde
door de bocht, maar het was natuurlijk wel
bijdrage kunnen leveren. Dat kunnen technici zijn, maar ook
overheid. Die moet natuurlijk niet klakkeloos
zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ik
de realiteit. En je weet wat er uiteindelijk
marketingspecialisten, financiële experts of logistieke medewerkers.
geld in de sector pompen, maar het bedrijven
zal je een voorbeeld uit de praktijk geven.
met de analoge fotografie is gebeurd.”
Kijk, deze werkwijze waarin een idee telkens voorafgaand aan een
mogelijk maken om zichzelf te helpen.”
Speelde zich ook af bij Durst, nog voor die Japanners op de stoep stonden. Ik heb
Het algemeen welzijn, de economische
genomen, is ideaal om de kans van slagen te kunnen bepalen. Het
Is dat voldoende?
toen ooit eens voorgesteld om een belichter
waarde... Beide staan onder druk
is jammer dat het zo weinig gebeurt. Ik moet eigenlijk zeggen, het
“Een goed stimuleringsbeleid vanuit de
te ontwikkelen die bij daglicht bediend
vanwege de economische crisis. Wat is je
is jammer dat er zo weinig met marketingogen naar ideeën gekeken
overheid is één ding. Daarnaast zal het MKB
kan worden. Die de donkere kamer dus
verwachting van 2010?
wordt. Maar ja, het is ook niet makkelijk hè... om routines los te laten
het vooral in onderlinge samenwerking
zou kunnen vervangen. Waarom? Omdat
“In de medische labbranche lopen we
en over je eigen schaduw heen te springen.”
moeten zoeken. FHI kan daar zoals
een donkere kamer, zonder daglicht en
ongeveer een jaar achter op de actuele
gezegd een belangrijke rol in spelen als
met al die chemicaliën, niet gezond is. En
situatie. Met andere woorden, afgelopen
Bedoel je daarmee dat met betrekking tot innovaties niet zozeer
intermediair voor zoekende bedrijven.
al helemaal niet aangenaam. Daglicht is
jaar hebben we te maken gehad met de
de technologie, alswel marketing de sleutel tot succes is?
Het meest voor de hand liggend zijn
gewoon beter. Voor het welzijn en dus óók
budgetsituatie van 2008. Dit jaar verwacht
“Het gaat natuurlijk om het totale plaatje, maar marketingkeuzes en
natuurlijk samenwerkingsverbanden tussen
voor de productiviteit van de medewerker.
ik een magere periode in te gaan, ondanks
economische overwegingen zijn hoe je het ook wendt of keert van
bedrijven die ontwikkelen en bedrijven
Mijn oplossing had daarnaast het grote
geluiden die zeggen dat we inmiddels uit de
doorslaggevende betekenis. Je moet dat holistisch zien. Daar hoort
die produceren. Daarnaast is het natuurlijk
voordeel dat het arbeidskrachten zou
recessie zijn. De budgetten in de medische
ook de keuze van je samenwerkingspartners bij. Ik kan je verklappen
ook denkbaar dat organisaties de handen
uitsparen. Economisch gezien was zo’n
hoek zijn waarschijnlijk lager, waardoor er
dat we in die context weleens voor hete vuren hebben gestaan.
ineen slaan om voor de eigen branche een
daglichtbelichter dus erg attractief voor
vooral op het investeringsbudget bezuinigd
Denk je maar eens in: we bedenken een modulair pre-analytisch
solide innovatieplatform te creëren. Over
de markt. Na wat wikken en wegen
zal gaan worden. Dat gaan we ongetwijfeld
systeem en we sluiten voor de productie een deal met een Duits
innoveren wil ik trouwens nog wel even één
mocht ik mijn gang gaan en het apparaat
voelen. Maar we wanhopen niet hoor. We
bedrijf. Vervolgens gaat dat bedrijf met ons idee aan de haal gaat en
ding kwijt. Bij het woord innovatie wordt
ontwikkelen. Eis was wel dat ik minstens
blijven creatief zoeken naar en werken aan
committeert zich aan een groot diagnosticabedrijf. Okay, allemaal ‘all
al snel gedacht aan vernieuwing. Liefst
één daglichtbelichter per week zou
innovaties die attractief zijn voor de markt.”
in the game’ en we zijn er uiteindelijk ook wel weer goed uitgekomen,
zo revolutionair en baanbrekend mogelijk.
verkopen. Dat werden er dus meteen al
maar het geeft aan dat marketingaspecten het verschil kunnen
Kan, maar innoveren is vooral ook het
anderhalve. Uiteindelijk verkocht ik er in
Voorlopig amuseren jullie je dus nog wel?
betekenen tussen de dood en de gladiolen.”
creëren van verbeteringen. Aanpassingen
het eerste jaar honderdachtentwintig. Door
“Jazeker. Er staan zelfs een paar erg
en veranderingen die bestaande systemen
dit succes alleen steeg de totale omzet met
interessante projecten op stapel. Onder
Vervelend, maar jullie zijn er goed uitgekomen. Een geluk bij
of instrumenten nauwkeuriger, sneller,
maar liefst zeventien procent.”
meer de launch van een gerobotiseerd
een ongeluk.
makkelijker of rendabeler maken.”
nieuwe fase door een relevant gezelschap onder de loep wordt
“Eigenlijk dankzij het FHI-netwerk. Ik kan niet anders zeggen dan
centrifugesysteem, een innovatie die dankzij Ga je nu niet wat al te makkelijk
Stage/Gate tot stand is gekomen. Doen we
dat FHI een uitermate waardevolle bron is voor het vinden van
Nauwkeuriger, sneller, makkelijker,
voorbij aan het welzijn van de mensen
samen met een Nederlands bedrijf waarmee
samenwerkingspartners. Via mijn contacten zijn we namelijk op
rendabeler. Daarmee voorziet het vooral
die eruit zijn gevlogen omdat die
we via FHI in contact zijn gekomen. Naar
het spoor gekomen van een Australisch bedrijf. Daar hebben we
in een economische behoefte. Je had
daglichtbelichter hen overbodig maakte?
verwachting wordt het in april opgeleverd.
een uitstekende overeenkomst mee gesloten, waarin onder meer is
het net ook over onze welzijnsbehoefte.
“Voor een aantal bedrijven was dat ook
2010 wordt wat dat betreft een jaar om naar
vastgelegd dat ons systeem – ondertussen door ons zodanig verbeterd
Wat is volgens jou primair het nut van
een gevoelige afweging. Natuurlijk is het
uit te zien!”
¶
8
9
KORT NIEUWS KORT NIEUWS KORT NIEUWS KORT NIEUWS KORT NIEU Overheid krijgt elektronische brievenbus voor facturen
PREMIES WERKNEMERSVERZEKERINGEN 2010 VASTGESTELD
De rijksoverheid krijgt een brievenbus voor elektronisch factureren. Volgens
De premies werknemersverzekeringen voor 2010 zijn vastgesteld. De premies bestaan uit een werkgeversdeel die elke werkgever verschuldigd
staatssecretaris Frank Heemskerk (Economische Zaken) wordt het hiermee
is. De premie WW (Awf-deel) bestaat daarnaast ook uit een werknemersdeel. Voor 2010 is deze premie nul procent, dus feitelijk betaalt de
gemakkelijker voor ondernemers om elektronisch zaken te doen met het Rijk en
werknemer geen premie. Elke werkgever betaalt het werkgevers- en werknemersdeel aan de Belastingdienst. Het werknemersdeel van de
scheelt het in administratieve lasten. De elektronische brievenbus wordt één
premie WW mag worden ingehouden op het loon van de werknemer. Dit gedeelte is wettelijk vastgesteld. De percentages voor 2010 zijn te
centraal meldpunt waar de rekeningen van ondernemers binnenkomen. ‘’En wij
vinden in de volgende tabel:
regelen wel dat de facturen op de juiste plek terechtkomen’’, aldus Heemskerk. Heemskerk spreekt van een e-factuurpoort waarop het UWV-Werkbedrijf zich in januari als eerste heeft aangesloten. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat, de gemeente Zoetermeer, het RIVM, de Rijksdienst voor het wegverkeer en de
Fonds
Fonds
Verzekering
2009
2010
Awf
Algemeen Werkloosheidsfonds
WW (werkgeversdeel, met franchise op niveau WML)
4,15%
4,20%
Awf
Algemeen Werkloosheidsfonds
WW (werknemersdeel)
0,00%
0,00%
om in 2010 tien procent van de facturen elektronisch af te handelen. In 2014 moet dat tachtig procent zijn. Volgens Heemskerk kan ICT een
Sfn
Sectorfondsen (gemiddelde premie)
WW, ZW-vangnet en WGA-vangnet
1,07%
1,06%
belangrijke economische impuls zijn die de productiviteit en dienstverlening verbetert. ¶
Sfn/Ufo
Uniforme opslag kinderopvang
Kinderopvang
0,34%
0,34%
Aof
Arbeidsongeschiktheidsfonds
WAO, WGA, IVA
5,70%
5,70%
Aok
Arbeidsongeschiktheidskas (uniforme premie)
WAO eerste vijf jaar
0,15%
0,07%
Whk
Werkhervattingskas (rekenpremie) vastgesteld
WGA
0,47%
0,59%
Zvf
Inkomensafhankelijke bijdrage
Zvw (normaal)
6,90%
7,05%
Zvf
Inkomensafhankelijke bijdrage
Zvw (verlaagd)
4,80%
4,95%
ministeries van LNV en Economische Zaken volgen. De overheid streeft ernaar
Vijfentwintig regelingen gaan op in één omgevingsvergunning
Successiewet ingrijpend gewijzigd
Vijfentwintig regelingen, waaronder bouw-, milieu-,
Sinds 1 januari is de successiewet
natuur- en monumentenvergunningen, gaan op in één
ingrijpend veranderd. Tarieven voor
omgevingsvergunning. Naar verwachting gaat de zogenoemde
schenken en erven zijn fors verlaagd,
Wabo-wet (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) in de
vrijstellingen voor partners en
eerste helft van dit jaar in. De wet zorgt ervoor dat ondernemers
kinderen zijn omhoog gegaan en
en burgers nog maar met één loket, één beschikking en één
het erven van een onderneming is
procedure te maken krijgen. Een volledig overzicht van de
eenvoudiger geworden.
vijfentwintig vergunning die onder Wabo gaan vallen plus meer informatie is te vinden op www.omgevingsvergunning.vrom.nl. ¶
Nieuwe Aanbestedingswet door de ministerraad
Driehonderdvijftig miljoen voor kennis en vernieuwing
Door het verhogen van de vrijstellingen
Het kabinet geeft driehonderdvijftig miljoen euro uit het Fonds Economische Structuur-
hoeven minder mensen successiebelasting
versterking (FES) aan zes projecten in de sectoren levensmiddelen, chemie, gezondheid,
te betalen. In totaal hoeven nog maar
onderwijs, energie en nanotechnologie.
vijfhonderd partners per jaar deze belasting te betalen. Bovendien is het aantal kinderen dat successiebelasting
De projecten dragen onder andere bij aan nieuwe bedrijvigheid en daarmee aan de werkgelegenheid
betaalt met een kwart gedaald. De wet wordt tegelijkertijd
in Nederland. Het project ‘Towards a sustainable open innovation ecosystem’ binnen het thema High
eenvoudiger en inzichtelijker door vermindering van het
Tech Systemen en Materialen (HTSM) krijgt honderdvijfentwintig miljoen. Met dit project
aantal tarieven van achtentwintig naar vier. Constructies
worden nieuwe toepassingen op het gebied van nano- en microtechnologie
De ministerraad heeft op voorstel van minister Van der
waarbij de wet wordt ontdoken worden aangepakt. Het
onderzocht en verder ontwikkeld tot producten voor het bedrijfsleven. Denk
Hoeven van Economische Zaken ingestemd met het
gaat dan om vermogen wat in het buitenland gestald is
hierbij bijvoorbeeld aan ‘laboratoria op een chip’ voor medische diagnostiek
wetsvoorstel Aanbesteden. De minister claimt dat de
en niet wordt opgegeven aan de Belastingdienst, zoals
die een snellere diagnose thuis en in het ziekenhuis mogelijk maken. Life
lastendruk bij bedrijfsleven en overheid hiermee met zevenenzeventig
trustvermogen. Voortaan wordt het vermogen dat is
Sciences & Health krijgt een bijdrage van eenentachtig miljoen onder meer voor geneesmiddelenonderzoek bij virale
miljoen vermindert. Met de nieuwe Aanbestedingswet krijgen
ingebracht in trusts toegerekend aan de inbrenger. Ook is
infectieziekten en genetische hersenziekten en onderzoek voor de ontwikkeling van diagnostische technologie. Er gaat
volgens EZ ook kleinere ondernemers een eerlijke kans op
een aantal amendementen aangenomen. Kinderen tussen
veertig miljoen naar het innovatieprogramma Food & Nutrition voor onderzoek naar voeding en gezondheid. BE-Basic
overheidsopdrachten. Aanbestedende diensten mogen geen
de 18 en de 35 jaar kunnen voortaan onder voorwaarden
ontvangt uit het FES zestig miljoen. Met dit geld komen er experimenten met bacteriën, schimmels en gisten
onredelijke eisen meer stellen aan het bedrijfsleven. Zo kon er
gebruik maken van een eenmalige verhoogde vrijstelling
(witte biotechnologie) voor duurzame industriële productie van chemicaliën, materialen, brandstof
bijvoorbeeld van een architectenbureau een jaaromzet van drie miljoen
van € 50.000,- voor schenkingen van hun ouders als die
en energie uit plantenresten. Het energieproject Cato-2 ontvangt tien miljoen euro. Dit
euro geëist worden. Door zo’n eis valt zo’n negentig procent van de
schenking wordt gebruikt voor een studie of de aankoop van
project draagt bij aan verdere kennisontwikkeling en -toepassing die nodig is om CO2-
architectenbureaus af. Een dergelijke eis is volgens EZ onredelijk en
een woning. Daarnaast is de vrijstelling voor het erven door
afvang en -opslag (CCS) in Nederland op grote schaal te kunnen demonstreren en na
mag niet meer.
ouders van kinderen verhoogd van € 2.000,- naar € 45.000,-.
2020 commercieel toe te passen. Dit is noodzakelijk om in de komende decennia
Meer informatie: www.minfin.nl, dossier ‘Schenk- en erfbelasting’. ¶
te kunnen voldoen aan de klimaatdoelstellingen voor Nederland.
www.ez.nl/Onderwerpen/Huidige_economie/Aanbesteden
¶
¶
10
11
conjunctuur
Stemming producenten slechter
Conjunctuurbeeld iets verbeterd
PRODUCENTENVERTROUWEN INDUSTRIE
Ondernemers in de industrie
BRUTO BINNENLANDS PRODUCT (BBP)
Het conjunctuurbeeld was eind
(saldo % positieve en negatieve antwoorden)
waren in december wat somberder gestemd dan in november. Het producentenvertrouwen daalde van -5,6 naar -8,6; voornamelijk doordat de ondernemers een stuk pessimistischer waren over de toekomstige productie. Ondanks dit stapje terug toont de stemmingsindicator sinds het dieptepunt in
10 _
november. Alle indicatoren
0_
presteerden nog wel onder hun
-10 _
langjarig gemiddelde.
februari (-22,9) een duidelijk herstel,
2
2
1
0 -2
0 -1
-4
-2 IV
‘05
van 2009 met 3,7 procent ten opzichte van |j|f|m|a |m|j|j|a |s |o |n |d|j|f|m|a |m|j|j|a |s |o |n |d|j|f|m|a |m|j|j|a |s |o |n |d|j|f|m|a |m|j|j| a| s | o | n| d
2007
2008
2009
lijk negatief. Het producentenvertrouwen
3
4
De economie kromp in het derde kwartaal
2006
maar de stemming is nog altijd behoor-
%-volumemutaties
-6
-20 _ -30 _
6
december iets beter dan eind
20 _
I
II
III
IV
I
2006
II
III
IV
2007
I
II
III
IV
I
2008
hetzelfde kwartaal een jaar eerder. De krimp
T.o.v. zelfde kwar taal vorig jaar (linkeras)
is daarmee minder groot dan die in de
T.o.v. voorgaande kwar taal seizoensgecorrigeerd (rechteras)
II
III
-3
2009
eerste twee kwartalen van 2009. Vergeleken met het voorafgaande kwartaal groeide de
is samengesteld uit drie deelindicatoren:
economie in het derde kwartaal met 0,5
De productie van de industrie was in
In de periode september – november waren
de verwachte productie in de komende
product waren de ondernemers iets minder
orderontvangsten zag voor de derde maand
procent. Hierbij is rekening gehouden met
november twee procent lager dan in
gemiddeld 412.000 personen werkloos. Dit
drie maanden, het oordeel over de voorra-
positief dan in november. Het oordeel over
op rij groter dan het aantal dat een daling
werkdag- en seizoeneffecten. De toename
november 2008. Ook het uitvoervolume van
zijn er negenduizend meer dan in de vorige
den gereed product en het oordeel over de
de orderpositie verbeterde wel iets, maar
rapporteerde. Over de toekomstige ont-
volgt op vier kwartalen waarin de kwartaal-
goederen was twee procent kleiner.
driemaandsperiode. Het aantal banen was in
orderpositie. Over de verwachte produc-
bleef zeer negatief.
wikkeling van de werkgelegenheid in hun
op-kwartaalgroei negatief was.
De kapitaalmarktrente kwam in december
het derde kwartaal honderdveertigduizend
branche waren zij nog wat negatiever dan
De stemming onder ondernemers in de
uit op 3,4 procent. Dit is 0,1 procentpunt
lager dan een jaar eerder. De daling van het
industrie verslechterde. De ondernemers
lager dan een maand eerder. De inflatie was
aantal uitzenduren is afgevlakt. Er stonden
in de zakelijke dienstverlening waren iets
1,1 procent. De afzetprijzen van de industrie
eind september 128.000 vacatures open. Dit
minder optimistisch over de toekomstige
waren in november vier procent lager dan in
zijn er vrijwel evenveel als eind juni.
omzet dan in november.
november 2008.
Bron: CBS.
tie in de komende drie maanden, waren de ondernemers een stuk pessimistischer dan
In december was het aantal ondernemers
de maand daarvoor.
in november. Over hun voorraden gereed
dat een toename van de waarde van de
Bron: CBS.
¶
Investeringen industrie in 2010 even hoog INVESTERINGEN IN DE INDUSTRIE (2009 EN 2010 ZIJN VERWACHTING)
De ondernemers in de industrie
Inflatie iets hoger
x mld euro
gaven in het najaar van 2009 aan dat zij verwachten dit jaar tien procent minder te hebben geïnvesteerd dan in 2008. De waarde van hun investeringen bedraagt naar schatting zeven miljard euro. De metaalen elektrotechnische industrie investeert met ruim twee miljard euro het meest.
De inflatie bedroeg in december 1,1
8_ 7_
INFLATIE %
3,5 _
procent. Dit is 0,1 procentpunt meer
3,0 _
5_ 4_
dan in november. Al vijf maanden op
2,5 _
3_
rij is de inflatie toegenomen.
6_
¶
2,0 _
2_ 1_ 0_ 2006
2007
2008
2009
2010
1,5 _
De inflatie wordt berekend uit de stijging van
1,0 _
de consumentenprijsindex ten opzichte van
0,5 _
dezelfde maand een jaar eerder. De lichte toename van de inflatie in december
0,0 _
j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d
komt vooral doordat de benzineprijzen in In alle branches voorzien de ondernemers
december zeventien procent hoger waren dan
een daling. De verwachtingen in de aardolie-
een jaar eerder. In november was er ook een
industrie zijn het meest negatief. In deze
2006
2007
2008
2009
toename, maar deze was met elf procent veel
branche verwachten de ondernemers een
nische industrie rekenen voor 2009 op een
één procent minder te investeren. Binnen de
minder groot. De kledingprijzen hadden een
kwart minder te investeren dan in 2008.
afname van vijf procent.
industrie is het beeld divers. Er zijn zowel
inflatieverlagend effect.
Voedingsmiddelen en alcoholvrije dranken
berekend. Volgens deze methode had
Fabrikanten van voedings- en genotmiddelen
Voor 2010 zijn de investeringsverwachtin-
branches die rekenen op een toename als
Vervoer droeg met 0,5 procentpunt bijna
waren goedkoper dan een jaar eerder. Dit
Nederland in december een inflatie van 0,7
voorzien met vier procent de kleinste daling.
gen veel minder somber dan voor 2009. De
branches die een daling verwachten.
de helft bij aan de inflatie in december.
drukte de inflatie met 0,1 procentpunt.
procent en de eurozone 0,9 procent. Daarmee
Ondernemers in de metaal- en elektrotech-
ondernemers in de industrie denken dan
Bron: CBS.
Hogere prijzen bij de horeca droegen 0,2
Om de inflatie tussen de lidstaten van de
ligt de Nederlandse inflatie voor het eerst in
procentpunt bij en duurdere alcoholhoudende
Europese Unie (EU) te kunnen vergelijken
ruim een jaar onder het gemiddelde in de
dranken en tabak samen 0,1 procentpunt.
worden geharmoniseerde prijsindices
eurozone. Bron: CBS.
¶
¶
12
13
nieuws van FHI-partners
Ondernemen in 2010,
fiscaal gestimuleerd!
D
e wijzigingen in de fiscale regelgeving vanaf 2010 zijn niet mis te verstaan. Zoals de titel al aangeeft, worden in dit artikel alleen de wijzigingen besproken die het ondernemen in
2010 moeten stimuleren. De wetsvoorstellen zijn door de Tweede en Eerste Kamer aangenomen.
De voorgestelde maatregelen bieden
naar drie jaar. Voor ‘VPB’ ondernemers is
(waarbij investeringen vanaf 450,- in
in de meeste gevallen voor zowel de
het dus mogelijk om eventuele verliezen in
aanmerking mogen worden genomen). Bij
‘IB’ ondernemer (ondernemer voor de
2009 en 2010 te verrekenen met winsten in
een investeringsbedrag van 54.000,- tot
inkomstenbelasting, red.) als voor de
de voorgaande jaren tot 2006 respectievelijk
100.000,- is de aftrek maximaal, te weten
ondernemers in de ‘VPB’ (ondernemers
2007. De keerzijde van de medaille is dat als
15.120,-.
voor de vennootschapsbelasting, red.)
wordt gekozen voor een verlengde carry-
mogelijkheden.
back, de voorwaartse verliesverrekening
‘De maatregelen moeten er voor zorgen dat ondernemen mogelijk blijft in de huidige moeilijke tijden’
wordt beperkt tot zes jaar. De hoogte van
Verruiming faciliteit voor speuren ontwikkelingswerk
Verruiming MKB-winstvrijstelling
het verlies dat op verzoek kan worden
Werkgevers kunnen voor hun werknemers
procent worden belast. Tot 2010 werden de winsten uit deze activiteiten belast
Een ‘IB’ ondernemer dient jaarlijks ten
verrekend met eerdere jaren, is gesteld op
die speur- en ontwikkelingswerk
tegen tien procent. Het verlaagde tarief was slechts van toepassing voor zover de
minste 1.225 uur aan zijn onderneming
maximaal tien miljoen euro. Voor de ‘IB’
verrichten in aanmerking komen voor een
winsten niet meer dan 400.000,- bedroegen. Dit plafond keert niet meer terug in de
te besteden om in aanmerking te komen
ondernemer is hier niets gewijzigd, deze
afdrachtvermindering van loonbelasting.
Innovatiebox. Naast het verdwijnen van het plafond, blijven verliezen uit de speur- en
voor diverse ondernemersfaciliteiten
verliesverrekening is nog steeds drie jaar
Voor 2010 is de loongrens tijdelijk verhoogd
ontwikkelingswerkzaamheden tegen het normale tarief van 25,5 procent (in plaats van
(urencriterium). Dit urencriterium is
terug en negen jaar vooruit.
tot 220.000,- (was 150.000,-). Het
het verlaagde tarief) voor de vennootschapsbelasting aftrekbaar.
vervallen voor de MKB-winstvrijstelling,
percentage voor de afdrachtsvermindering
bijvoorbeeld om ook het deeltijd ondernemen
Verruiming investeringsaftrek
blijft echter ongewijzigd. Ook voor 2010 is
Versneld afschrijven
te stimuleren. Naast het vervallen van het
Zowel de ‘IB’ ondernemer als de ‘VPB’
dit vijftig procent over de eerste schijf tot
Als gevolg van de teruggang in de economie is in 2009 een tijdelijke regeling
urencriterium voor deze vrijstelling, is ook
ondernemer kunnen aanspraak maken
220.000,- en achttien procent voor speur-
aangenomen die het mogelijk maakt om versneld af te schrijven op bedrijfsmiddelen,
het percentage van de vrijstelling verhoogd
op de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek
en ontwikkelingswerk daarboven.
te weten vijftig procent per boekjaar. Deze tijdelijke maatregel is verlengd tot en met
van 10,5 naar twaalf procent. Deze MKB-
(investeringsaftrek). Voor deze
winstvrijstelling geldt overigens niet in de
investeringsaftrek geldt echter een
De Innovatiebox
die in 2010 plaatsvinden in twee jaar worden afgeschreven. Met deze versnelde
vennootschapsbelasting.
plafond. Dit jaar is het plafond verhoogd
Met ingang van 2007 is ter bevordering
afschrijving van maximaal vijftig procent in 2010 en vijftig procent in 2011, kunnen
van 240.000,- naar 300.000,-.
van het speur- en ontwikkelingswerk een
ondernemers de belastbare winsten nog verlagen. De door de ondernemer met deze
Verruiming verliesverrekening in de vennootschapsbelasting
Naast de verhoging van het plafond
octrooibox in de vennootschapsbelasting
maatregel bespaarde belasting kan hiermee te goede komen aan het ondernemen.
is ook het maximale percentage voor
geïntroduceerd. Deze Octrooibox maakt
Vooral voor kapitaalintensieve bedrijven brengt dit een aanzienlijk voordeel.
Met ingang van 2007 is de verliesverrekening
de investeringsaftrek verhoogd van
plaats voor de Innovatiebox. Het blijft
beperkt tot één jaar terug en negen jaar
vijfentwintig procent naar achtentwintig
echter niet bij een naamwijziging. De
Bovenstaande maatregelen moeten er voor zorgen dat het ondernemen fiscaal wordt
vooruit. De achterwaartse verliesverrekening
procent. Een ondernemer heeft in veel
Innovatiebox leidt ertoe dat de winsten
gestimuleerd maar ook dat het ondernemen mogelijk blijft in de huidige moeilijke tijden.
(carry-back) wordt, op verzoek van de
gevallen al recht op investeringsaftrek bij
die worden behaald met speur- en
belastingplichtige, tijdelijk verlengd van één
een bedrag van 2.220,- aan investeringen
ontwikkelingswerk nog maar tegen vijf
door Bas Hoksbergen
2010. Als gevolg van deze maatregel kunnen ook de investeringen in bedrijfsmiddelen
Bas Hoksbergen is belastingadviseur bij CROP belastingadviseurs in Amersfoort,
[email protected]
¶
14
Haagse
Babbel
kunnen we daar soms nog meer dan nu
en scholing voor software engineers is
zoals Dow, DuPont, Cargill, BASF en Fuji.
het geval is waarde aan toevoegen. Op die
inderdaad van groot belang. Systemen zijn
Zou EZ een grotere rol kunnen spelen
punten is een stap extra nodig denk ik om
inmiddels zo complex dat daarvoor zeer
om dergelijke bedrijven te stimuleren
ook in de toekomst die sterke positie vast
hooggekwalificeerde mensen noodzakelijk
hun R&D en engineering in Nederland
te houden.”
zijn. Vooral als deze systemen ook nog
te houden c.q. uit te breiden, ook als het
met elkaar moeten kunnen communiceren.
bij die bedrijven in hun ‘thuisland’ wat
Vanuit de technologiebranches zien we
Denk bijvoorbeeld aan de verschillende
minder gaat?
binnen het MKB een duidelijk verschil
functies van een I-phone. In Nederland
“De R&D en engineering activiteiten van
tussen lokaal/nationaal opererende
hebben we het Embedded Systems Institute
internationale concerns is één van mijn
MKB’ers en MKB’ers die internationaal op
(ESI) die in samenwerking met bedrijven
nieuwe speerpunten. Naast het aantrekken
de wereldmarkt opereren. Herkent u deze
van nieuwe investeringen voeren we een
verschillen en hoe gaat uw ministerie
actief beleid op behoud en uitbreiding
hier beleidsmatig mee om?� “Dat herken ik. Wij helpen zowel grote als kleine bedrijven om de slag naar het buitenland te maken. Bijvoorbeeld via de regeling prepare2start van EZ. Met die regeling kunnen MKB-bedrijven die
‘Extra stap nodig om internationale positie vast te houden’ Frank Heemskerk is sinds 22 februari 2007 staatssecretaris van Economische Zaken. Signalement sprak met hem, over de toegevoegde waarde van internationaal ondernemen.
willen exporteren naar een voor hen nieuwe markt ondersteuning krijgen. FHI is een actieve en succesvolle partij bij deze regeling. Met prepare2start kun je werken aan een internationaliseringsplan en kun je steun krijgen voor bijvoorbeeld een marktverkenning of het ontwikkelen van presentatiemateriaal. Maar we doen veel meer. Branches die zich actiever op
‘Focus op R&D en engineering van internationale concerns’
buitenlandse markten willen bewegen
van bestaande investeringen waarbij er ook een focus is op R&D-investeringen van deze bedrijven. Je zag het recent bij de uitbreidingsinvestering van Danone waarbij ook aanzienlijke R&D-investeringen worden gedaan in Utrecht. De komende jaren wordt dit beleid geïntensiveerd. Het is de bedoeling om buitenlandse bedrijven nog actiever te benaderen en ze binnen te halen en natuurlijk te behouden met name met een focus op de zogenaamde sleutelgebieden van Nederland. Hierbij wordt een strategische aanpak gebruikt en wordt ook actief de samenwerking gezocht met onder andere de Innovatieprogramma’s, het Innovatieplatform en natuurlijk andere stakeholders.” ¶
kunnen gebruik maken van onze regeling
en kennisinstellingen zich generiek met
voor collectieve promotionele activiteiten.
deze vragen bezighoudt. Als overheid
Hiermee kunnen branches zichzelf over de
maken we het mogelijk om ambities op dit
grens op beurzen presenteren. Dat is nog
terrein te verwezenlijken. Dit sluit ook aan
Doopceel
maar een kleine selectie van wat we doen,
op de lijn die we hebben ingezet met de
Voordat Frank Heemskerk (40) staatssecretaris
maar zo proberen we dus meer en meer
Innovatieprogramma’s die er op zijn gericht
van Economische Zaken werd, was hij
bedrijven die stap over de grens te laten
om de internationaal onderscheidende
van 30 januari 2003 tot 20 november 2006
maken. Voor toekomstige groei is onze open
positie die we hebben op de terreinen van
Tweede Kamerlid voor de PvdA. In de Tweede
economie op het buitenland aangewezen.
nano-electronica en ook embedded systemen
Kamer hield hij zich vooral bezig met
Vooral daar zitten ook de groeimarkten,
verder uit te bouwen. Afgelopen jaar heeft
economische zaken (markt en overheid) en
zoals in Azië.”
EZ een project gehonoreerd dat zich in
met de stelselherziening gezondheidszorg.
het bijzonder richt op de opleiding van
Van september 1995 tot januari 2003 was
ICT-stimulering in Nederland is
software designers, dit project valt onder het
Heemskerk werkzaam bij ABN/AMRO, als
sterk gericht op het creëren van
programma Pieken in de Delta.”
laatste als vicepresident Institutional Servicing
“We proberen meer en meer bedrijven die stap over de grens te laten maken. Voor toekomstige groei is onze open economie op het buitenland aangewezen”, aldus Heemskerk.
15
binnenlandse vraag. Vooral in de markt
Midden-Oosten ABN/AMRO Asset Management.
van embedded systems gaat het veel
De aandacht van de overheid, met
Hoe goed doen we het als
in China en Rusland zaken doen tot de
energietechnologie en in het design zijn we
meer om de beschikbaarheid van
name EZ, gaat erg veel uit naar de
technologiebedrijven volgens u
bekende topspelers op de wereldmarkt
op sommige gebieden wereldtop. Veel van
gekwalificeerde software designers
grotere bedrijven die een historische
internationaal?
zoals de natte aannemerij. Wat me altijd
de bedrijven uit die branches doen over de
en om internationalisering van de
NL-achtergrond hebben, zoals Philips,
“Als staatssecretaris voor Buitenlandse
weer opvalt tijdens die missies is dat
hele wereld met succes zaken en hebben
Nederlandse bedrijven die leven van de
ASML en Océ. Een minstens zo belangrijk
Handel ben ik veel op economische
we in sommige hightech nichemarkten
sterke producten en merken. Tegelijkertijd
ontwikkeling van embedded systems.
deel van de technologieketen in
missie met tal van bedrijven. Daar zitten
wereldtop zijn, zonder dat dat bij het grote
is het internationaal zo dat we nog wel een
Verdient het beleid niet enige bijstelling
Nederland ontleent haar internationale
altijd prachtige bedrijven tussen. Van
publiek bekend is. In de waterzuivering,
tandje kunnen bijzetten qua investeringen in
in deze richting?
betekenis aan R&D en engineering
kleine hightech bedrijven die tot diep
de medische technologie, de duurzame
research. Ook zijn we sterk in uitvoer, maar
“De beschikbaarheid en een goede opleiding
activiteiten van internationale concerns
TECHNIEK FASCINEERT!
17
Kamerlid ‘tankt inspiratie’ bij technologiebedrijven PvdA-er Marianne Besselink op werkbezoek in Haarlem
Op werkbezoek bij Chess...
bij MyLaps...
‘I
en bij SpectraPartners.
nspirerend’ was het sleutelwoord dat bleef hangen bij het
overheid ten onrechte ‘proven technology’ uitsluit bij het nadenken
afscheid na drie bedrijfsbezoeken. Marianne Besselink is lid
over rekeningrijden. Het transpondersysteem waarmee MyLaps
van de Tweede Kamer namens de Partij van de Arbeid. Begeleid
de wereld van de sport heeft veroverd is relatief eenvoudig toe
door Martijn Reinhold en Kees Groeneveld van FHI bezocht ze
te passen op de Nederlandse wegen, waar toch al overal lussen
drie lidbedrijven in Haarlem om gevoed te worden ten behoeve
in het wegdek liggen. Waarom dan moeilijk doen met kwetsbare
van haar werk als volksvertegenwoordiger.
GPS-systemen? Als de Formule I, de Olympische Spelen en de schaatskampioenschappen zweren bij de technologie van MyLaps,
LEES DE INGENIEUR
Als eerste kwam ze binnen bij SpectraPartners, een heel klein
dan zou dat toch moeten kunnen. “Waarom vertellen jullie dat dan
gespecialiseerd bedrijf in optische instrumentatie. Als tweede bij
niet in Den Haag?”, vroeg Marianne. “Je denkt toch niet dat wij tien
MyLaps Sports Timing, wat minder klein bedrijf, wereldmarktleider
lobbyisten gaan inhuren om dan vervolgens om politieke redenen
op het gebied van tijdregistratie bij sportevenementen. Afsluitend
buitenspel gezet te worden?” Het antwoord kwam prompt.
bij het binnen de branche vrij bekende bedrijf Chess van Siebren de Vries, voorzitter van de FHI-branche Industriële Elektronica.
Kloof tussen politiek en publiek te klein Bij Chess kwam het subsidiespectrum langs. Siebren de Vries maakt
VOOR IEDEREEN MET EEN PASSIE VOOR TECHNOLOGIE
2 GRATIS NUMMERS? VUL DE BON IN! �
Ja, ik wil kennismaken met De Ingenieur en ontvang 2 gratis nummers Naam
02901 m/v
Adres Postcode Telefoon
Handen uit de mouwen, diep in de technologie
er dankbaar gebruik van met zijn bedrijf. Maar niet alles is koek
Het meten aan licht en straling, dat is waar Frans van der Meij met
en ei. De octrooibox bijvoorbeeld. Daar worden de beschikbare
zijn SpectraPartners van leeft, spectroradiometrie, photometrie en
gelden niet gebruikt. En waarom niet? Omdat het een misvatting
caloriemetrie. Als klein gespecialiseerd bedrijf moet je alles doen
is dat iedereen overal maar het beste een octrooi voor aanvraagt.
in zo’n specialisme, producten leveren, producten en applicaties
Vooral kleinere bedrijven kunnen hun vinding, hun ontwikkeling,
ontwikkelen, zelf metingen uitvoeren voor klanten en ook technische
makkelijker zelf uitnutten zolang er geen openbare octrooiaanvraag
service verlenen. Als je dan niet of nauwelijks mensen in dienst
ligt. Op dat moment wordt alles zichtbaar voor grote bedrijven met
hebt, dan moet je ook zelf de handen uit de mouwen steken, hoe
professionele ‘octrooiwatchers’. Toen HBO-problematiek en de kloof
diep je ook in de technologie zit. De traditionele socialistische
tussen politiek en publiek ter sprake kwamen, toen raakte Marianne
begrippen werkgever en werknemer zijn daar niet van toepassing.
echt geïnspireerd. “De kloof tussen politiek en publiek is niet te
Plaats
groot, maar te klein.” Als iedereen zich altijd overal mee bemoeit,
E-mail
�Ik ontvang graag informatie van Veen Magazines op dit mailadres �
Stuur de bon in een ongefrankeerde envelop naar: De Ingenieur, Antwoordnummer 40307, 3040 VB Rotterdam De toezending stopt automatisch. Deze actie geldt tot 31 mei 2010. 5VCP1001SI
Sportwereld slimmer dan overheid
dan praten we per definitie alleen over details en hypes, is de
Bas van Rens en John Verwoerd leerden Marianne Besselink dat de
achterliggende ervaring.
door Kees Groeneveld
¶
18
19
federatienieuws
E
ric van Schagen, CEO van technologiebedrijf Simac, is sinds 1 januari 2010 de nieuwe federatievoorzitter van FHI. Hoe is hij betrokken geraakt bij FHI? Wat
voor plannen heeft hij met de brancheorganisatie? En hoe ziet hij de toekomst als technologieondernemer? Signalement vroeg het hem. draagvlak creëren. Ik wil technologiebedrijven laten
Hoe bent u in contact gekomen met FHI?
zien dat ze heel veel aan een branchevereniging
“Mijn vader heeft Simac in 1971 opgericht. Vanaf
kunnen hebben. Veel bedrijven hebben niet in de
het begin af aan is Simac al aangesloten bij FHI.
gaten wat er allemaal bij FHI te halen is. In de
Toen heette het nog ‘coöperatieve vereniging Het
dienstverlening die FHI aanbiedt, zoals juridische
Instrument’. In 1982 kwam ik bij Simac werken.
ondersteuning en HR-advisering, verkrijgt men tegen
Ik heb van mijn vader altijd meegekregen dat
geringe kosten heel veel toegevoegde waarde.”
FHI een goede vereniging is. Open, gezellig en
ERIC VAN SCHAGEN NIEUWE VOORZITTER FHI
‘Wij zijn er voor de leden en niet andersom’
resultaatgericht. Van 1993 tot en met 2004 heb ik dit
Hoe kijkt u tegen uw voorgangers aan?
ook ervaren toen ik in het bestuur zat van de FHI-
“Tom Fransen (FHI-voorzitter van 2001 tot 2006,
branche Industriële Elektronica. FHI staat dicht bij de
red.) heeft een geweldige bijdrage geleverd door
leden. Er is oog voor het individuele bedrijf, wat lang
vanuit een lastige situatie de interne organisatie
niet bij alle brancheorganisaties het geval is. Niet het
op orde te brengen en de saamhorigheid onder de
FHI-bureau of de bestuurders, maar de leden staan
leden te verbeteren. Marcel van den Broek (FHI-
voorop. Zo hoort het ook te zijn: wij zijn er voor de
voorzitter van 2006 tot 2010, red.) maakte veel indruk
leden en niet andersom.”
op mij met zijn no nonsense aanpak en is veel meer
‘Ik heb van mijn vader meegekregen dat FHI een goede vereniging is. Open, gezellig en resultaatgericht’ Is FHI veranderd sinds dat u de
naar buiten toe getreden, waardoor de bekendheid
brancheorganisatie kent?
bij belangrijke partijen zoals de centrale overheid
“Een belangrijke slag die FHI gemaakt heeft is
enorm is toegenomen. Daarom zeg ik ook dat mijn
dat niet meer alles om de beurs HET Instrument
primaire doel is om voort te bouwen op datgene
draait, maar inmiddels een breed pakket wordt
wat goed is. Zo vind ik het erg belangrijk dat de
aangeboden. Daarnaast is de laatste tien jaar
belangenbehartiging richting de overheid overeind
de belangenbehartiging richting de overheid
blijft.”
enorm toegenomen. Dat vind ik een uitstekende ontwikkeling. Op die weg moeten we verder.”
Hoe ziet u de toekomst als
Wat wilt u nog meer voor FHI bereiken?
“Ik zie veel kansen, maar ook veel turbulentie. Ik
“Ik wil behouden wat goed is. Zorgen dat dat op goed
denk niet dat de economie nu weer helemaal gaat
niveau blijft. Dat is mijn primaire doel. Daarnaast
aantrekken, maar dat we in de toekomst op een
vind ik het belangrijk dat we weer wat meer op
soort achtbaan blijven rijden met snelle pieken en
de inhoud ingaan. Technologie heeft een enorme
dalen. Daar moeten we flexibel op inspelen. Als ik
betekenis voor de samenleving. Dat zou ik meer
iets zou mogen meegeven aan de FHI-leden dat zou
willen uitdragen. Het is belangrijk om technologie
ik ze adviseren om goed te kijken waar de eigen
in een maatschappelijk kader te plaatsen. Dat we
oplossingsgerichte kennis zit. Stabiliteit is volgens
aan maatschappelijk belangrijke onderwerpen, zoals
mij terug te vinden in de voorsprong die je hebt
duurzaamheid en de arbeidsmarkt, via ontwikkeling
bij de toepassing van techniek in een specifiek
en de juiste toepassing van technologie een
marktsegment. Verdiep je in het proces van je klant
essentiële bijdrage kunnen leveren. Ook wil ik meer
om je techniek daarvoor geschikt te maken.”
technologieondernemer?
door Eliza van den Anker
¶
20
21
federatienieuws
Minister Van der Hoeven verwacht Antoinette Vietsch (CDA): ‘Overheid moet niet gaan ondernemen’
trekkersrol van technologieondernemers FHI-congres brengt paradoxen tussen ondernemen, politiek en overheid aan het licht
Maria van der Hoeven: ‘Toegevoegde waarde komt van bedrijven’
Pauline Smeets (PvdA): ‘Red tape is veelkoppig monster’
N
atuurlijk stond het federatiecongres van de
technologiebranches. “De kracht van u als ondernemers moet de
DevLab-initiatief, het ondernemerscollectief dat als Kuifje dreigde
technologiebranches eind november sterk
wereld van morgen vorm geven”, voegde de bewindsvrouwe de
te verdwalen in de wereld van de wetenschap. Hij blijkt geleerd
in het licht van de voorzitterwisseling en de
aanwezige FHI-leden toe. Ze maakte haar verwachtingen waar
te hebben dat ook ondernemers in kleine bedrijven in staat zijn
koninklijke onderscheiding van aftredend voorzitter
door te bewijzen hoe ze volgt waar kleinere technologiebedrijven
zinvol te investeren in research. De paradox van de ondernemer
Marcel van den Broek. Maar er werden wel degelijk
van FHI deelnemen in consortia die door haar ministerie worden
en de hoogleraar die samen resultaat moeten boeken blijkt te
ook verschillende harde inhoudelijke noten
gesteund met geld voor technologische innovatie. Een aantal
kunnen werken. Met de DevLab-methode kun je zelfs als kleine
gekraakt. Het congresthema ‘ondernemerschap
werd met name genoemd: Sioux, Reden, Task24 en het ALwEN
bedrijven onderzoeksprogramma’s zodanig beïnvloeden dat je er
binnen de technologieketen’ gaf daar alle aanleiding
project van DevLab. FHI-voorzitter Marcel van den Broek
ook echt iets mee kunt. Dat is vernieuwend tegenover de gangbare
toe. De discussie met de aanwezige Haagse politici
bekritiseerde het feit dat veel subsidiegeld terechtkomt bij de
gedachte dat resultaten via een nieuw bedrijf en venture capital
bracht aan het licht hoe heikel het onderwerp ‘de
grootste bedrijven die daarmee een deel van hun vaste kosten
naar de markt moeten worden gebracht, de valorisatiemethode.
ondernemende overheid’ is.
dekken. Van der Hoeven beloofde er goed op te letten dat er
Desgevraagd uitte Siebren zijn ambitie voor de toekomst: een
in de door EZ gesponsorde programma’s een evenwichtige
tweede DevLab-initiatief binnen de branche, opnieuw gericht op
samenwerking op gang komt tussen grote en kleinere bedrijven.
‘gezamenlijk kijken naar de technologische toekomst’.
“Toegevoegde waarde komt van bedrijven, niet van de overheid”, was het stevige statement van eregaste,
Sharon Gesthuizen (SP): ‘Overheid moet kennis hebben’
minister Maria van der Hoeven. Ze bleek hoge
De ondernemer en de professor
verwachtingen te koesteren van de ondernemers in de
Siebren de Vries sprak het congres toe over zijn ervaringen met het
Lees verder op pagina 22
22
23
federatienieuws
Stevig, eenduidig en effectief “Marcel van den Broek heeft ervoor gezorgd dat de belangenbehartiging voor de technologiebranche
daarom heeft het Hare Majesteit de Koningin behaagd u te benoemen tot Ridder in de Orde van
stevig, eenduidig en effectief is geworden. FHI is een belangrijke gesprekspartner geworden voor
Oranje-Nassau.” “Wie mij kent weet dat ik er niet op had gerekend, wel op gehoopt. Ik ben er erg
overheid en onderwijs. Marcel van den Broek heeft de Nederlandse samenleving daarmee een dienst
blij mee. Niet om de onderscheiding als zodanig, maar om wat eraan ten grondslag ligt”, was de
bewezen.” Met die woorden kwam minister Maria van der Hoeven aan bij de beroemde zin “En
spontane reactie van de afscheidnemende federatievoorzitter.
Een overheidsinstituut in de markt
men nodig heeft zit bij bedrijven en ook steeds meer bedrijven vragen
hebben we onze brancheorganisatie die dat soort problemen met
benadrukten de ondernemende rol van de overheid. Vietsch gaat
Het Nederlands Forensisch Instituut NFI, sinds kort bijzonder lid van
om forensisch onderzoek. Anderzijds heeft het ministerie de neiging
wat meer lange adem kan tackelen.” “De red tape is inderdaad
mee met gespreksleider Pieter Webeling die zegt ‘Vraag je dan
FHI, is een overheidsinstituut dat steeds meer te maken krijgt met
het instituut dichter naar de politiek te trekken, waar helemaal geen
een veelkoppig monster”, erkende PvdA-Kamerlid Pauline Smeets.
niet om een vegetarische slager?’ Vietsch: “De overheid moet niet
commerciële marktpartijen. Commercieel directeur Kees Möhring
ruimte meer is voor technologische innovatie, omdat elke vermeende
Gesthuizens’ reactie: “Zorg dat er een goede overheid zit met veel
gaan ondernemen. Als ambtenaren willen ondernemen, dan horen
uitte tijdens het congres de wens dat het NFI meer op afstand van
fout publiek uitvergroot en afgerekend wordt. Bovendien werkt
kennis van de markt.” “De overheid kan de markt nooit kennen”,
ze niet binnen de overheid thuis.” Aankomend FHI-voorzitter Eric
de politiek komt te staan en wat meer ruimte krijgt om ondernemend
het contraproductief dat men binnen de overheid geen rekeningen
volgens Tuininga. Gesthuizen weer: “Ik kan ook niet alles en iedereen
van Schagen spoorde de politici aan van ondernemers te leren dat
te opereren. Daar kwamen opmerkingen over van aanwezige
verwacht als er wordt gewerkt voor een andere overheidsinstantie.
kennen.” “Daar heb je nou juist ons voor, de brancheorganisatie”,
fouten en mislukkingen vaak onvermijdelijk zijn en geaccepteerd
intervenieerde FHI-directeur Kees Groeneveld. “Samen met de
moeten worden, ook als politici die maken. “Probeer er van te leren
Kamerleden. SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen vond het eigenlijk te ver gaan. “Dan raak je toch expertise kwijt bij de overheid?” Haar
Discussie
bedrijven, de politiek en de ambtenaren krijgen we de kennis en
in plaats van alleen politieke korte termijn winst te zoeken.” FHI-
CDA-collega Antoinette Vietsch ging het niet ver genoeg: “Als je
Met hun reacties zaten de Kamerleden meteen middenin de discussie.
informatie wel op tafel.” Smeets: “Kan inderdaad goed. Wij moeten
lid John van Halderen was benieuwd naar de status van de nieuwe
wilt ondernemen, waarom wordt je dan niet gewoon een bedrijf.”
FHI-ondernemer Herman Tuininga wakkerde het vuurtje nog een
als Kamerleden in staat zijn om waar nodig door de verhalen
Aanbestedingswet. De aanwezige Kamerleden beloofden hem uit te
Möhring verdedigde zich door er op te wijzen dat zijn organisatie non-
beetje aan. “De rol van de overheid is soms volkomen onduidelijk.
heen te kijken. Maar zonder de brancheorganisaties wordt het
nodigen voor een hoorzitting over het nieuwe wetsvoorstel.
profit is en wil blijven, maar de technologie-ontwikkeling ertoe leidt
Neem TNO, is dat voor mij nou een leverancier, een partner, een klant
voor ons wel heel lastig.” “De overheid kan nooit dezelfde kennis
Nuttig en leerzaam zo’n middagje met technologieondernemers
dat men steeds meer in de markt komt te staan. Veel technologie die
of een toezichthoudende instantie? Ik weet het niet meer. Gelukkig
hebben als de bedrijven”, meende Vietsch. Gesthuizen en Smeets
in Den Haag.
¶
25
Gratis proefabonnement op
Machinebouw 9
jaargang 26 || nummer 9 || november 2008 || 1 12,50 || www.machinebouw.net
Het onafhankelijke vakblad Machinebouw richt zich op computerondersteund ontwerpen, produceren, aandrijven en besturen, robotica, industriële elektronica, service en onderhoud en management. Met een mix van interviews, achtergrondinformatie, productnieuws, test en cases krijgt u de juiste balans tussen technologie, managementinformatie en praktijkervaringen. In iedere uitgave wordt een specifiek thema met een aantal artikelen belicht. Machinebouw verschijnt tien maal per jaar. Het vakblad schrijft voor het operationeel (technisch) management van industriële ondernemingen, met de focus op machinebouwers en hun toeleveranciers.
ontwerp || engineering || aandrijving || besturing || robotica || elektronica || productie || logistiek || service || onderhoud || management
thema
Precisie technologie Microassemblage op weg naar industriële stadium Systeem voor micro verspanen moet 300.000 toeren halen robotica
‘Standaardrobotbesturingen zijn te ingewikkeld’ markt
Veel variatie en toch niets in te stellen software
Streven naar hogere positionering merkbaar in SolidWorks 2009 productietechniek
XXLformaat buislaser voorbeeld nieuwe aanpak mechatronica
1mm
Van kachelonderdelen via matrijzen naar chips
Hét vakblad voor de machinebouw en toeleveranciers
Ontvang vijf gratis edities van Machinebouw Maak nu kosteloos kennis met het vakblad Machinebouw. Wilt u vijf edities van Machinebouw ontvangen? Stuur dan onder vermelding van Actie Signalement Machinebouw een mail met uw bedrijfsnaam, naam en de volledige adresgegevens naar
[email protected]. U ontvangt vervolgens ter kennismaking het vakblad, zonder kosten en verdere verplichtingen.
H
ij heeft nog net bewust meegemaakt dat de mooiste kamer van het nieuwe FHI-kantoor naar hem werd vernoemd.
De bestuurskamer heet de Van Drunenzaal. Met deze naamgeving
www.machinebouw.net
kreeg Frans van Drunen erkenning als grote grondlegger van HET Instrument en FHI.
Gratis proefabonnement op
Process Control processcontrol vakblad over procesbesturing en analysetechniek
jaargang 17
oktober 2008
nummer 8
Het onafhankelijke vakblad Process Control richt zich op professionele informatievoorziening rondom instrumentatie, analyse, regelen, besturen, gegevensacquisitie, -verwerking, technische automatisering en presentatie. Process Control verschijnt tien maal per jaar. Het blad bevat achtergrondartikelen, interviews, productsignaleringen, branchenieuws en beurs- en congresrapportages en kijkt ook naar wetgeving en trends. Het aandachtsgebied van het vakblad loopt van sensortechniek tot en met MES-systemen, gericht op analysetechniek en procesautomatisering.
www.processcontrol.nl
8
“Hij was eigenlijk te bescheiden. Zorgde voor lintjes en
vereniging. Hij regelde eigenlijk alles. “Als er een feest
erkenning voor andere mensen rondom hem, maar stelde
georganiseerd werd, dan bemoeide hij zich met alle details”,
zich zo op dat hijzelf daar steeds buiten bleef. De laatste
herinnert Jeroen van Drunen zich. Zelf werd zoonlief als
jaren van zijn leven speet hem dat denk ik een beetje”,
werkstudent regelmatig ingeschakeld bij de organisatie
memoreert zoon Jeroen van Drunen.
van de beurs.
Het overlijden van Frans van Drunen, in oktober van het
Frans van Drunen was ondernemer. Tegen wil en dank
afgelopen jaar, is aanleiding om met hulp van zijn zoon te
werd gestart met de beurs. De gevestigde orde stond
recapituleren wie hij was en wat hij voor HET Instrument
niet te juichen dat de ondernemers in de branche zelf het
en daarmee voor de maatschappij heeft betekend. “HET
initiatief namen, zo blijkt uit het laatste interview dat Van
Instrument stond voor mijn vader echt boven alles. Het was
Drunen gaf voor het jubileumnummer van Signalement in
zijn kindje waar alles voor moest wijken. Ik herinner me hoe
2006, naar aanleiding van vijftig jaar FHI. Een rasbestuurder
trots hij was toen prinses Margriet de beurs kwam openen.”
was hij ook. Na zijn terugtreden als directeur volgden commissariaten bij bedrijven als Laméris en Sartorius en
Veldbussen De gezamenlijke belangen van Profibus en Foundation Fieldbus Koppelingen voor vele veldbussystemen en meer
1400 I/O’s omzetten, testen en in bedrijf stellen tijdens een onderhoudsstop Wettelijke regels vormen stimulans voor dataloggen
Hét vakblad over procesbesturing en analysetechniek
www.processcontrol.nl processcontrol
Ontvang vijf gratis edities Process Control Maak nu kosteloos kennis met het vakblad Process Control. Wilt u vijf edities van Process Control ontvangen? Stuur dan onder vermelding van Actie Signalement Process Control een mail met uw bedrijfsnaam, naam en volledige adresgegevens naar
[email protected]. U ontvangt vervolgens ter kennismaking het vakblad, zonder kosten en verdere verplichtingen.
De ‘mensenmens’, zoals Jeroen hem desgevraagd typeert,
natuurlijk was daar steeds HET Instrument. Van 1976 tot
studeerde rond de oorlogstijd wis- en natuurkunde aan
1980 diende Frans de organisatie als voorzitter. Jeroen
de Universiteit van Utrecht. Het moet 1948 geweest zijn
schildert vaders’ bestuurdersbloed: “Toen hij op hoge leeftijd
dat Van Drunen promoveerde op ‘warmtegeleiding in
in een appartementencomplex ging wonen werd hij meteen
vloeistoffen’. Vrijwel meteen daarna werd de jonge ‘doctor’
voorzitter van de Vereniging Van Eigenaren, net als eerder in
directeur van de toen bekende firma Marius in de Domstad.
het bungalowpark waar we een vakantiehuisje hadden.”
Frans zou het in die functie bijna dertig jaar volhouden, tot 1977.
Er stáát van Frans van Drunen een levenswerk. Een pionier legde de fundamenten voor een meer dan maatschappelijk
Vanaf de oprichting in 1956 was HET Instrument helemaal
relevante organisatie. Maar wat meer is, dezelfde pionier
zijn ‘ding’. Samen met De Koning was Van Drunen stichter
legde er een heel degelijke continuïteitsbasis onder, waar
van de beurs en oprichter van de toenmalige coöperatieve
de bv Nederland nog dagelijks de vruchten van plukt.
¶
26
27
federatienieuws
‘Voorkom dat mensen vertellers worden’ Professionele HRM-dag helpt FHI-ers verder
Zo gezegd zo geschreven... “Kosten besparen is belangrijk, maar zal je niet voorbij een
W
concurrent brengen” ie er niet was heeft echt iets gemist. De jaarlijkse Human Resource
community bijgepraat over de laatste stand van
Management (HRM) dag van FHI: een hoogstaand branche-specifiek
zaken in het arbeidsrecht, over pensioenen en over
fenomeen. Wie er een keer is geweest komt het volgende jaar geheid terug, om
de plannen die Den Haag aan het bekokstoven
het niveau van de presentaties, de discussie en om de collegiale contacten.
is. Waarschijnlijk wordt het dringen in oktober/ november bij de volgende FHI/HRM-dag. Wie er
Edward Giesen, lead partner strategy & change consulting IBM, Incompany 100, september 2009
“Het is ondenkbaar dat deze draadloze muziekdoos
Spraakmakend professioneel was Joop van den Beuken van De Baak Management Centrum.
nu was komt zeker weer. Wie er over hoort of leest
Leidinggeven aan hoog opgeleide professionals en die op output, resultaat, sturen hoe
kan niet wegblijven. Tussendoor is er natuurlijk
doe je dat? Zijn performance/groei matrix sprak boekdelen. ‘Voorkom dat jouw mensen
nog de FHI-HRM werkgroep. Wie wil kan zich
boodschap die naar niemand in het bijzonder wordt gestuurd?”
vertellers worden’. Wie lang op een plek zit, tegen het einde van zijn loopbaan, die weet
daarvoor aanmelden, dan krijg je vier keer per
Partners van David Sarnoff, oprichter van NBC en president van RCA,
alles van vroeger, praat alleen daar nog over en levert geen bijdrage meer. De zogenoemde
jaar een update, in elk geval van je collega
‘halfwaardetijd’ van kennis wordt korter. Op steeds jongere leeftijd worden we minder
HRM-ers en FHI zorgt ook steeds voor externe
goed in ons vak. Als we daar niets aan doen. De recessie vraagt om kostenreductie.
deskundigen-input.
Dat kan afslanking van de formatie betekenen. Dat moet gepaard gaan met een extra
commerciële mogelijkheden biedt. Wie is geïnteresseerd in een
bij diens voorstel te investeren in de radio, rond 1920
“Wanneer ben je nou het beste aangepast aan deze tijd. Is
opleidingsinspanning, de weg naar meer productiviteit en meer winst, zeker als je werkt
Opgeven bij Andreas Meijer,
[email protected] of
met professionals. Het was de les van Ber Damen van Berenschot. En passant werd de
Rachel Jonkman,
[email protected]. ¶
dat als je altijd bereikbaar bent en je het werk een normaal onderdeel kunt laten zijn van je leven, zowel tijdens werktijd als privé? Of is dat als je de telefoon uit kunt zetten en het werk helemaal los kunt laten? Ik weet het niet” Theo Rinsema, General Manager Microsoft Nederland, in het Financieele Dagblad, 14 november 2009
Update branche-leveringsvoorwaarden beschikbaar
“U ziet aan mij dat ik al sinds ver terug in de vorige eeuw
FHI-voorwaarden breed geaccepteerd in professionele markt
functioneer. Dat plamuur je niet meer weg”
D
e nieuwe update van de algemene
gelijk aan eerdere versies van de branche-
door de federatie gedeponeerde tekst. Op
leveringsvoorwaarden voor de techno-
Eurocommissaris Neelie Kroes op het MKB-Nederland jaarcongres, 9 november 2009
voorwaarden. Net als voorheen bestaan de
www.fhi.nl/leden zijn de algemene voorwaar-
logiebranches is gereed en beschikbaar voor
algemene voorwaarden uit drie delen. Deel
den terug te vinden. In een toelichting is een
de bij de FHI-branches aangesloten bedrijven.
A bevat juridische onderwerpen die voor
overzicht opgenomen waarin te zien is welke
Al sinds jaar en dag spelen deze voorwaar-
iedere transactie van belang zijn, zoals beta-
wijzigingen zijn doorgevoerd. Het gebruik van
den een belangrijke rol in het zakendoen van
lingsafspraken en de bescherming tegen
de algemene voorwaarden is overigens niet
eenvoudiger op. Wat doe je als je tijdens een MRI-scan per
technologiebedrijven met hun klanten. Om
aansprakelijkheid. In de delen B en C zijn
verplicht en het is mogelijk om na verwijzing
ongeluk een bloedvatafwijking in de hersenen ontdekt? Zo’n
die rol en status te handhaven is elke paar
bepalingen opgenomen over onder meer
alsnog onderling specifieke(re) afspraken te
jaar een herziening noodzakelijk. De voor-
montage- en installatiewerkzaamheden en
maken. De herziening kwam tot stand via een
gaande versie dateert van 1999. De nieuwe
software en advies. De nieuwe algemene
gezamenlijk project van FHI met advocaat
binnenband een stukje uitsteekt”
versie moet weer een paar jaar mee kunnen.
voorwaarden kunnen gebruikt worden zonder
Frank Meijers (Kool Bloch Gavami Advocaten).
Gert Joan Bouma, neurochirurg, in het Financieele Dagblad, 3 december 2009
“Wat mijn ogen zien, maken mijn handen kapot”
“Helaas maken nieuwe technieken het werk er niet altijd
zwakke plek is vergelijkbaar met een buitenband waar de
enige aanpassing. Gebruikers hoeven deze De herziene versie houdt rekening met recente
niet te deponeren, aangezien FHI dat al
ontwikkelingen op juridisch en technologisch
gedaan heeft. Een bij FHI aangesloten bedrijf
Contact: Andreas Meijer,
[email protected],
gebied. In opzet zijn de nieuwe voorwaarden
heeft formeel het recht te verwijzen naar de
(033) 465 75 07.
¶
Marcel van den Broek in zijn laatste vergadering als voorzitter van het bestuur van FHI, federatie van technologiebranches, 3 november 2009
Het in steen gemetselde kunstwerk Mercurius, de god van de handel en de dieven, van de Groningse kunstenaar Johan Dijkstra, in het Museum Philips Stadskanaal.
¶
28
29
federatienieuws
VIERKANTE DOELEN
ArboNed rapporteert FHI-branchecijfers
‘De essentie van een boodschap moet je op de rand van een bierviltje kunnen samenvatten’. Aan deze wijze woorden van een communicatiefilosoof moest ik denken toen ik in een coachingsgesprek iemand vroeg wat de werkelijke waarde was van de diensten en producten die zijn bedrijf leverde. Het antwoord bleef hij me op dat moment min of meer schuldig.
column
Ziekteverzuim in technologiebedrijven nog steeds onder gemiddelde
FreekRooze
Wie terugblikt in de geschiedenis komt ze vanzelf tegen: de boodschappen van leiders, profeten, politici en ondernemers die in een paar woorden een ‘ja’-belevenis bij je kunnen oproepen. Een goede, kernachtige spreuk is als een knoop die is ontward. Wat ingewikkeld leek, krijgt plots een duidelijke structuur. Wat te denken van ‘Vierkante woorden dringen ronde oren niet binnen’ (Confucius) om duidelijk te maken dat het bij communiceren vooral gaat om je aanpassen aan de ander. Hoe moeilijk het is om commerciële boodschappen eenvoudig te brengen zie je terug in menige advertentie. Met name de advertenties over technische producten blinken vaak uit in het vermelden van producteigenschappen. Maar ze vertellen niet waarom een lezer de moeite moet nemen om contact te zoeken
H
met de adverteerder. De propositie ontbreekt. En dan komt er ook nog het vol-
et percentage ziekteverzuim
de vorige rapportage. In driehonderdzestig
onder medewerkers van FHI-
gevallen (zeven procent) is er door de
lidbedrijven bedraagt nog steeds drie
bedrijfsarts een verzuimoorzaak vastgesteld.
procent. Dit blijkt uit een tussentijdse
Deze gevallen zijn verantwoordelijk
brancherapportage van ArboNed over
voor negenenvijftig procent van het
de periode juli 2008 tot en met juli
totale verzuim, kijkend naar het aantal
2009. In vergelijking met de vorige
verzuimdagen (niet gecorrigeerd met
brancherapportage, over de periode
gedeeltelijke arbeidsgeschiktheid).
januari tot en met december 2008, is dit percentage gelijk gebleven.
Van deze driehonderdzestig gevallen heeft
‘Een goede, kernachtige spreuk is als een knoop die is ontward’
66,9 procent (241 gevallen) een fysieke Nog steeds is het verzuim onder de FHI-
oorzaak en 23,9 procent (zesentachtig
leden hiermee lager dan het gemiddelde.
gevallen) wordt veroorzaakt door
gende bij. Hoe kun je duizenden lezers met een identieke boodschap prikkelen
Onder de gehele klantenpopulatie van
psychische klachten. Kijkend naar het
als je weet dat effectief communiceren vooral aanpassen betekent? Om deze
ArboNed bedraagt het verzuimpercentage
aantal verzuimdagen is 58,1 procent (20.568
reden geloof ik niet meer zo in dure advertenties. Internet, e-mail en databases
(gecorrigeerd met gedeeltelijke
dagen) veroorzaakt door fysieke klachten
hebben het mogelijk gemaakt om boodschappen op andere manieren en veel
arbeidsgeschikheid) namelijk 3,9 procent.
en drieëndertig procent (11.674 dagen) door
gerichter op de doelgroepen af te stemmen. Je kunt de geadresseerde laten
Ten opzichte van heel 2008 is ook dit
psychische klachten.
doorklikken om meer te weten te komen. Je kunt vrijwel eindeloos gebruik
percentage ongewijzigd gebleven.
maken van foto’s, video en audio. Je kunt zelfs het klikgedrag volgen. En dat
Het aantal bij ArboNed aangesloten
alles tegen lagere kosten dan een papieren full-page full-color advertentie.
De meldingsfrequentie (het aantal
werkgevers dat lid is van FHI bedroeg op
ziekmeldingen gedeeld door het aantal
1 juli 2009 192. Bij deze leden zijn 4.926
Keren we terug bij mijn coachgesprek. Weet u hoe u de waarde van uw bedrijf
werknemers) is in vergelijking met de vorige
werknemers werkzaam. Ten opzichte van de
kernachtig op iemand kan overbrengen? Wat maakt u in een paar woorden
rapportage met 0,01 gestegen en bedraagt
vorige rapportage is het aantal werkgevers
onderscheidend? Lastige vragen zo aan het begin van een nieuw jaar, maar
nu 1,13. Voor de gehele klantenpopulatie
met één procent gestegen en het aantal
belangrijk genoeg om eens goed over na te denken.
van ArboNed bedraagt dit percentage 1,02.
werknemers met twee procent. ¶
Dit is een daling van 0,03 ten opzichte van
[email protected]
¶
30
31
IS ER LEVEN NA FHI?
Jan Dekker
‘Op de werkvloer, dáár gebeurt het’ “F
HI gaat nooit verloren”, stelt
Sabbatical
moest ik kiezen of ik binnen Cardinal Health
groepsdirecteur bij Mediq, op zijn pad kwam, stopte hij bij
Jan Dekker, directeur van
Van 1996 tot en met 1999 zat Dekker namens
verder carrière wilde maken, of niet. Ik heb
Eneco. “Marcel wilde voor Mediq Direct een distributiecentrum
Mediq Apotheken Nederland. Hoewel
Hoek Loos, marktleider in industriële,
voor dat laatste gekozen en besloot één jaar
opzetten. Aangezien ik dat ook al voor Cardinal Health
Dekker in het begin enigszins sceptisch
speciale en medicinale gassen, in het
met sabbatical te gaan. Mijn vier kinderen
had gedaan, werd ik korte tijd later directeur van Mediq
tegenover FHI stond, kijkt hij positief
bestuur van de FHI-branche Medische
woonden allemaal nog thuis en mijn vrouw
Direct. Inmiddels ben ik vanaf augustus directeur van Mediq
terug op zijn bestuursperiode bij de
Technologie. Toen Hoek Loos (het huidige
is celliste. Ik kon me meer op de kinderen
Apotheken Nederland. Sinds de overheid het preferentiebeleid
brancheorganisatie. “Het is uiteindelijk
Linde Gas Benelux, red.) zijn medische
richten en zij kon zich meer op haar hobby
heeft ingevoerd, zijn de apotheken in Nederland veel minster
een hele leuke periode geweest.”
divisie verkocht, nam Dekker ontslag en
gaan toeleggen. Ook ik kon me meer op mijn
winst gaan maken. Het is mijn taak om daar wat aan
hobby, stoomtreinen, gaan richten. Ik ben
te veranderen.”
“Toen ik bij FHI binnenkwam vond ik het een beetje een stoffige organisatie”, vertelt Dekker. “Maar ik vind wel, dat als je kritiek hebt, je er zelf wat aan moet doen. Mijn
‘Als je kritiek hebt, moet je er zelf wat aan doen’
toen directeur van de Veluwsche Stroomtrein Maatschappij geworden.”
Contact met de werkvloer Tijdens zijn functies heeft Dekker het naar eigen zeggen altijd
Aan de slag
belangrijk gevonden om contact te houden met de werkvloer.
bestuurstijd is uiteindelijk een hele leuke
verdween FHI uit beeld. Hij kwam bij IMP
Na dat jaar wilde hij weer ‘echt’ aan de slag
“Ik heb het altijd leuk gevonden om naar de mensen op de
periode geweest. Naast het organiseren
terecht, waar hij vijf jaar directeur was.
en kwam terecht bij Eneco. “Daar heb ik
werkvloer te gaan. Dáár gebeurt het. Door goed te luisteren
van de beurs HET Instrument hebben we er
Daarna, IMP was inmiddels overgenomen
vijf jaar gewerkt en was ik verantwoordelijk
naar wat daar speelt en door zelf goed uit te leggen aan de
bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat we meer
door Cardinal Health, was Dekker binnen
voor de infra divisie, waaronder elektra, gas
mensen op de werkvloer waarom je bepaalde keuzes maakt,
in contact zijn gekomen met de politiek, wat
Cardinal Health nog drie jaar vice-president
en stadsverwarming vallen.” Toen aftredend
heb ik altijd veel lol gehad in mijn werk. Ik heb gezien dat dit
een goede vooruitgang is geweest.”
Europe, logisitiek, ICT en productie. “Toen
FHI-voorzitter Marcel van den Broek,
bijdraagt aan een goede afloop.”
door Eliza van den Anker
¶
beurzen cursussen trainingen workshops bedrijfsdagen opleidingen
congressen seminars conferenties
Industryplanner is de online agenda die alle industriële evenementen en opleidingen overzichtelijk in kaart brengt. Op deze nieuwe website zijn events zoals beurzen, congressen, seminars maar ook opleidingen, cursussen en trainingen verzameld en in één oogopslag terug te vinden op branche, vakgebied en productniveau.
milieu en duurzaamheid
33
Coolrec wint RTA-contract voor recycling Inzameling professionele apparatuur zeker gesteld
S
tichting RTA, de organisatie voor inzameling en
verwerkingsprocessen. Op die manier voldoet de organisatie
recycling van professionele elektr(on)ische appa-
ruimschoots aan de recyclingpercentages die in de Europese
ratuur, is een samenwerkingsverband aangegaan
wetgeving (de WEEE) zijn beschreven.
met Coolrec bv. Sinds 1 januari verzorgt Coolrec de inzameling en verwerking voor de bij RTA aangeslo-
Met de samenwerking toont RTA aan op een
ten technologiebedrijven.
milieuverantwoordelijke manier de producentenverantwoordelijkheid voor afgedankte apparatuur in te vullen. Voortaan worden de apparaten niet meer handmatig
“Het inzamelen en het verwerken van apparaten uit de technologiebranches is een dankbare aanvulling op onze dienstverlening”, aldus Ron Cramer, marketing manager bij
gedemonteerd, maar mechanisch verwerkt. Bij het samenwerkingsverband staat de richtlijn Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur (AEEA) uit 2005
Coolrec, over de samenwerking. “Wij zien het als een uitdaging,
centraal. RTA is een stichting zonder winstoogmerk die is
om samen met RTA een duurzame oplossing te bieden.”
opgericht door FHI. Deelname aan RTA is open voor alle Nederlandse producenten en importeurs van professionele elektrische of elektronische apparatuur. Alle deelnemers én
Op woensdag 2 december tekenden beide partijen een
hun klanten kunnen de apparatuur simpelweg laten ophalen.
driejarig contract waarmee de werking van het systeem voor de komende jaren is gegarandeerd. Henk de Folter, manager
www.stichtingrta.nl
van RTA, vroeg eerder dit jaar diverse partijen een aanbieding
Afval & Recycling Afvalwater analyses Afvalwater analyzers Analyzer huizen Asset Management ATEX Batch Systems Batterijen & Voedingen Bedrading & Kabels Behuizing & Cabinets Beveiliging Biotechnologie Bluetooth Boren Business Process Management (BPM) Calibratie & Meetapparatuur Calibratie & Testen Chemicalien Chemie Chromatografie Combustion Analyzers Compliance Constructie Continu Emissie Monitoring Systemen (CEMS) Continu Gasanalyzers Control (DCS) Systems Controllers Data Acquisitie Debietmeters & regelaars Devicenet, Modbus, LON, etc. Documentatie & Publicatie Draadloze technologie Drukmeters & regelaars Elektra & Electronica Elektrisch Gereedschap Elementen analyse Energie meetapparatuur Engineering ERP systemen Exploratie Foundation Fieldbus Gasbehandeling Gaschromatografie Glas & Keramiek Glasvezel GMS/UMTS Handgereedschap HART Foundation HMI (Human Machine Interface) Industrial Ethernet Industrieel gereedschap Inspectie Instrumentatie & Kleppen Instrumentatie Hand Held ISA Ketels & Stoom Generatoren Koelers & koelsystemen Koeltorens Kwaliteit Lab constructie & Interieur Lab Informatie Management Systemen (LIMS) Lab verbruiksartikelen Laboratorium Laboratorium apparatuur Laboratorium Automatisering Las apparatuur Las materiaal Logistiek Machine Vision Systems Machinebouw Manufacturing Execution Systems Marketing & Communicatie Massa meters & regelaars MES (Manufacturing Execution Systems) Metaal Milieu Modeleren & Visualiseren Monsterbehandelingsystemen Motion Control & Drives Motoren Multimeters NCIS Cybercrime Netwerk apparatuur (scope, bus analyzer) Netwerk technologie Niveaumeters & regelaars Office Networks (LAN etc) Offshore Olie & Gas Omgeving Monitoring Systemen Onderhoud & Testen Onderhoud stops Onderhouds gereedschap Onderzoek & Ontwikkeling On-line Analyzers Ontwerp & CAD Opslag Oven & Autoclaves PDA WiFi Personeelszaken Persoonlijke Beschermings Middelen (PBM) Petrochemie Pharmacie Physical Propert Analyzers Physical Property analyses Pijpen, tubing & Slangen Pijpfit apparatuur Plasma snij apparatuur PLC Pompen Proces Automatisering Proces Optimalisatie Process Control Processing Productie & Machine automatisering Profibus Pulp & Papier Raffinage Recorders, display & Monitors Recycling Regelaars Regelkleppen & Actuatoren RFID Robotica Rubber & Kunststof S99 Netwerk Beveiliging Safety Instrumented Systems (SIS) Safety Integrety Level (SIL) Scada Sensoren Sloopwerkzaamheden Software Spectrometrie Substations & Motor Control Centers Supply Chain Tanks & Vaten Technologie transfer Temperatuurmeting & Regeling Test apparatuur Testapparatuur Titratie Transformatoren Tubingfit apparatuur Utiliteiten Vacuum apparatuur Veiligheid Veiligheid systemen Verbranding & verwarmingssystemen Vergunningen Verlichting Verpakking Vervoer Verwarmen & Koelen Verwarmingsystemen (Elektrisch, solar, microgolven) Vibratie Monitoring Voeding & Drank Voorraadbeheer Warmte overdracht systemen Warmte wisselaars Water & Afvalwater behandeling Water analyzers Wind & Zonne Energie Wireless-HART WLAN Zakelijk, Financieel & Management Zigbee
te doen. De keuze viel op Coolrec, als firma die volgens te beschikken. Beslissend was vervolgens dat Coolrec de beste ‘prijsprestatieverhouding’ kon aanbieden en daarmee de ‘economisch voordeligste aanbieding’ is voor de bij RTA aangesloten bedrijven. Aangezien Coolrec honderd procent dochter is van de Van Gansewinkel Groep, komen bij de RTA-deelnemers sinds 1 januari Van Gansewinkel vrachtwagens voorrijden. Met zes vestigingen, waarvan drie in Nederland, twee in België en één in Frankrijk, behoort Coolrec tot een vooraanstaande recycler van elektr(on)ische apparaten in Europa. Coolrec heeft als doel om tijdens het recyclingproces honderd procent van de vrijgekomen schadelijke stoffen op te vangen voor een correcte ver- en bewerking. Daarnaast concentreert Coolrec zich structureel op het optimaliseren van
door Joas van Lent en Eliza van den Anker
w w w. i n d u s t ry p l a n n e r . c o m industryplanner is uw gids voor evenementen en opleidingen in de industrie
Contact: Joas van Lent,
[email protected], (033) 465 75 07. ¶
RTA aantoonde ‘over voldoende ervaring en deskundigheid’
van links naar rechts Andreas Meijer (secretaris RTA-bestuur), Kees Groeneveld (voorzitter RTA-bestuur), Nico van Lith (Managing Director Coolrec BV) en Henk de Folter (manager RTA)
34
35
Come & Join HET in Amsterdam E
en inspiratiebijeenkomst als voorproefje. Een talkshow met prominente klanten
op een aanval op de markt. Ruim negen maanden voor de
van de beursdeelnemers, ‘ambassadors’ van HET Instrument 2010. Briefings over
beurs hebben zo’n honderdtachtig bedrijven hun inschrijving
het hoe en wat van de beurs die straks in september losbarst. Workshops waarin je
definitief gemaakt. En elke dag groeit dat aantal, in de richting
met collegabedrijven en de brancheorganisatie samen geniale marketingacties op
van de verwachte vier- tot vijfhonderd. Straks als de diverse
poten zet. FHI-huisrocker William met zijn Sound. Netwerkmomenten. Het was er
thema- en demopaviljoens worden ingevuld schiet het aantal
allemaal donderdag 28 januari in het RAI congrescentrum in Amsterdam.
opeens omhoog. HET begint nu overal te borrelen.
De uitnodiging voor de ‘inspiratiebijeenkomst’ voor HET Instrument 2010 ging naar alle
En natuurlijk was er ook muziek, the Sound of Technology.
bedrijven die al hebben ingeschreven voor de beurs van september. Maar ook degenen
FHI-huisrocker William Smulders verhoogde het borreleffect
die hun inschrijving nog niet definitief hebben gemaakt en zelfs degenen die nog hevig
als voorproefje op wat er straks in september allemaal staat te
twijfelden waren welkom op 28 januari. Een knap staaltje van hoe de club zich voorbereidt
gebeuren in de RAI.
Spectaculaire paviljoens in de maak
¶
Sales Toppers van 2010 E
en beurs zonder bezoekers is geen beurs. Een beurs met
markt, de verkoper? Maar doet hij het ook? Dat gaan we zien in de
weinig bezoekers is een slappe beurs. Een beurs met veel
aanloop en realisatie van HET Instrument.
nog niet of niet goed kent,
Voorheen was er een prijs voor het bedrijf dat de meeste bezoekers
die jouw bedrijf nog niet
trok, per vierkante meter. Nu gaat er ook een prijs naar de verkoper,
kennen. Niet alleen maar
binnen- of buitendienstmedewerker, die de meeste bezoekers naar
de vaste vriendjes en
Maar dan moeten wel de juiste mensen op de juiste wijze naar de
zijn stand weet te krijgen op zijn eigen uitnodiging. En dan is het
vriendinnen, maar nieuwe
beurs worden uitgenodigd. Wie kan dat beter dan de man in de
natuurlijk vooral ook de kunst om mensen binnen te krijgen die je
relaties.
bezoekers kan veel sales opleveren.
De voordelen van HET Instrument in Amsterdam op een rijtje
¶
Het FHI-beursteam heeft enkele sprekende voordelen op een rijtje gezet: gratis openbaar vervoer, de open hallen structuur, de internationale uitstraling, de prijs/
A
an HET Instrument deelnemen is voor veel bedrijven een uitkomst. Zonder dat je meteen gedwongen bent een grote
stand te nemen kun je toch een mega-uitstraling realiseren.
prestatieverhouding en de mogelijkheden tot file-
Bovendien kan door de bundeling van jouw specialisme in een
ontduiking met catering en entertainment.
paviljoen dat specialisme de aandacht krijgen die je nooit kunt trekken via verspreid staande kleine stands.
Niet al die elementen zijn puur gerelateerd aan de locatie Amsterdam. De gunstige prijs/prestatieverhouding is
Het paviljoen voor vacuümtechnologie is een prachtig voorbeeld.
natuurlijk vooral te danken aan het feit dat FHI HET
Enorme blikvangers komen er in de stand: vacuümzuigende
e beslissing om met de beurs HET Instrument van Utrecht naar Amsterdam te
Instrument organiseert op non-profit basis. De concepten met
elementen in de vorm van ‘omgekeerde koeltorens’. Verder
verhuizen was geen gemakkelijke. Maar nu die koers is ingezet blijkt steeds
all-in prijzen voor geïndividualiseerde standaardstands en
zijn er paviljoens in voorbereiding voor micronanotechnologie,
voor paviljoendeelnames maken de prijs/prestatieverhouding
diagnostica, microfluidics, procesintensificatie, sensoren,
nog eens extra mooi. In diezelfde lijn ligt het voordeel dat de
visiontechnologie, test & measurement, MES, ISA, Profibus,
exposanten en de zelfs veel bezoekers direct betrokken zijn
Industrial System Integrators en wegen & doseren. Alles onder de
bij de organisatie van allerlei deelprojecten in, op en rond
noemer ‘focus en massa’, de focus van specialismen gekoppeld aan
D
duidelijker welke voordelen er zijn en hoe die benut kunnen worden.
de beurs.
¶
de massa van een groot evenement dat veel impact heeft, ruime mogelijkheden om wervingskracht te ontwikkelen. ¶
36
iE
37
industriële elektronica
HIGH TECH TRASH
Hoogfrequent technologie bij de marine: zorg dat je er bij komt
Er bestaan nogal wat publicaties over het verspreiden van elektronisch afval over de wereld. Een vluchtige lezing van die publicaties op internet geeft een beeld van massale dumping vanuit Amerika naar China, wat Europa en Afrika dan weer terugkrijgen.
column
H
Paul Petersen
et HF Technology event 2010 vindt op 22 april plaats bij het Marinebedrijf in Den Helder. De FHI-bedrijven die samen met het bureau deze activiteit organiseren, hebben de gewoonte om
bijzondere locaties op te zoeken. In 2004 werd de eerste editie georganiseerd bij ASTRON in Drenthe.
De focus van die schrijvers ligt op de gevaarlijke stoffen en het doorschuiven van de zwarte piet. Er blijken trouwens nogal wat shadesof-grey of tussengebieden te zijn. Veel hergebruik is legitiem en veel hergebruik is illegaal dumpen. Voor je het weet stoot je iemand tegen het hoofd.
Prachtige technologie in een grootse omgeving. De bereikbaarheid werd niet als ideaal beschouwd,
Laat ik eens mijn focus leggen op de legitieme trash. Binnen Europa zijn
maar toen de tweehonderd bezoekers er waren, wilden ze niet meer weg. In 2010 willen de deelnemers
de afgelopen decennia de nodige richtlijnen opgesteld. Op het gebied
dit gevoel ook oproepen, door te exposeren bij het Marinebedrijf in Den Helder.
van milieu had dit een directe impact op de elektronica-industrie. Zowel RoHS als WEEE … hebben geleid tot massale investeringen, om conform de richtlijnen te ontwikkelen, te produceren en producten in de markt te zetten.
In samenwerking met de Divisie Vloot,
hogere frequenties, de toename van
en radar-applicaties geven aan dat dit
veiligheidsprocedures bij de Marine goed te doen
Nú is de vraag: is Europa, in navolging van Nederland, het braafste
meer specifiek de Divisie Speciale
de complexiteit en multidisciplinaire
een specialistische wereld is. Zowel
functioneren is het belangrijk om ruim vooraf te
jongetje in de klas, terwijl de anderen er vrolijk op los leven? Of is dit een
Producten, en Sewaco wordt door FHI op
functionaliteit. Het is ook een knipoog naar
ontwikkelaars, producenten, leveranciers
weten wie er verwacht worden. Je komt niet zomaar
vraag van een Calvinistische Nederlander? Dat kan natuurlijk ook.
22 april 2010 het HF Technology seminar
de locatie. Als je je afvraagt ‘hoe ver kun
van componenten en test & measurement
binnen…
georganiseerd in het technologisch hart
je gaan?’, dan is Den Helder geen
bedrijven zijn de branche-leden die hierin
van defensie. De rode draad, het thema
slecht antwoord.
actief zijn.
van de dag, is verwoord in de vraag ‘HF
Hoe die vraag ook beantwoord mag worden, er leeft een gevoel van
Er zijn wat beperkingen met de gekozen locatie,
ongenoegen over de handhaving van de Europese richtlijnen. Het gevoel
maar die bieden juist weer mogelijkheden en wekken
leeft dat we in Europa voor de juiste componenten kiezen, de printplaten
Vanuit de exposanten wordt hard gewerkt
In samenwerking met de mediapartners
wellicht nieuwsgierigheid op. Het is voor bezoekers
goed laten produceren, de ontwikkeling rekening houdt met alle wetten
aan invulling van het programma.
MyBusinessMedia en E-Totaal is de
zelfs een ‘once-in-a-lifetime’ opportunity, om het
en richtlijnen en ook de productie de rechte lijn bewandelt.
De vraag is een verwijzing naar de
Presentatie-onderwerpen als mobiele
promotie al vroeg in het jaar 2010 in
elektronische hart van het Marinebedrijf te bezoeken,
steeds grotere hoeveelheid applicaties
netwerken, groep-looptijden, satelliet-
gang gezet, omdat de bezoekers tijdig
inclusief rondleidingen. De basis is gelegd voor een
met draadloze technologie, de steeds
communicatie, integratie van signalen
geïnformeerd dienen te worden. Om de
succesvolle dag voor een sterke community.
Technology … hoe ver kun je gaan?’
¶
In welke mate wordt gehandhaafd? Door de Nederlandse autoriteiten? Door de andere Europese landen? Wat zijn de sancties eigenlijk? Heeft de douane de kennis en worden voldoende ladingen getest? Volgens het bestaande en zojuist beschreven gevoel komt er voldoende High Tech Trash door de grenzen. Nou ben ik niet aan het prediken voor ‘Sluit de grenzen’, maar wel voor een level playing field. Die term mag men graag gebruiken.
‘Als er regels gezet worden, handhaaf ze dan’ Tijdens HET Instrument 2010 wordt een seminar georganiseerd waar deze kwestie aan de orde komt onder de werktitel ‘RoHS-inspectie, wat gebeurt er nu echt?’. Het wordt tijd om over de feiten te praten.
[email protected]
¶
38
iE
39
industriële elektronica
Elektronica past bij HET Instrument De bezoekers van HET Instrument Industriële Elektronica zijn actief in high tech
Deze marketing kan elke individuele exposant ook in zijn
sectoren. Machinebouw, instrumentatie, telecom, laboratorium en medische
eigen promotie inzetten. In februari 2010 wordt een start
apparatuur. Dat zijn de applicaties van de professionals die naar de beurs
gemaakt met de indeling van de beursvloer. Wie letterlijk
komen. Daarbinnen is de industrie goed vertegenwoordigd door zowel grote als
vooraan wil staan moet zorgen dat hij er vroeg bij is. Om
kleine bedrijven. De bezoekers willen innoveren met elektronica, of de test- &
die reden is het management van de branche samen met
meetfunctionaliteit van hun product of bedrijf verbeteren.
de leden al enkele maanden druk om de hele voorbereiding op de rit te krijgen. Naarmate de vooruitzichten in de markt
Het is de vanzelfsprekende reden voor deelname vanuit de FHI-branche Industriële
weer wat beter worden, blijkt het voor de leden ook weer
Elektronica: de mogelijkheden in de marketing. De diverse productgroepen uit
wat makkelijker om aan te haken. Ofschoon natuurlijk
de branche zijn vertegenwoordigd door componentenleveranciers, ontwikkelaars,
altijd geldt dat juist ook in mindere tijden de aandacht voor
elektronicaproductie en test- & measurement.
marketing niet mag verslappen.
¶
Midden in de high tech weet de elektronica de producten en metingen praktisch te realiseren, haast té vanzelfsprekend. Juist daarom benadrukt de branche de innovatieve marketingprojecten en de rollen van de verschillende exposanten, om de markt goed te bereiken.
RoHS-inspectie... en nu de praktijk De elektronica-industrie heeft wereldwijd flink geïnvesteerd
hebben voorbereid op de RoHS-directive. In het tweede uur
in processen en equipment, die RoHS compliant producten
wordt een aantal elektronicaproducten gesloopt, om met
mogelijk maken. Wat is er sinds 1 juli 2006 gebeurd met de
laboratoriumapparatuur vast te stellen welke schadelijke stoffen
inspectie van producten die in Europa op de markt komen?
in de producten aanwezig zijn. Afsluitend vertellen de VROM-
Zowel klanten van ontwikkelaars als elektronicaproducenten
Inspectie en wellicht andere instanties, hoe men de handhaving
hebben behoefte aan concrete informatie. Daarom wordt vanuit
in de praktijk laat plaatsvinden.
de bedrijfsketen een seminar opgezet: wat gebeurt er echt. Dit seminar wordt daarmee het moment om de klanten te Begin februari 2010 spreekt een groep bedrijven uit de
informeren, waar men in de praktijk rekening mee moet houden.
elektronicaketen nader over de inhoud. Het huidige concept is
Voor de overheden is dit het moment, om vast te stellen hoe
drie uur basisinformatie over de praktijk van RoHS-inspectie.
we aan onze regels voldoen en hoe we eventueel de controles
Het eerste uur laat de elektronicaketen zien hoe zij zich
kunnen aanpassen.
¶ RoHS, loodvrije weerstandjes van de firma Holystone, in Nederland vertegenwoordigd door Nijkerk Electronics.
40
iE
41
industriële elektronica
DevClub-meeting Forensisch Instituut: samenwerking moet
D
e bedrijven van de Development Club konden tijdens hun ledenmeeting een kijkje
nemen bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) in Den Haag. “Een uiterst interessant instituut”, aldus Floor van Herwaarden van sensorleverancier Xensor Integration B.V., na afloop van de ledenbijeenkomst.
Foto: NFI
“Marcel van der Steen (manager R&D, red.) van het NFI hield een heel interessante lezing over het hoe, wat, waarom en waartoe van zijn organisatie. Ik weet natuurlijk wel het een en ander van het NFI af, maar dan zie je toch hoe geavanceerd zo’n instituut is. Hoeveel afdelingen ze wel niet hebben. De locatie heeft me echt doen besluiten de ledenvergadering te gaan bezoeken.” De twintig aanwezige DevClub-leden kregen ook een rondleiding langs het laboratorium van het instituut. En dat is precies de bedoeling van de DevClub-meeting: komen tot samenwerking. Onderling als leden, met elkaar en als cluster van ontwikkelaars met externe partijen als NFI. De Development Club is het cluster van bedrijven die zijn gespecialiseerd in productontwikkeling ‘voor derden’. Binnen de club van veertig bedrijven is veel onderlinge uitwisseling van kennis en technologie. Contact: Birgit Albersen,
[email protected], (033) 465 75 07.
Duizend nodes experiment van DevLab in de Lichtfabriek
direct en indirect betrokken, wetenschappers en DevLabbers van de
Draadloze sensoren die autonoom met elkaar ‘praten’ is de technologie van de komende jaren. Je kunt hun ‘gesprekken’ zichtbaar maken
bedrijven getuige. Het leverde een schat aan data op, die de komende
met aan en uit flitsende LED-lampjes. DevLab is het nieuwe decennium begonnen met een baanbrekend experiment: het opschalen van
maanden geanalyseerd wordt om de technologie verder marktrijp te
de door DevLab ontwikkelde MyriaNed-technologie naar meer dan duizend (1024) nodes. In de Lichtfabriek in Haarlem was een vijftigtal,
maken. Wat het ook opleverde was een mooi plaatje. www.devlab.nl ¶
¶
industriële automatisering
iA 45
Papier doet wonderen, als je maar wonderen doet met papier… Efficiënt uw lesmateriaal laten printen en afhandelen... WK speelschemakaartjes met eigen logo voor een hoge attentiewaarde... Technische tekeningen dupliceren...
Koeling in datacenters en LonMark® technologie Xs2HiTek-workshop brengt discussie op gang
H
et IT Room Infra cluster was er eerder ook al, maar het
voor toekomstige mogelijkheden en behoeftes. Dat is access to high
bezoek van LonMark® Nederland aan het spraakmakende
tech, de zaak technologisch afhechten voor het moment en opties
test-datacenter van Getronics/KPN in Amersfoort kreeg een heel
open houden naar de toekomst. Dan moet je ook weten wat er
andere dimensie. Hoe bewust wordt er eigenlijk gekozen voor
technologisch aan zit te komen binnen een technologie als LonMark.”
een adequaat communicatiesysteem binnen de datacentra waar
Marcel Clausing van de firma Celsius was degene die de LonMark
langzamerhand heel onze samenleving aan komt te hangen?
technologie voor het revolutionaire koelsysteem van Kyoto koeling in het Getronics-datacenter definieerde en integreerde.
Het werd bijna emotioneel die discussie. “Maakt mij wat uit. Staat gewoon in een bestek”, was bijna letterlijk de reactie van Ronald
Echt indrukwekkend om het luchtcirculatie-wiel te zien draaien. Als
van Veen, Consultant CyberCenter Services bij Getronics. “Zie je
je het getekende plaatje ziet, dan is dat ook de verhouding met de
wel”, reageerde een workshopdeelnemer. “Je hoeft de discussie
werkelijkheid. Het koelsysteem is meer dan half zo groot als het hele
over technologiekeuze helemaal niet te voeren.” Toen kwamen er
datacenter dat het van koeling voorziet. Dat illustreert het belang
toch wat mensen in opstand. “Open, hoe open is de technologie
van koeling in zo’n centrum. Geen wonder dat het systeem zoveel
die je kiest eigenlijk? Welke beperkingen leg je jezelf op naar de
aandacht krijgt nu het door zijn uitvoering veel energie blijkt te
toekomst als je een keuze maakt zonder je te verdiepen in de
besparen. Mooi dat de Lon technologie daar een rol in speelt. Maar
technologie? Hoe kwetsbaar maak je jezelf eigenlijk?” LonMark
elk datacenter dat wordt gebouwd heeft een geavanceerde regeling
Nederland-voorzitter Piet van Veelen pakte zijn rol. “Laat je toch
voor koeling nodig. En elk datacenter is regelmatig aan een ‘upgrade’
niks wijsmaken. De meeste zogenaamde deskundigen hebben er
toe. Dat bleek uit het verhaal van Vincent Liebe van de firma Vaultex.
de ballen verstand van”, Frank Smit van Air-TraXX is altijd lekker
Er zullen nog veel workshops nodig zijn om alle belanghebbenden
uitgesproken. “Natuurlijk hebben we heel goed gekeken naar
voldoende Xs2HiTek te geven in dit traject.
toekomstige migratiepaden. Daarom kies je eerst een technologische basis als LonMark en werk je daarna de architectuur uit, met oog
www.vanderidder.nl
www.lonmark.nl
¶
46
iA
47
industriële automatisering
Manufacturing Execution Systems, MES-scherp op HET Instrument B
innen de FHI-branche Industriële
Op HET Instrument 2010 wordt via het cluster
Automatisering is een MES-cluster gestart.
zichtbaar dat software informatiesystemen niet het primaat van de boekhouder zijn. De leveranciers van productiebesturingssoftware krijgen een prominente plaats
De branchegroep bestaat uit aanbieders van
op de beursvloer, onderscheidend van, maar wel dichtbij
informatiesystemen voor het monitoren en
de automatiseringshardware. In een inventariserende
aansturen van productieprocessen, Manufacturing
zich gebogen over de vraag hoe de markt benaderd kan
Execution Systems. Het cluster informeert productie-bedrijven over de enorme potentie
bijeenkomst heeft een negental vooraanstaande leveranciers worden ten gunste van een echte doorbraak in MEStoepassingen. ABB, Atos Origin Nederland, ATS International, HVL, Van Lente Elektrotechniek, Proleit, Rockwell Automation, Siemens Nederland en Wonderware Benelux
MES-producten van Mitsubishi, die op HET Instrument 2010 worden gepresenteerd door FHI-lidbedrijf Koning & Hartman.
van MES én de toegevoegde waarde in termen
zijn de eerste initiërende deelnemers. Samen met een tiental andere bedrijven dat aangaf te willen aanhaken, gaan deze
‘traditionele’ Software Battle, de Lagerhuisdiscussie tussen
van productiviteit.
bedrijven zich als cluster profileren in de markt.
leveranciers en ‘markt’, zullen de MES-ers zich ook niet
Op HET Instrument 2010 wordt MES één van de
onbetuigd laten.
speerpunten. Daar presenteert het cluster zich voor de eerste keer aan plantmanagers, managers operations,
Meer informatie over deelname aan het MES-cluster:
kwaliteitsfunctionarissen en IT-management. En in de
[email protected].
BYOP, Build Your Own Plant, uniek industrieel management game
¶
Samen met spelontwikkelaar 999 Games ontwikkelen FHI en de deelnemende bedrijven een spel waarmee in een aantal stappen een productieplant van zwaar verouderd omgezet kan worden in een moderne, winstgevende business. De instrumentatie- en automatiseringsproducten van de deelnemende bedrijven zijn leading in het spel. Voorafgaand aan de beursweek krijgen potentiële bezoekers
M
een spelonderdeel per post toegestuurd. Wie daarop
aximaal dertig exposanten op HET Instrument
reageert en intekent kan tijdens HET Instrument Industriële Automatisering, eind september, op de beursvloer bij
Industriële Automatisering kunnen er van
meeprofiteren. Wie zich nu aanmeldt kan minimaal
verschillende deelnemende standhouders onderdelen ophalen om het spel compleet te maken en te kunnen spelen. Ook lang na de beurs is de exposure van de deelnemende bedrijven verzekerd; hun naam en logo en hun specialisme
driehonderdvijftig klantencontacten opdoen via een uniek
dat is verwerkt in het spel, komen elke keer als BYOP wordt gespeeld terug.
industrieel management game Build Your Own Plant, BYOP. Een tiental bedrijven heeft zich al aangemeld om mee te doen. Wie wil aansluiten moet snel zijn. Contact:
[email protected].
¶
48
iA
49
industriële automatisering
PPA-dag 2010 adresseert prestatienoodzaak industrie Draagt automatiseringstechnologie wel voldoende bij voor de plant owner?
M
Onduidelijkheid in de markt over machineveiligheid
eer dan ooit moeten investeringen in automatiseringsprojecten financieel worden gejustificeerd. Zonder zicht op rendement op afzienbare termijn heeft het geen zin om met elkaar een gesprek
E
aan te gaan. In die sfeer wordt de 2010-editie van de Productie Proces Automatiseringdag (PPA-dag)
r is verwarring in de markt over machineveiligheid en
voorbereid. De thema’s zijn ernaar: Profit & Performance, Quality & Reliability en Security, Safety &
de regelgeving daaromtrent. Bij de voorbereiding van
Responsibility. Alles is gericht op beter presteren. Even geen ruimte voor gekkigheden.
nieuwe, aangescherpte Europese richtlijnen bleek dat de al langer bestaande wettelijke regels vrijwel niet bekend waren bij leveranciers, fabrikanten en gebruikers. Laat
De PPA-dag is al vele edities lang een prachtige gelegenheid voor
automatiseringssystemen. Dat is dan wel een vernieuwing op de
automatiseringsspecialisten uit de industrie om met inhoudelijk
bestaande installatie en dan moet zo’n ‘revamp’ wel meteen een
deskundigen uit de kring van de leveranciers de discussie aan
bijdrage leveren. De uitdaging ligt bij de leverancier, met name ook
te gaan over trends in de toekomst. Iedere keer weer valt tijdens
voor verbeteringen in de operatie, het productie draaien.
deze conferentie op hoe open de vertegenwoordigers van de
Een element waar nog wat extra perspectief zit voor fundamentele
industrie informatie geven over hoe de strategisch technologische
investeringen en technologische doorbraken is dat van
zaak voor leveranciers om ‘bij’ te blijven. De PPA-dag
nog maar even uit te stellen. Als de markt dat uitstel niet benut
denkrichtingen zijn binnen hun bedrijven.
‘responsibility’, met name waar het gaat om milieu, energie en
wordt georganiseerd door de FHI-branche Industriële
om de achterstand in te lopen, dan ontstaat er straks alsnog
duurzaamheid. Op 11 maart gaat het zeker ook daarover. Het groener
Automatisering in samenwerking met de International
een situatie waarbij veel bedrijven, bovenop de recessie-
Alles lijkt te draaien om de vraag ‘hoe kunnen we het beter
runnen van de bestaande fabrieken en het perspectief op compleet
Instrument Users’ Association WIB.
stress, nog eens worden getroffen als de Arbeidsinspectie
doen met de bestaande installaties?’. Dat hoeft niet te
nieuwe processen vanwege andere basisgrondstoffen, andere
betekenen dat er totaal geen geld wordt gestoken in nieuwe
eindproducten en geheel nieuwe productietechnieken, daar is het
Plaatje van Cor Greuter, Honeywell, tijdens de PPA-dag van 2008. Het maakt de noodzaak duidelijk van softwarematige beheersing van performance factoren in een procesinstallatie.
staan dat die regels werden toegepast. In die situatie bleek een volgende stap onhaalbaar en besloot de Europese Commissie de invoering van de nieuwe richtlijn
productiestops aankondigt. www.fhi.nl/ppa
¶ De leveranciers van componenten en machines voor de besturing van machines maken zich zorgen om de achterstand bij klanten. Als daar klappen vallen, gaan zij mee. Dat is
Nieuwe fabriek Air Products in Botlek A
bestaande activiteiten en het regionale
de emissies van de fabriek flink te reduceren. “We zullen
pijpleidingnetwerk. We hebben in de regio
die verbeteringen realiseren met behulp van een verbeterd
Rotterdam een aantal installaties voor de
ontwerp van de fabriek, dat gericht is op een minimaal
Rotterdam Botlek een nieuwe fabriek voor de productie van
productie van waterstof, waarmee we
verlies van warmte en een vermindering van benodigde
waterstof bouwen. De fabriek, die gekoppeld wordt aan het
raffinaderijen en de chemische industrie
hoeveel aardgas voor de productie van waterstof”, aldus
bevoorraden. Dit nieuwe project is een
Denis Deheusch, general manager Tonnage Gases voor
bewijs van onze commitment aan een
Air Products in de Benelux. De waterstoffabriek van Air
regio, die waterstof als een van de
Products in Rotterdam wordt gebouwd als onderdeel
ir Products, de grootste leverancier van waterstof ter wereld, gaat op het terrein van ExxonMobil in
waterstofpijpleidingnetwerk van Air Products in de Rotterdamse regio, is naar verwachting medio 2011 operationeel.
niet nodig. Zeker omdat de leveranciers kennis en producten hebben om aan de veiligheidseisen te kunnen voldoen.
Fusacon traint medewerkers van Bavaria in machineveiligheid.
sleutels voor de toekomstige ontwikkeling
van het wereldwijde samenwerkingsverband tussen Air
“We zijn verheugd, dat we onze zakelijke
Howard Castle-Smith, vice-president
beschouwt.” Volgens Air Products zal de
Products en Technip. Technip brengt de expertise in voor
FHI organiseert een aantal workshops voor leveranciers van
banden met ExxonMobil in Europa dankzij
Tonnage Gases, Equipment and Energy
nieuwe waterstoffabriek gebruikmaken
het ontwerp en de constructie van de stoomreformers; Air
componenten en systemen. Dit gebeurt samen met de klanten,
dit nieuwe contract versterkt hebben
van Air Products Europe and Middle East.
van de meest geavanceerde processen
Products de technologie voor gasscheiding. De fabrieken
de machinebouwers en de industriële bedrijven die machines in
en dat we een nieuwe, ultramoderne
“Dit project betekent voor Air Products
en technologieën om een optimale
worden door Air Products gerund en onderhouden. ¶
hun proces hebben draaien.
waterstoffabriek kunnen bouwen”, vertelt
in Nederland een uitbreiding van de
energiehuishouding te bereiken en tevens
De eerste workshop staat gepland op 20 mei, de tweede tijdens HET Instrument Industriële Automatisering in de week van 28 september tot en met 1 oktober. Contact: Eelco van Harten,
[email protected].
¶
50
iA
51
industriële automatisering
Chemie in Rotterdam wordt Industrial Biorefinery Complex
Plant One pilot-centrum voor procestechnologie
Investeringen in productietechnologie onvermijdelijk
De fabriek van IOI Loders Croklaan op de Maasvlakte is één van de eerste grote investeringen in bioraffinage in Europoort. Hier wordt palmolie verwerkt, veelal afkomstig van plantages in het Verre Oosten. Het bedrijf vestigde zich in 2005 op de huidige locatie. In het tweede kwartaal 2010 wordt een complete nieuwe raffinaderij opgeleverd. HVL, lidbedrijf van de FHI-branche Industriële Automatisering, realiseert de gehele procesautomatisering.
I
n Rotterdam komt een speciale faciliteit voor het testen en opschalen van duurzame
procestechnologie: Plant One.
In een niet meer in gebruik zijnde fabriek van het chemieconcern Huntsman kunnen bedrijven vanaf midden 2010 gebruik maken van de aanwezige faciliteiten in de sfeer van procesutilities en laboratoriuminfrastructuur. De overhandiging van een cheque van 2,15 miljoen euro door minister Maria van der Hoeven markeerde begin
H
et grootste industriële chemische complex ter wereld moet de komende decennia vrijwel totaal
november de start van het project.
omgebouwd worden. Zeventig procent van alle (petro)chemische productie in de Rotterdamse regio moet
en kán overstappen op biogrondstoffen. Daar zijn flinke investeringen voor nodig, in procestechnologie en in
In totaal investeren verschillende overheden 2,6 miljoen
procesautomatisering. In opdracht van Havenbedrijf Rotterdam deed professor Johan Sanders van de Wageningen
in Plant One. Volgens de website van het ministerie
Universiteit onderzoek naar de challenges die er aankomen. Signalement sprak met Sanders naar aanleiding van
van Economische Zaken is Plant One ‘een proeffabriek
zijn rapport ‘Transforming the Port of Rotterdam into an Industrial Biorefinery Complex’.
waar bedrijven en onderzoeksinstellingen innovatieve (bio) chemische procestechnologie kunnen testen op semi-commerciële schaal’. Het is de bedoeling dat Plant
“Heel veel producten die nu chemisch worden geproduceerd
volgende verwerkingsstappen plaatsvinden. In de keten van
kunnen uit biomassa worden gemaakt. Bijkomend voordeel is dat
propyleen zijn dat bijvoorbeeld de stappen van suikers naar glycerol,
van chemische producten”, stelt Sanders.
uit de bijproducten van dergelijke processen zowel elektriciteit
naar propyleen, naar propaan, naar isopropanol, aceton en ethyleen.
De technologie die we nodig hebben om dit allemaal
als transportbrandstoffen kunnen worden gemaakt”, betoogt
De eindproducten uit deze halffabricaten worden daarna gedeeltelijk
te kunnen zal breder, meer divers, complexer zijn
Het initiatief tot Plant One komt
Sanders, hoogleraar plantaardige productieketens. Hij onderbouwt
weer elders, dicht bij de eindklanten, geproduceerd.”
dan we nu in Europoort hebben staan. “We zullen
van Carbon Stars, een groep van
de technologiebranches heel hard nodig hebben als
enterpreneurs gespecialiseerd
zijn stelling onder meer met het voorbeeld van de productie van
One zal uitgroeien tot een algemeen erkend center of excellence op dit terrein.
propyleen uit biomassa. Als het gaat om de positie van Rotterdam,
De opportunities zijn duidelijk voor Sanders. Waar ruimte in
enablers om dit allemaal te kunnen realiseren. Als het
in het opzetten van bedrijven
dan ziet Sanders enorme kansen, die bedreigingen worden als
Nederland schaars is en we niet zitten te wachten op nog meer
lukt dan nemen we een prachtige stap in de richting van
in de sfeer van duurzaamheid.
ze niet worden gegrepen, als er niet op tijd wordt geïnvesteerd
grote chemische fabrieken, is het ideaal dat juist de overstap naar
milieutechnische verbeteringen en zorgen we dat de
Natuurkundig ingenieur Karin
in nieuwe productietechnologie. “Het is waarschijnlijk dat er in
biogrondstoffen leidt tot veel kleinere fabrieken. De processen zijn
kurk van de Nederlandse economie blijft drijven.”
Husmann, voormalig directeur
de toekomst op allerlei verschillende plekken in de wereld kleine
veel kleinschaliger, mede dankzij de procesintensificatie, die hand
hoeveelheden biomassa geproduceerd gaan worden. Ook binnen
in hand gaat met de ontwikkeling naar bioproductie. Daarmee is de
Het rapport ‘Transforming the Port of Rotterdam into an Industrial
januari de eerste directeur van
Nederland kan dat verspreid gebeuren. Het zou logisch zijn als
schaal van de investering per fabriek ook kleiner, overzichtelijker.
Biorefinery Complex’ is op te vragen bij Wijnand Schonewille van
Plant One BV.
Rotterdam, als logistiek centrum, verzamelpunt wordt waar de
“Met een investering van vijftig miljoen wordt je straks al producent
het Rotterdamse Havenbedrijf, (010) 252 12 55 / 12 56.¶
door Kees Groeneveld
van Space Expo, is sinds 1
www.plant-one.nl
¶
53
Wij weten wel om te gaan met druk Bij Drukkerij Callenbach weten wij om te gaan met elke druk.
VLW
PROFIBUS
Jubileum VLW De Vereniging van Nederlandse Leveranciers van Weeginstrumenten (VLW) komt dit jaar voor de vijftigste keer bijeen met het Ministerie van EZ en Verispect.
Met de juiste combinatie van Vakmanschap, Flexibiliteit en Inventiviteit hoeft u zich over het resultaat niet druk te maken.
NAMUR overtuigd van veldbus Tijdens de laatste bijeenkomst van de internationale NAMUR-organisatie in Altenahr maakte dr. Niels Kiupel van Evonik Degussa bekend dat wat betreft de NAMUR de veldbus een betrouwbare en goed functionerende communicatietechniek is. De problemen uit de beginperiode waarbij sprake was van een strijd tussen de verschillende veldbussen zijn inmiddels verleden tijd. Standaardisatie en normering hebben daaraan bijgedragen waardoor de veldbus algemeen geaccepteerd is. De veldbus is
De ledenvergadering was unaniem van mening dat een dergelijke gebeurtenis
eenvoudig te onderhouden, storingen zijn met tools
niet zonder feestgedruis voorbij mag gaan. Het overleg en de bijbehorende
makkelijk te detecteren en oplossingen voor het
festiviteiten vinden op 17 maart plaats rond het oudste bekende weegwerk-
Ex-gebied zijn er ook. Wat betreft de integratie van
tuig van Nederland, de Heksenwaag in Oudewater. De gekozen accommodatie
apparaten streeft de NAMUR naar een uniforme
biedt zeer specifieke controlemogelijkheden. Tijdens de ledenvergadering
integratie technologie voor HART, PROFIBUS en FF.
kwamen ook de ontwikkelingen in de Europese regelgeving ter sprake.
Als er ook een uniforme user-interface komt, kan de
Dit betreft de richtlijn NAW, Niet Automatische Weeginstrumenten, en de
markt volstaan met EDDL en FDT/DTM. De oplos-
Metrologierichtlijn MID, waarin de Automatische Weeginstrumenten zijn
sing daarvoor is het FDI-concept: Field
opgenomen. Voor alle Europese richtlijnen dient het nieuwe framewerk
Device Integration. De NAMUR hoopt dat er op
New Legislative Framework (NLF) als basis. Verder is de richtlijn MID aan
basis van de eerdere resultaten een verdere
evaluatie toe. Dat gebeurt na vijf jaar met alle richtlijnen.
consolidatie optreedt die in het voordeel is van alle betrokkenen.
Een laatste punt vormt de eventuele opname van de Niet Automatische Weeginstrumenten in de richtlijn MID. Ter behartiging van de belangen van de leden participeert VLW actief in het Europese Comité CECIP. Ondanks dat de richtlijn NAW zonder verdere wijzigingen zou worden aangepast, ziet de weegbranche ten gevolge van de doorvoering van het NLF veel bureaucratie ontstaan. Dus zal te zijner tijd voor de MID een soortgelijk probleem opdoemen. Door het inbrengen van de Niet Automatische Weeginstrumenten in de richtlijn MID ontstaat een ander probleem. De NAW is immers een geharmoniseerde richtlijn en de MID één met optionaliteit. Met andere woorden, de NAW moet in alle lidstaten ingevoerd worden terwijl een lidstaat kan besluiten voor een type instrument de MID niet in zijn nationale wetgeving te importeren. Inmiddels besteedde de werkgroep voor wettelijke metrologie van CECIP vergaderingen aan het opsporen en onder woorden brengen van alle bezwaren.Ook vond een bespreking met een vertegenwoordiger van de Europese Commissie plaats. Het definitieve rapport wordt op korte termijn afgerond en aan de Europese Commissie aangeboden. Verder zal CECIP dit
Gildenstraat 11b, Postbus 19, 3860 AA Nijkerk Telefoon (033) 247 15 20, Fax (033) 245 36 54, E-mail:
[email protected] www.callenbach.com
rapport aan alle leden sturen, de nationale verenigingen dus, met het verzoek hun nationale autoriteiten van de gevolgen van deze aanpassingen op de hoogte te brengen.
¶
¶
54
lT
55
laboratorium technologie
REEKS VAN SUCCESSEN VOOR NEDERLANDS-BELGISCHE BIOTECH-BEDRIJVEN
N
LiveLAB 2010: the Sound of Water L
iveLAB staat komend jaar in het teken van wateronderzoek. Het wordt een
van de grote publiekstrekkers van HET Instrument 2010. LiveLAB is een paviljoen
a de positieve berichten van Nederlandse biotech-
waarin vooraanstaande leveranciers van labinstrumenten en toebehoren
bedrijven een aantal maanden geleden, volgden rond de
gezamenlijk laten zien hoe een model
jaarwisseling weer een paar succesberichten.
waterlaboratorium er uit ziet en hoe het functioneert.
Na de doorbraak in kankertherapie van ISA
was er voor het eerst sprake van winst. Een
Pharmaceuticals eind vorig jaar, meldde het
FHI-bedrijf als Medi Lease heeft daarbij een
Belgisch-Nederlandse Galapagos half januari
sleutelrol gespeeld voor de financiering van
nieuwe strategische allianties met Roche en
de benodigde apparatuur.
met Merck. Met het eerdere succesrijtje met Crucell, Prosensa, Genmab en PanGenetics
Galapagos is in 1999 ontstaan uit een joint
ISA Pharmaceuticals zit nog niet in de fase
lijkt er werkelijk sprake van een groeispurt
venture van Crucell met het Belgische Tibo-
van het aangaan van allianties, maar is nog
van de Nederlandse biotech. Dat kan nooit
tec. Die combinatie, met een grote vestiging
volop bezig met het uitontwikkelen van hun
slecht zijn voor de branche Laboratorium
in Leiden, is nu haar risico’s aan het spreiden
doorbraaktechnologie.
Technologie.
en kan dat doen omdat men de technologie ver genoeg heeft ontwikkeld om een aantrek-
In een analyse concludeerde het Financieele
Crucell CFO Leon Kruimer vertelde tijdens
kelijke partner te zijn. De firma Tecan is één
Dagblad recent dat de biotech-bedrijven nu
de LabAnalyse-conferentie recent hoe zijn
van de leveranciers uit de branche Laborato-
zover zijn gegroeid in het managen van het
bedrijf wereldmarktleider is geworden in vac-
rium Technologie die een belangrijke rol heb-
ontwikkelingstraject en het financieren daar-
cins. Sinds 1993 is er meer dan honderdtach-
ben gespeeld bij de realisatie van het succes
van, dat nu inderdaad de internationale door-
tig miljoen euro geïnvesteerd en pas in 2008
van Galapagos.
braak mogelijk is. ¶
Waar de individuele stands op de beurs de diverse specialismen van de individuele leveranciers tentoonstellen, zal het LiveLAB laten zien wat de samenhang tussen die producten is. Al meer dan vijftien leveranciers hebben hun interesse voor deelname aan LiveLAB 2010 kenbaar gemaakt. Wie een product heeft dat past binnen het thema kan zich aanmelden bij Andreas Meijer,
[email protected], (033) 465 75 07. Er is plaats voor circa dertig bedrijven. ¶
57
Veel voorjaarsactiviteiten Laboratoriumbranche
D
e FHI-branche Laboratorium Technologie heeft er zin in. Gestimuleerd door het succes van de activiteiten in het najaar van 2009, heeft het branchemanagement nu een reeks van activiteiten op de rol voor het voorjaar
2010. Daarbij speelt natuurlijk mee dat het najaar een beetje vrij moet blijven vanwege de grote beurs HET Instrument en de follow up voor de bedrijven daarna.
Hieronder een overzicht van de voorjaarsactiviteiten in de branche, voor
LabAutomation, sampling & LIMS
Diagnostiek in pathologie
zover bekend en uitgewerkt bij het sluiten van dit nummer van Signalement.
Dummies in het laboratorium
Xs2HiTek-workshop voor diagnosticaleveranciers en pathologen die met elkaar uitwisselen welke toekomstige behoeftes van de patholoog met welke toekomstige producten en systemen ingevuld zouden Praktijkworkshop voor medewerkers van
kunnen gaan worden. Datum: voorjaar 2010
bedrijven in de laboratoriumbranche die geen kennis hebben van het lab en ook niet
Conferentie en productshow voor
Locatie: volgt, in elk geval op locatie in
meer nodig hebben dan de basisbeginselen
mensen die verantwoordelijk zijn voor de
een ziekenhuis
en globale indrukken van wat er gebeurt in
automatisering in laboratoria en die op
Contact: Mirjam Fiege,
[email protected]
een lab.
de hoogte willen blijven van de nieuwste
Datum: 12 februari 2010
ontwikkelingen en ‘wat er te koop is’.
Locatie: Avans+, Breda
Datum: 7 april 2010
Contact: Mirjam Fiege,
[email protected]
Locatie: volgt
Life Sciences voor leken
Website: www.fhi.nl/labautomation Contact: Andreas Meijer,
[email protected]
Inkopen is iets anders dan ‘nog meer korting’ Laboratorium Technologie die meer willen
LabAnalyse, nieuwe eisen, nieuwe analyses
weten hoe hun counterparts, de inkopers,
Conferentie en productshow voor mensen
denken en opereren. Trends in inkoopland
die werken in analytische labs en op de
komen aan de orde.
hoogte willen worden gesteld van de
Workshop voor wie zakelijk te maken heeft
Datum: maart 2010
nieuwste ontwikkelingen van ‘wat er te
met Life Sciences, maar daar zelf niet in
Locatie: FHI-gebouw, Landgoed
koop is’.
thuis is.
Leusderend, Leusden
Datum: 22 april 2010
Datum: voorjaar 2010
Contact: Mirjam Fiege,
[email protected]
Locatie: Expo, Houten
Locatie: volgt
Website: www.fhi.nl/labanalyse
Contact: Mirjam Fiege,
[email protected]
Workshop voor verkopers in de branche
Contact: Mirjam Fiege,
[email protected]
58
mT
59
medische technologie
Inkoopmacht zorgverzekeraars Duidelijkheid zorgstandaard nodig voor functionele bekostiging
V
oor de FHI-branche Medische Technologie is het heel belangrijk dat de zorgstandaard goed wordt omschreven. De lidbedrijven vinden het
van belang dat wordt erkend dat de zorgstandaard, inclusief de noodzakelijke zorgvormen, de hoeksteen is van de keten DBC.
R
ecent heeft FHI overleg gevoerd met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) over de onevenredig grote inkoopmacht van verzekeraars en de
ongewenste effecten die daaruit voortkomen.
Eenzijdige focus op de prijs
nekslag betekenen voor de gecontracteerde partij.
Producten van FHI-leden bestaan veelal uit de
De risico’s zijn volgens de leden dus veel groter dan
die prijs. Hierdoor wordt de zorg meer
combinatie van een fysiek product en dienstverlening.
normaal.
op de patiënt gericht, wat de kwaliteit
Dienstverlening kan bestaan uit voorlichting, instructie,
verhoogt. Deze manier van fi nancieren
verpleegkundige handelingen, logistiek, technisch
Doorschuiven risico’s
stimuleert zorgverleners ook om
onderhoud et cetera. Zorgverzekeraars hebben volgens
Zorgverzekeraars schuiven volgens de FHI-leden
vernieuwingen door te voeren, zoals
de leden van de brancheorganisatie sterk de neiging
oneigenlijke risico’s door naar het bedrijfsleven. Een
diseasemanagement-programma’s.
tot een eenzijdige focus op prijs (wordt prijsdictaat
voorbeeld hiervan is vergoeding van stroomkosten
Het uitbrengen van de visie van de
opgelegd). Kwalitatieve aspecten van product en
voor zuurstofpatiënten. Het dagelijkse stroomverbruik
NZa vormde de eerste stap op weg
dienstverlening zouden daardoor steeds vaker op de
van de zuurstofconcentrator moet de leverende firma
naar een uitvoeringstoets over de
tweede plaats komen te staan.
meenemen in de prijs. Hierdoor wordt een medische
FHI participeert in de klankbordgroep
zorgen ten aanzien van de extra kosten
functionele bekostiging van de gehele
functionele bekostiging. Vanuit deze
die worden veroorzaakt door een
eerstelijnszorg. In deze uitvoerings-
Risico’s zijn groter
inschatten hoe de tariefstelling in de energiemarkt
werkgroep heeft een inventarisatie naar
toename in de bureaucratie.
toets zal de NZa haar visie schetsen op
Door clusteren (fusies) en aanbesteden is volgens
zich de komende jaren zal ontwikkelen. Omdat dit
verdere ontwikkeling van ketenzorg, de
de FHI-leden steeds vaker sprake van grote
een wezenlijk onderdeel is van het totaaltarief is hier
de standpunten hierover plaatsgevonden.
leverancier ineens ook energieleverancier en moet hij
Deze zijn besproken met de betrokken
Op 1 april 2009 heeft de NZa een visie
huisartsenbekostiging per 2011 en de
pakketten die in één keer worden aangekocht.
volgens de leden sprake van het doorschuiven van
FHI-leden en aan de Nederlandse
uitgebracht over functionele bekosti-
vraag beantwoorden in hoeverre farma-
Voor de gecontracteerde partijen geldt vervolgens
oneigenlijke risico’s.
Zorgautoriteit (NZa) voorgelegd.
ging van vier niet-complexe chronische
ceutische zorg, hulpmiddelen,
een contractduur van slechts twee of drie jaar.
zorgvormen: diabeteszorg, COPD-zorg,
diagnostiek en specialistische
Om dergelijke grote pakketten goed te kunnen
Concurrentie
Bij de NZa is aangegeven dat het
cardiovasculair risicomanagement en
consulten in de ketens kunnen worden
leveren, moet de gecontracteerde firma vaak
Zorgverzekeraars worden volgens de leden van de
essentieel is dat de zorgstandaard
zorg voor hartfalen. Hierin adviseerde
betrokken. Om tot een juiste weergave
aanzienlijk investeren (niet alleen in mensen maar
brancheorganisatie steeds vaker concurrent van het
dynamisch is en steeds actueel wordt
de NZa de minister van VWS functio-
te komen van de ontwikkeling van
ook apparatuur). Hierbij speelt volgens de leden
medisch bedrijfsleven. Dit doordat de verzekeraars
gehouden. Ook werd aangekaard dat er
nele bekostiging in te voeren voor
bovenstaande onderwerpen en om de
een aannemelijk risico mee dat men het contract
meerdere delen van de keten zelf gaan invullen
voor gewaakt moet worden dat door de
diabeteszorg en cardiovasculair
praktische haalbaarheid te toetsen,
na twee of drie jaar vervolgens weer kwijtraakt. De
(worden hulpmiddelen-leverancier). ¶
keten DBC de kwaliteit van de zorg
risicomanagement op 1 januari 2010.
wilde de NZa graag het veld hierin
investeringen die hiervoor nodig zijn, kunnen de
niet onder druk komt te staan. Ten
betrekken. Aangezien het om meerdere
aanzien van de betaalbaarheid valt
Keten-DBC’s zijn een vorm van
deelonderzoeken gaat, met verschil-
volgens de FHI-leden niet uit te sluiten
functionele bekostiging. Het houdt in
lende beslismomenten, is besloten dit
dat op de korte termijn de kosten
dat er aan de behandeling van elk van
te doen in de vorm van een klankbord-
zullen stijgen. Dit omdat niet alle
de vier chronische ziekten een
groep, bestaande uit experts van
mensen alle zorg ontvangen die ze
prijskaartje komt te hangen. Alle zorg
betrokken brancheorganisaties. Ook
zouden moeten krijgen. Ook zijn er
die de patiënt nodig heeft valt binnen
FHI maakt hier dus deel van uit.
¶
60
mT
61
medische technologie
Zorgwerkgroepen doen voorstel voor twintig procent bezuiniging Platform van verenigde ondernemers in de zorg, Veroz, gevraagd om input
H
et begrotingstekort van de overheid is aanzienlijk opgelopen. Om die reden zijn onder leiding van het kabinet ambtelijke werkgroepen geïnstalleerd die tot taak hebben bezuinigingsmaatregelen door te voeren. Veroz, platform
van verenigde ondernemers in de zorg, is als een van de weinige externe partijen gevraagd om input te gaan leveren voor de twee ambtelijke zorgwerkgroepen.
Modelcontract Investeringsgoederen gereed L
everanciers van medische apparatuur
opgezet waarin de belangen van de ziekenhuizen/
en de inkopers van zorginstellingen
instellingen alsook de belangen van de medische
Het gaat hierbij om de werkgroep
werkgroepen is met een voorstel te komen
Het politieke landschap is verdeeld.
‘Curatieve zorg’ en de werkgroep
van maatregelen om een bezuiniging van
Er wordt gedacht aan verschillende
‘Langdurige zorg’. De werkgroep
twintig procent op de zorguitgaven te
maatregelen: de premies gaan fors
‘Curatieve zorg’ verdiept zich in de
kunnen realiseren in 2011/2012. Er zijn
omhoog (collectieve lastenverhoging), er
collectieve uitgaven op dit gebied. Het
twee smaken. De ene mogelijkheid is dat
komt een inkomensafhankelijk systeem, er
voor de aankoop van Medische
gaat om alle kosten die worden gedaan in
het hele stelsel weer publiek/aanbod
komt meer geld beschikbaar via private
Investeringsgoederen ondertekend. Het
het modelcontract officieel ondertekend door Dick
het kader van de zorgverzekering. Hier-
wordt gestuurd, er een budget wordt
partijen, zoals institutionele beleggers,
Modelcontract is een praktisch en beknopt
Blesing, voorzitter van de FHI-branche Medische
onder vallen bijvoorbeeld kosten van
vastgesteld en er strenge normen komen.
winst is dan een aanvaardbaar rendement
ziekenhuizen en huisartsen. De werkgroep
van zes tot 7,5 procent en niet-medische
hebben de Modelovereenkomst
document dat als basis dient voor zaken
industrie goed zijn gewaarborgd. De eerste versie van het modelcontract investeringsgoederen is gereed. Op 28 oktober 2009 is bij FHI in Leusden
Technologie, alsmede door Arie Slingerland, voorzitter NEVI Sectie Zorg/NVILG, en Wim Dressel,
‘Langdurige zorg’ houdt zich bezig met
De andere mogelijkheid is dat er een
zorg wordt uitbesteed aan private partijen
als proefplaatsing, installatie, eigendom,
alle uitgaven in het kader van AWBZ, zoals
gemengd systeem komt met publiek-
(ICT, vastgoed) ten behoeve van efficiency-
overdracht, risico, aansprakelijkheid
als landelijke standaard gaat fungeren. Er wordt
de verzorging en verpleging van ouderen
private samenwerking en meer ruimte
winst. Dit voorjaar komen de werkgroepen
onder meer een conferentie georganiseerd om de
en gehandicapten. Het doel van de
voor investeringen door private partijen.
met een definitief voorstel. ¶
en ontbinding.
voorzitter NEVI. Het streven is dat het contract
modelovereenkomst bij inkopers en leveranciers bekend te maken. Na één à twee jaar wordt het
Twintig miljoen voor consortium health innovatie E
en consortium onder leiding van Philips Healthcare
kennisinstituten TNO en NKI en de academisch medische
krijgt ruim twintig miljoen euro subsidie voor
centra van Leiden, Utrecht en Rotterdam.
een innovatieproject op het gebied van Image Guided Intervention & Therapy.
Image Guided Intervention & Therapy is een methode waarbij de gebruikelijke manier van opereren, snijden, plaats
Het zogenoemde IGIT4 Health project is aangemerkt als
maakt door minimaal invasief ingrijpen. Daarbij worden
Hightech Top Project. De High Tech Topprojecten moeten
kleine instrumentjes via een klein sneetje ingebracht. Om
ervoor zorgen dat de R&D-investeringen van bedrijven op
die instrumentjes te kunnen sturen worden voortdurend
peil blijven in de voor Nederland belangrijke sectoren High
scans gemaakt; de behandelend arts weet zo ‘realtime’ waar
Tech systemen en de automotive industrie.
hij/zij met zijn instrumenten zit en heeft perfecte controle. Het resultaat: behandelingen kunnen sneller verlopen, zijn
Vanuit het bedrijfsleven nemen Philips, Nucletron, ICT
goedkoper en minder ingrijpend voor de patiënt.
Embedded, PS Tech, Sioux, Sopheon, Task24, Technolution, Verum, Medis, NTS Group, Frencken Mechatronics en
De totale omvang van het project bedraagt drieënvijftig
Prodrive deel aan het project. Daarnaast participeren de
miljoen euro. ¶
Na een lange periode van overleg en onderhan-
document nogmaals ter hand genomen en zal
delen is een uniform en praktisch document
worden gekeken hoe het in de markt ligt. ¶
62
mT
63
medische technologie
‘Tijdige en adequate vergoeding binnen DBC-systematiek van belang’ SOMT verwoordt problemen bij introductie nieuwe innovaties
V
anuit de Stichting Ondernemingen Medische Technologie (SOMT) is een notitie opgesteld waarin de problemen zijn verwoord die de branche tegenkomt bij de introductie van nieuwe innovaties in de markt. Het betreft dan met name
de opname/vergoeding in het hulpmiddelenpakket of DBC.
Prijsaanpassingen en betalingstermijnen in de zorg
SOMT, waarbij ook FHI aangesloten is,
(NZa). Daarnaast zouden de steeds zwaar-
technologie geen WMG-partij is en daarom
geeft aan dat het voor medische bedrijven
dere beoordelingscriteria voor opname in
niet formeel betrokken bij het proces voor het
die medische hulpmiddelen en technologie
de basisverzekering onvoldoende rekening
aanbrengen van een nieuwe DBC-dossier.
ontwikkelen en op de markt brengen, van
houden met de specifieke kenmerken van
SOMT pleit ervoor dat de medische indu-
groot belang is dat op tijd een adequate
een aantal medische hulpmiddelen waar het
strie minimaal een soortgelijke rol krijgt als
vergoeding binnen de DBC-systematiek
gaat om de meerwaarde van de technologie
bij het CVZ in het kader van pakketbeheer.
wordt verkregen.
op termijn. Ook het proces tot aanpassing
De medische industrie is daar betrokken
van een bestaande DBC in verband met
als geconsulteerde partij. Een dergelijke
De Stichting heeft echter vastgesteld dat het
een adequate, reële vergoeding voor het
positie past volgens SOMT ook zeker in een
proces voor het verkrijgen van een vergoe-
product als onderdeel van de DBC zou traag
transparant proces van vergoedingen om te
ding door middel van een nieuwe DBC traag
verlopen. Als vierde punt geeft SOMT aan
komen tot hoogwaardige patiëntenzorg. De
verloopt door het ontbreken van vastgestelde
dat DOT-DBC’s/zorgproducten niet leiden tot
position paper waarin SOMT deze problemen
tijdslijnen alsook de volgtijdelijke en deels
een transparant aanbod van behandelingen
aankaart, wordt aangeboden aan diverse
Gezien het grote aantal brieven met een min of meer gelijke
ofwel levering van goederen en diensten tussen ondernemingen of
overlappende inzet van betrokken organisa-
voor de patiënt en de producent/aanbieder
stakeholders. Een kleine groep experts wordt
strekking en de vele vragen vanuit de ledenkring heeft deze
tussen ondernemingen en overheidsinstanties.
ties zoals het College voor zorgverzekeringen
van de technologie. Het laatste probleem
uitgenodigd om de aangekaarte problemen
correspondentie de aandacht van FHI. De totstandkoming van
(CVZ) en de Nederlandse Zorgautoriteit
dat de Stichting aankaart is dat de medische
nader te bespreken. ¶
contractvoorwaarden en prijzen is een proces tussen individuele
Voorts vragen verschillende instellingen om te komen tot
leveranciers en afnemers. Koepelorganisaties als FHI moeten en
bezuinigingsvoorstellen. FHI is groot voorstander van meer
mogen daar niet intreden. Echter, FHI heeft wel een toelichting
efficiency in de zorgsector. In vergelijking met vele industriële
gegeven op de huidige stellingname van verschillende ziekenhuizen.
sectoren is het inkoopproces in de zorg nog verre van efficiënt en
R
ecent hebben veel FHI-leden standaardbrieven van de inkoopafdelingen van ziekenhuizen ontvangen over eenzijdige ongunstige wijzigingen in contractvoorwaarden. Verschillende ziekenhuizen hebben zich op het standpunt gesteld
dat, onder meer vanwege een slecht economisch klimaat, prijsverhogingen voor 2010 niet worden geaccepteerd, en dat zij langere betalingstermijnen zullen toepassen.
worden nog steeds veel onnodige kosten gemaakt. FHI doelt hierbij De meeste bedrijven hebben bij de inkoop van producten te maken
op lange en arbeidsintensieve besluitvormingsprocessen, onnodige
met (internationaal) opgelegde prijsverhogingen. Daarnaast is er
proefplaatsingen, juridische strijd over de toepasselijkheid van
veelal sprake van een stijging van kosten welke wordt veroorzaakt
voorwaarden en enorme administratieve lasten (en vaak hogere
door lonen, vervoer- en transportkosten, grondstoffen, toenemende
prijzen) door aanbestedingsprocedures. Naar de stellige overtuiging
regelgeving (denk hierbij aan de nieuwe CE-regelgeving 2010),
van FHI kan op genoemde punten nog veel aan besparing worden
aanvullende verzekeringen, premies voor productaansprakelijkheid,
gerealiseerd. Ondanks veelvuldig aandringen vanuit de industrie
huurpenningen, energie, gemeentelijke lasten, enzovoort. Het is
anticiperen de meeste ziekenhuizen hierop erg traag.
p 21 maart wordt de gewijzigde CE-richtlijn Medische Hulpmiddelen
onrealistisch om te stellen dat vanwege de kostenbeheersing in het
Veel ziekenhuizen wekken de suggestie dat wanneer niet wordt
en de daaraan aangepaste Wet Medische Hulpmiddelen van kracht.
ziekenhuis geen enkele prijsverhoging kan worden geaccepteerd.
gereageerd op toegezonden correspondentie men automatisch
Temeer daar dit argument door verscheidene ziekenhuizen al enige
instemt met de inhoud van de brief. Bestaande contracten
jaren op rij wordt uitgedragen.
dienen echter altijd te worden gerespecteerd. Wijzigingen in
Gewijzigde CE-richtlijn Medische Hulpmiddelen van kracht
O
Voor fabrikanten en leveranciers van medische apparatuur, hulpmiddelen en implanteerbare hulpmiddelen brengt de nieuwe richtlijn enkele belangrijke veranderingen met zich mee.
overeenkomsten kunnen pas doorgevoerd worden na bereikte De voorgenomen maatregelen van de ziekenhuizen met betrekking
overeenstemming tussen partijen. FHI adviseert haar leden zich
tot het toepassen van langere betalingstermijnen druisen in tegen
hiervan bewust te zijn bij de beoordeling van het gestelde in
De richtlijn is niet volledig nieuw, maar een herziening van de Richtlijn Medische Hulp-
het beleid van de Europese Commissie dat er op gericht is
de brieven van ziekenhuizen. Dit laat onverlet dat de leden zelf
middelen (93/42/EEC) en de Richtlijn Actieve Implantaten (90/385/EEC). De belangrijkste
betalingstermijnen te verkorten en zo de financiële situatie van
verantwoordelijk zijn voor het bepalen van hun commerciële beleid.
wijzigingen hebben betrekking op software, chirurgische instrumenten voor contact met
ondernemingen te versterken. Ter bestrijding van
het centrale zenuwstelsel, gebruiksaanwijzingen, transparantie van informatie, de bewaar-
betalingsachterstanden is de Europese Richtlijn Bestrijding
Mocht u geconfronteerd worden met aantoonbare oneerlijke praktijken, kunt u
termijn van technische documentatie, combinatieproducten met geneesmiddelen en
Betalingsachterstand bij Handelstransacties in werking getreden
contact opnemen met Linda van Essen,
[email protected].
klinische evaluatie.
(Richtlijn 2000/35/EG). Deze richtlijn geldt voor handelstransacties
Contact: Linda van Essen,
[email protected].
¶
¶
64
65
BOEKBESPREKINGBOEKBESPREKING BOEKBESPREKING worden deze uitgaven onder de aandacht van de lezer gebracht. Deze selectie biedt een aantal titels die voor de Signalementlezer interessant is en nuttige en soms ook praktische informatie bevat. Is u onlangs nog een boek opgevallen waarvan u van mening bent dat het aandacht verdient in FHI’s branchemagazine Signalement? Stuur een e-mail naar
[email protected].
Boekbespreking
Ondernemen in zwaar weer Antonie Kerstholt heeft als managementconsultant en curator meer dan vijfentwintig jaar praktijkervaring op het gebied van corporate recovery, restructuring en crisismanagement. In ‘Ondernemen in zwaar weer’ behandelt hij negenennegentig praktische tips om in tijden van discontinuïteit problemen het hoofd te bieden. Een voorzorgsmaatregel van de consultant tegen zwaar weer is het regelmatig bezoeken van beurzen om de markt en concurrenten te volgen. “Dan snapt u ook beter wat de betekenis is van de spreuk: ‘de cost gaat voor de baet uit’”, aldus Kerstholt. ‘Ondernemen in zwaar weer. 99 handige tips om te overleven of glansrijk ten onder te gaan!’ is te bestellen op www.bol.com, ISBN-13: 9789052617268, € 14,95. ¶
NIEMAND REGEERT Boekbespreking
NRC-Handelsblad columnist Marc Chavannas bundelde zijn columns in het boek ‘Niemand regeert. De privatisering van de Nederlandse politiek’. Het boek is onderverdeeld in een aantal thema’s, zoals ‘De markt voor al uw politieke vragen’, ‘Nederland als wereldmacht’, ‘Kennis is vermoeiend’ en ‘Hoe ver wilt u zich laten uitkleden?’. Samen vormen de thema’s een samenhangend geheel waarmee Chavannes een niet erg positief beeld schetst van Nederland. De columnist constateert dat de vooruitschuivende en verantwoordingloze manier van regeren niet past bij de 21e eeuw, die vraagt om snellere antwoorden op ontwikkelingen. ‘Niemand regeert’ is niet alleen een verzameling van politieke columns, maar ook een beschrijving van trends die zich in het Nederlandse polderlandschap voordoen. Chavannes bepleit vooral voor oplettendheid en het terughalen van de democratie naar waar die thuishoort, bij de burger. Te bestellen op www.bol.com. ISBN-13: 9789079985067. € 19,90. ¶
Boekbespreking
De Signalement-redactie binnen FHI komt regelmatig boeken tegen die interessant kunnen zijn voor leden/lezers. In deze rubriek
Weg met het marketingplan, tijd voor actie!
Vergaderfaciliteiten bij FHI op Landgoed Leusderend Voor haar leden biedt FHI de mogelijkheid tegen geringe kosten gebruik te maken van vergaderfaciliteiten. U kunt de vergaderzalen gebruiken met koffie, thee en frisdrank. Wanneer u gebruik wenst te maken van een van de vergaderzalen, neem dan contact op met het FHI-bureau; Iemeke Kunst of Shirley van Schaarenburg, telefoon: (033) 465 75 07. Uiteraard is de beschikbaarheid beperkt tot de periodes dat er geen branchevergaderingen zijn. www.fhi.nl/vergaderfaciliteiten
Het opstellen van een marketingplan is volgens prof. dr. John Koster een tijdrovende en omslachtige bezigheid. Het belangrijkste, de acties, krijgen daardoor te weinig aandacht, aldus de marketingdeskundige. In zijn boek ‘Weg met het marketingplan, tijd voor actie!’ staat dan ook de volgende vraag centraal: Kan het ook anders? Volgens Koster kan dit wel degelijk. ‘Hoe kunt u klanten behouden en de relatie met hen uitbreiden?’, ‘Hoe kunt u nieuwe klanten aantrekken?’ en ‘Hoe kunt u bouwen aan uw reputatie en merk?’ zijn de drie vragen waar Koster antwoord op geeft. Het maakt niet uit of u in consumentenmarkten actief bent of in b2b-markten, of u goederen levert of diensten, of u in de profit- of in de nonprofitsector werkt, de vragen zijn volgens Koster hetzelfde. Ieder hoofdstuk van zijn boek wordt afgesloten met praktische checklists en actiepunten. ISBN-13: 9789052616681, € 22,95. ¶
Agenda
66
67
PERSONALIA PERSONALIA PERSONALIA PERSONALIA
Siebe van Mensfoort
Handelsinfo
De NanoNed
Frits Boddeman,
Innovation Award
manager van Cofely
is toegekend aan
Industrial Automation,
Siebe van Mensfoort
heeft per 1 december
op basis van zijn
2009 gebruik
EPR Technopower BV heeft nieuwe eigenaar
promotieonderzoek
gemaakt van de
EPR Technopower BV uit Nijmegen is
naar OLED-
vroegpensioenregeling
verkocht aan Chezz Partners BV. EPR
en zijn werkzaamheden
Technopower is gespecialiseerd in de
technologie dat hij
Frits Boddeman
samen met de TU Eindhoven en Philips
overgedragen aan Marc Spijker. Boddeman
engineering, productie, reparatie en test
Research uitvoerde. Van Mensfoort ontving
blijft parttime voor Cofely beschikbaar
van elektronicamodules en –systemen.
de Award tijdens de jaarlijkse MicroNano
als consultant.
Het bedrijf, met vijfendertig medewerkers,
Conference in Delft. De Award is bedoeld
heeft met name klanten in de ‘high tech
om jonge onderzoekers aan te moedigen
Vanwege het
industrie’. Chezz Partners bestaat uit een
hun wetenschappelijk werk te vertalen naar
bereiken van de
groep industriële MKB-bedrijven, actief in
een business idee.
pensioengerechtigde
hoogwaardige markten en gedreven door
leeftijd heeft Prof.
proces- en productinnovatie. Tot de groep
Drs. Ab van der
ir. Okko Bosgra
behoren onder andere Wilting Components
Touw is sinds 1
afscheid genomen als
BV en Racupack BV. Peter Adema is mede-
januari voorzitter
hoogleraar systeem-
eigenaar van Chezz Partners. Bij FHI is hij
en regeltechniek
bekend als lid van DevLab namens Vitalec,
van de Raad van
Prof. ir. Okko Bosgra
KIJK VOOR DE MEEST ACTUELE STAND VAN ZAKEN OP WWW.FHI.NL/ACTIVITEITEN
OVERZICHT INTERNATIONALE BEURZEN EN CONGRESSEN
Workshop ‘Dummies in het Laboratorium’ 12 februari 2010
LabAnalyse 22 april 2010 www.fhi.nl/labanalyse
Pittcon 2010 www.pittcon.org Orlando (Florida, VS) 28 februari t/m 5 maart 2010
Productie Proces Automatiseringsdag (PPA-dag) 11 maart 2010 www.fhi.nl/ppa
Workshops Machineveiligheid 20 mei 2010 MicroNano Conference 17 en 18 november 2010
¶
LabAutomation 7 april 2010 www.fhi.nl/labautomation
Laborama www.laborama.be Brussel (België) 11 en 12 maart 2010 Analytica www.analytica.de München (Duitsland) 23 t/m 26 maart 2010
Sense of Contact 8 april 2010 www.fhi.nl/senseofcontact
HET Instrument 2010 www.hetinstrument.nl Amsterdam (Nederland)
HF Technology seminar 22 april 2010 www.fhi.nl/hf
28 september t/m 1 oktober 2010 ¶
Bestuur van Siemens
aan de faculteit Werktuigbouwkunde,
Nederland N.V.
Maritieme Techniek en Materiaalkunde van
Van der Touw
de TU Delft. Vanaf 2003 heeft hij deze positie
volgt Martin van
gecombineerd met een deeltijdaanstelling bij
Acal Technology neemt BFI Optilas over
Pernis op, die wegens het bereiken van de
de TU in Eindhoven. Gedurende zijn loopbaan
Acal Technology heeft BFI Optilas
pensioengerechtigde leeftijd de firma gaat
heeft hij onder andere de functies vervuld van
overgenomen. De Franse distributeur
I.B. Kracht b.v. gaat in de loop van 2010 hun
Redactie
verlaten. Sinds 1985 heeft Van der Touw
mede-initiator en wetenschappelijk directeur
van elektronica- en fotonica-componenten
postbus beëindigen. Zij verzoeken vriendelijk
Bureau FHI
diverse functies binnen Siemens Nederland
van de interuniversitaire onderzoekschool
was in handen van investeringsgroep Activa
de voor hun bestemde post uitsluitend te
Eliza van den Anker
bekleed.
Dutch Institute of Systems and Control (DISC).
Capital, Avnet en een aantal werknemers. In
sturen naar hun straatadres Populieren-
Kees Groeneveld
Vanwege zijn verdiensten in de meet- en
ruil voor de verkoop krijgen zij tien miljoen
dreef 329, 2272 RH VOORBURG.
Paul van Nieuwenburg, MUNTZ
Thomas Grosfeld is
regeltechniek is Bosgra tevens benoemd tot
euro in contanten en twee miljoen Acal-
op 1 februari binnen
Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
aandelen.
Drs. Ab van der Touw
het beleidsteam
waar hij eerder directeur was.
Vanuit de ledenkring Branche Industriële Automatisering
Branche Laboratorium Technologie
COLOFON
Redactieadres
Per 9 november 2009 is Penko Engineering
Branche Medische Technologie
Postbus 366, 3830 AK LEUSDEN
verhuisd naar Schuttersweg 35, 6718 XC EDE.
Telefoon: (033) 465 75 07
Postbus 185, 6710 BD EDE.
Fax: (033) 461 66 38
Economisch Beleid,
Op 1 november is Harm
Telerex neemt elektronicaactiviteiten Teleson over
Onderwijs en
Wijsman begonnen bij
Telerex, distributeur van technische
Branche Industriële Automatisering en
E-mail:
[email protected]
Innovatie gestart als
FHI als projectmanager
producten voor de oem-markt in de
Laboratorium Technologie
Vormgeving
opvolger van Joke
Industriële Elektronica.
Benelux, heeft de elektronica-activiteiten
Per 8 december 2009 is Inventech Benelux
van den Bandt in de functie van secretaris
Hij volgt Elisabeth
overgenomen van Teleson, specialist in
BV verhuisd naar De Kreek 20a,
Per 14 december 2009 is het Mediq N.V.
Cartoon
Hoger Onderwijs & Innovatie. Grosfeld was
Hakvoort op.
elektromechanische en elektronische
4906 BB OOSTERHOUT. Postbus 381,
hoofdkantoor verhuisd naar
Studio Artjan
componenten. Telerex zegt met de overname
4900 AJ OOSTERHOUT.
Hertogswetering 159, 3543 AS UTRECHT. ¶
Druk
Algemeen
Thomas Grosfeld
Nieuw bij FHI
werkzaam als Directeur Overheidsrelaties bij NXP Semiconductors Nederland.
Prof. dr. Cees Dekker
Harm Wijsman
Internet: www.fhi.nl
MUNTZ Marketing Communication Group
een aantal interessante merken toe te
Drukkerij Van de Ridder
voegen aan zijn assortiment. Tegelijkertijd
Advertentieverkoop
Nieuwe leden
De Europese Unie heeft
Op 31 augustus
prof. dr. Cees Dekker,
is Henny van de
hoogleraar Moleculaire
Bovenkamp gestart bij
Biofysica aan de TU
FHI als projectmanager
Delft, een ERC Avanted
beurzen Industriële
Rockwell en Actemium tekenen samenwerkingsovereenkomst
Grant toegewezen.
Automatisering.
Rockwell Automation, leverancier van
De subsidie van 2,5
Ze houdt zich
automatiseringstechnologie, en technisch
Skadi Scientific
voornamelijk bezig
dienstverlener Actemium, hebben een
Kryptonstraat 15
Edax B.V.
ingestaan en aanvaarden de auteurs,
6718 WR EDE
Postbus 4144, 5004 JC TILBURG
redactie en het bureau van FHI geen
Branche Industriële Automatisering
VDW Coolsystems
CarlTech B.V.
De Aaldor 8C
Rondven 21B, 6026 PX MAARHEEZE
4191 PC GELDERMALSEN ¶
miljoen euro is bedoeld
Henny van de Bovenkamp
vergroot het zijn klantenkring in België.
voor onderzoek op het snijvlak van biologie
met de ondersteuning van bedrijven bij de
recognized system integrator partnership
en nanotechnologie. Dekker gaat het gedrag
voorbereiding op HET Instrument
getekend. Actemium is hiermee een van de
van bacteriën onderzoeken op speciaal
Industriële Automatisering. ¶
strategische partners waarmee Rockwell op
gefabriceerde nanolandschapjes.
de Nederlandse markt wil samenwerken.
¶
Niek van Twillert, MUNTZ Telefoon: (033) 450 20 20
Branche Industriële Elektronica
Branche Laboratorium Technologie
Universal Science B.V.
BCON Instruments B.V.
Postbus 98, 1270 AB HUIZEN
Ceciliaweg 2
Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg
4697 RV SINT-ANNALAND
is nagestreefd, kan voor eventuele (druk) fouten en onvolledigheden niet worden
aansprakelijkheid.
Complexe materie MUNTZ
Heldere boodschap
muntz.nl
