E j t g r i n u u g v l t O E p H E n ... E O H Vijfentwintig veiligheidsregio’s, tweehonderd enthousiaste brandweerkoks, honderdvijftig verhalen, vierentwintig gelukte toetjes, 8,5 kilo knoflook, 4.856 km op de teller...
...en één doel: een kijkje nemen in elkaars keuken. Van het Zuid-
johan Bakels, vrijwilliger
Limburgse Livar-varken tot de Hiete Piek in Fryslân. Het origineelste boek over het mooiste vak van Nederland.
‘De Brandweer aan de Kook’ is een initiatief dat voortkomt uit een idee van fotograaf en vrijwillige brandweerman Johan
Stephan Wevers, voorzitter Brandweer nederland
Bakels. “Nu we aan het regionaliseren zijn, leek het mij interessant om eens een kijkje in de keuken te nemen bij elke veiligheidsregio”, geeft Johan aan. “En hoe kan dat nou beter dan met een kookworkshop? Koken verbroedert, en het leeft op veel kazernes. Brandweer Nederland heeft het idee opgepakt en een paar maanden later ging de vlam in de pan. Hopelijk biedt dit inspiratie aan teams om samen gezond te gaan koken. De mooie aspecten, maar ook de keerzijde van ons vak komen naar voren in dit boek. Tijdens het koken, maar ook aan tafel kwamen de verhalen los. Verhalen over lokale projecten, persoonlijke ervaringen, unieke voertuigen, werkprocessen en specialismen. Openhartige verhalen. Onvergetelijke verhalen. En soms bizarre verhalen. Blader verder... en oordeel zelf.”
Bij mijn aantreden als voorzitter van Brandweer Nederland sprak ik over ondernemen, organiseren, samenwerken en informatie met elkaar delen. En hierin hebben we met elkaar flinke stappen gezet. De totstandkoming van dit mooie boek is een praktisch voorbeeld waarmee we dit als brandweer laten zien. Want geloof me: binnen drie maanden tijd vijfentwintig kookworkshops realiseren, getuigt van een flinke portie flexibiliteit en een daadkrachtig brandweeroptreden met een snelle opkomsttijd! Vol trots presenteren we het resultaat van vijfentwintig keer ‘de Brandweer aan de Kook’. Een kookboek voor en door de brandweer, doorspekt met trots, passie en liefde voor het vak. Smakelijk eten!
1
inhoudsopgave 1
. . . . . . . . . . . . . . . Voorwoord
2 . . . . . . . . . . . . . . . Colofon 4 . . . . . . . . . . . . . . . Handig om te weten 5 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Groningen 14 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Fryslân 23 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Drenthe 32 . . . . . . . . . . . . . . . Regio IJsselland 41 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Twente 50 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Noord- en Oost-Gelderland 59 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Gelderland Midden 69 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Gelderland-Zuid 78 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Utrecht 88 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Noord-Holland Noord 97 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Zaanstreek-Waterland 107 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Kennemerland 117 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Amsterdam-Amstelland 126 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Gooi en Vechtstreek 135 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Haaglanden 145 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Hollands Midden 154 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Rotterdam-Rijnmond 164 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Zuid-Holland Zuid 173 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Zeeland 183 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Midden- en West-Brabant 193 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Brabant-Noord 202 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Zuidoost-Brabant 211 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Limburg-Noord 220 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Zuid-Limburg 230 . . . . . . . . . . . . . . . Regio Flevoland 239 . . . . . . . . . . . . . . . Index gerechten 3
d
m s a t e o i r g d e a r m e a d m j i s b t e m l o l a k l n e Kazerne Dirk in hartje Amsterdam: de kazerne w met een rijke geschiedenis in de stad die elke dag weer vol verrassingen zit. Ook voor de brandweer.
Van fikse branden in achterkamertjes tot bizarre taferelen in de rosse buurt en kunstbenen opduiken uit de gracht. Welkom in Amsterdam-Amstelland!
Uitrukken in amsterdam Uitrukken in de binnenstad van Amsterdam is een ervaring op zich, en dan hebben we het vooral over de weg naar het incident toe. Hoofdbrandwacht en chauffeur Willem Schoonheim vertelt: “De grachten, het drukke verkeer, de trams, smalle straatjes, fout geparkeerde auto’s, de Amsterdamse paaltjes, eenrichtingswegen, verhuiswagens die in de weg staan; het is een hele uitdaging voor de chauffeur om snel bij een incident te komen. Onze autospuit is 2,35 meter breed en de ruimte die we soms hebben is 2,40 meter. Dat betekent veel spiegelen,
Amsterdam
ver vooruit kijken, improviseren en soms tegen het verkeer inrijden. In het geval van een prio 1 levert dat gigantisch veel irritaties op.”
Het is een hele uitdaging om snel bij een incident te komen Willem legt vervolgens uit dat áls de brandweer dan bij het
De grachtenpanden zijn van binnen vaak met hout afgewerkt.
incident is gearriveerd, er nieuwe Amsterdamse verrassingen
Als hier een zolderkap in brand staat, slaat de brand gauw over
staan te wachten, namelijk: de panden zelf! “Het gaat in de
naar de buren als we er niet snel genoeg bij zijn. Maar al deze
binnenstad vaak om oude, smalle, aaneengeschakelde pan-
kenmerken van het brandweerleven in Amsterdam, maken dat
den. We moeten regelmatig door andere panden heen of via
ik niet anders zou willen. Met vier á vijf uitrukken per dag en
portieken, achtertuinen en over schuttingen naar binnen. Een-
pieken van negen, ben je een echte brandweerman hier. Geen
maal binnen krijgen we te maken met achterkamertjes, deuren
dag is hetzelfde en dat maakt mijn werk telkens weer een
waar een muur achter blijkt te zitten en smalle steile trappen.
uitdaging.”
117
amsterdamse Uiensoep 1 ingrediënten Amsterdamse uiensoep voor 4 personen 300 gr verse Amsterdamse uien 2 dl slagroom 2 klontjes boter 2 eetlepels Zaanse mosterd 1 kruidenbuiltje (salie, tijm, oregano en selderijstengels met een touwtje samenbinden) 7 dl vlees- of groentebouillon 50 gr geraspte oude kaas 4 sneetjes witbrood 50 gr ontbijtspek peper en zout
3 bereidingswijze de grachten van amsterdam
1. Schil de uien en snijd deze in grove stukken. 2. Bak de uien in boter lichtbruin. Blus deze af met bouillon en laat het kruidenbuiltje in de bouillon 10 minuten meekoken.
Bevelvoerder Jeffrey Nieuwenhuisen is duiker geweest in de
3. Maak de broodcroutons: snijd de sneetjes brood in blokjes.
binnenstad van Amsterdam en kent de bodem van de gracht op
Verhit boter in een koekenpan en bak het brood hierin bruin.
zijn duimpje. “Werkelijk álles wat je kunt bedenken hebben we
4. Strooi kaas op het brood wanneer dit bruin wordt. Laat de
een keer boven water gehaald: wasmachines, kluizen, pistolen,
kaas kort meebakken. Laat de croutons afkoelen en gebruik
kunstbenen, rolstoelen, tapijten, auto’s, brommers, heroïnespuiten, mensen. Je ziet geen hand voor ogen onder het water,
voorgerecht - Amsterdam-Amstelland
dus je moet alles op de tast doen en dat betekent: opletten wat
118
je vastpakt, want in deze stad barst het van de verslaafden, en wat ze niet meer kunnen gebruiken gooien ze in het water.
Uit de Amsterdamse grachten komt werkelijk van alles naar boven Als duiker in Amsterdam krijg je ook vaak te maken met men-
deze als garnering voor de soep. 5. Snijd het spek in blokjes en bak ze krokant. Laat ze uitlekken en afkoelen op keukenpapier. 6. Zet het vuur uit als de soep heeft gekookt. Haal het kruidenbuiltje eruit. Pureer de soep met een blender of mixer en breng deze op smaak met peper en zout. 7. Klop de slagroom stijf en meng de mosterd er doorheen.
m serveren
sen, voornamelijk toeristen, die onder invloed denken dat ze alles aankunnen en de gracht inspringen. Of ze staan in de gracht
Schep de soep in soepkommen. Garneer de soep met een lepel
te urineren, maar zijn zo lam dat ze voorover het water invallen
mosterdslagroom en uitgebakken spekblokjes. Serveer met de
en verdrinken, zonder dit überhaupt in de gaten te hebben.”
broodcroutons.
de geschiedenis van dirk Vol passie vertelt brandweerhistoricus Gerard Koppers over de geschiedenis van brandweerkazerne Dirk. “Dirk is de oudste, nog operationele brandweerkazerne van Nederland. Hij werd gebouwd in 1897 en kreeg de codeletter ‘D’ welke is te danken aan de wijk waarin de kazerne zich destijds vestigde; het zogenoemde ‘Duivelseiland’.
De glijpaal werd voor het eerst bij Dirk in gebruik genomen In die tijd was Dirk de meest innovatieve en toonaangevende brandweerkazerne van Europa. Het was de kazerne met de eerste glijpaal, de plek waar eerste elektra-automobielen werden geïntroduceerd, en de kazerne waar de eerste proeven werden gedaan met nieuwe wagens. Dirk was de paradekazerne. En dat had alles te maken met het eerste internationale brandweercongres dat op het Museumplein georganiseerd werd, twee jaar voor de opening van de kazerne. Iets wat nooit eerder was vertoond. Dankzij alle internationale connecties die de commandant als organisator van het evenement er opdeed, was hij een vooraanstaand man als het gaat om de noviteiten die zich in Europa voordeden op brandweergebied. In kazerne Dirk is een klein museum ingericht dat de rijke geschiedenis van de kazerne visualiseert.”
bekende evenementen in amsterdam Amsterdam staat bekend om haar vele evenementen, zoals Koninginnedag, Dodenherdenking, de Gay Pride of de huldiging als Ajax kampioen wordt. Aan kazernemanager Marcel Sol vragen we hoe de brandweer zich daarop voorbereidt.
Bijzondere dagen vereisen grondige voorbereidingen Als voorbeeld nemen we de inhuldiging van Koning WillemAlexander en Koningin Máxima. Marcel: “Een bijzondere dag om dienst te hebben. Van tevoren worden er volledige plannen met scenario’s uitgewerkt die zich kunnen voordoen op zo’n dag, zoals een hevige storm, een bommelding of een schietincident. Op de dag zelf werkten we in een cirkel rondom de Dam. Daar was een aantal brandweerwagens gestationeerd voor als zich een incident voor zou doen binnen die ring. Alle brandweermensen én de wagens werden vooraf gescreend en ‘gebomcheckt’ door de security. Als ik erop terugkijk, is alles bijzonder rustig verlopen. Ik denk dat alle voorbereidingen daar ook een steentje aan bijgedragen hebben.”
120
Dirk is de oudste,
nog operationele kazerne
Varkenskophaas Uit de oven, ingepakt in spekreepjes, met cranberrysaus en bulghur.
1 ingrediënten
3 bereidingswijze
Varkenskophaas voor 4 personen
Varkenskophaas in cranberrysaus
150 gr verse rucola
1. Verwarm de oven voor op 180°C.
4 varkenskophaasjes
2. Ontdoe de varkenskophaas van zo veel mogelijk spieren.
2 eetlepels olijfolie
3. Verhit de olie en een klontje boter in een braadpan. Bak de haasjes op hoog vuur bruin.
2 takjes tijm, rozemarijn en oregano
Laat de haasjes iets afkoelen voor het inpakken.
12 repen ontbijtspek
4. Kruid de haasjes met peper en zout. Leg op elk haasje een takje tijm, rozemarijn en oregano.
1½ dl cranberrysap
5. Wikkel de haasjes zo strak mogelijk in de spekrepen. Leg het vlees in een vuurvaste
100 gr verse of gedroogde cranberry’s
schaal en zet deze 10 minuten in de voorverwarmde oven.
2 eetlepels bosbessenjam
6. Haal het vlees uit de oven, dek het af met aluminiumfolie en laat het rusten.
1 eetlepel suiker
7. Maak intussen de cranberrysaus: doe de cranberry’s met het cranberrysap, de bosbes-
1 à 2 theelepels maizena 2 theelepels balsamicoazijn boter peper en zout
senjam en suiker in een pannetje. Laat het 10 minuten koken tot een grove puree. Roer regelmatig om aanbranden te voorkomen en zet daarna het vuur uit. 8. Meng ½ kopje water met de maizena. Schep de balsamicoazijn en de maizena door de bessenpuree en kook dit 2 minuten door. Proef of het niet te zuur is. Indien te zuur voeg een theelepel suiker toe.
Bulghur
9. Warm de saus op voor het serveren.
170 gr bulghur 1 ui
Bulghur
1 courgette
1. Snijd de kerstomaten doormidden.
2 eetlepels spekblokjes
2. Smelt een klontje boter in een pan. Bak de spekblokjes kort mee en voeg de bulghur
1 theelepel gedroogde gemengde kruiden 1 klontje boter of 1 eetlepel olie
toe. Bak deze glazig en blus af met bouillon. 3. Laat de bulghur 8 tot 10 minuten koken tot al het vocht door de bulghur is opgenomen en de bulghur gaar is. Roer regelmatig. Zet daarna het vuur uit en dek de pan af met een deksel.
3 à 4 dl bouillon
4. Snijd de champignons in plakjes, snijd de ui en de knoflook fijn.
8 grote champignons
5. Bak de ui, de knoflook en de champignons glazig in een koekenpan met olie.
8 kerstomaten
6. Snijd een courgette in kleine stukjes en laat deze 2 minuten meebakken.
peper en zout
7. Schep de courgette, de kerstomaten en de uien door de gare bulghur. 8. Breng op smaak met peper, zout en gemengde kruiden.
m serveren Snijd het vlees in plakken. Roer eventuele jus die van het vlees afkomt door de warme saus. Leg wat rucola op het bord en leg hierop de schijfjes varkensvlees met de
hoofdgerecht - Amsterdam-Amstelland
2 teentjes knoflook
cranberrysaus. Leg als laatste de warme bulghur ernaast.
123
flensjes met VrUchtentoppings 1 ingrediënten Alle ingrediënten voor 4 personen Topping 1: rodevruchtensaus
Topping 2: ananassaus
150 gr gemengd rood fruit
2 schijven verse ananas
75 gr rietsuiker
1 eetlepel suiker
1 blaadje gelatine
1 dl ananassap
Flensjes 150 gr fijne bloem
2 eieren
200 ml volle melk
klontje boter
mespuntje zout
poedersuiker
3 bereidingswijze Topping 1: rodevruchtensaus 1. Week de gelatine in koud water. 2. Breng het rode fruit met de suiker aan de kook. 3. Roer het geheel goed door tot de suiker is opgelost. 5. Laat de saus afkoelen.
amsterdamse hotspots
Topping 2: ananassaus
Hoofdbrandwacht José Chicoma vertelt over uitrukken rond-
1. Snijd de schijven ananas in stukjes.
om Amsterdamse trekpleisters: “Wanneer zich een incident
2. Doe de stukjes ananas, de suiker en het ananassap in een
voordoet in de buurt van de druk bezochte Albert Cuypmarkt,
pannetje, zet het op het vuur en laat dit doorkoken tot de
zijn we soms genoodzaakt om met snelheid over de markt te
ananas zacht geworden is. Prak de stukjes ananas fijn.
rijden. Dat brengt de nodige commotie met zich mee. Uiteraard
3. Leng de saus aan met maizena en laat het geheel afkoelen.
zijn de marktlui verplicht om ruimte voor de brandweer vrij te laten, maar dat gebeurt zelden.
Flensjes 1. Roer met een garde de bloem, de eieren, de melk en een mespuntje zout tot een glad beslag. 2. Smelt de boter in een pan met antiaanbaklaag. Bak dunne flensjes van het beslag.
Met snelheid over de markt moeten rijden, veroorzaakt de nodige commotie Bezoekers moeten vlug plaatsmaken om ons erdoor te laten en kooplieden springen op om hun kraam in veiligheid te brengen.
m serveren
Maar ze zijn heel meewerkend. Als we klaar zijn bij een incident, krijgen we complimenten en bieden ze koffie, stroopwafels of kippenpootjes aan uit hun kraam. Naast de markt, is ook het
Vouw de flensjes dubbel, leg er een lepel saus op en vouw ze
prostitutiegebied een plek waar de brandweer regelmatig een
dan nogmaals dubbel. Garneer met poedersuiker.
brand blust of een ‘klant’ redt. Bijvoorbeeld wanneer er weer
nagerecht - Amsterdam-Amstelland
4. Haal de gelatine uit het water en los deze op in de saus.
een sleutel van een set handboeien zoek is, zijn we de redder in nood.”
125
we
o i g h e o r l l e a d n j i d b s m id d e m o k l
n
Deze vrijwilligerspost in Hollands Midden is letterlijk één grote familie. Drie vader-zoonduo’s, drie broers, goede vrienden en zeven collega’s van buiten de brandweer.
In Waddinxveen is het saamhorigheid ten top. En wil je de commandant verrassen? Dan zet je toch gewoon de kazerne in de fik?!
kazerne in brand Bevelvoerder Hans Dijkstra vertelt over het wel erg toepasselij ke verrassingsfeest dat hij samen met zijn brandweercollega’s organiseerde voor commandant Gert Huizer, die na 45 jaar vrij willigerswerk met pensioen ging. “We hadden al redelijk wat feestjes georganiseerd, maar dit moest écht bijzonder worden.
Rook, ontploffingen en vlammen uit het dak! Een collega, gespecialiseerd in decorbouw en trucage, op perde het idee: ‘We piepen de commandant gewoon op met
Waddinxveen
de melding dat de kazerne in brand staat.’ Het klinkt als een bizar plan, maar na een week voorbereiden en opbouwen, ging op zaterdagavond toch echt de pieper voor brandmelding in de kazerne aan de Noordkade 48 te Waddinxveen. We hadden gesimuleerde rook, ontploffingen, vlammen uit het dak, roet, instortingen en assistentie van andere posten. Op het moment dat de commandant arriveerde, stonden we hem met alle col lega’s op te wachten en werd duidelijk dat alles in scene was gezet. Maar we hebben hem mee laten blussen! Hij moest met de ladderwagen mee omhoog. Toen het vuur gedoofd was, kon het echte feest beginnen.”
145
garnalen in het pannetje 1 ingrediënten Garnalen in het pannetje voor 4 personen 16 grote garnalen 2 grote tomaten 1 chilipepertje 4 eetlepels olijfolie 3 teentjes knoflook 1 mespuntje suiker 100 gr schapenkaas takje tijm takje rozemarijn sap van 1 citroen
brandweerfamilie Henk, Marco en Mark zijn als vrijwilligers actief bij de brand weer. Henk als ploegchef en officier van dienst, Marco als be
1 stokbrood 1 bakje kruidenboter
3 bereidingswijze
velvoerder en Mark als manschap. En ze delen niet alleen hun brandweerhobby: ook elkaars achternaam! Henk en Marco als
1. Maak de garnalen schoon.
broers en Mark als de zoon van Henk. Wat is het verhaal achter
2. Snijd het chilipepertje in ringen, de knoflook fijn en de to
deze familie van Vliet?
Het was niet de vraag óf ik bij de brandweer ging, maar wanneer Henk vertelt: “Mijn vader Dirk was vroeger plaatsvervangend
maat in blokjes. Hak de tijm en rozemarijn fijn. 3. Verhit olie in een koekenpan. Bak de garnalen met de ge hakte kruiden tot ze rood worden. 4. Voeg de suiker en de tomaten eraan toe. Bak deze 3 minuten mee en blus het gerecht daarna af met de citroensap. 5. Laat het geheel 2 minuten stoven.
commandant en het was niet de vraag óf ik bij de brandweer ging, maar wanneer. Mijn drijfveer? Als je pieper gaat, laat je al
Voorgerecht - Hollands Midden
je zorgen en bezigheden los. De adrenalineshot komt vanzelf. riteit, en dat is snel naar het incident en het probleem oplos
Leg de garnalen met de saus in een schaal. Strooi de kaas er
sen. Marco gaat verder: “Mijn broer ging me voor en toen ik er
over en garneer met een schijfje citroen. Stokbrood en kruiden
eenmaal de leeftijd voor had, begon ook ik met de opleiding.
boter passen uitstekend bij de garnalen.
Ik vind het clubgevoel dat hier heerst ontzettend gaaf. Mark geeft aan: “Ik had eigenlijk helemaal niets met de brandweer, totdat ik het afscheidsfeest van commandant Gert Huizer meemaakte. De saamhorigheid hier is ontzettend groot. Ik heb staan praten met de brandweermannen en het was me duide lijk: ik wilde net zoals mijn opa, mijn vader en mijn oom deel uitmaken van deze groep. Niet veel later zat ik bij mijn vader op sollicitatiegesprek.”
146
m serveren
Je rukt uit en hebt opeens nog maar één probleem. Eén prio
“daar konden wel eens echtscheidingen van komen”
dubbel vrijwilliger
23 jaar geleden bracht ze als kleuterleidster met haar klas een
De passie voor het brandweervak gaat bij manschap Fred Bos
bezoekje aan de brandweerkazerne in Waddinxveen. Een paar
zo ver, dat hij bij twee brandweerposten als vrijwilliger actief
jaar later reed ze diezelfde kazerne uit voor haar eerste uitruk.
is. “Naast hier in Waddinxveen, zit ik ook in Duivendrecht bij de
Maar een vrouw bij de brandweer was eind jaren ’80 nog niet zo
brandweer, want de kazerne daar is gevestigd tegenover mijn
gebruikelijk als nu. Manschap Elly Moons vertelt: “Ik reageerde
werk. “Ik liep in mijn pauze voorbij de kazerne toen de brand
op een advertentie in de krant die duidelijk vermeldde dat ze
weer net terugkwam van een uitruk. Je bent brandweerman of
twee vrouwen zochten. Toen uiteindelijk bleek dat ik de enige
je bent het niet, dus ik informeerde naar het incident en vroeg
was die gereageerd had, werd ik niet aangenomen, omdat ze
hoe het was gegaan. We maakten een praatje en natuurlijk wa
sceptisch waren tegenover één vrouw in die typische mannen
ren de mannen benieuwd waar mijn interesse vandaan kwam.
wereld. Het duurde twee jaar voordat ik alsnog een telefoontje
Toen ik vertelde hoe het zat, bleek ik een gewenste aanvulling
kreeg.
voor de overdagbezetting in Duivendrecht te zijn. Het is ideaal
De adrenaline stroomt letterlijk door je lijf op het moment dat de pieper gaat Uiteindelijk werd ik tóch als enige vrouw aangenomen. Ik ben vanaf dag 1 gewaarschuwd om op te letten dat ik niet telkens
te combineren met mijn baan en gelukkig is mijn werkgever erg flexibel. De tijden waarop ik niet werk, ben ik inzetbaar voor de brandweer in Waddinxveen.”
Catering
met dezelfde collega naar beneden zou lopen of naar huis zou rijden. Daar konden namelijk wel eens echtscheidingen van
Henk van Luinen is werkzaam binnen het stafbureau Incident
komen. Als ik erop terugkijk, is alles probleemloos verlopen
bestrijding en betrokken bij de implementatie van het nieuwe
en wist ik me prima te redden tussen de mannen. In de drie
cateringplan voor de Veiligheidsregio Hollands Midden. “Voor
entwintig jaar dat ik hier werk, zijn we hier zelfs even met vier
al tijdens grote en middelgrote incidenten is het belangrijk dat
vrouwen geweest, maar inmiddels ben ik weer de enige. Wat ik
onze mensen tijdig iets eten en drinken. We merkten dat de ver
het mooie vind aan het brandweervak? Het niet weten wat je te
zorging van een gezonde en verantwoorde catering te wensen
wachten staat. De spanning. De adrenaline die je letterlijk door
overliet. De plaatselijke snackbar biedt voor een enkele keer
je lijf voelt stromen op het moment dat de pieper gaat. En als
uitkomst, maar bij een inzet van 48 uur kun je je energie niet
het dan loos alarm is, voel je het nog even doorstromen.”
uit kroketten en frikadellen blijven halen. Daarnaast gebeurde het te vaak dat er niet genoeg consumptie aanwezig was, en mensen met de grootste behoefte nog niets genuttigd hadden. Omdat Waddinxveen centraal ligt in de regio, zijn wij verant woordelijk voor het leveren van catering bij de incidenten.
Vooral tijdens grote en middelgrote incidenten is het belangrijk dat onze mensen tijdig iets eten en drinken We hebben een verzorgingsunit met tafels, stoelen, een kacheltje, een koelkast, watervoorziening en een mobiel toilet. Degenen die het langst aan het werk zijn, worden als eerste voorzien, zodat iedereen er na de pauze weer vol energie tegenaan kan!”
148
Waddinxveen is
saamhorigheid ten top
moussaka met beChamelsaus Een Griekse maaltijd die niet misstaat in de Nederlandse keuken.
1 ingrediënten
3 bereidingswijze
Moussaka voor 4 personen
Moussaka
2 grote of 3 kleine aubergines
1. Verwarm de oven voor op 180°C.
2 eetlepels olijfolie
2. Snijd de aubergines in de lengte in plakken. Leg deze plakken op een bord en bestrooi
550 gr runder of lamsgehakt 1 ui
ze met zout en laat dat 5 minuten intrekken. Dep de aubergines droog en bak ze in een pan met olie bruin.
2 3 teentjes knoflook
3. Bedek een ingevette vuurvaste schaal met een paar plakken aubergine.
3 eetlepels tomatenpulp
4. Snijd een ui en een teentje knoflook fijn. Breng het gehakt op smaak met kruiden,
1 theelepel tijm en oregano
peper en zout, de gesneden ui en de fijngesneden knoflook en bak dit in de olie bruin.
(gemengde tuinkruiden)
5. Roer de tomatenpulp erdoorheen.
4 eetlepels paneermeel
6. Verdeel de helft van het gebraden gehakt over de plakken aubergine in de vuurvaste
peper en zout
schaal. Leg de rest van de gebakken aubergines op het gehakt en verdeel daarna de rest van het gehakt eroverheen.
Bechamelsaus 2 eetlepels roomboter
Bechamelsaus
2 eetlepels bloem
1. Smelt de boter en meng de bloem erdoorheen. Laat de bloem 1 minuut doorgaren.
2 kopjes bouillon
Haal het geheel van het vuur en voeg de bouillon, de room of de melk toe en een snufje
3 dl melk of room
nootmuskaat. Roer dit tot een mooi glad papje en zet dit terug op het vuur. Laat het
3 eetlepels geraspte kaas nootmuskaat
geheel zachtjes koken tot het gaat binden. 2. Giet de bechamelsaus gelijkmatig over het gehakt in de vuurvaste schaal. Strooi de geraspte kaas eroverheen. Strooi als laatste het paneermeel erover en verdeel een
Griekse salade met dressing 1 krop groene sla
klontje boter over de schotel. 3. Zet het geheel in de voorverwarmde oven en laat het in 30 minuten bruin bakken.
1 paprika 10 groene of zwarte olijven
Griekse salade
2 eieren
1. Snijd de courgette in dunne reepjes en fruit deze glazig in de olie. Haal de pan van het
4 reepjes ansjovisfilets 100 gr fetakaas 1 kleine courgette 2 rode uien 1 theelepel gehakte munt 1 eetlepel gehakte dragon
vuur en bestrooi de reepjes met de gehakte dragon. 2. Kook de eieren. Snijd de tomaten in plakjes, de paprika in dunne reepjes en de ui in ringen. Snijd de olijven doormidden en de gekookte eieren in vieren. 3. Maak de dressing door in een slakom de mosterd met citroensap, de dragonazijn, pe per en zout, olie en de honing te mengen. 4. Schep de tomaten, uienringen, paprika, munt, dragon en de afgekoelde courgette door de dressing.
1 theelepel pikante mosterd 1 eetlepel dragonazijn 2 eetlepels olijfolie
3 serveren
1 theelepel suiker of honing 2 eetlepels citroensap
Bedek de borden met de sla. Schep hierop de gemarineerde groenten en verkruimel de
olie
fetakaas. Garneer deze met de gesneden olijven, de gesneden eieren en de reepjes
peper en en zout
ansjovisfilets. Serveer de moussaka met de Griekse salade.
hoofdgerecht - Hollands Midden
2 grote tomaten
151
limoenCrème 1 ingrediënten Limoencrème voor 4 personen ½ liter volle room (48%) 150 gr witte of rietsuiker 3 blaadjes gelatine 3 limoenen 200 gr bitterkoekjes 50 gr chocolade
3 bereidingswijze 1. Week de gelatineblaadjes in koud water. 2. Neem de limoen en rasp de schil, pers daarna de limoen uit. 3. Breng de room zachtjes aan de kook. 4. Laat de geweekte gelatine oplossen in de room. 5. Roer de helft van de limoenrasp samen met de suiker en het limoensap door de room. Laat het geheel 2 minuten door koken. 6. Laat de crème afkoelen en roer deze regelmatig door.
expertise slim inzetten
7. Laat de andere helft van de limoenrasp 3 minuten koken in water en giet deze af. Laat deze afkoelen. 8. Houd 4 bitterkoekjes apart voor de garnering en verkruimel
Brandweer Waddinxveen is een post met uitsluitend vrijwilli
de rest. Hak de chocolade in stukjes.
gers. Ploegchef Henk van Vliet vertelt: “Je drukt op een knop en
9. Verdeel de gehakte chocolade en de stukjes bitterkoekjes
binnen enkele minuten staan er vijftien brandweermensen op
over de glazen of schaaltjes. Giet hierop de afgekoelde
de stoep met ieder zijn eigen beroep. Van hovenier, aannemer,
limoencrème en zet deze in de koelkast om op te stijven.
elektricien en boekhouder tot bouwvakker, bankier, timmer man, monteur en bakker.”
We maken veel gebruik van de aanwezige expertise uit elkaars beroepsachtergrond nagerecht - Hollands Midden
Bevelvoerder Marco van Vliet geeft aan: “Als brandweer
152
mensen hebben we allemaal onze basisopleiding gehad, maar daarnaast maken we veel gebruik van de aanwezige expertise uit elkaars beroepsachtergrond. De hovenier zaagt een grote boom door die na een storm tegen een woonhuis ligt. De bouwvakker is er dan om de muren te stutten ter voorkoming van instorting. En bij een complex autoongeluk gebruiken we de expertise van onze automonteur. Henk: “Op deze manier gaan we samen nét dat stapje verder in onze capaciteit als brandweerteam.”
m serveren Garneer het geheel met de geblancheerde limoenrasp en serveer er een bitterkoekje bij.
we
o i z g u e i D r e h D o l j l i a b n m D zu o k l
iD
Wat, of beter gezegd: wie de kookworkshop in Zuid-Holland Zuid extra bijzonder maakten, zijn de klanten van de Voedselbank die gezellig aanschoven om een hapje mee te eten.
Brandweer Zuid-Holland Zuid is maatschappelijk betrokken en zet zich graag in voor de samenleving. “In deze tijd van recessie is het fijn om mensen die het met minder middelen moeten doen een extraatje te geven!”, vertelt een van de koks. Welkom tussen de molens van Kinderdijk!
Diversiteit binnen de regio Guido Hoenselaar is operational controller en officier van dienst. “Wat ik uniek vind aan de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid is dat we bijna alle mogelijke incidentscenario’s in huis hebben. Om te beginnen die van de grote vaarwegen waarover onze blusboot vaart. Wanneer hij uitvaart vanuit Dordrecht, treed ik op als officier van dienst.
Elk incident is als een puzzel die we snel en goed op kunnen lossen met eigen inbreng
Kinderdijk
Daarnaast hebben we in Dordrecht en Zwijndrecht de grote, risicovolle industrieterreinen met chemische industrie. En onze regio kent een groot landelijk gebied waar we regelmatig boerderijbranden met rieten kappen blussen en vee uit
164
de sloot redden. In het stedelijk gebied, met bijvoorbeeld de
Ik zie elk incident als een puzzel en vind het leuk om erover na te
oude binnenstad van Dordrecht, doen we er alles aan om er-
denken hoe we in korte tijd een probleem op een adequate
voor te zorgen dat de historische panden niet stukje bij beetje
manier kunnen oplossen met de middelen die we hebben.
afbranden. Bovendien kent onze regio een aantal snelwegen
Daarbij denk ik graag verder dan strikt volgens het boekje. Ik
waarover gevaarlijke stoffen worden getransporteerd en
vergelijk het met een recept: met een snufje eigen inbreng,
waarop zich regelmatig verkeersongevallen voordoen.
creëer je de lekkerste gerechten!”
SalaDe van zeevruchten 1 ingrediënten Salade van zeevruchten voor 4 personen
rangeerterrein kijfhoek
12 verse garnalen
6 cherrytomaten
2 witvis (pangasius) filets
1 eetlepel olijfolie
100 gr mosselen
1 theelepel mosterd
100 gr kokkels
1 theelepel balsamicoazijn
16 verse inktvisringen
1 rood chilipepertje
1 rode paprika
1 theelepel honing
1 citroen
200 gr ijsbergsla
1 stengel bleekselderij
1 teentje knoflook
1 eetlepel bloem
peper en zout
3 bereidingswijze
Rangeerterrein Kijfhoek tussen Barendrecht en Zwijndrecht is met vijftig hectare het grootste rangeerterrein van Nederland.
1. Verhit olie in een ruime pan.
Guido Hoenselaar legt uit: “Kijfhoek is een belangrijke schakel
2. Dep de filets droog met keukenpapier en snijd de visfilets
in het doorsluizen van goederen uit de Rotterdamse haven naar het Europese achterland.
voorgerecht - Zuid-Holland Zuid
Belangrijk is dat je weet hoe je het terrein opkomt
166
in 6 stukjes. 3. Strooi er peper en zout over en bestuif ze met bloem. 4. Bak de visfilets op hoog vuur bruin en haal ze uit de pan. 5. Leg de gebakken vis op een schaal om af te koelen. 6. Bak de garnalen in dezelfde pan. Voeg de schaaldiertjes toe als de garnalen roze zijn en bak ze 2 minuten mee. Voeg de
De risico’s op het rangeerterrein zijn behoorlijk groot, omdat
inktvisringen toe en bak deze ook 2 minuten mee.
veel treinen bestaan uit wagons met verschillende gevaarlijke
7. Blus het geheel af met het sap van een halve citroen.
stoffen. Daarom speelt de brandweer een aanzienlijke rol in
8. Snijd de paprika en bleekselderij in dunne reepjes.
het toezicht op het rangeerterrein. Daarnaast is een van onze
9. Snijd de knoflook fijn en de cherrytomaten in vieren.
taken gericht op het oefenen van scenario’s die zich er kun-
10. Snijd het rode chilipepertje fijn.
nen voordoen. Belangrijk om te weten, is met name hoe je
11. Maak een dressing van de balsamicoazijn, mosterd, honing
het terrein opkomt, wat de kortste wegen zijn, waar zich de
en het rode chilipepertje. Goed roeren.
bluswatervoorziening bevindt en hoe tijdig de juiste mensen worden gealarmeerd. Een aantal jaren geleden kwam het rangeerterrein in de landelijke media omdat er een wagon
m Serveren
brandde waar de brandbare stof ethanol in zat. In de buurt van de wagons stonden onder andere lege lpg-tanks die nog
Meng voorzichtig de groenten met de afgekoelde gebakken vis
niet schoongemaakt waren, waardoor ontploffingsgevaar
en de dressing. Snijd de ijsbergsla in dunne reepjes en leg dit
ontstond. Dankzij de juiste maatregelen wist de brandweer
op bordjes. Leg de gemengde vissalade hierop.
een kettingreactie te voorkomen.”
varkenSStoofvleeS met tuinkruiDen Verrassend goede combinatie van verse producten.
1 ingrediënten
3 bereidingswijze
Varkensstoofvlees voor 4 personen
Varkensstoofvlees
400 gr varkensschouder
1. Snijd het vlees in blokjes.
1 ui
2. Snijd de champignons en tomaten in dunne plakjes. Snijd de olijven doormidden en
2 teentjes knoflook
snijd de wortel, ui en knoflook fijn.
bloem
3. Bestuif het vlees met bloem en bak het samen met de spekblokjes in de olijfolie bruin.
2 tomaten
4. Snijd de sinaasappelschil in heel dunne reepjes (julienne).
1 winterwortel
5. Voeg het uitje, de knoflook, de wortel, de tuinkruiden, de sinaasappelschilletjes en de
100 gr tuinkruiden 8 grote champignons 50 gr spekblokjes
tomaten toe. Bak dit 2 minuten mee. 6. Blus het geheel af met de bouillon, vleesjus en het sap van de sinaasappel. Breng het op smaak met peper en zout.
4 eetlepels olijfolie
7. Stoof het vlees in 15 minuten gaar, roer regelmatig door het gerecht.
3 eetlepels zwarte olijven
8. Meng de gesneden champignons en olijven vlak voor het eten door het gerecht. Stoof
3 dl vleesjus
die 5 minuten mee.
1 sinaasappel 2 dl bouillon peper en zout
Aardappelpuree 1. Schil de aardappelen en laat ze in 20 minuten gaar koken in water en zout. 2. Giet het water af en zet de aardappelen terug op het vuur. Stoom ze droog.
Aardappelpuree
3. Pureer de aardappelen samen met een klontje boter.
500 gr kruimige aardappelen
4. Klop de eieren los in een schaaltje en roer dat met de melk door de puree. Blijf pureren
2 eieren 2 dl melk
totdat de massa glad is. 5. Breng het geheel op smaak met nootmuskaat, peper en zout.
boter nootmuskaat
Roerbak-zomergroenten
peper en zout
1. Zet een pan op het vuur met 2 liter water en wat zout en breng dit aan de kook. 2. Zet een kom met koud water klaar.
4 kleine wortels
3. Schil de wortels en de rapen. Snijd de wortels doormidden en de rapen in vieren. Schil de sjalotjes en snijd ook deze in vieren. Verdeel de broccoli in roosjes.
2 kleine witte rapen
4. Blancheer de wortels 3 minuten in het kokende water.
(of 4 grote radijzen)
5. Haal ze uit de pan en leg ze 2 minuten in de kom met koud water.
2 sjalotjes
6. Leg de geblancheerde wortels in een vuurvaste schaal.
1 broccoli
7. Voeg de rapen, broccoli, peulen en paksoi toe.
8 peulen
8. Bak in een braadpan de gesneden sjalotjes in 2 minuten glazig. Meng nu de wortels,
1 kleine struik paksoi peper en zout
rapen, broccoli en de peulen door de gebakken sjalotjes. Roerbak dit alles 3 minuten. 9. Breng de groenten op smaak met peper en zout. 10. Roerbak de paksoi apart in wat olie.
m Serveren
hoofdgerecht - Zuid-Holland Zuid
Roerbak-zomergroenten
Maak een bedje van aardappelpuree. Serveer het stoofpotje en zomergroenten ernaast.
169
bijzonder voertuig
mensen aanwezig waren met allemaal hun eigen discipline én er was heel wat pers aanwezig!”
Hoofdbrandwacht Elly Vlug vertelt over het speciale voertuig dat de brandweer van Dordrecht gebruikt: het zogenaamde combivoertuig. “Wij zijn de enige veiligheidsregio in Nederland
Pilot digitaal leren
die dit combivoertuig heeft. Het is een combinatie van een tankautospuit en een redvoertuig, wat betekent dat we met
Digitaal leren is in opkomst. Ook bij de brandweer. Heidi van
zes personen hetzelfde werk kunnen verrichten als normaal
Buren is brandweerdocent en verantwoordelijk voor verschil-
met acht personen.
lende lesprogramma’s in de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid.
Efficiënt en een ideale oplossing
Heidi: “In 2012 is er een projectgroep van brandweermensen vanuit vier regio’s samengesteld, namelijk Zuid-Holland Zuid, Hollands Midden, Haaglanden en Rotterdam-Rijnmond (West
Met het voertuig kunnen we een blustaak en een redtaak op
4). Zij richten zich in samenwerking met het IFV op het omzet-
een goede en efficiënte manier uitvoeren. Wanneer bijvoor-
ten van het lesboek Technische hulpverlening (THV) van leer-
beeld een slachtoffer op het dak staat terwijl binnen een brand
gang Manschap A naar de digitale vorm. Het houdt specifiek
woedt, gebruiken we de hoogwerker, halen we het slachtoffer
in dat de cursisten een tablet in bruikleen krijgen met daarop
naar beneden en beginnen we tegelijk met de blustaak. Het
de lesstof. Digitaal leren is interactiever en spreekt meer tot de
voertuig is met name in de drukke binnenstad van Dordrecht
verbeelding dan studeren van papier.
een ideale oplossing. Het is al een hele klus om daar door de smalle straten één brandweervoertuig ter plaatse te krijgen, laat staan twee!”
chemiepak-inzet
Het project is zelfs genomineerd voor de innovatieprijs Daarnaast bestaat het traditionele lespakket voor manschap A uit een flinke stapel boeken; ik kan me voorstellen dat dit aversie opwekt bij mensen. Momenteel draait het project als een
Wim van der Pols vertelt: “Het was op een mooie oktoberdag
pilot en wordt er voortdurend gespiegeld aan de traditionele
in 2007 dat we gealarmeerd werden voor een buitenbrandje.
leerweg waarbij nog boeken worden gebruikt.” Het project
Na alles afgezocht te hebben naar de brand, arriveerden we bij
‘digitalisering les- en leerstof’ behoorde tot de laatste drie
de buisleidingstraat en troffen een vlammetje van zeven centi-
genomineerden van de Jan van der Heyden-prijs 2013.
meter boven de grond. We stonden er met onze neus bovenop toen ons een raar gevoel bekroop en het besef kwam dat er ondergronds iets aan de hand moest zijn. Er zijn specialisten van oliemaatschappijen opgetrommeld en we werden even stil toen zij aangaven: ‘Als er nu brandt wat we denken dat er brandt, dan lopen we enorm gevaar.’ De zware gifstoffen zouden direct dodelijk zijn. Het vlammetje mocht absoluut niet gedoofd worden, we moesten voorkomen dat we iets schadelijks zouden inademen.
Iedereen in het omliggende gebied moest ramen en deuren sluiten schaald naar grip 3. De sirene waarschuwde mensen in het omliggende gebied om ramen en deuren te sluiten. Uiteindelijk zijn de leidingen afgeblokt en met stikstof doorgeblazen, waardoor het gevaar verdween. Ik vond deze gebeurtenis erg bijzonder, temeer omdat we niet op de hoogte waren van de stoffen die zich via de leidingen verplaatsten. Er is naderhand een werkgroep aan de slag gegaan om dat duidelijk in kaart te brengen. Het was ook bijzonder omdat er zoveel deskundige
170
Foto: Brandweer Zuid-Holland Zuid
Uiteindelijk werd het een chemiepak-inzet en werd er opge-
Verder denken
dan strikt volgens het boekje
gekaramelliSeerDe ananaS 1 ingrediënten Gekaramelliseerde ananas voor 4 personen 50 gr boter 2 eetlepels suiker 3 eetlepels water 1 vanillestokje 1 kaneelstokje 4 schijven ananas 4 dl volle kwark 2 eetlepels bruine suiker 2 blaadjes gelatine
3 bereidingswijze eerste uitruk als bevelvoerder
1. Verhit een koekenpan en smelt hierin de boter en suiker tot het lichtbruin is geworden. Roer regelmatig. 2. Snijd de ananas in stukjes en voeg dit toe, samen met het
Pieter Vink is medewerker operationele Voorbereiding A en
3. Karamelliseer de ananas in de bruine suiker.
over de eerste keer dat hij uitrukte als bevelvoerder bij Brand-
4. Giet het water erbij en laat het 2 minuten sudderen tot
weer Leerdam. “Ik had net mijn opleiding afgerond en was
alle suiker gesmolten is. Haal de pan van het vuur. Laat de
nagerecht - Zuid-Holland Zuid
officieel nog niet aangesteld als bevelvoerder. Na een klein
ananas in de pan liggen. Voor gebruik nog even opwarmen.
keukenbrandje kregen we de melding van een brand in de
5. Week de gelatineblaadjes in koud water.
glasfabriek in Leerdam. Onze bevelvoerder was toevallig ook
6. Meng de suiker met de kwark en het vanillestokje.
productieleider binnen deze fabriek en moest hierdoor zaken
7. Verwarm de kwark, laat hem niet koken. Zet het vuur uit.
voor het bedrijf regelen.
8. Los de gelatine op in het kwarkmengsel. Meng de gelatine
Het was een van de grootste branden in onze regio
goed door de kwark. 9. Verdeel de helft van de stukjes gekaramaliseerde ananas over de glazen. Giet hierop de kwarkpudding. Zet de glazen 30 minuten in de koelkast om het mengsel op te laten stijven.
Het gevolg: we zagen hem niet meer terug en wij hadden geen bevelvoerder meer. Al snel werd het idee geopperd om mij aan te stellen als bevelvoerder. Ik vond het erg leuk en dacht
m Serveren
meteen: ‘Daar gaan we voor’. Het was snel schakelen, maar alles verliep goed. Er stonden containers met diverse gevaar-
Verwarm de rest van de gekaramalliseerde ananas voor het
lijke stoffen en een groot aantal gasflessen die door de enorme
serveren en verdeel dat over de koude kwarkpudding.
hitte aangestraald werden. Hier ging onze eerste aandacht naar uit. We hebben ze in eerste instantie gekoeld en later weggehaald. Het betrof een twee dagen durende inzet. Het was
172
kaneelstokje.
daarnaast dagdienst bevelvoerder in Dordrecht. Hij vertelt
dan ook een van de grootste branden in onze regio.”
De branDweer aan De kook De Brandweer aan de Kook is een blijk van waardering aan de brandweermensen in Nederland. Dit is een boek dat
De Brandweer aan de Kook is een idee van Johan Bakels, brandweervrijwilliger: “Ik hoop natuurlijk dat nog meer
bewijst dat koken niet alleen om eten draait, maar meer nog om het bij elkaar brengen van mensen. Brandweermensen met verhalen. Over lokale projecten, persoonlijke ervaringen,
mensen aan de kook gaan, gemotiveerd door de heerlijke (streek)gerechten in dit boek. Heb je niets met koken? Laat je dan inspireren door de prachtige brandweerverhalen. Ik ben
unieke voertuigen, werkprocessen en specialismen in de 25 regio’s.
trots op het uiteindelijke resultaat: een bijzondere bundeling van recepten, foto’s en verhalen.”
Door de ogen van... “Bij het lezen van dit unieke kookboek werd ik gegrepen door de verhalen van de mensen die zich met hart en ziel en veel toewijding inzetten voor onze veiligheid. De trots en de passie spatten er vanaf. Het boek is dan ook meer dan een verzameling van recepten. Het biedt een bijzondere doorkijk in de soms aangrijpende wereld van de brandweer, waarvoor ik veel respect heb.” John Berends burgemeester van Apeldoorn en bestuurslid van het Veiligheidsberaad met de portefeuille Brandweer
“Ik ben verrast door de smaakvolle, makkelijk te bereiden gerechten. Deze zullen zeker inspiratie bieden om een lekkere en voedzame maaltijd te bereiden, thuis of in de kazerne. Maar meer nog ben ik onder de indruk van de verhalen in dit boek. Nooit geweten dat het brandweervak zo boeiend en veelzijdig is.” Soenil Bahadoer sterrenkok restaurant De Lindehof
“Fantastisch om te zien dat de brandweer ook passie heeft voor koken. Ik weet als geen ander dat samen koken en eten een speciale chemie oplevert. Ik vind het bijzonder om op deze manier een kijkje in de keuken van de brandweer te kunnen nemen.” Toine Smulders meesterkok restaurant Villa Copera
