JELED NIK Afdeling Onderwijs

JOODSE LES 5772 JELED – NIK Afdeling Onderwijs

Inhoudsopgave JELED leerplan en JELED.net

blz.

3

Overzicht modulen

blz.

9

Leerplan 12+

blz.

24

Lesboeken Ivriet

blz.

25

Waar wordt joodse les gegeven?

blz.

32

Het JELED-NIK leerplan is bekroond met de Max M. Fisher Prize for Jewish Education in the Diaspora

Deze gids wordt u aangeboden door:

JELED – NIK Afdeling Onderwijs Tekst: Henny van het Hoofd Illustraties: Marchien Mayer Lay-out: Suzan Breedveld

WAT IS JELED? JELED betekent kind, en is tegelijk een afkorting van Jewish European Learning Experience Dot net. Het JELED project bestaat uit twee delen: een leerplan en een website. Het JELED leerplan is speciaal bedoeld voor joodse les aan kinderen uit groep 2 tot en met 8 die niet op een joodse school zitten. Het is ontwikkeld door de Afdeling Onderwijs van het NIK, en wordt ook gebruikt in Zwitserland, Duitsland en Finland. De JELED website (www.jeled.net) voor kinderen, hun ouders en leerkrachten ondersteunt het leerplan. Deze site is een samenwerkingsproject tussen het NIK, de Schweizerischer Israelitischer Gemeindebund (SIG) en Helsingin Juutalainen Seurakunta, de Joodse Gemeente Helsinki.

knip de plaat-jes uit. plak de pla-gen op van 1 tot 10

deel van een werkblad over Pesach voor jonge kinderen

JELED joodse les 5772

3

HET JELED LEERPLAN Het JELED leerplan heeft zeven niveau’s, die overeenkomen met de groepen van de basisschool.

Gan

groep 2

Alef

groep 3

Bet

groep 4

Gimmel

groep 5

Dalet

groep 6

Hee

groep 7

Waw

groep 8

Voor iedere groep zijn er eigen modulen met instructies voor de leerkrachten. Een module bevat al het materiaal dat nodig is om op een aantrekkelijke manier joodse les te geven: doe-boekjes, verhalen en bouwplaten voor de jongste groepen en werkboeken, puzzels en quizzen voor oudere leerlingen. De opdrachten en manier van lesgeven sluiten zoveel mogelijk aan bij het basisonderwijs. Kinderen worden gestimuleerd om zoveel mogelijk zelfstandig te werken, waardoor verschillen in leeftijd en niveau gemakkelijker kunnen worden opgevangen. Doordat nieuwe leerkrachten weten wat er in de voorgaande jaren behandeld is, wordt voorkomen dat ieder jaar hetzelfde geleerd wordt.

4


Het JELED leerplan gaat uit van vier vakken: Jahadoet Hier staat het joodse jaar centraal. De feestdagen worden in alle groepen behandeld, waarbij de nadruk steeds op een ander aspect ligt. Ook zijn er modulen over onderwerpen als kasjroet, de mezoeza en Israël. Er is ruim aandacht voor de mitswot been adam lechawero: hoe ga je op een goede manier met je medemensen en met de wereld om? Tora Voor leerplan Gan, Alef en Bet zijn er kleuren vertelplaten over de parasja van de week. Voor wat oudere leerlingen is er een wekelijkse samenvatting van de parasja, met bijbehorende werkbladen om thuis of op joodse les te maken. Ivriet Voor dit vak is een serie boeken bewerkt die aansluiten bij de modulen voor Jahadoet. Beginnend met voorbereidend lezen voor kleuters, via goed leren lezen tot begrijpen van gedeelten uit de sjoeldienst en de Tora, ondersteund met extra oefeningen op www.ikleesivriet.nl Joodse Geschiedenis Joodse geschiedenis is in de laagste groepen waar mogelijk geïnte greerd in het lesmateriaal voor Jahadoet. Voor de bovenbouw zijn twee projecten in voorbereiding: werkbladen over beroemde personen (in samenwerking met Zwitserland) en een werkboek over Nederlands-joodse geschiedenis, als aanvulling op de leerstof die op de basisschool wordt behandeld.


5

www.JELED.NET JELED.net ondersteunt het JELED leerplan en is bedoeld voor kinderen, hun ouders en leerkrachten. Kinderen Informatie, oefeningen, spelletjes en opdrachten over onderwerpen als Bijzondere Dagen, Tora, Beroemde Mensen, Israël, Mitswot en Ivriet. Deze activiteiten sluiten aan bij het JELED leerplan voor joodse les. Ouders • Informatie over feestdagen en andere onderwerpen, met ‘zo doe je dat’ filmpjes waarin wordt uitgelegd hoe je bijvoorbeeld kiddoesj of havdala maakt. • Liedjes, knutselideeën en nog veel meer om samen te doen. • Via de site word je op de hoogte gehouden over wat je kind leert en hoe je daar thuis verder mee kunt. • Ouders die in een regio wonen waar geen joodse les wordt gegeven, kunnen zelf hun kinderen lesgeven met het JELED.net en het JELED leerplan. Leerkrachten Lesmateriaal, didactische adviezen, ideeën en tips van collega’s. Leerkrachten die lesgeven bij een Joodse Gemeente kunnen het lesmateriaal downloaden of gratis bestellen bij de Afdeling Onderwijs van het NIK.

6


HET JELED TEAM Achter het JELED leerplan en JELED.net staat een enthousiast internationaal team van deskundigen op het gebied van joods onderwijs, dat regelmatig bijeenkomt om te brainstormen en te evalueren. Het grootste deel van het JELED materiaal wordt in Nederland gemaakt door medewerkers van de Afdeling Onderwijs van het NIK en freelancers, die er met veel plezier aan werken: Henny van het Hoofd ontwikkelt het JELED leerplan, schrijft teksten voor JELED.net en maakt het materiaal voor groep 3 tot en met 8 en middelbare scholieren. Marchien Mayer is de illustrator van zowel het JELED leerplan als de site. Leila Bloemendal-Notoadikusumo ontwikkelde onder andere het JELED leerplan voor kleuters (Gan) en het Kind in Sjoel project (vertelplaten). Ta’ir Wasserman-Keesing schreef veel van de achtergrondinformatie op JELED.net. Ook de ideeën voor thuis en de ‘zo doe je dat’ filmpjes zijn van haar hand. Eva Pruschy is de coördinator onderwijs van de SIG. Ze is direct betrokken bij het overleg over leermiddelen en nieuwe plannen voor JELED. Daarnaast schrijft Eva zelf ook materiaal voor JELED. Richard van Kalderen vertaalt en bewerkt het lesmateriaal dat ontwikkeld is door onze Zwitserse collega’s, zoals de werkbladen over de parasja van de week voor de bovenbouw. Shoshanna Haas werkt aan een lesboek over Nederlands-joodse geschiedenis voor groep 7 en 8.


7

 Leikkaa kuvat irti ja liimaa ne oikeaan järjestykseen.

©JELED / ‫ א‬/rh.1b

 Schneide die Bildchen aus und klebe sie in der richtigen Reihenfolge auf.


 plaatjes uitknippen en in de goede volgorde opplakken


Finse, Zwitserse en Nederlandse versie van een werkblad

8


OVERZICHT MODULEN Leerplan Gan

(groep 2)

blz. 10

Leerplan Alef

(groep 3)

blz. 12

Leerplan Bet

(groep 4)

blz. 14

Leerplan Gimmel

(groep 5)

blz. 16

Leerplan Dalet

(groep 6)

blz. 18

Leerplan Hee

(groep 7)

blz. 20

Leerplan Waw

(groep 8)

blz. 22

12+

(brugklas)

blz. 24


9

Leerplan GAN (groep 2) Voor heel jonge kinderen is het zelf doen, ontdekken en ervaren belangrijker dan het opdoen van theoretische kennis. Bij het maken van de opdrachten voor kleuters hebben we hiermee rekening gehouden. Er worden veel ideeën gegeven hoe de kinderen op creatieve wijze met de leerstof bezig kunnen zijn: zingen, dansen, spelletjes, toneelstukjes. Bij het onderdeel feestdagen ligt het accent op het herkennen van symbolen door middel van zintuigen: hoe klinkt een sjofar, hoe smaakt honing, hoe voelt een matze? Bij de modulen die de mitswot been adam lechawero (hoe ga ik met mijn medemensen om?) als onderwerp hebben, worden steeds concrete voorbeelden gegeven die de kinderen zelf kunnen navolgen. Kleuters worden op een speelse manier voorbereid op het leren lezen van Ivriet met behulp van Baroech de Beer (zie bladzijde 26).

Module sjabbat: werkblad schepping

10


Module

Lesmateriaal

Vorm

Rosj Hasjana

• Ben ik een sjofar? • Zoek de sjofar • Lief of stout?

werkblad puzzel werkblad

Soekot

• Vier bijzondere planten • Loelavspel • Mini soeka

Ziek

• Welk cadeautje is voor mij? • Ik verveel me zo! • Word maar gauw beter!

werkblad werkblad knutselen

Mezoeza

• Waar is de mezoeza? • Mijn mezoeza • Deurtjesblad

werkblad knutselen puzzel

Chanoeka

• Stokpoppetjes • Chanoekapuzzel • Sevivonspel • Welke chanoekia? • Latkes, latkes, latkes

Welkom

• Welkom in de tent! • De tent van Avraham

Toe Bisjvat

• Van zaadje tot boompje • Fruitmandjes • Mijn boom • De dieren zijn boos!

• Wat groeit aan een boom? • Boomgymnastiek

werkblad spel knutselen verhaal

Sjabbat

• De schepping • Het wordt sjabbat! • Kiddoesj maken • Drie sterren

• Wat hoort er niet bij? • De kiddoesjbeker • Goede week!

werkblad knutselen werkblad spel

Poeriem

• Stokpoppetjes • Misjloach manot • Poeriem clown • Poeriempetje

• Megilla • Dobbelsteenspel

knutselen spel kleuren knutselen

Pesach

• In Egypte • De tien plagen • Plagen memory • De seider • De Omer

• Hoera, we zijn vrij! • Ma Nisjtanna

kleuren werkblad spel puzzel knutselen

Sjavoe’ot

• De Tora • Mosjé bij de berg • Tora-spel • Mijn Sefer Tora

• Allemaal bloemen! • Zoek de verschillen

kleuren werkblad spel knutselen

Dieren

• Wie mag het eerst eten? • Wat eet ik? • Kosjer? Of toch niet?

• Welkom in de soeka!

• Chanoeka huisje • Chanoeka doolhof • Sevivondans

kleuren spel bouwplaat

knutselen puzzel spel werkblad verhaal kleuren knutselen

knutselen werkblad werkblad


11

LEERPLAN ALEF (groep 3) Leerplan Alef legt de nadruk op het herkennen van joodse symbolen. Wat hoort bij welk feest? Wat doe je ermee, welk geluid maakt het, hoe smaakt het? De opdrachten zijn speels, zoals een sjoel maken in de vorm van een kijkdoos of een rondreis door Israël aan de hand van een doe-boek. Bij iedere module hoort (minstens) één joods kinderliedje. Op deze leeftijd wordt een begin gemaakt met het leren lezen van het alef bet aan de hand van ’‫ה‬oi, ik lees Ivriet’ (zie bladzijde 28). Op www.ikleesivriet.nl staan aanvullende oefeningen om de nieuwe letters en woorden thuis op een leuke manier te oefenen.

Ga je mee naar Israël? GAN

ALEF

BET

Module Israël

12


GIMMEL DALET

HEE

WAW

Module

Lesmateriaal

Vorm

Rosj Hasjana

• Appeltjes met honing • Rosj Hasjana memory • Plusmateriaal

werkblad spel werkblad

• Jom Kippoer-bloem

werkblad

• Soeka versieringen • Welkom in onze soeka!

knutselen kleuren

• Wat is er joods in dit huis? • Joods huis

werkblad werkblad

• Bouwplaat sjoel

knutselen

• Mijn boek over Chanoeka • Chanoekia • Chanoeka mobile • Wat hoort er niet bij? • Kaarsjesklok

werkboek kleuren knutselen werkblad knutselen

• Hoe kan ik je helpen?

werkblad

• Mijn boek over Toe Bisjvat • Bomen planten

werkboek knutselen

• Sjabbat symbolen • Kaarsen aansteken • Havdala • De sjabbatkoe

knutselen werkblad werkblad verhaal

• Mijn boek over Poeriem • Wat hoort bij Poeriem

werkboek werkblad

• Pesach puzzel • Ma Nisjtanna • De tien plagen • Pesach boodschappen • De seiderschotel • Het verhaal van Pesach

knutselen werkblad werkblad werkblad knutselen verhaal

• Ga je mee naar Israël?

werkboek

• Tora rol • Aron Hakodesj

knutselen knutselen

• Het joodse jaar

werkboek

3 lessen

Jom Kippoer 1 les

Soekot 2 lessen

Joods Huis 2 lessen

Sjoel 3 lessen

Chanoeka 4 lessen

Mitswot 1 les

Toe Bisjvat 2 lessen

Sjabbat 3 lessen

Poeriem 2 lessen

Pesach 4 lessen

Israël 4 lessen

Sjavoe’ot 2 lessen

Joods jaar 3 lessen


13

LEERPLAN Bet (groep 4) Leerplan Bet geeft verdieping en uitbreiding van de symbolen die bij de verschillende joodse feestdagen horen: wat is het? Ook wordt aandacht besteed aan mitswot en minhagiem (gewoonten). Om de kinderen te laten beseffen dat jodendom niet alleen bestaat uit sjoel en feestdagen ligt de nadruk daarnaast op de mitswot been adam lechawero: hoe ga je met je medemensen om? Van de kinderen wordt verwacht dat ze goed Nederlands kunnen lezen; af en toe wordt een bekend woord met Hebreeuwse letters geschreven. Bij Ivriet ligt de nadruk op het goed leren lezen door middel van kernwoorden aan de hand van ‘‫ה‬oi, ik lees Ivriet’ en de extra oefeningen op www.ikleesivriet.nl

Een meisje uit Moab GAN

ALEF

BET

GIMMEL DALET

Module Sjavoe’ot

14


HEE

WAW

Module

Lesmateriaal

Vorm

Rosj Hasjana

• Wat hoort bij R. Hasjana? • Rosj Hasjana raadsels • Het geluid van de sjofar • Wat ziet Avraham? • Een goed en zoet jaar • Plusmateriaal

werkblad werkblad knutselen werkblad knutselen werkblad

• Jona en de vis

kleuren

• Mini soeka • Simchat Tora vlaggetje

knutselen knutselen

• Wat is rosj chodesj? • De maanden vh jaar

werkblad werkblad

• In sjoel • Woordpuzzel • Tora of choemasj?

werkblad werkblad werkblad

• Lior en de chanoe-kat • Sevivonpuzzel • Kaarsjes aansteken

werboek knutselen werkblad

• Een bijzonder cadeau

werkblad

• Bomen in Israël • Boomcertificaat

werkblad werkblad

• Sjabbat – wat komt eerst? • Woordpuzzel • Havdala maken • Havdala placemat • Besamiembol

knutselen werkblad werkblad kleuren knutselen

• Kindermegilla • Wat hoort er niet bij?

werkboek werkblad

• Kinderhagada

werkboek

• De granaatappelboom van savta Rivka

werkboek

• Een meisje uit Moab

werkboek

• Verloren? Gevonden!

werkboek

3 lessen

Jom Kippoer 1 les

Soekot 2 lessen

Rosj Chodesj 2 lessen

Sjoel 3 lessen

Chanoeka 4 lessen

Mitswot 1 les


Sjabbat 3 lessen

Poeriem 2 lessen

Pesach 4 lessen

Jeruzalem 3 lessen


Verloren? Gevonden! 4 lessen


15

LEERPLAN GIMMEL (groep 5) Leerplan Gimmel breidt de kennis die de kinderen inmiddels van de verschillende joodse feestdagen hebben opgedaan verder uit. De nadruk ligt op de praktijk: HOE doe je het? Zo worden dit jaar onder andere de belangrijkste berachot aangeleerd. De leerlingen worden gestimuleerd om na een algemene uitleg zoveel mogelijk zelfstandig met de opdrachten aan de slag te gaan. Dit is vooral duidelijk in de werkboeken, waar ieder in zijn eigen tempo aan kan werken. Bij Ivriet wordt een begin gemaakt met het opbouwen van een woordenschat van woorden uit de sidoer en de Tora (zie bladzijde 30).

Mag ik een broodje giraf? GAN

ALEF

BET

module Kasjroet

16


GIMMEL DALET

HEE

WAW

Module

Lesmateriaal

Vorm

Rosj Hasjana

• Woordpuzzel • Wat is het verschil? • Tasjliech • Waarom hoort het bij RH? • Rosj Hasjana brief

werkblad werkblad knutselen werkblad werkblad

• Eva • Zo kwam het weer goed

verhaal werkblad

• De loelav • Soekot en sjemini atseret

knutselen werkblad

• Mag ik een broodje giraf?

werkboek werkblad

• Over olifanten en olijfolie • De chanoekia

werkboek werkblad

• Ik wil een krokodil!

werkboek

• Heb je wel gehoord van de zeven… soorten?

werkboek

• Het verhaal van Poeriem

werkboek

• Hoera, het wordt Pesach

werkboek

• Israël is jarig!

werkblad

• Het raadsel van Baroech

werkboek

• Bliksem en blintzes

werkboek

3 lessen

Jom Kippoer 1 les

Soekot 2 lessen

Kasjroet 6 lessen

Chanoeka 2 lessen

Dieren 3 lessen


Poeriem 2 lessen

Pesach 4 lessen

Israël 1 les

Berachot 6 lessen



17

LEERPLAN DALET (groep 6) Leerplan Dalet bouwt de kennis van de feestdagen, mitswot en gebruiken verder uit. De nadruk ligt dit ook dit leerjaar op de vraag HOE we iets doen. Hoe wordt het door de Tora voorgeschreven? Het lesmateriaal stimuleert de leerlingen tot zelfstandig werken. Veel kennis wordt dan ook overgebracht door middel van werkboeken, waarmee ze in hun eigen tempo en niveau aan de slag kunnen. Van de leerlingen wordt een redelijke leesvaardigheid Ivriet gevraagd. De woordenschat op het gebied van sidoer en choemasj breidt zich uit; tijdens de lessen Ivriet wordt daarnaast aandacht besteed aan grammatica (zie bladzijde 30).

Hoe zoek ik een pasoek? GAN

ALEF

BET

GIMMEL DALET

module Choemasj

18


HEE

WAW

Module

Lesmateriaal

Vorm

Rosj Hasjana 3 lessen

• Het wordt Rosj Hasjana • De namen van R. Hasjana • Tesjoeva, tefilla, tsedaka • Rosj Hasjana ganzenbord

werkblad werkblad werkblad spel

Jom Kippoer

• Rosj Hasjana en Jom Kippoer

werkblad

• Soekot • De maand Tisjrie

werkblad werkblad

• Hoe zoek ik een pasoek?

werkboek

• Stripverhaal chanoeka • Kaarsjes aansteken • Menora en chanoekia • Puzzelstukjes

werkblad werkblad werkblad werkblad

• Hoe oud is onze sjoel?

werkboek

• Hoera, de bomen zijn jarig!

werkboek

• Bijzondere dagen in Adar

werkboek

• Mierik en matzeballen

werkboek

• De Omer – tellen van Pesach naar Sjavoe’ot

werkboek

• Berachotboek deel 2

werkboek

• Feest van Tarwe en Tora

werkboek

1 les

Soekot 2 lessen

Choemasj 5 lessen

Chanoeka 2 lessen

Joodse jaartallen 4 lessen


Poeriem 2 lessen

Pesach 4 lessen

Omertijd 3 lessen

Berachot 4 lessen



19

LEERPLAN HEE (groep 7) Leerplan Hee legt de nadruk op ‘joodse vaardigheden’. De belangrijke gedeelten uit de sjoeldienst en de hagada worden aangeleerd; er wordt voor gezorgd dat de leerlingen ook weten wat iets betekent en WAAROM het gezegd wordt. De kinderen leren het verband te zien tussen voorschriften uit de Tora en de manier waarop we deze nu in de praktijk brengen. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan de mitswot been adam lechawero. Bij Ivriet wordt een begin gemaakt met het vertalen van pesoekiem, waarbij zowel aandacht wordt besteed aan grammatica als aan verklaringen (zie bladzijde 31).

Zeg, heb je het al gehoord? GAN

ALEF

BET

GIMMEL DALET

module Lesjon hara

20


HEE

WAW

Module

Lesmateriaal

Vorm

Rosj Hasjana

• Tesjoeva, tefilla, tsedaka (in voorbereiding)

werkboek

• De sjoeldienst van Jom Kippoer

werkboek

• Welkom in onze Soeka!

werkboek

• Een heel bijzondere dag

werkboek

• Het verhaal van Chanoeka • Chanoeka lichtjes

werkboek werkblad

• Zeg, heb je het al gehoord?

werkboek

• Van Tarwe tot Granaatappel

werkboek werkblad

• Dreidels en Ratels • Het verhaal van Esther

werkboek verhaal

• Ma Nisjtanna en nog meer deel 1

werkboek

• (in voorbereiding) ism Hollandsche Schouwburg

gezamenlijke activiteit

• Het verhaal van een vlag

werkboek

• Avoda sje-ba-lev

werkboek

• Het verhaal van Roeth

werkboek

3 lessen

Jom Kippoer 1 les

Soekot 2 lessen

Sjabbat 6 lessen

Chanoeka 2 lessen

Lesjon hara 4 lessen


Poeriem 2 lessen

Pesach 4 lessen

Sjoa 3 lessen

Israël 2 lessen

Tefilla 4 lessen



21

LEERPLAN WAW (groep 8) Leerplan Waw breidt de ‘joodse vaardigheden’ verder uit. Daarnaast leren de kinderen de achtergronden en het WAAROM van verschillende mitswot door middel van teksten uit de Tora en andere joodse bronnen, waarbij aandacht wordt besteed aan het belang van de mondelinge Tora. Natuurlijk is er ook dit jaar een module over de mitswot been adam lechawero. Verder is er aandacht voor Nederlands joodse geschiedenis. Bij Ivriet verschuift het accent van de sidoer naar het vertalen van pesoekiem uit Bereesjiet en Sjemot, als voorbereiding op het programma voor middelbare scholieren (zie bladzijde 31).

Achter de schermen van de megilla

GAN

ALEF

BET

module Poeriem

22


GIMMEL DALET

HEE

WAW

Module

Lesmateriaal

Vorm

Rosj Hasjana

• Wanneer is het Rosj Hasjana? • Rosj Hasjana Quiz

werkboek werkblad

• Het verhaal van Jona

werkboek

• Feest in sjoel!

werkboek

• gebaseerd op canon Nederlandse geschiedenis (in voorbereiding)

werkboek

• Helden en wonderen

werkboek

• Hou van je naaste als van jezelf – wie? hoe? waarom?

werkboek

• De geschiedenis van Toe Bisjvat

werkboek

• Achter de schermen van de megilla

werkboek

• Ma Nisjtanna en nog meer deel 2 (in voorbereiding)

werkboek

• Israël – Het verhaal van een lied (in voorbereiding)

werkboek

• (in voorbereiding) ism Hollandsche Schouwburg

gezamenlijke activiteit

• Werkboek Tien Geboden

werkboek

3 lessen

Jom Kippoer 1 les

Soekot 2 lessen

Geschiedenis 6 lessen

Chanoeka 2 lessen

De joodse boekenkast 3 lessen


Poeriem 4 lessen

Pesach 4 lessen

Israël 2 lessen

Sjoa 3 lessen



23

Leerplan 12+ Veel leerlingen willen na groep 8 doorgaan met joodse les. We zijn dan ook bezig met een vervolg op het JELED leerplan. Uitgangspunt hierbij is dat de leerlingen zoveel mogelijk zelfstandig en in eigen tempo kunnen werken, waarbij ze de keuze hebben uit de vakken Ivriet, Joodse Geschiedenis en Jahadoet. Bij het ontwikkelen van dit lesmateriaal baseren we ons zoveel mogelijk op de methoden die op joodse middelbare scholen voor deze vakken worden gebruikt. Voor het vak Klassiek Hebreeuws is het lesboek Het Begin ontwikkeld. Het is gebaseerd op de methode Beresjiet, die gebruikt wordt in de brugklas van de Joodse Scholengemeenschap Maimonides in Amsterdam. Op deze school kunnen leerlingen eindexamen doen in het vak Klassiek Hebreeuws. Het Begin bestaat uit 15 werkboekjes voor de leerlingen en een bijbehorend hulpboek met een overzicht van de grammatica en een woordenlijst. Voor leerkrachten zijn antwoordbladen met toelichting beschikbaar evenals toetsen per les inclusief normering. Het ligt in de bedoeling dat middelbare scholieren die niet op een joodse school zitten en overige geïnteresseerden in de toekomst een (deel)examen Klassiek Hebreeuws kunnen doen. Voor de vakken Joodse Geschiedenis en Jahadoet zijn we ons samen met onze buitenlandse collega’s aan het oriënteren op geschikt lesmateriaal. In Duitsland is begonnen met het ontwikkelen van een lesmethode over joodse filosofie.

24


OVERZICHT LESBOEKEN IVRIET Baroech de Beer

(Gan)

blz. 26

‫ה‬oi, ik lees Ivriet

(Alef en Bet)

blz. 28

‫ש‬egwijs in de Sidoer

(Gimmel en Dalet)

blz. 30

‫ש‬egwijs in de Tora

(Hee en Waw)

blz. 31

Het Begin

(middelbare scholieren)

blz 24

deel 1

Hoi, ik lees Ivriet

Orna Ariel Lencher · Hillary Zana · Dina Maiben


25

Baroech de Beer Baroech de Beer is een voorbereidende leesmethode, bedoeld voor kinderen die nog geen Nederlands kunnen lezen of daar net mee bezig zijn. Het is een eerste kennismaking met de letters van het alef-bet. Het vriendelijke beertje Baroech helpt de kinderen de joodse letters te herkennen. De oefeningen in het boek komen overeen met die van het voorbereidend lezen in groep 2 van de basisschool: welke letter ziet er anders uit, kleur de letters die hetzelfde zijn, noem (Nederlandse) woorden die met dezelfde klank beginnen, enzovoorts. Baroech de Beer wordt gebruikt in de kleutergroep en in de eerste maanden van leerplan Alef. Met het echt leren lezen van Ivriet wordt gewacht tot de kinderen een redelijke leesvaardigheid in het Nederlands hebben opgebouwd (meestal rond Poeriem) om het proces van leren lezen niet nog moeilijker voor ze te maken dan het al is. Prijs: e 6,50 per deel

26


het domme draakje is heel stout geweest. het heeft allemaal letters in het water gegooid. de arme dalet heeft nog geen zwem-diploma. teken een zwemband om iedere dalet.

een oefening uit ‘Baroech de Beer’


27

oi, ik lees Ivriet

‫ה‬oi, ik lees Ivriet sluit aan bij de Nederlandse leesmethode waarmee de

meeste kinderen in groep 3 werken. Dit is een aanvankelijke leesmethode, waarbij wordt uitgegaan van een woord, bijvoorbeeld ‘roos’. Vervolgens worden de losse letters van dit kernwoord behandeld: r oo s, en volgen er leesoefeningen met combinaties van deze letters.

Bij het leren lezen van Hebreeuws wordt dezelfde methode gevolgd. De kernwoorden zijn zoveel mogelijk bekende joodse woorden, bijvoorbeeld sjabbat, poeriem, Israël. Dit houdt in dat de eerste les niet begint met ba, be, bo, boe of alef, bet, gimmel, maar met het kernwoord sjabbat en de letters sjien, bet en tav. De oefeningen in het boek kunnen voor een deel zelfstandig worden gemaakt, zodat niveau-verschillen beter kunnen worden opgevangen. Op de website www.ikleesivriet.nl staan extra oefeningen om thuis de nieuwe letters op een leuke manier kunnen herhalen.

‫ה‬oi, ik lees Ivriet wordt gebruikt in leerplan Alef (vanaf februari)

en leerplan Bet. Voor leerkrachten zijn flitskaarten van alle kernwoorden, een handleiding en een digitale huiswerkkaart beschikbaar. Kijk op jeled.net of mail [email protected] voor meer informatie. Prijs: e 24 (2 delen)

oi, ik SCHRIJF Ivriet

‫ה‬oi, ik schrijf Ivriet is een werkboek om de Hebreeuwse schrijfletters te leren. Het sluit aan bij Hoi ik lees Ivriet en is geschikt voor leerlingen die Hebreeuws kunnen lezen. Prijs: e 7,50

28


les 8 woord:

‫חל ָה‬ ַ

nieuwe letters:

chet lamed

‫ח‬ ‫ל‬

ch l

‫מי �ה‬ ַ en ‫ דָנ ִי‬helpen ‫אמָא‬ ִ ‫חלָה‬ ַ voor ‫ שׁ�בָּת‬te bakken. ‫ דָנ ִי‬weegt

Het is vrijdagmiddag. om de

het meel af en doet het in een kom. Dan doen

‫מי �ה‬ ַ mag ‫חלָה‬ ַ kneden. ‫אמָא‬ ִ zegt: nu moet de ‫חל ָה‬ ַ een uurtje rijzen, ga maar lekker spelen. Als ‫ דָנ ִי‬het deeg nog eens gekneed heeft, maken ‫מי �ה‬ ַ en ‫ דָנ ִי‬ieder een mooie, gevlochten ‫חלָה‬ ַ . Nog even de oven in, en dan is de ‫חל ָה‬ ַ voor ‫ שׁ�בָּת‬klaar! ze samen de andere dingen erbij.

het deeg voor de

56

een bladzijde uit ‘‫ ה‬oi, ik lees Ivriet’


29

Wegwijs in de sidoer ‫ש‬ Met ‫ש‬egwijs in de Sidoer wordt een woordenschat opgebouwd van egwijs in de sidoer basiswoorden uit sidoer en choemasj. Daarnaast worden de eerste beginselen van de grammatica bijgebracht. Met Wegwijs in de Sidoer wordt een woordenschat opgebouwd van basiswoorden uit sidoer en Iedere les begint met een kortworden verhaal,de waarin eenbeginselen joods thema choemasj. Daarnaast eerste centraal Aan de handbijgebracht. hiervan worden oefeningen gegeven vanstaat. de grammatica Iedere leswoorden. begint met een kort verhaal, waarin met de nieuwe De sidoer wordt vanaf het begineen zoveel joods thema centraal staat. Aan de hand hiervan mogelijk bij de les gebruikt. In deel 2 leren de kinderen bekende worden oefeningen gegeven met de nieuwe gedeelten uit de sidoer vertalen (Sjema, kiddoesj maken, berachot). woorden. De sidoer wordt vanaf het begin zoveel

D

mogelijk bij de les gebruikt. In deel 2 leren de

kinderen bekende gedeelten uit dedan sidoer vertalen ‫ש‬egwijs in de sidoer is meer een werkboek een leesboek,

(Sjema, kiddoesj maken, berachot). waarin zelfstandig werken waar mogelijk wordt aangemoedigd. De oefeningen lopen per hoofdstuk op in moeilijkheidsgraad en zijn Wegwijs in de sidoer is meer een werkboek dan een er opleesboek, gericht de waarin leerlingen op motiverende wijze zoveel mogelijk zelfstandig werken waar mogelijk woorden bij te brengen. De methode sluit aan bij lopen niveau Gimmel wordt aangemoedigd. De oefeningen per hoofdstuk op in moeilijkheidsgraad en zijn er op en Dalet. gericht de leerlingen op motiverende wijze zoveel mogelijk woorden bij te brengen. De methode sluit Prijs: e 9,50 per deel aan bij niveau Gimmel en Dalet. Prijs: � 9,50 per deel

Weet je nog wat deze woorden betekenen? =

Y7W

=

W8Y

=

Kijk goed naar deze zinnen uit de sidoer. Omcirkel de woorden uit de vakjes:

4kN8EME}WRKV,Q

1

U*k&NkIjNR~MgNL,EW8Y

2

8Eh)jNQW8YY7W8EKE,V}WW8YY7W RKX}M7-Q8RKiJU,)8EME}WX

3 4

voorbeeld uit Wegwijs in de sidoer deel 1 26

30


8EME}W

Wegwijs in de Tora ‫ש‬ Deze methode is een moderne bewerking van een deel van de vroeger door het NIK uitgegeven ‘Cursus B: Bijbels Hebreeuws’. Aan de hand van ‫ש‬egwijs in de Tora bouwen de leerlingen geleiin de Tora delijk aan deegwijs grammatica en de woordenschat op die nodig is om pesoekiem uit Bereesjiet te kunnen vertalen. Daarnaast wordt methode is de eenhistorische moderne bewerking van aandacht Deze geschonken aan achtergrond eneen de deel van de vroeger door het NIK uitgegeven commentaren op de behandelde pesoekiem. ‘Cursus B: Bijbels Hebreeuws’.

D

Aan de hand van Wegwijs in de Tora bouwen de leerlingen geleidelijk aan de grammatica en de Wie de drie delen heeft doorgewerkt kan verder gaan met het woordenschat op die nodig is om pesoekiem uit vervolgprogramma middelbare scholieren (zie bladzijde 24). Bereesjiet voor en Sjemot te kunnen vertalen. Daarnaast wordt aandacht geschonken aan de historische achtergrond en de commentaren op de behandelde per deel Prijs: e 5,00 pesoekiem. Wie de drie delen heeft doorgewerkt kan verder gaan met het vervolgprogramma voor middelbare scholieren (zie bladzijde 22). Prijs: � 5 per deel

Bereesjiet 12 pasoek 16 / ]p\H8[k3FpKK-WUj& Uitleg: Saraj is meegenomen naar het paleis. Farao denkt dat Avram haar broer is en wil van hem toestemming om met Saraj te kunnen trouwen. Natuurlijk weigert Avram. Farao stuurt allerlei geschenken. Hij begint met kleinvee (geiten en schapen), daarna runderen en ezels. Als Avram dan nog geen toestemming geeft worden de cadeaus steeds kostbaarder: slaven, slavinnen, kamelen… @ Opdracht 1 Hieronder zie je het enkelvoud van twee nieuwe woorden. Zoek in pasoek 16 op wat met meervoud van die woorden is: slavin slavinnen

YMjS-

slaaf slaven

________

VgFgJ

___________

voorbeeld uit Wegwijs in de Tora 27 JELED joodse les 5772

31

Joodse les – waar? In de onderstaande plaatsen wordt in 5772 vanuit het NIK joodse les aan kinderen gegeven. Daarnaast wordt er in verschillende andere plaatsen les gegeven door ouders.

Aalten Alkmaar Almelo Almere Amersfoort Amsterdam Breda Bussum

Deventer Maastricht Eindhoven Middelburg Enschede Nijmegen Groningen Rotterdam Den Haag Utrecht Haarlem Winterswijk Leeuwarden Zaanstad Leiden Zwolle

MEER INFO? Kijk voor meer informatie en mogelijkheden voor joodse les voor kinderen en volwassenen op www.jeled.net, of mail of bel Henny van het Hoofd, hoofd Afdeling Onderwijs van het NIK: [email protected] 020-301 8488

JELED NIK Afdeling Onderwijs

Recommend Documents