JJI in getal Juli 2014

JJI in getal 2009-2013

Juli 2014

JJI in getal 2009- 2013 | julli 2014

Pagina 2 van 54

JJI in getal 2009 - 2013 juli 2014

Colofon

Directie Afdeling

Bestuursondersteuning Analyse, Strategie & Kennis

Adresgegevens

Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 30132 2500 GC Den Haag www.dji.nl

Contactpersoon

Hans Valstar E: [email protected]

Auteur

Hans Valstar

Pagina 3 van 54


Pagina 4 van 54


Voorwoord

Deze publicatie JJI in getal 2009-2013 geeft in kort bestek inzicht in de wereld van de justitiële jeugdinrichtingen (JJI’s) en is bedoeld voor personen werkzaam in het veld van de JJI’s, beleidsmakers, onderzoekers en andere geïnteresseerden. Deze publicatie bevat informatie over jeugdigen die in de periode 2009-2013 gedurende korte of langere tijd in een justitiële jeugd inrichting verbleven. In deze publicatie wordt ingegaan op de ontwikkelingen met betrekking tot strafrechtelijk geplaatste jeugdigen, en op de instroom en bezetting van Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’ers). De cijfermatige informatie betreft de ontwikkeling van de capaciteit en de bezetting in de afgelopen vijf jaren. Tevens verschaft zij inzicht in de verscheidenheid aan insluitingstitels en delicten waarvoor jeugdigen worden opgenomen. Daarnaast biedt de publicatie inzicht in persoonskenmerken van jeugdigen, zoals geslacht, leeftijd en geboorteland. Ook vindt de lezer antwoord op vragen als: hoe vaak komen ontvluchtingen, onttrekkingen en suïcides voor? Het stroomschema op pagina 13 geeft in één oogopslag een beeld van het proces van de in- en uitstroom van de JJI’s. In 2013 is het Masterplan DJI 2013-2018 in de Tweede Kamer besproken en vastgesteld. Het Masterplan brengt de financiële taakstelling van DJI in beeld, schetst de uitgangspunten die zijn gehanteerd bij de invulling van de taakstelling en biedt inzicht in de concrete uitwerking van de maatregelen en hun effecten op het personeel en de capaciteit Deze publicatie is één van de vier rapporten met kwantitatieve informatie over de justitiabelen die in de periode 2009-2013 onder de verantwoordelijkheid vielen van de vier sectoren van de Dienst Justitiële Inrichtingen. Naast de Directie Justitiële Jeugdinrichtingen zijn dit de Directie Forensische Zorg, de Directie Bijzondere Voorzieningen (vreemdelingenbewaring) en de Directie Gevangeniswezen. Alle publicaties zijn ook te vinden op internet: www.dji.nl.

Peter Hennephof Hoofddirecteur Dienst Justitiële Inrichtingen

Pagina 5 van 54


Pagina 6 van 54


Inhoud

Colofon 3 Voorwoord 5 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8

Inleiding 9 Doel van deze publicatie 9 Opdracht van de Justitiële Jeugdinrichtingen 9 Wettelijk kader: straffen en maatregelen 9 Civielrechtelijke jeugdigen 10 De JJI’s naar bestemming 11 Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen 12 Instroom, titelwijziging en uitstroom in 2013 13 Leeswijzer 15

2

Gemiddelde capaciteit 17

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Instroom van jeugdigen in de Justitiële Jeugdinrichtingen 21 Instroom naar categorie, bestemming en verblijfstitel 21 Instroom naar persoonskenmerken 24 Gestarte nachtdetenties 28 Onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregelen 30 Overplaatsingen van kort- naar langverblijf 30

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6

De populatie ultimo september 33 Populatie naar verblijfstitel en bestemming 33 Populatie naar persoonskenmerken 34 Populatie Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen 36 Populatie naar gepleegd delictsoort 37 Lopende en gestarte stp’s/proefverloven 37 Lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen 38

5 5.1 5.2

Incidenten tijdens verblijf in JJI’s 39 Ontvluchtingen en onttrekkingen 39 Overlijdensgevallen 41

6 6.1 6.2

Gemiddelde verblijfsduur en uitstroom 43 Gemiddelde verblijfsduur bij uitstroom naar verblijfstitel 43 Uitstroom naar verblijfstitel 45

Bijlage 1

Algemene recidive 2002-2009 47

Bijlage 2

Begrippenlijst 49

Pagina 7 van 54


Pagina 8 van 54


1

Inleiding

1.1

Doel van deze publicatie Het doel van deze publicatiereeks is om beleidsmakers en het management van de JJI’s met een zekere regelmaat te informeren over de belangrijkste cijfermatige ontwikkelingen op het terrein van de JJI’s. Tevens dient deze publicatie als naslagwerk voor andere geïnteresseerden. Per hoofdstuk wordt een korte beschrijving per thema gegeven en worden de cijfers door middel van tabellen en grafieken gepresenteerd.

1.2

Opdracht van de Justitiële Jeugdinrichtingen De Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI’s) dienen te zorgen voor een veilige, doelmatige en menswaardige tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende straffen en maatregelen binnen een wettelijk, politiek, beleidsmatig en bestuurlijk kader. De tenuitvoerlegging wordt aangewend voor de opvoeding en behandeling van de jeugdige en wordt zoveel mogelijk dienstbaar gemaakt aan de voorbereiding van de jeugdige op zijn terugkeer in de maatschappij. Opvoeding en behandeling zijn van belang, omdat veel van de jeugdigen die in een justitiële jeugd inrichting worden opgenomen met ernstige problemen kampen zoals: ontwikkelingsstoornissen, verslaving, een gebrekkige opvoeding, problemen met opleiding of werk en het ontbreken van een toekomstperspectief. De jeugdige wordt voorbereid op zijn terugkeer in de maatschappij door aandacht te besteden aan onder andere sociale vaardigheden en aan algemeen vormend beroepsonderwijs en beroepsgerichte opleidingen en door deel te nemen aan Scholings- en Trainingsprogramma’s (STP). Het verblijf in de JJI, inclusief nazorg op het gebied van wonen, werk, onderwijs en dergelijke, heeft tot doel het voorkomen van recidive.

1.3

Wettelijk kader: straffen en maatregelen In de JJI’s worden de vrijheidsbenemende straffen en maatregelen van het jeugdstrafrecht ten uitvoer gelegd. Dit impliceert dat de jeugdigen die in de inrichtingen bij insluiting in beginsel tussen 12 en 18 jaar oud zijn. Hogere leeftijden komen ook voor. Zo kan het jeugdstrafrecht worden toegepast op jeugdigen tot 21 jaar (en sinds de inwerkingtreding van het adolescentenstrafrecht op 1 april 2014 tot 23 jaar) van wie de rechter vindt dat zij verstandelijk of emotioneel nog onvoldoende ontwikkeld zijn. Verder kan een straf of maatregel voortduren tot na het 17e levensjaar van de betrokken jeugdige. Sinds de inwerkingtreding van het jeugdstrafrecht in september 1995 is er één straf die in een jeugdinrichting ten uitvoer wordt gelegd: jeugddetentie. De maximumduur van de jeugddetentie bedraagt één jaar voor jeugdigen die ten tijde van het plegen van het delict tussen de 12 en 15 jaar oud zijn. Jeugdigen van 16 jaar en ouder kunnen worden veroordeeld tot maximaal twee jaar jeugddetentie. De vrijheidsbenemende strafrechtelijke maatregel die het jeugdstrafrecht sinds 1995 kent, is de maatregel Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen (PIJ). Voor het opleggen van de maatregel dient aan drie voorwaarden te zijn voldaan: • Er moet sprake zijn van een misdrijf waarvoor voorlopige hechtenis is toegestaan. Pagina 9 van 54


• De veiligheid van anderen dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen eist het opleggen van de maatregel. • De maatregel dient in het belang te zijn van een zo gunstig mogelijke ontwikkeling van de jeugdige. De rechter is verplicht om de oplegging gepaard te laten gaan met een advies van tenminste twee gedragsdeskundigen. Tot de inwerkingtreding van de nieuwe Beginselenwet Justitiële Jeugdinrichtingen (BJJ) medio 2011 was het zo dat de maatregel gold voor de duur van twee jaar. Verlenging met twee jaar was mogelijk als een misdrijf is begaan dat gericht is tegen, of gevaar veroorzaakt voor, de onaantastbaarheid van het lichaam van één of meer personen. Bij een verlenging is het advies van één gedragsdeskundige noodzakelijk. Een tweede verlenging met nog eens twee jaar is mogelijk indien bij de verdachte tijdens het begaan van het feit een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestesvermogens bestond. In dat geval moet één van de eerder genoemde gedragsdeskundigen een psychiater zijn. De maximale looptijd van de maatregel was dus zes jaar. Vanaf de inwerkingtreding van de BJJ is de PIJ enigszins gewijzigd. De PIJ wordt nu opgelegd voor de duur van drie jaar. De maatregel kan verlengd worden tot maximaal vijf jaar ingeval van een geweldsdelict en zeven jaar bij een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis. Het laatste jaar is steeds voorwaardelijk. Dit heeft als voordeel dat het fungeert als stok achter de deur om ervoor te zorgen dat de jeugdigen meewerken aan de verplichte nazorg. Immers, bij ingebreke blijven dient het laatste jaar alsnog in een JJI ten uitvoer te worden gelegd. Met de inwerkingtreding van het adolescentenstrafrecht op 1 april 2014 is bepaald dat de PIJ-maatregel alleen nog kan worden opgelegd als er sprake is van een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestesvermogens. Daarnaast is het mogelijk geworden om de PIJ-maatregel na zes jaar om te zetten in een tbsmaatregel indien de jeugdige nog steeds een gevaar is voor de samenleving. Als de maatregel wordt opgelegd op het moment dat een jeugdige 17 jaar of ouder is, en de maatregel wordt twee maal verlengd, zal de maatregel dus pas eindigen op 24-jarige of oudere leeftijd. Wanneer een jeugdige zich tijdens de PIJ onttrekt, wordt deze tijdelijk stopgezet. Wordt hij of zij vervolgens weer aangehouden, gaat de PIJ vanaf dat moment weer verder. Het is derhalve mogelijk dat iemand tot ruim na z’n 24e jaar in een JJI verblijft. 1.4

Civielrechtelijke jeugdigen Met ingang van 1 januari 2010 mogen er geen jeugdigen meer in een JJI verblijven met een civielrechtelijke titel. Vanaf medio 2009 werden er al geen civielrechtelijke jeugdigen meer in de JJI’s geplaatst. Sinds die datum worden jeugdigen met een ‘Machtiging Gesloten Jeugdzorg’ geplaatst bij instellingen die vallen onder de verantwoordelijkheid van het toenmalige programmaministerie van Jeugd en Gezin, namelijk VWS. Deze ontwikkeling, die reeds in 2008 is ingezet, heeft er mede toe geleid dat er in de periode zoals beschreven in deze publicatie, een sterke daling valt waar te nemen in het aantal plaatsen en in de bezetting van de JJI’s. Omdat in 2010 alle civielrechtelijke jeugdigen uit de cijfers zijn ‘verdwenen’, is ervoor gekozen om in deze publicatie alleen in te gaan op de ontwikkelingen met betrekking tot strafrechtelijk geplaatste jeugdigen, alsmede de instroom en bezetting van Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’ers).

Pagina 10 van 54


Voor de beschrijving van de capaciteit(-sontwikkeling) ligt dit een stuk gecompliceerder. Immers, de capaciteit van de JJI’s was niet geoormerkt naar strafrecht of civielrecht1. Op zowel een opvangplek als een behandelplek kon namelijk een strafrechtelijke jeugdige of een civielrechtelijke jeugdige geplaatst worden, op een behandelplek kon een PIJ-er of een civielrechtelijke jeugdige geplaatst worden. Dit maakt dat het niet goed mogelijk is om de capaciteit naar strafrecht of civielrecht te beschrijven.

1.5

De JJI’s naar bestemming De JJI’s konden tot 1 juli 2011 worden onderscheiden in twee hoofdbestemmingen: opvanginrichtingen en behandelinrichtingen. De opvanginrichtingen waren bestemd voor: • Voorlopig gehechten (strafrechtelijk). • Veroordeelden tot een vrijheidsstraf (strafrechtelijk). • Tijdelijke opvang van veroordeelden tot een ‘maatregel’ (zogenoemde passanten die wachten op opname in een behandelinrichting, strafrechtelijk). • Vreemdelingenbewaring van jeugdige vreemdelingen die naar hun land van herkomst worden teruggestuurd. Het betreft hier de AMV’ers. • Tot 1 januari 2010 konden ook jeugdigen met een civielrechtelijke titel – ondertoezichtstelling (OTS) of voogdij – op basis van een daartoe strekkende machtiging van de kinderrechter in een JJI worden geplaatst. Plaatsing van jeugdigen met een OTS- of voogdijmaatregel in een opvanginrichting werd aangeduid met de term crisisopvang. De behandelinrichtingen waren bestemd voor: • Veroordeelden tot een maatregel (strafrechtelijk). • Onder toezicht gestelden (civielrechtelijk- tot 1/1/2010). • Voogdij (civielrechtelijk - tot 1/1/2010). • Voortgezette vrijwillige hulpverlening aan meerderjarigen, na beëindiging van een kinderbeschermingsmaatregel. Dit was op beperkte schaal mogelijk op eigen verzoek van de jeugdige, in overleg met de inrichting en na toestemming van de Minister van Justitie. Het verblijf in een JJI op basis van voortgezette vrijwillige hulpverlening is in 2008 stopgezet. Begin 2010 zijn alle groepen binnen de JJI’s verkleind. Dit was één van de maatregelen in reactie op inspectierapporten en het onderzoek van de Algemene Rekenkamer (2007) waaruit naar voren kwam dat de kwaliteit van begeleiding en behandeling onder de maat was. De opvanggroepen zijn verkleind tot tien plaatsen, de behandelgroepen zijn verkleind tot acht plaatsen. Een aantal bijzondere groepen kent een groepsgrootte van vijf of zes plaatsen. Op 1 juli 2011 is er een nieuwe, gewijzigde Beginselenwet Justitiële Jeugdinrichtingen (BJJ) in werking getreden. Een van de consequenties hiervan was dat het onderscheid tussen opvangen behandelinrichtingen kwam te vervallen.

1

Alleenstaande minderjarige vreemdelingen dienen volgens de Beginselenwet JJI gescheiden geplaatst te worden van jeugdigen met een strafrechtelijke titel. Pagina 11 van 54


Hiervoor in de plaats werd een scheiding aangebracht op grond van verblijfsduur: korten langverblijf.

Alle jeugdigen die in een JJI worden geplaatst, stromen met de inwerkingtreding van de gewijzigde BJJ in op een kortverblijf groep van maximaal tien jeugdigen. Na gemiddeld drie maanden volgt overplaatsing naar een langverblijf groep van maximaal acht jeugdigen, ongeacht de verblijfstitel. Deze fasering in het verblijf sluit aan bij de basismethodiek YOUTURN en leidt ertoe dat de heropvoeding en/of behandeling van jeugdigen sneller ter hand kan worden genomen en bewerkstelligt een betere spreiding van de capaciteit. In YOUTURN draait alles om het aanleren van eigen verantwoordelijkheid. Met deze methodiek kunnen de pedagogisch professionals en de docenten in alle JJI's de jongeren op een eenduidige en duidelijke manier benaderen en behandelen. De tijd 'binnen' wordt zo goed mogelijk benut om het recidive-risico terug te dringen en de jongere voor te voorbereiden op een geslaagde terugkeer in de maatschappij. Alle inrichtingen bieden heropvoeding en behandeling (met uitzondering van zeer specifieke behandelingen c.q. landelijke bestemmingen). Daarnaast leidt de aanwezigheid van behandeldeskundigen in alle inrichtingen tot het beter en sneller herkennen van gedrags- of psychiatrische problematiek bij jeugdigen die in voorlopige hechtenis zijn genomen of een (vervangende) jeugddetentie uitzitten. In verband met de gekozen periode in deze publicatie lopen de termen opvang en behandel alsmede korten langverblijf door elkaar heen. Voor de (getalsmatige) overzichtelijkheid en continuïteit zal de bestemming ‘opvang’ worden gelijkgesteld met kortverblijf en de bestemming ‘behandel’ met langverblijf. Derhalve zal in deze publicatie alleen worden gesproken over korten langverblijf. 1.6

Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen Binnen kortverblijf is capaciteit gereserveerd voor AMV’ers. Dit zijn minderjarige vreemdelingen die zonder ouders of wettelijk voogd naar Nederland zijn gekomen. Tot najaar 2006 vond plaatsing in verschillende inrichtingen plaats, 16 en 17 jarige AMV’ers werden geplaatst in PI Tilburg (Gevangeniswezen). Vanaf najaar 2006 tot eind 2008 werden de AMV’ers geplaatst in PI Zwaag. Vanaf 2009 tot maart 2011 waren er 40 plaatsen gereserveerd in JJI De Hunnerberg, locatie Maasberg. Vanaf maart 2011 tot april 2013 zijn er als gevolg van nieuw beleid nog 10 plaatsen beschikbaar in JJI de Hunnerberg, locatie Nijmegen, vanaf april 2013 zijn deze 10 plaatsen bestemd voor AMV’ers beschikbaar in het Keerpunt (in Cadier en Keer). Een minderjarige vreemdeling kon tot maart 2011 alleen in vreemdelingenbewaring worden gesteld als er voldaan was aan de volgende voorwaarden: • Het is nodig in het belang van: a. De nationale veiligheid; b. De openbare orde; • Er moet zicht zijn op uitzetting; Pagina 12 van 54


• Het moet gerechtvaardigd zijn. Hierbij is van belang op te merken dat vreemdelingenbewaring uitsluitend als ‘ultimum remedium’ werd gebruikt, dat er bij de inbewaringstelling sprake was van een individuele toets en dat daarbij ook werd onderzocht of gebruik kon worden gemaakt van een lichter middel (bijv. meldplicht). Vanaf maart 2011 is het beleid ten aanzien van de inbewaringstelling van AMV’ers aangescherpt: er verblijven alleen nog AMV’ers in een JJI die strafrechtelijke antecedenten hebben en AMV’ers die zich eerder aan een vrijheidsbeperkende maatregel hebben onttrokken danwel zijn weggelopen uit een opvanglocatie of een vrijheidsbeperkende locatie van het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers). Als gevolg van deze aanscherping van het beleid is het aantal AMV’ers in de JJI’s sterk gedaald: van gemiddeld 26 per maand in 2009 en 2010 tot gemiddeld minder dan één per maand in de eerste helft van 2014. 1.7

Instroom, titelwijziging en uitstroom in 2013 Het onderstaand schema illustreert de omvang van de hoofdstromen in de JJI’s in het jaar 2013. De twee verticale pijlen in het bovenste deel van het schema hebben betrekking op de instroom, de horizontale pijlen in het middelste blok geven de titelwijzigingen tijdens het verblijf in een JJI aan en de drie verticale pijlen in het onderste blok verbeelden de verschillende uitstroomcategorieën in 2013. De aantallen sluiten niet precies op elkaar aan, omdat ingestroomde jeugdigen na 2013 kunnen uitstromen en uitgestroomde jeugdigen al vóór 2013 kunnen zijn ingestroomd.

Voorlopig gehechten • In 2013 zijn 1.213 jeugdigen ingesloten in een JJI na een bevel tot voorlopige hechtenis (VH). Pagina 13 van 54


• Er stromen 1.048 jeugdigen uit omdat hun voorlopige hechtenis is geschorst voor onbepaalde tijd of beëindigd vóór de terechtzitting, of omdat direct na de uitspraak een bevel tot onmiddellijke invrijheidstelling door het Openbaar Ministerie (OM) naar de inrichting is verzonden. In dit soort zaken legt de rechter veelal een vrijheidsstraf korter of gelijk aan het voorarrest op of een andere sanctie dan een onvoorwaardelijke vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel. Vrijspraak leidt ook tot een bevel tot onmiddellijke invrijheidstelling. DJI verleent de jeugdige in deze gevallen alleen ontslag als er geen openstaande vrijheidsstraffen of vrijheidsbenemende maatregelen van eerdere zaken op de plank liggen. • Als er wel sprake is van vervolgvonnissen of als de rechter een vrijheidsstraf heeft opgelegd die langer is dan het voorarrest, dan wordt de detentie verlengd. Als de officier van justitie noch de jeugdige vervolgens in hoger beroep gaan, wordt de straf twee weken na de uitspraak onherroepelijk. In 2013 hebben 245 jeugdigen op deze wijze tijdens hun detentie een titelwijziging van voorlopige gehechte naar onherroepelijk veroordeelde ondergaan (met jeugddetentie of een maatregel tot Plaatsing in een Justitiële Jeugd Inrichting – PIJ - als straf/maatregel). • In 64 gevallen volgt wel hoger beroep na het vonnis in eerste aanleg (eventueel gevolgd door cassatie) en is de voorlopige hechtenis verlengd. • Vervolgens treden dezelfde mechanismen in werking als in de eerste fase van de voorlopige hechtenis. Dat betekent dus schorsing of beëindiging nog voordat het gerechtshof arrest heeft gewezen of een onmiddellijke invrijheidsstelling als het gerechtshof een straf oplegt gelijk aan de tijd dat de persoon tot dat moment in voorarrest heeft gezeten, een andere straf (dan vrijheidsbeneming) oplegt of vrijspreekt. Een extra ontslagvariant in de fase van hoger beroep is de onmiddellijke invrijheidstelling zodra de duur van het voorarrest gelijk is geworden aan de duur van de opgelegde straf in eerste aanleg. Dit vindt dan dus plaats nog voordat de zaak op een zitting van een gerechtshof is behandeld. Al deze ontslagvarianten komen in 2013 in totaal 15 maal voor. • Uiteindelijk zijn er in 2013 in totaal 49 jeugdigen door het gerechtshof (eventueel na cassatie) veroordeeld tot een onherroepelijke straf, die langer is dan het tot dan toe uitgezeten aantal dagen in voorarrest. Dit kan een jeugddetentie betreffen, maar ook het opleggen van een PIJ-maatregel zijn. Veroordeelden ingestroomd vanuit de ‘vrije maatschappij’ en politiebureau Personen die niet (meer) in voorlopige hechtenis verblijven maar in de vrije maatschappij een uitspraak in hun strafzaak afwachten, kunnen alsnog veroordeeld worden tot een jeugddetentie en/of een PIJ-maatregel. Daarnaast kan er sprake zijn van een voorwaardelijke straf of maatregel die alsnog ten uitvoer wordt gelegd. Ruwweg is hierbij een tweetal groepen te onderscheiden: • Zelfmelders. Deze groep (in principe met een bekend woonadres) krijgt een oproep om zich te melden bij een JJI voor de ten uitvoer legging van de detentie of maatregel (PIJ). • Arrestanten. Deze veroordeelden met een lopend vonnis moeten door de politie worden gearresteerd, omdat ze niet zijn ingegaan op het voorstel van ‘zelfmelden’ of omdat hun woon- of verblijfadres onbekend is. Teneinde bovenstaand stroomschema niet te gecompliceerd te maken, is het wel goed om te vermelden dat er nog een aantal bewegingen denkbaar is: • Tijdens de detentie wordt iemand verdacht van een ander, nieuw gepleegd delict en daarvoor in verzekering gesteld. Pagina 14 van 54


• Iemand wordt in de leeftijd onder de 18 jaar als verdachte aangehouden en vervolgens geschorst. Als 18-plusser kan iemand, onder bepaalde condities, zijn of haar detentie in een penitentiaire inrichting voor volwassenen ondergaan. • Tijdens het verblijf in een JJI kan iemand ontvluchten of zich aan het verblijf onttrekken. Bij aanhouding stroomt deze dan in als arrestant. Voor wat betreft de instroom van de 45 PIJ’ers dient vermeld te worden dat voor 17 PIJ’ers de maatregel daadwerkelijk een begin heeft bij instroom. Dit zijn jeugdigen van wie een voorwaardelijk opgelegde PIJ-maatregel ten uitvoer wordt gelegd wegens overtreding van de algemene of bijzondere voorwaarden. De overigen zijn weer opgenomen na een ontvluchting of bijvoorbeeld na een verblijf in een justitiële inrichting voor volwassenen, waarbij de PIJ bij opname in een JJI weer gecontinueerd wordt.

1.8

Leeswijzer In de hierna volgende hoofdstukken komen de volgende onderwerpen aan bod: • Hoofdstuk 2 brengt de ontwikkeling van de capaciteit van 2009 tot en met 2013 in beeld. • Hoofdstuk 3 zoomt in op de instroom van jeugdigen naar categorie, bestemming en verblijfstitel en geeft een aantal achtergrondkenmerken: leeftijd, geslacht, nationaliteit en geboorteland. Ook komt het aantal gestarte nachtdetenties, het aantal onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregelen en de overplaatsingen van kort- naar langverblijf aan bod. • In hoofdstuk 4 komen dezelfde kenmerken terug. Nu hebben ze betrekking op de aanwezige populatie op 30 september in de periode 2009-2013. In aanvulling hierop worden ook het aantal AMV’ers, het delicttype, het aantal lopende en gestarte stp’s/proefverloven en het aantal lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen beschreven. • Hoofdstuk 5 biedt inzicht in incidenten: het aantal ontvluchtingen, onttrekkingen aan detentie en het aantal overlijdensgevallen. • Het laatste hoofdstuk beschrijft de uitstroom naar verblijfstitel en de gemiddelde verblijfsduur. De publicatie bevat twee bijlagen: • Bijlage 1 bevat cijfers aangaande de algemene recidive JJI van jeugdigen die in een JI hebben gezeten. • Bijlage 2 geeft een lijst met definities van de gebruikte begrippen in deze publicatie.

Pagina 15 van 54


2

Gemiddelde capaciteit

In dit hoofdstuk worden respectievelijk de ontwikkeling van de gemiddelde capaciteit2 per jaar alsmede de capaciteit van de JJI-bestemmingen korten langverblijf besproken. In hoofdstuk 1 is aangegeven dat er tot medio 2011 sprake was van een indeling op basis van opvangen behandel. Op grond van de nieuwe BJJ is er vanaf juli 2011 sprake van korten langverblijf. Voor de overzichtelijkheid zal kortverblijf worden aangehouden als synoniem voor opvang en langverblijf als synoniem voor behandel. Grafiek 2.1 toont de gemiddelde operationele capaciteit va de JJI’s per jaar tussen 2009 en 2013. Grafiek 2.1 Gemiddelde capaciteit 2009-2013

1.883

gemiddelde capaciteit 2009-2013 1.318

2009

2010

838

800

800

2011

2012

2013

gemiddelde capaciteit

In het kader van de scheiding straf-civiel is JJI-capaciteit in drie tranches overgedragen aan het toenmalige ministerie voor Jeugd en Gezin/VWS. In de eerste tranche, die plaatsvond op 1 januari 2008 zijn 536 plaatsen in vijf inrichtingen/locaties overgedragen. In 2009 ging de tweede tranche over, bestaande uit 246 plaatsen in twee inrichtingen/locaties. In de derde tranche zijn nog eens 60 JJI-plaatsen overgedragen. In totaal gaat het om 842 JJI-plaatsen die in het kader van de scheiding straf-civiel zijn overgedragen aan Jeugd en Gezin/VWS. Aansluitend op de derde tranche zijn in 2010 voor de duur van twee jaar de locaties Overberg en Harreveld ’t Anker verhuurd aan Jeugd en Gezin om te voorzien in de behoefte aan plaatsen in gesloten jeugdzorgcapaciteit. De teruggang in de capaciteit zoals afgebeeld in grafiek 2.1 wordt niet alleen verklaard door de scheiding straf-civiel. Een andere beweging die een rol speelt in de teruggang aan capaciteit heeft te maken met de dalende instroom van jeugdigen met een strafrechtelijke titel sinds 2005. Door de dalende instroom loopt de bezetting van de JJI’s – en daarmee de behoefte aan capaciteit- gestaag terug.

Pagina 17 van 54


Deze daling wordt veroorzaakt doordat er minder jeugdigen worden aangehouden in verband met het plegen va ernstige delicten en doordat het aantal alternateiven voor plaatsing in een JJI – zoals bijvoorbeeld toezicht, begeleiding en behandeling in een voorwaardelijk kader – is gegroeid. De capaciteit is tussen 2009 en 2013 met 57% gedaald. Als reactie op de sterk gedaalde bezetting is in de afgelopen jaren een aantal capaciteitsmaatregelen genomen, waarbij ofwel inrichtingen in hun geheel buiten gebruik gesteld en afgestoten zijn als JJI-capaciteit, ofwel groepen of afdelingen binnen de JJI’s buiten gebruik zijn gesteld en aangewezen zijn als reservecapaciteit. In het laatste geval zijn de plaatsen wel fysiek aanwezig, maar is er geen personeel beschikbaar om de plaatsen te kunnen gebruiken. Ingeval van een structureel stijgende vraag naar plaatsen, kan de reservecapaciteit eventueel in gebruik worden genomen na werving van het benodigde personeel.

Grafiek 2.2 Gemiddelde capaciteit korten langverblijf 2009-2013 2.000

1.883

1.800 1.600 1.400

1.318

1.200 1.006

1.000

877

850

838

800

800

800 600

468

489 349

400

414 386

414 386

200 0 2009

2010 totaal

2011 kortverblijf

2012

2013 langverblijf

In grafiek 2.2 is te zien dat zowel de kortverblijfcapaciteit als de langverblijfcapaciteit van de JJI’s sinds 2009 is afgenomen. In 2010 bestond de capaciteit van de JJI’s nog voor ruim 60% uit kortverblijfplaatsen en voor 40% uit langverblijfplaatsen. In de jaren daarna is de verhouding kortverblijf-langverblijf gewijzigd tot 48%-52%. Dit hangt samen met de doorgaans lange(re) verblijfsduur van jeugdigen op een langverblijfgroep. Doordat er minder uitstroom is uit de langverblijfgroepen raakt de doorstroom van kort- naar langverblijf verstopt. Door een deel van de kortverblijfplaatsen aan te wijzen als langverblijfplaatsen, komt de doorstroom weer op gang. De mogelijkheden voor dergelijke herbestemmingen zijn evenwel beperkt. Er moet voldoende kortverblijfcapaciteit overblijven om de instroom van jeugdigen te kunnen opvangen. Bovendien is de totale capaciteit van een JJI beperkt; de inrichting beschikt over een bepaald aantal plaatsen waarbinnen de verschillende bestemmingen vorm gegeven moeten worden. Pagina 18 van 54


Pagina 19 van 54


3

Instroom van jeugdigen in de Justitiële Jeugdinrichtingen

De tabellen en grafieken in hoofdstuk 3 laten de ontwikkeling zien van de instroom van jeugdigen in de JJI’s, afkomstig vanuit de ‘vrije maatschappij’. De volgende thema’s komen aan bod: instroom naar categorie, instroom naar bestemming en verblijfstitel. Daarna volgt de instroom naar verschillende persoonskenmerken zoals: geslacht, leeftijd, geboorteland en nationaliteit. Ten slotte volgt een overzicht van het aantal gestarte nachtdetenties en het aantal opgelegde strafrechtelijke jeugdmaatregelen (PIJ). 3.1

Instroom naar categorie, bestemming en verblijfstitel

De instroom van strafrechtelijke jeugdigen is de afgelopen vijf jaar afgenomen van bijna 2.300 in 2009 tot ruim 1.450 in 2013; een daling van bijna 36%. De afname van het aantal strafrechtelijke jeugdigen wordt voor een (groot) deel verklaard door de afname van de ernstige geregistreerde criminaliteit onder jeugdigen in het algemeen en het vaker toepassen van alternatieve afdoeningen zoals bijvoorbeeld toezicht, begeleiding en behandeling in een voorwaardelijk kader. Onder strafrechtelijk wordt verstaan die jeugdigen die in voorlopige hechtenis zijn genomen, jeugdigen aan wie een jeugddetentie is opgelegd alsmede jeugdigen die een PIJ-maatregel hebben gekregen (en waarbij deze in het desbetreffende jaar ten uitvoer wordt gelegd). Uit grafiek 3.1 valt af te lezen dat in 2009 en 2010 de instroom ongeveer even groot is, er in 2011 een daling plaatsvindt van ruim 400 jeugdigen, waarbij 2012 op hetzelfde niveau zit als 2011, en in 2013 er weer een daling plaatsvindt met circa 400 jeugdigen. In 2009 wordt ten aanzien van de instroom van AMV’ers een piek bereikt: 296 minderjarige vreemdelingen worden in een JJI opgenomen. In 2010 is dit gedaald tot 219, daarna gaat het hard: 92 AMV’ers in 2011, ‘nog maar’ 49 in 2012 en in 2013 een verder halvering tot 25 AMV’ers. Deze daling is te verklaren. In 2011 laat het kabinet in een schrijven aan de Tweede Kamer weten dat alleenstaande illegale vreemdelingen onder de 18 jaar niet meer in detentie in een justitiële jeugdinrichting terecht komen. In plaats daarvan komen zij onder voogdij te staan en krijgen zij voorlopig huisvesting in speciale voorzieningen van het COA voor alleenstaande jongeren. Alleen in uitzonderlijke situaties komen AMV’ers nog in een jeugdinrichting; in paragraaf 1.5 is reeds aangegeven om welke gevallen het gaat.

Pagina 21 van 54


Grafiek 3.1 Instroom naar categorie 2009-2013

2.292

2.263 1.869

1.846

1.469

296

219 49

92 2009

2010

2011 Strafrechtelijk

2012

25 2013

Vreemdeling (AMV)

Grafiek 3.2 toont de ontwikkeling van het aantal opgenomen jeugdigen in een JJI op een kort- of langverblijfplaats in de periode 2009 tot en met 2013. Het gaat hierbij om instroom vanuit de ‘vrije maatschappij’ en niet om overplaatsingen tussen korten langverblijf. De instroom zoals getoond in grafiek 3.2 betreft de instroom van strafrechtelijke jeugdigen en AMV’ers. Hoewel er speciaal geoormerkte (kortverblijf) plekken voor AMV’ers zijn, wordt gemakshalve alle instroom op kortverblijf bij elkaar genomen. Grafiek 3.2 Instroom strafrecht en AMV naar bestemming 2009-2013

De instroom in kortverblijf is in de periode van 2009 tot en met 2013 met 43% gedaald. In absoluut aantal is er een teruggang te zien van in totaal ruim 1.100 ingestroomde jeugdigen. Het aantal jeugdigen dat direct in langverblijf instroomt is te verwaarlozen.

Pagina 22 van 54


Jeugdigen in preventieve hechtenis en jeugdigen met jeugddetentie stromen in een kortverblijfafdeling in, jeugdigen die een PIJ-maatregel opgelegd krijgen bevinden zich in de regel eerst ook als preventief gehechten in kortverblijf. Tabel 3.1 Instroom naar verblijfstitel 2009-2013 Verblijfstitel

2009

2010

2011

2012

2013

Preventieve hechtenis

1.852

1.888

1.559

1.581

1.213

407

325

252

231

206

33

45

33

53

45

0

5

2

4

5

2.292

2.263

1.846

1.869

1.469

296

219

92

49

25

2.588

2.482

1.938

1.918

1.494

Jeugddetentie PIJ anders Subtotaal strafrechtelijk Vreemdeling Totaal

De dalende instroom tussen 2009 en 2013 is ook terug te zien in tabel 3.1. Het aantal ingestroomde jeugdigen is bij de titel ‘preventieve hechtenis’ tussen 2009 en 2013 met bijna 35% afgenomen. Bij jeugddetentie is dit bijna 50%. Het betreft hier jeugdigen die ingesloten worden als zelfmelders/arrestanten. Jeugdigen die na hun preventieve hechtenis jeugddetentie opgelegd krijgen, zijn niet terug te vinden onder de titel jeugddetentie; zij stromen immers niet in, maar verblijven al in een JJI. In tabel 3.1 wordt aangegeven wat de titel is bij opname (=instroom) en niet welke titelwijziging er plaatsvindt tijdens het verblijf in de JJI. De instroom van PIJ’ers betreft deels de tenuitvoerlegging van een voorwaardelijke PIJ. Voor 2013 gaat het hierbij om 17 van de 45 gevallen. Daarnaast is een deel van de PIJ’ers dat instroomt afkomstig uit een penitentiaire inrichting voor volwassenen, alwaar ze in het kader van een andere straf gedetineerd hebben gezeten. Een ander deel van de genoemde PIJ’ers komt weer terug na een onttrekking.

Pagina 23 van 54


3.2

Instroom naar persoonskenmerken Grafiek 3.3 Instroom kortverblijf naar geslacht in procenten 2009-2013 7

6

5

4

5

93

94

95

96

95

2009

2010

2011

2012

2013

jongens

meisjes

In grafiek 3.3 is voor de periode 2009 tot en met 2013 aangegeven hoe de procentuele verdeling is tussen jongens en meisjes die op strafrechtelijke titel of als AMV in een inrichting met bestemming kortverblijf in een JJI zijn ingestroomd. In de periode 2009 tot en met 2012 loopt het percentage meisjes op een kortverblijfafdeling langzaam af van 7% in 2009 tot 4% in 2012, om in 2013 weer iets te stijgen tot 5%. In absolute aantallen betekent dit dat er in 2009 iets meer dan 2.400 jongens zijn ingestroomd en 177 meisjes, in 2013 waren dit er respectievelijk ruim 1.400 en 67.

Pagina 24 van 54


In de periode 2009 tot en met 2013 kan over de instroom rechtstreeks in langverblijf naar geslacht het volgende worden gezegd: In de jaren 2009, 2011 en 2013 zijn er geen meisjes direct op langverblijf opgenomen, in 2010 en 2012 waren het er respectievelijk twee en drie. Bij de jongens schommelt het aantal in de periode 2009-2013 tussen acht en 26. Grafiek 3.4 Instroom kortverblijf naar leeftijd in procenten 2009-2013 8

67

23

2009

8

8

10

70

68

67

20

21

21

19

2010

2011

2012

2013

Tot en met 13 jaar

14 en 15 jaar

16 en 17 jaar

13

66

18 jaar en ouder

Grafiek 3.4 geeft een beeld weer van de leeftijdsklassen waarop in de jaren 20092013 jeugdigen in kortverblijf werden opgenomen. De gemiddelde leeftijd bij instroom in kortverblijf in 2013 is 16,5 jaar, twee derde van de instroom bestaat uit jeugdigen in de leeftijd van 16 of 17 jaar. De categorie 18 jaar en ouder bestaat in bijna alle gevallen uit jongens waarbij een jeugddetentie of PIJ ten uitvoer wordt gelegd en is in de periode van 2009 tot en met 2013 gestegen van 8% naar 13%. Als gevolg van toepassing van het adolescentenstrafrecht zal dit aandeel de aankomende jaren naar verwachting verder gaan toenemen.

Pagina 25 van 54


Grafiek 3.5 Instroom langverblijf naar leeftijd in procenten 2009-2013

64 75

82

88

96

21 21

9

13 2009

14

9

4 2010

4

2011

Tot en met 13 jaar

14 en 15 jaar

2012 16 en 17 jaar

2013

18 jaar en ouder

De gemiddelde leeftijd bij instroom in langverblijf in 2013 is 19,6 jaar. Het feit dat de instroomaantallen zeer beperkt zijn, heeft consequenties voor deze grafiek: het beeld is tamelijk grillig. Het zwaartepunt van instroom in langverblijf ligt bij de groep van 18 jaar en ouder; deze groep neemt in 2013 bijna alle instroom voor z’n rekening (96%). Tabel 3.2 Instroom naar geboorteland top 5 in procenten 2011-2013* 2011

2012

2013

Land

% Land

% Land

Nederland

%

77,0 Nederland

78,0 Nederland

Ned Antillen

2,8 Marokko

2,7 Marokko

4,2

Marokko

2,4 Ned Antillen

2,5 Ned Antillen

3,0

Afghanistan

2,1 Afghanistan

1,9 Roemenie

1,5

Suriname

1,1 Suriname

1,1 Afghanistan

76,6

0,9

Totaal top 5

85,4Totaal top 5

86,1 Totaal top 5

86,2

Overig

13,0 Overig

12,3 Overig

12,1

Onbekend

1,7 Onbekend

1,6 Onbekend

1,7

* percentages zijn inclusief AMV’ers.

Tabel 3.2 geeft een overzicht van de ontwikkeling van de instroom naar geboorteland in procenten weer voor de jaren 2011, 2012 en 2013. In verband met het feit dat er in 2009 en 2010 een groot aantal AMV’ers zijn ingestroomd, die een vertekend beeld kunnen opleveren, zijn de jaren 2009 en 2010 weggelaten. Van alle ingestroomde jeugdigen in 2013 is ruim drie kwart in Nederland geboren. De Nederlandse Antillen, Marokko en Afghanistan als geboorteland staan in alle genoemde jaren in de top vijf. In 2013 zijn de Nederlandse Antillen licht gestegen, evenals Marokko, terwijl Afghanistan licht daalt. De categorie ‘overig’ blijft redelijk constant.

Pagina 26 van 54


Hoewel de Nederlandse Antillen officieel opgehouden zijn te bestaan per 10/10/10, wordt in deze publicatie in verband met consistentie naar eerdere jaren de naam ‘Nederlandse Antillen’ aangehouden. Zowel in 2011, 2012 als in 2013 neemt de ‘geboorteland top 5’ circa 85% van alle instroom voor z’n rekening (resp. 85,4%, 86,1% en 86,2%).

Pagina 27 van 54


Tabel 3.3 Instroom naar nationaliteit top 5 in procenten 2011-2013* 2011 Land

2012 %

Land

2013 %

Land

%

Nederland

75,6

Nederland

71,3

Nederland

71,6

Marokko

11,9

Marokko

14,8

Marokko

16,1

Afghanistan

1,8

Afghanistan

1,5

Roemenie

1,5

Turkije

1,6

Turkije

1,5

Turkije

1,4

Somalia/Suriname

0,6

Roemenië/Irak

0,7

Brazilie

0,7

Totaal top 5

Totaal top 5

89,9

Totaal top 5

Overig

91,5 8,5

Overig

10,1

Overig

91,3 8,7

Totaal

100

Totaal

100

Totaal

100

* exclusief onbekend * percentages zijn inclusief AMV’ers. * in de cijfers is geen rekening gehouden met dubbele nationaliteiten

Tabel 3.3 geeft een overzicht van de ontwikkeling van de instroom naar nationaliteit in procenten over de jaren 2011 tot en met 2013 weer. In verband met de leesbaarheid zijn de jaren 2009 en 2010 weggelaten. Dit hangt samen met het feit dat er in deze jaren een groot aantal AMV’ers aanwezig was; deze kunnen een vertekend beeld opleveren met betrekking tot de aantallen naar nationaliteit in de jaren 2011 tot en met 2013. Het aandeel jeugdigen met de Nederlandse nationaliteit daalt tussen 2011 en 2013 licht van 75,6% in 2011 tot 71,6% in 2013. In totaal vormt de top 5 circa 90% van de totale instroom in de periode 2011-2013, met enige verschillen in de nationaliteiten.

Pagina 28 van 54


3.3 Gestarte nachtdetenties Nachtdetentie bij jeugdigen is een bijzondere vorm van voorlopige hechtenis voor minderjarigen, waarbij de jeugdige overdag naar school, werk of stage gaat, of een dagbehandeling volgt en ’s avonds en in het weekend vast zit. Het doel van nachtdetentie is het beperken van de schadelijke effecten van voorlopige hechtenis en het behouden c.q. versterken van de positieve banden met de samenleving. Grafiek 3.8 Aantal gestarte nachtdetenties 2009-2013 140

138

98

103

71

2009

2010

2011

2012

2013

In 2009 waren er 138 gestarte nachtdetenties. In 2010 was het aantal gestarte nachtdetenties met 44% afgenomen tot 98. In 2012 is een stijging waarneembaar tot 140 gestarte nachtdetenties. Dit is een stijging met 36% ten opzichte van het jaar ervoor. In 2013 is dit aantal echter weer gehalveerd (van 140 naar 71).

Pagina 29 van 54


3.4 Onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregelen Grafiek 3.9 laat het aantal jeugdigen zien aan wie een onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregel van Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen is opgelegd (PIJ) en van wie de maatregel in het desbetreffende jaar is gestart in een JJI. Grafiek 3.9 Aantal onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregelen (PIJ) 2009-2013 89

91

83 77

51

2009

2010

2011

2012

2013

In 2010 is er een daling te zien van het aantal opgelegde en gestarte maatregelen (77) ten opzichte van het jaar ervoor (83). In 2011 steeg het aantal weer (tot 89), om in 2012 nog verder te stijgen tot 91 op jaarbasis. In 2013 is het aantal opleggingen echter sterk gedaald, tot 51 maal, een daling met 44%. Ter vergelijking: in 2005 werd de PIJ nog 216 maal opgelegd. De achtergrond van de daling ten opzichte van de jaren voor 2009, lijkt te zijn dat de PIJ-maatregel in soortgelijke situaties minder vaak wordt opgelegd en dat er gebruik wordt gemaakt van alternatieven zoals de gedragsbeïnvloedende maatregel of combinaties van (voorwaardelijke en onvoorwaardelijke) sancties. Tot slot lijkt de afname van het aantal onvoorwaardelijke PIJ-maatregelen samen te hangen met de daling in de geregistreerde ernstige criminaliteit onder jongeren. Wat de sterke afname in 2013 heeft veroorzaakt, is nog in onderzoek. 3.5

Overplaatsingen van kort- naar langverblijf In dit hoofdstuk is overwegend ingegaan op de instroom vanuit de ‘vrije maatschappij’. In de regel komt een jeugdige daarbij op een kortverblijfplek terecht en verlaat de JJI na enige tijd vanwege schorsing van de voorlopige hechtenis, of omdat de detentie uitgezeten is. Een aantal jeugdigen wordt doorgeplaatst van kort- naar langverblijf (van opvang naar behandeling). In tabel 3.4 is te zien hoe vaak dit de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden.

Pagina 30 van 54


Tabel 3.4 overplaatsingen strafrechtelijk van kort- naar langverblijf 2009-2013

Jaar van inschrijving 2009 2010 2011 2012 2013

Aantal 153 164 249 261 253

Tot en met 2010 was het uitgangspunt dat voorlopige hechtenis, jeugddetentie en AMV in kortverblijf (opvang) bleven. Op het moment dat iemand een PIJ-maatregel opgelegd kreeg, was het de bedoeling dat een jeugdige werd overgeplaatst naar langverblijf (behandeling). Vanaf (maart) 2011 is niet meer de verblijfstitel leidend, maar de verblijfsduur. In principe zit iedereen de eerste drie maanden in een kortverblijfafdeling, ongeacht de verblijfstitel. Na circa drie maanden vindt overplaatsing plaats naar een langverblijfafdeling, tenzij vaststaat of zeer aannemelijk is dat de jeugdige kort na het verstrijken van de driemaandentermijn (definitief) uitstroomt. AMV’ers vormen hierop een uitzondering: voor deze categorie wordt geen onderscheid gemaakt tussen korten langverblijf. De stijging van het aantal overplaatsingen in 2011 hangt nauw samen met deze nieuwe werkwijze. Andere stromen die kunnen plaatsvinden, behalve de overgang van kort- naar langverblijf, zijn van kortverblijf naar STP, van langverblijf naar STP, terugplaatsing van lang naar kort (ivm herselectie en dergelijke). In paragraaf 4.5 komt STP aan de orde, vanwege de geringe aantallen blijven de andere genoemde stromen buiten beschouwing.

Pagina 31 van 54


4

De populatie ultimo september

In hoofdstuk 3 is ingegaan op de instroom van jeugdigen in de JJI’s in de periode 2009-2013. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op (ontwikkelingen in) de bezetting in de jaren 2009 tot en met 2013 op peilmoment eind september. Aan bod komt de populatie naar verblijfstitel en bestemming. Daarna volgen persoonskenmerken van de populatie, zoals geslacht en leeftijd. Ook de bezetting door AMV’ers komt aan bod. Ten slotte volgt een overzicht van de populatie naar delictsoort, het gemiddeld aantal lopende en nieuw gestarte STP’s en proefverloven, alsmede het aantal lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen. Voor laatstgenoemde groep wordt, in tegenstelling tot de andere kenmerken, eind december als meetmoment aangehouden. Op onderdelen kunnen tabellen en grafieken met betrekking tot de bezetting een ander beeld laten zien dan je op grond van de in hoofdstuk drie weergegeven instroomaantallen mag worden verwacht. Bijvoorbeeld: in 2013 bestond de strafrechtelijke instroom in kortverblijf voor bijna 83% uit preventief gehechte jeugdigen (tabel 3.1). Bij de bezetting ultimo september 2013 echter bestaat de strafrechtelijke populatie voor ruim 41% uit voorlopig gehechten en is ruim de helft van de aanwezigen PIJ’ers. Dit verschil hangt nauw samen met het feit dat preventief gehechten gemiddeld kort(er) in een JJI verblijven terwijl PIJ'ers beduidend langer verblijven. Hierdoor drukken ze een zwaarder stempel op de populatie tijdens een peilmoment. 4.1

Populatie naar verblijfstitel en bestemming Tabel 4.1 Populatie naar verblijfstitel ultimo september 2009-2013 Verblijfstitel

2009

2010

2011

2012

2013

250

273

229

221

194

58

68

54

44

37

PIJ

366

314

266

280

242

Subtotaal strafrechtelijk

674

655

549

545

473

Preventieve hechtenis Jeugddetentie

Vreemdeling Totaal

32

26

10

8

0

706

681

559

553

473

Voor de volledigheid is het noodzakelijk om aan te geven dat de aantallen zoals genoemd in tabel 4.1 exclusief jeugdigen zijn die met STP/Proefverlof zijn, maar inclusief jeugdigen met een PIJ-maatregel die zich op een inkoopplaats bevinden. Het betreft onder andere plaatsen in Hoeve Boschoord, Catamaran en Emaus. In laatstgenoemde inrichtingen bevinden zich eind september 2013 in totaal 21 jeugdigen. In de periode 2009 tot en met 2013 is de strafrechtelijke bezetting in de JJI’s met bijna 30% afgenomen van 674 tot 473 jeugdigen. Het aantal AMV’ers bedroeg in de jaren 2009 en 2010 circa 30 jeugdigen, als gevolg van het gewijzigde beleid ten aanzien van AMV’ers is dit in 2012 teruggelopen tot 8, terwijl er eind september 2013 geen enkele AMV’er aanwezig was. In paragraaf 3.1 is al ingegaan op verklaringen voor deze daling. Pagina 33 van 54


Grafiek 4.1 Populatie naar bestemming 2009-2013

706

681 559

553 473

333

393

373

283

288

286

306 276

247 187

2009

2010 Totaal

2011

2012

Langverblijf

2013

Kortverblijf

In de periode 2009 tot en met 2013 (op meetmoment eind september) is de bezetting in de JJI’s van strafrechtelijk geplaatsten en AMV’ers met ruim 32% afgenomen van 706 tot 473: in kortverblijf -50%, in langverblijf -14%. Let wel: het gaat om één meting op eind september in de periode 2009 tot en met 2013 en niet om jaargemiddeldes. 4.2

Populatie naar persoonskenmerken Grafiek 4.2 Populatie kortverblijf naar geslacht in procenten 2009-2013

95

97

97

98

96

2009

2010

2011

2012

2013

Jongens

Meisjes

In kortverblijf is het aandeel in de bezetting van meisjes de afgelopen vijf jaar procentueel gezien laag gebleven, variërend tussen 5% en 2%(in absolute zin: in 2013 waren er ultimo september zeven meisjes en 180 jongens).

Pagina 34 van 54


Grafiek 4.3 Populatie langverblijf naar geslacht in procenten 2009-2013

97

95

95

95

97

2009

2010

2011

2012

2013

Jongens

Meisjes

In de jaren (september) 2009 tot en met 2013 is de verhouding tussen jongens en meisjes die in langverblijf aanwezig zijn, vrijwel onveranderd: tussen 5% en 7% meisjes, tussen 93% en 95% jongens (in 2009 waren er 11 meisjes, in 2013 waren er tien meisjes). Grafiek 4.4 Populatie kortverblijf naar leeftijd in procenten 2009-2013

29

58

32

56

28

59

11

12

13

2009

2010

2011

2012

14 en 15 jaar

55

55

13

Tot en met 13 jaar

29

32

16 en 17 jaar

12

2013 18 jaar en ouder

In de jaren 2009 tot en met 2013 (per eind september) is de groep 16- en 17jarigen de grootste: meer dan de helft van de op dat moment aanwezige jeugdigen is 16 of 17 jaar. De groep ’18-plussers’ wordt vooral bevolkt door PIJ’ers in Pagina 35 van 54


afwachting van plaatsing in langverblijf en jeugdigen die een kortdurende jeugddetentie ten uitvoer gelegd krijgen. Immers, met de inwerkingtreding van de nieuwe BJJ is het de bedoeling dat ook jeugdigen in voorlopige hechtenis of met een lange jeugddetentie naar langverblijf gaan, weliswaar met als uitgangspunt verblijf langer dan drie maanden. Grafiek 4.5 Populatie langverblijf eind september naar leeftijd in procenten 2009-2013

83

86

16

13

78

18

2009

2010 Tot en met 13 jaar

2011 14 en 15 jaar

81

82

17

17

2012 16 en 17 jaar

2013

18 jaar en ouder

In de jaren 2009 tot en met 2013 (per ultimo september) is de groep ’18-plussers’ veruit de grootste in langverblijf. Dit is logisch gelet op het feit dat dit hoofdzakelijk PIJ’ers zijn die zijn overgeplaatst vanuit kortverblijf. Dit mede gegeven het feit dat de meeste PIJ-maatregelen worden opgelegd als de jeugdigen 16 en vooral 17 jaar zijn. 4.3

Populatie Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen Grafiek 4.6 Populatie minderjarige vreemdelingen 2009-2013

32 26

10 8

0 2009

Pagina 36 van 54

2010

2011

2012

2013


Grafiek 4.6 laat duidelijk zien hoe de bezetting van de AMV’ers zich ontwikkeld heeft: van 32 ultimo september 2009 tot nul ultimo september 2013. Het nieuwe beleid vanaf 2011 is hierin duidelijk terug te zien. 4.4

Populatie naar gepleegd delictsoort In deze paragraaf wordt ingegaan op de delicten waarvoor jeugdigen zijn veroordeeld of waarvan ze verdacht worden. Hierbij is het delict met de zwaarste strafdreiging geteld. De meting heeft plaatsgevonden bij die jeugdigen die in de jaren 2009 tot en met 2013 eind september aanwezig waren. Tabel 4.2 Delictsoort 2009-2013 2009 Terzake delictsoort

Aantal

2010

2011

% Aantal

% Aantal

2012 % Aantal

2013 % Aantal

%

Vermogensmisdrijven met geweld

235

39,3

235

39,2

238

42,7

249

48,3

212

49,0

Geweldsmisdrijven

136

22,7

147

24,5

148

26,5

123

23,9

117

27,0

75

12,5

73

12,2

62

11,1

58

11,3

43

9,9

113

18,9

95

15,8

80

14,3

55

10,7

46

10,6

33

5,5

36

6,0

26

4,7

21

4,1

9

2,1

1

0,2

7

1,2

2

0,4

5

1,0

4

0,9

Vermogensmisdrijven zonder geweld zedendelicten Vernieling en openbare orde Opium Wet wapens en munitie

2

0,3

1

0,2

1

0,2

3

0,6

2

0,5

Overige misdrijven

3

0,5

6

1,0

1

0,2

1

0,2

0

0,0

Totaal

598

100

515 100,0

433

100,0

Onbekend/nvt

128

600 100,0 109

558 100,0 38

38

40

Bovenstaande tabel geeft een overzicht voor welk delict jeugdigen in een JJI zijn opgenomen of met STP zijn. Het aantal jeugdigen in tabel 4.2 wijkt af van tabel 4.1 omdat hierin STP is begrepen en in tabel 4.1 niet. In een deel van de gevallen is de delictsoort onbekend of niet van toepassing (AMV). In de periode (september) 2009 tot en met 2013 stijgt het aandeel vermogensmisdrijven met geweld van 39,3% naar 49,0%, terwijl de geweldsmisdrijven ook zijn gestegen van 22,7% in 2009 tot 27% in 2013. Vermogensmisdrijven met geweld en geweldsmisdrijven stijgen tezamen van 62% naar 76%. Het aandeel van vermogensmisdrijven zonder geweld is teruggelopen van 12,5% naar 9,9%, jeugdigen die zijn ingesloten in verband met een zedenmisdrijf zijn bijna gehalveerd, vernieling en openbare orde staat de afgelopen jaren constant op de vijfde plaats, hoewel het aandeel daalt van 5,5% in 2009 naar 2,1% in 2013. Dit zou er op kunnen wijzen dat met name de ‘lichtere vergrijpen’ in aanmerking komen voor een alternatieve afdoening en derhalve niet meer in aanmerking komen voor detentie. 4.5

Lopende en gestarte stp’s/proefverloven Tabel 4.3 STP's/Proefverloven 2009-2013

Jaar 2009 2010 2011 2012 2013

Gem. aantal lopend Aantal nieuw gestart 69 60 54 34 33

217 117 78 65 61

Tabel 4.3 laat het gemiddeld aantal lopende en nieuw gestarte proefverloven per Pagina 37 van 54


jaar zien. In het kader van resocialisatie zijn Scholings- en Trainingsprogramma's (STP’s) en Proefverlof (PV) uitermate belangrijk. Hierbij dient opgemerkt te worden dat in de aantallen 2009 de civielrechtelijke jeugdigen zijn meegenomen. In 2010 tot en met 2013 zijn er alleen nog strafrechtelijke jeugdigen. Het is voor 2009 niet goed mogelijk om alleen de strafrechtelijke jeugdigen te presenteren, zodat de reeks door de jaren heen niet geheel consistent is. Het ‘ontbreken’ van civielrechtelijke jeugdigen met een STP/PV is in 2010 goed terug te zien in het aantal gestarte STP/PV; een halvering ten opzichte van 2009. In 2011 is er een verdere achteruitgang met 33% ten opzichte van 2010, in 2012 loopt het nog verder terug tot 65. In 2013 is er vervolgens nog een kleine daling tot 61 gestarte STP’s. Het aantal lopende STP’s blijft ongeveer gelijk aan 2012 (34 vs 33). 4.6

Lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen Grafiek 4.7 Lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen (PIJ) ultimo 2009-2013

437

347 313

319 288

2009

2010

2011

2012

2013

Bovenstaande grafiek laat de stand van zaken aan het einde van een jaar zien. Vanaf 2009 vindt er een forse reductie plaats in het aantal PIJ’ers, van 437 in 2009 tot 288 in 2013, een daling met ruim 34%. Buiten het bereik van deze publicatie maar wel vermeldenswaardig is dat vanaf het piekjaar 2007 (aantal lopende maatregelen 632) er een teruggang is van ruim 54%. Let wel: in deze aantallen zitten niet besloten de jeugdigen die een PIJ-maatregel hebben en op het meetmoment bijv. ontvlucht zijn of tijdelijk een jeugddetentie hebben of in verband met een nieuw delict in voorlopige hechtenis zijn genomen. De aantallen zijn inclusief jeugdigen die STP/PV hebben, alsmede PIJ’ers elders.

Pagina 38 van 54


5

Incidenten tijdens verblijf in JJI’s

In dit hoofdstuk komen gegevens van een aantal belangrijke incidenten aan bod: ontvluchtingen, onttrekkingen en overlijdensgevallen. 5.1

Ontvluchtingen en onttrekkingen Grafiek 5.1 Aantal ontvluchtingen 2009-2013

11

8

5

2 0 2009

2010

2011

2012

2013

In de periode 2009 tot en met 2013 varieert het aantal ontvluchtingen tussen nul en 11: het is op basis van bovenstaande fluctuaties moeilijk om een ontwikkeling te beschrijven. Grafiek 5.2 Aantal onttrekkingen 2009-2013 420

170

159 116 57

2009

2010

2011

2012

2013

In de periode van 2009 tot en met 2013 valt een duidelijke daling in het aantal onttrekkingen waar te nemen. De daling is vooral opvallend van 2009 naar 2010: het ontbreken van civielrechtelijk geplaatste jeugdigen vanaf 2010 speelt hier een grote rol in. Het aantal onttrekkingen in 2010 tot en met 2013 komt geheel en al voor rekening van strafrechtelijk geplaatste jeugdigen. Vanaf 2010 is er een gestage afname in het aantal onttrekkingen. Pagina 39 van 54


Grafiek 5.3 Aantal onttrekkingen per 100 bezette plaatsen 2009-2013 33,6

26,2 21,1 17,0

11,0

2009

2010

2011

2012

2013

Een reële graadmeter voor het aantal onttrekkingen is om het af te zetten tegen de bezetting per 100 plaatsen. Dit geeft immers een beeld van de verhouding tussen het aantal onttrekkingen en de (omvang van de) bezetting. Van 2009 naar 2010 vindt er een forse daling plaats; deze wordt veroorzaakt door het ontbreken van de civielrechtelijk geplaatste jeugdigen. In 2011 is er weer een stijging te zien, terwijl er in 2012 weer minder onttrekkingen per 100 bezette plaatsen zijn. In 2013 daalt het aantal onttrekkingen nog verder tot 11 per 100 bezette plaatsen. De meeste onttrekkingen vinden overigens plaats in de vorm van weglopen uit een beperkt beveiligde inrichting en niet terugkeren van (onbegeleid) verlof.

Pagina 40 van 54


5.2

Overlijdensgevallen

In 2009 was er één overlijdensgeval te betreuren, in de periode 2010 tot en met 2013 hebben zich geen overlijdensgevallen voorgedaan.

Pagina 41 van 54


Pagina 42 van 54


6

Gemiddelde verblijfsduur en uitstroom

Dit hoofdstuk gaat in op de uitstroom van de jeugdigen naar de ‘vrije maatschappij’. De gemiddelde verblijfsduur in dagen per titel alsmede de uitstroom naar (soort) titel komen aan de orde. 6.1

Gemiddelde verblijfsduur bij uitstroom naar verblijfstitel In grafiek 6.1 wordt aangegeven wat de gemiddelde verblijfsduur, gemeten bij uitstroom, is geweest in de periode 2009 tot en met 2013, uitgesplitst naar verschillende verblijfstitels. In grafiek 6.2 wordt ingegaan op de gemiddelde duur van de PIJ. Grafiek 6.1 Gemiddelde verblijfsduur in dagen naar verblijfstitel 2009-2013 101

98 85

84 71

49

49

48

45

43

43

42

45 38

36

2009

2010 Preventieve hechtenis

2011 Jeugddetentie

2012

2013

Vreemdelingenbewaring

De gemiddelde verblijfsduur is de duur gemeten vanaf de opname van de jeugdige in een JJI tot de uitstroom naar de vrije maatschappij. Indien iemand tussentijds werd overgeplaatst, is de gehele aaneengesloten verblijfsduur berekend. Uit grafiek 6.1 blijkt dat de gemiddelde verblijfsduur van jeugdigen die uitstromen na een schorsing of beeindiging van de voorlopige hechtenis of na een vonnis gelijk aan het voorarrest, vrij stabiel is tussen de 43 en 49 dagen (categorie ‘preventieve hechtenis). De gemiddelde verblijfsduur van jeugdigen die uitstromen na jeugddetentie is vanaf 2009 aan het stijgen. De gemiddelde verblijfsduur is inclusief de duur van de eventuele voorlopige hechtenis. Dit zou kunnen samenhangen met de in tabel 4.2 geconstateerde ‘verzwaring’ van de populatie. De gemiddelde verblijfsduur van de AMV’ers is met 38 dagen in 2013 gemiddeld weer terug op het niveau van 2009 toen de gemiddelde duur 36 dagen bedroeg.

Pagina 43 van 54


Grafiek 6.2 Gemiddelde duur PIJ-maatregel 2009-2013

1.345

2009

1.407

2010

1.415

2011

1.369

1.342

2012

2013

netto PIJ-duur in dagen

In de voorgaande publicaties van ‘JJI in getal’ is de gemiddelde verblijfsduur weergegeven van de PIJ’ers bij uitstroom. Hierdoor kan enige vertekening optreden. Immers, bij een aaneengesloten verblijf is dit inclusief de periode in preventieve hechtenis, terwijl een eventuele periode van onttrekking/ontvluchting of verblijf in een volwasseninrichting (GW) juist de gemiddelde duur verkort. Daarom is er sinds de vorige editie van ‘JJI in getal’ voor gekozen om de gemiddelde duur van de PIJ in beeld te brengen. Hierbij zijn periodes van onderbreking verrekend, terwijl de periode van preventieve hechtenis niet is meegenomen; het gaat kortom om de zuivere, netto PIJ-duur. Vanaf 2009 is de gemiddelde duur toegenomen van 1.345 dagen (ruim 3½ jaar) tot 1.415 dagen in 2011. Daarna vindt een geleidelijke daling plaats tot gemiddeld 1.342 dagen in 2013.

Pagina 44 van 54


6.2

Uitstroom naar verblijfstitel Tabel 6.1 Uitstroom naar verblijfstitel 2009-2013

Verblijfstitel Preventieve hechtenis

2009

2010

2011

2012

Aantal

% Aantal

% Aantal

% Aantal

2013 %

Aantal

%

1.529

59,1

1.655

64,3

1.509

69,3

1.401

72,3

1.063

70,3

Jeugddetentie

560

21,6

497

19,3

417

19,1

382

19,7

322

21,3

PIJ

211

8,1

194

7,5

140

6,4

104

5,4

93

6,2

2.300

88,8

2.346

91,2

2.066

94,9

1.887

97,3

1.478

97,8

289

11,2

226

8,8

112

5,1

52

2,7

34

2,2

2.589

100

2.572

100

2.178

100

1.939

100

1.512

100

Subtotaal Strafrechtelijk Vreemdeling Totaal

Het aantal strafrechtelijk geplaatste jeugdigen dat een JJI verlaat, neemt de afgelopen vijf jaar steeds verder af. Absoluut gezien van 2.589 in 2009 tot 1.512 in 2013. Dit is in vijf jaar tijd een daling met ruim 41% en heeft betrekking op alle soorten titels. Het aantal AMV’ers dat een JJI verlaat, neemt in de periode 2009 tot en met 2013 fors af: van 289 in 2009 tot 34 in 2013. Ter vergelijking: in tabel 3.1 is aangegeven dat de instroom in 2009 in totaal 2.588 bedroeg en in 2013 1.494. Het feit dat er in de afgelopen vijf jaar meer jeugdigen zijn uitgestroomd dan opgenomen, weerspiegelt zich in de afgenomen bezetting in 2013.

Pagina 45 van 54


Bijlage 1

Algemene recidive 2002-2009

Percentage algemene recidive JJI binnen 2 jaar na ontslag, 2002-2009* Jaar van uitstroom 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

JJI 59,9 59,3 59,1 60 59,6 58,8 57,3 57,2

bron: WODC Uit :Recidivebericht 2012

*Bij algemene recidive gaat het om een nieuw justitiecontact naar aanleiding van een misdrijf waarop geen vrijspraak of een technisch sepot is gevolgd. In bovenstaand overzicht is het uitgangspunt het percentage jeugdigen dat binnen twee jaar na ontslag uit de JJI weer met justitie in aanraking komt. Uit bovenstaand overzicht blijkt dat het tweejarig algemene recidivepercentage in de periode 2002 tot en met 2009 is afgenomen van 59,9% in 2002 tot 57,2% in 2009. De bovengenoemde recidive heeft alleen betrekking op jeugdigen die op strafrechtelijke gronden in een JJI hebben verbleven.

Pagina 47 van 54


Bijlage 2

Begrippenlijst

Aanmeldingen Het aantal jeugdigen voor wie een plaats wordt gereserveerd/aangevraagd. Toelichting: Niet iedereen die wordt aangemeld, wordt ook feitelijk geplaatst in een JJI. De mogelijkheid bestaat dat jeugdigen voor wie een plaats is gereserveerd in verband met een voorgeleiding aan de rechter-commissaris niet komen omdat de vordering inbewaringstelling van de officier van justitie niet wordt toegewezen of omdat de voorlopige hechtenis onmiddellijk wordt geschorst. AMV Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen zijn minderjarige vreemdelingen die zonder ouders of wettelijk voogd naar Nederland zijn gekomen. Arrestant Jeugdige voor wie de aanhouding en plaatsing in een JJI is bevolen omdat de persoon is veroordeeld tot een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel en niet in aanmerking komt voor, dan wel niet meewerkt aan, de executie van de sanctie, niet in voldoende mate meewerkt aan de executie van een andere straf of maatregel (taakstraf, boete, schadevergoeding, etc.) en om die reden een vervangende hechtenis of gijzelingsmaatregel moet ondergaan of zich heeft onttrokken aan een eerdere detentie. Behandelinrichting Een Justitiële Jeugdinrichting bestemd voor behandeling. Toelichting: behandeling betreft een samenstel van handelingen gericht op het bij een jeugdige voorkomen, verminderen of opheffen van problemen of stoornissen van lichamelijke, geestelijke, sociale of pedagogische aard die zijn/haar ontwikkeling naar volwassenheid ongunstig kunnen beïnvloeden. Per 1 juli 2011 is het onderscheid tussen opvangen behandeling vervangen door korten langverblijf. Beperkt beveiligde inrichting Deze bestemming kent een relatief open karakter. Kenmerkend is dat onderdelen van het dagprogramma zich buiten de inrichting bevinden (bijvoorbeeld opleiding of stages), terwijl ook de verlofmogelijkheden ruimer zijn. Bestemming Typologie van (een deel van) inrichtingen of van extramuraal uit te voeren programma’s, betrekking hebbend op bepaalde (juridische) kenmerken van de justitiabelen en op de aard van de voorzieningen. Bezetting Het aantal justitiabelen dat in een inrichting verblijft, dan wel tijdelijk buiten een inrichting verblijft en voor wie binnen de daarvoor geldende tijdslimieten een plaats gereserveerd blijft in het kader van TVE (tijdelijk verblijf elders). Synoniem: populatie. Categorie Een indeling van de groep justitiabelen op basis van persoonlijkheids- en gedragskenmerken ter bepaling welk soort detentie en behandeling nodig is. Civiel(rechtelijk) De maatregelen die genomen (kunnen) worden op grond van het Burgerlijk Pagina 49 van 54


Wetboek: m.n. Onder Toezicht Stelling en Voogdij met gedwongen uit-huisplaatsing (met ingang van 1/1/2008 Machtiging Gesloten Jeugdzorg) Crisisopvang Jeugdigen die met een civielrechtelijke maatregel op (zeer) korte termijn in een opvanginrichting moesten worden geplaatst. Einde detentie/einde behandeling Hiervan is sprake indien de detentie of behandeling definitief beëindigd is. Gemiddelde verblijfsduur De duur van het verblijf binnen de sector JJI, gemiddeld over een afgebakende groep. De berekende duur omvat in de regel de dag van instroom tot de dag van uitstroom, waarbij ingeval van overplaatsing wordt doorgerekend. Afhankelijk van de vraagstelling wordt de duur van STP/PV wel of niet meegerekend. Direct inzetbare capaciteit Het aantal feitelijk aanwezige plaatsen dat bestemd is voor detentie/bewaring, opvang en/of behandeling van justitiabelen inclusief tijdelijk niet bruikbare capaciteit en reservecapaciteit. Gratie Het kwijtschelden, verminderen of veranderen van straffen die door de rechter zijn opgelegd. Gratie wordt verleend door Zijne Majesteit de Koning. Inkoop Een plaats binnen een inrichting anders dan een Justitiële inrichting, bestemd voor de behandeling van een aan justitie toegewezen persoon. Instroom Het aantal justitiabelen dat, gedurende een bepaalde periode, nieuw of opnieuw is ingeschreven in een JJI. Jeugddetentie: Jeugddetentie bestaat ruwweg uit drie ‘varianten’ 1) omzetting Vrijheidsstraf ter vervanging van een taakstraf, die niet of niet naar behoren is uitgevoerd, dan wel ter vervanging van een door de rechter opgelegde boete die niet of niet geheel is voldaan: dit wordt ook wel aangeduid als vervangende jeugddetentie. 2) ten uitvoer legging (TUL) Een voorwaardelijke vrijheidsstraf die (alsnog) ten uitvoer wordt gelegd, omdat de jeugdige zich niet of niet geheel heeft gehouden aan de voorwaarden, die hem of haar zijn opgelegd. 3) jeugddetentie Een vrijheidsstraf die ofwel direct in aansluiting op een voorlopige hechtenis wordt opgelegd, ofwel bij een lopend vonnis. Jeugdige Een persoon van wie de tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel uit het jeugdstrafrecht of in het kader van jeugdbescherming plaatsvindt of nog moet plaatsvinden, of een persoon jonger dan 18 jaar van wie de tenuitvoerlegging van vreemdelingenbewaring of gijzeling Pagina 50 van 54


plaatsvindt of nog moet plaatsvinden. Justitiabele Een natuurlijk persoon ten aanzien van wie onder verantwoordelijkheid van DJI de tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel plaatsvindt. Toelichting: in dit kader wordt veelal gebruik gemaakt van het begrip ‘jeugdige' Justitiële Jeugd Inrichting (Rijks) Een Justitiële Jeugd Inrichting die direct onder bestuurlijke verantwoordelijkheid valt van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Dit betreft de Hunnerberg, Den Hey-Acker, de Heuvelrug en de Hartelborgt. Justitiële Jeugd Inrichting (Particulier) Een Justitiële Inrichting waarvoor het Ministerie van Veiligheid en Justitie niet direct bestuurlijk verantwoordelijk is, maar die wel subsidie ontvangt van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Dit betreft Juvaid, Teylingereind, Keerpunt, Amsterbaken en Intermetzo (voorheen Rentray). Kortverblijf Een afdeling of bestemming waar jeugdigen gedurende de eerste periode van hun verblijf in een JJI doorbrengen. Binnen Youturn zijn fase 1 en 2 gelijk voor alle jeugdigen gedurende de eerste drie maanden. Langverblijf Een afdeling of bestemming waar jeugdigen na circa drie maanden verblijf in een JJI naar toe overgeplaatst worden. In fase 3 van Youturn worden interventies en behandeling ingezet die zijn afgestemd op de individuele problematiek van de jeugdige. Maatregel Door een daartoe bevoegde instantie bevolen voorlopige hechtenis, vreemdelingenbewaring, gijzeling, plaatsing in een jeugdinrichting (PIJ), terbeschikkingstelling met bevel tot verpleging of andere vrijheidsbeneming, niet zijnde een vrijheidsstraf. Machtiging Gesloten Jeugdzorg Door de Machtiging Gesloten Jeugdzorg is het mogelijk om jongeren die ernstige opgroei- of opvoedingsproblemen hebben in een gesloten setting te plaatsen. Toelichting: doel van de Machtiging Gesloten Jeugdzorg is het leven van de jeugdige te stabiliseren en een einde te maken aan een eventuele crisissituatie. Op verzoek van Bureau Jeugdzorg kan de kinderrechter een Machtiging Gesloten Jeugdzorg verlenen. Deze machtiging is noodzakelijk om te kunnen plaatsen. Tot 2010 konden jeugdigen met een Machtiging Gesloten Jeugdzorg zowel in JJI’s als in het zorgaanbod van het toenmalige ministerie van Jeugd en Gezin (VWS) geplaatst worden. Na 2010 worden jeugdigen met een Machtiging Gesloten Jeugdzorg uitsluitend in het zorgaanbod van VWS geplaatst, tenzij de jeugdige na verblijf op strafrechtelijke titel aansluitend een machtiging wordt verleend om een ingezet traject af te maken. Nachtdetentie Een bijzondere vorm van voorlopige hechtenis voor minderjarigen, waarbij de jongere overdag naar school, werk, stage of dagbehandeling gaat en ’s avonds en in het weekend in een opvanginrichting verblijft. Pagina 51 van 54


Toelichting: het doel van nachtdetentie is het beperken van de schadelijke effecten van voorlopige hechtenis en het behouden c.q. versterken van de positieve banden met de samenleving.

Normaal beveiligde inrichting Deze bestemming kent een hoge mate van beveiliging. Alle voorzieningen (school, werkplaats) bevinden zich op of binnen het beveiligde terrein van de inrichting. Natuurlijk overlijden Overlijden zonder dat er sprake is van een incident, ongeluk of suïcide. Onder Toezicht Stelling (OTS) Een maatregel die door de kinderrechter kan worden opgelegd wanneer de geestelijke en/of lichamelijke belangen van een jeugdige (ernstig) in het geding zijn. Onmiddellijke invrijheidsstelling Wanneer de zittingsrechter heeft bepaald dat de voorlopige hechtenis met onmiddellijke ingang wordt opgeheven of geschorst, maakt de advocaat-generaal/de officier van justitie ter plekke een bevel onmiddellijke invrijheidstelling op en ondertekent dit. Onnatuurlijk overlijden Overlijden als gevolg van of een gewelddadig incident, een ongeluk of overdosis drugs of een suïcide. Onttrekking Een gebeurtenis waarbij een justitiabele zich vanaf het inrichtingsterrein buiten de externe beveiligingsring (ringmuur en/of (penitentiair) hekwerk) of vanuit een (zeer) beperkt beveiligde inrichting onttrekt aan toezicht of zich tijdens toegestaan verblijf buiten de inrichting (bijv. verlof) onttrekt. Ontvluchting Een gebeurtenis waarbij een justitiabele vanuit het beveiligde inrichtingsgebouw of vanaf het beveiligde terrein - te weten het terrein binnen de ringmuur en/of het (penitentiaire) hekwerk- is ontvlucht. Opvanginrichting Een Justitiële Jeugdinrichting bestemd voor de opvang van: voorlopig gehechten; veroordeelden tot een vrijheidsstraf; veroordeelden tot een maatregel in afwachting tot plaatsing in een behandelinrichting; alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’ers); civielrechtelijken (OTS of voogdij) tot 1 januari 2010. Het onderscheid tussen opvangen behandelinrichtingen is met ingang van 1 juli 2011 vervangen door korten langverblijf. Overplaatsing buiten JJI's Het aantal jeugdigen dat binnen een bepaalde periode is overgeplaatst naar een andere inrichting, niet zijnde een Justitiële Jeugd Inrichting. PIJ Vrijheidsbenemende maatregel uit het jeugdstrafrecht ter plaatsing van een jeugdige in een JJI-inrichting. Toelichting: voor het opleggen van deze maatregel moet aan drie voorwaarden voldaan zijn: 1) Er moet sprake zijn van een misdrijf waarvoor voorlopige hechtenis is Pagina 52 van 54


toegestaan. 2) De veiligheid van anderen dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen eist het opleggen van de maatregel. 3) De maatregel dient in het belang te zijn van een zo gunstig mogelijke ontwikkeling van de jeugdige. Plaatsing in een inrichting voor Jeugdigen is een strafrechtelijke maatregel. Zie WvS art. 77h en art. 77s t/m 77u. Plaatsingen Het aantal justitiabelen dat, gedurende een bepaalde periode, nieuw of opnieuw is ingeschreven in een JJI. Populatie Het aantal justitiabelen dat onder de administratieve verantwoordelijkheid van een inrichting valt. Synoniem: bezetting. Toelichting: Naast de fysiek aanwezigen betreft het ook de justitiabelen die tijdelijk elders verblijven en de extramuraal verblijvenden. Proefverlof De situatie waarin de jeugdige met toestemming buiten de JJI woont. Toelichting: dit is met name bedoeld om gefaseerd weer deel te nemen aan de maatschappij. Het proefverlof vindt plaats in het laatste stadium van de PIJmaatregel. Met de herziening van de BJJ in 2011 is het proefverlof komen te vervallen. Recidive Het in herhaling vallen terzake van het plegen van een misdrijf. Scholings- en Trainings Programma (STP) Een programma geïnitieerd vanuit een Justitiële Jeugdinrichting met een duur van minstens een maand en maximaal zes maanden. De situatie waarin de jeugdige met toestemming buiten de JJI woont. Toelichting: dit is met name bedoeld om gefaseerd weer deel te nemen aan de maatschappij. Geldt ook bij jeugddetentie met een strafrestant langer dan drie maanden. Strafrecht(elijk) De straffen en maatregelen die opgelegd (kunnen) worden op grond van het strafrecht. Suïcide Zelfmoord, zelfdoding, niet natuurlijke dood. Uitstroom Het aantal justitiabelen dat, gedurende een bepaalde periode, is uitgeschreven bij de sector JJI. Ultimo De situatie aan het einde van een bepaalde periode/termijn. Verblijfsduur De totale duur gemeten vanaf de eerste dag van instroom in een JJI tot en met de laatste dag bij uitstroom naar de vrije maatschappij. Voorlopige hechtenis Pagina 53 van 54


Maatregel op grond waarvan iemand die wordt verdacht van een ernstig delict, moet verblijven in een inrichting in afwachting van zijn proces en de uitspraak in eerste aanleg van de rechter. Vreemdelingenbewaring Maatregel om een vreemdeling die de toegang tot Nederland is geweigerd dan wel niet langer in Nederland mag blijven, vast te houden in een justitiële inrichting, tot het moment dat uitzetting mogelijk is. Youturn Vanaf 2010 werken alle JJI’s met de basismethodiek Youturn. Met deze methodiek kunnen alle pedagogisch professionals en docenten in alle JJI’s de jeugdigen op een eenduidige en duidelijke manier benaderen en behandelen. De tijd in een JJI wordt zo goed mogelijk benut om het recidive-risico te verminderen en de jeugdige voor te bereiden op de terugkeer in de maatschappij. Zelfmelder Een tot vrijheidsstraf veroordeelde die niet gedetineerd is op het moment waarop de rechterlijke uitspraak onherroepelijk wordt en ten aanzien van wie geen aanhouding en plaatsing in een JJI is bevolen. Toelichting: de persoon dient zich na een oproep te melden bij de desbetreffende inrichting.

Pagina 54 van 54

JJI in getal Juli 2014

Recommend Documents