JAARVERSLAG 2011 Zichtbare Schakels Rotterdam
20 Februari 2012
Inhoudsopgave Inleiding ............................................................................................................. 1 1.
Zichtbare Schakels Rotterdam in vogelvlucht ..................................................... 2
2.
Personele sterkte ........................................................................................... 2.1. Onderbezetting duurde voort in 2011 ....................................................... 2.2. Tevredenheid over werkzaamheden fors gegroeid ...................................... 2.3. Ondersteuning op maat .......................................................................... 2.4. Breed aanbod en gebruik van deskundigheidsbevordering ...........................
3 3 5 5 6
3.
Samenwerking met de eerste lijn ..................................................................... 3.1. Met ruim twee derde van de huisartsen samenwerking ............................... 3.2. Samenwerking wijkverpleegkundige – huisarts verbeterd? .......................... 3.3. Managers gezondheidscentra aangesloten in projectgroep ..........................
7 7 7 8
4.
Wijkgerichte integrale benadering .................................................................... 9 4.1. Wijkverpleegkundige participeert in woonservicegebieden en wijkoverleg ..... 9
5.
Monitoring en evaluatie .................................................................................. 10 5.1. Registratie langzaam op orde ................................................................. 10 5.2. Uitkomsten monitoring: balans in activiteiten ........................................... 10 5.3. Evaluatieplan in juni 2011 ...................................................................... 12 5.4. Evaluatie in uitvoering ........................................................................... 12
6.
Communicatie............................................................................................... 14 6.1. Teamleiders beter bekend met project ..................................................... 14 6.2. Onderlinge communicatie verloopt vlot .................................................... 14 6.3. Bekendheid zichtbare schakel neemt toe .................................................. 15 6.4. Betrokkenheid in (zorg)netwerken in de stad gerealiseerd ......................... 15
7.
Een blik op 2012 ........................................................................................... 16
Jaarverslag 2011
II
Jaarverslag 2011
III
Inleiding 2011 was voor Zichtbare Schakels Rotterdam het jaar van bestendiging. Het project groeide als het ware uit de kinderschoenen. Op alle niveaus is een positieve ontwikkeling zichtbaar: de werkzaamheden van de zichtbare schakel, de projectorganisatie, de interne en externe communicatie en de samenwerking met de partners in project en wijk. Begin 2011 werd een jaarplan met vijf speerpunten en bijhorende doelstellingen en activiteiten opgesteld. Met alle voorhanden zijnde menskracht en middelen is ingezet op de realisering hiervan. Het hierna volgende verslag over 2011 laat zien dat dit overwegend succesvol was. De speerpunten: personele sterkte, samenwerking met de eerste lijn, wijkgerichte integrale benadering, monitoring en evaluatie, en communicatie zijn in afzonderlijke hoofdstukken kernachtig beschreven in termen van realisatie van de gestelde doelen en voorgenomen activiteiten. Waar mogelijk is de beschrijving gebaseerd op en ondersteund door cijfers. Het jaarverslag sluit af met een korte blik op 2012. Het jaarverslag is verre van compleet in het weergeven van alle gebeurtenissen, ondernomen acties, de organisatie van het project en gemaakte vorderingen. Het getuigt wel van de enorme en enthousiaste inzet die door zichtbare schakels, projectleiding, bestuursleden en samenwerkende partners is gepleegd. Marjan Hoeijmakers, projectmanager
Jaarverslag 2011
1
1.
Zichtbare Schakels Rotterdam in vogelvlucht
Zorg gemakkelijk bereikbaar maken voor iedereen die dat nodig heeft. Dat is in het kort wat Zichtbare Schakels Rotterdam voor ogen heeft. De wijkverpleegkundige is hierbij de verbindende schakel tussen bewoners, professionals, en vrijwilligers in de wijk. In Rotterdam zijn circa vijftig wijkverpleegkundigen met een extra takenpakket actief: de Zichtbare Schakels. Zij werken in kleine teams in bijna 30 Rotterdamse aandachtswijken. In deze wijken hebben bewoners vaker dan elders langdurige problemen met hun gezondheid of op het gebied van wonen en welzijn. Ook levert de versnippering van professionele zorgaanbieders problemen op. Als Zichtbare Schakel kan de wijkverpleegkundige direct helpen oplossingen te vinden, zonder eerst een indicatie af te moeten wachten om op huisbezoek te kunnen gaan. Door vroegtijdig hulp te bieden kan soms een concrete zorgvraag in een later stadium worden voorkomen of escaleren problemen niet. De Zichtbare Schakel kan ook door professionals worden ingeschakeld als een soort vooruitgeschoven post in het veld. Ze besteedt veel aandacht aan het versterken van de zelfredzaamheid eigen kracht van mensen. En versterkt daarmee de dienstverlening van andere professionals. Met haar spilfunctie is zij een laagdrempelig aanspreekpunt van zowel bewoners als professionals in de wijk voor alle vragen over gezondheid en zorg. Ook is ze thuis op het gebied van welzijn en wonen. Door haar deelname in wijkoverlegstructuren onderhoudt zij directe contacten met de eerstelijns zorg, maar ook met maatschappelijk werk, buurtopbouw en GGZ. Signaleren, coördineren, regie voeren over zorg in de wijk: dat zijn de kerntaken van de Zichtbare Schakels. Zo worden de reguliere taken van de wijkzorg versterkt. Ook doet ze actief aan gezondheidsvoorlichting in bijvoorbeeld buurtcentra. Met haar kennis van de gezondheidsproblemen en sociale context van de wijk bouwt ze mee aan zorgstructuren die gericht zijn op de behoeften van wijkbewoners. Zichtbare Schakels Rotterdam wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de stichting OSER, samenwerkingsverband voor geïntegreerde eerstelijnszorg. OSER werkt in het project nauw samen met: Aafje, Gezondheidscentra Zorg op Zuid, GGD Rotterdam-Rijnmond, Hogeschool Rotterdam, Humanitas, Laurens, MOB, Sprong Gezondheidscentra, Stichting BOOG, Stichting Zorg op Noord en Thuiszorg Rotterdam. De projectleiding van Zichtbare Schakels Rotterdam bestaat uit een projectmanager Marjan Hoeijmakers, en een projectcoördinator Judy ten Have. De wijkverpleegkundigen zijn in dienst bij een van de samenwerkende thuiszorgorganisaties en voor een aantal uren per week gedetacheerd bij Zichtbare Schakels Rotterdam. Het project is onderdeel van een landelijk programma van ZonMw: ‘Zichtbare Schakel. De wijkverpleegkundige voor een gezonde buurt’. Het programma is opgezet in opdracht van het Ministerie van VWS en geeft uitvoering aan een politiek besluit uit 2008. Het is in 2009 gestart en loopt tot en met 2012. Voor uitgebreide informatie verwijzen we u naar de website www.zichtbareschakelsrotterdam.nl
Jaarverslag 2011
2
2.
Personele sterkte
Het speerpunt personele sterkte is in 2011 gericht geweest op uitbreiding van de wijkverpleegkundige functie zowel in aantal als inhoudelijk. De doelstellingen met betrekking tot de personele sterkte zijn in het jaarplan als volgt geformuleerd. 1. Het aantal wijkverpleegkundigen in het project is conform afspraak 26,3 fte (met in april en de rest van het jaar ten hoogste een onderbezetting van 5%). 2. Meer dan de helft van de wijkverpleegkundigen ervaart meer arbeidssatisfactie dan voor het project startte. 3. 80% van de wijkverpleegkundigen voelt zich concreet gesteund in de uitvoering van de combinatie van AWBZ werkzaamheden en projectactiviteiten (m .a.w. in het pionieren in een ‘nieuwe’ wijkverpleegkundige functie). 4. Alle wijkverpleegkundige hebben twee maal deelgenomen aan door het project en extern aangeboden deskundigheidsbevordering
Realisatie Om de afgesproken bezetting te realiseren is ondanks grote inspanningen maar deels gelukt. Aan de versterking van de competenties en vaardigheden van de wijkverpleegkundigen is wel ruimschoots voldaan. Hierna wordt in korte bewoordingen en een aantal tabellen aangegeven in hoeverre en op welke manier de doelstellingen zijn gerealiseerd.
2.1. Onderbezetting duurde voort in 2011 Zichtbare Schakels Rotterdam startte in 2011 met een onderbezetting op de toegestane formatie van 26.3 fte. Met ingang van april werd uitgebreid met 5.6 fte om de activiteiten in vijf extra wijken mogelijk te maken. De verwachting was dat de onderbezetting geminimaliseerd kon worden tot 5-10%. In het hele jaar is door alle partijen geïnvesteerd in het optimaliseren van de bezetting. Het verloop is echter groot geweest (zie onderstaande tabellen). In afnemende mate werden door vertrekkende medewerkers redenen aangegeven die direct met het project te maken hadden. Tabel 1. In- en uitstroom van wijkverpleegkundigen in 2011 In- en uitstroom 2011 REGIO Noord West Zuidoost Zuidwest TOTAAL
Uitstroom in fte 0,80 2,10 2,75 1,65 7,30
fte fte fte fte fte
Uitstroom in aantal 2 5 6 4 17
Instroom in fte 3,71 1,58 3,73 1,68 10,7
fte fte fte fte fte
Instroom in aantal 8 3 9 4 24
In het ZSweb is op basis van de personele gegevens de ontwikkeling van het aantal wijkverpleegkundigen werkzaam in het project en hun contracturen als volgt weergegeven.
Jaarverslag 2011
3
Figuur 1. Ontwikkeling aantal wijkverpleegkundigen en hun contracturen in 2011
Tabel 2. Bezetting op basis van start- en toegevoegde wijken, eind 2011 Eind 2011 REGIO Noord West Zuidoost Zuidwest TOTAAL
Totale formatie
Percentage van totaal
8,03 fte 8,57 fte 8,60 fte 6,70 fte 31,9 fte
25% 27% 27% 21% 100%
Ingevulde formatie 8,09 fte (18)* 3,25 fte (5) 6,43 fte (14) 5,22 fte (10) 22,92 fte(47)
Percentage
100% 38% 74% 78% 73%
*Tussen haakjes het aantal wijkverpleegkundigen
In augustus 2011 heeft een diepgaande analyse van de onderbezetting plaatsgevonden met de projectgroep. Na het gesprek met het OSER bestuur en daarna het bestuurlijk overleg over deze analyse is besloten tot een screening van wijken aan de hand van door de projectleiding voorgestelde criteria. In de projectgroep in december werden de resultaten besproken en vervolgens in de bestuursvergadering van OSER met een voorstel voorgelegd. Tot slot een overzicht van de detachering van wijkverpleegkundigen verdeeld over de thuiszorgorganisaties nadat in 2011 de bij de start van het project vastgestelde verdeling van in te zetten fte per organisatie is losgelaten. Tabel 3. Detachering verdeeld over thuiszorgorganisaties Detachering per thuiszorgorganisatie TZR Laurens MOB Humanitas Aafje TOTAAL
Jaarverslag 2011
In fte oktober 2011 9,95 fte 5,89 fte 0,44 fte 4,21 fte 2,50 fte 22,99 fte
Percentage van totaal 43% 26% 1% 19% 11% 100%
In fte start 2012 9,95 fte 7,53 fte 0,83 fte 4,27 fte 2.06 fte 24,64 fte
Percentage 41% 31% 1% 18% 9% 100%
4
2.2. Tevredenheid over werkzaamheden fors gegroeid De tweede doelstelling is ruimschoots behaald. Dit blijkt onder andere uit de evaluatie van Zichtbare Schakels Rotterdam deelonderzoek 2 dat is uitgevoerd door de Hogeschool Rotterdam. In september zijn alle zichtbare schakels gevraagd hun tevredenheid over de werkzaamheden als wijkverpleegkundige voor de start van het project en op dat moment uit te drukken in een cijfer. Het gemiddelde cijfer steeg van 6.1 naar 7.9. Deze groei van bijna twee punten is fors (uit: conceptverslag deelonderzoek 2 Hogeschool Rotterdam,februari 2012). Groeiend enthousiasme over het eigen werk komt ook naar voren in de evaluatie over 2011 die gehouden is op de schakeldag in december: meer werkvreugde, ruimte voor ontplooiing en ontwikkeling deskundigheid, regelruimte, meer zelfstandigheid, inzetten opgedane kennis, verbreding van het vak, nieuwe mogelijkheden en uitdagingen.
2.3. Ondersteuning op maat Ondersteuning wordt door de projectcoördinator (-manager) op maat gegeven, uitgaande van de behoefte en vraag van de wijkverpleegkundigen. En op initiatief van de projectcoördinator zelf waar dit in de detachering is afgesproken en waar zij dit nodig acht. Zo is onder andere ondersteuning geboden bij het actualiseren en uitvoeren van de wijkplannen. Belangrijke aandachtspunten zijn: pro-actief zijn en initiatief nemen naast reageren op vragen van cliënten en professionals, grenzen van het eigen handelen en afbouwen van zorg. De ondersteuning en coaching van de wijkverpleegkundigen zag er in 2011, naast organisatorische en administratieve aspecten, uit als in onderstaande tabel is aangegeven. Hoewel niet concreet is gemeten in hoeverre wijkverpleegkundigen zich afgelopen jaar ondersteund voelden in hun taakuitvoering, is een positieve beoordeling hier op z’n plaats. In voortgangsgesprekken en de evaluatie op de schakeldag brengen wijkverpleegkundigen naar voren dat ze de steun en leiding van projectcoördinator enmanager positief ervaren en waarderen.
Tabel 4. Ondersteuning wijkverpleegkundigen door projectcoördinator ACTIVITEIT Regio-overleg Bespreken van: projectzaken, plannen teams, voortgang Intervisie (ondersteuning, instructie bij eerste bijeenkomsten, 1à2 maal) Voortgangs-, exitgesprekken Coaching Op vraag van wijkverpleegkundige of initiatief van projectcoördinator Bespreking wijkplannen
Jaarverslag 2011
Wie Iedereen Regio Noord en Zuidwest Iedereen 8 personen Iedereen
Frequentie Maandelijks 2 uur, na zomer tweemaandelijks 1x per 6-8 weken Bij start, 1x per jaar, bij einde contract 1-1,5 uur, frequentie afhankelijk van situatie Gevarieerd
5
2.4. Breed aanbod en gebruik van deskundigheidsbevordering Om de inhoudelijke ontwikkeling van de wijkverpleegkundige functie vorm te geven hebben alle wijkverpleegkundigen de kans gekregen nieuwe kennis en vaardigheden op te doen. Elke wijkverpleegkundige heeft twee maal een deskundigheidsbevorderende activiteit aangeboden gekregen. Niet iedereen heeft twee maal deelgenomen: ten gevolge van ziekte of vakantie en afhankelijk van de tijdsduur van het contract in 2011. De deskundigheidsbevordering is aangeboden op initiatief van en georganiseerd door het project, behorend bij het samenwerkingsverband met Context in het kader van het programma ‘Preventiekracht dichtbij huis: Rotterdamse risicogroepen’ en op uitnodiging van externen. Tabel 5. Deskundigheidsbevordering Zichtbare Schakels Rotterdam 2011 DESKUNDIGHEIDSBEVORDERING Op initiatief van Project Instructie ZSweb Indicatiestelling: welke wegen kun je bewandelen bij aanvragen indicatie, waar op letten Eerstelijns samenwerking Schakeldag 12 mei Presentietheorie (netwerkmarkt, themabesprekingen) Schakeldag 8 december Workshop netwerken Workshop gezondheidsbevordering Workshop ‘de kunst van het kleinmaken’ Instructie evaluatie project, afnemen vragenlijsten i.s.m. CONTEXT Training project preventiekracht dichtbij huis: Rotterdamse risicogroepen (signaleren psychische problematiek, POM-methodiek, motiverende gespreksvoering) EXTERN Congres ‘de wijkverpleegkundige aan zet’ Conferentie Beweegkracht Rotterdam Van Kleeflezing Scholingsblok 2 (ZonMw landelijk) Opstellen beroepsprofiel
Door
Aantal deelnemers
Omvang scholing
Ecare services CIZ academie
35 38
Half dag deel 1 dagdeel
Hogeschool Rotterdam Stichting Presentie
40
1 dagdeel
40
2 dagdelen (aansluitend)
v. Kleef instituut
12
v. Kleef instituut v. Kleef instituut
9 13
Erasmus Universiteit
42
2 dagdelen (verspreid) 2 dagdelen (verspreid 3 dagdelen (verspreid) 1 dagdeel
Context
37
V&VN
4
Van klacht naar kracht v. Kleef instituut V&VN V&VN
3 2 1 1
3 dagdelen (verspreid)
2 dagdelen (aansluitend) 1 dagdeel 1 dagdeel 2 dagdelen 2 dagdelen (verspreid)
Het scholingsplan Zichtbare Schakels Rotterdam voor het jaar 2012 is opgesteld.
Jaarverslag 2011
6
3.
Samenwerking met de eerste lijn
De samenwerking met de eerste lijn is een belangrijke peiler van het project. Voor 2011 zijn daarom de volgende doelen gesteld. 1. huisartsen (80%) en andere eerstelijnszorgverleners (60%) zijn bekend met de mogelijkheden die de zichtbare schakels bieden in de wijk(zorg) 2. de samenwerkingsrelatie tussen wijkverpleegkundige en huisarts is merkbaar verbeterd: zichtbare schakels zijn goed bereikbaar en direct inzetbaar, er zijn op praktijk of centrumniveau samenwerkingsafspraken gemaakt en waar mogelijk heeft de zichtbare schakel er een werkplek, beide partijen zijn tevreden 3. de eerste lijn, vertegenwoordigd door vier koepels van gezondheidscentra, participeert in de projectgroep
Realisatie De samenwerking met de eerstelijnszorg krijgt opnieuw gestalte en inhoud. De gestelde doelen en voorgenomen activiteiten zijn grotendeels gerealiseerd.
3.1. Met ruim twee derde van de huisartsen samenwerking Wijkverpleegkundigen hebben veel geïnvesteerd in de samenwerking met huisartsen en andere eerstelijnszorgverleners door middel van persoonlijke contacten, overleg over cliënten, en het maken van concrete samenwerkingsafspraken. Eind 2011 werd met 70% van de huisartsen in betrokken wijken samengewerkt. In zes gezondheidscentra hebben wijkverpleegkundigen inmiddels ook een werkplek: in de regio Noord, Zuidoost en West. Hierin zijn praktijkondersteuners en andere eerstelijnszorgverleners niet meegenomen Tabel 6. Samenwerking met huisartsen stand van zaken eind 2011 Eind 2011 REGIO Noord West Zuidoost Zuidwest TOTAAL
Samenwerkend
29 44 24 25 122
Percentage van totaal 67% 81% 57% 71% 70%
Niet samenwerkend 14 10 18 10 52
Percentage van totaal 33% 19% 43% 29% 30%
Gebaseerd op opgegeven samenwerkingsrelaties voor evaluatie, oktober 2011
Het initiatief tot contact met de wijkverpleegkundigen komt over het hele jaar genomen in 29% van de gevallen van huisartsen en praktijkondersteuners. In het eerste kwartaal van 2011 was dit 22%.
3.2. Samenwerking wijkverpleegkundige – huisarts verbeterd? Of de samenwerking tussen wijkverpleegkundigen en huisartsen daadwerkelijk is verbeterd wordt momenteel in deelonderzoek 3 van de evaluatiestudie door de Erasmus Universiteit (iBMG) onderzocht. De huisartsen waarmee samengewerkt wordt (zie tabel hiervoor) en andere professionals uit de eerste lijn, welzijnswerk, GGD, GGZ en
Jaarverslag 2011
7
anderen, in totaal ongeveer 330 hebben een vragenlijst ontvangen. De allereerste resultaten laten zien dat de professionals tevreden zijn met de zichtbare schakels. Zij geven hen een gemiddelde score van 7.4. waarvan hun bereikbaarheid en professionaliteit met een 7.7 en 7.9 worden gewaardeerd. De samenwerking met de zichtbare schakel scoort 3.44 gemiddeld op een schaal van 1-5. Definitieve resultaten worden in voorjaar 2012 verwacht. De managers van gezondheidscentra geven de samenwerking met de wijkverpleegkundige zichtbare schakels, ook een positieve waardering.
3.3. Managers gezondheidscentra aangesloten in projectgroep De eerste lijn is nu goed vertegenwoordigd in de projectstructuur. Managers van vijf gezondheidscentra (Randweg, Beverwaard, Zuiderkroon, Zorg op Zuid en Zorg op Noord) participeerden driemaal in de projectgroep en daarna twee maal in een apart overleg met de projectmanager. Dit heeft de betrokkenheid vergroot en de communicatie vergemakkelijkt.
Jaarverslag 2011
8
4.
Wijkgerichte integrale benadering
De wijkverpleegkundige, zichtbare schakel zet zich in op het gebied van preventie, zorg, wonen en welzijn. Samenwerking met andere professionals in een integrale wijkaanpak is daarin aangewezen. Voor 2011 werden met betrekking tot dit speerpunt de volgende doelen gesteld. 1. het project is geografisch en inhoudelijk aangesloten bij de woonservicegebieden in de stad waar dit praktisch mogelijk wordt geacht 2. de zichtbare schakels participeren in de woonservicegebieden (waar aangewezen) en/ of in 'zorgwelzijnteams'
Realisatie In de dagelijkse praktijk krijgt de samenwerking in een integrale wijkaanpak op verschillende wijzen vorm. Deze samenwerking vraagt een lange adem om zich effectief te realiseren.
4.1. Wijkverpleegkundige participeert in woonservicegebieden en
wijkoverleg
Naast overleg met andere professionals op het gebied van preventie, zorg, wonen en welzijn over individuele cliëntsituaties participeren wijkverpleegkundigen op diverse plekken in de stad in multidisciplinair overleg voor een wijkgerichte aanpak van problemen. In vijf deelgemeenten: Noord, Centrum, Feijenoord, Delfshaven en Charlois zijn wijkverpleegkundigen direct betrokken in de woonservicegebieden en dragen ze bij aan overlegtafels en de activiteiten die er ontplooid worden. Wijkverpleegkundigen kunnen hun eigen wijkplannen daarin nog beter gebruiken en afstemmen met anderen. De projectmanager heeft elk kwartaal bilateraal overleg met de projectleider woonservicegebieden bij de gemeente Rotterdam (Sozawe). In het grootste deel van de wijken is goede aansluiting gevonden bij de Lokale Zorgnetwerken. Met Even Buurten is de samenwerking in Lombardijen in augustus gestart. Nu het team wijkverpleegkundigen daar is uitgebreid krijgt de samenwerking kans verder te groeien in een continue afstemming tussen met name spillen uit het welzijnswerk, zichtbare schakels en consulenten van de Vitaliteitswijzer.
Jaarverslag 2011
9
5.
Monitoring en evaluatie
Om te weten of het project oplevert wat we aan doelen hebben gesteld zijn monitoring en evaluatie belangrijke instrumenten. Deze werden met de volgende doelstellingen ingezet. 1. betrokken wijkverpleegkundigen registreren op maandbasis in het zichtbare schakelweb volgens aangegeven indicatoren 2. een evaluatieteam komt in de eerste helft van 2011 minimaal drie maal bij elkaar om een evaluatieplan te maken 3. uitvoering van het evaluatieplan is in de tweede helft van het jaar gestart. De voortgang en eerste uitkomsten worden in minimaal twee bijeenkomsten door het evaluatieteam besproken.
Realisatie In de realisatie van de gestelde doelen gaat dit hoofdstuk eerst in op wat de instelling van het registratiesysteem aan resultaten heeft opgeleverd en de veranderingen gedurende het jaar daarin. We zien dat een zekere balans in activiteiten ontstaat. Daarna komt de voortgang met betrekking tot de evaluatie van het project aanbod.
5.1. Registratie langzaam op orde In januari 2011 is een registratiesysteem in het ZSweb in gebruik genomen waarin de wijkverpleegkundigen hun activiteiten registreren, opgesplitst in cliënt- en niet cliëntgebonden activiteiten (voor project en wijk), zie de hierna volgende tabellen. In de eerste maanden hebben wijkverpleegkundigen met het systeem moeten leren werken en zijn ook regelmatig aanpassingen door Ecare services gedaan. De primaire aandacht van wijkverpleegkundigen gaat uit naar cliënten. Registreren is geen primaire noch favoriete bezigheid. De projectleiding heeft regelmatig de urgentie van het registreren onder de aandacht gebracht, maar niet effectief genoeg. Wijkverpleegkundigen die onvoldoende uren hebben geregistreerd zijn daar door het OSER bestuur op aangesproken.
5.2. Uitkomsten monitoring: balans in activiteiten In de monitoring van de verschillende activiteiten in 2011, zoals aangegeven in de tabellen hierna vallen de volgende punten op. Er is een groeiend aantal uren geregistreerd ondanks dat de bezetting niet, nauwelijks groeide Ook de afname van de categorieën anders, onder project en wijk duiden op een beter inzicht in de registratie Het coördineren van zorg (verstaan als het regelen van alle zorg rondom de cliënt, overzicht houden, afstemming van zorg met andere disciplines, plannen) vraagt nog eens de helft van de tijd die aan direct cliëntencontact (face to face) wordt besteed. Dit blijft redelijk stabiel. In de projectactiviteiten wordt de meeste tijd besteed aan team-/regio-overleg, en deskundigheidsbevordering. Respectievelijk 48% en 25% (exclusief uren voor vakantie en ziekte).
Jaarverslag 2011
10
In de wijkactiviteiten gaat de meeste aandacht naar netwerken (31%) en multidisciplinair samenwerkingsoverleg in de wijk (13%). Het item voorlichting groeit licht, het houden van spreekuren blijft constant. Beide vormen respectievelijk slechts 5% en 8% van het totaal aan activiteiten in de wijk. De wijkactiviteiten zijn in totaal aantal uren afgenomen dit ligt grotendeels aan de afname categorie anders. De verhouding van cliënt- en niet cliëntgebonden activiteiten is over 2011 gemiddeld genomen 35% - 65%. Maar ontwikkelde van 23%-77% in het eerste kwartaal naar 44%-56% in het vierde kwartaal. Hiermee is de directe zorg voor cliënten toegenomen en beter in balans met de overige activiteiten.
Tabel 7. Overzicht urenregistratie in 2011 2011 CLIENT GEBONDEN Face to face contact Zorgcoördinatie Anders TOTAAL
1e kwartaal
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
TOTAAL
1125 571 119 1815
1598 825 69 2492
1985 858 72 2915
2348 1016 71 3435
7056 3270 331 10657
419
249 93 101 470 1971 521 504 3909
727 67 137 490 1153 504 353 3431
2046 166 442 1977 3952 1290 3539 13412
PROJECT Deskundigheidsbevordering Evaluatie Projectleiding Team-Regio Vakantie Ziekte Anders TOTAAL
1572 2557
651 6 119 571 793 265 1110 3515
WIJK Netwerken Reistijd Spreekuur Voorlichting groep Voorlichting publiek Wijkteam/sw overleg Anders TOTAAL
986 387 223 66 40 214 1500 3416
789 290 184 93 49 407 1198 3011
826 126 206 131 37 440 808 2574
937 174 260 126 77 386 427 2387
3538 977 873 416 203 1447 3933 11387
TOTAAL
7788
9017
9398
9253
35456
85 446 35
NB de registratie van vakantie en ziekte werd pas eind eerste kwartaal in gevoerd
Jaarverslag 2011
11
Tabel 8. Verhouding cliënt- en niet cliëntgebonden activiteiten in 2011 ACTIVITEITEN 2011 CLIENTGEBONDEN Face to face Zorgcoördinatie Anders Totaal NIET CLIENTGEBONDEN Project (excl. vakantie,ziekte) Wijk Totaal VERHOUDING Cliënt/niet-cliënt gebonden op totaal
Totaal in uren
Totaal in procent
1e Kwartaal
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
7056 3270 331 10657
66% 31% 3% 100%
62% 32% 6% 100%
64% 33% 3% 100%
68% 29% 3% 100%
68% 30% 2% 100%
8170
42%
42%
45%
36%
41%
11387 19557
58% 100%
58% 100%
55% 100%
64% 100%
59% 100%
35%/65%
23%/77%
31%/69%
42%/58%
44%/56%
In 2011 hadden de wijkverpleegkundigen bijna 1250 cliënten in zorg (zie volgende tabel). Bij ongeveer 300 cliënten werd de zorg gestopt. Tabel 9. Cliënten in zorg 2011 2011
1e kwartaal
CLIENTEN Vrouwen Mannen TOTAAL
279 153 432
2e kwartaal 412 251 663
3e kwartaal 479 319 798
4e kwartaal 602 371 973
Over heel 2011 752 477 1229
5.3. Evaluatieplan in juni 2011 In samenwerking met de Hogeschool Rotterdam, de Erasmus Universiteit (iBMG) en een lid van de projectgroep is een evaluatieplan opgesteld. Het plan is gericht op drie thema’s: 1) de zelfredzaamheid, kwaliteit van leven en zorggebruik van de kwetsbare burger in de wijk, 2) de wijkverpleegkundige functie en 3) samenwerking in een integrale wijkaanpak. Met betrekking tot deze thema’s zijn drie deelonderzoeken opgezet, inclusief een doelmatigheidsstudie.
5.4. Evaluatie in uitvoering De uitvoering van de evaluatiestudie is in september 2011 gestart met een instructie van de wijkverpleegkundigen om cliënten te motiveren deel te nemen en vragenlijsten af te nemen bij nieuwe cliënten. Alle wijkverpleegkundigen zijn betrokken in de uitvoering van de eerste meting. De inclusie van het benodigde aantal cliënten gaat niet zo gemakkelijk en snel als verwacht waardoor de eerste meting met drie maanden is verlengd (maart 2012). De eerste resultaten worden in het voorjaar van 2012 verwacht.
Jaarverslag 2011
12
Zichtbare Schakels Rotterdam participeert met zes wijkverpleegkundigen die samen 17 cases inbrengen ook in het landelijk onderzoek van BMC over het functioneren van de Zichtbare Schakel. De resultaten van deze studie worden medio 2012 verwacht.
Jaarverslag 2011
13
6.
Communicatie
Heldere en regelmatige communicatie is van vitaal belang voor het project: naar buiten om bekendheid te krijgen en intern om ervaringen uit te wisselen en een soepele projectorganisatie te krijgen. De doelstellingen voor 2011 zijn als volgt geformuleerd. 1. Doelstellingen, werkwijze en mogelijkheden (en beperkingen) van het project zijn bekend bij betrokken wijkverpleegkundigen en bij hun thuiszorgorganisatie 2. Onderlinge communicatie van de zichtbare schakels (inclusief met de projectleiding) is gemakkelijk, effectief en plezierig 3. Wijkbewoners, professionals en vrijwilligers zijn bekend met bereikbaarheid en werkzaamheden wijkverpleegkundigen en waar het project voor staat 4. De projectleiding participeert op stadsniveau in relevante (zorg)netwerken
Realisatie Er zijn in 2011 nieuwe communicatiekanalen opengesteld en volop gebruikt. Dit komt ten goede aan effectieve en soepele communicatie binnen het project en aan de bekendheid van het project: binnen thuiszorgorganisaties, in de wijk en in de stad.
6.1. Teamleiders beter bekend met project Wijkverpleegkundigen worden bij de start van de werkzaamheden bij Zichtbare Schakels Rotterdam (naast assistentie van een collega en de projectcoördinator) met een ‘starterpakket’ geholpen om vertrouwd te raken met het project. Wijkverpleegkundigen zijn goed in staat aan derden uit te leggen waar de zichtbare schakel voor staat. In 2011 zijn alle teamleiders in de thuiszorgorganisaties van de betrokken wijkverpleegkundigen geinformeerd over het project en werden knelpunten in de afstemming tussen zichtbare schakel werk en AWBZ-zorg besproken. De projectcoördinator participeert sindsdien in de sollicitatieprocedure van de thuiszorgorganisaties, onder verantwoordelijkheid van de teamleider. In de loop van het jaar is wederzijds beter inzicht ontstaan in de werkzaamheden van de zichtbare schakel ontstaan en welke professional nodig is om deze functie te vervullen. Afstemming en het oplossen van knelpunten worden door middel van korte overleglijnen concreet geëffectueerd.
6.2. Onderlinge communicatie verloopt vlot Vanaf januari is er onderling berichtenverkeer in het ZSweb (en via mail) mogelijk. Dit vergemakkelijkt de uitwisseling van ervaringen en nieuws en het onderling stellen van vragen. Zoals eerder vermeld zijn er voldoende mogelijkheden tot onderlinge communicatie en leren tijdens team- en regio-overleg, intervisie, werkgroepen, en schakeldagen. Betrokkenen zijn hier tevreden mee. Binnen de projectstructuur van Zichtbare Schakels Rotterdam is helder gecommuniceerd door de projectleiding door middel van kwartaalrapportages en voortgangsverslagen.
Jaarverslag 2011
14
6.3. Bekendheid zichtbare schakel neemt toe De bekendheid van de zichtbare schakel neemt toe door de inzet van verschillende communicatiemiddelen. In januari is de website www.zichtbareschakelsrotterdam.nl gelanceerd. Hierop is een handige kaart beschikbaar die het zoeken naar de wijkverpleegkundige in een bepaalde wijk heel eenvoudig maakt. De website kende 4.159 unieke bezoekers (10.121 bezoekers in totaal) met een gemiddelde bezoektijd van twee minuten. In 2011 is vijf maal een nieuwsbrief verschenen (vooral geadresseerd aan professionals, inmiddels ongeveer 250 lezers) met daarin telkens een interview, ervaringen van wijkverpleegkundigen, cliëntensituaties en nieuws. Verder is er een flyer voor wijkbewoners, een folder voor professionals en een aantal gadgets ontwikkeld en in gebruik genomen. Gezien het groeiend aantal vragen voor inzet van de wijkverpleegkundige, zichtbare schakel mag aangenomen worden dat de bekendheid toegenomen is. In de Omnibus enquête van de gemeente (voorjaar 2011) antwoordde 2,6% van de respondenten wel eens van de zichtbare schakel gehoord te hebben. Dit is laag. De vraag is echter verspreid over de stad opgenomen, dus ook in de wijken waar Zichtbare Schakels Rotterdam niet actief is. Bovendien is het de eerste meting, een jaar na de start. De vraag zal in 2012 opnieuw worden voorgelegd.
6.4. Betrokkenheid in (zorg)netwerken in de stad gerealiseerd De projectleiding wordt zeer regelmatig uitgenodigd deel te nemen aan netwerk- en samenwerkingsbijeenkomsten in de stad. Om enkele te noemen: woonservicegebieden, mantelzorgkringen, Genero, Samen Een in Feijenoord, palliatieve zorg, van Kleef Insitituut, sociaal isolement, gezondheidsmakelaars, GGD, Even Buurten, transferverpleegkundigen, Integraal Kankercentrum, armoedebestrijding etc. Hiermee is de bekendheid van zichtbare schakels vergroot en wordt samenwerking geconcretiseerd (en waar nodig formeel vastgelegd). Waar mogelijk worden de wijkverpleegkundigen in positie gebracht om de contacten die betrekking hebben op hun specifieke wijk of regio over te nemen en te onderhouden. De werkgroep structurele inbedding heeft een notitie over de toekomstige wijkverpleegkundige functie geschreven. De geplande werkconferentie is naar 2012 verschoven.
Jaarverslag 2011
15
7.
Een blik op 2012
Kernachtig weergegeven richt Zichtbare Schakels Rotterdam zich in 2012 op verdere versterking van de wijkverpleegkundige functie en de structurele inbedding. Na screening van de wijken starten we in 2012 met een nieuwe situatie en bezetting. De wijken Feijenoord, Schiemond en Cool zullen bediend worden vanuit de teams in aangrenzende wijken. Dit betekent dat niet geïnvesteerd wordt in de opbouw en intensieve deelname in de netwerken aldaar maar wel waar mogelijk hulp aan cliënten (en daarmee gepaard gaande samenwerkingsrelaties) geboden wordt. De wijken waar geen zichtbare schakels (meer) aanwezig zijn, Spangen en Katendrecht, worden afgestoten. Een aantal wijkverpleegkundigen zijn aangenomen om vooral de teams in de regio West te versterken. Zie onderstaande tabel voor de nieuwe bezetting 2012. Hiermee intensiveren we het laatste projectjaar de inhoudelijke werkwijze i.p.v. de aandacht voortdurend te richten op de praktische organisatie van het project. Tabel 10. Bezetting op basis van resultaten screening van wijken, begin 2012 1e kwartaal 2012 REGIO Noord West Zuidoost Zuidwest TOTAAL
Totale formatie 8,03 fte 6,60 fte 7,30 fte 6,70 fte 28,63 fte
Percentage van totaal 29% 23% 25% 23% 100%
Ingevulde formatie* 8,09 fte (18) 5,23 fte (11) 6,05 fte (13) 5,22 fte (10) 24,64fte (52)
Percentage
100% 79% 83% 78% 86%
NB. Wijkverpleegkundigen zijn aangenomen, de startdata variëren.
Speerpunten 2012 Afgeleid uit het verslag over 2011 melden we hier een aantal speerpunten. Deze worden in een jaarplan 2012 samengevoegd met suggesties uit de projectgroep en de evaluatie op de schakeldag, en verder uitgewerkt De bezetting op 90% brengen en deze vasthouden de ondersteuning en deskundigheidsbevordering in dezelfde lijn voortzetten. Onderwerpen deskundigheidsbevordering: sociaal isolement, informele zorg, preventie en gezondheidsbevordering Een ‘experiment’ met zorgverzekeraar en thuiszorgorganisatie om een (klein team) wijkverpleegkundige(n) in de organisatie en dienstverlening van het gezondheidscentrum op te nemen Versterken van de rol van de wijkverpleegkundige in een integrale wijkaanpak Eerste kwartaal iedere maand de registratiegegevens aan elke wijkverpleegkundige terugrapporteren en waar nodig van feedback voorzien Aandacht voor preventie en voorlichting als wijkverpleegkundige taak Bewaken voortgang en tijdig opleveren van de resultaten van evaluatie Uitkomsten monitoring en evaluatie benutten in PR en structurele inbedding Profileren van het project, meer aandacht voor PR Werkconferentie structurele inbedding
Jaarverslag 2011
16
