Jaarverslag We zijn allemaal even veel waard. Die ander misschien wel meer, omdat die meer heeft moeten bikkelen STICHTING LEGER DES HEILS

08 · Wat goed gaat en wat beter kan 28 · Bij het Leger is het allemaal niet zo zwaar 40 · Christelijke levensovertuiging als persoonlijke competentie

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Bezoekadres: Spoordreef 10, Almere

STICHTING LEGER DES HEILS

Postadres: Postbus 3006, 1300 EH Almere telefoon (036) 539 82 50, fax (036) 534 07 10 www.legerdesheils.nl

WELZIJNS- EN GEZONDHEIDSZORG

Jaarverslag 2007 We zijn allemaal even veel waard. Die ander misschien wel meer, omdat die meer heeft moeten bikkelen p33 o Astrid Slob, W&G buurtsteunpunt Apeldoorn

Colofon Uitgave

HET LEGER DES HEILS IN NEDERLAND

De naam Leger des Heils stamt uit 1878. Daarvoor heette de beweging The Christian Mission. Toen een van de betrokkenen de organisatie in een artikel wilde omschrijven als ‘a volunteer army’ (een leger van vrijwilligers), maakte Bramwell Booth (de zoon van de oprichter) daartegen bezwaar. William Booth verving het woord ‘volunteer’ door ‘Salvation’ (heil).

KERKGENOOTSC H A P L E G E R D E S H E I L S


Het Kerkgenootschap Leger des Heils heeft in Nederland 73 kerkelijke gemeenten (korpsen). Kernfuncties van deze gemeenten zijn evangelisatie, geestelijke groei, verbondenheid en dienstverlening aan de naaste.

De Stichting Leger des Heils is verantwoordelijk voor het beheer van geldmiddelen en de verdeling van onbestemde centrale inkomsten over de andere stichtingen en het kerkgenootschap.

ST ICHTING LEGER D E S HEILS WELZIJNS - E N GEZONDHEIDSZ O R G De Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg bestaat uit 14 werkeenheden en 235 vestigingen. De stichting is verantwoordelijk voor de professionele gezondheidszorg en het welzijnswerk van het Leger des Heils in Nederland. Hierbij gaat het om maatschappelijke opvang, ouderen- en gezondheidszorg, jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, reclassering, verslavingszorg, preventie en maatschappelijk herstel.

S T I C H T I N G L E G E R D E S HEILS DIENSTVERLENING De Stichting Leger des Heils Dienstverlening verleent tegen kostprijs ondersteunende diensten aan de andere stichtingen en het kerkgenootschap. Ook verzorgt zij alle activiteiten op het gebied van inzameling van gedragen kleding en schoenen. Deze activiteiten zijn ondergebracht in ReShare BV.

(cover, p5, p6, p7, p8, p10, p12,

Spoordreef 10, Almere

p13, p15, p16, p18, p19, p27,

www.legerdesheils.nl

p50, p52, p56, p58, p60, p70,

e-mail: [email protected]

p72)

Stichtingsbureau W&G

Antoinette Temmink

Robert Jan van den Hoorn

(p4, p20, p21, p22, p24, p25,

douglas design bno, Ommen

p26, p30, p34, p36, p41 boven

KLEDINGINZAMELING * EVANGELISATIE * DIENSTVERLENING * ONTWIKKELINGSHULP * EN NOG VEEL MEER...

Grafische vormgeving

DE NAAM >

Druk Heils is eenControlmedia, internationaleBreda beweging

p62, p64, p66) Het Leger des en behoort tot de universele p47, christelijke Kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op deOplage Bijbel. Zijn9000 dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God. Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken KvK en inAmsterdam zijn naam nr. menselijke nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie. 41208154 DE MISSIE >

DE ORGANISATIE > Sinds eind 1988 bestaat het Leger des Heils in Nederland uit een kerkgenootschap en vier stichtingen. Voor die tijd was de organisatie, juridisch gezien, een kerkgenootschap. De herstructurering vond plaats om beter aan te kunnen sluiten bij de maatschappelijke ontwikkelingen en tegemoet te komen aan de eisen van de overheid. Het kerkgenootschap en de stichtingen maken deel uit van ‘The Salvation Army’, ofwel het Leger des Heils.

VOOR U LIGT HET JAARVERSLAG VAN STICHTING LEGER DES HEILS WELZIJNS- EN GEZONDHEIDSZORG De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg bestaat uit 14 werkeenheden en 235 vestigingen. De stichting is verantwoordelijk voor de professionele gezondheidszorg en het welzijnswerk van het Leger des Heils in Nederland. Hierbij gaat het om maatschappelijke opvang, ouderen- en gezondheidszorg, jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, reclassering, verslavingszorg, preventie en maatschappelijk herstel.

RESHARE BV Inzameling van gedragen kleding en schoenen.

HET LEGER OVER DE GRENZEN ST ICHTING LEGER D E S H E I L S F O N D S E N W E R V I N G De Stichting Leger des Heils Fondsenwerving houdt zich bezig met het werven van fondsen onder derden. Deze stichting is erkend als keurmerkhouder van het CBF-Keur.

Het internationale Leger des Heils is momenteel in 111 landen actief. Een groot aantal van deze landen bevindt zich in de zogeheten ontwikkelingsgebieden. Eind jaren ’80 van de vorige eeuw heeft het Leger des Heils zijn werk hervat in het voormalige Oostblok. Jarenlang is de organisatie daar verboden geweest. Het Leger des Heils in Nederland heeft de verantwoording voor de activiteiten van het Leger des Heils in Tsjechië.

Paul van Wijgerden

Welzijns- en Gezondheidszorg

53 40 710EN MAATSCHAPPELIJK HERSTEL p41 onder, p42, p44, p45, p46, GEZONDHEIDSZORG * RECLASSERINGF *036 PREVENTIE * VERSLAVINGSZORG

Interviews

Het Leger des Heils is in 1865 opgericht door de Engelse methodisten-predikant William Booth. Het Engeland van zijn dagen kenmerkte zich door industrialisatie en kapitalisme. Grote groepen arbeiders leefden in armoede en zochten een uitvlucht in de alcohol. William Booth richtte zich als rondreizend evangelist met name op deze onderklasse. Hij zag in dat hij zijn publiek niet van Gods liefde kon overtuigen zonder iets van deze liefde te laten zien. Behalve dat hij het Evangelie predikte, bood hij daarom praktische hulp. “Een lege maag heeft geen oren”, verklaarde Booth.

Fotografie

MAATSCHAPPELIJKE OPVANG * OUDERENGEZONDHEIDSZORG * JEUGDZORG p28, * GEESTELIJKE T 036 53EN 98 250 p29, p32, p35, p38, p40,

Eindredactie

DE GESCHIEDENIS >

Stichting Leger des Heils

ALGEMEEN JAARVERSLAG LEGER DES HEILS

MAATSCHAPPELIJKE OPVANG * OUDEREN- EN GEZONDHEIDSZORG * JEUGDZORG * GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG * RECLASSERING * PREVENTIE EN MAATSCHAPPELIJK HERSTEL * VERSLAVINGSZORG KLEDINGINZAMELING * EVANGELISATIE * DIENSTVERLENING * ONTWIKKELINGSHULP * EN NOG VEEL MEER...

Het Leger des Heils is een internationale beweging en behoort tot de universele christelijke Kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op de Bijbel. Zijn dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God. Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken en in zijn naam menselijke nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie. DE MISSIE >




0

In één oogopslag

De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg in één oogopslag

2007

2006

2005

2004

2003

W&G jaarverslag 2007

De hulpvragers: Aantal hulpvragers (unieke personen) op 1 januari

20.046 22.293 22.567 19.455 18.722

Aantal aangemelde hulpvragers

15.573 15.842

17.108

18.108

16.638

Totaal aantal hulpvragers (unieke personen) per jaar

35.619 38.235 39.675 37.563 35.360

Aantal uitgeschreven hulpvragers

16.798 18.189

Aantal hulpvragers (unieke personen) op 31 december

18.821 20.046 22.393 22.567 19.455

17.282

14.996 15.905

De hulpverleningscapaciteit (op 31 december)

Aantal plaatsen dagopvang

1.379 1.420 1.426 1.394 1.441

Aantal bedden intramurale voorzieningen

4.411 4.118 3.963 3.819 3.605

Aantal uren effectieve ambulante hulpverlening

479

423

327

285

273

(in fte’s van 36 uur/week)

De organisatie:

Aantal werkeenheden op 31 december Aantal vestigingen op 31 december

14

15

15

17

17

235

223

216

202

187

Aantal personeelsleden per 31 december

4.411 4.226 3.793 3.522 3.333

Aantal arbeidsplaatsen (in fte’s van 36 uur/week)

3.287 2.926 2.665 2.514 2.376

De kosten: (bedragen x S 1.000.000)

in %

in %

in %

in %

in %

Maatschappelijke opvang

67

31

70

35

71

39

62

39

54

37

Ouderen- en gezondheidszorg

42

20

38

19

37

20

34

21

33

22

Jeugdzorg

39

18

35

18

33

18

30

19

28

19

Geestelijke Gezondheidszorg

31

14

22

11

15

8

13

8

12

8

Reclassering

15

7

13

7

12

7

11

7

11

7

Preventie en Maatschappelijk herstel

18

8

17

8

10

6

8

5

8

6

4

2

3

2

3

2

3

1

2

1

Verslavingszorg Totale kosten W&G

216 100

198 100

181 100

161 100 148 100

De bekostiging: (bedragen x S 1.000.000)

Subsidies van overheden

in %

in %

in %

in %

in %

104

48

95

48

88

49

87

54

83

56

92

43

84

42

76

42

54

34

39

26

9

4

9

4

10

6

10

6

10

7

Door Leger des Heils ontvangen giften, legaten, e.d.

6

3

5

3

4

2

7

4

13

9

Overige

5

2

5

3

3

1

3

2

2

2

AWBZ Bijdragen hulpvragers

Totale bekostiging W&G

216 100

198 100

181 100

161 100 148 100

Het Leger des Heils heeft een eigen registratiesysteem: Clever. In dit systeem wordt aan hulpvragers een unieke ‘sleutelwaarde’ toegekend. Op basis hiervan is het Leger des Heils in staat de registratie over alle afdelingen heen te ontdubbelen. Ook na consolidatie van alle afdelingen komt een persoon maar één keer voor, ook al heeft deze in de loop der jaren meerdere malen en vanuit meerdere vestigingen hulp ontvangen. Om bestandsvervuiling te voorkomen worden alle hulpverleningstrajecten die langer dan één jaar openstaan zonder dat het Leger des Heils daadwerkelijk een hulpverleningsactiviteit heeft verricht, automatisch afgesloten. Dit met terugwerkende kracht vanaf de datum van de laatste hulpverleningsactiviteit. Hierdoor kunnen verschillen met eerdere jaarverslagen ontstaan.

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg jaarverslag

0

Inhoud

12

45

“Die accu is een kwestie van survival of the fittest”

“Laten we deze halte in hun leven zo prettig mogelijk maken”

72 “Dit is het mooiste wat ik in mijn leven gedaan heb!”

Het hoofddoel is dat medewerkers zich vooral met onze cliënten bezig kunnen houden p58 o Bert Sprokkereef

■ 01 Leger des Heils in Nederland ■ 02 Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg in één oogopslag ■ 04 Doelstelling Stichting Leger des Heils ■ 05 Voorwoord: Kwaliteit ■ 06 “Die accu is een kwestie van survival of the fittest” ■ 08 Top 7 van 2007 ■ 08 Wat goed gaat en wat beter gaat ■ 10 Maatschappelijke ontwikkelingen geanalyseerd ■ 13 Interview Bussemaker, Jorritsma en Voorham ■ 17 Meer accent op preventie en maatschappelijk herstel ■ 18 Interview Mak, Darmann ■ 20 Interview Tinga ■ 22 Aantal mensen dat door het Leger des Heils werd geholpen ■ 23 Uitbreiding en diversiteit hulpverleningscapaciteit ■ 24 Kwaliteitsbeleid ■ 24 Kwaliteitsmanagementsysteem gecertificeerd ■ 25 “Geen systemen zonder passie en geen passie zonder systemen” ■ 27 Cliënttevredenheidstraining ■ 28 “Bij het Leger is het allemaal niet zo zwaar, en toch gaat het heel diep” ■ 30 Omgaan met klachten ■ 31 Daling aantal cliënten inkomensbeheer ■ 31 Veiligheid accomodaties in kaart gebracht ■ 32 Taartmomentjes in Apeldoorn ■ 34 Samenwerkingsverbanden ■ 36 Uniek stukje samenwerking ■ 38 Medewerkers ■ 39 Sociaal beleid gepeild ■ 40 Christelijke levensovertuiging als persoonlijke competentie ■ 41 Ontwikkeling en ontplooiing van medewerkers ■ 42 Arbeidsomstandigheden ■ 43 “Elke woensdagavond kwam er een aflevering van het Boshuis” ■ 45 Private verzekering voor WGA-risico ■ 45 “Laten we deze halte in hun leven zo prettig mogelijk maken” ■ 47 Financiën ■ 48 Balans per 31 december ■ 49 Exploitatierekening ■ 50 Toelichting op de exploitatierekening ■ 53 Cijfermatige vergelijking exploitatieuitkomsten-begroting 2007 ■ 54 Analyse verschil werkelijke - begrote uitkomsten 2006 ■ 55 Accountantsverklaring ■ 56 Risicoanalyse ■ 58 “Het hoofddoel is dat medewerkers zich vooral met onze cliënten bezig kunnen houden ■ 60 Governance ■ 63 Organogram ■ 63 Medezeggenschap ■ 64 Verslag werkzaamheden toezichthouders ■ 66 Bestuur en directie ■ 68 Nevenfuncties Toezichthouders en bestuurders ■ 69 Adressen ■ 70 Vooruitzichten ■ 72 “Dit is het mooiste wat ik in mijn leven gedaan heb!” ■ 74 Het Leger des Heils in Nederland

0

Doelstelling


De afgelopen jaren heeft de Stichting zich ingespannen om naast de bestaande vormen van hulpverlening een innovatief hulp- en zorgaanbod te ontwikkelen dat nog beter aansluit bij de knelpunten waar hulpvragers mee worden geconfronteerd.

Doelstelling Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg De Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg stelt zich ten doel daadwerkelijk uitdrukking te geven aan de doelstelling en werkwijze zoals omschreven in de statuten van het Leger des Heils en beoogt in dit kader directe materiële en immateriële hulp te verlenen aan mensen, die deze hulp willen aanvaarden zonder onderscheid naar godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of welke andere in het kader van haar doelstelling niet relevante grond ook. Dit jaarverslag heeft betrekking op de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is een professionele, flexibele en praktisch ingestelde organisatie die zonder onderscheid des persoons, materiële en immateriële hulp verleent aan medemensen in de Nederlandse samenleving die om uiteenlopende redenen een direct of indirect beroep doen op (werkeenheden van) de stichting. Dit gebeurt vanuit een christelijke motivatie, waarin rechtvaardigheid, gerechtigheid en solidariteit centrale waarden zijn. De stichting appelleert aan de verantwoordelijkheid van de samenleving om gerechtigheid daadwerkelijk te realiseren. De organisatie ontleent zijn kracht aan de inzet van medewerkers en vrijwilligers die zich gedreven, energiek en vasthoudend inzetten voor hun medemens, de facilitaire middelen van de stichting, alsmede aan samenwerkingsverbanden met andere organisaties.

De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is vanuit 14 werkeenheden met in totaal 235 vestigingen in Nederland werkzaam op het gebied van maatschappelijke opvang, jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, gezondheids- en ouderenzorg, reclassering, verslavingszorg en preventie en maatschappelijk herstel. Eind 2007 werken bij de stichting ruim 4.400 betaalde medewerkers en zijn circa 700 vrijwilligers actief in het hulp verlenen aan ongeveer 35.000 mensen. De mensen die bij de stichting aankloppen voor hulp, zorg, steun en begeleiding zijn zowel kinderen als volwassenen die kampen met vragen op het gebied van (acute) opvang, psychosociale hulp, contacten met justitie, gezondheid, verslaving, huisvesting en werk en inkomen. In bijna alle gevallen gaat het om personen die vragen hebben op meerdere terreinen tegelijkertijd. Dit is kenmerkend voor de benadering van het Leger de Heils. Het uitgangspunt is dat wordt aangesloten bij de eerste behoeften van deze mensen, waarbij de gehele leefsituatie in ogenschouw wordt genomen. Het welbevinden van de cliënt is het uitgangspunt binnen de hulpverlening en het zorgaanbod van de werkeenheden van de Stichting Leger des Heils Welzijns- Gezondheidszorg. De principes van respect voor autonomie, weldoen, geen schade toebrengen en rechtvaardigheid zijn daarbij richtinggevend. Elementen van klantgerichtheid zijn terug te vinden in: - het hulpverleningstraject dat op individueel niveau en in samenspraak met cliënt en hulpverlener tot stand is gekomen; - een houding van de hulpverlener die wordt gekenmerkt door waarden als respect en professionaliteit; - de hulpverlener die op alle levensgebieden, de wensen en behoeften van de cliënt inventariseert; - het vastleggen van afspraken in een zorgleveringsovereenkomst; - de bejegening van de cliënt waarin de opvatting dat het beter is om gedrag aan te leren dan om af te leren, prevaleert. De afgelopen jaren heeft de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg zich ingespannen om naast de bestaande vormen van hulpverlening een innovatief hulp- en zorgaanbod te ontwikkelen dat nog beter aansluit bij de knelpunten waar hulpvragers mee worden geconfronteerd. Dit in samenhang met activiteiten om de samenleving te blijven informeren over waar het Leger des Heils voor staat en de wijze waarop dat gestalte krijgt. In toenemende mate vraagt de organisatie, naast het bieden van hulp, aandacht voor moeilijke situaties waarin mensen verkeren. Met deze signalering wil de stichting problemen voor zowel individuele mensen als voor de maatschappij als geheel trachten op te lossen. Niet alleen dweilen, maar ook inspanningen leveren om de kraan geleidelijk dicht te draaien.


Het samenbrengen en verbinden van mensen in goede en minder goede omstandigheden ziet de Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg (W&G) als een opdracht. In dit verslag over 2007 treft u een overzicht van de inspanningen die de medemerkers van W&G hebben gepleegd om aan ruim 35.000 mensen passende zorg, hulp of ondersteuning te geven. Het zijn mannen en vrouwen, jongens en meisjes die met complexe problemen te maken hebben. Deze problemen zijn vaak van grote invloed op hun levensgeluk. Het lukt hen niet volledig op eigen kracht deel te nemen aan de samenleving. Van de andere kant blijkt het voor burgers ook niet altijd eenvoudig om mensen met grote problemen in hun midden op te nemen. Het doel van alle inspanningen van de medewerkers van W&G is zoeken naar concrete oplossingen voor deze knelpunten en mensen perspectief geven. In 2007 is opnieuw hard gewerkt om nog beter in staat te zijn toereikende hulp te bieden. Goede kwaliteit had het Leger des Heils altijd al hoog in het vaandel staan. In 2007 heeft W&G het HKZ-certificaat (Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector) behaald. Hiermee hebben wij een nieuwe stap gezet in het nog doelgerichter bieden van adequate hulpverlening. Dat kunnen we alleen maar succesvol doen door de inzet van de ruim 5.000 geïnspireerde medewerkers (werknemers en vrijwilligers). Bij hen gaan vakbekwaamheid en persoonlijk geloof hand in hand. Daardoor lukt om in bijna uitzichtloze situaties, steeds weer te zoeken naar nieuwe mogelijkheden. Deze onvoorwaardelijke inzet vraagt veel van onze medewerkers. Daarom is ook in het afgelopen jaar speciale aandacht gegeven aan ondersteuning en toerusting van medewerkers. In 2007 is door een extern bureau in alle afdelingen van W&G een cliënttevredenheidsonderzoek gehouden. De onderzoekers vinden de bejegening binnen W&G opvallend gunstiger vergeleken met andere gelijksoortige instellingen. Cliënten ervaren dat er respect voor hen is. Uit de cliënttevredenheidsmeting zijn ook aandachtspunten gekomen. De informatievoorziening en klachtenbehandeling kunnen beter. Inmiddels zijn er plannen gemaakt en stappen gezet om verdere verbeteringen aan te brengen. De medewerkers van het Leger des Heils zien het als een persoonlijke uitdaging om complexe vraagstukken en knelpunten waarmee hulpvragers te kampen hebben, daadkrachtig aan te pakken. Hun persoonlijk geloof in Jezus Christus en de opdracht uit de Bijbel om om te zien naar zwakkeren, stimuleert hen daarin. Terugziend op het afgelopen jaar is er veel om dankbaar voor te zijn. Voor behaalde successen, wanneer mensen zonder helper weer opgenomen zijn in de samenleving. Er is ook dankbaarheid voor de mogelijkheden nieuwe wegen te bewandelen om, daar waar het nog niet gelukt is kwetsbare mensen passend te helpen, ook voor hen perspectief te vinden. Een woord van dank aan medewerkers, collega-instellingen, overheden, bedrijven, wetenschappers en donateurs die een bijdrage hebben geleverd aan meer perspectief voor mensen in de marge is dan ook zeer op zijn plaats.

Kwaliteit Voorwoord

‘Is het niet: je brood delen met de hongerige, onderdak bieden aan armen zonder huis, iemand kleden die naakt rondloopt, je bekommeren om je medemensen.’ Woorden uit de Bijbel, die stimuleren om, liefst met elkaar, te werken aan een wereld waarin iedereen tot zijn recht kan komen. Lt.-kolonel mevr. dr. C.A. Voorham Directeur Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg

0

0

De kracht van goed contact


Fred Spoelstra over de kracht van goed contact “Die accu is een kwestie van survival of the fittest.”


Fred Spoelstra (77) woonde een leven lang in Leeuwarden. Hij was er tot zijn pensioen vertegenwoordiger in kunstbloemen. Daarnaast was hij altijd bezig met techniek. Al op zijn vierde ontdekte hij wat je met accu’s kon doen: “Ik was dol op dat materiaal!” Het komt allemaal weer boven, noodgedwongen, sinds NUON hem geen stroom meer levert. Een gesprek met ‘de accuman’ van Julianadorp, die daarbij zijn lievelingsplaat, Wonderful Life van Mathilde Santing, laat horen. Dankzij de accu natuurlijk. Here I go out to sea again… Ik kom uit Leeuwarden, maar had op Texel een zus wonen. Zes jaar geleden verhuisde ze naar Callantsoog en zei: kom toch deze kant op. Zij was mijn enige familie. Mijn broer was al overleden en mijn ouders ook – mijn moeder had ik de laatste tien jaar van haar leven verzorgd. Ik verkocht dus mijn huis en toen hebben mijn zus en ik nog een jaar lang leuk bij elkaar in de buurt gewoond. Net als vroeger gingen we vaak naar het strand. Totdat ze kanker kreeg. Dan blijf je alleen over. Look at me standing, here on my own again… Terug naar Leeuwarden wil ik niet. Ik heb daar een punt achter gezet en zou er ook niet meer kunnen aarden. Er liggen te veel

“Het Leger des Heils, daar zit karakter in!”

“Ze belden elke avond aan: meneer, uw hok staat in de fik” herinneringen aan mijn familie. Hier woon ik prettig, niet zo zeer vanwege de omgeving, maar ik mag graag rustig wonen. Eigenlijk is het wat te rustig, want veel kennissen heb ik niet. Ik ben een beetje een doe-het-zelver, dus dat eenzame leven was ik al gewend. En bij de kennissen die ik wel had, zaten helaas ook een paar mensen zonder karakter. Maar het Leger des Heils, daar zit karakter in! …you know it feels unfair… Via via hoorde ik dat het Leger des Heils me weer bij de NUON aangesloten kon krijgen. De NUON levert niet meer. Ze zijn ook onbetaalbaar geworden. Ik heb geen pensioen, alleen een AOW’tje. En de deurwaarder houdt daar elke maand 200 euro van in. Dus ik kan er niet veel mee beginnen. Toen is mijnheer Hunnik van het Leger langsgekomen. Hij heeft zijn uiterste best gedaan, maar er zaten veel haken en ogen aan. De NUON wilde me aansluiten op voorwaarde dat ik onder curatele gesteld werd. Dat is op mijn leeftijd niet te pruimen. Ik ben nu 77 en misschien word ik 80. Dan zou ik al die tijd op een houtje moeten bijten. Dat pik ik niet. …there’s magic everywhere Iemand raadde me aan een accu te gebruiken. Met een snellader heb ik die in vijf uur vol en kan ik er twee dagen op draaien. Je moet hem dan wel ergens kunnen opladen, maar dat lukt wel. Prima zo! Beter dan de generator die ik vier jaar geleden had. Die stond eerst buiten, maar de buurvrouw klaagde dat ze geen raam meer open kon doen. Daarna heb ik hem in het hok gezet met een pijp boven het dak uit. Toen belden ze elke avond aan: meneer, uw hok staat in de fik. Uiteindelijk ging hij kaduuk. Ik ben nog een jaar van stroom voorzien via een draad naar de buren, maar dat liep ook spaak. Die accu is nu een kwestie van survival of the fittest. ’t Is misschien geen alledaagse vertoning, maar ik mis nu niks: muziek, radio, tv, de stofzuiger en de verwarming. Het is een hobby geworden. Als ik weer stroom geleverd zou krijgen, zou het avontuur uit mijn leven weg zijn. And I need a friend… Intussen klikte het met meneer Hunnik meteen. Hij komt nu elke week. Dan brengt hij ook een voedselpakket mee. Dat is zeer welkom als aanvulling op mijn AOW, want de prijzen vliegen omhoog. Maar daar gaat het niet om. Het contact is de hoofdzaak en met hem heb ik een contact met zin. Hij is altijd welkom, ook zonder voedselpakket. Hij is gewoon een vriend geworden. …upstraight in the sunshine Het gemis van mijn familie blijft, maar ik verbaas mezelf dat ik het kan hebben. Ik voel elke dag een kracht in mij. Die krijg je gewoon. En ik heb het getroffen met meneer Hunnik, die me overal mee op weg helpt. Dat vind ik heel fijn. Niet dat ik van hem afhankelijk ben, want dat zou ik niet willen. Ik ben eigenlijk alleen afhankelijk van een plek waar ik mijn accu kan opladen. Op internet heb ik al eens gekeken naar tweedehands zonnepanelen. Een ideetje voor de toekomst.

0

0

Wat goed gaat en wat beter kan

Successen


Wat goed gaat en wat beter kan Top zeven van 2007

In 2007 zijn er successen geboekt op een aantal belangrijke terreinen. Evenzeer zijn er onderwerpen naar voren gekomen waarvoor in de komende periode extra aandacht nodig is. Van zowel de successen als de verbeterpunten is een ‘top zeven’ samengesteld. Het aantal dak- en thuislozen blijft dalen

Successen 1. Het aantal dak- en thuislozen blijft dalen 2. Cliënten voelen zich vriendelijk, respectvol en serieus bejegend 3. Medewerkers ervaren hun werk als zinvol 4. Kwaliteitsmanagementsysteem HKZ-gecertificeerd 5. Verwerving van accommodaties voor hulpverlening 6. Training bejegening 7. Samenwerkingsverbanden Verbeterpunten 1. Informatieverstrekking aan cliënten 2. Inkomensbeheer van cliënten 3. Beheer en cliëntvriendelijkheid van accommodaties 4. Laagdrempeligheid en toegankelijkheid van de hulpverlening 5. Hulpverlening aan chronisch verslaafden 6. Beschikbaarheid van (betaald) werk voor hulpvragers 7. Aanwezigheid in buurten

Het aantal mensen dat met dak- en thuisloosheid te maken krijgt is in 2007 wederom gedaald. In 2007 deden 14.083 mensen een beroep op de maatschappelijke opvangvoorzieningen van het Leger des Heils. In 2003 ging het nog om 21.094 mensen. Hiermee wordt de trend doorgezet dat het aantal dak- en thuislozen afneemt. De daling van het aantal dak- en thuislozen is toe te schrijven aan de uitbreiding van het aantal specifieke (RIBW) woonvoorzieningen en de uitbreiding van de ambulante capaciteit op het terrein van preventie en maatschappelijk herstel. In de afgelopen jaren is niet alleen de hulpverlening intensiever geworden maar ook is het Leger des Heils steeds beter in staat mensen eerder te bereiken. Daardoor

Verbeterpunten Informatieverstrekking aan cliënten Uit de cliënttevredenheidsmeting is naar voren gekomen dat de informatieverstrekking aan cliënten verbetering behoeft. Het gaat om het meer toegankelijk maken van informatie, om begeleidingsplannen waarin duidelijk(er) doelen van en afspraken over de hulpverlening worden vastgelegd en om medewerkers die er meer bewust van worden gemaakt welke waarde goede informatie kan vertegenwoordigen voor cliënten. Het Leger des Heils ziet het als een uitdaging en opdracht om binnen de mogelijkheden die er zijn hierin verbetering aan te brengen. Inkomensbeheer voor cliënten Onder cliënten van het Leger des Heils komt schuldenproblematiek veelvuldig voor. Het beleid is erop gericht om het inkomensbeheer zoveel mogelijk onder te brengen bij reguliere instanties zoals gemeentelijke kredietbanken. De organisatie voert echter noodgedwongen inkomensbeheer uit voor cliënten voor wie de toegang tot het betalingsverkeer en schuldhulpverlening (nog) niet adequaat geregeld is. Tot op heden hebben de inspanningen van de organisatie om het inkomensbeheer bij derdeorganisaties onder te brengen nog niet voldoende resultaat opgeleverd. Om hierin toch verdere verbetering te realiseren, is samenwerking met OBIN (Organisatie voor Bewindvoering en Insolventie Nederland) gezocht. Beheer en cliëntvriendelijkheid van accommodaties Voor zowel cliënten als medewerkers van het Leger des Heils is het belangrijk dat er accommodaties zijn waar het goed is om in te


kan het aantal uithuiszettingen worden gereduceerd. De jaarlijkse toestroom van nieuwe dak- en thuislozen naar opvangvoorzieningen liep terug van 8.666 mensen in 2003 naar 7.194 mensen in 2007. Zowel de rijksoverheid, de gemeenten als de zorgkantoren hebben in afgelopen jaren veel extra middelen hiervoor beschikbaar gesteld.

Welzijns- en Gezondheidszorg het HKZ-Keurmerk voor alle sectoren waarin de stichting actief is. Dit is een bijzondere prestatie omdat het niet alleen aangeeft dat er kwalitatief goede hulp en zorg wordt geboden, maar zeker ook omdat het een krachtinspanning van bijna alle medewerkers is geweest om deze mijlpaal te kunnen bereiken.

Cliënten voelen zich vriendelijk, respectvol en serieus bejegend

Verwerving van accommodaties voor hulpverlening

Door een externe instantie is een cliënttevredenheidsmeting uitgevoerd. De cliënten geven de door het Leger des Heils geboden zorgen hulpverlening een rapportcijfer van 7,2. Uit dit onderzoek blijkt ook dat de medewerkers van het Leger des Heils veel respect hebben voor de individuele hulpvragers. De externe onderzoekers hebben aangegeven dat, in vergelijking met andere instellingen, de bejegening van cliënten binnen de afdelingen van het Leger des Heils opvallend gunstiger is. Medewerkers ervaren hun werk als zinvol In het ‘er zijn’ voor kwetsbare mensen speelt de identiteit van de organisatie, het persoonlijk geloof van de medewerkers en de specifieke Leger des Heils cultuur een belangrijke rol. Het ‘er zijn’ voor de kwetsbare medemens is binnen het Leger des Heils een basiswaarde die is geworteld in het geloof dat God er is voor iedereen, dus ook voor de minsten. Bij medewerkers van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg wordt regelmatig nagegaan hoe zij het werken bij de organisatie ervaren. In 2007 gaf 96% van de geënquêteerde medewerkers aan dat zij de inhoud van hun werk als zinvol ervaren. Kwaliteitsmanagementsysteem HKZ-gecertificeerd Op 26 november 2007 behaalde de Stichting Leger des Heils

verblijven en werken. Onderzoek door DTZ-Zadelhoff geeft aan dat er op het terrein van accommodatiebeheer verbetering nodig is. Daarom is in 2007 gestart met een heroriëntatie ten aanzien van het accommodatiebeleid. Laagdrempeligheid en toegankelijkheid van de hulpverlening

Voor het Leger des Heils is het belangrijk om over geschikte, cliëntvriendelijke accommodaties te beschikken. Verharding in de samenleving en afnemende tolerantie voor uitvallers van de maatschappij, maakt het niet eenvoudig om nieuwe accommodaties aan te trekken. Ondanks de toename van het NIMBY-effect (Not In My BackYard) is het Leger des Heils er in 2007 in geslaagd zo’n 13 geschikte accommodaties te verwerven. Training bejegening Het uitgangspunt ‘cliënt centraal’ met daarbij een passende benadering staat hoog in het vaandel van het Leger des Heils. Medewerkers worden daarvoor toegerust in een speciaal voor de stichting ontwikkelde driedaagse training ‘bejegening’ die afgesloten wordt met een toets. In 2007 hebben 637 medewerkers de toets met goed gevolg afgelegd en hebben het bij deze training behorend certificaat ontvangen. Samenwerkingsverbanden De omvang en de aard van een aantal problemen zijn zodanig dat dit vraagt om een brede maatschappelijke inzet en betrokkenheid vanuit de samenleving zelf. Samen met andere maatschappelijke organisaties heeft het Leger des Heils zich in 2007 ingespannen op de terreinen van bestrijding eenzaamheid en sociale uitsluiting, het terugdringen van schuldenproblematiek en verbetering van de beeldvorming over dak- en thuislozen.

verslaafden. De begeleiding die aan hen kan worden gegeven is ontoereikend om met name de afhankelijkheid van verslavende middelen te verminderen. De verslavingskliniek van het Leger des Heils heeft goede ervaringen met de Libermanmethode. Er zullen extra inspanningen worden gepleegd om deze methode breed binnen de werkeenheden van de stichting in te kunnen zetten.

Er is een tendens in de samenleving tot meer bureaucratie in de hulp- en zorgverlening waar te nemen. Mensen die een beroep doen op hulp en zorg verdwalen gemakkelijk in voor hen weinig inzichtelijke processen. De toegang tot hulp en zorg is in het geding: uiteindelijk vallen de meest kwetsbare mensen buiten de boot. Een van de vier specifieke kwaliteitscriteria waaraan de zorg/hulp van het Leger des Heils dient te voldoen is laagdrempeligheid. Het Leger des Heils zal zich dan ook sterk blijven maken om de toegankelijkheid van de zorg en hulp voor kwetsbare mensen te behouden, respectievelijk te verbeteren. In toenemende mate vraagt de organisatie, naast het bieden van hulp, aandacht bij overheid, politiek en publiek voor moeilijke situaties waarin mensen verkeren. Met deze signalering wil de stichting problemen voor zowel individuele mensen als voor de maatschappij als geheel trachten op te lossen.

Beschikbaarheid van (betaald) werk voor hulpvragers

Hulpverlening aan chronisch verslaafden

‘Dichtbij de mensen zijn’ is voor de mensen van het Leger des Heils essentieel. De in de afgelopen jaren ingezette beweging om meer buurtsteunpunten te hebben stagneert en behoeft dan ook een extra impuls. Er is dan ook een innovatieprogramma ingesteld dat zich hierop in de komende jaren gaat richten.

Veel van de mannen en vrouwen die bij het Leger des Heils aankloppen voor hulp en begeleiding hebben te kampen met een vorm van verslaving. Met name in de laagdrempelige opvangvoorzieningen (dagen nachtopvang) komen veel chronisch (alcohol- en drugs-)

Het Leger des Heils heeft in de afgelopen periode geëxperimenteerd met het creëren van werk voor cliënten. In Ede is de lunchroom ‘SOEP’ opgezet, en in Lelystad is een kleinschalig tuincentrum/kwekerij/hoveniersbedrijf overgenomen. Op grond van de ervaringen in deze experimenten is het Leger des Heils van mening een baan voor iedereen (en dus ook voor de cliënten van het Leger des Heils) een te realiseren ambitie is. Het Leger des Heils zal daarom starten met een meer grootschalig innovatieprogramma ‘Werk voor iedereen’. Het Leger des Heils heeft onvoldoende expertise en slagkracht voor het ontwikkelen en exploiteren van retailformules. Daarom zal het Leger des Heils samenwerking met businesspartners zoeken. Aanwezigheid in buurten

0

10

Maatschappelijke ontwikkelingen geanalyseerd


Maatschappelijke ontwikkelingen geanalyseerd In de context van een veranderende samenleving richt de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg zich vanuit een christelijke levensovertuiging steeds opnieuw op het bieden van hulp en zorg aan de meest kwetsbaren. De analyse die de organisatie maakt van de maatschappelijke ontwikkelingen is gebaseerd op dit perspectief. Deze analyse biedt het Leger des Heils aanknopingspunten in het vinden van aanpassingen en innovatie in de zorg en hulp die vanuit de ruim tweehonderd afdelingen wordt verzorgd.


Sociale samenhang en zingeving De overheid staat de omslag van de verzorgingsstaat naar een verzorgingssamenleving, de ‘civil society’, voor. Gelijktijdig vindt er een herijking plaats van verantwoordelijkheden tussen de diverse overheidslagen (decentralisatie van rijksoverheid naar provincies en gemeenten) en tussen overheid en samenleving, waarbij een groter beroep wordt gedaan op de zelfredzaamheid van burgers. De civil society komt niet vanzelf tot stand in een samenleving waar de sociale samenhang afkalvend is. Traditionele verbanden zijn weggevallen en mensen zijn minder op elkaar betrokken geraakt. Mensen hebben steeds meer moeite met het aangaan en onderhouden van sociale relaties. De meest kwetsbaren ontberen mede hierdoor vaak een sociaal netwerk.

Verbetering van opvang en zorg voor daklozen In 2010 moet tenminste zestig procent van de tienduizend daklozen in de vier grote steden onder dak zijn. Dakloosheid als gevolg van uithuiszettingen of detentie moet fors minder worden. En de overlast moet ook verminderen. Die ambitie hebben het kabinet en de vier grote steden neergelegd in een Plan van Aanpak Maatschappelijke Opvang. Het plan wordt, met ondersteuning van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, ook naar andere steden doorvertaald. In 2008 moeten alle centrumgemeenten voor maatschappelijke opvang over een zogeheten Stedelijk Kompas beschikken.

Het blijkt voor veel mensen moeilijk te zijn Het plan wordt Ondanks de overheidsinspanningen om een zinvol leven te leiden. Een zinvol deels uitgeleven heeft onder meer te maken met het gevoerd binnen beoordeelt het Leger des Heils het risico voel iets voor een ander te kunnen betekenen financiering van marginalisering en sociale uitsluiting de en het hebben van een toekomstperspectief. vanuit de AWBZ in de hedendaagse samenleving hoog In een geïndividualiseerde maatschappij zijn (uitbreiding van veel mensen op zoek naar geborgenheid en voorzieningen vormen van spiritualiteit en godsbeleving. Hierbij valt op dat velen voor beschermd wonen en langdurig verblijf) en deels binnen het dit niet zoeken in bestaande instituties (waaronder kerken) maar in gemeentelijk domein (uitbreiding van activiteiten die ertoe moeten het verrichten van zingevende activiteiten in vrije tijd of beroep. leiden dat zorgmijders in een traject komen en uitbreiding van opvangvoorzieningen). Sociale uitsluiting Terugdringen van sociale uitsluiting is een belangrijke doelstelling van overheidsbeleid. Er is een groeiend besef dat (cumulatie van) problemen zoveel mogelijk in samenhang moeten worden aangepakt. Ondanks de overheidsinspanningen beoordeelt het Leger des Heils het risico van marginalisering en sociale uitsluiting in de hedendaagse samenleving hoog. Ook bestaat het risico dat door de snelle veranderingen in het zorgstelsel en de overgang naar marktwerking er nieuwe groepen hulpvragers ontstaan die niet adequaat vanuit de ‘verzorgingssamenleving’ worden opgevangen. De meest kwetsbaren zijn voor primaire levensbehoeften (huisvesting, inkomen, zorg/ondersteuning, dagbesteding/werk) aangewezen op een aantal door de omstandigheden bepaalde ‘monopolies’ (woningcorporaties, kredietbanken, sociale diensten, indicatieorganen, e.a.). Het niet kunnen voldoen aan mogelijk terechte (administratieve) eisen (legitimatiebewijs, bankafschriften, etc.) van deze ‘monopolisten’ leidt mede tot sociale uitsluiting. Minder vrijblijvende aanpak: zorg onder drang/dwang Veiligheid blijft een belangrijk speerpunt van overheidsbeleid. Onveiligheidsgevoelens worden, naast daadwerkelijke ervaringen met geweld en dreiging, onder meer veroorzaakt door sociale eenzaamheid, een beperkt vermogen tot het opbouwen en onderhouden van contacten, grootschaligheid en anonimiteit in de openbare ruimte, maar ook door snelle maatschappelijke veranderingen. Voorts is er in de samenleving behoefte om door een minder-vrijblijvende aanpak van ‘probleemgevallen’ onveiligheid en overlast te verminderen. Geweld in de privésfeer is de meest omvangrijke geweldsvorm in onze samenleving. Uit onderzoek blijkt dat meer dan veertig procent van de Nederlandse bevolking ooit in zijn of haar leven te maken heeft gehad met huiselijk geweld. Voor een effectieve bestrijding is een sluitende aanpak noodzakelijk tussen politie, openbaar ministerie, reclassering, kinderbescherming, vrouwenopvang en andere hulporganisaties. De aanpak van huiselijk geweld door de overheid is gericht op opvang van slachtoffers en (al dan niet vrijwillige) behandeling van plegers van huiselijk geweld.

Centraal in het plan staat een persoonsgerichte aanpak waarbij een individueel trajectplan wordt opgesteld en waarin de persoonlijke doelen zijn opgenomen op de terreinen wonen, zorg, inkomen en dagbesteding. Het trajectplan is niet-vrijblijvend, noch voor de doelgroep, noch voor de betrokken instanties. Nazorg aan (ex-)gedetineerden kan beter De nazorg aan (ex-) gedetineerden laat nog te wensen over: 71% van de ex-gedetineerden recidiveert binnen zes jaar. Uit onderzoek blijkt dat detentie de kans op dakloosheid vergroot. Knelpunten in de uitstroom vanuit detentie zijn: hardnekkige verslavings- en/of psychiatrische problemen, schaarste in passende woonvoorzieningen en moeizame toegang tot schuldhulpverlening. Ook een niet naadloos aansluiten van in vrijheidstelling en opvang en begeleiding ‘buiten de poort’. De rol van de reclasseringinstellingen wordt op een aantal terreinen uitgebreid. Reclassering, tbs-klinieken en GGZ-instellingen gaan gezamenlijk (langdurig) toezicht houden op tbs’ers buiten de kliniek. De intensiteit en kwaliteit van het toezicht moet verbeteren door meer uren toezicht, een 24-uurs bereikbaarheidsdienst en het vergroten van de forensisch psychiatrische deskundigheid van reclasseringsmedewerkers. Ook worden de penitentiaire programma’s (activiteiten die gericht zijn op re-integratie van gedetineerden in de maatschappij) overgedragen van gevangeniswezen naar de reclassering. >>

11

12

Maatschappelijke ontwikkelingen geanalyseerd

Wonen en zorg voor ouderen en bijzondere doelgroepen


De zorg aan ouderen zal in de komende jaren ingrijpend veranderen. Ouderen willen steeds meer en steeds langer zelfstandig wonen en er is een toenemende behoefte om eigen keuzes te maken uit de beschikbare arrangementen van wonen, zorg en ondersteuning. De scheiding van wonen en zorg en de wens om langer thuis te willen wonen zal leiden tot verdergaande extramuralisering van de zorg, afbouw/ombouw van de intramurale (verzorgings- en verpleeghuis) capaciteit en het ontstaan van nieuwe woonzorgconcepten. Voorwaarde voor scheiden van wonen en zorg is dat het voor cliënten met een minimuminkomen ook in financieel opzicht mogelijk moet zijn om zelfstandig met zorg en ondersteuning te kunnen wonen. Een neveneffect van het scheiden van wonen en zorg kan zijn dat voor mensen die niet zelfredzaam zijn en geen sociaal netwerk hebben, vereenzaming en sociaal isolement dreigt. Doorschieten marktwerking bedreigt ontschotte zorg aan kwetsbare groepen

Jeugdzorg Duizenden jongens en meisjes in Nederland worden geconfronteerd met verslaving, schulden, huiselijk geweld of andere problemen. Jeugdzorg staat dan ook hoog op de politieke agenda. Door een toename van het aantal uithuisplaatsingen van kinderen wordt vaker een beroep gedaan op pleeg- en residentiële jeugdzorg. Hierdoor ontstaan capaciteitstekorten (vooral pleeggezinnen) en lange wachttijden voor ambulante zorg. De Algemene Rekenkamer signaleert al jaren achtereen dat zwerfjongeren niet de zorg krijgen die ze nodig hebben. De voorzieningen blijven achter bij de vraag. De samenwerking tussen rijksoverheid, provincies, grootstedelijke regio’s, gemeenten en zorgaanbieders is voor verbetering vatbaar. Schuldenproblematiek De groep kwetsbare mensen heeft nog altijd onvoldoende toegang tot schuldhulpverlening. Zij kampen met (problematische) schulden en voor hen is een (langdurige) vorm van preventief budgetbeheer of beschermingsbewind noodzakelijk om erger te voorkomen. Het beheer van geld en ermee leren omgaan is tezamen met schuldhulpverlening een belangrijke voorwaarde voor het verkrijgen en behouden van huisvesting en werk. Naar verwachting komt er in 2008 een uitbreiding van de schuldenregistratie naast de bestaande registratie bij het BKR. Een (vrijwel) sluitende schuldenregistratie geeft kredietverstrekkers beter inzicht in de financiële positie van de consument en voorkomt daarmee (beter) overkreditering. Ter voorkoming van overkreditering is het toezicht op de zorgplicht van kredietverstrekkers door de Autoriteit Financiële Markten aangescherpt.

De wijzigingen die in het zorgstelsel worden doorgevoerd beogen ook een overgang te bewerkstelligen van aanbodgerichte zorg naar een ‘gereguleerde’ vorm van marktwerking. De heersende opvatting hierbij is dat marktwerking meer ondernemersvrijheid geeft aan zorgaanbieders om op creatieve wijze in te spelen op zorgvragen en efficiëntieprikkels met zich meebrengt. Uiteindelijk moet dit resulteren in een optimale prijs-kwaliteitverhouding in de zorg. Echter de noodzakelijke integrale ontschotte zorg voor kwetsbare groepen dreigt in gevaar te komen door het te ver doorvoeren van het marktmechanisme in de zorg. Er komen steeds meer inkopende partijen en de trend tekent zich af dat hulp en zorg in toenemende mate wordt ’opgeknipt’ in specifieke deelproducten en wordt ‘verkaveld’ naar regio’s. Zorginkopers streven voor hun eigen opdrachtgever doelmatigheid na. Zorgaanbieders verhouden zich hiertoe en brengen efficiëntie in hun bedrijfsvoering aan. Het bieden van zorg aan mensen die met meer dan één hulp/zorgvraag kampen leidt tot extra niet genormeerde activiteiten en is daardoor niet aantrekkelijk. Uiteindelijk zal dit leiden tot schaarste in het aanbod van hulp en zorg aan mensen met complexe problematiek. Toename van bureaucratie Het Leger des Heils uit regelmatig zijn zorgen aan de rijksoverheid over de toegankelijkheid van de zorg voor de ‘onderlaag van de samenleving’. Deze groep mensen heeft meerdere problemen tegelijkertijd die niet alleen binnen het zorgstelsel opgelost kunnen worden. Afstemming met weten regelgeving op andere leefgebieden (zoals wonen, werk, schulden, justitie) ontbreekt.

Het Leger des Heils heeft ook meerdere malen aangegeven dat de rijksoverheid tekortschiet in haar landelijke regierol als het gaat om een eenduidige en efficiënte informatievoorziening. Het gevolg hiervan is een verdere toename van vele gescheiden registratiesystemen. Er is inmiddels een bureaucratisch Een neveneffect van het scheiden van geheel ontstaan van verschillende indicatiestellingen, eigen wonen en zorg kan vereenzaming en bijdragenregelingen, registratie- en verantwoordingseisen en financieringstromen. Mensen die een beroep doen op sociaal isolement zijn. hulp en zorg verdwalen gemakkelijk in voor hen weinig inzichtelijke processen. Het leidt tot communicatiestoornissen en een aanmerkelijke verzwaring van administratieve lasten bij zorgaanbieders. Uiteindelijk vallen de meest kwetsbare mensen, voor wie de regelingen misschien wel het meest zijn bedoeld, buiten de boot.


Plan van aanpak Maatschappelijke Opvang sterk door krachtenbundeling Dak- en thuisloosheid. Het aantal dak- en thuislozen ligt al lager dan een aantal jaren geleden en als het aan het kabinet ligt, is dat probleem in 2010 in de vier grote steden in Nederland voor meer dan de helft teruggedrongen. Daarvoor ligt er inmiddels een plan van aanpak Maatschappelijke Opvang G4 dat met support vanuit de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) ook wordt doorvertaald naar de andere centrumgemeenten voor Maatschappelijke Opvang via het zogenaamde Stedelijk Kompas. Het Leger des Heils gelooft, als zorgaanbieder, in het plan en zet zich er voor in, maar ziet ook nog verbeterpunten. Een gesprek tussen drie ervaren bestuurders: mevrouw dr. Jet Bussemaker, staatssecretaris VWS, mevrouw Annemarie Jorritsma-Lebbink, burgemeester van Almere en voorzitter VNG en lt.kolonel mevrouw dr. Ine Voorham, directeur van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Vrouwen die vanuit hun dagelijkse werk, betrokken zijn bij de realisatie van het plan. Over hun drijfveren, de zorg voor kwetsbare groepen in de samenleving en de samenwerking tussen Rijk, gemeenten en zorgaanbieders. Het gesprek vindt plaats in het kantoor van mevrouw Jorritsma in het stadhuis van Almere. De onderlinge sfeer tussen de gesprekspartners is hartelijk. Het ijs is voorafgaand aan het gesprek al gebroken door de gezamenlijke ergernis over een televisieuitzending die volgens de staatssecretaris een nogal eendimensionaal beeld presenteerde van de verpleeghuiszorg in Nederland. “Je zult zien dat ik morgen of overmorgen weer naar de Kamer geroepen wordt.” De eerste vraag brengt echter weer een lach op het gezicht van Jet Bussemaker die sowieso als goedlachs bekend staat.

Brandt het vuur nog steeds als je, zoals de drie vrouwen in dit gesprek, zoveel beleidsmatige en bestuurlijke ervaring hebt en je dus weet hoe lang het soms duurt voordat je resultaat ziet van je inspanningen? Voor dr. Jet Bussemaker, sinds een jaar namens de PvdA staatssecretaris voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport is dat geen vraag. “Het is steeds meer gaan branden. Vooral sinds ik op de positie zit waarop ik nu zit. Waar je meer aan de knoppen kunt draaien en je meer kunt betekenen voor mensen. Ik wil de kracht van mensen zo goed mogelijk benutten. Als we het over maatschappelijke opvang hebben, dan ben ik me ervan bewust dat er tegenslagen

13

14

Interview


“Je zorgt niet alleen voor mensen die ondersteuning nodig hebben in de zin van: u krijgt een dak boven uw hoofd en voor de rest weten wij wel wat goed voor u is, maar je maakt met elk individu een plan waarbij ook het perspectief van het leven weer op de rails krijgen en weer in eigen hand nemen, centraal staat.” in een mensenleven kunnen zijn, die dan vaak gepaard gaan met een combinatie van problemen waardoor mensen heel kwetsbaar worden en er ook vaak zelf niet uit komen. Ik vind dat iedereen een kans verdient om uit een dergelijke situatie te komen en de mogelijkheid moet hebben om daarbij ondersteund te worden. Niet om ze daarbij zolang mogelijk te blijven ondersteunen, maar om mensen hun eigen kracht te laten ontdekken, zodat ze de regie over hun eigen leven weer kunnen voeren.” Annemarie Jorritsma-Lebbink is sinds 2003 burgemeester van Almere en is daarnaast voorzitter van de VNG. Daarvoor was ze voor de VVD Tweede Kamerlid en minister. Voor haar was het meer nuchterheid dan idealisme dat haar in de politiek bracht.“ Het was, toen ik eraan begon, vooral een vrijetijdsbesteding, maar die kreeg wel vrij snel inhoud doordat ik als eenvrouwsfractie van de VVD in de gemeenteraad van Bolsward terecht kwam. Omdat ik er in mijn eentje zat, moest ik alles zelf doen. Toen heb ik me het politieke en bestuurlijke handwerk heel snel eigen gemaakt. Ik vond het ontzettend leuk om te doen en dat is eigenlijk alleen maar meer geworden. Natuurlijk heb ik momenten gehad waarop ik wilde stoppen met de politiek. Zeker als het publicitair allemaal niet zo lekker gaat en men je integriteit ter discussie stelt. Dan wil je het liefst zo snel mogelijk in een positie zitten waarin je niet zo vaak meer in de krant staat. Dan is er de vraag: wat is het alternatief? Een baan in het bedrijfsleven? Daarin ben je veel minder met mensen bezig dan in de publieke zaak. Ik ben ook minister geweest waarbij je ‘in een portefeuille’ zit en je ook vrij monomaan met zaken bezig bent, maar je bent nog steeds wel voor en met mensen bezig. En eigenlijk is werken voor de publieke zaak ook gewoon ontzettend leuk.” Lt.-kolonel dr. Ine Voorham geeft acht jaar leiding aan de Stichting Leger des Heils Welzijns- & Gezondheidszorg. Daarvoor was ze voorganger in kerkelijke gemeenten van het Leger des Heils en beleidsmedewerker. “Voor mij werd op een gegeven moment duidelijk dat mijn leven betekenis kon hebben voor en met andere mensen, en dat mijn persoonlijk geloof in God daar een rol in kon spelen. Wat ik bijzonder vind aan werken bij het Leger des Heils, is dat je binnen die organisatie de mogelijkheid krijgt om te ontdekken dat je ook nog andere talenten hebt en dat je vervolgens de kans krijgt om die te ontwikkelen. Ik heb het bijvoorbeeld heel bijzonder gevonden dat ik eind jaren 80 van de vorige eeuw betrokken ben geweest bij de juridische herstructurering van het Leger des Heils. Daarna ben ik uitgenodigd om te werken in het onderdeel waarin al het maatschappelijk werk is ondergebracht en

nu heb ik daarover de leiding. Het is voor mij een uitdaging om het leidinggeven aan die redelijk grote organisatie en het betrokken blijven bij knelpunten in de samenleving, bij elkaar te brengen.” Het proces dat tot het plan van aanpak Maatschappelijke Opvang, zoals dat er nu ligt, heeft geleid, was er één waarvoor een lange adem nodig was. De bestuurlijke materie is complex evenals de problemen van de mensen voor wie het plan is bedoeld. Voorham: “Sommige dingen mogen iets langer duren. Als het resultaat er naar is. Ik kijk in elk geval met veel plezier terug op dat proces. Vooral op het samenspel tussen de betrokken partijen. Dat we met elkaar, elk vanuit onze eigen verantwoordelijkheid en betrokkenheid, op de noden in de samenleving tot deze resultaten zijn gekomen.” Staatssecretaris Bussemaker knikt instemmend. Voor haar is het vooral de integrale benadering die haar aanspreekt. “Je zorgt niet alleen voor mensen die ondersteuning nodig hebben in de zin van: u krijgt een dak boven uw hoofd en voor de rest weten wij wel wat goed voor u is, maar je maakt met elk individu een plan waarbij ook het perspectief van het leven weer op de rails krijgen en weer in eigen hand nemen, centraal staat. De combinatie van een dak boven je hoofd, schuldhulpverlening en zorg, maar ook een zinvolle dagbesteding. Dat kan door het verrichten van vrijwilligerswerk, maar ook het op een andere manier ontwikkelen van een ritme. Het moet een stap zijn waardoor iemand zijn eigen brood kan verdienen.” Ine Voorham haakt daarop in door te zeggen dat voor haar het meedoen in de samenleving de belangrijkste omslag in het denken is die alle betrokken partijen in de loop van het proces hebben gemaakt. Nieuw in de aanpak is dat alle partijen, zowel de overheid als de hulpverleners, maar ook de mensen om wie het gaat, zich verplichten tot resultaat. Er wordt dus van alle partijen veel verwacht. Een inspanningsverplichting dus, of is het meer dan dat? Mevrouw Jorritsma reageert als eerste. ”Ik denk dat het meer dan dat is. Bij een resultaatsverplichting ga je tot de laatste cent. Wat ik vanuit mijn positie als VNG-voorzitter vooral interessant vind, is dat Rijk en gemeenten hierin nu echt samenwerken. Gemeenten weten op uitvoeringsniveau het beste wat er moet gebeuren. We hebben al veel te veel regelingen gehad die door het Rijk werden bedacht en door de gemeenten moesten worden uitgevoerd. Dan was er nog wel een gesprek tussen die twee, maar niet in de operationele sfeer. De gemeente probeerde dan in de politieke sfeer nog wel iets bij het Rijk te bereiken, maar daarna ging ieder zijn eigen weg. Nu zeggen we: we moeten het hoe dan ook samen doen, want anders lukt het niet. De Tweede Kamer en dat zit ook soms ook nog wel bij ministeries zelf, vindt het moeilijk om dingen los te laten. Het heeft bijvoorbeeld bij de Wet Werk & Bijstand (WWB) heel lang geduurd voordat zaken die al door gemeenteraden werden besproken omdat ze daar thuishoorden, niet meer door de Tweede Kamer werden besproken. Bij de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), waarvan de uitvoering bij de gemeenten is neergelegd, zijn we nog niet zover, want de staatssecretaris wordt hierover nog bijna elke week naar de Kamer geroepen. Het is voor mensen vaak al logisch dat ze voor een bepaalde vraag bij de gemeente aankloppen, terwijl ze daarvoor op dit moment eigenlijk nog niet bij ons terecht kunnen. We hebben als VNG een rondje door het land gemaakt en we komen die dingen regelmatig tegen.” De staatssecretaris voegt daaraan toe: “Volgens mij moet de WMO over participatie (meedoen) gaan en de AWBZ over zorg. Er worden nu nog te vaak dingen uit de AWBZ betaald die eigenlijk in de


“Je kunt niet tegen wijkbewoners zeggen dat de mensen in zo’n opvanghuis net zulke buren zijn als die je naast je hebt. Dat is gewoon niet zo.”

WMO thuishoren, zoals ondersteunende begeleiding. Natuurlijk kun je de lijn tussen die twee nooit helemaal met een scheermesje afsnijden. De kunst is niet op elkaar af te schuiven, maar aan te vullen. Ik zie het als mijn verantwoordelijkheid om de zorg voor de meest kwetsbaren in de samenleving nu en in de toekomst veilig te stellen. Een gedeelte van wat er in de plannen van aanpak voor Maatschappelijke Ondersteuning staat, wordt namelijk ook vanuit de AWBZ betaald. Ik vind dat we moeten leren van wat er gebeurt bij de WMO. Er zijn gemeenten die echt heel goed bezig zijn, die van onderop, vanuit de cliënt willen denken, maar je hebt er ook die ook met de WMO weer gewoon een soort AWBZ-bureaucratie willen optuigen.” Er verschijnt een blik van herkenning op het gezicht van Mevrouw Jorritsma: ”Daar willen wij als VNG ook iets aan gaan doen. Dat is een van onze taken. Wij willen gemeenten die het niet goed doen daar ook op aanspreken. Het slechtste zou zijn als het Rijk dat weer zou moeten doen. Natuurlijk zitten we in een overgangsfase. We moeten niet denken dat we alles al bereikt hebben. Geef gemeenten even de tijd om fouten te maken, want toen het Rijk het deed was het ook niet allemaal zo goed. Ze moeten natuurlijk wel de juiste richting opgaan.”

Directeur Voorham: “Als je naar de WMO kijkt, moet je denk ik ook goed kijken naar groepen die bijzondere aandacht nodig hebben. Dan is voor mij de vraag of je dat iedere gemeente zelf moet laten uitzoeken of dat je in een bepaald collectief kijkt naar bijvoorbeeld ‘zorgwekkende zorgmijders’ (mensen die iedere vorm van zorg uit de weg gaan en zich dus aan het oog van hulpverleners onttrekken - red.). Ik hoop overigens ook dat het de staatssecretaris, of anders de VNG gaat lukken om iets aan het NIMBY-effect (Not In My BackYard, red.) te doen. Die opmerking maakt de burgemeester in mevrouw Jorritsma wakker. Het is iets waar ze zich zichtbaar over opwindt :”Ik herken dat in mijn eigen gemeente. Wij zijn al twee jaar bezig om een Domus te realiseren en dat lukt door alle bezwaren maar niet. Ik kan dat niet uitleggen en weiger trouwens ook om dat uit te leggen.” De kolonel haalt een voorbeeld aan dat veel indruk op haar heeft gemaakt: ”Een van mijn directeuren moest voor een informatieavond persoonlijke beveiliging inhuren, omdat hij bedreigd werd: hij zou zonder beveiliging de stad niet meer uitkomen.” Deze situatie heeft ook staatssecretaris Bussemaker bereikt en is in een Kamerdebat aan de orde gekomen: ”Daar ben ik enorm van geschrokken. Ik vind het absoluut niet acceptabel als professionals bedreigd worden en ik ga daar met collega’s, van bijvoorbeeld Binnenlandse Zaken, over praten. De manier waarop mensen met hulpverleners, politie en dergelijke omgaan. Opnieuw instemmend geknik van alle partijen aan tafel. De burgemeester:”Als het om voorzieningen voor kwetsbare groepen als dak- en thuislozen gaat, is het ook voor ons vaak niet eenvoudig om ze te bouwen. Zeker niet in bestaande wijken. We moeten ook

15

16

Interview

Wij zijn al twee jaar bezig om een Domus te realiseren en dat lukt door alle bezwaren maar niet. Ik kan dat niet uitleggen en weiger trouwens ook om dat uit te leggen.” W&G jaarverslag 2007

met de gemeenteraad veel beter kijken hoe we dit soort dingen communiceren.” De staatssecretaris voegt daar vervolgens aan toe dat het beter is om daar vooral eerlijk over te zijn.” Je moet van onderop beginnen met je communicatie. Bij de mensen in de wijk.” Ook voor mevrouw Voorham duurt eerlijkheid het langst “Je kunt niet tegen wijkbewoners zeggen dat de mensen in zo’n opvanghuis net zulke buren zijn als die je naast je hebt. Dat is gewoon niet zo. Je kunt wel zeggen dat er voor hen gezorgd wordt en dat er 24 uur per dag, zeven dagen per week personeel aanwezig is, waardoor het op straat een stuk veiliger is.” Als Leger des Heils nodigen we omwonenden van nieuwe voorzieningen vaak uit om kennis te maken met omwonenden van al bestaande voorzieningen en dat werkt heel goed.” De bewindsvrouw uit Den Haag reageert daarop met te stellen dat het belangrijk is om ook en vooral de dingen te laten zien die goed gaan. “Je moet de ellende niet proberen weg te poetsen, want daar prikken mensen zo door heen. Ik spreek ook voldoende burgers die zo langzamerhand helemaal gek worden omdat er alleen maar over incidenten wordt gepraat en niet over de dingen die goed gaan.” Het NIMBY-effect is hardnekkig, maar komt niet uit de lucht komt vallen. Overlast van dak- en thuislozen of andere kwetsbare groepen in de samenleving is iets waar veel Nederlanders in meer of mindere mate dagelijks mee te maken hebben. Lt.-kolonel dr. Ine Voorham zegt hierover: “Misschien lukt het ons als hulpverleners met al onze verleidingstactieken niet voldoende om mensen aan ons te binden. Dus is er misschien een stok achter de deur nodig om een traject tot stand te brengen. Daar is voor sommige groepen wat ‘drang en dwang’ voor nodig. Dan kun je aan een relatie

bouwen die perspectief geeft. Ook voor die onderlaag die overlast veroorzaakt.” Gemeenten komen volgens mevrouw Jorritsma regelmatig mensen tegen die zich op de grens van veiligheid en zorg bevinden. Bijvoorbeeld mensen met psychiatrische problemen. “Wij proberen de repressieve en de zorgkant bij elkaar te brengen en openingen te bieden voor mensen om door hun gedrag te veranderen aan een straf te ontkomen. Je moet voorzichtig zijn met zware middelen als repressie, maar als dat op een goede manier gebeurt dan kun je daarmee veel ellende voorkomen.” Bussemaker knikt: ”Ook hier zie je weer die combinatie. Drang en dwang is niet slecht, als je mensen daar een klein zetje mee kan geven, maar het kan nooit een doel op zich zijn. Zeker niet voor de groepen waar wij het nu over hebben. Het moet altijd gevolgd worden door perspectief.” Kolonel Voorham vat het gesprek samen. Haar conclusie is helder en wordt gedeeld door de andere aanwezigen. “Als je terugkijkt op het geheel van voor mensen zorgen, ze op sleeptouw nemen, ze activeren en de zorg zo intensiveren dat ze weer mee kunnen doen, dan zijn we daar in het plan van aanpak ontzettend ver mee gekomen. Ik zie nu een verdiepingsslag ontstaan ten aanzien van die stok achter de deur, maar ook ten aanzien van participatie en (betaald) werk en dat geeft in het vervolgtraject een behoorlijk perspectief.” De ontmoeting tussen de drie vrouwen eindigt zoals ze begonnen is: nog altijd even hartelijk.


Meer accent op preventie en maatschappelijk herstel In 2007 deden 35.619 mannen, vrouwen en kinderen een beroep op de hulp- en zorgverlening van het Leger des Heils. In de afgelopen jaren is het Leger des Heils steeds meer accent gaan leggen op activiteiten met een preventief karakter en op maatschappelijk herstel. Dit onder het motto: ‘ondersteuning waar het moet, zelfstandig waar het kan.’ Specifieke Leger des Heils-projecten zoals ‘10’ Voor Toekomst en Grijs Genoeg(en), Prison-gate-office en Stabiel, maar ook meerzorgafdelingen voor ernstig zieke dak- en thuislozen en Domus-voorzieningen bevinden zich op de grensvlakken van de ‘sectoren’ waarin de welzijnsen gezondheidszorg in Nederland is onderverdeeld. Kenmerkend voor deze projecten is dat ze een ‘ambulant en outreachend’ karakter hebben: de Leger des Heils medewerkers gaan gericht op zoek naar hulp- en zorgmijders. Zij brengen daarbij de omstandigheden van de hulpvragers zoveel mogelijk in zijn geheel in kaart (alle leefgebieden van huisvesting tot justitiële contacten en van lichamelijke en geestelijke problemen tot schuldenproblematiek). Zo probeert het Leger des Heils voor hulpvragers die tegelijkertijd met meer dan één probleem kampen de schotten tussen de ‘zorg-branches’ te doorbreken. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg staat niet buiten de samenleving. De organisatie wil de toegankelijkheid van het reguliere en bestaande hulp- en zorgaanbod bevorderen, ook voor de mensen met multiproblematiek. Daarom kiest het Leger des Heils ervoor om een substantiële hoeveelheid activiteiten in de reguliere ‘zorg-branches’ uit te voeren. Omdat de hulpvragers van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg op alle leefgebieden problemen kunnen hebben, en soms ook met Justitie in aanraking zijn gekomen of dreigen te komen, is de stichting ook actief op de justitiële terreinen van jeugdbescherming en reclassering. Hierdoor beschikt het Leger over een groot aantal erkenningen en toelatingen en kan een gevarieerd zorgaanbod ontwikkeld worden. In 2007 vonden de activiteiten van het Leger des Heils plaats binnen de volgende branches: Maatschappelijke Opvang De maatschappelijke opvang is het vangnet van de samenleving: als je nergens anders meer terecht kunt, kun je, voor zover de capaciteit toereikend is, een beroep doen op deze vorm van hulp. De maatschappelijke opvang kent geen indicatiestelling en voor de meeste opvangvoorzieningen gelden weinig tot geen contraindicaties. De maatschappelijke opvang omvat verschillende vormen van hulpverlening zoals: voorzieningen voor nachtop-

vang en dagopvang voor al dan niet verslaafde dak- en thuislozen, postadres en inkomensbeheer voor daklozen, opvang van zwerfjongeren, vrouwenopvang, woonvoorzieningen voor dak- en thuislozen onder wie mensen met psychiatrische problematieken (sociale pensions), crisisopvang en begeleid wonen. Daarnaast gaan medewerkers gericht op zoek naar zorgmijdende daklozen, de ‘buitenslapers’ (het zogeheten ‘veldwerk’) en worden door inzet van ‘soepbussen’ daklozen van voedsel, kleding en dekens voorzien. In 2007 deden in totaal 14.083 mensen een beroep op één van de voorzieningen voor maatschappelijke opvang van het Leger des Heils. Het Leger des Heils verricht ongeveer 25% van alle maatschappelijke opvang in Nederland. Het is hiermee de grootste opvangorganisatie van Nederland. Ouderen- en gezondheidszorg In de ouderen- en gezondheidszorg gaat het behalve om goede huisvesting vooral om goede zorg en de juiste behandeling. Het uitgangspunt daarbij is dat de zorg afgestemd moet zijn op de behoefte van de zorgvrager, waarbij de wens om zo lang mogelijk in het eigen leefmilieu te blijven, gerespecteerd wordt. In 2007 werden in totaal 2.446 mensen voor kortere of langere tijd verzorgd en verpleegd. Hierbij gaat het om thuiszorg, zorgcentra voor ouderen, extramurale ouderenzorg, verpleeghuiszorg, (kinder)hospice-zorg en zorg voor licht verstandelijk gehandicapte jongeren. Ook de 10 over Nederland verspreide meerzorgafdelingen voor chronisch (bijvoorbeeld AIDS/HIV) of ernstige zieke, al dan niet verslaafde, dak- en thuislozen rekent het Leger des Heils tot deze branche. Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) De forensische GGZ-kliniek voor jeugd en volwassenen van het Leger des Heils, kent drie behandelvormen die complementair aan elkaar zijn: licht, waar het (weer) kan, zwaar waar het (nog) moet. De klinische behandeling vindt plaats op de locatie in Lunteren. Daarnaast is er een deeltijdkliniek in Arnhem en een polikliniek. Deeltijdbehandeling kan een alternatief zijn voor of een vervolg op klinische behandeling. Ook biedt deeltijdbehandeling mogelijkheden als poliklinische behandeling niet voldoende is. Dankzij herzieningen in het zorgstelsel (met name de AWBZ-regelgeving) in de achterliggende jaren, is het voor het Leger des Heils mogelijk geworden om woonvoorzieningen (RIBW’s) te creëren voor voormalig dak- en thuislozen. De groep mensen die hiervan gebruik maakt, kampt met psychische stoornissen en/of verslavingsproblematiek en een aantal van hen is met Justitie in aanraking gekomen. Zij redden het doorgaans niet op eigen kracht, zijn veelal niet ‘plaatsbaar’ in reguliere hulp/zorg-instellingen en hebben behoefte aan een rustpunt en structuur in hun leven. De Leger des Heils-RIBW’s verschaffen niet alleen onderdak, maar dragen ook zorg voor de individuele begeleiding van cliënten. De basisprincipes zijn laagdrempeligheid, acceptatie en veiligheid. Er wordt niet uitgegaan van een behandelregime. Echter om een veilig woonklimaat voor iedereen te garanderen is begeleiding en een heldere structuur noodzakelijk. De nadruk ligt daarbij op ‘gewoon’ en zo optimaal mogelijk. De doelstelling is het garanderen van een menswaardig bestaan en waar mogelijk ook opbouw en herstel van een eigen sociaal netwerk en het vinden van een zinvolle dagbesteding. Hierbij wordt zoveel mogelijk samenwerking gezocht met andere disciplines in de hulp- en zorgverlening. Deze samenwerking vind zowel binnen het Leger des Heils plaats (bijvoorbeeld met begeleiders van de Leger des Heilsreclassering) als met derde-organisaties (bijvoorbeeld ondersteuning van psychiaters, instellingen voor verslavingszorg, GGD-artsen e.d.).

17

18

Meer accent op preventie en maatschappelijk herstel

Binnen de Leger des Heils-RIBW’s is differentiatie aangebracht. Naast een aantal op voormalige dak- en thuislozen georiënteerde RIBW’s zijn er specifieke voorzieningen voor zwerfjongeren (Vast & Verder/Enkeltje Zelfstandig), voor ‘veelplegers’ (Domus) en voor verslaafden (Hostels). Binnen het werkveld van de GGZ werden in 2007 door het Leger des Heils in totaal 1.496 mensen geholpen. W&G jaarverslag 2007

Jeugdzorg Het Leger des Heils is in een aantal provincies actief op het gebied van jeugdhulpverlening. De hulp richt zich op de dagelijkse zorg voor de opvoeding en behandeling van kinderen (en hun ouders) die in nood verkeren. In sommige situaties is het noodzakelijk dat

Tijd nemen om contact te leggen is zo belangrijk Frauke Mak (32 jaar) koos er al vroeg voor om mensen te ondersteunen die door anderen afgewezen worden. Tijdens haar studie Maatschappelijk Werk liep zij stage bij de reclassering. Vervolgens was zij ook tien jaar lang reclasseringsmedewerker. In dat werk leerde ze het Leger des Heils kennen. Toen het Leger in 2006 het project Kenter begon, sloot dat zo bij haar ideeën aan dat ze er graag instapte. Kenter biedt intensieve begeleiding aan jongeren met een justitieel verleden, zoals Dennis Darmann (24).

kinderen tijdelijk komen wonen in een van de verschillende verblijfsvormen (jeugdhuis, gezinshuis, projectgezin) van deze instellingen. Het doel van het verblijf in gezinshuizen of projectgezinnen is het opdoen van positieve gezinservaring in een kleinschalige vorm van hulpverlening. De begeleiding en behandeling zijn gericht op het inhalen van ontwikkelingsachterstanden, het verwerken van sociaalemotionele problematiek en het bewerkstelligen van een positieve gedragsverandering. Het Leger des Heils beschikt ook over een landelijk werkende organisatie voor pleegzorg. Thuiswonende kinderen die met dergelijke problematiek kampen kunnen in dagvoorzieningen worden geholpen. Medewerkers van het Leger des Heils bieden ook ouders en kinderen in hun eigen woning opvoedingsondersteuning en/of trainingsprogramma’s, bijvoorbeeld via video-hometraining.


Door de jeugdhulpverleningsinstellingen van het Leger des Heils werden in 2007 in totaal 1.531 kinderen opgevangen en begeleid.

heeft de werkeenheid Leger des Heils Jeugdzorg & Reclassering een zogenaamde ‘flexforce’ gevormd.

De landelijk werkende jeugdbescherming van het Leger des Heils verleent hulp aan kinderen en hun gezinnen in een problematische opvoedingssituatie. Deze hulpverlening vindt plaats vanuit een justitieel kader. De jeugdbescherming van het Leger des Heils begeleidde in 2007 in totaal 1.498 kinderen.

Reclassering

Het aantal meldingen van kindermishandeling in Nederland is in de afgelopen jaren fors toegenomen. Hierdoor zijn wachtlijsten ontstaan bij de Bureaus Jeugdzorg. In 2007 hebben medewerkers van de jeugdbescherming van het Leger des Heils een aantal Bureaus Jeugdzorg ondersteund bij het wegwerken van de wachtlijsten. Hiertoe

Dennis: “Ik was veel op straat, gebruikte drugs, en overal waar ik werkte, bleef ik maar twee, drie maanden. Of ze zeiden al na een dag of twee: je hebt gesnoven, ga maar weer. Ik heb een keer drie maanden vast gezeten in België. Drie maanden niks roken en snuiven, dan ben je wel clean. Ik dacht niet meer aan party’s of pillen. Hooguit een biertje, gewoon thuis, weet je. Toen kwam er toch weer zo’n hakkeparty en nam ik weer zo’n pil… en nog één. Vanaf die dag vrat ik er meer en kwam die onrust weer terug. Toen is mijn moeder na ik-weet-niethoeveel stress met me naar een huisarts gegaan. Dat heeft alles in schwung gezet.” Frauke: “Als je fouten maakt, wil dat niet zeggen dat je niets waard bent. Daar ging het voor mij om in het reclasseringswerk. Maar het richt zich steeds meer op controle en minder op hulpverlening. Daarom wilde ik graag Kenter helpen opzetten. Het Leger maakt zich sterk voor mensen die door de reguliere hulpverlening niet voldoende geholpen worden. Ze willen helpen, of dat nu volledig vergoed wordt of tijdelijk met eigen geld betaald moet worden. Dat sprak mij aan.” Dennis: “Iedereen zei altijd: doe nou eens rustig! Maar innerlijk was ik gewoon relaxed, weet je. Bij het RIAGG hoorde ik dat ik ADHD heb. Dat verklaart veel. En door het drugsgebruik check je jezelf helemaal niet. Dat wou ik allemaal niet meer. Ik wou eerst zelfs geen Ritalin slikken, omdat daar amfetamine in zit. Nu weet ik dat het me helpt. Vanaf die tijd ga ik één keer per maand naar de psychiater en heb ik begeleiding van Kenter.” Frauke: “We hebben vier fulltime medewerkers en zo’n 28 cliënten. Er begint nu ook een wachtlijst te ontstaan, want veel jongeren met een justitieel verleden hebben gewoon intensievere hulp nodig. Er moeten zo veel leefgebieden aangepakt worden, zeker als er sprake is van problemen op het terrein van psychiatrie. Daar moet je tijd in steken en je moet hen ondersteunen in de thuissituatie, daar waar ze leven.” Dennis: “Je weet gewoon meer, als je ziet hoe het thuis is. Anders zegt je familie: ga je douchen, doe een mooi T-shirt aan, dan kom je verzorgd over. Maar thuis zie je de speed liggen, of bierflesjes en zo. De koelkast leeg en de wc’s vol. Dan weet je meteen waar je aan begint. Nou, in het begin was er niet echt een gesprek met

Reclasseringsactiviteiten zijn er op gericht om (ex-)gedetineerden te helpen bij hun terugkeer in de maatschappij. De 10.883 cliënten die in 2007 begeleiding hebben ontvangen van de Leger des Heilsreclassering zijn veelal mensen met complexe problemen die hun mogelijkheden tot verbetering beïnvloeden en in negatieve zin versterken. Deze groep kent een hoog recidive (‘veelplegers’) en is door het ontbreken van een eigen netwerk langdurig aangewezen op professionele hulp en steun.

mij te voeren. Ik vond het lastig, want ik moest veel over mezelf vertellen. Er kwam van alles naar boven. Maar je krijgt zo wel een band. En Frauke vertrouw ik gewoon.” Frauke: “In die gesprekken bepaal je samen een aantal doelen, waar snel resultaat op te boeken is. Zo krijgt Dennis er wat vertrouwen in. Binnen vier weken schrijven we dan een zorgplan. We kijken of wij een andere ingang kunnen vinden dan eerdere hulpverleners en dan starten we. Het persoonlijk contact is de hoofdmoot, maar we leggen ook de lijnen met instanties: arts, sociale dienst, reïntegratiebureau. De cliënt leert waar hij terecht kan, ook in zijn familie en vriendenkring. Je bouwt een netwerk op. Hij moet wel steeds meer zelf doen, want ooit moet hij zonder Kenter verder.” Dennis: “Ik moest ritme krijgen in mijn dagbesteding. Bij het reïntegratiebureau kijken ze dan wat ze van je kunnen maken. Er kwam uit dat ik een uitvoerder was. Ik wil ook werken, weet je, dus moest ik twee keer per week op internet vacatures zoeken. Ik zei: daar staat niks! Toch heb ik werk gevonden. Daarna heeft Frauke me geholpen mijn financiën op orde te brengen. Ze is ook veel netter aan de telefoon dan ik. Maar ze stuurt ook kaartjes met ‘hou je haaks’ of zo. Dat is gewoon correct, man!” Frauke: “Of we gaan samen de stad in om wat te drinken. Tijd nemen om contact te leggen is zo belangrijk. Dan neem je iemand ook serieus. En het mooiste is als iemand in zichzelf gaat geloven, omdat mensen om hem heen iets in hem gaan zien.” Dennis: “Het is super dat er mensen zijn die je willen helpen. Zonder Kenter zag het er volgens mij niet zo goed uit. Vroeger boeide de toekomst me niet. Bullshit! Nu heb ik doelen voor later. Ik ben bezig met muziek, remixes maken. En met een vriend maak ik eigen beats, eigen liedjes, en verzorgen we de muziek op party’s. Ik heb nog een foto van toen ik 12 of 13 was. Daar sta ik op als DJ. Nu ben ik 24 en is het zo ver. Toen ik in de problemen zat, had ik er geen tijd voor, maar het is teruggekomen. Normaal kon ik geen half uur ergens mee bezig zijn, maar nu zit er soms drie maanden werk in drie minuten muziek. En ik zweer het je, als de platenmaatschappij dit hoort, roepen ze: kom bij ons, alsjeblieft!

19

20


Verslavingszorg


Er zijn veel verslaafden die regelmatig aankloppen bij de verschillende voorzieningen voor maatschappelijke opvang van het Leger des Heils. Vaak kan (nog) niet veel meer hulp geboden worden dan iets te eten en te drinken geven en een slaapplaats voor de nacht bieden en wachten totdat zij zelf aangeven dat zij een einde willen maken aan een verslaving. Het kan soms lange tijd duren voordat zij voldoende gemotiveerd zijn om ook daadwerkelijk iets aan de verslaving te doen. De Leger des Heils opvangvoorzieningen werken veel samen met de lokale instellingen voor verslavingszorg. Daarnaast beschikt het Leger des Heils zelf over een ontwenningscentrum in Apeldoorn. In 2007 deden 379 mensen een beroep op

de afdelingen van deze voorziening. De meeste mensen die hier om hulp vragen hebben een zeer lange verslavingscarrière achter de rug, die in sociaal en fysiek opzicht allesverwoestend is, met vaak jarenlange mislukte interventies van de reguliere verslavingshulpverlening. Preventie en Maatschappelijk Herstel Activiteiten als ‘10’ voor Toekomst en Grijs Genoeg(en), bijzondere schoonmaakprojecten, buurtgerichte woonbegeleidingsprojecten, sociaal cultureel werk en sociale activeringsprojecten richten zich op preventie van een dreigend zelfstandigheidsverlies en maatschappelijk herstel voor degenen die meer zelfstandigheid nastreven. Hoewel al deze activiteiten specifieke Leger des Heilskenmerken hebben (laagdrempelig, vasthoudend, samenhangend,

Op adem komen Hotel en congrescentrum Belmont van het Leger des Heils ligt er al decennialang rustig bij in de prachtige bossen bij Lunteren. Een paar keer per jaar kun je er echter hartje Amsterdam horen kloppen. Dan viert de GWCA (Goodwillcentra Leger des Heils Amsterdam) er weer een bijzondere vakantie met cliënten die normaal gesproken maar zelden vakantie – of überhaupt iets – te vieren hebben. De ‘vakantie voor vrouwen en kinderen’ bestaat inmiddels al weer tien jaar. Reden om er eens de sfeer te proeven met Henny Tinga (63), zelf een stukje Amsterdam, die de vakanties al vanaf het begin mede organiseert. Als we aankomen, heeft Henny net een stift te pakken om het programma van die dag op een groot vel papier te schrijven. Dat duurt een tijdje, niet alleen omdat het voor iedereen goed leesbaar moet zijn, maar vooral omdat het zo’n vol programma is. Dat blijkt al als we de koffieruimte in wandelen. Een aantal dames doet er gewoon een bakkie, maar er zijn er ook die een workshop nagelverzorging volgen. Anderen zitten klaar om een voetbad met massage te ondergaan. En intussen worden de kinderen opgetrommeld om zich buiten te melden. De attributen voor een actieve ochtend liggen daar al klaar.

Bij het Leger geven we mensen liever nog een kans. En als het dan blijft misgaan, begrijpen ze ook beter waarom je uiteindelijk wel ingrijpt.

Henny: “We zitten hier met 72 vrouwen en 43 kinderen, cliënten van de Goodwillcentra Amsterdam. Nu hebben we in Amsterdam heel wat verschillende projecten en werksoorten, maar wat de vrouwen helaas allemaal gemeen hebben, is dat ze met geweld in hun leven te maken gehad hebben. Bij het Leger willen we ze op adem laten komen en dan is zo’n vakantie een heel bijzonder


en zingevingsgericht) worden deze activiteiten lokaal/regionaal ‘passend’ gemaakt. Hierbij wordt rekening gehouden met de mogelijkheden en beperkingen van de in de regio aanwezige Leger des Heils-afdelingen en wordt samenwerking gezocht met woningbouwcorporaties, politie, GGD, kredietbanken, andere hulp- en zorginstellingen, buurt/winkeliersverenigingen, belangenorganisaties, etcetera. In 2007 konden 4.307 mensen rekenen op ondersteuning en begeleiding. Voor een flink aantal Nederlanders is op vakantie gaan niet weggelegd. Dat kan zowel financiële als andere oorzaken hebben. Soms zijn de problemen binnen een gezin zo groot dat een ouder geen energie meer overhoudt om iets leuks met de kinderen te doen. Het Leger des Heils biedt daarom in het eigen hotel en congrescentrum

21

Belmont in Ede mensen de mogelijkheid om, tegen een geringe vergoeding, een vakantie door te brengen. In 2007 hebben 1868 mensen van dit aanbod gebruik gemaakt. Hotel en congrescentrum Belmont wordt op commerciële basis geëxploiteerd en heeft een capaciteit van 100 viersterrenhotel-bedden en een congrescapaciteit van 375 personen.

Het Leger des Heils biedt in het eigen hotel en congrescentrum Belmont in Ede mensen de mogelijkheid om, tegen een geringe vergoeding, een vakantie door te brengen.

bonte avond nog wel terug. Gisteren zijn we met de hele groep naar het Dolfinarium in Harderwijk geweest. Eén groot feest. Alleen maakte een aantal er iets te veel feest van. Die zijn het park uitgezet. Dan sta je daar met de mensen van de bewaking te praten. Natuurlijk gaat er ook wel eens een over het randje. Maar je moet mensen niet te snel wegsturen. Bij het Leger geven we mensen liever nog een kans. En als het dan blijft misgaan, begrijpen ze ook beter waarom je uiteindelijk wel ingrijpt.”

moment. We hebben altijd aanmeldingen zat, dus moeten we wel een beetje selecteren. Het is niet de bedoeling dat we altijd dezelfde mensen meenemen. Iedereen moet een kans krijgen.” “We hebben een geweldig team van vijf mensen. Elke dag komen daar twee medewerkers van Middelveld, ons orthopedagogisch centrum in Amsterdam, bij. Er zitten hier namelijk ook twintig kinderen met een zorgindicatie, die samen met hun moeder op vakantie zijn. Daar kun je wel wat extra begeleiding voor gebruiken. De mensen van Middelveld doen allerlei spelletjes met ze. Hartstikke leuk. Weet je, voor alle kinderen hier geldt: als je ze tot je maatje weet te maken, zie je ze groeien. En niet alleen de kinderen. Daarnet zei een van de dames: ‘Ik ben hier al vier dagen en ik heb nog geen één keer de crisisdienst gebeld. Normaal doe ik dat twee keer per nacht.’ Lachen natuurlijk, maar het geeft wel aan dat ze zich hier goed voelen.” “Er wordt trouwens heel wat afgelachen. Echt Amsterdamse humor, die je ook wel nodig hebt. Na de eerste nacht kwamen er een paar naar me toe, omdat de rookmelder ‘spontaan’ van het plafond gevallen was! Hoe zou dat nou komen? Nou dat krijgen ze straks op de

“Wat we vooral willen uitstralen is respect: respect voor elkaar, hoe anders we ook zijn. Het is mooi om te zien dat het zo ook tussen de vrouwen en kinderen onderling werkt. Ze zijn zo heel verschillend, vanuit heel verschillende culturen, maar ze vinden elkaar. Er zit hier bijvoorbeeld een Turkse vrouw, die ons ’s avonds Turks dansen leert. En zondagochtend hebben we een moment van bezinning gehad met als thema ‘Maskers af’. Als Legermensen hebben we toen natuurlijk over ons geloof vertelt. Maar een kwart van de dames is moslim en die hebben ook alle ruimte gekregen. Je leert dan veel van elkaar. Ze vertelden bijvoorbeeld dat Adam in de Koran zelf de schuld krijgt van de zondeval. “Dus zo slecht zijn wij vrouwen niet”, lachten ze.” “Dat thema ‘Maskers af’ heeft veel vrouwen wel geraakt. Het is ook precies wat we met deze hele vakantie willen. Je geeft de vrouwen en kinderen de kans om even op een andere manier naar zichzelf te kijken, zichzelf te zijn. En dan kom je ook dichter bij elkaar.” De dames met het voetenbad komen weer bij van de ontspanning. Ze steken hun duim op: “Het Leger des Heils krijgt van mij een tien plus van thuis tot hier… en weer terug naar Amsterdam!” Henny gaat intussen weer op zoek naar schrijfgerei. Ze wil nog wat toevoegen aan het ‘overzichtsverhaal’ dat ze bijhoudt en op de bonte avond zal voorlezen. Maar voor het zover is, is er nog een heus gemaskerd bal. Dan mogen de maskers weer even op.

22



Aantal mensen dat door het Leger des Heils werd geholpen periode 2003 - 2007 (unieke personen), onderverdeeld naar werkveld

Totaal alle werk- correctie MO GEZ JZ GGZ RECL PREV velden dubbelen

Aantal hulpvragers op 1 januari 2003 Aantal nieuwe hulpvragers Aantal hulpvragers in 2003 Aantal uitgeschreven hulpvragers Aantal hulpvragers op 31 december 2003 Aantal nieuwe hulpvragers Aantal hulpvragers in 2004 Aantal uitgeschreven hulpvragers Aantal hulpvragers op 31 december 2004 Aantal nieuwe hulpvragers Aantal hulpvragers in 2005 Aantal uitgeschreven hulpvragers Aantal hulpvragers op 31 december 2005 Aantal nieuwe hulpvragers Aantal hulpvragers in 2006 Aantal uitgeschreven hulpvragers Aantal hulpvragers op 31 december 2006 Aantal nieuwe hulpvragers Aantal hulpvragers in 2007 Aantal uitgeschreven hulpvragers Aantal hulpvragers op 31 december 2007

18.722 16.638 35.360 -2.524 15.905 19.455 18.108 37.563 -1.293 14.996 22.567 17.108 39.675 -1.524 17.282 22.393 15.842 38.235 -1.468 18.189 20.046 15.573 35.619 -1.004 16.798 18.821

MO | Maatschappelijke Opvang GEZ | Ouderen- en Gezondheidszorg

JZ | Jeugdzorg GGZ | Geestelijke gezondheidszorg

12.428 8.666 21.094 11.945 9.149 9.192 18.341 7.821 10.520 8.367 18.887 9.453 9.434 7.223 16.657 9.768 6.889 7.194 14.083 7.361 6.722

1.122 1.138 2.260 829 1.431 1.142 2.573 1.191 1.382 1.197 2.579 1.111 1.468 1.139 2.607 1.261 1.346 1.100 2.446 1.078 1.368

2.086 1.226 3.312 1.040 2.272 1.407 3.679 1.232 2.447 1.095 3.542 1.289 2.253 988 3.241 1.366 1.875 1.154 3.029 1.904 1.125

RECL | Reclassering PREV | Preventie en Maatschappelijk Herstel

339 449 788 297 491 523 1.014 458 556 533 1.089 410 679 649 1.328 475 853 643 1.496 802 694

2.202 5.222 7.424 2.631 4.793 4.957 9.750 3.483 6.267 4.440 10.707 3.914 6.793 4.190 10.983 3.751 7.232 3.651 10.883 4.612 6.271

VSLZ | Verslavingszorg

1.178 1.529 2.707 1.151 1.556 1.608 3.164 1.438 1.726 2.289 4.015 1.890 2.125 2.385 4.510 2.443 2.067 2.240 4.307 2.167 2.140

VSLZ

86 213 299 176 123 212 335 204 131 249 380 266 114 263 377 264 113 266 379 154 225


23

Uitbreiding en diversiteit hulpverleningscapaciteit

Intramuraal (aantal plaatsen per 31/12)

2007

2006

2005

2004

2003

Nachtopvang

491

489

489

464

411

Sociale pensions

252

411

444

511

489

24-uurszorg

466

515

517

498

487

Vrouwenopvang

119

117

127

127

127

Woontraining voor zwerfjongeren

129

152

157

179

145

Begeleid wonen

791

617

617

603

536

2.248

2.301

2.351

Ontwenningscentrum

20

20

20

20

16

Begeleid/Groepswonen

43

43

27

27

24

Totaal maatschappelijke opvang

Totaal verslavingszorg

63

63

2.382 2.195

47

47

RIBW-woonvoorzieningen voor dak- en thuislozen

578

336

217

99

92

RIBW-woonvoorzieningen voor zwerfjongeren

104

83

65

36

29

Forensische zorg voor jeugd en volwassenen

57

57

52

52

52

Totaal geestelijke gezondheidszorg

739

476

334

187

Woonvoorzieningen voor LVG-jongeren

57

57

53

57

(Kinder)hospicezorg

19

19

19

19

19

Verpleeg- en verzorgingshuizen

422

349

349

349

349

Aanleunwoningen voor senioren

248

245

245

245

245

Meerzorg voor zieke dak- en thuislozen

207

206

191

163

154

Totaal ouderen- en gezondheidszorg

953

876

857

833

218

212

194

194

197

Gezinshuizen en projectgezinnen

90

90

80

76

76

Hotel congrescentrum

308

100

Totaal preventie en maatschappelijk herstel

302

100

100

274

100

100

270

100

100

173

57

Woonvoorzieningen voor kinderen

Totaal jeugdzorg

40

824

273

100

100

100

Totale intramurale capaciteit 4.411 4.118 3.963 3.819 3.605 Dagopvang en -training (aantal plaatsen per 31/12)

Dagopvang

680

716

722

696

751

Dagactiviteiten

160

175

175

156

131

Totaal Maatschappelijke opvang Dagopvang voor ouderen

Dagtrainingscentra Hotel congrescentrum Peuterspeelzalen

852

10

10

66

74

350

350

350

350

62

62

62

67

84

412

412

412

41

74

350

Totaal preventie en maatschappelijk herstel

10

41

41

74

882

10

10

41

41

66

66

897

41

41

66

10

10

41

66

891

10

41

66

Totaal Reclassering

20

41

Totaal Jeugdzorg

840

20

Totaal ouderen- en gezondheidszorg (Medisch)Kinderdagopvang

417

74

434

Totale capaciteit dagopvang en -training 1.379 1.420 1.426 1.394 1.441 Ambulant (aantal fte’s van 36 uur/week per 31/12 *)

Maatschappelijke opvang

37

30

8

8

Verslavingszorg

3

3

3

1

-

Geestelijke gezondheidszorg

15

8

3

3

1

Ouderen- en gezondheidszorg

68

68

59

53

52

Jeugdzorg

138

119

88

85

78

Reclassering

104

92

88

89

87

Preventie en maatschappelijk herstel

114

103

78

46

47

Totale capaciteit ambulante hulpverlening

479

423

327

285

273

*) Hieronder wordt verstaan de effectief inzetbare uren van medewerkers t.b.v. hulp en zorg aan cliënten. Over de gehele periode is er vanuit gegaan dat een medewerker effectief 65% van zijn contracturen inzetbaar is. Redenen voor improduktieve uren zijn bijvoorbeeld vakantie, ziekte, opleidings-, overleg- en reistijd.

8

24

Kwaliteitsbeleid

Kwaliteitsbeleid


Een van de sleutelbegrippen in de kwaliteitswet zorginstellingen is het bieden van ‘verantwoorde zorg’. De wet geeft aan dat deze zorg minimaal van goed niveau, doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht en afgestemd op de reële behoefte/ hulpvraag van de cliënt moet zijn. Het kwaliteitsbeleid van de Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg is gebaseerd op de volgende pijlers: • weten regelgeving vanuit de overheid; • vier specifieke kwaliteitscriteria waaraan de zorg/hulp dient

te voldoen: de zorg/hulpactiviteiten van het Leger des Heils zijn laagdrempelig en zingevingsgericht, ze worden in hun onderlinge samenhang aangeboden en medewerkers van het Leger des Heils doen dit met de nodige vasthoudendheid; • waar branche/koepel-organisaties kwaliteitscriteria hebben ontwikkeld, worden deze binnen de betreffende afdelingen van het Leger des Heils toegepast; • cliënttevredenheid(metingen); • het kwaliteitsmanagementsysteem van het Leger des Heils is gebaseerd op de HKZ-schema’s.

Kwaliteitsmanagementsysteem gecertificeerd In maart 2005 is een proces van start gegaan om te komen tot een gecertificeerd kwaliteitsmanagementsysteem voor de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Het ISO en HKZ Keurmerk maakt zichtbaar dat een kwaliteitsmanagementsysteem voldoet aan de normen die vanuit de sector zelf, door financiers, patiënten/consumenten en de overheid worden gesteld. Deze normen betreffen de zorg-/hulpverlening aan de cliënten, maar bijvoorbeeld ook het professioneel handelen van de medewerkers. In alle werkeenheden van de stichting is een kwaliteitsmanager aangesteld, die tot taak kreeg als ‘aanjager’ en regisseur op te treden in het proces van opzetten en onderhouden van het systeem. In 2006 zijn interne auditoren opgeleid om de interne toetsing uit te voeren die, jaarlijks, vooraf moet gaan aan de externe toetsing door een onafhankelijke certificeringinstelling. Het jaar 2007 stond in het teken van de (voorbereiding op de) externe toetsing, die werd uitgevoerd door DNV te Rotterdam. Een team van auditoren van DNV heeft dertien werkeenheden (Hotel & Congrescentrum Belmont beschikte al over een ISOcertificering) van de stichting in de toetsing betrokken en positief geadviseerd ten aanzien van de uitreiking van het certificaat. Om de kwaliteit ook in de toekomst op het vereiste niveau te houden zal DNV jaarlijks controles uitvoeren. Een certificaat is drie jaar geldig, dus eens per drie jaar zal het gehele kwaliteitsmanagementsysteem opnieuw grondig worden getoetst. Op 26 november 2007 ontving de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg het HKZ en ISO keurmerk. Omdat het Leger des Heils actief is in meerdere sectoren is het certificaat gebaseerd op de volgende schema’s: • HKZ Certificatieschema Instellingen voor Geestelijke Gezondheidszorg: 2002, deelschema GGZ Algemeen;

• HKZ Certificatieschema Thuiszorgorganisaties, Verpleeghuizen en Verzorgingshuizen: 2006, deelschema Verpleging en Verzorging; • HKZ Certificatieschema Jeugdzorg: 2005, deelschema Aanbod Jeugdzorg; • HKZ Certificatieschema Organisaties voor Gehandicaptenzorg: 2002; • HKZ Certificatieschema Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening: 2007, deelschema Opvang (Maatschappelijke Opvang/Vrouwenopvang); • NEN-EN-ISO 9001:2000. De directeur van de stichting, Lt.-kolonel mevr. dr. C.A. Voorham, verwoordde haar gevoelens bij de uitreiking van het certificaat als volgt: ‘dit is een bekroning op de inspanningen van al onze medewerkers die zich elke dag inzetten om zo goed mogelijk hulp te bieden aan vele duizenden mensen. Het Leger des Heils zet hiermee een belangrijke stap naar verdere professionalisering en wil door goed kwaliteitsmanagement de zorg inzichtelijk, meetbaar en toetsbaar maken voor cliënten, subsidiegevers en overheden.’


“Geen systemen zonder passie en geen passie zonder systemen” Jos Sesink (Leger des Heils) en Jaap Schepers (DNV) over de HKZ-certificering. Jaap Schepers (51) legde als trainer kwaliteitsmanagement graag de nadruk op het proces in plaats van starre handboeken. Toch wilde hij zich verdiepen in systemen, want: “Geen systemen zonder passie en geen passie zonder systemen.” Bij DNV stapte hij in de wereld van certificatie. Al gauw meldden zich de eerste zorginstellingen bij hem, op jacht naar het HKZ-certificaat. In 2006 volgde het Leger des Heils, in de persoon van Jos Sesink. Na een tijdlang directielid te zijn geweest, wilde Jos (57) weer directer bij de invulling van de zorg betrokken worden. Hij kwam bij de afdeling Markt & Kwaliteit op het Stichtingsbureau van W&G en toen het Leger besloot voor certificatie te gaan, kreeg hij dat traject in zijn portefeuille: “Een uitdaging om op heel ander niveau iets voor cliënten te betekenen.”

Iedere werkeenheid heeft iets eigens, maar de onderlinge verbondenheid is groot: men gaat voor de cliënt. Jaap: “HKZ staat voor de Stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling Zorgsector. Die werd halverwege de jaren ’90 opgericht om normen vast te stellen waaraan je zorg kunt toetsen. Rond die tijd is ook de Kwaliteitswet voor zorginstellingen gekomen, maar pas in 2002 zei de overheid: goh, misschien moeten we daar echt werk van gaan maken. Toen zijn de ballen gaan rollen.” Jos: “Rond die tijd kwam in Nederland veel trammelant in de zorg bovendrijven. Toch zeiden we als Leger begin 2004 nog dat we geen certificaat verplicht wilden stellen, al gaan we natuurlijk altijd voor kwaliteit. Later dat jaar, bij het maken van afspraken voor AWBZ-zorg, kwam als een duveltje uit een doosje de voorwaarde dat we een HKZ-certificaat moesten halen. Toen moesten we als een speer aan de slag. En hoewel het alleen voor ‘AWBZ zorg’ gold, wilden we het gelijk integraal aanpakken.”

25

26

Geen systemen zonder passie en geen passie zonder systemen


Jos: “Het idee van HKZ is dat je cyclisch werkt: plannen, uitvoeren, controleren, bijstellen. In veel werksoorten werkte het ook zo, maar we hebben dat voor de hele organisatie uitgewerkt. Nu vind ik dat niemand een handboek hoeft te hebben, waar hij driekwart niet van gebruikt. Dus moet je je per afdeling afvragen: welke cliënten heb ik en welke normen zijn daarop van toepassing. Als een procedure niet beschreven was, hebben we de werknemers zelf laten vertellen hoe ze het doen. Het Leger werkt nu eenmaal graag met doeners en dat zijn niet altijd schrijvers. Als de werkwijze goed in een digitaal handboek (Mavim) werd ingevuld, kreeg je vanzelf een mooi stroomschema van de procedure met kleurtjes en pijltjes. Daar werd de liniaal van de norm langs gelegd. Eerst intern en pas daarna haalden we DNV erbij.” Jaap: “Wij hebben zo’n honderd dagen besteed aan de ‘audits’ bij het Leger, met in totaal zeven auditoren die apart op stap gingen. Dat is ook voor ons altijd een avontuur, want je komt maar één keer voor het eerst en dan doe je gelijk een toetsing. Je wilt weten of een organisatie expliciet beleid maakt op kwaliteit en dat ook realiseert. Welke informatie krijgt een cliënt? Hoe komen zorgovereenkomst en zorgplan tot stand? Hoe hou je bij of je je doelen realiseert. Kun je bijsturen? En hoe ga je om met incidenten? Het gaat om meer dan cliënttevredenheid. Ik zeg het vaak zo: een klant kan aangeven of de soep goed smaakt, maar alleen de kok kan beoordelen of die soep ook goed is gemaakt. HKZ verlangt concrete doelstellingen op beide gebieden.”

Jaap: “Inmiddels hadden wij de Geen beleid om het beleid, maar in nodige ervaring met HKZ. Voor onze eerste opdrachtgever hadJos: “Hun bevindingen komen in dienst van de ander, de onderkant den we nog zelf een toetsingsverschillende categorieën. Met van de samenleving. Daar werd ik schema gemaakt, gebaseerd op name de eerste categorie levert weer enthousiast van de ISO-normen. Dat was heel stevig huiswerk op. Het gaat om leerzaam. De opdrachtgever gebreken in je werkwijze: een vond de aanpak ‘professioneel, deskundig en plezierig’. Ik dacht: bepaalde procedure die ontbreekt of onvoldoende is. Je moet dan ‘Dat moeten we erin houden.’ Nu werk ik met zes collega’s en een binnen drie maanden zorgen dat het goed komt. Stappen die niet arsenaal aan freelancers. We zijn één van de acht organisaties die ontbreken, maar waarvan de uitvoering te wensen overlaat, tellen geaccrediteerd zijn om met de HKZ-schema’s te mogen werken.” ook zwaar als de cliënt er direct hinder van ondervindt. Gelukkig hadden wij na dertien weken zo veel verbeterd en in gang gezet Jos: “Toen een werkgroep van deskundigen zich in de schema’s dat de auditoren er alle vertrouwen in hadden.” verdiept had, hebben we alles wat er aan richtlijnen en procedures centraal beschreven was, verzameld en opgefrist. We maakten Jaap: “Het is wel apart dat wij aan de kant staan en toch mogen een overkoepelend plan van aanpak en vroegen de werkeenheden roepen dat men iets niet goed doet. De snelheid en effectiviteit om dat naar de eigen situatie te vertalen. Daarbij wilden we het waarmee het Leger dat oppakte, was een plezierige verrassing. kwaliteitsmanagement direct integreren in de organisatie als geJe verwacht dat het Leger die passie heeft waarover ik het in het heel. Elke werkeenheid kreeg de opdracht een kwaliteitsmanager begin had. Nou, daarin ben ik zeker niet teleurgesteld. Iedere aan te stellen en een kwaliteitsmanagementsysteem op te tuigen.” werkeenheid heeft iets eigens, maar de onderlinge verbondenheid is groot: men gaat voor de cliënt.” Jaap: “Voor de toetsing maakten wij eenzelfde beweging. In januari 2007 kwam ik naar het hoofdkwartier voor een documenJos: “Ik heb me wel eens afgevraagd: in wat voor woud van regeltatiebeoordeling op centraal niveau: beleidsnotities, planningen, geving ben ik beland? En professor Heertje werd tijdens een beenzovoort. Jos heeft die toegelicht, daarna heb ik ze doorgenozoek aan ons zelfs boos dat het Leger niet op de barricades ging men en tenslotte heb ik mijn bevindingen geformuleerd. Zo kon staan tegen deze bureaucratie. Dat zette ons aan het denken: hoe ik me ook een beeld vormen van wat ik bij de werkeenheden houden we ons eigen gezicht hierin? Daar heb ik naar gestreefd. wilde gaan bekijken.” Geen beleid om het beleid, maar in dienst van de ander, de onderkant van de samenleving. Daar werd ik weer enthousiast van.”

Een klant kan aangeven of de soep goed smaakt, maar alleen de kok kan beoordelen of die soep ook goed is gemaakt.

Jaap: “Die eigen identiteit zien wij terug. Ze komt ook letterlijk tot uitdrukking in de scope van het certificaat: ‘laagdrempelige en ontschotte zorgen dienstverlening’.”


Cliënttevredenheidsmeting In 2006 en 2007 is door een externe instantie (Stichting Kwadraad) een cliënttevredenheidsmeting uitgevoerd in alle afdelingen van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Door de Stichting Kwadraad is eerst een kwantitatief onderzoek uitgevoerd door aan 1.415 cliënten van het Leger des Heils een vragenlijst voor te leggen. Vervolgens zijn cliëntenconferenties georganiseerd, waaraan 272 cliënten hebben deelgenomen. Het doel van deze conferenties was om bij cliënten te verifiëren of zij zich herkennen in de uitkomsten van het kwantitatieve onderzoek, de beleving van cliënten achter de cijfermatige uitkomsten naar voren te laten komen en het inventariseren en bespreken van aandachtspunten. De Stichting Kwadraad heeft in 2007 per werkeenheid gerapporteerd over de afdelingen die tot een werkeenheid behoren. Per werkeenheid zijn de uitkomsten met de lokale cliëntenraad besproken. Het eindrapport op stichtingsniveau is door de stichtingsdirectie besproken met de Landelijke Cliëntenraad. Uit de cliënttevredenheidsmeting op stichtingsniveau is het volgende naar voren gekomen: Van de cliënten van het Leger des Heils: • voelt 84% zich vriendelijk, respectvol en serieus bejegend; • is 80% van mening dat de professionaliteit binnen het Leger des Heils adequaat is; • is 74% tevreden over de uitvoering, doelstellingen en resultaten van zijn/haar begeleiding; • is 60% tevreden over de mogelijkheden tot inspraak; • ervaart 57% de informatieverstrekking en communicatie als toereikend. Als algemeen rapportcijfer voor de geboden zorgen hulpverlening door het Leger des Heils geven de cliënten een 7,2. Naar aanleiding van de bevindingen van het onderzoek zijn de volgende punten ter verbetering geformuleerd: • op het gebied van informatieverstrekking zal in (ver)nieuw(d)e publicaties in het bijzonder aandacht worden gegeven aan het toegankelijk maken van de informatie. Daarbij is een knelpunt dat de afspraken tussen hulpvrager en hulpaanbieder enerzijds juridisch helder moeten zijn, en anderzijds in begrijpelijke bewoordingen moeten worden opgesteld;

Van de cliënten van het Leger des Heils voelt 84% zich vriendelijk, respectvol en serieus bejegend • medewerkers zullen daar waar nodig, meer bewust worden gemaakt van de waarde van goede informatieoverdracht en beter worden toegerust om dat te kunnen doen; • op het gebied van zorgregistratie wordt binnen werkeenheden er beter op toegezien dat cliënten beschikken over begeleidingsplannen waarin duidelijk doelen en afspraken zijn opgenomen; • de aanbeveling om scheiding tot stand te brengen tussen de functies van hulpverlening en het beheren van cliëntgelden/schuldsanering is in gang gezet via samenwerking met OBIN (Organisatie voor Bewindvoering en Insolventie Nederland) en een aantal gemeentelijke instellingen, zoals kredietbanken; • in begeleidingsplannen wordt meegenomen om daar waar mogelijk cliënten zelf hun eigen geld te laten beheren; • het privacyreglement van de stichting wordt opnieuw onder de aandacht van de werkeenheden gebracht; • daar waar nodig en mogelijk zal in individuele begeleidingsplannen specifieke aandacht zijn voor de onderwerpen huisvesting en financiën; • ten aanzien van de medezeggenschap van cliënten is voor 2008 de doelstelling geformuleerd om in 2008 in alle werkeenheden een functionerende cliëntenraad te hebben. Eind 2007 fungeert in twee werkeenheden nog geen cliëntenraad; • werkeenheden is gevraagd cliëntenraden voldoende te faciliteren; • de positieve ervaringen van cliënten ten aanzien van bejegening (het tonen van respect, vriendelijkheid en behulpzaamheid) moeten in stand gehouden worden en waar mogelijk worden verbeterd. Daartoe wordt door de leidinggevenden binnen de stichting op alle daartoe geëigende gelegenheden ‘de cliënt centraal’-gedachte uitgedragen.

27

28

Interview


“Werkelijk alle medewerkers behandelden haar met zo veel respect!” Jerry Honing (77) is Amsterdammer in hart en nieren. De ondernemer in textielgrondstoffen woonde en werkte in Parijs en Londen, maar keerde altijd terug naar zijn stad. Tot vier jaar geleden. Toen verhuisde hij met zijn vrouw Diny naar een appartement in Almere, naast verpleeghuis Buitenhaeghe van het Leger des Heils. Jerry had de ernstig zieke Diny toen al vele jaren intensief verzorgd, maar werd daarin nu ondersteund door het ‘flexteam’ van het Leger. In 2006 werd Diny zelfs opgenomen in Buitenhaeghe zelf, een verademing na de ervaringen elders. Het betekende voor Jerry de zoveelste plezierige kennismaking met het Leger en een waardig afscheid van zijn Diny, die in de nacht van 18 op 19 december 2007 overleed.

Als ik om assistentie vroeg, kwamen ze meteen. Zaten ze nog te eten, dan werd het bordje nasi opzij geschoven


Bij het Leger is het allemaal niet zo zwaar en toch gaat het heel diep

“Ik ken het Leger al vanaf mijn vijfde. Elke veertien dagen kwam er een heilssoldaat met een uitklapbaar orgeltje muziek maken in onze straat. Drie vrouwen zongen erbij. Dan vouwde mijn moeder een tweeënhalf centstuk – dat was heel wat in die tijd – in een krantenpapiertje en gooide dat uit het raam naar beneden. Ik vond die muziek een stuk interessanter dan in onze eigen kerk. Maar ook later kwam ik het Leger tegen. In Londen bijvoorbeeld. Ik werkte er ooit in de buurt van Queen Victoria Street. Het viel me op dat daar zo veel buitenlanders rondliepen. Ik vroeg: ‘Is hier soms een leuke kroeg of zo?’ Toen bleek het opleidingsinstituut van The Salvation Army er te zitten. Weer later heb ik – ook in Londen – regelmatig goede gesprekken met officieren in opleiding gehad. En we hebben dertig jaar aan de Overtoom in Amsterdam gewoond. Dat was weer vlakbij korps Amsterdam Congreszaal.” “Het merkwaardige is dat ondanks mijn geringe affiniteit met welke religie ook, het Leger altijd plezierig op mij overkwam. Ze dringen je niets op en luisteren juist naar je. De speciale klank van hun muziek ervaar ik als opbeurend. Mijn vrouw heeft op latere leeftijd troost gevonden in het Rooms Katholicisme. Ze verzamelde al Mariabeeldjes, omdat ze die zo mooi vond, maar op den duur is ook het geloof in haar gegroeid. Onze kinderen hebben toen contact opgenomen met Antoine Bodar: of hij haar wilde dopen. Geen probleem. Hij kwam hierheen in zijn spijkerbroek, kleedde zich om en heeft Diny gedoopt. Bij het Leger is het trouwens ook allemaal niet zo zwaar en toch gaat het heel diep. Bij Siebe Kruisinga, die hier pastoraal werker was, wilde ik nog wel eens een weekopening volgen. Hij heeft het helemaal: die positieve uitstraling. Als je hem ’s morgens tegenkwam, was je hele dag goed. Hij heeft gesproken aan het graf van mijn vrouw en door zijn woorden voelde ik dat zij nu op een mooie plek is, verlost van al haar pijnen.” “Maar wat ik zo bijzonder vind, is dat alle medewerkers hier mijn vrouw en mij met zo veel RESPECT behandeld hebben. Dat heb ik nergens zo meegemaakt. In andere verpleeg- of ziekenhuizen waren ze altijd ‘bezig met de overdracht’, als ik ze nodig had. Dat hebben zie hier nooit tegen me gezegd. Als ik bij dringende zaken om assistentie vroeg, kwamen ze meteen. Zaten ze nog te eten, dan werd het bordje nasi opzij geschoven. Aanvankelijk kwamen nog wel eens uitzendkrachten – dat was voor Diny, in haar zo afhankelijke situatie, niet prettig. Een nieuwe teamleider, Chantal Brockotter – een juweel! – regelde

dat een vast team verpleegsters (m/v) de verzorging deed. Ook stond de deur van haar kantoor letterlijk en figuurlijk open. En indien noodzakelijk, verliet zij haar bureau om zelf patiënten te verschonen en kleden. Zoiets schept vertrouwen. Mijn vrouw was altijd blij als zij kwam.” “De dames van de receptie hielpen ook veel en wisten altijd antwoord op mijn vragen. Ook de mensen van de schoonmaakdienst gingen voorbeeldig te werk. Ze hielden altijd rekening met de zware allergie van mijn vrouw voor bepaalde schoonmaakmiddelen. Dan zochten ze een andere oplossing. Mijn vrouw werd begeleid door de verpleeghuisarts, Carola van Teunenbroek. Die kwam niet alleen op vaste tijden, maar ook tussendoor. En dan stak ze niet even een kop om de hoek, maar ging ze naast mijn vrouw zitten, hield haar hand vast en maakte een praatje. Hoewel ze het verrekte druk had! We hebben er zo veel steun aan gehad.” “Toen het einde naderde, zijn alle kinderen gekomen om afscheid te nemen: één voor één en ook allemaal bij elkaar. Dat is heel mooi geweest. Toch werd Diny de volgende ochtend weer wakker. Ik ben de hele dag bij haar geweest en toen het nacht werd, maakten de verpleegsters gewoon een compleet bed voor mij op. Dat was erg mooi, want als ik wegging, zag ik vaak zo’n angst in Diny’s ogen. Die nacht is zij ingeslapen en je zag de rust op haar gezicht komen.” “Het was prachtig om te zien hoe de mensen van Buitenhaeghe ook daarna, tijdens het afleggen, met mijn vrouw bleven praten. “Niet schrikken hoor, mevrouw Honing, we gaan u omdraaien, want u krijgt uw mooie kloffie aan.” Zulke dingen doen je ook goed. Diny lag in Buitenhaeghe opgebaard en toen de kist weggedragen werd, stond het voltallige personeel in twee rijen in de hal. En buiten duurde het een tijdje voor de stoet gevormd was – het was verrekte koud! – maar al die tijd heeft het personeel op straat staan wachten. Chapeau!” “Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar ondanks het feit dat mijn vrouw daar zo ziek lag, was het contact met iedereen erg gezellig. Ik heb er twee jaar lang elke dag geassisteerd en was – en ben – bekend als de bonte hond. Zo vielen afgezien van de deskundige verpleging ook op: de humor, de liefdevolle behandeling en – nogmaals – het respect voor de medemens. God bless!”

29

30

Omgaan met klachten


Omgaan met klachten

In 2007 werden van de 301 ingediende klachten, er 19 voorgelegd aan een klachtencommissie. Negen klachten werden gegrond verklaard, zes ongegrond. Eind 2007 hebben de klachtencommissies nog vier klachten in behandeling.

De werkeenheden van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg beschikken over een klachtenprocedure voor hulpvragers. Hierin staat vermeld op welke manier de behandeling van klachten van hulpvragers in de werkeenheid geregeld is. Voorts functioneert ten behoeve van de werkeenheden een klachtencommissie die belast is met de behandeling van klachten. Deze commissie kan samengesteld zijn ten behoeve van de werkeenheid afzonderlijk, ten behoeve van meerdere instellingen in de regio of ten behoeve van de soort instellingen in Nederland waartoe de werkeenheid wordt gerekend. Voor één werkeenheid was eind 2007 geen functionerende klachtencommissie. In het kwaliteitshandboek is opgenomen dat elke cliënt geattendeerd dient te worden op het bestaan van een klachtencommissie en de wijze waarop daarvan gebruik kan worden gemaakt. In 2007 werden binnen de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg in totaal 301 klachten ingediend. De klachten werden zowel schriftelijk (64%) als mondeling (36%) ingediend. De aard van de klachten was als volgt:

Aard van de klachten Verzorging, begeleiding, behandeling Woonomstandigheden/voeding Bejegening door medewerkers Vermissing persoonlijke eigendommen Inkomensbeheer Informatie/communicatie Eigen bijdragen Anders, niet geregistreerd

N

70 42 21 20 12 11 9 116 301

Opvang naar waarde geschat In januari 2007 kwam een klacht over het Leger des Heils in Zwolle in de media. Het Leger des Heils werd er van beticht aan cliënten in Zwolle ten onrechte woonlasten in rekening te brengen en ten onrechte bedragen via de AWBZ te declareren. Het Leger des Heils nam deze beschuldigingen hoog op. Na overleg met het ministerie van VWS deed een commissie onder leiding van de heer dr. Aart Mosterd onafhankelijk onderzoek. Dr. Aart Mosterd was in de periode van 1998 tot 2006 lid van de Tweede Kamer. Hij was onder andere voorzitter van de tijdelijke commissie Zorguitgaven. PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. heeft voor de commissie ondersteunende en aanvullende werkzaamheden verricht naar het realiteitsgehalte van de geuite beschuldigingen. De onderzoekscommissie stelde vast dat de ingediende klachten, waar de media begin 2007 over berichtten, elke grond missen. De commissie concludeerde dat er geen enkele aanwijzing bestaat voor het met opzet benadelen van cliënten of het misbruik maken van collectieve voorzieningen door het Leger des Heils. De uitkomsten van het onderzoek, zoals vastgelegd in het rapport ‘Opvang naar waarde geschat’, werden in april 2007 in aanwezigheid van vertegenwoordigers van cliënten, gemeente en zorgkantoor en diverse media gepresenteerd.

%

23 14 7 7 4 4 3 38 100

Tijdens deze presentatie is door de directie van de stichting aangegeven dat het advies om helderder te communiceren met cliënten serieus ter harte wordt genomen. Dit geldt ook voor het stimuleren, ondersteunen en faciliteren van locale cliëntenraden. In vestigingen waar cliënten al dan niet tijdelijk verblijven is het regelmatig houden van bewonersoverleggen noodzakelijk. Tevens wordt naar aanleiding van de bevindingen uit dit onderzoek de mogelijkheid onderzocht van het instellen van een cliëntvertrouwenspersoon.


Daling aantal cliënten inkomensbeheer De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg voert als hulpverleningsorganisatie noodgedwongen een aantal ‘bancaire’ activiteiten (inkomensbeheer) uit voor die cliënten voor wie de toegang tot het betalingsverkeer en schuldhulpverlening (nog) niet adequaat geregeld is. Doordat voor deze cliënten een adequate toegang tot schuldhulpverlening ontbreekt, en geen oplossing voor hun schuldenproblematiek kan worden gevonden, verblijven zij vaak (onnodig) langdurig in opvangvoorzieningen. Door deze activiteiten komt de organisatie in aanraking met voor haar ‘branchevreemde’ wetgeving zoals de Wet financiële dienstverlening en toezichthouders zoals De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Het beleid van het Leger des Heils is erop gericht om het inkomensbeheer zoveel mogelijk onder te brengen bij reguliere instanties zoals gemeentelijke kredietbanken. Tot op heden hebben de inspanningen van de organisatie ten aanzien van het oplossen van de schuldenproblematiek van cliënten en het inkomensbeheer nog niet het gewenste resultaat opgeleverd. De stichting heeft zich in 2007 (opnieuw) ten doel gesteld om de inkomensbeheerzaken over te dragen aan daartoe geëigende

31

externe instanties. Om de doelstelling daadwerkelijk te realiseren is door het Leger des Heils in samenwerking met OBIN (Organisatie voor Bewindvoering en Insolventie Nederland) gezocht naar een alternatieve oplossing. OBIN kan door toepassing van beschermingsbewind cliënten helpen bij hun schuldenproblematiek en het beheer van hun inkomen. De werkeenheden van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg hebben in 2007 afspraken gemaakt met OBIN om inkomensbeheerzaken die niet door een hiervoor geëigende gemeentelijke instantie (zoals bijvoorbeeld een kredietbank) worden overgenomen, aan OBIN over te dragen. Als resultaat hiervan is het aantal cliënten voor wie door het Leger des Heils actief inkomensbeheer werd gevoerd gedaald van 2.818 in 2006 naar 1.915 in 2007. Ook het aantal rekeningen voor inkomensbeheer daalde.

Aantal rekeningen inkomensbeheer

2007 2006 2005 2004 2003

Aantal rekeningen op 1 januari 15.516 14.739 14.241 13.242 12.556 Bij: geopende nieuwe rekeningen 2.215 3.034 2.821 2.802 2.185 Af: gesloten rekeningen 2.933 2.257 2.323 1.803 1.499 Aantal rekeningen op 31 december 14.798 15.516 14.739 14.241 13.242 waarvan ´slapend´ 8.677 7.600 8.004 7.534 6.348 aantal actieve rekeningen 31/12 6.121 7.916 6.735 6.707 6.894 totaal creditsaldi cliëntgelden x € 1 mln 5,4 4,6 4,1 3,9 3,6 totaal debetsaldi cliëntgelden x € 1 mln 3,3 2,9 2,9 2,4 2,2

Veiligheid accommodaties in kaart gebracht De directie van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg heeft aan DTZ-Zadelhoff opdracht gegeven bij alle accommodaties die in gebruik zijn bij de stichting een audit uit te voeren. Deze audit heeft betrekking op zes aandachtsgebieden: • functionaliteit van een accommodatie; • vaststellen welke overheidsvoorschriften van toepassing zijn; • vaststellen, in geval dit verplicht is, of door de gemeente een gebruiksvergunning is verleend; • naleving van voorschriften op het gebied van veiligheid, arbeidsomstandigheden en hygiëne; • verzekerde risico’s; • beheer en onderhoud van de accommodatie en technische installaties. In de in het voorjaar van 2007 uitgebrachte rapportages, is (ook) de veiligheid van in totaal 180 accommodaties in kaart gebracht. Hierbij is nagegaan of een gebruiksvergunning is verleend. Een gebruiksvergunning wordt afgegeven door een gemeente indien deze heeft vastgesteld dat een veilig gebruik van het gebouw, gegeven de functie en bezetting, redelijkerwijs mogelijk is. De uitkomsten van deze rapportage is als volgt: • voor 56 % van de 106 accommodaties waarvan vastgesteld is dat een gebruiksvergunning verplicht is, is deze aanwezig. Het betreft 59 locaties; • voor 14% van de 106 accommodaties waarvan vastgesteld is dat een gebruiksvergunning verplicht is, is deze aangevraagd doch nog niet verkregen. Het betreft 15 locaties; • voor 30 % van de 106 accommodaties waarvan vastgesteld is dat een gebruiksvergunning verplicht is, is deze niet aanwezig. Het betreft 32 locaties;

• voor 52 locaties van de stichting kon niet worden vastgesteld of een gebruiksvergunning verplicht is. Dit hangt samen met de interpretatie van voorschriften door de plaatselijke brandweer en met een zekere mate van gedoogbeleid door de plaatselijke overheid. • voor de overige 22 locaties van W&G is vastgesteld dat een gebruiksvergunning niet verplicht is. Het hebben van een gebruiksvergunning als zodanig is niet voldoende om te concluderen dat de feitelijke veiligheid in een accommodatie overeenkomt met de normen van de gebruiksvergunning. Daarom zijn in de audits nog een aantal specifieke veiligheidsaspecten beoordeeld. Hierover is als volgt gerapporteerd: • in 50 % van de 115 locaties waar nood/vluchtweg verlichting noodzakelijk is, is vastgesteld dat deze niet aan de voorschriften voldoet. Het betreft 57 locaties; • in 17 % van de 103 locaties waar een brandmeldinstallatie noodzakelijk is, is vastgesteld dat deze niet aan de voorschriften voldoet. Het betreft 18 locaties; • in 33 % van de 96 locaties waar een vluchtwegaanduiding noodzakelijk is, is vastgesteld dat deze niet aan de voorschriften voldoet. Het betreft 32 locaties. Op basis van de auditrapportages is per vestiging een lijst opgesteld met te nemen maatregelen. In de loop van 2007 zijn acties in gang gezet teneinde de gesignaleerde tekortkomingen op te heffen. In de eerste helft van 2008 zal DTZ-Zadelhoff hierover rapporteren.

32

Interview


Astrid Slob en Hoda Abdelghany over buurtsteunpunten

Taartmomentjes in Apeldoorn ‘Dit is het niet’, dacht Astrid Slob (41), toen ze al vijf jaar een eigen trainingsbureau had. Ze gooide het roer om en begon een opleiding Maatschappelijk Werk. Vanuit haar geloof wilde ze nu wat voor de onderkant van de samenleving betekenen. Het Leger des Heils paste in dat plaatje en Astrids stageplek was meteen al een baan: ze ging verslaafden trainen bij ontwenningscentrum De Wending. Nu geeft ze leiding aan twee buurtsteunpunten in Apeldoorn: Zuid en Zevenhuizen. In laatstgenoemde wijk leerde ze Hoda Abdelghany (37) kennen. Hoda kwam naar Nederland, toen ze trouwde met een man die er al woonde. Negen jaar lang zat ze thuis, tot ze na een echtscheiding er wel op uit moest… om steun te zoeken in de buurt.

Astrid: “Het was gaaf om bij De Wending te werken, maar er kriebelde iets: ik wilde meedenken in het beleid. De organisatie heeft dat opgepikt, toen er in Apeldoorn een plek vrijkwam. Leidinggeven is leuk. En de buurtsteunpunten zijn nóg leuker. Ze deden al veel goed werk voor de cliënten, maar de interne organisatie bleef wat liggen. Daar ben ik mee begonnen. Ik maakte onderscheid tussen wijkwerkers die de wijk ingaan en contact leggen met mensen, en begeleiders die vanuit het steunpunt individuele hulp bieden. Daarnaast hebben we medewerkers voor de sociale activering. Voor sommige mensen is contact met ons al het hoogst haalbare. Zit er meer in, dan proberen we ze naar het buurtsteunpunt te halen. Daar maken ze immers ook met anderen contact. Kunnen ze nóg meer, dan geven we ze een taak, als gastvrouw of in de kledingwinkel. De volgende stap is vrijwilligerswerk of een leerwerkbaan. En dat lukt bij meer cliënten dan we zelf dachten. Vaak gaat het om allochtone vrouwen, zoals Hoda.”


Is er iets gelukt, dan roep ik ‘taart!’. Vroeger zou ik ‘champagne’ gezegd hebben, maar we zitten nu eenmaal bij het Leger. een ander inschenken. Elke stap vooruit is een feestje. Ik noem het taartmomentjes: is er iets gelukt, dan roep ik ‘taart!’. Vroeger zou ik ‘champagne’ gezegd hebben, maar we zitten nu eenmaal bij het Leger. Ook voor de medewerkers is het belangrijk om te zien dat ze weer iets bereikt hebben, want het is best een zware hoek.” Hoda: “Ik zat in een heel moeilijke situatie. Ik had geen uitkering, geen inkomen en ik kon geen woord Nederlands. Ik praatte met handen en voeten. Gelukkig begrepen ze me. Een van de begeleiders wist al iets van mij af, omdat ze een keer mijn ex geholpen had. Ik zag dat ik haar kon vertrouwen. Dat is prachtig. Een andere begeleider ging met me mee naar het politiebureau, naar de maatschappelijk werker, naar het gemeentehuis. Daar werd geregeld dat ik elke week wat geld kreeg, zolang ik nog geen uitkering had. Hij heeft me ook geholpen met de urgentieverklaring, waardoor ik kon verhuizen.” Astrid: “Elke cliënt heeft wel een verhaal waar je naar van wordt. Vaak ging het al in hun jeugd mis. Maar ze hebben ook allemaal iets om trots op te zijn. Aan de ene kant zie je hun sores en ellende, maar als je doorpraat en bijvoorbeeld hun psychose of verslaving parkeert, dan zijn het prachtige mensen. Ik denk wel eens: als Jezus terugkomt, begint hij bij een buurtsteunpunt. Dat zijn mensen: echt beschadigd, maar ze maken er wat van, soms met maar twintig euro per week. En toch zijn ze vaak nog zo aardig. Dat triggert me: hoe kan iemand in zulke omstandigheden toch zo van het leven genieten?”

We zijn allemaal even veel waard. Die ander misschien wel meer, omdat die meer heeft moeten bikkelen.

Hoda: “Na mijn echtscheiding zat ik alleen met mijn kinderen. Ik had met heel veel dingen hulp nodig, want alles was zo onbekend voor mij. Ik kende bijna niemand, had geen familie en ook bijna geen vrienden. Een vriendin van mij wees me op het buurtsteunpunt in de flat waar ik woonde. Ze zei dat ik daarheen kon, als ik met een moeilijk formulier zat of iets nodig had. Toen ben ik gegaan en heb goede hulp gehad van het Leger des Heils.” Astrid: “De wijken hebben elk een eigen karakter. Zuid heeft meer verslaafden en mensen die veel op straat rondlopen. Het buurtsteunpunt heeft er een soort stamtafel. In Zevenhuizen komen onder meer veel allochtone vrouwen. We zetten er in op de Nederlandse taal, maar we geven ook naailes en er zijn culturele ochtenden. In beide steunpunten hebben we bezoekers die zomaar binnenstappen, en cliënten die we begeleiden. Met die laatste spreken we af dat ze twee, drie keer per week komen en dan werken we tijdens activiteiten, spelenderwijs, aan doelen. Het gaat soms om heel kleine stapjes: leren oogcontact te maken of eerst

Hoda: “Toen ik verhuisde, verhuisde het buurtsteunpunt naar het Atrium. Het was nog altijd vlakbij. Ik heb er veel geleerd, bijvoorbeeld om zelf formulieren in te vullen. Maar ik bleef ook voor de gezelligheid. Veel vrouwen uit het buitenland zijn de hele dag druk bezig. In het steunpunt hadden we tijd voor onszelf: lekker vrij, wat knutselen, muziek erbij en praten. Zo heb je wat afleiding, maar kun je ook beter je problemen bespreken. Als je dan hoort hoe anderen iets doen, help je elkaar. Ik heb ook een sleutel gekregen om de deuren open en dicht te doen voor de vrouwenavond. En door alle contacten ging ik steeds beter Nederlands spreken.” Astrid: “In Nederland hebben we de zorg op een bepaalde manier ingericht en we verwachten dat cliënten zich daaraan aanpassen. Het gave van het Leger is dat wij ons proberen aan te passen aan de cliënt, omdat onze doelgroep zich niet kan aanpassen. Dat vind ik een heel christelijke benadering: we blijven verantwoordelijk voor elkaar, want we zijn allemaal even veel waard. Die ander misschien wel meer, omdat die meer heeft moeten bikkelen.” Hoda: “Ik ben pas weer verhuisd. Waar ik nu woon, is het lekker rustig. De kinderen gaan naar een andere school en het gaat heel goed met ze. Het buurtsteunpunt ligt nu verder weg. Ik kom er niet meer zo vaak. Maar ze helpen me nog steeds. Binnenkort ga ik waarschijnlijk vrijwilligerswerk doen bij het bejaardentehuis. En als mijn jongste dochter wat ouder is, hoop ik zo ook een baan te vinden.”

33

34

Samenwerkingsverbanden


Samenwerkingsverbanden Om de doelstelling van de organisatie te realiseren zoekt het Leger des Heils samenwerking met andere maatschappelijke organisaties. In 2007 heeft het Leger des Heils geparticipeerd in de volgende samenwerkingsverbanden:

De omvang en de aard van de eenzaamheidsproblematiek zijn zodanig dat dit vraagt om een brede maatschappelijke inzet en betrokkenheid vanuit de samenleving zelf. Samen met andere maatschappelijke organisaties, waaronder KPMG, de Nationale Vereniging de Zonnebloem, het Nederlandse Rode Kruis en de Vereniging Humanitas heeft het Leger des Heils initiatief genomen om een Nationale Coalitie tegen eenzaamheid en sociale uitsluiting te vormen.

Nationale Coalitie tegen eenzaamheid en sociale uitsluiting

Het doel van deze Nationale Coalitie is het vergroten van bewustzijn in de samenleving, het bieden van handelingsperspectief, het ontwikkelen van projecten en interventies en het verrichten van onderzoek. Via de achterban van de deelnemende organisaties heeft de Coalitie het nodige bereik in de samenleving en de geloofwaardigheid om politieke en maatschappelijke aandacht voor het vraagstuk van eenzaamheid te genereren en oplossingsrichtingen te bieden. Naast een (relatief beperkte) vaste bijdrage van de coalitiepartners in de projectorganisatie zal de Coalitie fondsen werven voor de financiering van projecten, publiekscampagnes en onderzoek.

Eenzaamheid en sociale uitsluiting zijn grote en groeiende maatschappelijke problemen in de samenleving. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dertig procent van de volwassen Nederlandse bevolking matig of sterk eenzaam is (tien procent is sterk eenzaam). Bij eenzaamheid en sociale uitsluiting gaat het om kwetsbare mensen die moeite hebben zin te geven aan hun leven omdat ze weinig of soms letterlijk met niemand contact hebben. Het Leger des Heils ziet het als een taak om eenzaamheid en sociale uitsluiting tegen te gaan. Als onderdeel van de Actie ‘Wij geloven’ voerde het Leger des Heils een aantal jaren geleden een mediacampagne rondom het thema ‘stop eenzaamheid’. Anno 2007 constateert de organisatie dat de door de overheid gepropageerde civil society, waarin de maatschappelijk gewenste solidariteit en zorg voor elkaar gerealiseerd zou moeten worden, niet vanzelf tot stand komt.

Het is de intentie om een stichting op te richten voor (de activiteiten van) de Nationale Coalitie. In 2007 heeft de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg besloten zich voor drie jaar aan de Nationale Coalitie tegen eenzaamheid en sociale uitsluiting te commiteren.


Initiatief uitbreiding schuldenregistratie Schuldenproblematiek is een maatschappelijk probleem dat (vaak in combinatie met andere problemen) leidt tot ontwrichting van mensenlevens (armoede, uitsluiting, uithuiszetting, energieafsluiting, dakloosheid, psychische- en gezondheidsproblemen, overlast en criminaliteit). Onder cliënten van het Leger des Heils komt schuldenproblematiek veelvuldig voor. Mensen verliezen hierdoor hun zelfstandigheid en bij het aanpakken van de problematiek van cliënten vormt de schuldpositie een belemmerende factor in de doorstroom naar (meer) zelfstandige woonvormen en (betaald) werk. Het Leger des Heils beijvert zich daarom al enige jaren om overkreditering/problematische schulden te voorkomen, de toegang tot schuldhulpverlening en de toegang tot het (elektronisch) betalingsverkeer te verbeteren. Het Leger des Heils is in 2005, samen met DSB-Bank en gemeente Tilburg, een initiatief gestart om te komen tot uitbreiding van de schuldenregistratie teneinde overkreditering tegen te gaan. Het gaat om registratie van (huur-, energie- en overige) schulden in aanvulling op de bestaande kredietregistratie door het BKR. Bij het initiatief hebben zich inmiddels relevante partijen (Aedes-woningcorporaties, EnergieNed, Nederlandse Thuiswinkelorganisaties, Nederlandse Vereniging van Banken, Vereniging van Financieringsmaatschappijen Nederland, Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet) aangesloten.

De omvang en de aard van de eenzaamheidsproblematiek zijn zodanig dat dit vraagt om een brede maatschappelijke inzet en betrokkenheid vanuit de samenleving zelf.

In 2006 is, in aanwezigheid van de minister van Financiën, door voornoemde partijen een intentieverklaring getekend om te komen tot een Landelijk Informatiesysteem Schuldenregistratie. Gedurende 2007 is gewerkt aan de randvoorwaarden voor dergelijk systeem. Met het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft afstemming plaats gevonden over toegang tot de aan identificatie bijdragende gegevens uit de GemeentelijkeBasisAdministratie, en met het College Bescherming Persoonsgegevens is over de privacyaspecten overlegd. Het Landelijk Informatiesysteem Schuldenregistratie zal in een stichting rechtspersoonlijkheid krijgen. Naar verwachting zal in 2008 de technische realisatie van het Landelijk Informatiesysteem Schuldenregistratie gestalte krijgen. Het systeem kan dan in de loop van 2009 operationeel zijn. Dutch Homeless Cup In 2007 is het Leger des Heils voor de jaren 2008 en 2009 een samenwerkingsverband aangegaan om een landelijke voetbalcompetitie voor dak- en thuislozen (de Dutch Homeless Cup) te organiseren. Doel van dit samenwerkingsverband is om: • via jaarlijkse voorrondes in de vorm van een nationale straatvoetbalcompetitie te komen tot de jaarlijkse afvaardiging vanuit Nederland van een team naar de Homeless World Cup, het jaarlijkse internationale straatvoetbaltoernooi voor dak- en thuislozen vanuit de hele wereld; • de terugkeer van de deelnemers in de samenleving te bevorderen door de deelname aan de voorrondes in Nederland onderdeel te laten zijn van een breder zorgen integratietraject; • door publiciteit en voorlichting de beeldvorming over dak- en thuislozen te verbeteren. Ongeveer tweehonderd dak- en thuislozen zullen in 2008 strijden in een toernooi van zes rondes om een plekje op de Homeless World Cup in Melbourne, Australië. De wedstrijden worden gespeeld op in het oog springende plaatsen, zoals bijvoorbeeld het Neude in Utrecht en de Dam in Amsterdam. Het toernooi is toegankelijk voor deelnemers vanaf vijftien jaar, voor zowel mannen als vrouwen. De volgende partijen werken samen: het Leger des Heils, de KNVB, Nike, NederlandVacature, De Straatkranten, het ministerie van VWS, Homeless World Cup en het Oranje Fonds. Deze partners spelen naast het beschikbaar stellen van financiële middelen een belangrijke rol binnen het project. De coördinatie van het toernooi is in handen van de Stichting Meer dan Voetbal. Deze stichting is opgericht door de KNVB, de Eerste Divisie (CED) en de Eredivisie (ECV). Het toernooi maakt gebruik van de mediacontacten van de KNVB. Deze bond heeft contracten met De Telegraaf, Radio 538 en SBS 6. Het Leger des Heils ondersteunt de deelname door stedelijke teams van dak- en thuislozen aan het kwalificatietoernooi. Het Leger des Heils levert daaraan een actieve bijdrage door contacten met de deelnemers te structureren, wervingsactiviteiten voor deelnemers te organiseren en de verdere contacten in het kader van dit project deeluitmakende re-integratietrajecten te onderhouden. Ook steunt het Leger des Heils dit initiatief met een financiële bijdrage.

35

36

Uniek stukje samenwerking


In de acht jaar dat hij bij het Leger werkt, heeft Frank Janse (30) al minstens zo veel taken gehad: begeleiding, gedragstraining, projecten… Nu is hij unitleider van de ambulante hulpvormen in Flevoland: “Ik hou nu eenmaal van een dynamische werkomgeving.” Dat laatste geldt ook voor Claudia Heijns (40). Zij is al 10 jaar woonconsulent bij woningcorporatie de Alliantie Flevoland en breed inzetbaar: contracten, bemiddeling en – opnieuw – projecten. Hun veelzijdigheid wordt volop aangesproken in ‘een uniek stukje samenwerking’, waarbij beiden nauw betrokken zijn: Room4U, een woon-werk-leerarrangement voor jongeren van 18 tot 25 jaar.

“Uniek stukje samenwerking”

Frank Janse (Leger des Heils) en Claudia Heijns (Alliantie Flevoland) over Room4U

Claudia: “Ik heb de leukste baan bij de Alliantie. Ik stap overal in en probeer er het beste van te maken. Zoals bij Room4U, een initiatief van drie corporaties: Ymere, GoedeStede en de Alliantie Flevoland. Het is onze taak om mensen te huisvesten en de schoolverlaters van nu zijn de huurders van straks. We zagen dat te veel jongeren het niet alleen redden en daar wilden we iets voor opzetten.” Frank: “Met de gemeente en hulpverlenende partijen hebben ze een intentieverklaring opgesteld. Ook het Leger zat in de stuurgroep. Daarna hebben wij meegedongen in de aanbestedingsronde en kwamen we als beste uit de bus. We hebben natuurlijk de nodige ervaring met de doelgroep, maar vooral onze positieve benadering van de jongeren sprak aan.” Claudia: “We willen een relatie met hen opbouwen, waarin ze zich ontwikkelen tot goede huurders. Het Leger zat ook op die lijn. Inmiddels hadden we een pand op de Grote Markt ingericht: drie verdiepingen van elk drie kamers. Nu zijn we niet zo blij meer met de locatie. Er tegenover zijn een coffeeshop en een casino gekomen…”

Frank: “…en onder de balkonnetjes zitten mensen op een terras te eten. Je bent dan veel bezig om overlast in te perken. Daarom zien we uit naar een plek waar we gerichter aan de toekomst van die jongeren kunnen werken. Maar goed, we konden wel beginnen, want in no time hadden we vijftig aanmeldingen. ‘Ga en doe iets’, zei William Booth al en dat houd ik mezelf altijd voor. Juni 2006 gingen we van start met zes medewerkers. We moesten eerst de doelgroep nog wat nader bepalen. Die was anders dan we gewend zijn. Dit zijn jongeren met een zekere zelfstandigheid. Wij moeten uit de rol van hulpverlener stappen en meer coachend werken.”

Claudia: “Wij gaan ook een huurcontract met hen aan, niet met het Leger. Tijdens een afspraak voor het tekenen van het contract loop ik met ze door de kamer en de rest van het pand. Ze betalen ter plekke de eerste huur via een mobiel pinapparaat. Bij hoge uitzondering wil het Leger die eerste keer nog voorschieten, maar als Als je jongeren motiveert, komen ze de huurders na twee jaar uitstromen, moeten ze echt gespaard hebzelfs uit crisissituaties sterker terug, ben om naar een volgende plek te omdat ze een doel hebben. kunnen. Daar gaan we ook samen naar op zoek.”


We willen een relatie opbouwen, waarin ze zich ontwikkelen tot goede huurders.

Frank: “Die gezamenlijke verantwoordelijkheid vind ik uniek. De jongere heeft alle verplichtingen – en rechten! – van een huurder. Wij begeleiden hen en de meerwaarde is een stukje controle. Elke maand komen de corporatie en wij bijeen. Klopt er iets niet, dan wordt de jongere erop aangesproken. Als Pietje zijn huur niet betaalt, elke nacht een vriendje te logeren heeft of het trappenhuis vies maakt, gaan wij met hem praten: hoe zit dat, wat gaan we daaraan doen?” Claudia: “Maar ze krijgen eerst een brief van ons. Die stellen we op in samenspraak met de mentoren: denk je dat we hiermee ons doel bereiken? Ik meld dan wanneer de brief eruit gaat, zodat zij erop in kunnen spelen.” Frank: “De jongeren weten best waar ze aan moeten werken. Ze zetten zelf een begeleidingsplan op. In het begin zaten we wel eens te prutsen met hun motivatie. We schrijven nu trainingen. Dan kunnen we zeggen: je moet vijf trainingen volgen die bij jouw traject passen. Het gaan om voorlichting over drugs, solliciteren, budgetteren... Die laatste training geeft de directeur van de Fortisbank hier, vrijwillig!

Claudia: “Misschien kunnen wij een training ‘Wonen, hoe doe je dat eigenlijk’ aanbieden, over praktische dingen als: hoe schrijf je je in bij Woningnet, hoe hou je je woning schoon en wanneer heb je je buren nodig”. Frank: “Mooi aanbod! Wat mij opvalt is dat ze goed kunnen reflecteren op eigen handelen. Als je hen daarbij motiveert – niet altijd kijken naar wat er misgegaan is – dan komen ze zelfs uit crisissituaties sterker terug, omdat ze een doel hebben. In ons team zie ik ook veel betrokkenheid en enthousiasme. Room4U voorziet duidelijk in een behoefte en het wordt een succes als je kijkt wat er uitstroomt.” Claudia: “Wij zien dat ook. Ik volg met belangstelling onze eerste huurder die zelfstandig gaat wonen: hoe doet hij of zij het? Dan gaan we de vruchten van het project zien.”

37

38

Medewerkers en vrijwilligers


Medewerkers en vrijwilligers Eind 2007 hebben 4.411 medewerkers bij de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg een dienstbetrekking. Het aantal medewerkers groeide in 2007 met 4,4%

(2006: 11,4%). Deze afnemende groei van het aantal medewerkers houdt verband met verdere verankering van de activiteiten en stijgende productiviteit van de medewerkers van W&G.

Verloop medewerkers (inclusief oproepkrachten) 2007 2006 2005 2004 2003

beginstand aantal

instroom aantal

%

uitstroom aantal

%

4.226 3.793 3.522 3.333 3.148

1.215 1.259 974 844 877

28,8% 33,2% 27,7% 25,3% 27,9%

1.030 826 703 655 692

24,4% 21,8% 20,0% 19,7% 22,0%

groei aantal % 185 433 271 189 185

4,4% 11,4% 7,7% 5,7% 5,9%

eindstand aantal 4.411 4.226 3.793 3.522 3.333


Eind 2007 is 72,2% van de medewerkers vrouw. Eind 2003 was dit nog 69%. Tegen de achtergrond van de vergrijzing in de samenleving en een hoge mutatiegraad in het personeel blijft de leeftijdsopbouw van het personeel al enige jaren stabiel: circa 15% van de medewerkers is jonger dan 25 jaar, circa 47% is jonger dan 45 jaar en 38% is 45 jaar of ouder. De gemiddelde leeftijd van de medewerkers is per 31 december 2007 38,8 jaar.

39

Het Leger des Heils heeft als uitgangspunt dat vanwege de borging van de christelijke identiteit, cultuuraspecten en kennis, zo min mogelijk gebruik wordt gemaakt van personeel niet in loondienst.

De gemiddelde omvang van een dienstverband per medewerker laat vanaf 2003 (27,3 uur) een licht stijgende lijn zien (2007: 28,0 uur). Een full-time dienstverband binnen de stichting omvat 36 uur per week. In 2007 was, uitgedrukt in full-time arbeidsplaatsen (fte’s) van 36 uur per week, de gemiddelde personeelsbezetting door medewerkers in loondienst 3.287 fte’s (2006: 2.926 fte’s). In 2007 is 88% van de aldus bezette arbeidsplaatsen (2006: 88%) ingezet voor uitvoerende functies, 5% (2006: 4%) voor staf/specialistische functies en 7% (2006: 8%) voor leidinggevende functies. In de laatste jaren is binnen de stichting een meer pro-actief ziekteverzuimbeleid van kracht. De stijgende lijn van het ziekteverzuimpercentage zoals die vanaf 2003 (6,9%) tot en met 2005 (7,8%) zichtbaar was, is in 2006 omgebogen tot een daling naar 6,8% die in 2007 is voortgezet naar een percentage van 6,4%. Ten opzichte van 2006 zijn in 2007 zowel de meldingsfrequentie als de gemiddelde verzuimduur gedaald. Van alle medewerkers die in 2007 in dienst zijn geweest heeft 42,3% niet verzuimd wegens ziekte. Het Leger des Heils heeft als uitgangspunt dat vanwege de borging van de christelijke identiteit, cultuuraspecten en kennis, zo min

mogelijk gebruik wordt gemaakt van personeel niet in loondienst. De inzet van personeel niet in loondienst is echter niet geheel te vermijden. Een belangrijke reden voor het inzetten van personeel niet in loondienst is dat de continuïteit van de hulp en zorg gewaarborgd dient te worden. In 2007 zijn (omgerekend) gemiddeld 274 (2006: 244) full time arbeidsplaatsen, ofwel 8,9% van de totaal ingezette arbeidsuren (2006: 7,7%) ingevuld door personeel niet in loondienst. Eind 2007 bedroeg het openstaande aantal vacatures 26 (eind 2006: 57). Vrijwilligers Vrijwilligers leveren een belangrijke bijdrage aan het bouwen van bruggen tussen kwetsbare mensen en ‘gewone’ burgers uit de samenleving. Eind 2007 zijn 630 vrijwilligers (2006: 644) actief binnen de verschillende afdelingen van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Van de 630 vrijwilligers is 66% vrouw en 34% man. De leeftijdsverdeling is als volgt: 12% is jonger dan 30 jaar, 62% is in de leeftijd van 30-65 jaar en 26% is ouder dan 65 jaar. De geplande landelijke vrijwilligersdag kon om diverse redenen in 2007 niet doorgaan en is verplaatst naar maart 2008.

Sociaal beleid gepeild Net als in 2004 en 2003 is in 2007 aandacht gegeven aan het meten van het welbevinden van de medewerkers van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. De belangrijkste uitkomsten zijn: Stelling: Ik ervaar de inhoud van mijn werk als zinvol Er vindt binnen mijn afdeling werkoverleg plaats De samenwerking met collega’s op mijn afdeling is goed Ik ben trots op het werk dat ik doe Over het algemeen ben ik tevreden over mijn direct leidinggevende De verwachtingen ten aanzien van wat ik moet doen zijn duidelijk Over het algemeen ben ik tevreden met mijn arbeidsvoorwaarden Het werk binnen mijn afdeling/team is goed georganiseerd In het algemeen ben ik tevreden over mijn werkdruk Ik krijg voldoende gelegenheid om opleidingen en trainingen te volgen Ik ben tevreden over de groeien ontwikkelingsmogelijkheden binnen de organisatie

2007

2004

2003

% mee eens (n=620)

% mee eens (n=574)

% mee eens (n=807)

96 95 94 92 90 86 84 73 70 66 63

95 93 91 95 82 88 77 68 70 64 66

96 91 91 96 79 84 84 65 72 60 59

Geconcludeerd kan worden dat de uitkomsten van de meting van het welbevinden van de medewerkers van W&G in 2007 in lijn liggen met 2004 en 2003.

40

Christelijke levensovertuiging


Christelijke levensovertuiging als persoonlijke competentie In het ‘er zijn’ voor kwetsbare mensen speelt de identiteit van de organisatie, het persoonlijk geloof van de medewerkers en de specifieke Leger des Heils cultuur een belangrijke rol. Van alle medewerkers van het Leger des Heils wordt dan ook verwacht dat zij over een christelijke levensovertuiging beschikken; dit wordt als één van de persoonlijke competenties gezien. Dat wordt concreet gemaakt door aan iedere medewerker te vragen de doelstelling van het Leger des Heils te onderschrijven. De medewerkers van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg hebben allemaal verschillende achtergronden, maar delen in de kern hetzelfde geloof. Het geloof in Jezus Christus die zegt dat mensen God moeten liefhebben met hart en ziel, met verstand en inzet van al hun krachten en dat ieder zijn naaste lief moet hebben als zichzelf. In collegiale contacten kan persoonlijk geloof een bijdrage leveren aan een positieve houding in het tegemoet treden van vaak complexe problemen. Onderlinge verschillen in geloof worden gerespecteerd. Het ‘er zijn’ voor de kwetsbare medemens is binnen het Leger des Heils een basiswaarde die is geworteld in het geloof dat God er is voor iedereen, dus ook voor de minsten. De medewerkers van het Leger des Heils respecteren dat een cliënt een andere geloofsovertuiging en/of culturele achtergrond kan hebben. De medewerkers hebben een luisterend oor en treffen zo nodig regelingen om de cliënt, indien daar behoefte aan is, geestelijk bij te (laten) staan op een wijze die door de cliënt als passend wordt ervaren. In 2007 is het Leger des Heils voor de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) gedaagd. Naar aanleiding van een wervingsadvertentie voor een applicatiemedewerker vroeg een inwoner van Amersfoort de CGB om een oordeel. Betrokkene gaf aan de christelijke identiteit van het Leger des Heils te respecteren en was van mening dat voor een dergelijke functie in het

Het ‘er zijn’ voor de kwetsbare medemens is binnen het Leger des Heils een basiswaarde die is geworteld in het geloof dat God er is voor iedereen, dus ook voor de minsten. secundaire proces een geloofsovertuiging niet nodig zou zijn. Voor de CGB heeft het Leger des Heils betoogd dat christelijke identiteit in drie richtingen blijkt: in de omgang met cliënten, in de omgang met collega’s en in de omgang met externen. Een medewerker in het secundaire proces heeft ook met deze laatste twee te maken. Verder heeft het Leger des Heils benadrukt dat het niet ondenkbaar is, dat medewerkers uit het secundaire proces ook direct met cliënten te maken krijgen. Dat kan wanneer medewerkers zich omscholen tot hulpverlener omdat zij zich aangetrokken voelen door het werk met cliënten, of wanneer zij vanuit hun specifieke deskundigheid worden ingezet bij de scholing van cliënten. Beide komen in de praktijk van het Leger des Heils voor. Tenslotte is er het argument dat het Leger des Heils een actief loopbaanontwikkelingsbeleid kent. Dat houdt in dat bij gebleken geschiktheid medewerkers kunnen doorgroeien naar een leidinggevende functie. Deze laatste is identiteit- en cultuurdrager bij uitstek. Het Leger des Heils acht het niet wenselijk wanneer medewerkers van een dergelijke ontwikkeling zouden moeten worden uitgesloten omdat zij eerst dan zouden worden geconfronteerd met de aanstellingseis van een christelijke geloofsovertuiging. In haar uitspraak van 14 juni 2007 heeft de CGB het Leger des Heils in het gelijk gesteld.


Introductiedag nieuwe medewerkers In 2007 zijn er zes introductiedagen voor nieuwe medewerkers gehouden. Deze introductiedag is verplicht voor alle medewerkers met een arbeidsovereenkomst (waarbij het in de bedoeling ligt deze om te zetten) voor onbepaalde tijd. In 2007 hebben 545 nieuwe medewerkers deelgenomen. Het accent van de introductiedag ligt op kennismaking met het Leger des Heils, de hoofdlijnen van het beleid en de arbeidsvoorwaarden. Informatiedag In 2007 is voor het eerst de informatiedag voor medewerkers die een jaar in dienst zijn gehouden. Tijdens deze dag wordt nader ingegaan op het beleid binnen de organisatie, het doel en de waarde van een ondernemingsraad, en het loopbaanontwikkelingsbeleid van de stichting. In 2007 hebben 160 mensen deelgenomen aan deze informatiedag.

Ontwikkeling en ontplooiing van medewerkers W&G college Het W&G college is een tweejarige (gecertificeerde) post-HBO opleiding waarin medewerkers (verder) worden toegerust om in de toekomst managementfuncties te (kunnen) bekleden. Het college wordt uitgevoerd in samenwerking met de Christelijke Hogeschool Ede. De cursisten nemen tegelijkertijd ook deel aan een coachingstraject. Het derde W&G college is gestart in februari 2007. Bij de start waren er 24 deelnemers, eind 2007 zijn er nog 23 cursisten. O&O online Om de uitvoering van het beleid inzake de ontwikkeling en ontplooiing van medewerkers praktisch uitvoerbaar te maken is een geautomatiseerd systeem (een internetapplicatie) geselecteerd. Dit systeem heeft de naam O&O online gekregen. Via O&O online worden zowel de medewerker als de leidinggevende in de gelegenheid gesteld om voorafgaande aan een gesprek, naar eigen inzicht een hiervoor ontwikkeld formulier ‘online’ in te vullen. Zo zijn beiden optimaal voorbereid om het gesprek in te gaan. Ook kunnen de medewerker en leidinggevende de gegevens die eerder in het persoonlijk O&O dossier van de medewerker zijn vastgelegd raadplegen.

Basiscursus leidinggeven In november 2007 is gestart met een (ver)nieuw(d)e basiscursus voor nieuwe leidinggevenden. Thema’s in deze cursus zijn: christelijke identiteit, coachend leidinggeven, bejegening, beleid met betrekking tot ontwikkeling en ontplooiing van medewerkers, arbeidsverzuimbeleid en veilig werken.

Het is van belang om effecten en resultaten van sociaal beleid te meten opdat dit zo nodig kan worden bijgesteld. Daarom wordt aan medewerkers, alvorens toegang te krijgen tot zijn/haar persoonlijke O&O dossier, verzocht de medewerkersenquête in te vullen. Via O&O online wordt de medewerker ook de mogelijkheid geboden om zijn/haar belangstelling voor een (andere) toekomstige functie kenbaar te maken. Aangezien deze informatie systematisch wordt vastgelegd, kan rapportage hierover worden geraadpleegd bij interne wervingsprocedures. In de loop van 2007 is O&O online operationeel in gebruik genomen.

41

42



Arbeidsomstandigheden W&G-paspoort Medewerkers van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg kunnen te maken krijgen met agressie van cliënten en aan verleidingen worden blootgesteld. Ook moet zoveel als mogelijk voorkomen worden dat medewerkers in situaties terechtkomen waarbij de omgang met collega’s als onprettig of zelfs ongewenst wordt ervaren. Alle medewerkers van de stichting ontvangen het W&G-paspoort als integraal onderdeel van hun arbeids-, stage-, respectievelijk vrijwilligersovereenkomst. Het W&G-paspoort is een soort ‘identiteitsbewijs’, waarin opgenomen zijn de kern van de doelstelling van de organisatie, de identiteit en uitgangspunten van de organisatie. Om duidelijkheid te geven over de omgangsnormen binnen de organisatie zijn in het W&G-paspoort gedragsregels beschreven. Het betreft onder andere gedragsregels betreffende de

beroepshouding, gebruik van internet en e-mail, omgaan met persoonsgegevens en omgangsvormen. Deze gedragscode geldt voor alle medewerkers, stagiaires en vrijwilligers. Seksuele Intimidatie, Agressie, Geweld en pesten (SIAG) In alle werkeenheden van de Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg is/zijn één (of meerdere) aandachtsfunctionaris(sen) SIAG aangesteld. Ultimo 2007 heeft W&G 36 aandachtsfunctionarissen. Daarnaast is voor geheel W&G een landelijk vertrouwenspersoon beschikbaar. Iedere medewerker kan de vertrouwenspersoon rechtstreeks benaderen. Het telefoonnummer staat in het W&G paspoort en in het personeelsblad Intercom. Om medewerkers te informeren over het SIAG beleid worden meerdere communicatiekanalen gebruikt. Desondanks heeft de landelijk vertrouwenspersoon gesignaleerd dat het SIAG beleid bij nieuwe medewerkers onvoldoende bekend is. Mede naar aanleiding van


Annette Bosch en Gerrit de Haan over sociaal pension Het Boshuis in Emmen

“Elke woensdagavond kwam er een aflevering van Het Boshuis” Gerrit de Haan (55) werd in 1982 in het diepe gegooid. Hij ging als vrijwilliger meewerken aan de opbouw van De Breehof van het Leger des Heils in NieuwAmsterdam. Met de parttime studie die hij ernaast deed, kon hij als begeleider in het opvangcentrum blijven werken. Begin 2007 verhuisden hij en een aantal collega’s met een groep cliënten naar een nieuw sociaal pension: het Boshuis in Emmen. Annette Bosch (35) ging mee als afdelingsmanager. Voor haar is het weer een nieuwe uitdaging in een reeks verschillende taken bij het Leger des Heils, waar ze al tijdens haar opleiding mee begon.

dit signaal is in het voorjaar van 2007 tijdens een conferentie voor leidinggevenden specifiek aandacht gegeven aan het bestaan van, en het omgaan met het W&G paspoort. Deze conferentie is voorbereid en verzorgd door medewerkers van het Bureau Context Totaal. De leidinggevenden zijn geattendeerd op het belang van een juiste toepassing van het beleid en het vroegtijdig reageren op mogelijke signalen van grensoverschrijdend gedrag. In november 2007 is een studiedag georganiseerd voor de aandachtsfunctionarissen van de werkeenheden. Ook tijdens deze studiedag stond de uitvoering van het SIAG beleid centraal. In 2007 is de landelijk vertrouwenspersoon 12 keer door medewerkers om hulp gevraagd (2006: 20). De hulpvragen kwamen uit vijf verschillende werkeenheden. De hulpvragers kwamen op eigen initiatief, op advies van een collega of zijn door hun leidinggevende verwezen naar de landelijk vertrouwenspersoon. De klachten betroffen in drie situaties seksuele intimidatie (2006: vier). Zes klachten betroffen intimidatie en agressie (2006: 16), waarbij het meestal meldingen betrof waar leidinggevenden bij waren betrokken. In overleg met de personeelsafdelingen en directie

We stimuleren eigen inzichten te gebruiken, maar tegelijkertijd zijn we er altijd voor onze bewoners. De Haan: “In de Breehof werd het steeds duidelijker dat er vraag was naar een sociaal pension. Verschillende cliënten waren daaraan toe, omdat ze anders tussen wal en schip zouden raken. In De Breehof was ook van alles in één: passantenopvang, gezinsopgang, crisisopvang. Er zaten alcoholverslaafden en gezinnen met jonge kinderen. Om de behoefte aan een andere locatie inzichtelijk te maken hebben we op papier gezet welk verschil er zit in begeleiding en zorg.” Bosch: “Het heeft te maken met cliëntgericht werken. We hadden een vrij constante groep van zo’n twintig mensen die meer tijd en ruimte nodig had om op adem te komen. Eerst was dat een aparte afdeling in de Breehof en begin 2007 zijn we hiernaartoe verhuisd. Plannen om met al de bewoners van de Breehof naar Emmen te gaan, bestonden al sinds 2000. Cliënten moeten regelmatig naar een instantie – het CWI, het ziekenhuis – en dat zit allemaal in Emmen. Toch kwam deze locatie als een verrassing.” De Haan: “We zijn met een aantal bewoners gaan kijken en ze wilden er het liefst de volgende dag al in. Het Boshuis is een hotel geweest en de kamers op de bovenetage waren pas verbouwd, met eigen douche en toilet. De rest is wat ouder, maar heeft juist daardoor meer sfeer dan een steriel nieuw huis met allemaal dezelfde meubelen. Een korte tijd hebben er asielzoekers verbleven. Daardoor is de buurt gewend aan in- en uitloop. Op een informatiedag die we hielden, reageerde niemand, maar de contacten met de buurt, zijn prima. Ze zijn ook goed geïnformeerd door de media.”

van de betreffende werkeenheden zijn de klachten serieus opgepakt. Dit tot tevredenheid van de melders. Arbeidsinspectie en veilig werken De arbeidsinspectie heeft in het kader van het project ‘nachtopvang in crisissituaties’ begin 2006 bij diverse organisaties inspecties uitgevoerd met als inspectieonderwerp ‘agressie en geweld’. Ook van het Leger des Heils is een aantal vestigingen bezocht. De arbeidsinspectie heeft geconcludeerd dat er binnen de organisatie veel aandacht is voor het beleid betreffende agressie en geweld, en dat in locaties allerlei maatregelen zijn getroffen op het gebied van voorkomen en beheersen van incidenten. Tevens is vastgesteld dat de door de stichting gegeven training bejegening voldoet aan de door de wet gestelde eisen. Wel zal meer aandacht gegeven moeten worden aan een vervolgtraining en dienen bij een enkele vestiging aanvullende (technische) maatregelen genomen te worden. De Arbeidsinspectie heeft, na hercontrole, in het najaar van 2007 bevestigd dat op de betreffende locaties afdoende maatregelen zijn getroffen.

43

44

Het Boshuis in Emmen


Bosch: “In de Breehof was er altijd personeel aanwezig. Hier komen de begeleiders op gezette tijden, die de cliënt uitkomen. De begeleiders spelen in op de zelfzorgtekorten van de bewoners. Cliënten koken ook zelf. Om dat voor elkaar te krijgen hebben we wel een overgangsperiode gehanteerd. De eerste maand werd het eten nog verzorgd , daarna hebben we toen voorzichtig het zelf koken opgestart. Dat ze uiteindelijk allemaal zelf gingen koken, hadden we niet verwacht. Kooktraining is een vast onderdeel van het programma geworden.”

Bosch: “Vooral door RTV Drenthe. Toen die over de verhuizing hoorden, wilden ze er een soort docusoap van maken: meerijden met de bus, cliënten en medewerkers interviewen. Elke woensdagavond kwam er een aflevering van ‘Het Boshuis’. Een regionale zender herhaalt de afleveringen regelmatig, dus veel mensen hebben het gezien. Het is een mooie, respectvolle serie geworden. Cliënten konden iets over zichzelf vertellen en dat was goed voor henzelf en voor de omgeving.” De Haan: “Intussen bevalt het hun hier prima. Ze hebben een eigen sleutel en zijn niet meer afhankelijk van het openbaar vervoer. Ze hebben ook meer eigen verantwoordelijkheid: zelf boodschappen doen, afspraken met elkaar maken. Ik dacht eerst: dat kan wat worden. In de Breehof moesten ze een half uur lopen om drank te kunnen kopen en hier lopen ze zo het centrum in. Maar ze hebben zelf besloten om gebruik van drank te minimaliseren. Geen overlast. Dat vind ik knap hoor.

De Haan: “Je werkt met een begeleidingsplan, maar op een flexibele manier. Je denkt en voelt met de cliënt mee: hoe kunnen wij jou het beste helpen. Dat is per persoon verschillend. Sommigen zie je groeien: er zijn er al doorgestroomd naar begeleid of zelfs zelfstandig wonen. Maar er is ook een groep die hier gewoon goed zit, een plek waar ze zich geborgen voelen. Als gedragsverandering niet haalbaar is, is stabiliteit vaak al een verbetering. Dan komt vanzelf boven waar ze mee zitten. Vrijwel dagelijks evalueren we hoe het met hen gaat.” Bosch: “Ik heb er veel van geleerd. In de Breehof waren we geneigd veel voor de cliënt te doen. De overgang naar hier vond ik dan ook spannend. Maar het gaat zo goed! Ze zijn ’s nachts bijvoorbeeld alleen en dan regelen ze het met elkaar, ook als er iemand ziek is of zo. Nu ze merken dat ze hetzelf redden, versterkt dat hun gevoel van eigenwaarde. Eigen verantwoordelijkheid is natuurlijk een tendens in de samenleving, maar het bijzondere van het Leger des Heils is dat ook willen, maar er wel een lange adem voor hebben. We zijn ooit begonnen met ‘bed, bad en brood’, pure zorg dus. Professionalisering van hulpverleners en mondigheid van de cliënt zijn daar aan toegevoegd. Het Leger heeft oog voor beiden en dat is de kracht. We stimuleren eigen inzichten te gebruiken, maar tegelijkertijd zijn we er altijd voor onze bewoners.” De Haan: “Dat is ook een van de redenen waarom ik bij het Leger werk. Het gaat om het geven van hoop. En daar geloof ik in.

Private verzekering voor WGA-risico Sinds 1 januari 2006 geldt de wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA). Binnen deze wet bestaan twee regelingen: de Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA) en de regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) voor werknemers met tenminste 35% loonverlies. Werknemers met minder dan 35% loonverlies komen niet in aanmerking voor een wettelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering. Vanaf 1 januari 2007 mogen ook private verzekeraars een WGA-verzekering aanbieden waarmee het monopolie van het UWV wordt doorbroken. Een private verzekeraar dient daarvoor aan de belastingdienst een garantieverklaring te overleggen dat hij bereid is zekerheid te stellen voor de verplichtingen van de werkgever. In 2007 is een analyse uitgevoerd naar de ontwikkeling van de (te verwachten) WGA-kosten van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg in het publieke versus het private bestel. Daarbij zijn tevens de niet

financiële aspecten geïnventariseerd. Om de kosten van privaat verzekeren te calculeren zijn offertes opgevraagd bij de voornaamste verzekeraars op het gebied van eigenrisicodragerschap. Op grond van de analyse heeft de bestuurder aan de Centrale Ondernemingsraad advies gevraagd over het voorgenomen besluit per 1 januari 2008 eigen risicodrager te gaan worden voor de WGA en de risico’s van de financiering van de WGA-uitkeringen te verzekeren bij een private verzekeraar, waarbij de WGA-uitkeringen aan de betreffende werknemers verzorgd blijft worden door het UWV. De Centrale ondernemingsraad heeft hierover positief geadviseerd. Het WGA-eigenrisicodragerschap is daarop aangevraagd bij de belastingdienst. Per 1 januari 2008 draagt de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg het eigen risico voor de WGA en zijn de risico’s van de financiering van de WGA-uitkeringen verzekerd bij een private verzekeraar. Met de private verzekeraar is hiervoor een vijfjarig contract met een vaste premie afgesloten.


Richard van den Bosch over de ‘Nachtegalen’ in hartje Den Haag

“Laten we deze halte in hun leven zo prettig mogelijk maken” Na verschillende functies binnen de jeugdhulpverlening wilde Richard van den Bosch (51 jaar) eens wat anders. Hij ging werken bij een instelling voor begeleiding van exgedetineerden: “Het was pittig, maar ik heb het met veel plezier gedaan.” Toch merkte Richard dat zijn hart bij de jeugdhulpverlening lag. Dus solliciteerde hij begin 2007 bij jeugdhuis Vliet en Burgh van het Leger des Heils. Daar rolde de functie ‘manager primair proces’ voor hem uit, waardoor hij ook voor andere afdelingen in de Haagse regio verantwoordelijk werd. Bovendien kreeg Vliet en Burgh er in maart van dat jaar een groep bij: de ‘Nachtegalen’, niet op het groenrijke terrein in Voorburg, maar in het hartje van Den Haag.

“Vliet en Burgh ken ik al zeventien jaar. Het is een mooi, oud gebouw op een ruim landgoed. Ik kwam er vanuit mijn eerdere functies in de jeugdhulpverlening, net als bij andere afdelingen van het Leger. Ik heb altijd ervaren dat er bij het Leger een prettige sfeer is. En hoewel ik geen kerkganger ben, wil ik wel iets met het Evangelie doen. Daarom heb ik gesolliciteerd. Wat me toch nog verraste, is de professionaliteit van het Leger. De organisatie is goed neergezet en de werkprocessen zijn helder. Vandaar ook die HKZ-certificering.”

Een bijzonderheid is dat deze groep, midden in Den Haag, bij Vliet en Burgh hoort, maar een afzonderlijk huis is. Ze zijn in zekere zin selfsupporting.

45

46



Het is een dynamische groep kinderen, want ze zijn hier maximaal zes weken. Dat is moeilijk voor de medewerkers: ze zien de problematiek vaak wel, maar kunnen er zo weinig mee.

“De afgelopen jaren is het hele palet van jeugdhulpverlening in Den Haag verschoven. Als gevolg daarvan is Vliet en Burgh nu een voorziening voor crisis- en observatieopvang. Vroeger verbleven de kinderen er langer. De reorganisatie was een stevige ingreep, ook voor het personeel. De interim-manager die dit proces mede gerealiseerd heeft, heb ik opgevolgd. Inmiddels is er weer rust en stabiliteit en is de tijd rijp voor een afdelingsmanager. Ik kan mij dan meer wijden aan mijn taken als manager primair proces: het aansturen van de afdelingsmanagers van meerdere afdelingen. Het is een uitdaging om zo op een ander niveau voorwaarden te scheppen, waardoor mensen hun werk voor de doelgroep goed kunnen doen.” “In maart 2007 zijn we gestart met de Nachtegalen en in november was de officiële opening door minister Rouvoet. Het pand op de grens van Schilderswijk en Transvaal is helemaal ingericht voor de nieuwe functie. Boven zijn leuke slaapkamertjes en alles is in vriendelijke kleuren geschilderd. Een bijzonderheid is dat deze groep, midden in Den Haag, bij Vliet en Burgh hoort, maar een afzonderlijk huis is. Ze zijn in zekere zin selfsupporting, met een nieuw team. Dat geeft een andere dimensie: samen inrichten, teambuilden, structuur aanbrengen. En het is een dynamische groep kinderen, want ze zijn hier maximaal zes weken. Dat is

moeilijk voor de medewerkers: ze zien de problematiek vaak wel, maar kunnen er zo weinig mee. Aan de andere kant is hier veel contact met de ouders mogelijk. Ouders komen makkelijker even binnen en ondanks de complexe achtergrond, is er vaak een goed samenspel met hen. Ze zijn blij met die voorziening hier. Soms komen ze zelfs met taart langs.” “Ik zou willen dat alle kinderen op een plek terechtkomen die ze nodig hebben. Als je hoort wat kinderen hebben meegemaakt, word je daar niet vrolijk van. Ieder mens heeft in zijn leven andere mensen nodig die bescherming, warmte en perspectief kunnen bieden. Wij zijn misschien maar een halte in hun leven, maar laten we die halte zo prettig mogelijk maken.”

Ik zou willen dat alle kinderen op een plek terechtkomen die ze nodig hebben.


De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg wil niet alleen zorgvuldig met mensen omgaan, maar ook met de toevertrouwde gelden. Geld afkomstig van overheden en zorgkantoren, eigen bijdragen van hulpvragers, maar ook geld beschikbaar gesteld door de Nederlandse bevolking. Het in dit jaarverslag opgenomen financiële overzicht is ontleend aan de jaarrekening 2007 van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Hoewel de activiteiten worden bekostigd vanuit meerdere bekostigingsregimes, is de jaarrekening van de stichting zoveel mogelijk opgesteld met inachtneming van de indeling zoals weergegeven in de Regeling verslaggeving WTZi. Dit aangezien een groot deel van de bekostiging verkregen wordt op grond van toelatingen vallend onder de Wet toelating zorginstellingen. Van (de afdelingen van) de werkeenheden van de stichting zijn separaat eveneens jaarrekeningen opgesteld.

Financiën

Hierin is rekening gehouden met de specifiek voor de desbetreffende bedrijfsonderdelen geldende subsidievoorwaarden en verslaggevingregels. De jaarrekening 2007 van de stichting wordt op verzoek toegezonden. Grondslagen financiële verslaglegging De in het financiële overzicht opgenomen jaarcijfers zijn een samenvoeging van de verantwoordingen van de werkeenheden van de stichting onder toepassing van de methode van consolidatie. Activa en passiva zijn in het financiële overzicht opgenomen tegen nominale waarde, tenzij anders vermeld. Als algemene waarderingsgrondslag is de verkrijgingsprijs toegepast. De materiële vaste activa zijn, tenzij anders vermeld, gewaardeerd tegen aanschafwaarde minus cumulatieve afschrijvingen. De vorderingen zijn opgenomen tegen nominale waarde, waarbij rekening is gehouden met mogelijke oninbaarheid van vorderingen. De baten en lasten zijn toegerekend aan de periode waarop deze betrekking hebben, uitgaande van historische kosten. Baten en lasten uit voorgaande jaren, die in dit boekjaar zijn geconstateerd, zijn aan dit boekjaar toegerekend. De cijfers ter vergelijking over 2003 t/m 2006 zijn, indien nodig, aangepast.

47

48

Financieel overzicht

Financieel overzicht Balans per 31 december

2007

2006

2005

2004

2003

(bedragen x 1.000.000 euro) Actief


Grond en gebouwen Inventarissen en bedrijfsauto’s

123,7

118,3

109,7

107,2

107,2

29,3

28,6

27,8

27,7

26,6

153,0

146,9

137,5

134,9

133,8

Cumulatieve afschrijvingen

-64,2

-59,5

-55,7

-49,5

-44,5

88,8

87,4

81,8

85,4

89,3

8,5

1,3

2,6

0,8

0,8

97,3

88,7

84,4

86,2

90,1

Onderhanden nieuwbouw en renovaties Totaal vaste activa

Gelden cliënten af: voorziening oninbaarheid gelden cliënten

3,3

2,9

2,9

2,4

-1,7

-1,3

-1,5

-1,0

2,2 -0,9

Overige vorderingen en overlopende activa

8,7

10,3

11,0

10,9

Rekening-courant Stichting Leger des Heils

11,2

18,7

13,2

-

-

5,4

4,6

4,1

3,9

3,6

Kwaliteitsbankrekening cliënten

8,1

Bouwdepot

4,6

-

-

-

-

Overige liquide middelen

9,8

7,8

7,2

6,8

6,8

41,3

43,0

36,9

23,0

19,8

138,6

131,7

121,3

109,2

109,9

Totaal vlottende activa

Passief Collectief gefinancierd gebonden vermogen

2,7

1,9

0,7

-1,5

-3,1

Niet collectief gefinancierd vrij vermogen

4,0

3,3

3,8

4,2

4,8

Totaal eigen vermogen

6,7

5,2

4,5

2,7

1,7

Egalisatierekening afschrijvingen

1,7

1,5

1,4

0,8

0,7

Verplichtingen uit hoofde van bouwsubsidies Voorziening egalisatie lasten vaste activa

13,9

14,4

13,9

14,4

15,0

2,7

3,1

2,4

1,6

1,5

Voorziening egalisatie lasten groot onderhoud

3,7

4,0

5,0

3,1

3,6

Voorziening gelden cliënten

1,6

1,6

1,4

1,4

1,3

Langlopende schulden

65,3

59,9

48,9

57,4

59,7

Aflossingsverplichting

5,4

3,0

8,5

2,9

2,9

Crediteuren

7,9

4,1

4,4

3,4

3,8

Financieringsoverschot

2,9

3,8

3,0

-5,0

1,3

Rekening-courant Stichting Leger des Heils Gelden cliënten Overige schulden en overlopende passiva

-

-

-

2,0

2,9

5,4

4,6

4,1

3,9

3,6

21,4

26,5

23,8

20,6

11,9

138,6

131,7

121,3

109,2

109,9


Exploitatierekening

2007

2006

49

2005

2004

2003

(bedragen x 1.000.000 euro)

Bedrijfsopbrengsten Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten: - AWBZ-zorg met verblijf - AWBZ-zorg zonder verblijf

63,7

52,9

44,7

37,3

33,6

28,6

30,9

30,6

16,0

5,3

103,8

95,1

88,1

87,1

83,2

Overige opbrengsten

4,5

5,1

3,2

3,3

2,6

Eigen bijdragen cliënten

9,0

9,8

10,1

10,1

10,2

Overheidssubsidies

Som der bedrijfsopbrengsten

209,6

193,8

176,7

153,8

134,9

Bedrijfslasten Personeelskosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten

151,9

135,9

119,8

109,3

100,8

7,7

7,4

8,7

7,1

6,7

53,4

52,6

49,4

40,6

37,4

Som der bedrijfslasten

213,0

195,9

177,9

157,0

144,9

-3,4

-2,1

-1,2

-3,2

-10,0

Financiële lasten Resultaat

2,5

2,7

3,1

3,5

3,2

-5,9

-4,8

-4,3

-6,7

-13,2

Het nadelig exploitatieresultaat is als volgt gedekt: Bijdrage Stichting Leger des Heils

4,4

2,5

3,2

4,2

8,8

Bijdrage Stichting Leger des Heils Fondsenwerving

3,0

3,0

2,9

3,5

4,3

-1,1

0,0

0,0

0,0

-0,1

Mutatie bestemmingsreserve door bestuur bepaald

Mutatie algemene reserve

0,0

0,5

0,4

0,6

-1,1

Totaal uit Leger des Heils middelen

6,3

6,0

6,5

8,3

11,9

Mutatie geaccumuleerde exploitatietekorten

0,0

-0,5

-0,4

-0,6

1,1

Mutatie reserves aanvaardbare kosten

0,6

-0,4

-0,8

-0,2

0,2

-1,0

-0,3

-1,0

-0,8

0,0

5,9

4,8

4,3

6,7

13,2

Mutatie risicoreserves door derden bepaald Dekking exploitatieresultaat

50

Toelichting op de balans


Toelichting op de balans Vaste activa De gebouwen in gebruik bij de (afdelingen van de) werkeenheden zijn, afhankelijk van het financieringssysteem, gewaardeerd tegen de goedgekeurde, respectievelijk de werkelijke stichtingskosten, respectievelijk de aanschaffingskosten. De bij de werkeenheden in gebruik zijnde gebouwen worden, waar van toepassing, afgeschreven overeenkomstig de voorschriften van de overheidsorganen of toezichthoudende instanties. In een aantal gevallen vindt overeenkomstig deze voorschriften geen afschrijving plaats. De overige gebouwen worden afgeschreven op basis van de verwachte levensduur. De stichting heeft als uitgangspunt om zoveel mogelijk te vermijden dat het eigen vermogen wordt vastgelegd ter financiering van vaste activa. Daarom heeft het de voorkeur dat accommodaties worden gefinancierd met bouwsubsidies. Indien dit niet mogelijk is worden gebouwen verworven en met langlopend vreemd vermogen gefinancierd. Ook worden panden op huurbasis aangetrokken. Ter waarborging van de voorwaarden, die aan de verlening van bouwsubsidies en borgstellingen voor opgenomen geldleningen zijn verbonden, is aan overheden het recht van hypotheek verleend op de desbetreffende grond en gebouwen. Daarnaast is

een aantal gebouwen, tot meerdere zekerheid van opgenomen geldleningen, met recht van hypotheek bezwaard. Gelden cliënten Het beheer van cliëntgelden vormt een integraal onderdeel van de hulpverlening van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. De Nederlandsche Bank heeft op grond van artikel 3.5, vierde lid van de Wet Financieel Toezicht aan de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg ontheffing verleend van artikel 3.5, eerste lid. In het kader van de belangen die de Wet Financieel Toezicht beoogt te beschermen, is door de ING Bank N.V. in 2001 namens Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg een onherroepelijke en onvoorwaardelijke betalingsgarantie afgegeven aan De Nederlandsche Bank N.V. Deze bankgarantie is op 21 december 2007 verhoogd van 4,5 miljoen euro tot 6,0 miljoen euro. Vorderingen op cliënten zijn opgenomen aan de actiefzijde van de balans. Hierbij is rekening gehouden met oninbaarheid. Bovendien is voor toekomstige risico’s van oninbaarheid onder de passiva een voorziening opgenomen. Onder de kortlopende schulden zijn de schulden aan cliënten opgenomen.


51

Rekening-courant Stichting Leger des Heils

Langlopende schulden

De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg heeft het beheer van (tijdelijk) overtollige liquide middelen opgedragen aan de Stichting Leger des Heils. Over deze rekening-courantverhouding wordt rente verrekend.

Door financiële instellingen zijn leningen verstrekt. De schuldrest per 31 december 2007 per geldverstrekkende instelling is als volgt (bedragen x 1.000.000 euro) : • ING Bank NV 51,7 • Coöperatieve Rabobank U.A. 14,2 • Stichting Leger des Heils 3,4 • ABN AMRO Bank NV 0,8 • Stichting Pensioenfonds Wilton Feijenoord 0,4 • Stichting Pensioenfonds Poseidon 0,1 • Stichting ‘LHBB bouwstichting voor ouderen’ 0,1 70,7

Kwaliteitsbankrekening cliënten In het kader van de door De Nederlandsche Bank verleende ontheffing van artikel 3.5, eerste lid van de Wet Financieel Toezicht, wordt een kwaliteitsbankrekening aangehouden ten behoeve van het beheer van cliëntgelden. De hoogte van het op deze bankrekening aan te houden saldo betreft de aan cliënten verschuldigde bedragen. Eigen vermogen Het eigen vermogen van de stichting is onderverdeeld in ‘collectief gefinancierd gebonden vermogen’ en ‘niet collectief gefinancierd vrij vermogen’. De vorming en aanwending van het ‘collectief gefinancierd gebonden vermogen’ is gebonden aan richtlijnen van overheidsorganen of toezichthoudende instanties. Onderscheiden worden ‘reserves aanvaardbare kosten’ -deze hangen samen met de AWBZ gefinancierde activiteiten- en ‘risicoreserves’ die rechtstreeks verbonden zijn aan afdelingen die vanuit een bepaalde overheidssubsidie worden bekostigd. Het ‘niet collectief gefinancierd vrij vermogen’ is in het verleden gevormd uit destijds ontvangen giften en nalatenschappen e.d. Verplichtingen uit hoofde van bouwsubsidies Betreft de (latente) verplichtingen tot terugbetaling aan overheden van bouwsubsidies, indien aan het desbetreffende gebouw een andere bestemming wordt gegeven, respectievelijk indien het desbetreffende gebouw wordt verkocht. In een aantal gevallen vervalt (amortiseert) jaarlijks, overeenkomstig de afschrijvingstermijn van de hiermee gefinancierde activa, een deel van de verplichting tot terugbetaling. Tot meerdere zekerheid voor het nakomen van een aantal van deze verplichtingen zijn door de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg waarborghypotheken verstrekt.

Af: aflossingsverplichting volgend jaar

5,4 65,3

Van de langlopende schulden per 31 december 2007 heeft een bedrag van 43,7 miljoen euro een resterende looptijd langer dan vijf jaar. De gemiddelde rentevoet over niet door Stichting Leger des Heils verstrekte leningen bedraagt 5,0% (2006: 5,2%). De door de Stichting Leger des Heils verstrekte leningen zijn van rentebetaling en aflossingverplichting achtergesteld. De gemiddelde rentevoet over deze twee leningen bedraagt 7,0% (2006: 7,0%). Het totaal van de verstrekte hypothecaire zekerheid ten behoeve van de ING Bank NV bedraagt 46,4 miljoen euro, ten behoeve van de Coöperatieve Rabobank U.A. is dit 14,2 miljoen euro. Ten behoeve van de ABN AMRO Bank bedraagt de verstrekte hypothecaire zekerheid 1,0 miljoen euro, waarbij de gemeente Utrecht zich tevens garant heeft gesteld voor deze gestelde zekerheid. Voor de leningen van Stichting Pensioenfonds Wilton Feijenoord en Stichting Pensioenfonds Poseidon heeft de gemeente Amsterdam zich garant gesteld voor betalingen van rente en aflossingen. Financieringsoverschot Hieronder zijn opgenomen de met zorgkantoren te verrekenen verschillen tussen de op basis van productieafspraken ontvangen voorschotten en de gedeclareerde geleverde, geïndiceerde AWBZzorgproductie.

Voorziening egalisatie lasten vaste activa

Niet in de balans opgenomen verplichtingen

Teneinde inzicht in de omvang van de vaste activa en de hiermee samenhangende exploitatielasten te behouden, wordt in gevallen dat substantiële bijdragen ten behoeve van investeringen worden ontvangen, een bedrag ter gelijke hoogte van deze bijdragen aan een voorziening gedoteerd. Deze voorziening valt vrij overeenkomstig de afschrijvingstermijn van de hiermee gefinancierde activa.

De stichting is investerings-, erfpacht- en huurovereenkomsten aangegaan. Daarnaast zijn met een aantal zakelijke dienstverleners meerjarige overeenkomsten aangegaan. Voorts participeert de stichting in een aantal samenwerkingsverbanden waaruit verplichtingen voortvloeien. De juridische entiteiten van het Leger des Heils in Nederland vormen een fiscale eenheid voor de omzetbelasting. Dit houdt in dat iedere entiteit aansprakelijk is voor de respectievelijke belastingschulden.

Voorziening egalisatie lasten groot onderhoud Ter gelijkmatige toerekening aan de boekjaren van onderhoudskosten gebouwen worden normbedragen als kosten in de exploitatierekeningen opgenomen. De werkelijke kosten in een boekjaar worden ten laste van de voorziening gebracht. De hoogte van de normbedragen wordt bepaald op grond van de verwachte kosten over een aantal jaren, respectievelijk op basis van de door de subsidiegever verstrekte richtlijnen.

52

Toelichting op de exploitatierekening


Toelichting op de exploitatierekening Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten De activiteiten op het gebied van ouderen- en gezondheidszorg, GGZ, verslavingszorg en preventie en maatschappelijk herstel worden voornamelijk bekostigd vanuit AWBZ-opbrengsten. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg beschikt over een aantal WTZi-toelatingen dat het mogelijk maakt dat AWBZ-zorg wordt geboden aan mensen die hiervoor geïndiceerd zijn. Jaarlijks worden met zorgkantoren afspraken gemaakt over de aard, omvang en de prijs van de te leveren zorgproducten. Deze afspraken worden ter goedkeuring voorgelegd aan de Nederlandse Zorg autoriteit. Naast de toelating ‘Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg AWBZ-zorg zonder verblijf’ die door de stichting landelijk wordt gebruikt in de diverse afdelingen, en de 16 (regionaal ingezette) RIBW-toelatingen, beschikt de stichting nog over de volgende andere WTZi-toelatingen: GGZ •F orensische GGZ kliniek AWBZ-zorg met verblijf Groot Batelaar • Verslavingskliniek De Wending AWBZ-zorg met verblijf • Verpleeghuiszorg De Wending AWBZ-zorg met verblijf Verzorging en Verpleging •C WZW Midden Nederland •V erzorgingshuis De Linde • Verzorgingshuis Buitenhaege • Verpleeghuis Binnenhaeghe

Overheidssubsidies Gemeenten De voorzieningen voor maatschappelijke opvang van de stichting worden hoofdzakelijk gefinancierd vanuit gemeentelijke bijdragen. Daarnaast dragen de gemeenten bij in de kosten van activiteiten die zich richten op preventie en maatschappelijk herstel. Ministeries van Justitie en VWS De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg verricht reclasseringswerkzaamheden en justitiële jeugdzorg. Deze worden bekostigd door het Ministerie van Justitie. Daarnaast is een flexforce Advies- en Meldpunt Kindermishandeling actief geweest die bekostigd is door VWS. Provincies De stichting biedt aan kinderen en jongeren die om bepaalde redenen niet meer (volledig) thuis kunnen verblijven, (dag-)opvang, begeleiding en behandeling. De kosten van deze jeugdzorg worden hoofdzakelijk betaald door provincies en stadsgewesten. Eigen bijdragen cliënten Op grond van overheidsregelgeving dragen cliënten van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg zelf bij in de kosten van verblijf, hulp en zorg. Overige bedrijfskosten

AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf

Gehandicaptenzorg • Instelling voor LVG Middelveld AWBZ-zorg (voornamelijk) met verblijf

De overige bedrijfskosten bestaan uit huisvestingskosten, organisatiekosten en verzorgings- en activiteitskosten. Leger des Heils middelen Jaarlijks ontvangt de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg ter (gedeeltelijke) dekking van het exploitatietekort bijdragen van de Stichting Leger des Heils Fondsenwerving en de Stichting Leger des Heils. Deze bijdragen zijn bestemd voor (al dan niet volledig) ongesubsidieerde activiteiten.


53

Cijfermatige vergelijking exploitatieuitkomsten – begroting 2007 (bedragen x 1.000.000 euro)

Exploitatie 2007

Begroting 2007

Bedrijfsopbrengsten - AWBZ-zorg met verblijf (verpleging en verzorging) 22,2 22,2 - AWBZ-zorg met verblijf (RIBW) 23,2 22,3 - AWBZ-zorg met verblijf (forensische GGZ en verslavingszorg) 12,6 12,1 - AWBZ-zorg met verblijf (zorg voor licht verstandelijk gehandicapten) 5,7 5,4 - AWBZ-zorg zonder verblijf 28,6 34,2 Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten 92,3 96,2 - gemeenten (maatschappelijke opvang en preventie en maatschappelijk herstel) 48,8 43,6 - ministeries van Justitie en VWS (reclassering en jeugdzorg) 32,8 31,6 - provincies (jeugdzorg) 21,2 18,7 - loonkostensubsidies 1,0 1,0 Overheidssubsidies 103,8 94,9 - opbrengst verkopen 2,1 2,0 - diversen 2,4 2,4 Overige opbrengsten 4,5 4,4 Eigen bijdragen cliënten 9,0 8,8 Som der bedrijfsopbrengsten 209,6 204,3 Bedrijfslasten - salarissen 108,7 111,0 - sociale lasten 13,5 14,4 - pensioenpremies 8,8 9,2 - deskundigheidsbevordering 3,3 2,3 - reiskosten woon-werkverkeer 2,2 2,3 - onbelaste verstrekkingen 0,8 0,9 - kosten werving en selectie 1,0 0,5 - kosten arbodienst 0,6 0,5 - diversen 0,8 0,3 Personeel in loondienst 139,7 141,4 Personeel niet in loondienst 12,2 4,4 Personeelskosten 151,9 145,8 Afschrijvingen 7,7 7,0 - huren en erfpacht 11,2 11,0 - energie 4,3 4,0 - onderhoud, inclusief dotatie aan voorziening 4,3 3,9 - verzekeringen, belastingen en heffingen 1,7 1,7 - overige huisvestingskosten 2,0 1,8 Huisvestingskosten 23,5 22,4 - hard- en software 4,4 3,5 - telefoon en dataverkeer 2,2 2,2 - reiskosten dienstreizen 2,4 2,7 - advies en interimmanagement 2,9 1,1 - externe accountant 0,9 0,8 - drukwerk, porti en kantoorbenodigheden 1,8 1,6 - overige organisatiekosten 1,8 5,0 Organisatiekosten 16,4 16,9 - voeding 6,0 6,3 - vergoeding pleeg- en gezinshuisouders 3,0 2,6 - geneesmiddelen en ziektekosten cliënten 0,7 0,8 - overige verzorgings- en activiteitskosten 3,8 2,9 Verzorgings- en activiteitskosten 13,5 12,6 Som der bedrijfslasten 213,0 204,7 -3,4 -0,4 Financiële lasten 2,5 3,7 Resultaat -5,9 -4,1

54

Analyse verschil werkelijke - begrote uitkomsten 2007


Analyse verschil werkelijke begrote uitkomsten 2007 Cijfermatige vergelijking exploitatie-uitkomsten – begroting 2007 De cijfermatige vergelijking is een verdere detaillering van de onderscheiden exploitatieposten over 2007. Ter vergelijking is de begroting 2007 hierin opgenomen. De vermelde begrotingsbedragen zijn ontleend aan de door het bestuur goedgekeurde begroting 2007. Algemeen Het gerealiseerde exploitatietekort over 2007 bedraagt 5,9 miljoen euro. Het gerealiseerde exploitatietekort over 2007 is 1,8 miljoen euro hoger dan het begrote exploitatietekort. Ten opzichte van de begroting 2007 zijn zowel de werkelijke exploitatieomvang (som der bedrijfslasten vermeerderd met de financiële lasten) als de som der bedrijfsopbrengsten met respectievelijk 7,1 miljoen euro (3,4%) en 5,3 miljoen euro (2,6%) hoger uitgevallen. Enkele posten waar zich een belangrijke afwijking ten opzichte van de begroting heeft voorgedaan worden hierna toegelicht. Opbrengsten AWBZ-zorg zonder verblijf De gerealiseerde opbrengsten AWBZ-zorg zonder verblijf betreffen de zorg die is geleverd aan cliënten die hiervoor een indicatie ontvangen hebben respectievelijk naar verwachting, begin 2008, nog zullen ontvangen. De gerealiseerde opbrengsten AWBZ-zorg zonder verblijf zijn 5,6 miljoen euro achtergebleven bij de begrote opbrengsten. Hiervoor zijn de volgende redenen: •E en aantal cliënten dat AWBZ-zorg zonder verblijf ontving is doorgestroomd naar een RIBW voorziening. •C onform de regelgeving is slechts de klantgebonden zorg, die ‘face-to-face’ aan de cliënt wordt geboden, declarabel. Het Leger des Heils heeft veel zorgmijders als cliënt. Deze mensen zijn vaak niet genegen direct een indicatie aan te (laten) vragen, waardoor zij bij aanvang van de zorg niet beschikken over een indicatie. Het Leger des Heils biedt hun in de periode totdat de indicatie is ontvangen wel zorg. Een ander kenmerk van deze cliënten is dat gemaakte afspraken door hen niet altijd worden nagekomen. Het komt dan ook regelmatig voor dat ambulante medewerkers hun geplande bezoek aan de cliënt niet kunnen afleggen (no shows). Deze zorg, respectievelijk de bestede tijd is niet declarabel.

•O p 1 augustus 2007 is de legitimatielijst voor GGZ-cliënten van de stichting beëindigd en moest voor de cliënten die op deze legitimatielijst stonden een indicatiebesluit door een CIZ-kantoor worden afgegeven. Deze operatie is gepaard gegaan met de nodige onduidelijkheid over de concrete uitvoering hiervan. De facto heeft dit ertoe geleid dat een deel van de verleende zorg niet declarabel bleek te zijn. • Voorts bestaat er onvoldoende duidelijkheid over de wijze waarop toetsing van de gerealiseerde en geïndiceerde zorg aan de bovenste bandbreedte van het indicatiebesluit dient plaats te vinden. De Nederlandse Zorg autoriteit heeft bij de vraag of de geleverde zorg aan een cliënt binnen de klasse van het indicatiebesluit is geleverd, aangegeven dat het gemiddelde aantal uren per week kan worden gemeten over een periode van maximaal een kalenderjaar. Het zorgkantoor heeft steeds aangegeven dat dit over een periode van vier weken (of een maand) getoetst moet worden. Met het zorgkantoor wordt over deze kwestie nog overleg gevoerd. Het verschil tussen de twee benaderingswijzen bedraagt ca. 0,8 miljoen euro. Subsidie gemeenten Diverse afdelingen van werkeenheden hebben (incidenteel) meer gemeentelijke middelen ontvangen (5,2 miljoen euro) dan in de begroting 2007 was voorzien. Provincies inzake jeugdzorg Deze subsidies zijn in 2007 2,5 miljoen euro hoger dan in de begroting. Deze stijging is het gevolg van extra toegekende wachtlijstmiddelen en uitbreiding van niet begrote hulpverleningscapaciteit. Subsidie Ministerie van Justitie en VWS Ten opzichte van de begroting 2007 zijn deze subsidies 1,2 miljoen euro hoger. Dit houdt verband met niet begrote subsidies in het kader van gedragsinterventie (0,5 miljoen euro) en extra middelen voor de reclassering (0,8 miljoen euro). Personeelskosten De personeelskosten over 2007 zijn 6,1 miljoen euro hoger dan begroot. Deze stijging wordt voor een belangrijk gedeelte veroorzaakt door de kosten personeel niet in loondienst. De overschrijding van de begroting van de kosten personeel niet in loondienst is het gevolg van vacatures binnen de stichting (groei van de organisatie), krapte op de arbeidsmarkt en de noodzaak de zorg aan cliënten te continueren. In 2007 is 1,0 miljoen euro meer besteed aan deskundigheidsbevordering van medewerkers dan begroot. Deze extra inspanning richtte zich met name op het terrein van bejegening. Kosten advies en interim-management Onder de advieskosten zijn o.a. kosten opgenomen van externe adviseurs zoals juristen, zorg(inkoop)deskundigen en coaches. Tevens worden hier de kosten van interim-managers verantwoord. De afwijking tussen realisatie en begroting is inherent aan het (deels) ad-hoc karakter van de situaties waarin een beroep op deze adviseurs en interim functionarissen wordt gedaan.


55

56

Risicoanalyse


Risico analyse Positioneringsrisico De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is geen gewone of neutrale aanbieder van zorg en hulp, maar een organisatie die vanuit zijn christelijke opdracht strijdt voor een rechtvaardige samenleving en tegen onrecht. Het werk van de organisatie richt zich op het aanbieden van hulp aan mensen zonder helper. De zorg, hulp en ondersteuning aan kwetsbare groepen in de samenleving laat veelal te wensen over, omdat hun problemen niet onder één wettelijk kader of één specifiek beleidsterrein vallen, maar gelijktijdig aandacht vragen vanuit verschillende beleidsterreinen. De door de overheid ingezette marktwerking in de welzijnsen gezondheidszorg brengt, naast positieve effecten (meer cliënten kunnen intensiever en vaak ook beter worden geholpen), een toename van protocollering en bureaucratie met zich mee. Het risico bestaat dat het voor het Leger des Heils kenmerkende uitgangspunt dat wordt aangesloten bij de eerste behoeften van kwetsbare mensen, waarbij hun gehele leefsituatie in ogenschouw wordt genomen, onder druk komt te staan.

Mede om deze reden is binnen de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg innovatiemanagement geïntroduceerd. Het gaat daarbij om methodiekontwikkeling, toepassing van bestaande methodieken op nieuwe doelgroepen, aanboren van nieuwe financieringsmogelijkheden (bedrijfsleven en fondsenwerving) en nieuwe vormen van samenwerking. Matchingrisico Het Leger des Heils richt zich op kwetsbare groepen in de samenleving. Deze mensen hebben te maken met een cumulatie van risicofactoren en problemen op meerdere leefgebieden. Veel activiteiten van de stichting worden dan ook uitgevoerd op de grenzen van door de overheid via regelgeving afgebakende financieringssystemen. Het gaat dan met name om de overgangsgebieden tussen WMO – AWBZ - Zorgverzekeringswet – Wet op de Jeugdzorg en Reclassering. Tijdens de fase waarin elementen van bestaande regelgeving worden overgeheveld en tegelijkertijd worden herzien of afgeschaft, ontstaat het risico dat er ‘gaten vallen’. Hierdoor wordt niet alleen, al dan niet tijdelijk, de toegankelijkheid van hulp en zorg voor cliënten van het Leger des Heils bemoeilijkt, maar blijken geleverde hulp en zorg (achteraf) niet aan de (nieuwe) formele kaders te voldoen. Declaratie van de geleverde hulp en zorg is dan niet mogelijk. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg hanteert als uitgangspunt dat wordt aangesloten bij de eerste behoeften van kwetsbare mensen. Derhalve aanvaardt de organisatie vooralsnog dit risico.


Wel zal het Leger des Heils zich beijveren om dergelijke neveneffecten van de stelselherziening tijdig te signaleren. Accommodaties De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg biedt naast ambulante vormen van zorg en hulp ook intramurale zorg/hulp/opvang. Vanuit strategisch perspectief is het kunnen beschikken over kwalitatief toereikende accommodaties essentieel voor de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Door marktwerking in de zorg zijn ook de risico’s ten aanzien vastgoed(exploitatie) toegenomen. De overheid streeft naar een scheiding van wonen en zorg. De scheiding tussen wonen en zorg moet hulp-/zorgaanbieders prikkelen om nieuwe woonzorgcombinaties voor hun cliënten te ontwikkelen. Ook wil de overheid voorkomen dat mensen om zorg te kunnen ontvangen noodgedwongen in een instelling moeten verblijven. Ver(der)gaande extramuralisering van de zorg alsmede afbouw/ombouw van intramurale capaciteit is te verwachten. Het tekort aan betaalbare huisvesting bemoeilijkt de uitstroom uit zorg-/hulpinstellingen. Daarom is in 2007 gestart met een heroriëntatie ten aanzien van het accommodatiebeleid. Deze heroriëntatie vindt plaats op de volgende mogelijkheden: • voortzetting huidige situatie: beheer en ontwikkeling van vastgoed wordt niet gesepareerd van zorg(aansturing) vanuit de onderscheiden werkeenheden; • beheer en ontwikkeling van vastgoed wordt gesepareerd van zorg(aansturing) vanuit de onderscheiden werkeenheden, en ondergebracht in een nieuwe werkeenheid; • beheer en ontwikkeling van vastgoed wordt gesepareerd van zorg(aansturing) vanuit de onderscheiden werkeenheden, en ondergebracht in een andere juridische entiteit. Renterisico Ter financiering van vaste activa heeft de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg vreemd vermogen aangetrokken. Deze leningenportefeuille heeft een langdurig karakter. De stichting loopt renterisico op de momenten van renteherziening van de opgenomen leningen. Om te bepalen welke renterisico’s in enig jaar gelopen worden, zijn de data van de renteherzieningen van de gehele leningenportefeuille in kaart gebracht. Overwogen is om rente-instrumenten als een ‘paraplu’ over de gehele leningenportefeuille in te zetten waardoor er een evenwichtige spreiding in het renterisico zou kunnen worden bereikt. Hiervan is echter afgezien omdat dit specifieke beheercapaciteit vergt, en omdat dit de directe relatie tussen afzonderlijke vaste activa met de hiervoor aangetrokken leningen zou verbreken. Ondernemingsrisico De toenemende marktwerking in de welzijnsen gezondheidszorg maakt het noodzakelijk dat hulp- en zorgverlening meer gerelateerd wordt aan individuele cliënten. Dit heeft de volgende consequenties voor de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg:

• er ontstaat een meer resultaat- of prestatieafhankelijke vorm van financiering; • er moet meer ingespeeld worden op een fluctuerende vraag. Dit vraagt flexibiliteit met betrekking tot de inzet van mensen en middelen; • de overheid stelt steeds stringenter en dwingender eisen aan de registratie en facturering van de zorg. De informatiehuishouding moet bij voortduring hierop worden aangepast. Om het ondernemingsrisico te beheersen wordt in de komende jaren op het terrein van de bedrijfsvoering het programma aangepast. Dit programma bevat de volgende elementen: • inventariseren van mogelijke kostenefficiency en uitvoeren maatregelen voor bezuinigingen; • volledige tijdregistratie van de inzet van medewerkers; • het opstellen van een kader voor een doorlopend sociaal plan; • werving van meer eigen middelen voor het ontplooien van specifieke Leger des Heils activiteiten voor kwetsbare mensen waarvoor vanuit de markt geen aanbod/financiering beschikbaar is; • verdere groei van het weerstandsvermogen in relatie tot toegenomen ondernemingsrisico’s. Omvang weerstandsvermogen Binnen de stichting zijn criteria bepaald voor de noodzakelijk geachte omvang van het weerstandsvermogen. Daartoe wordt gebruik gemaakt van het gemiddelde weerstandsvermogen van een externe benchmark (Waarborgfonds voor de Zorgsector). Ultimo 2007 is voor de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg de aldus bepaalde minimumnorm (13,4 % van de som der bedrijfsopbrengsten 2007) voor het weerstandsvermogen 28,1 miljoen euro. Eind 2007 beloopt het eigen vermogen in de balans van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg 6,7 miljoen euro. Daarnaast worden de voor de activiteiten van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg ontvangen inkomsten uit fondsenwerving, giften, nalatenschappen e.d. verantwoord bij de Stichting Leger des Heils Fondsenwerving, respectievelijk de Stichting Leger des Heils. Via een jaarlijkse bijdrage worden deze inkomsten aangewend ter dekking van niet vanwege overheidsregelingen gedekte exploitatietekorten van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Om ook onverwachte tegenvallers bij de niet gesubsidieerde activiteiten van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg te kunnen opvangen is weerstandsvermogen binnen de balansen van de Stichting Leger des Heils Fondsenwerving, respectievelijk de Stichting Leger des Heils aanwezig. Ultimo 2007 is hiervoor (op basis van voorlopige cijfers) 18,7 miljoen euro beschikbaar. Binnen het Leger des Heils in Nederland is ultimo 2007 voor de continuïteit van de activiteiten van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg in totaal 25,4 miljoen euro beschikbaar (ultimo 2006: 24,5 miljoen euro). Besloten is dat zo snel als mogelijk en binnen de kaders van overheids-/subsidieregelingen, eigen vermogen zal worden opgebouwd totdat de interne gestelde minimumomvang van 28,1 miljoen euro is bereikt.

57

58

Interview

“Wat me opvalt, is de rol die het Legerwerk in Amsterdam heeft. Het heeft een heel goede naam hier”


Bert Sprokkereef en Leon Strijker over bedrijfsvoering

“Het hoofddoel is dat medewerkers zich vooral met onze cliënten bezig kunnen houden”


Na een studie Bedrijfseconomie kon Leon Strijker (35 jaar) overal wel aan de slag. Het werd ‘financieel manager’ bij een horecaketen. De functie boeide hem, maar Leon wilde ook in zijn baan handen en voeten kunnen geven aan zijn geloof. Zo kwam hij in 2001 bij het Leger des Heils, eerst in Midden Nederland en sinds 2007 als directeur bedrijfsvoering bij de Goodwillcentra Amsterdam (GWCA). Daar volgde hij Bert Sprokkereef (55 jaar) op. Bert komt voort uit het Leger, maar kwam er pas in 2002 in dienst. Toch ging juist voor hem toen een nieuwe wereld open. Sprokkereef: “Ik kerk van jongs af aan bij het Leger en ben daar altijd heel actief in geweest. Dan denk je de organisatie te kennen, maar ik ontdekte een heel andere kant. In percentages uitgedrukt kende ik maar vijf tot tien procent van het welzijnsen gezondheidszorgwerk. Ik heb me goed ingelezen om te zien wat ze allemaal in Amsterdam deden. Daar moest ik de nieuwe functie ‘directeur bedrijfsvoering’ vormgeven. Ik had jarenlang in de sociale verzekeringen gewerkt en er alle kansen gekregen om me te ontwikkelen in leiding te geven. Maar de GWCA kent ontzettend veel verschillende werksoorten. Hartstikke interessant, maar best ingewikkeld.” Strijker: “Wat mij juist opviel, was dat er bij het Leger des Heils ook veel herkenning was. Ik kwam uit het bedrijfsleven, kende het Leger niet, maar als je ervoor moet zorgen dat de bedrijfsvoering goed geregeld is, maakt dat niet zo veel uit. Overal moet het ‘qua geld’ goed geregeld zijn. Het verschil zit hem in het ‘waarvoor’. En als je de financiën beheert, zie je ook wat er met het geld gebeurt. Het gaat dan om de cliënten die we willen helpen. Dat is heel wat anders dan alleen maar winst maken.” Sprokkereef: “Toch was het de bedoeling om met de functie directeur bedrijfsvoering meer zakelijkheid in te voeren. Dan krijg je te maken met emoties. Je staat tegenover tientallen jaren historie. Het is zoeken naar een goede balans tussen zakelijkheid en gevoel, want als Leger wil je wel vasthouden aan je doelstellingen. Het was taai. Ook de hulpverlening veranderde ontzettend. De eerste mijlpaal had ik al na twee maanden te pakken: de interne

“Het is zoeken naar een goede balans tussen zakelijkheid en gevoel, want als Leger wil je wel vasthouden aan je doelstellingen”

toedeling van gelden werd teruggeschroefd. Dat was slikken. Het jaar daarop kwam de AWBZ op ons af. We zijn er middenin gedoken, een heftig proces, maar ik kijk er met veel dankbaarheid en voldoening op terug. In de uitvoering is zo veel werk verzet! Het traject rond de HKZ had niet op een beter moment kunnen komen. We werden erdoor gedwongen om al onze processen tegen het licht te houden. Dat was niet altijd makkelijk, maar wel heel zinnig.” Strijker: “Ook vanwege de groei die we doormaken, was het een goed moment om de dingen te borgen. De invoering van de AWBZ was voor Midden Nederland wel heel anders dan hier. In Midden Nederland heeft het Leger vooral intramurale zorg. Van de sociaal pensions hebben we RIBW’s (Regionale Instellingen voor Beschermende Woonvormen) gemaakt. Daarin lever je 24 uur zorg per dag. In Amsterdam is juist veel extramuraal werk, dat je zo’n beetje per minuut moet verantwoorden. Ik complimenteer Bert voor de manier waarop dat hier is opgepakt. Nu brandt de omslag naar prestatiegerichte bedrijfsvoering echt los. Om dan voor al die verschillende afdelingen en financieringsstromen een sluitend beleid neer te zetten, is mijn uitdaging.” Sprokkereef: “We hadden in Amsterdam niet voor RIBW’s gekozen om het laagdrempelige karakter van onze hulpverlening overeind te houden. Maar de laatste paar maanden dat ik hier was, gingen we kijken of er niet toch een paar afdelingen voor in aanmerking zouden komen. Toen kwam Leon hier met net een heleboel kennis op dat gebied. Daardoor is weer heel wat in beweging gekomen, wat in de uitvoering ook een stuk financiële rust geeft.” Strijker: “Als je voor elke afdeling duidelijk weet te maken hoe zij de eigen financiën kan beheersen, kun je daar ook meer de verantwoordelijkheid leggen. De financiële beslissingen worden dan zo veel mogelijk daar genomen waar ook de kosten gemaakt worden. Dat werkt plezieriger. Daarbij proberen we alle medewerkers op een begrijpelijke manier inzicht te geven in het beleid en hoe we er als GWCA voor staan. Zo willen we als bedrijfsbureau de werkvloer faciliteren, het liefst zo geruisloos mogelijk. Het hoofddoel is dat onze medewerkers zich vooral met onze cliënten bezig kunnen houden.” Sprokkereef: “Je ziet hoe goed het kan werken als er eens iemand anders op een bepaalde plek komt. Het mooie van het Leger is dat je ook de mogelijkheid krijgt om na verloop van tijd een andere functie te bekleden. Zelf ben ik naar Amersfoort gegaan, waar ik nu in een totaal andere sector werk. Ik heb het er weer heerlijk naar mijn zin, net als in Amsterdam.” Strijker: “Voor mij zijn er wel veel overeenkomsten tussen mijn werk hier en wat ik in Midden Nederland gedaan heb. Wat me wel opvalt, is de rol die het Legerwerk in Amsterdam heeft. Het Leger des Heils heeft een heel goede naam hier. Laatst had ik een bespreking met een beleidsmedewerker van de gemeente. Die had echt wakker gelegen van iets waarvan ze dacht dat het voor het Leger lastig zou zijn. Dat geeft betrokkenheid jegens ons werk aan!” Sprokkereef: “Klopt. En dat zit heel diep.”

59

60

Goed bestuur en toezicht


Goed bestuur en toezicht (governance) In het kader van goed bestuur, goed toezicht en adequate verantwoording is een aantal transparantie-eisen opgenomen in de Wet toelating zorginstellingen (WTZi). De WTZi heeft betrekking op zorginstellingen die vallen onder Zorgverzekeringswet dan wel onder de AWBZ.


De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg beschikt over een aantal toelatingen dat valt onder de WTZi. Deze toelatingen worden door de (afdelingen van) werkeenheden van de stichting ingezet bij het uitoefenen van de activiteiten. De wettelijke eisen (volgens de WTZi) voor de bestuursstructuur zijn: • een (intern) orgaan houdt toezicht op het beleid van de dagelijkse of algemene leiding van de instelling en staat deze met raad ter zijde. Een persoon kan niet tegelijk lid zijn van het toezichthoudend orgaan en de dagelijkse of algemene leiding; • de leden van het toezichthoudend orgaan hebben geen directe belangen bij de instelling, bijvoorbeeld als directeur, werknemer, beroepsbeoefenaar die zijn praktijk voert in de instelling; • de instelling legt schriftelijk en inzichtelijk de verantwoordelijkheidsverdeling tussen het toezichthoudend orgaan en de dagelijkse of algemene leiding vast. Dat geldt ook voor de wijze waarop interne conflicten tussen beide organen worden geregeld. Verder stelt de overheid zich op het standpunt dat het gaat om intern bestuur en toezicht van zorginstellingen, en dat de zorgsector dit zelf dient te regelen. De Brancheorganisaties in de zorg hebben in een zorgbrede governancecode regels voor goed bestuur en toezicht voor zorginstellingen opgesteld. Toepassing van de zorgbrede governancecode geschiedt op vrijwillige basis. De wettelijke transparantie-eisen van de WTZi vormen samen met de zorgbrede governancecode de eisen voor goed bestuur en toezicht van zorginstellingen. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg past de desbetreffende elementen uit de WTZi en de zorgbrede governancecode toe. De statuten van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg voldoen aan de verplichting voortvloeiende uit artikel 6.2 van het uitvoeringsbesluit van de WTZi. Verantwoordelijkheidsverdeling Uitgangspunt van zowel de WTZi als de zorgbrede governancecode is het ‘Raad van Toezicht-model’. De Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg werkt volgens het ‘Raad van Beheer-model’. Voor het ‘Raad van Beheer-model’ bestuursmodel geldt dat: • er een strikte scheiding dient te bestaan tussen bestuur en directie; • de leden van het statutaire (stichtings)bestuur als toezichthouders worden beschouwd; • de leden van de statutaire directie als bestuurder worden beschouwd; • er een vertaalslag van de zorgbrede governancecode gemaakt dient te worden. Waar nodig wordt met behulp van de ‘pas toe of leg uitregel’ verantwoording afgelegd van de toepassing van de code. In de statuten van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg zijn zowel de taken en bevoegdheden van het bestuur als van de statutaire directie beschreven. Hierin is bepaald dat het bestuur is belast met het besturen van de stichting. Het bestuur stelt het beleid van de stichting vast en houdt toezicht op zowel de uitvoering van het vastgestelde beleid als op de algemene gang van zaken in de stichting. Bestuursbesluiten over zaken worden openbaar gemaakt, besluiten omtrent personen niet. De statutaire directie is belast met de leiding van de dagelijkse gang van zaken in de stichting.

De directie is belast met de voorbereiding van het beleid van de stichting en met de uitvoering van het door het bestuur vastgestelde beleid. De directie is verplicht regelmatig rekening en verantwoording af te leggen aan het bestuur. De directie is belast met de voorbereiding van de bestuursvergaderingen en woont deze bij en heeft daarin een raadgevende stem. Het bestuur bepaalt het aantal statutaire directeuren. Het bestuur benoemt, schorst of ontslaat de statutaire directeuren en stelt hun arbeidsvoorwaarden vast. Het bestuur regelt de verdeling van taken en bevoegdheden tussen de directeuren, benevens de verantwoordelijkheid van elke directeur. Het bestuur is bevoegd de directie bindende richtlijnen en/of instructies te geven met betrekking tot het uitoefenen van haar taak. De statuten van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg bieden de mogelijkheid dat het bestuur één of meer bestuursleden en/of de directie belast met deeltaken van bestuur en beheer. In verband hiermee kunnen bevoegdheden worden gedelegeerd. Geen van de bestuursleden is ultimo 2007 belast met deeltaken van bestuur en beheer. Hiertoe bestaat ook geen voornemen. Aan de statutair directeur van de stichting is, in diens hoedanigheid, volledige volmacht verstrekt om de stichting in alle opzichten rechtsgeldig te vertegenwoordigen en alle rechten en belangen zonder enige uitzondering waar te nemen en uit te oefenen. Bestuur Het bestuur van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg bestaat statutair uit ten minste zeven en ten hoogste negen leden. • De Territoriaal Commandant, de Chef-secretaris en de Financieel secretaris van het Leger des Heils in Nederland zijn in deze hoedanigheid respectievelijk voorzitter, vice-voorzitter secretaris-penningmeester van het bestuur. De Territoriaal Commandant, de Chef-secretaris en de Financieel secretaris van het Leger des Heils in Nederland zijn benoemd door de Generaal van The Salvation Army. • Twee leden worden benoemd op voordracht van de Centrale Ondernemingsraad van de stichting. • Een lid wordt benoemd op voordracht van de Landelijke Cliëntenraad van de stichting. • De overige leden worden benoemd op basis van deskundigheid en/of ervaring. Met uitzondering van de voorzitter, vice-voorzitter en de secretaris-penningmeester treden bestuursleden na een zittingsduur van maximaal vier jaar af volgens een rooster, en zijn daarna éénmaal herbenoembaar voor een zittingsperiode vier jaren. Directie De statutaire directie van de stichting bestaat per 31 december 2007 uit een eindverantwoordelijke directeur en een adjunctdirecteur. De leden van de directie zijn benoemd voor onbepaalde tijd.

61

62

Goed bestuur en toezicht


Naast het voeren van de algemene leiding over de stichting en het uitvoeren van de werkgeversfunctie, beheert de directeur op stichtingsniveau de volgende portefeuilles: • Personeel & Organisatie; • Kwaliteit. De specifieke taken van de adjunct-directeur bestaan onder meer uit het dragen van directionele zorg op de deelgebieden: • Financiën, Accommodatie, Informatisering; • Markt- en Productontwikkeling; • Public Relations en Externe Communicatie. De directie van de stichting wordt ondersteund door een stichtingsbureau en een Bureau voor Indicatie-, Zorgadvies en ExpertiseCentrum (Bureau IZEC). De ondersteuning van het stichtingsbureau richt zich op de voorbereiding van strategie van de stichting en op het ontwikkelen en beheren van voorwaardenscheppend beleid. Daarnaast toetst de controller, onder andere door het uitvoeren van periodieke audits bij de werkeenheden, de naleving en implementatie van de beleidskaders. Bureau IZEC coördineert binnen de stichting de productieafspraken met zorgkantoren, verzorgt interne zorgtoewijzing, voert administratieve taken en interne controles uit.

Management werkeenheden De werkeenheden van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg bezitten geen zelfstandige rechtspersoonlijkheid. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is een selectief gedecentraliseerde organisatie. Dit houdt in dat centraal bepaalde kaders veelal nader ingevuld worden op werkeenheidniveau. In algemene zin geldt dat werkeenheden worden geleid door een managementteam bestaande uit een eindverantwoordelijke directeur en portefeuillehouders voor de functionele gebieden zorg-/hulpverlening en bedrijfsvoering. Het managementteam is zodanig samengesteld dat er sprake is van integraal management en dat de onderscheiden portefeuilles zijn ingevuld. De directies van de werkeenheden zijn verantwoordelijk voor zowel de inhoudelijke als de financiële bedrijfsvoering van hun werkeenheid. Jaarlijks, in het voor- en najaar, bespreekt de directie van de stichting met het managementteam van iedere werkeenheid de resultaten van de beleidsuitvoering respectievelijk de beleidsvoornemens. Samenstelling, bezoldiging en nevenfuncties bestuur en directie De samenstelling van bestuur en directie, de diverse bezoldigingscomponenten van bestuurders en toezichthouders, en hun nevenfuncties zijn vermeld op bladzijde 66 t/m 68.


63

Organogram Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg

Bestuur

Centrale Ondernemingsraad

Bureau Indicatie-, Zorgaanbodadvies- en Expertisecentrum

Stichtingsbureau

Werkeenheid

Landelijke Cliëntenraad

Statutaire Directie

Medezeggenschap: - lokale cliëntenraad - lokale ondernemingsraad

Kwaliteitsmanager Informatiemanager

Directie Werkeenheid

Hoofd bedrijfsvoering

Werkeenheid

Manager Primair Proces

Bedrijfsbureau

Huishoudelijke dienst

Keuken

Administratie

Teamleider

Afd.1

Afd.2

Teamleider

Afd.3

Afd.4

Teamleider

Afd.5

Afd.6

Medezeggenschap Landelijke Cliëntenraad

Centrale Ondernemingsraad

Binnen de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is een Landelijke Cliëntenraad ingesteld. Deze raad bestaat uit afgevaardigden van de lokale cliëntenraden. De raad heeft de beschikking over kantoorruimte in het Nationaal Hoofdkwartier van het Leger des Heils in Almere. Aan de raad werd voor 2007 een budget ter beschikking gesteld van 27.000 euro. Hieruit worden o.a. de ambtelijk secretaris, de reiskosten van de leden, de jaarvergadering en de trainingen betaald. De raad is in 2007 tien maal onderling bijeengekomen en hield op 27 juni 2006 een jaarvergadering. In 2007 vond er vijf keer een overlegvergadering plaats met de directeur van de stichting. De Landelijke Cliëntenraad publiceert een jaarverslag van de eigen activiteiten.

De Centrale Ondernemingsraad van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is samengesteld uit afgevaardigden van de ondernemingsraden van de werkeenheden van de stichting. In 2007 heeft zeven maal een overlegvergadering plaats gevonden tussen de bestuurder (de directeur van de stichting) en de Centrale Ondernemingsraad. Twee overlegvergaderingen zijn vergaderingen geweest in het kader van artikel 24.1 van de Wet op de ondernemingsraden. In deze vergaderingen werd de algemene gang van zaken binnen de stichting besproken. Daarnaast is van gedachten gewisseld over de toekomstplannen van de organisatie, welke zijn toegelicht door de bestuurder. Aan de Centrale Ondernemingsraad werd in 2007 een budget toegekend van 108.000 euro. Hieruit worden o.a. de ambtelijk secretaris, de reiskosten van de leden, de jaarvergadering en de trainingen betaald. De jaarvergadering vond plaats op 8 november 2007. De Centrale Ondernemingsraad publiceert jaarlijks een jaarverslag van zijn activiteiten.

64

Verslag werkzaamheden toezichthouders


Verslag werkzaamheden toezichthouders Bijeenkomsten Het bestuur is in 2007 zeven maal bijeengekomen voor een reguliere vergadering. Verder werd er op 23 mei 2007 een werkbezoek gebracht aan afdelingen van de stichting in Utrecht, Maarssen en Amsterdam. De bestuursleden wisselden tijdens dit werkbezoek van gedachten met cliënten en medewerkers van de stichting. In het kader van artikel 24.1 van de Wet op de Ondernemingsraden nam op 10 oktober 2007 een lid van het bestuur deel aan een overlegvergadering tussen de statutaire directie en de Centrale Ondernemingsraad van de stichting. Cliënten, belanghebbenden en omgeving In de bestuursvergadering van 2 april 2007 is van gedachten gewisseld over de mogelijke effecten van veranderingen in het zorgstelsel op de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Door de directie werd een korte presentatie gegeven met hierin een analyse van de in- en externe ontwikkelingen. Het bestuur neemt met zorg de tendens in de samenleving waar van meer bureaucratie in de hulp- en zorgverlening. Mensen die een beroep doen op hulp en zorg verdwalen gemakkelijk in voor hen weinig inzichtelijke processen. De toegang tot hulp en zorg is in het geding: uiteindelijk vallen de meest kwetsbare mensen buiten de boot. Het leidt bovendien tot verzwaring van administratieve lasten bij zorgaanbieders. Als uitkomst van deze gedachtewisseling zijn de volgende strategische speerpunten benoemd: • een sterkere focus op mensen zonder helper en daarbij niet primair geleid zijn door financieringsmogelijkheden;

• de keuze voor een unieke product/doelgroep-combinatie; • ruimte voor ontwikkeling/innovatie van nieuwe programma’s; • versterking bedrijfsvoering van de bestaande organisatie. De mate waarin de stichting daadwerkelijk klantgericht is, bepaalt in belangrijke mate hoe hulpvrager(s) de door het Leger des Heils geboden hulp en zorg ervaren. Eind 2007 zijn de uitkomsten van de cliënttevredenheidsmeting 2006/2007 besproken. Hierbij zijn ook betrokken de door de directie van de stichting voorgestelde maatregelen ter verbetering. Begin 2007 is de door de directie opgestelde notitie ‘De CliëntWijzer’ door het bestuur besproken. Deze notitie is bestemd voor medewerkers van de stichting. In de notitie zijn de uitgangspunten van “cliënt centraal”, bejegening, de verschillende cliëntengroepen beschreven, en wordt uitgelegd in welke context, op welke wijze en onder welke condities de zorgleveringsovereenkomsten gehanteerd moeten worden. Beleid en interne organisatie Jaarlijks wordt onder verantwoordelijkheid van de directie van de stichting, een voortschrijdend meerjarenbeleidsplan opgesteld. Tegen de achtergrond van zowel de maatschappelijke ontwikkelingen als de stand van zaken binnen de stichting wordt de statutaire doelstelling van de stichting vertaald in concrete (streef)doelen en beleidsrichtingen. De door het bestuur benoemde strategische speerpunten zijn hierin meegenomen. Dit vormt het centrale kader voor de activiteiten van de (werkeenheden van) de stichting. In de vergadering van 19 april 2007 is het meerjarenbeleidsplan 2008-2011 besproken en vastgesteld.


In de vergadering van 23 mei 2007 werd het jaarverslag 2006, opgesteld onder de verantwoordelijkheid van de directie van de stichting, besproken en vastgesteld. In de vergadering van 1 maart 2007 werd het sociaal jaarverslag 2006 besproken en vastgesteld. In de bestuursvergadering van 30 augustus 2007 is de afweging om eigen risicodrager te gaan worden voor de regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) en de risico’s van de financiering van de WGA-uitkeringen te verzekeren bij een private verzekeraar, waarbij de WGA-uitkeringen aan de betreffende werknemers verzorgd blijft worden door het UWV, aan de orde geweest. Medio 2007 werd de interne benchmark van de stichting besproken. Deze benchmark wordt door de directie van de stichting jaarlijks op verzoek van het bestuur samengesteld. Aan de hand van cijfervergelijking worden verbeteringen en/of verslechteringen op een aantal terreinen van de bedrijfsvoering (in werkeenheden) van de stichting gesignaleerd. Hierdoor kan gevolgd worden of (al dan niet) genomen maatregelen effect sorteren en worden gebieden zichtbaar waar (nog) verbeteringsmaatregelen getroffen dienen te worden. De directie heeft DTZ-Zadelhoff opdracht gegeven bij alle accommodaties die in gebruik zijn bij de stichting een audit uit te voeren. De uitkomsten van deze audit zijn besproken in de bestuursvergadering van 19 april 2007. Mede naar aanleiding van de circulaire van de minister van VWS d.d. 21 december 2006 over dit onderwerp, is door DTZ-Zadelhoff specifiek gerapporteerd over de veiligheid van de accommodaties die in gebruik zijn bij de stichting. In de eerste helft van 2008 zal DTZ-Zadelhoff aan de directie van de stichting rapporteren over de effecten van de in gang gezette verbeteracties. In diverse bijeenkomsten van het bestuur is aandacht besteed aan de administratieve organisatie en interne controle binnen de stichting. Eind 2007 is de rapportage over de werking van het interne beheersingssysteem van de stichting besproken. In deze rapportage over 2007 is specifiek ingegaan op de kwaliteit van de informatievoorziening, de naleving van de voorschriften inzake inkomensbeheer voor cliënten en de Regeling Administratieve Organisatie en Interne Controle AWBZ-Zorgaanbieders.

directie decharge voor het betreffende boekjaar werd verleend. Onder verantwoordelijkheid van de directie is de notitie financiële ontwikkelingen 2008-2011 opgesteld. Hierin is de financiële positie van de stichting beschreven en wordt aangegeven waar zich mogelijk financiële knelpunten voordoen. In deze notitie werd eveneens een risico-analyse opgenomen. Voorts werd aangegeven wat de effecten zijn van het gevoerde financiële beleid en zijn aanbevelingen gedaan voor de beleidslijnen in de toekomst. In de vergadering van 19 april 2007 is de notitie besproken en stemde het bestuur in met de richting van de meerjarige beleidslijn. In de vergadering van 18 oktober 2007 werd de begroting voor het boekjaar 2008 (najaarsnotitie) besproken en vastgesteld. Evaluatie functioneren directie en bestuur In november 2007 voerde een delegatie van bestuursleden beoordelingsgesprekken met de individuele leden van de statutaire directie. In de vergadering van december 2007 heeft het bestuur, in afwezigheid van de directie, het eigen functioneren geëvalueerd. Aansluitend hierop is door bestuur en directie in gezamenlijkheid het wederzijds functioneren op zich en in relatie tot elkaar besproken. Naar aanleiding van de beoordelingsgesprekken met de leden van de directie is geconstateerd dat de directie op een adequate wijze omgaat met de toevertrouwde verantwoordelijkheden. Het bestuur heeft naar aanleiding van de onderlinge evaluatie van het bestuurlijk functioneren aangegeven begin 2008 samen met de stichtingsdirectie over een aantal governance-aspecten van gedachten te willen wisselen. Bestuurssamenstelling Per 1 juli 2007 is Commissioner R.A. Frans de voorzitter van het bestuur. Hij volgde Commissioner W. van der Harst op die per gelijke datum is benoemd tot Territoriaal Commandant van het Leger des Heils in Oost Europa. Lt-kolonel Th. H. Wolterink is per 1 augustus 2007 de vice-voorzitter van het bestuur. Hij volgde Lt.-kolonel P. Dalziel op die per 1 augustus 2007 op retraite werd gesteld. Op 22 juni 2007 is een bijeenkomst gehouden ter gelegenheid van het afscheid van Commissioner W. van der Harst en Lt.-kolonel P. Dalziel.

De verankering en borging van de bestuurlijke randvoorwaarden behoeft blijvend aandacht. Er zijn verder ontwikkelingen gaande op het gebied van governance en de belangrijkste stakeholders (overheden, zorgkantoren, cliënten, de samenleving) stellen steeds concretere eisen aan het gebruik en de toepassing van de toevertrouwde middelen. In een notitie sturing en beheersing is door de directie van de stichting een heroriëntatie op het gebied van beheer, informatievoorziening, controlling en auditing beschreven. Voorts is een aantal maatregelen voor verbetering van de sturing en beheersing van de organisatie benoemd.

Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman is, op voordracht van de Centrale Ondernemingsraad, per 30 augustus 2007 toegetreden tot het bestuur.

Financiën

Namens het bestuur van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg,

De jaarrekening 2006 van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg, het bijbehorende directieverslag alsmede het verslag van bevindingen van de externe accountant werden in de vergadering van 20 april 2007 besproken. Deze bespreking vond plaats in aanwezigheid van de externe accountant. De jaarrekening 2006, voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring, werd door het bestuur zonder voorbehoud vastgesteld, waarmee aan de

Volgens het rooster van aftreden was de heer G.P.W. Jansen per 31 december 2007 aftredend en niet herbenoembaar. De andere bestuursleden hebben in de laatste vergadering van 2007 hun dank uitgesproken voor de grote en zeer gewaardeerde bijdrage die hij in het bestuur van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg heeft gehad.

Commissioner R.A. Frans, voorzitter H. Slomp RA, secretaris-penningmeester

65

66

Bestuur en directie


Samenstelling, bezoldiging en nevenfuncties bestuur en directie Het bestuur van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg bestaat op 31 december 2007 uit: • Commissioner de heer R.A. Frans (voorzitter) • Lt.-kolonel de heer Th. H. Wolterink (vice-voorzitter) • De heer H. Slomp RA (secretaris-penningmeester) • De heer drs. H.N. Hagoort • De heer F. van der Meulen • De heer prof. mr. L.H. van den Heuvel • Mevrouw drs. W.W.J. van Dalen-Schiphorst • Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman • De heer G.P.W. Jansen Per 1 juli 2007 is Commissioner R.A. Frans benoemd tot Territoriaal Commandant van het Leger des Heils in Nederland. Hij volgt Commissioner W. van der Harst op die per gelijke datum is benoemd tot Territoriaal Commandant van het Leger des Heils in Oost Europa. Lt-kolonel Th. H. Wolterink is per 1 augustus 2007 benoemd tot Chef-secretaris. Hij volgt Lt.-kolonel P. Dalziel op die per 1 augustus 2007 op retraite is gesteld. Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman is, op voordracht van de Centrale Ondernemingsraad, per 30 augustus 2007 toegetreden tot het bestuur. De zittingsperiode van de heer G.P.W. Jansen eindigde per 31 december 2007. Hij was vanwege het bereiken van de maximale zittingsduur niet herbenoembaar.

Rooster van aftreden Het rooster van aftreden van het bestuur van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is voor het laatst vastgesteld in de bestuursvergadering van 30 augustus 2007 en is als volgt: • de heer G.P.W. Jansen aftredend per 31 december 2007, niet herbenoembaar • de heer drs. H.N. Hagoort aftredend per 31 december 2008, niet herbenoembaar • de heer F. van der Meulen aftredend per 31 december 2009, niet herbenoembaar • de heer prof. mr. L.H. van den Heuvel aftredend per 31 december 2009, niet herbenoembaar • mevrouw drs. W.W.J. van Dalen-Schiphorst aftredend per 31 december 2009, herbenoembaar; • mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman aftredend per 31 december 2010, herbenoembaar. De zittingsduur van Commissioner R.A. Frans, Lt.-kolonel Th. H. Wolterink en de heer H. Slomp RA loopt af zodra hun benoeming als respectievelijk Territoriaal Commandant, Chef-secretaris en Financieel secretaris van het Leger des Heils in Nederland eindigt. Directie De leden van de statutaire directie zijn benoemd voor onbepaalde tijd. De statutaire directie van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg bestaat per 31 december 2007 uit: • Lt.-kolonel mevrouw dr. C.A. Voorham (directeur) • De heer H.M. van Teijlingen (adjunct-directeur)


67

Bezoldiging toezichthouders en gewezen toezichthouders 2007 Naam

Functie

Bezoldiging

Dhr. R.A. Frans Toezichthouder (voorzitter) (commandant sinds 01-07-2007) Dhr. Th. H. Wolterink Toezichthouder (vice-voorzitter) (chef-secretaris sinds 01-08-2007) Dhr. W. van der Harst Gewezen toezichthouder (commandant t/m 30-06-2007) Dhr. P. Dalziel (chef-secretaris) Gewezen toezichthouder Dhr. H. Slomp (financieel-secretaris) Toezichthouder (secretaris-penningmeester) Dhr. H.N. Hagoort Toezichthouder Mevr. J.W. Immink Toezichthouder (Bestuurslid t/m 31-12-2006) Dhr. F. van der Meulen Toezichthouder Mevr. G.W. van Montfrans-Hartman Toezichthouder (Bestuurslid sinds 30-08-2007) Mevr. W.W.J. v. Dalen-Schiphorst Toezichthouder Dhr. G.P.W. Jansen Dhr. L.H. van den Heuvel

Toezichthouder Toezichthouder

2006

Belastbaar loon

Bezoldiging Belastbaar loon

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

* *

* *

* *

* *

J 600 Nvt

Nvt Nvt

J 900 J 600

Nvt Nvt

J 900 J 450

Nvt Nvt

J 1.050 Nvt

Nvt Nvt

J 750 J 900 J 750

Nvt Nvt Nvt

J 450 J 1.050 J 900

Nvt Nvt Nvt

* De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is een onderdeel van het Leger des Heils in Nederland. Het Leger des Heils in Nederland maakt deel uit van de internationale organisatie The Salvation Army. De commandant, de chef-secretaris en de financieel-secretaris van het Leger des Heils in Nederland zijn benoemd door de Generaal van The Salvation Army. Zij vervullen naast hun dagelijkse activiteiten in meerdere juridische entiteiten van het Leger des Heils in Nederland, waaronder in de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg, een onbezoldigde bestuursfunctie. De bezoldiging voor hun dagelijks werkzaamheden is opgenomen in de verslaggeving van de Stichting Leger des Heils.

Verantwoording bezoldiging bestuurders 2007

2006

2007

2006

* Naam mevr. C.A. Voorham dhr. H.M. van Teijlingen ** Aard bestuurder Statutair Statutair Functie Algemeen directeur Adjunct-directeur Periode in dienst 1/1/2007- 1/1/2006- 1/1/2007- 1/1/2006 31/12/2007 31/12/2006 31/12/2007 31/12/2006 Deeltijdfactor 100% 100% 100% 100% Brutosalaris J 21.995 J 21.731 J 86.653 J 81.378 J 2.731 J 2.435 Bruto-onkostenvergoeding Nvt Nvt Bijdrage in kosten van levensonderhoud J 12.501 J 8.132 nvt nvt Werkgeversbijdrage sociale lasten Nvt Nvt J 4.654 J 4.323 Werkgeversbijdrage pensioen, VUT J 6.723 J 6.723 J 8.998 J 8.948 * Ontslagvergoeding Nvt Nvt * Nvt Nvt Bonussen Nvt Nvt Nvt Nvt Totaal bruto-inkomen J 41.219 * J 36.586 * J 103.036 J 97.084 Cataloguswaarde auto van de zaak J 22.396 J 22.396 Nvt Nvt Eigen bijdrage auto van de zaak J 1.440 J 1.440 Nvt Nvt Belastbaar looninkomen J 25.642 J 24.298 J 80.294 J 74.504

* D e algemeen directeur van de stichting is officier van het Leger des Heils. De werkzaamheden door officieren van het Leger des Heils geschieden niet op basis van een dienstbetrekking, doch op grond van een gelofte. Vanaf het tijdstip waarop een officier de gelofte heeft afgelegd om zijn verdere leven in dienst van het Leger des Heils te stellen, neemt het Leger des Heils de verplichting op zich in zijn materiële behoeften te voorzien. Daartoe ontvangen officieren een maandelijkse toelage. Naast deze toelage ontvangt een officier de volgende emolumenten: er wordt in zijn huisvesting voorzien en er worden ter dekking van de uitkeringen bij ziekte, langdurige arbeidsongeschiktheid en pensionering (retraite), op basis van een omslagstelsel voor de ziekenkas officieren en op basis van actuariële berekeningen voor het retraitefonds, bijdragen in deze fondsen gestort. De voornoemde emolumenten zijn in dit overzicht opgenomen als ‘bijdrage in kosten van levensonderhoud’.

** D e honorering van de adjunct-directeur is overeenkomstig de CAO Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening. Hij heeft een arbeidsovereenkomst van 38 uur per week en is ingeschaald in schaal 14. Op grond van de CAO is deelname aan het pensioenfonds PGGM verplicht.

68

Bestuur en directie

Nevenfuncties Toezichthouders en bestuurders Toezichthouders Commissioner W. van der Harst / Commissioner R.A. Frans (vanaf 01-07-2007)


1. 2. 3. 4.

Territoriaal Commandant Kerkgenootschap Leger des Heils Voorzitter Stichting Leger des Heils Voorzitter Stichting Leger des Heils Dienstverlening Voorzitter Stichting Leger des Heils Fondsenwerving

Lt.-kolonel P. Dalziel / Lt.-kolonel Th. Wolterink (vanaf 01-08-2007) 1. Chef-secretaris Kerkgenootschap Leger des Heils 2. Vice-voorzitter Stichting Leger des Heils Fondsenwerving 3. Vice-voorzitter Stichting Leger des Heils Dienstverlening Envoy H. Slomp RA 1. Financieel Secretaris Kerkgenootschap Leger des Heils 2. Directeur Stichting Leger des Heils 3. Directeur Stichting Leger des Heils Dienstverlening 4. Directeur Stichting Leger des Heils Fondsenwerving 5. Lid algemeen bestuur Vereniging PC Onderwijs NW-Overijssel ‘Accrete’ Zwartsluis 6. Lid Raad van Advies !pet Hoogeveen 7. Lid Bestuurlijk Overleg Kerk in Actie Utrecht 8. Lid Financiële Commissie (landelijk) Raad van Kerken Amersfoort 9. Lid Raad van Commissarissen Dieman BV, Hoogeveen 10. Lid Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) sectie K, Utrecht Mevrouw drs. W.W.J. van Dalen- Schiphorst 1. 2. 2. 3. 4. 5.

Lid Eerste Kamer der Staten Generaal Voorzitter RvT Zorgcombinatie Zwolle Lid RvT Zorggroep Zuid Gelderland Lid Raad van Advies Stichting IJssellandschap Lid RvT MEE IJsseloevers (voormalige SPD) Voorzitter bestuur Stichting Kunst en Cultuur Overijssel

De heer drs. H.N. Hagoort 1. Directeur Evangelische Omroep, Hilversum 2. Lid Raad van Advies Christelijk Studiecentrum ICS De heer G.P.W. Jansen 1. Voorzitter RvT Pantar Amsterdam 2. Voorzitter RvT William Schrikker Groep Diemen 3. Voorzitter RvT AGORA Bunnik 4. Voorzitter bestuur Pier de Boerstichting Amsterdam 5. Voorzitter 4-mei Comité Bussum 6. Voorzitter klachtencommissie TGV Huizen 7. Penningmeester Centrale Raad voor Gezinsverzorging Bunnik 8. Lid RvT Cordaan Groep Amsterdam 9. Voorzitter RvT Flevohuis Amsterdam 10. Vice-voorzitter Federatie Opvang Amersfoort 11. Voorzitter bestuur AGO Zwembad Diemen 12. Vice-voorzitter RvC Comensha Amersfoort

De heer F. van der Meulen 1. Voorzitter Raad van Commissarissen Cordares Verzekeringen Amsterdam 2. Lid bestuur SBI Doorn 3. Vice-voorzitter Heuvelrug Wonen Driebergen 4. Lid bestuur Blauwkapel De heer prof. mr. L.H. van den Heuvel 1. Voorzitter van enkele Commissies van Beroep (onderwijs) 2. Lid bestuur vereniging Het Zonnehuis Utrecht 3. Lid Commissie van Juristen CNV (adviescommissie) 4. Voorzitter Nalevingscommissie (CAO-interpretatiecommissie) M&T Rijswijk 5. Adviseur Russel Advocaten Amsterdam / ’s-Gravenhage 6. Voorzitter College van Beroep voor de Examens VU Amsterdam 7. Voorzitter Georganiseerd Overleg Predikantensalarissen PKN Utrecht Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman (vanaf 30-08-2007) 1. Voorzitter van de Stichting i.o. Nationaal Landschap Laag Holland 2. Voorzitter ILG gebiedscommissie Nationaal Landschap Laag Holland 3. Voorzitter RvC Rabobank Waterland en Omstreken 4. Lid Raad van Bestuur Indaver N.V. te Antwerpen 5. Voorzitter Nationaal Park Schiermonnikoog 6. Voorzitter Zeeuws Archief 7. Lid bestuur Verwey-Jonker Instituut 8. Lid RvC Vereniging Hendrick de Keyser 9. Lid Adviesraad NIOD 10. Lid Adviesraad Four Freedom Awards Leden statutaire directie Lt.-kolonel mevr.dr. C.A. Voorham 1. Lid bestuur IKON, Hilversum 2. Lid RvT Christelijke Hogeschool, Ede 3. Lid Raad van Advies Stichting Moria, Nijmegen

Ambassadeur / Lid comité’s van aanbeveling: Micha Campagne Stichting Voedselbank Haarlem e.o. Stichting Het Passion, Hummelo

De heer H.M.van Teijlingen 1. Lid RvT Stichting Prisma, Christelijke basisscholen Almere 2. Lid bestuur Nationale Reclasserings Actie


Vooruitzichten Strategische speerpunten Medio 2007 is op diverse bestuurlijke en managementniveau’s van gedachten gewisseld over de toekomstige richting van de stichting. Deze gedachtewisselingen hebben geleid tot het uitkristalliseren van de strategische koers voor de komende jaren. De volgende strategische speerpunten zijn benoemd: • een sterkere focus op mensen zonder helper; • de keuze voor een unieke product/doelgroep-combinatie; • ruimte voor ontwikkeling/innovatie van nieuwe programma’s; • versterking bedrijfsvoering van de bestaande organisatie. Positionering De positionering van de Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg in de samenleving heeft betrekking op cliënten, belanghebbenden (medewerkers, opdrachtgevers, financiers, samenwerkingspartners) en de omgeving (bevolking/ buurtbewoners). Het Leger des Heils zal zich tot de volgende belangrijke ontwikkelingen in de externe omgeving moeten verhouden: • verharding van de samenleving met betrekking tot opvang/ huisvesting van kwetsbare groepen (NIMBY-effect); • het toenemende belang van de rol die buurten/wijken spelen bij de aanpak en oplossing van sociale noden; • toenemende vraag naar zorg/hulpverlening in een drang/dwangkader om overlast te bestrijden; • verjuridisering van zorgen hulpverlening; • veranderingen in het zorgstelsel en verschuivingen in financieringsstromen; • de verdergaande decentralisatie van de rijksoverheid naar gemeenten. Om ervoor te zorgen dat het Leger des Heils de cliënten aan de onderkant van de samenleving bereikt zal de positionering zich ook daarop moeten richten. Dit betekent in de eerste plaats dat het Leger des Heils dichtbij, toegankelijk (laagdrempelig) en betrokken bij de leefsituatie en problemen van mensen zonder helper moet zijn. Ten opzichte van de huidige situatie vraagt dit om uitbreiding van de aanwezigheid (door middel van locaties of ambulant werk) in buurten en wijken waar sociale nood is, en om uitbreiding van het outreachend werk voor zorgmijders. Ook is het noodzakelijk de activiteiten van de afdelingen die werken vanuit een justitieel kader, beter aan te laten sluiten op de lokaal/regionaal gepositioneerde afdelingen. De belangrijkste veranderingen in het zorgstelsel en verschuivingen in financieringsstromen betreffen in de komende periode de overheveling vanuit de AWBZ naar gemeenten van ondersteunende begeleiding voor mensen met psychosociale problemen en de overdracht vanuit de AWBZ van zorginkoop voor justitiabelen. Mensen met psychosociale problemen kunnen tot en met 2008 nog aanspraak maken op ondersteunende begeleiding bekostigd via de AWBZ. Deze groep bestaat voor een deel uit dak- en thuislozen die in een voorziening voor Maatschappelijke Opvang verblijven. Voor een ander belangrijk deel bestaat de groep uit (nog) zelfstandig wonende zorgmijders. Vanaf 2009 geldt dat mensen

met psychosociale problemen, via de WMO, voor ondersteunende begeleiding voortaan moeten aankloppen bij een gemeente. Hiervoor zullen de centrumgemeenten voor Maatschappelijke Opvang extra geld krijgen van de rijksoverheid. Als zodanig is met deze overheveling van AWBZ naar WMO bereikt dat ondersteunende begeleiding voor mensen die gebruik moeten maken van vormen van Maatschappelijke Opvang, behouden blijft. Echter op voorhand is niet duidelijk of juist de preventieve hulpverlening aan (nog) zelfstandig wonende zorgmijders onder druk komt te staan. Overheveling naar centrumgemeenten voor Maatschappelijke Opvang leidt tot versnippering en mogelijk ook tot een geografische beperking (met andere woorden worden de zorgmijdende huishoudens in niet-centrumgemeenten straks nog wel geholpen?). Vanuit de diverse werkeenheden zal in overleg worden getreden met de betreffende centrumgemeente(n) om continuering van ondersteunende begeleiding aan mensen met psychosociale problemen na 1 januari 2009 mogelijk te maken. In een aantal GGZ-voorzieningen van de stichting verblijven mensen die daar via justitie worden geplaatst. De bekostiging van de zorg aan deze justitiabelen verliep tot en met 2007 via de AWBZ. Vanaf 1 januari 2008 wordt er een aantal plaatsen ingekocht door het Ministerie van Justitie. Eind 2007 zijn hiervoor offertes bij het Ministerie van Justitie voor 2008 ingediend. Over deze justitiële zorginkoop is begin 2008 overeenstemming bereikt. Dit is bekrachtigd in de diverse overeenkomsten. Innovatie en versterking van de bedrijfsvoering De in 2007 gestarte innovatieprogramma’s richten zich in het bijzonder op het ontwikkelen van programma’s voor ‘mensen zonder helper’: mensen die niet door anderen en (nog) niet (adequaat) door het Leger des Heils worden geholpen. De innovatieprogramma’s ‘werk voor iedereen’, ‘buurtgerichte activiteiten’, drangzorg, ‘chronisch verslaafden’ en ‘veldwerk’ hebben een hoge urgentie. Het expertisecentrum van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg neemt een belangrijke plaats in als ‘broedplaats’ voor innovatie, onderzoek en conceptontwikkeling. Ook speelt deze afdeling een belangrijke rol bij de verdere ontwikkeling van het collectieve trainings- & opleidingsaanbod voor medewerkers. Het is noodzakelijk om maatschappelijk meer inzicht te geven op welke wijze de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg hulp biedt aan mensen zonder helper en welke resultaten daarmee behaald (kunnen) worden. Dit vergt gerichte inspanningen op de gebieden van marketing, ‘verkoopvaardigheden’ en corporate communication. Omdat er binnen de organisatie tekorten bestaan op deze gebieden zal aanvullende expertise moeten worden aangetrokken. Eind 2007 is een interne notitie Sturing en Beheersing opgesteld. Hierin is een voor de stichting uitgebalanceerd systeem van sturing op het bereiken van de doelstellingen en beheersing van risico’s op vijf managementaandachtsgebieden beschreven. Met behulp van de hierin aangereikte instrumenten Balanced Score Card en Risicomanagement wordt in de komende periode de sturing van de stichting aangepast en gestandaardiseerd.

69

70

Interview


“Dit is het mooiste wat ik in mijn leven gedaan heb!” Marianne Douven, teamleider Domus II, Heerlen Marianne Douven (52) werkte ruim dertig jaar in de verpleging. Daarin maakte ze een overstap naar de terminale zorg. Het was niet makkelijk: “Ik moest een nieuwe invulling geven aan wat ik voor anderen kon betekenen.” Toch ging Marianne het werk steeds mooier vinden. Ze maakte ook kennis met een voor haar nieuwe categorie patiënten: verslaafde daklozen. Toen het Leger des Heils voor deze doelgroep het sociaal pension Domus opzette, greep ze haar kans om daaraan mee te werken: “Als meisje wilde ik al missiezuster worden, zuster met een missie. Eigenlijk is dat er nu van gekomen.”

Je hebt voor dit werk kracht nodig, die je ook krijgt. Het is dan fijn dat de organisatie er ook zo naar kijkt.

“Toen ik vanuit de wijkverpleging met verslaafden te maken kreeg, vond ik het meteen een geweldige doelgroep om mee te werken. Alleen de aanpak beviel mij niet. Men wilde die mensen in het gareel krijgen met sancties. Ik moest zeggen: ik help je, maar je mag niet gebruiken. Dat werkt niet, want ze zijn verslaafd! Op den duur kon ik dat niet meer. Toen ik gevraagd werd om bij Domus te solliciteren, was dat een geschenk uit de hemel. Bij het Leger kijken ze naar de mens. Regels zijn er geen doel op zich, maar hulpmiddelen om de cliënt verder te helpen. Dat het Leger vanuit het geloof werkt, vind ik ook prettig. Je hebt voor dit werk kracht nodig, die je ook krijgt. Het is dan fijn dat de organisatie er ook zo naar kijkt.” “Ik vond het een uitdaging om op mijn leeftijd iets nieuws te gaan doen. Projectleider Carl Everaert gaf mij alle ruimte om mee te denken. Hij kent de doelgroep door en door en bejegent de mensen op zo’n respectvolle wijze. Daar heb ik – hoop ik – veel van geleerd. Zelf had ik meer kijk op de zorg. Domus werd vanaf het begin door de AWBZ gefinancierd en daar had ik ervaring mee. We vonden het ook nodig om planmatig te werken. Maar


hand van een zorgplan gaan we daar gezamenlijk aan werken. We proberen hen weer in een dagen nachtritme te krijgen en zoeken naar een dagbesteding. Dat zijn enorme stappen, want wat je met dealen verdient, daar kan geen dagbesteding tegenop. Maar geen van die veelplegers heeft, sinds ze bij ons zijn, ooit nog contact gehad met justitie! “Dat ik al gauw de opdracht kreeg Domus II op te zetten, was een hele eer. Het mooiste wat ik in mijn leven gedaan heb! Ik mocht alles zelf doen: team uitzoeken, huis opknappen en zorgen dat de buurt niet op de achterste benen gaat staan. De directie liet mij vrij, maar als ik hulp nodig had, hoefde ik maar te roepen. Super. Het huis moest in een maand tijd af, middenin de bouwvakvakantie, terwijl de mussen van het dak vielen. Op het laatst liet ik de bouwvakkers ’s nachts komen. Het is gelukt. Ik heb ook een geweldig team. Vaste mensen, oproepkrachten, het zijn gewoon goudstukken.” “Elke medewerker heeft zijn eigen manier om met de mensen om te gaan. Dat is prima, want ze hebben allemaal het hart op de goede plaats. Ze zijn er voor de bewoners. Die geven ook aan dat ze zich hier geaccepteerd voelen als mens, niet alleen door ons, maar ook door de buurt. Een van de cliënten vertelde dat hij de buurvrouw zag zwaaien, toen hij hier voor het eerst naar buiten ging. Hij draaide zich om, want hij dacht dat ze iemand van het personeel groette. Maar ze zwaaide naar hem! Hij liep van blijdschap te huilen op straat. De buren komen ook gewoon langs, koffie drinken. Een van hen komt elke week een keer koken.”

Jongens die vroeger auto’s openbraken, helpen nu de buurvrouw om haar boodschappen uit diezelfde auto te halen, zonder naar de radio te kijken! planmatig én praktisch. Carl moest me wel eens afremmen, als het wat al te klinisch werd. Ik kon niet de hele dag met Dettol lopen!” “Domus is er voor mensen die overal uitgesloten zijn door hun verslaving of het gedrag dat daaruit voortvloeit. Het zijn bijna allemaal veelplegers, want ze hebben niets te verliezen. Met straffen kun je ze niet corrigeren, maar hoe dan wel? Dat is zoeken: wat heeft de cliënt nodig om vooruit te komen? Een eigen plekje is dan een heel belangrijke eerste stap. Noem het een soort opdracht, maar ik zou willen dat iedereen in Nederland een eigen dak boven zijn hoofd had. Dan zie je vaak dat het gewoon heel goede mensen zijn, die alleen geen kansen gehad hebben. Om hun dan eindelijk een kans te geven, is het plezier van mijn leven.” “Samen met hen kijken we hoe ze hier kunnen blijven. De bewoners hebben op alle leefgebieden hulpvragen en aan de

“Mensen accepteren betekent ook accepteren dat ze niet alles kunnen. Je moet doelen stellen die haalbaar zijn. Daarvoor moet je een knop omzetten en dat is wel eens moeilijk. Dan ben ik blij dat ik kracht van Onze Lieve Heer krijg. Intussen is de gemeente erg blij met ons, want de overlast is zichtbaar afgenomen. Maar belangrijker vind ik dat de cliënten zelf zo vooruitgaan. Jongens die vroeger vijf, zes auto’s per nacht openbraken, helpen nu de buurvrouw om haar boodschappen uit diezelfde auto te halen, zonder naar de radio te kijken!” “We gaan hier uitbreiden en daar heb ik stiekem zo mijn wensen voor. Ik ben ook afdelingshoofd van de hulpverlening op de tippelzone. De vrouwen daar baren mij de meeste zorgen. Zo’n triest leven. Ze moeten werken om te kunnen gebruiken en gebruiken om te kunnen werken. En dat zonder dak boven hun hoofd. Vóór mijn pensioen hoop ik ook mijn steentje aan een thuis voor hen te hebben bijgedragen.”

Noem het een soort opdracht, maar ik zou willen dat iedereen in Nederland een eigen dak boven zijn hoofd had.

71

72

Adressen

Adressen

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg

Centra voor Wonen, Zorg & Welzijn Noord


Vestigingen in Coevorden, Engwierum, Emmen, Groningen, Leeuwarden, Nieuw-Amsterdam, Veendam en Veenhuizen Kwinkenplein 10-A, 9712 GZ Groningen Tel: 050 – 3172670

Centrum voor Wonen, Zorg & Welzijn Flevoland

Utrechtse Jeugdhulpverlening (U.J.L.)/ Orthopedagogisch Centrum ’t Gooi (O.C.’t Gooi) Vestigingen in Amersfoort, Driebergen, Hilversum, Huizen, Utrecht en Veenendaal Prins Frederiklaan 20a, 3818 KC Amersfoort Tel: 033 – 4678070

Vestigingen in Almere, Lelystad en Zeewolde Spoordreef 12, 1315 GN Postbus 30158, 1303 AD Almere Tel: 036 – 5496800 E-mail: [email protected]

Goodwillwerk Leger des Heils regio Den Haag

Centra voor Wonen, Zorg & Welzijn Overijssel

Maatschappelijk Centrum Rotterdam

Vestigingen in Enschede, Winterswijk en Zwolle Eifelstraat 1-117 8013 RT Zwolle Tel: 038 - 4671940 E-mail:[email protected]

Vestigingen in Gouda, Rotterdam, Schiedam, Spijkenisse en Vlaardingen Kooikerweg 28, 3069 WP Rotterdam Tel: 010 – 2229888 E-mail: [email protected]

Centrum voor Wonen, Zorg & Welzijn Noord-Holland

Vestigingen in Dordrecht, Goes, Gorinchem, Papendrecht, Terneuzen, Vogelwaarde, Zierikzee en Zwijndrecht Kromhout 110, 3311 RH Dordrecht Postbus 1028, 3300 BA Dordrecht Tel: 078 - 6320700 E-mail: [email protected]

Vestigingen in Den Helder, Haarlem, Haarlemmermeer (Hoofddorp), Heerhugowaard en Schiphol Mariettahof 25, 2033 WS Haarlem Postbus 11, 2000 AA Haarlem Tel: 023 - 5533933 E-mail: [email protected]

Goodwillcentra Leger des Heils Amsterdam Vestigingen in Amsterdam en Zaandam Rode Kruisstraat 24b, 1025 KN Amsterdam Postbus 36171, 1020 MD Amsterdam Tel: 020 – 6301111

Centrum voor Wonen, Zorg & Welzijn Midden Nederland Vestigingen in Baarn, Bilthoven, Maarssen en Utrecht Aïdadreef 8, 3561 GE Utrecht Postbus 9743, 3506 GS Utrecht Tel: 030 – 2749121 E-mail: [email protected]

Centrum voor Wonen, Zorg & Welzijn Gelderland Vestigingen in Apeldoorn, Arnhem, Beekbergen, Ede, Lunteren, Rozendaal, Ugchelen en Zwolle Hoenderloseweg 108, 7339 GK Ugchelen Postbus 1198, 7301 BK Apeldoorn Tel: 055 – 5380333 E-mail: [email protected]

Hotel en Congrescentrum Belmont Goorsteeg 66, 6718 TB Ede Tel: 0318 – 482365 E-mail: [email protected]

Vestigingen in Den Haag en Voorburg St. Barbaraweg 4, 2516 BT Den Haag Postbus 73960, 2507 AL Den Haag Tel: 070 – 3115540

Centra voor Wonen, Zorg & Welzijn Zuid-West Nederland

Centrum voor Wonen, Zorg & Welzijn Limburg/Brabant Vestigingen in Eindhoven, Heerlen en Maastricht Mariastraat 13, 6211 EP Maastricht Tel: 043 – 3503384

Leger des Heils Jeugdzorg & Reclassering Directie en Centraal Bureau Vestigingen Jeugdzorg: Alkmaar, Enschede, Gouda, Groningen, Leeuwarden, Lelystad, Leusden, Rotterdam, Tilburg en Zutphen Vestigingen Reclassering: Amsterdam, Arnhem, Den Haag, Eindhoven, Enschede, Groningen, Lelystad, Maastricht, Rotterdam, Tilburg, Utrecht en Zwolle Nieuwegracht 94, 3512 LX Utrecht Tel: 030 – 2326470 www.jeugdzorgenreclassering.nl

Expertisecentrum Watergoorweg 77, 3861 MA Nijkerk Postbus 1188, 3860 BD Nijkerk Tel: 033 - 2542130

Stichtingsbureau Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Spoordreef 10, 1315 GN Almere Postbus 3006, 1300 EH Almere Tel: 036 – 5398250 E-mail: [email protected]

Colofon Uitgave

HET LEGER DES HEILS IN NEDERLAND

De naam Leger des Heils stamt uit 1878. Daarvoor heette de beweging The Christian Mission. Toen een van de betrokkenen de organisatie in een artikel wilde omschrijven als ‘a volunteer army’ (een leger van vrijwilligers), maakte Bramwell Booth (de zoon van de oprichter) daartegen bezwaar. William Booth verving het woord ‘volunteer’ door ‘Salvation’ (heil).

KERKGENOOTSC H A P L E G E R D E S H E I L S


Het Kerkgenootschap Leger des Heils heeft in Nederland 73 kerkelijke gemeenten (korpsen). Kernfuncties van deze gemeenten zijn evangelisatie, geestelijke groei, verbondenheid en dienstverlening aan de naaste.

De Stichting Leger des Heils is verantwoordelijk voor het beheer van geldmiddelen en de verdeling van onbestemde centrale inkomsten over de andere stichtingen en het kerkgenootschap.

ST ICHTING LEGER D E S HEILS WELZIJNS - E N GEZONDHEIDSZ O R G De Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg bestaat uit 14 werkeenheden en 235 vestigingen. De stichting is verantwoordelijk voor de professionele gezondheidszorg en het welzijnswerk van het Leger des Heils in Nederland. Hierbij gaat het om maatschappelijke opvang, ouderen- en gezondheidszorg, jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, reclassering, verslavingszorg, preventie en maatschappelijk herstel.

S T I C H T I N G L E G E R D E S HEILS DIENSTVERLENING De Stichting Leger des Heils Dienstverlening verleent tegen kostprijs ondersteunende diensten aan de andere stichtingen en het kerkgenootschap. Ook verzorgt zij alle activiteiten op het gebied van inzameling van gedragen kleding en schoenen. Deze activiteiten zijn ondergebracht in ReShare BV.

(cover, p5, p6, p7, p8, p10, p12,

Spoordreef 10, Almere

p13, p15, p16, p18, p19, p27,

www.legerdesheils.nl

p50, p52, p56, p58, p60, p70,

e-mail: [email protected]

p72)

Stichtingsbureau W&G

Antoinette Temmink

Robert Jan van den Hoorn

(p4, p20, p21, p22, p24, p25,

douglas design bno, Ommen

p26, p30, p34, p36, p41 boven

KLEDINGINZAMELING * EVANGELISATIE * DIENSTVERLENING * ONTWIKKELINGSHULP * EN NOG VEEL MEER...

Grafische vormgeving

DE NAAM >

Druk Heils is eenControlmedia, internationaleBreda beweging

p62, p64, p66) Het Leger des en behoort tot de universele p47, christelijke Kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op deOplage Bijbel. Zijn9000 dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God. Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken KvK en inAmsterdam zijn naam nr. menselijke nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie. 41208154 DE MISSIE >



RESHARE BV Inzameling van gedragen kleding en schoenen.

HET LEGER OVER DE GRENZEN ST ICHTING LEGER D E S H E I L S F O N D S E N W E R V I N G De Stichting Leger des Heils Fondsenwerving houdt zich bezig met het werven van fondsen onder derden. Deze stichting is erkend als keurmerkhouder van het CBF-Keur.

Het internationale Leger des Heils is momenteel in 111 landen actief. Een groot aantal van deze landen bevindt zich in de zogeheten ontwikkelingsgebieden. Eind jaren ’80 van de vorige eeuw heeft het Leger des Heils zijn werk hervat in het voormalige Oostblok. Jarenlang is de organisatie daar verboden geweest. Het Leger des Heils in Nederland heeft de verantwoording voor de activiteiten van het Leger des Heils in Tsjechië.

Paul van Wijgerden

Welzijns- en Gezondheidszorg

53 40 710EN MAATSCHAPPELIJK HERSTEL p41 onder, p42, p44, p45, p46, GEZONDHEIDSZORG * RECLASSERINGF *036 PREVENTIE * VERSLAVINGSZORG

Interviews

Het Leger des Heils is in 1865 opgericht door de Engelse methodisten-predikant William Booth. Het Engeland van zijn dagen kenmerkte zich door industrialisatie en kapitalisme. Grote groepen arbeiders leefden in armoede en zochten een uitvlucht in de alcohol. William Booth richtte zich als rondreizend evangelist met name op deze onderklasse. Hij zag in dat hij zijn publiek niet van Gods liefde kon overtuigen zonder iets van deze liefde te laten zien. Behalve dat hij het Evangelie predikte, bood hij daarom praktische hulp. “Een lege maag heeft geen oren”, verklaarde Booth.

Fotografie

MAATSCHAPPELIJKE OPVANG * OUDERENGEZONDHEIDSZORG * JEUGDZORG p28, * GEESTELIJKE T 036 53EN 98 250 p29, p32, p35, p38, p40,

Eindredactie

DE GESCHIEDENIS >

Stichting Leger des Heils


08 · Wat goed gaat en wat beter kan 28 · Bij het Leger is het allemaal niet zo zwaar 40 · Christelijke levensovertuiging als persoonlijke competentie

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Bezoekadres: Spoordreef 10, Almere


Postadres: Postbus 3006, 1300 EH Almere telefoon (036) 539 82 50, fax (036) 534 07 10 www.legerdesheils.nl

WELZIJNS- EN GEZONDHEIDSZORG

Jaarverslag 2007 We zijn allemaal even veel waard. Die ander misschien wel meer, omdat die meer heeft moeten bikkelen p33 o Astrid Slob, W&G buurtsteunpunt Apeldoorn

Jaarverslag We zijn allemaal even veel waard. Die ander misschien wel meer, omdat die meer heeft moeten bikkelen STICHTING LEGER DES HEILS

Recommend Documents