Jaarverslag Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië

Jaarverslag 2011

Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië

De situatie

Voor ons is schoon water de gewoonste zaak van de wereld. Voor bijna één miljard mensen niet. Zij hebben geen of onveilig drinkwater. Eén van de millenniumdoelstellingen is het halveren van het aantal mensen dat geen toegang heeft tot veilig drinkwater. Nederland heeft toegezegd deze doelstelling voor 50 miljoen mensen te willen realiseren. Diverse ministeries werken samen met de waterbranche om zo een bijdrage te leveren. NV Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD) werkt in Oost-Indonesië aan de realisatie van waterprogramma’s voor drie miljoen mensen. De Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië beheert het geld dat de Nederlandse overheid ter beschikking heeft gesteld aan waterprojecten van WMD.

Te doorbreken situatie drinkwaterbedrijven

Afname infrastructuur en services

Gebrek aan middelen en kennis

Gebrek aan inkomsten

Inhoud

2

Voorwoord

4

Van het bestuur

Organisatie | 6 Programma | 8 Doelstellingen van het programma | 10 Financiering | 12

14

Training en educatie

15

Communicatie

16

Programmalocaties

31

Jaarrekening 2011

Manado | 17 Tomohon | 19 Jayapura | 21 Sorong | 23 Biak | 25 Merauke | 27 Wamena | 29

Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië: Jaarverslag 2011 | 1

Voorwoord

J. Tichelaar Voorzitter

Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië is opgericht in 2005. De Stichting is nu zes jaar operationeel om de fondsen te beheren die NV Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD) van de Nederlandse overheid heeft ontvangen als bijdrage bij haar inspanningen in het kader van de millenniumdoelen om de drinkwatervoorziening in Oost-Indonesië weer goed werkend te krijgen. In een tweetal subsidietrajecten, genaamd P3SW en RNE, heeft de Stichting over een periode van vijf jaar ca. 11 miljoen euro mogen ontvangen. Verwacht wordt dat in de loop van 2012 deze subsidietrajecten zijn afgerond. Het was eerst de verwachting dat dit in 2010 zou plaatsvinden, maar dit bleek te optimistisch. De problemen en achterstanden in de waterbedrijven bleken zo groot dat het aanzienlijk langer duurde om deze weer goed werkend te krijgen op een wijze dat zij ook financieel weer in staat zijn zelfstandig te werken.

2 | Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië: Jaarverslag 2011

Het is hoopvol te constateren dat het aantal aansluitingen groeit en dat de bedrijven in staat zijn hun exploitatiekosten zonder steun van buitenaf weer op te brengen. Het doel om volledig kostendekkende tarieven te hebben, is nog niet bereikt. Dit doel zal hopelijk binnen drie tot vier jaar gehaald gaan worden. Als voorbeeld kan hiervoor het waterbedrijf van de stad Ambon dienen waar WMD in 1999 een samenwerking mee is gestart. Dit bedrijf is van zwaar verliesgevend weer in de positieve cijfers terechtgekomen in 2010. In 2011 is het bedrijf zelfs gestart met het aflossen van de door WMD beschikbaar gestelde leningen. De bijdrage van de Stichting in het proces van revitaliseren van de waterbedrijven van Manado, Sorong, Biak en Merauke is beperkt tot het faciliteren en goed beheren van de middelen die verkregen zijn door de subsidie van de Nederlandse overheid. Door de bijdragen van de Stichting is WMD in staat haar kennis en kunde in te zetten om de gestelde doelen te bereiken. Zonder deze subsidie was dit onmogelijk geweest. Het jaar 2011 laat zien dat we door middel van de aanpak van WMD voor de komende jaren hoopvol kunnen zijn. De gedachte om de subsidie beschikbaar te stellen aan een Stichting, die de gelden doorleent tegen zachte voorwaarden aan de waterbedrijven, blijkt een goed instrument om bij te dragen aan het beter toegankelijk maken van drinkwater en sanitatie in deze landen en zo bij te dragen aan de nationaal geformuleerde doelstelling om 50 miljoen mensen toegang te geven tot veilig drinkwater.

Programma Locaties Manado

Provincie Noord-Sulawesi

Minahasa Utara Provincie Noord-Sulawesi

Minahasa Induk Provincie Noord-Sulawesi

Minahasa Selatan Provincie Noord-Sulawesi

Tomohon

Provincie Noord-Sulawesi

Jayapura Provincie Papua

J. Tichelaar Voorzitter

Sorong

Provincie Papua

Biak

Provincie Papua

Merauke

Provincie Papua


Wamena Provincie Papua

Van het bestuur

De Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië is op 10 mei 2005 opgericht. De doelstelling van de Stichting is het zorgen voor en beheren van financiële middelen ten behoeve van de financiering van waterprojecten in OostIndonesië, waaronder begrepen het verwerven en beheren van deze gelden. De Stichting verstrekt leningen aan Tirta Drenthe BV (TAD), een volle dochter van WMD, verantwoordelijk voor de uitvoering van het programma.

Organisatie Het bestuur van de Stichting bestaat uit de volgende personen: • J. Tichelaar, voorzitter • G. de Vries-Leggedoor, vicevoorzitter • S. Kremer, penningmeester • K.J. Hoogsteen, secretaris Het bestuur is in het verslagjaar 2011 drie keer bijeengekomen. De belangrijkste onderwerpen van gesprek waren: • Stand van zaken en toelichting samenwerking Nederlandse drinkwaterbedrijven en Aceh. • Aanvraag ANBI-status. • Relatie Stichting SWOI met SNS/ASN, WMD, PT’s in Oost-Indonesië. • Vaststellen jaarverslag 2010 en jaarrekening 2010. • Voorstel tot bijstelling van de te heffen rente over het jaar 2010. • Procedure voorstel financiering SWOI 2011. • Voorgenomen reis bestuur SWOI naar Indonesië. • Contacten met de Indonesische en Nederlandse overheden. • Uitvoering en afronding van het aanvullende ‘RNE’ programma. • Eindevaluatie P3SW. • Jaarplannen van de waterbedrijven. • Voortgang van de projecten in Oost-Indonesië.


De Stichting stelt de leningen ter beschikking aan WMD via haar dochter TAD voor de financiering van het programma in Oost-Indonesië. In onderstaand schema is de organisatie weergegeven. In Nederland is de dagelijkse leiding van het programma in handen van de directeur van WMD. In Indonesië is dochterbedrijf PT Tirta Inti Drenthe (TID) van WMD werkzaam. Per 1 januari 2011 is de directeur drs. Josien Ruijter. TID is in samenwerking met de directies van de lokale waterbedrijven verantwoordelijk voor de uitvoering van het programma. Josien Ruijter is vanaf januari 2011 permanent gestationeerd in Manado om de uitvoering van de projecten en de planvorming binnen de waterbedrijven te begeleiden. In 2010 en 2011 is aanvullend een medewerker van WMD semi continu aanwezig geweest in het waterbedrijf in Sorong, als technisch directeur. Tevens is, net als vorig jaar, op Biak een medewerker van WMD semi continu aanwezig geweest voor begeleiding van projecten van PT War Besrendi.

Ministerie van Buitenlandse Zaken

Ned. recht

WMD Water

Financiering Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië

BV Tirta Drenthe

Rabobank

Tirta Inti Drenthe

Indo. recht WMD Water

BV Tirta Sulawesi

BV Tirta Papua

Manado Tomohon Min. Sel Min. Utara Min. Induk

Sorong Biak Wamena Jayapura Merauke

Inowa


Programma Het programma, ter verbetering van de drinkwaterbedrijven, is beschreven in het Plan van Aanpak Drinkwatervoorziening Oost-Indonesië, een demonstratieproject van een publiek-private samenwerking. Het Plan van Aanpak is op 2 juni 2004 ingediend bij het programmabureau Partners voor Water. Op 19 september 2005 is door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat een beschikking afgegeven in het kader van de P3SW-pilots in Indonesië waarbij € 7,5 miljoen beschikbaar is gesteld. De looptijd van het programma is 15 jaar. Vooral in de eerste vijf jaar is dit geld noodzakelijk om de bedrijven gezonder te maken. In 2010 is de laatste betaling van P3SW ontvangen en is verdere financiering van projecten in 2011 vanuit de Nederlandse Ambassade in Jakarta gekomen. Na 2011 zal financiering uit de exploitatie van de bedrijven zelf komen.

Publiek-private samenwerking De publiek-private samenwerking in Oost Indonesië houdt in dat in de eerste fase WMD circa € 3,5 miljoen en de minister van Ontwikkelingssamenwerking € 7,5 miljoen bijdragen aan dit pilot project. Zonder inzet van publieke en private middelen kan een dergelijk project niet worden uitgevoerd binnen de randvoorwaarde ‘tarief volgt kosten’. Door voor publiek-private samenwerking te kiezen kan overheidsgeld op een bedrijfsmatige manier optimaal worden ingezet. Bedrijfsmatig werken betekent dat een waterbedrijf winst moet maken. Het bedrijf investeert deze winst weer in de onderneming. Zo ontstaan bedrijven die voor de noodzakelijke uitbouw zelf financiering op de financiële markt kunnen aantrekken.


Rol Nederlandse waterbedrijven De in 2009 in werking getreden zogenaamde ‘motie-Koppejan’ heeft in 2010 verdere uitwerking gekregen. De overheid rekent op een actieve bijdrage van de waterbedrijven. Het was al WMD beleid om circa 1% van haar omzet te gebruiken om de Millennium Development Goals te ondersteunen. Dit was al ingezet sinds 1998 met de start van de samenwerking met het waterbedrijf van de stad Ambon. Na overleg met haar aandeelhouders wordt besloten positief te reageren op dit verzoek van de Minister en dit al jaren gangbare beleid voort te zetten. WMD is actief in Oost-Indonesië met de Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië en in Aceh met de Stichting H2O Partners Sumatra. (Deze laatste activiteit, samen met een aantal andere Nederlandse drinkwaterbedrijven is in 2010 gestopt).

Methode De kern van het programma is de verbetering en uitbreiding van de productie en distributie van drinkwater en de behandeling van afvalwater in OostIndonesië in de regio’s Papua en Noord-Sulawesi door: • Het ontwikkelen van publiek-private partnerships met lokale drinkwaterbedrijven (PDAM’s) in joint venture constructies met een meerderheidsaandeel van WMD (51%) voor de tijdsduur van vijftien jaar, waarna uitkoop volgt door de lokale aandeelhouder. • De rehabilitatie van zuiveringsstations en distributienetwerken en het terugdringen van lekverliezen (van 70% naar 15%).


Doelstellingen van het programma De doelstellingen van het programma zijn als volgt omschreven: • Verbetering van de drinkwatervoorziening in Oost-Indonesië voor drie miljoen mensen in vijftien jaar volgens de normen van de World Health Organization, bijdragend aan de millenniumdoelen en op basis van full cost recovery en tegen voor de bevolking acceptabele tarieven, waardoor de levenskwaliteit, gezondheid en economische inzetbaarheid van de bevolking toeneemt. • Duurzame versterking van lokale capaciteit met betrekking tot bedrijfsvoering en exploitatie rond drinkwatervoorziening. • Uitbouwen inzet van Nederlandse publieke kennis in het buitenland. • Vorming van een zogenaamd revolving fund, waaruit nieuwe initiatieven in Oost-Indonesië kunnen worden bekostigd. • Verbeteren van kwaliteit en serviceniveau (rehabiliteren waterproductie) toenemend tot vierentwintig uur levering, volgens de WHO-normen, tegen maatschappelijk verantwoorde tarieven. • Versterken van betalingsbereidheid door serviceverbetering met in acht name van arme bevolkingsgroepen. Introductie van en besluitvorming over sociale tarieven binnen het full cost recovery principe is het recht van de lokale aandeelhouder. • Opbouw van lokale kennis en management zodat de lokale publieke PDAM, na afloop van het partnership, het ontwikkelde waterbedrijf in eigen beheer duurzaam kan opereren. Hiertoe is een opleidingsinstituut opgericht in Manado speciaal gericht op de voor deze bedrijfstak noodzakelijke kennis. • Versterken van lokale kennis over integraal waterbeheer met het oog op de bescherming van wingebieden, vooral op kleine eilanden uiterst relevant. • Versterken van de watervoorziening aan economische kerngebieden (havens, industrie) om de cashflow van PDAM’s te verbeteren. • Versterken van lokaal besef ten aanzien van het belang van een goede drinkwatervoorziening en afvalwaterbehandeling. • Algehele uitbouw van de drinkwaterwatervoorziening in Oost-Indonesië door het aantrekken van additionele financiering en aansluiting met programma’s van IFI’s (Internationale Financiering Instellingen, zoals Wereldbank en Asian Development Bank).


Vier fasen programma 1. Noodprogramma De watervoorziening is op vele plaatsen geheel tot stilstand gekomen. Watertrucks en waterkiosken worden ingezet. Hier kan drinkwater in flessen worden afgehaald tegen lagere prijzen dan de commerciële markt hanteert. 2. Wederopbouw Herstel van de primaire watervoorziening. In deze fase worden de productievoorzieningen gerenoveerd en het leidingnet hersteld. Medewerkers worden getraind. 3. Exploitatie Een betere en constante watervoorziening leidt tot beter betaalgedrag en meer klanten, dus inkomsten voor het waterbedrijf. 4. Overdracht Het gezonde en goed lopende bedrijf zal worden overgedragen aan de PDAM. Globaal kan gesteld worden dat fase 1 gelopen heeft in 2005 en 2006. Fase 2 heeft gelopen van 2006 tot 2010. In 2010 is fase 3 gestart die zal lopen tot 2020.


Financiering De Nederlandse overheid heeft in 2005 € 7,5 miljoen beschikbaar gesteld als gift aan de Stichting. De Stichting leent het geld vervolgens aan TAD. Deze stelt bedragen beschikbaar onder zachte leningscondities. De Stichting neemt alle risico’s verbonden aan het gebruik van deze gelden voor investeringen in de Indonesische waterbedrijven voor haar rekening. Het is de bedoeling dat met het door de Nederlandse overheid beschikbaar gestelde bedrag een revolving fund wordt opgebouwd.

Aanvullend programma Manado, Sorong en Biak In 2008 is door de Stichting in samenwerking met WMD een aanvullend programma gemaakt om de steden Manado, Sorong en Biak versneld van huisaansluitingen te voorzien. Het programma voorziet in het renoveren van de benodigde waterzuiveringen, het realiseren van 45.000 huisaansluitingen en het administratief verwerken van deze aansluitingen. Het voorstel is ingediend bij de Nederlandse ambassade in Jakarta en in december 2008 goedgekeurd met een toezegging van € 3,5 miljoen. De Stichting heeft nu voor de uitvoering van projecten de beschikking over € 11 miljoen. • € 7,5 miljoen via P3SW; en • € 3,5 miljoen via de Nederlandse ambassade in Jakarta.


Overname van leningen van WMD door de Stichting In 2011 zijn door de Stichting twee typen leningen die WMD had gesloten met de Indonesische waterbedrijven overgenomen. Dit waren de volgende type leningen: Lening 1: Exploitatieleningen van WMD aan de vijf Indonesische waterbedrijven Sinds het begin van de samenwerking heeft WMD de waterbedrijven gesteund door ze via TAD exploitatieleningen te verstrekken om de watervoorziening door te laten gaan. De financiering van deze leningen is ultimo 2010 overgenomen door de Stichting. De Stichting heeft hiertoe een financieringsarrangement met de Rabobank gesloten, waarbij WMD zich garant heeft gesteld voor de betaling van de jaarlijkse rente en aflossing. Naast de projectleningen via de TAD aan de PT’s heeft de Stichting nu ook exploitatieleningen via de TAD aan de PT’s. Lening 2: Projectlening van WMD aan PTAM ter vervanging van de niet geëffectueerde SNS lening In 2007 is door WMD bij de ASN/SNS een contract afgesloten dat zij twee miljoen euro zouden lenen aan PTAM voor de rehabilitatie van een zuiveringsstation en investeringen in het leidingnet. Op basis van dit contract is WMD gestart samen met PTAM met de rehabilitatie. In 2007 en 2008 werd een eerste tranche van 500.000 euro ontvangen van de toegezegde lening. In 2009 echter werd door de SNS de lening opgezegd voordat het gehele bedrag opgenomen was. WMD (via TAD) had het echter wel voorgefinancierd in de uitvoering. In 2010 heeft de Stichting van de Rabobank te Assen een lening gekregen van € 1.500.000,- met een rentepercentage van 3,75%. Deze lening is verstrekt onder jaarlijkse garantie van WMD voor rente en aflossing. De Stichting heeft dit bedrag gebruikt om de voorfinanciering van WMD over te nemen. In principe wordt ervanuit gegaan dat PTAM de rente en aflossing kan opbrengen vanaf 2013. Lukt dat niet dan wordt vanuit de 1% Koppejangelden dit aangevuld.


Kengetallen Kerncijfers WMD locaties binnen P3SW/RNE project eind 2011 (afgerond) Manado Aantal inwoners

Sorong

Biak

Merauke

426.411

207.631

142.521

77.131

22.930

7.012

7.127

3.380

% aangesloten bewoners

27%

20%

30%

26%

Gemiddeld watertarief in €*

0.32

0.29

0.32

0.61

% lekverlies

72%

61%

61%

36%

Aantal aansluitingen

* 1 € is Rp. 11.965 per ultimo 2011

Drie miljoen mensen WMD helpt, met financiële ondersteuning van het ministerie van Buitenlandse Zaken, op meerdere plaatsen in Oost-Indonesië de watervoorziening weer op gang. Het project moet binnen de planperiode leiden tot het leveren van schoon drinkwater aan in totaal drie miljoen mensen.

Risico’s De belangrijkste risico’s die de Stichting loopt zijn het valutarisico, het inflatierisico en het debiteurenrisico.

Valutarisico De Stichting ontvangt giften in euro en verstrekt leningen in rupiah. In het geval van een daling van de waarde van de rupiah krijgt zij, bij ontvangst van rente en aflossing in rupiah, minder tegenwaarde in euro. Hierbij kunnen drie kanttekeningen worden gemaakt: 1. Het statutaire doel van de Stichting is het fungeren als revolving fund, waarbij de ontvangen aflossingen en rente te zijner tijd opnieuw in Indonesië worden geïnvesteerd in rupiah. 2. De Stichting vraagt voor de uitgezette leningen een rente die in de eerste jaren boven het niveau van de Indonesische inflatie ligt.


Exchange Rate Rupiah to Euro February 2004-December 2011 17,000 16,000 15,000 14,000 13,000 12,000 11,000 10,000 feb jun okt feb jun okt feb jun okt feb jun okt feb jun okt feb jun okt feb jun okt feb jun okt

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

De koopkrachtwaarde van de fondsen voor herinvestering bleef op deze wijze gewaarborgd; voor 2011 is een rente in rekening gebracht van 3,25% omdat het fonds op niveau is gebleven en de bedrijven nog niet voldoende sterk zijn om rente en aflossing te betalen. Ook zijn niet alle bedrijven begonnen met terugbetaling van de leningen. Het waterbedrijf in Biak heeft een eerste start gemaakt met terugbetalen in 2011. 3. Eind 2009 is de situatie sterk veranderd met de jaren ervoor. De rupiah is een sterkere munt geworden en de waarde ten opzichte van de euro is gestegen. In 2010 en 2011 heeft deze ontwikkeling zich voortgezet en is een stabiele koers ontstaan.

Inflatierisico Inflasi (Inflation Rate) 2011 De Stichting verstrekt leningen met 8% een vaste looptijd tegen een vaste 6% rente. Indien de Indonesische inflatie zich gedurende langere tijd boven de 4% rente op de uitgezette gelden beweegt, 2% jan feb mar apr may jun jul aug sep okt nov dec tast dit de koopkrachtwaarde van de hoofdsom aan. De Stichting heeft met de leningnemer de afspraak dat zij in dat geval in gesprek zullen gaan over de mogelijkheid van een aanpassing van de leningsvoorwaarden. De Indonesische inflatie over het jaar 2011 is in de grafiek af te lezen en laat een afnemende trend zien. Gemiddeld was de inflatie over de laatste twaalf maanden 3.8% op jaarbasis (bron: Bank Indonesia).


Debiteurenrisico Dit betreft het risico dat de leningnemer (TAD) in gebreke blijft bij het betalen van rente en aflossingen. TAD leent de van de Stichting ontvangen gelden door aan diverse joint venture ondernemingen in Oost-Indonesië. Hiervoor heeft TAD achtergestelde leningen met de joint venture ondernemingen afgesloten. De aflossing door TAD aan de Stichting is afhankelijk van de aflossing door de joint venture ondernemingen aan TAD. Indien de betrokken ondernemingen niet kunnen overgaan tot aflossing van hun lening aan TAD en deze dus niet in staat is tot aflossing aan de Stichting, ontvalt de opeisbaarheid van de vordering ter zake van de aflossing. Om de Stichting in staat te stellen zich een oordeel te vormen over de ontwikkelingen bij de joint venture ondernemingen verstrekt TAD tweemaal per jaar informatie over deze ondernemingen aan de Stichting.

Kennis en ervaring delen WMD doet meer dan klanten in Drenthe voorzien van schoon drinkwater. Sinds 1994 zet de WMD via haar medewerkers kennis en ervaring in bij het verbeteren van drinkwatervoorzieningen in ontwikkelingslanden. Medewerkers leveren een deskundige bijdrage om de toegang tot veilig drinkwater en daarmee de gezondheid van veel mensen te verbeteren.


Training en educatie

De training van de medewerkers van de Indonesische drinkwaterbedrijven is gericht op versterking van de technische, administratieve en institutionele capaciteiten. In 2011 is er meer begeleiding on-the-job gedaan. In 2011 zijn de volgende trainingen en begeleidingstrajecten verzorgd: • Jaarplanvorming en budgettering door middel van een directeurenconferentie in Manado. • Algemene cursussen waterkwaliteit en controle en de effecten hiervan op de publieke gezondheid. • Laboratorium trainingen en opzet waterkwaliteitsplannen. • Basis training hydraulica. • Bediening en onderhoud van de gebouwde zuiveringsinstallaties. • Lekdetectie en lekverliesprogramma’s in Manado, Biak en Sorong. • Cursus watermeter aflezen en verwerken. • Trainingen in gebruik administratief systeem Agresso.

Bijdrage WMD’ers Renovatiewerkzaamheden worden uitgevoerd door het lokale personeel van het nieuwe waterbedrijf samen met een of meerdere WMD’ers, die voor dit werk uitgezonden worden naar Indonesië. Zo worden lokale medewerkers onthe-job getraind en hebben WMD’ers een aanvullende uitdaging. De medewerkers uit alle niveaus van WMD worden passief dan wel actief betrokken bij de projecten. Doordat het ontwikkelen van de waterbedrijven in Indonesië tot stand komt door middel van spiegeling van deze bedrijven aan het bedrijf in Drenthe, krijgen de medewerkers op elke afdeling van WMD automatisch een rol toebedeeld. Er is dus een hechte samenwerking tussen de afdelingen bij het Indonesische bedrijf en bij WMD.


Stageplaatsen Hogescholen Sinds vier jaar stelt WMD continu twee stageplaatsen beschikbaar in Manado. Studenten worden voor minimaal een half jaar uitgezonden. Zij worden ingezet voor specifieke projecten dan wel als ondersteuning bij het BRP programma. In 2011 is door twee studenten een afstudeerstage volbracht welke zich richt op technische assistentie bij distributiewerkzaamheden en integratie van administratieve processen tussen meteropnemers, Agresso en lekdetectie teams. Deze studenten hebben zich volop ingezet in het lekreductieprogramma in Manado, wat ertoe heeft geleid dat er een aanpak is opgezet welke de technische data koppelt aan de administratieve data. De lekreductie teams in Manado voeren dit programma nu zelf uit. Tevens heeft een van de studenten een lekdetectie-project gedaan in Sorong. De studenten worden lokaal begeleid door de uitgezonden WMD’er.


Communicatie naar de gemeenschap In het bijzonder het informeren en begeleiden van de bewoners voor nieuwe aansluitingen, het uitvoeren van werkzaamheden en het vergroten van het besef van het belang van de drinkwatervoorziening zullen met zorg moeten geschieden om voldoende effect te hebben. Na de intensieve begeleiding van een communicatiecampagne in 2009 hebben de waterbedrijven in 2010 en 2011 deze taak helemaal zelf opgepakt. De communicatie wordt op verschillende manieren aangepakt. Via wijkbijeenkomsten, deur-tot-deur marketing, folders, radio, televisie en krant wordt de bevolking geïnformeerd over de mogelijkheden. In de nabije toekomst zal ook de digitale weg via internet en smartphone worden bewandeld om direct met de klanten in contact te staan.


Programmalocaties

In 2011 zijn er geen locaties toegevoegd aan de bestaande locaties waar een overeenkomst mee is gesloten. Op de volgende locaties is WMD actief en zijn in 2011 werken uitgevoerd:

Provincie Noord-Sulawesi Manado (PT Air Manado)

Provincie Papua Sorong (PT Tirta Remu) Biak (PT War Besrendi) Merauke (PT Wedu Merauke) Jayapura (PT Tirta Numbay) PT Air Tomohon en PT Air Minum Baliem (Wamena) zijn wel actief, maar in 2011 vonden hier geen investeringen plaats.

Manado

Sorong

Biak

Jayapura Wamena

Merauke


Provincie Noord-Sulawesi Manado

PT Air Manado is actief sinds 15 Januari 2007. In 2010 is de benoeming van de nieuwe directeur verlengd. Zijn bijdrage aan het functioneren van het waterbedrijf wordt als positief ervaren. Het directieteam van PTAM is medio 2010 vernieuwd. Er is een nieuwe technische directeur en een nieuwe financiële directeur aangesteld. Beiden waren al werkzaam binnen het bedrijf. Het blokrenovatieprogramma blijft een continu lopend programma. Uit het bestaande BRP team is in 2011 een nieuw team gevormd wat een andere naam heeft gekregen: Leak Reduction Team. Dit team heeft in 2011 een werkwijze opgezet waarin gegevens uit het veld worden gekoppeld aan administratieve gegevens in Agresso. Dit team is voor hun werkwijze door de directeur benoemd tot voorbeeld voor het hele bedrijf. Zonering van het bedrijf In de tweede helft van 2009 is een zoneringsplan voor het complete distributienet opgesteld, met als doel het lekverlies per deelgebied structureel aan te pakken. De uitvoering van het plan is in 2010 gestart. Alle zeven zones zijn in 2010 volledig gescheiden met uitzondering van de zones van Lotta en Pancuran. Begin 2011 is deze scheiding definitief gemaakt door een extra leiding aan te leggen. Per zone kan nu de ontwikkeling van het waterverbruik, het aantal aansluitingen, het lekverlies en de betalingsdiscipline worden gevolgd en daar waar nodig worden geoptimaliseerd. Additionele teams, vanuit alle afdelingen van het waterbedrijf, werven straatvoor-straat nieuwe klanten. In dit programma worden per blok en huis voor huis de aansluitingen vernieuwd, meters vervangen en grote en kleine illegale aansluitingen verwijderd.


Daarnaast worden er veel lekken in de transportleidingen en distributieleidingen gerepareerd. Er waren oorspronkelijk voor het begin van de samenwerking op papier 32.000 werkende aansluitingen. Het bleek echter al snel dat hiervan er 16.000 niet werkten. Deze zijn daar waar nodig verwijderd en/of op non-actief gesteld. Van de zogenaamde 16.000 werkenden bleek circa 60% te beschikken over een niet werkende watermeter. Hier werden de standen al jaren geschat op ongeveer 50% van het werkelijk verbruik. Bij deze aansluitingen zijn alle watermeters vervangen. In 2011 is dit beleid voortgezet en zien we een gestage daling van het aantal geschatte meterstanden. Daarnaast zien we sinds 2010 een gestage groei van het aantal actieve aansluitingen naar meer


dan 22.000 eind 2011. Deze moeilijkheden verklaren voor een groot deel de langzame groei van PTAM. Per zone is nu een zuiveringsstation werkzaam. Waren in de periode 2008-2010 de zuiveringen Paal Dua conventioneel en Lotta gerehabiliteerd, in 2011 is de renovatie van de zuivering Pancuran technisch voorbereid. In 2011 is door het waterbedrijf zelf de filterbodem verbeterd. Om de watervoorziening in de toekomst richting uitbreidingswijken in de stad te garanderen, is er in samenwerking met de stadsoverheid een 250 mm leiding aangelegd bij Paal 2. Dit project is eind 2011 afgerond. Met het Indonesische bedrijf Mitra Tirta Indonesia (MTI), een dochter van het Waterfund Indonesië, is een contract afgesloten voor de financiering van 6.000 nieuwe huisaansluitingen met een eerste tranche van 1.500 aansluitingen. In 2011 is de financiering van huisaansluitingen voortgezet. Alle informatie over de nieuwe en gerenoveerde huisaansluitingen worden digitaal ingevoerd in het Leiding Informatie Systeem (LIS). In 2011 is de basiskaart uitgebreid met details met betrekking tot aansluitingen. Tevens zijn er verkenningen geweest om nieuwe software te implementeren. In de loop van 2012 zal hier een besluit over genomen worden om alles in te voeren in het GIS en dit af te ronden. Naast water dat direct het distributienet in gepompt wordt, wordt er water geleverd via trucks en watertappunten. Op de zuivering Paal 2 is een speciaal tappunt voor de watertrucks. Op het terrein van de waterzuivering Paal 2 is een trainingscentrum ingericht in één van de bestaande gebouwen. Het gebouw wordt sinds 2011 ook gebruikt door de afdeling ‘technical planning’ en het uitvoerende lekreductieteam. Het waterlaboratorium en het trainingscentrum spelen een belangrijke rol in het opbouwen en uitdragen van water technologische kennis. Het programma ‘Joint Indonesian-Dutch Water Quality Education and Laboratory Research Centre for East Indonesia’ is in 2010 afgerond. Als follow-up heeft Water Laboratorium Nusantara (PT WLN) in 2011 een waterkwaliteitsprogramma opgezet om de ondersteuning en waterkwaliteitscontrole binnen de waterbedrijven vorm te geven volgens de geldende WHO en Indonesische regelgeving. Dit programma wordt in 2012 in uitvoering genomen.


Minahasa Utara Op deze locatie zijn in 2011 geen werkzaamheden uitgevoerd. Gewacht wordt op de splitsing van de oude PDAM over de vier nieuwe gemeenten. Daarna volgt nader overleg.

Minahasa Induk Op deze locatie zijn in 2011 geen werkzaamheden uitgevoerd. Gewacht wordt op de splitsing van de oude PDAM over de vier nieuwe gemeenten. Daarna volgt nader overleg.

Minahasa Selatan Op deze locatie zijn in 2011 geen werkzaamheden uitgevoerd. Gewacht wordt op de splitsing van de oude PDAM over de vier nieuwe gemeenten. Daarna volgt nader overleg.

Tomohon

PT Air Tomohon is actief sinds 12 januari 2007. Op deze locatie zijn geen werkzaamheden uitgevoerd in 2011. Gewacht wordt op de splitsing van de oude PDAM over de vier nieuwe gemeenten. Daarna volgt nader overleg.


Provincie Papua Jayapura De PDAM van de stad en de regio zouden in eerste instantie gesplitst worden. Deze splitsing gaat niet door. Door de Stichting en WMD is alleen het project Maura Tami tot uitvoering gekomen. Na enige vertraging is het project in 2010 opgeleverd. In 2011 is een actievere samenwerking met de stad en de PDAM opgezet om huizen te gaan aansluiten op het nieuwe systeem. Dit heeft nog niet tot exploitatie geleid. In 2012 wordt verwacht dat hiervoor een oplossing wordt gevonden.

Sorong

PT Tirta Remu is actief sinds 24 oktober 2005. De directeur heeft in 2010 en 2011 assistentie gekregen van WMD. Een medewerker van WMD is aangesteld als adjunct directeur, verantwoordelijk voor de technische zaken. Dit betreft dan voornamelijk het uitvoeren van het distributieproject Sorong Timur, blokrenovatieprogramma en het realiseren van nieuwe huisaansluitingen. Er zijn naast aansluitingen op het distributienet 83 publieke tappunten. In 2010 hebben de watertruck services bijna 50% meer water verkocht. In 2011 is dit gestabiliseerd. De werkzaamheden om de wijk Sorong Timur (5000 huizen) aan te sluiten op het distributienet van de stad hebben vertraging opgelopen. De aanleg van het nieuwe distributienetwerk in Sorong Timur is afgerond eind 2011. Het aansluiten van de bevolking op het netwerk gebeurt stapsgewijs per blok en zal zich voortzetten in 2012.


Er zijn nieuwe distributiepompen geplaatst bij de zuivering Remu en een deel van de elektriciteitsvoorziening is van nieuwe kabels voorzien. Het elektriciteitsverbruik is gestabiliseerd door het gebruik van een capacitor-bank. Vanuit TID is een financiële controller in PT Tirta Remu aanwezig. Hij is gepromoveerd tot financieel manager en onder zijn leiding zijn er vele verbeterslagen doorgevoerd in de administratie. Discipline en werkmotivatie zijn onder leiding van de directeur flink verbeterd. In 2012 zal de PT een start maken met het aflossen van de leningen.

Biak

PT War Besrendi Biak is actief sinds 19 oktober 2005. In 2011 is ook op Biak het blokrenovatieprogramma (BRP) voortgezet met regelmatige ondersteuning van WMD. In 2011 is wederom veel aandacht besteed aan het zoneren van het distributiestelsel, en het verminderen van de achterstallige betalingen van actieve klanten. Nieuwe distributiepompen en een nieuw diesel aggregaat zijn geïnstalleerd. Voor de afdeling techniek en financiële administratie zijn computers aangeschaft, zodat de interne uitwisseling van gegevens en koppeling daarvan makkelijker is geworden. Medewerkers zijn ter plekke getraind door de vanuit TID aanwezige IT en financiële expert. Het aantal huisaansluitingen is in 2011 gegroeid naar 7100. Extra aandacht zal in 2012 wel uit moeten gaan naar het betaalgedrag van de klanten.


In het rurale gebied in Biak is in 2008 in samenwerking met Simavi en een lokale Stichting, een dorpswatervoorziening ontwikkeld. In 2011 zijn door medewerkers van het waterbedrijf en WMD bezoeken gebracht aan de twee dorpen en wordt er geprobeerd om vanuit het waterbedrijf extra technische ondersteuning te geven.

Merauke

PT Wedu Merauke is actief sinds 1 april 2007. In tegenstelling tot de andere locaties waar de Stichting via WMD actief is, zijn de productiemiddelen van de PT in redelijk goede staat. Het grootste probleem is dat het water over een grote afstand aangevoerd moet worden naar de stad (60 km). In 2011 is gestart met een haalbaarheidsonderzoek naar alternatieve bronnen. Om deze reden is ook de renovatie van de twee zuiveringen in de stad (Muli en Wasur) uitgesteld. De onderzochte alternatieven zijn grondwaterwinning, rivierwater inname of een optimalisatie van de bestaande bron in combinatie met een uitbreiding van het elektriciteitsnetwerk. De gemeente financiert 50% van de kosten van de studie. De oplevering van de renovatie van een serie gekoppelde kleine bronnen heeft begin 2011 plaatsgevonden. Hierdoor is er in het droge seizoen gedurende langere tijd meer zoet grondwaterwinning mogelijk. Eind 2011 zijn er drie productielocaties op het elektriciteitsnetwerk aangesloten, waardoor het verbruik van diesel met éénderde is afgenomen. Dit betekent ook dat er veel minder uitstoot is van vervuilende stoffen naar bodem, water en atmosfeer en dat de exploitatie kosten hierdoor zijn gedaald. Een distributiezonerings- en bemeteringsplan zijn opgesteld wat in 2012 zal worden uitgevoerd met de doelstelling lekverliezen beter in kaart te brengen en te verminderen.


Wamena PT Air Minum Baliem is actief sinds 22 februari 2006. Onder stimulering van WMD is men met een blokrenovatieprogramma (BRP) begonnen. In 2011 hebben er vanuit WMD geen activiteiten meer plaatsgevonden. Vanuit Wamena is verzocht de samenwerking te beëindigen zodat ze weer zoals voorheen subsidie uit Jakarta kunnen ontvangen. Gekeken wordt naar het inactiveren van de PT, zodat de PDAM zelfstandig verder kan gaan.


Jaarrekening Jaarrekening 2011 1. 2. 3. 4.

Balans per 31 december 2011 Staat van baten en lasten over 2011 Kasstroomoverzicht Toelichting op de balans en staat van baten en lasten over 2011

4 5 6 7

Overige Gegevens 1. Verwerking saldo van de staat van baten en lasten 2. Controleverklaring

16 17


Jaarrekening 2011


1. Balans per 31 december 2011

(na verweking saldo van staat van baten en lasten) ACTIVA 31 december 2011 (€) Vaste activa Financiële vaste activa5

31 december 2010 (€)

15.319.618

Vlottende activa6 Vorderingen Liquide middelen

2.921.047 18.776

14.035.095

1.574.483 164.534 2.939.823 18.259.441

TOTAAL

1.739.017 15.774.112

PASSIVA 31 december 2011 (€) Eigen vermogen7 Bestemmingsfonds Reserve omrekeningsverschillen Langlopende schulden

10.292.832 1.137.243 12.169.602 5.767.337

8

Kortlopende schulden9 Schulden aan leveranciers Aflossingsverplichtingen Overige schulden TOTAAL

11.202.648 966.954

31 december 2010 (€)

53.550 250.000 18.952

11.430.075 4.072.079

107.100 150.000 14.858 322.502 18.259.441


271.858 15.774.112

2. Staat van Baten en Lasten over 2011 2011 ( € ) Lasten Rente langlopende lening Overige rentelasten Beheervergoeding TAD Accountantskosten Bankkosten Overige kosten

2010 ( € )

164.026 4.139 53.550 21.816 2.210 61

Baten Rente u/g TAD Resultaat/mutatie bestemmingsfonds

149.112 5.159 62.100 44.959 113 6.281 245.802

267.724

655.618

388.996

409.816

121.272


3. Kasstroomoverzicht over 2011 2011 ( € ) Kasstroom uit operationele activiteiten Mutatie bestemmingsfonds Verandering in werkkapitaal Vorderingen Kortlopende schulden

2010 ( € ) 409.816

-1.346.564 50.544

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in financiële vaste activa Kasstroom uit financieringsactiviteiten Ontvangen subsidies bestemmingsfonds Garantieverplichting WMD Lening WMD Opgenomen lening Aflossing lening WMD

121.272

914.562 49.273 -1.296.020 -886.204

963.835 1.085.107

-1.284.523

-3.989.734

500.000 314.026 131.232 1.500.000 -250.000

1.274.001 299.112 72.967 -150.000 2.195.258 24.531

1.496.080 -1.408.547

Koers- en omrekeningsverschillen op geldmiddelen

-170.289

1.526.790

Mutatie geldmiddelen

-145.758

118.543

Stand per 1 januari Stand per 31 december

164.534 18.776

46.291 164.534

Netto kasstroom


4. Toelichting op de Balans en Staat van Baten en Lasten

1. Algemeen Adresgegevens Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië Lauwers 3 9405 BL Assen Ingeschreven per 12-05-2005 in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken onder nr. 04077516. Activiteiten De activiteiten van de stichting bestaan uit het zorgen voor en beheren van de financiering van waterprojecten in OostIndonesië, waaronder begrepen het verwerven en het beheer van deze gelden. De stichting verstrekt leningen aan Tirta Drenthe BV (TAD), een volle dochter van NV Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD), verantwoordelijk voor de uitvoering van het programma. De aanwezigheid van WMD in Oost-Indonesië is gebaseerd op een eindige samenwerking met een tijdsduur van in principe 15 jaar. Na deze periode zal WMD zich volgens afspraak door de lokale partner laten uitkopen. De inkomsten uit uitkoop worden allereerst aangewend om rechtstreeks door WMD geïnvesteerde bedragen terug te betalen. Het meerdere wordt vervolgens gebruikt om de middelen van de stichting op minimaal € 10 miljoen te brengen. Het alsdan nog resterende bedrag van de uitkoop staat ter beschikking van de WMD. De gelden die weer ter beschikking komen van de stichting vormen een zogenaamd ‘revolving fund’ en kunnen door de stichting worden aangewend voor het financieren van nieuwe activiteiten op het gebied van watervoorziening, sanitatie en educatie in de regio.

2. Grondslagen Voor Waardering Van Activa En Passiva Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, die uitgegeven zijn door de Raad voor de Jaarverslaggeving. De jaarrekening is opgesteld in euro’s.


Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen nominale waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld vindt waardering plaats tegen nominale waarde. Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar. Vreemde valuta Transacties, vorderingen en schulden Transacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers op transactiedatum. De stichting draagt de aan haar ter beschikking gestelde gelden over aan TAD in Indonesische Rupiah, zodat eventuele valutaverschillen voor rekening van de stichting komen. TAD stelt de ontvangen gelden via leningen ter beschikking aan de diverse Joint Venture ondernemingen in Oost-Indonesië waarmee een groepsonderneming van WMD een samenwerkingsovereenkomst heeft afgesloten. Financiële vaste activa De onder financiële vaste activa opgenomen overige vorderingen omvatten leningen die tot de vervaldag zullen worden aangehouden. Deze vorderingen worden initieel gewaardeerd tegen reële waarde. De uitgezette leningen zijn in vreemde valuta, waarbij de stichting koersrisico loopt. De monetaire activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. De uit de afwikkeling en omrekening voortvloeiende koersverschillen worden rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen onder de post ‘reserve omrekeningsverschillen’. Vorderingen, liquide middelen en schulden Vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. Eigen vermogen Volgens artikel 304 van RJ 640 is het eigen vermogen niet bedoeld om te worden uitgekeerd aan de eigenaren, maar kan het slechts worden aangewend in overeenstemming met de doelstellingen waarvoor de stichting in het leven is geroepen.


Artikel 309 van RJ 640 geeft aan dat het vermogen waarbij een beperking in de besteding is aangebracht door derden, de subsidieverstrekkers, wordt aangeduid als bestemmingsfonds. Reserve omrekeningsverschillen De stichting heeft langlopende leningen verstrekt aan TAD in Indonesische rupiah. Aan het einde van elk boekjaar worden de leningen omgerekend in euro’s tegen de koers per balansdatum. Valutakoersverschillen op verstrekte leningen worden rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen onder de post ‘reserve omrekeningsverschillen’.

3. Grondslagen Voor Bepaling Van Het Saldo Van De Staat Van Baten En Lasten Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de baten en lasten over het verslagjaar. Lasten De lasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.

4. Grondslagen Voor De Opstelling Van Het Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen uit het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen.


Toelichting op de Balans (bedragen in euro’s)

5. Vaste activa 31-12-2011

31-12-2010

De vaste activa zijn als volgt samengesteld: Financiële vaste activa Lening u/g TAD m.b.t. projecten

10.348.426

9.032.000

971.192

1.003.095

4.000.000

4.000.000

15.319.618

14.035.095

Koersresultaat op projecten Lening u/g TAD m.b.t. exploitatie

Lening u/g TAD m.b.t. projecten Het verloop van de verstrekte leningen aan TAD met betrekking tot projecten is als volgt: 31-12-2011 Saldo per 1 januari

31-12-2010

9.032.000

6.482.000

Verstrekt op mei 2010

-

1.500.000

Verstrekt op december 2010

-

1.050.000

1.400.000

-

Verstrekt op 8 september 2011 Aflossing Saldo per 31 december

-83.574

-

10.348.426

9.032.000

De stichting heeft eind 2011 zeven leningen verstrekt aan TAD met betrekking tot projecten voor een totaalbedrag van € 10.432.000,-. Deze middelen zijn verkregen uit subsidie ontvangsten. TAD heeft de van de stichting ontvangen gelden doorgeleend aan lokale partnerondernemingen in Oost-Indonesië (PT’s). Met betrekking tot deze leningen zijn de volgende voorwaarden overeengekomen. Alle leningen zijn uitgegeven in Indonesische Rupiah. De duur van de leningen is gelijk aan de Partnership periode tenzij anders bepaald. De door TAD aan de PT’s doorgeleende gelden zijn achtergesteld bij alle andere leningen die door de PT’s zijn afgesloten. De betaling van rente en aflossing aan de stichting is afhankelijk van de betalingen van de PT’s aan TAD. De aflossing geschiedt in jaarlijkse gelijke delen voor zover de Partnership periode duurt na 2011. Aflossing vindt voor de eerste maal plaats in 2012. Aflossing van nieuw te verstrekken leningen geschiedt in gelijke delen per jaar en wel zodanig dat de laatste aflossing aan het einde van de Partnership periode plaatsvindt. De jaarlijks verschuldigde rente van de leningen bedraagt 9% maar kan door het bestuur van de stichting jaarlijks worden herzien.


Voor 2011 heeft het bestuur besloten het rentepercentage te verlagen naar 3,25%. Eventuele koersresultaten worden in mindering gebracht op of toegevoegd aan de leningen. Koersresultaat op projecten De toerekening van het koersresultaat aan de stichting en TAD is gebaseerd op de verhouding tussen de toegezegde middelen, momenteel 63% voor de stichting en 37% voor TAD. Hierbij is nog geen rekening gehouden met de voorfinanciering door TAD van de uiteindelijk niet aangetrokken lening bij de SNS-bank. Op basis van deze verhouding is van het positieve koersresultaat ultimo 2011 € 971.192 toe te rekenen aan de stichting en het restant aan TAD. Lening u/g TAD m.b.t. exploitatie Het verloop van de verstrekte lening aan TAD met betrekking tot exploitatie is als volgt: 31-12-2011 Saldo per 1 januari Verstrekt in boekjaar Saldo per 31 december

31-12-2010

4.000.000

4.000.000

-

-

4.000.000

4.000.000

De stichting heeft ultimo 2009 aan TAD een eurolening verstrekt ter grootte van € 4.000.000,- met een rentevoet die gelijk is aan de rente die de stichting aan de Rabobank verschuldigd is (zie punt 8 hierna). De rentevoet is 3,75% en zal na vijf jaar worden herzien. TAD heeft als onderpand aan de stichting het onherroepelijk recht verstrekt op de rente en aflossing met betrekking tot de aan de PT’s verstrekte exploitatieleningen ad Rupiah 70.137.441.573 plus de nadien verschuldigde rente tot het bedrag dat TAD aan de stichting verschuldigd is. Alle door TAD ontvangen betalingen inzake de exploitatieleningen worden onverwijld overgemaakt naar de stichting. Winsten en verliezen ten gevolge van koersverschillen op deze lening komen voor rekening van TAD. In 2011 is van de PT’s € 83.574 ontvangen aan aflossing op exploitatieleningen. De stichting heeft een beroep gedaan op de garantstelling van WMD ten behoeve van haar aflossingsverplichting aan de Rabobank. Dit staat nader toegelicht onder punt 6 hierna. 36 | Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië: Jaarverslag 2011

6. Vlottende activa 31-12-2011

31-12-2010

De vlottende activa zijn als volgt samengesteld: Vorderingen Te vorderen RNE

500.000

-

Garantieverplichting WMD

402.837

157.079

1.629.011

1.267.404

305.625

150.000

83.574

-

2.921.047

1.574.483

Rente lening TAD m.b.t. projecten Rente lening TAD m.b.t. exploitatie Rekening-courant TAD

RNE project Het RNE project wordt toegelicht onder punt 7 hierna. Garantieverplichting WMD De WMD staat garant voor de betalingsverplichting van aflossing en rente van de schuld aan de Rabobank van totaal € 5.500.000. De garantstelling is beperkt tot de aflossing en rente zoals die jaarlijks verschuldigd is. Ultimo 2011 bedroeg de garantstelling € 613.138. Hiervan is per balansdatum € 402.837 nog niet ontvangen. Dit bedrag is opgenomen als vordering. De stichting is van mening dat alle vorderingen inbaar zijn. Derhalve is geen voorziening voor oninbaarheid gevormd. 31-12-2011

31-12-2010

Liquide middelen Rabobank Friesland bank


18.793

164.551

-17

-17

18.776

164.534

7. Eigen vermogen 31-12-2011 Bestemmingsfonds

31-12-2010

11.202.648

Reserve omrekeningsverschillen

10.292.832

966.954

1.137.243

12.169.602

11.430.075

Bestemmingsfonds Het verloop van het bestemmingsfonds is als volgt: 31-12-2011 Saldo per 1 januari

31-12-2010

10.292.832

8.897.559

Resultaat/mutatie bestemmingsfonds

409.816

121.272

Toevoeging/onttrekking

500.000

1.274.001

-

-

11.202.648

10.292.832

Overige mutaties Saldo per 31 december Het bestemmingsfonds bestaat uit de volgende onderdelen: 2007

2008

2009

2010

2011

Totaal

Ontvangen bedragen P3SW

2.370.222

1.861.742

1.000.000

2.268.036

-

7.500.000

Toezegging P3SW

1.861.742

843.355

-1.000.000

-1.705.097

-

-

Mutatie toezegging P3SW

-

-

-157.432

157.432

-

-

Aanpassing mobilisatiekosten

-

-

-700.000

-

-

-700.000

4.231.964

2.705.097

-857.432

720.371

-

6.800.000

-

2.000.000

-

553.630

500.000

3.053.630

4.231.964

4.705.097

-857.432

1.274.001

500.000

9.853.630

114.185

289.707

414.038

121.272

409.816

1.349.018

4.346.149

4.994.804

-443.394

1.395.273

909.816

11.202.648

Totaal P3SW RNE Totaal subsidietoekenningen Resultaat/mutatie bestemmingsfonds Totaal bestemmingsfonds


P3SW staat voor Public Private Partnership for Sanitation and Water. Het P3SW programma is geïnitieerd door het Ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking (destijds een onderdeel van het Ministerie van Buitenlandse Zaken). Het programma tracht de kloof te overbruggen tussen commercieel rendabele waterprojecten en activiteiten en projecten die te klein, te risicovol, of te commercieel getint zijn om voor financiering in aanmerking te komen. Het P3SW programma is gestart met twee pilot projecten. Eén van deze pilots betreft de rehabilitatie van lokale waterbedrijven in Oost-Indonesië door WMD. WMD heeft zich daarbij ten doel gesteld om 3 miljoen mensen van schoon water te voorzien. De projecten van WMD worden deels (in casu voor een bedrag van € 7,5 miljoen) gefinancierd met subsidie van het Ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking. Het Ministerie heeft de uitvoering van het P3SW programma uitbesteed aan een onderdeel van Rijkswaterstaat. Op 15 november 2005 heeft de stichting € 700.000 ontvangen van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat met betrekking tot het P3SW programma. In 2009 heeft het bestuur van de stichting besloten deze bijdrage toe te kennen aan WMD in verband met de gemaakte mobilisatiekosten in de aanloopfase. De aanpassing van het bestemmingsfonds is verwerkt in de jaarrekening over 2009. Het saldo van de staat van baten en lasten wordt jaarlijks toegevoegd of in mindering gebracht op het bestemmingsfonds. RNE staat voor Rapid Network Extension. In 2008 is door de stichting in samenwerking met WMD een aanvullend programma gemaakt om de steden Manado, Sorong en Biak versneld van huisaansluitingen te voorzien. Het voorstel is ingediend bij de Nederlandse ambassade te Jakarta en in 2008 goedgekeurd met een toezegging van € 3,5 miljoen. Reserve omrekeningsverschillen Het verloop van de reserve omrekeningsverschillen is als volgt: 31-12-2011 Saldo per 1 januari Mutatie Saldo per 31 december


31-12-2010

1.137.243

-389.547

-170.289

1.526.790

966.954

1.137.243

8. Langlopende schulden 31-12-2011 Leningen o/g Rabobank

31-12-2010

4.950.000

3.700.000

Garantieverplichtingen WMD

613.138

299.112

Lening WMD

204.199

72.967

5.767.337

4.072.079

Lening o/g Rabobank De stichting heeft eind 2009 een lening aangetrokken bij de Rabobank van € 4.000.000,- ter financiering van de aankoop van exploitatieleningen die TAD verstrekt heeft aan de diverse PT’s. In 2011 is een nieuwe lening van € 1.500.000 bij de Rabobank aangetrokken. Het verloop van de lening van de Rabobank is als volgt: 31-12-2011

31-12-2010

Saldo per 1 januari

3.850.000

4.000.000

Aangetrokken

1.500.000

-

Aflossing

150.0000

150.000

Subtotaal

5.200.000

3.850.000

250.000

150.000

4.950.000

3.700.000

Aflossingsverplichting opgenomen onder kortlopende schulden Saldo per 31 december

Voor de lening van € 4.000.000 gelden de volgende voorwaarden. De duur van de lening is 15 jaar. Gedurende de jaren 2010 t/m 2014 is sprake van halfjaarlijkse aflossingen van € 75.000. Met ingang van 2015 wordt het aflossingsbedrag verhoogd naar € 162.500 per half jaar. De eerste aflossing vindt plaats op 01-02-2010. De rente van de lening staat vijf jaar vast en bedraagt 3,75% per jaar, maandelijks achteraf te voldoen. Na vijf jaar zal het rentepercentage opnieuw worden vastgesteld.


De in 2011 nieuw aangetrokken lening van € 1.500.000 heeft een looptijd van 10 jaar tegen een rentepercentage van 3,96% per jaar. Gedurende de jaren 2011 t/m 2016 is sprake van halfjaarlijkse aflossingen van € 50.000. Met ingang van 2017 wordt dit aflossingsbedrag verhoogd naar € 100.000 per halfjaar. De eerste aflossing vindt plaats op 01-02-2012. Van het restant van de lening per 31 december 2011 heeft een bedrag van € 3.600.000 een looptijd langer dan vijf jaar. Garantieverplichtingen WMD De WMD staat garant voor de betalingsverplichting van aflossing en rente van de schuld aan de Rabobank van totaal € 5.500.000. De garantstelling is beperkt tot de aflossing en rente zoals die jaarlijks verschuldigd is. Ultimo 2011 bedroeg de garantstelling € 613.138. Hiervan is per balansdatum € 402.837 nog niet ontvangen. Dit bedrag is opgenomen als vordering. De door de stichting afgeroepen garantiebetalingen worden beschouwd als verstrekte leningen door WMD. De rente is gelijk aan de rente die de stichting verschuldigd is aan de Rabobank. Aflossing van deze lening vindt plaats door de stichting nadat TAD haar verplichtingen aan de stichting volledig is nagekomen en er nadien nog aflossingen van de exploitatieleningen plus rentebetalingen bij de stichting worden ontvangen. Lening WMD Over de voorwaarden van deze lening worden in 2012 afspraken gemaakt tussen de stichting en WMD.


9. Kortlopende schulden De kortlopende schulden zijn als volgt samengesteld: 31-12-2011

31-12-2010

Schulden aan leveranciers Crediteuren

53.550

107.100

53.550

107.100

250.000

150.000

250.000

150.000

Drukwerk

5.000

5.000

Accountantskosten

5.000

5.000

Rente lening WMD

8.940

4.801

12

57

18.952

14.858

322.502

271.958

Aflossingsverplichtingen Rabobank Overige schulden

Bankkosten

Totaal kortlopende schulden

Niet uit de balans blijkende verplichtingen De stichting heeft in 2009 leningen met betrekking tot exploitatiekosten overgenomen van TAD voor € 4.000.000 en hiermee het economisch eigendom verkregen. De economische waarde van de leningen bedroeg per 31 december 2009 € 5.147.324. Over terugbetaling van het verschil van € 1.147.324 is het volgende overeengekomen. TAD maakt de door haar ontvangen betalingen van de PT’s met betrekking tot aflossing en rente onmiddellijk na ontvangst over aan de stichting. Indien het totaal van de betalingen door de PT’s meer bedraagt dan de verstrekte lening van € 4.000.000 en de hierover verschuldigde rente wordt het meerdere terug betaald aan TAD.


Toelichting op de Staat van Baten en Lasten over 2011 (bedragen in euro’s)

10. Beheervergoeding TAD TAD ontvangt van de stichting in het kader van haar verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het programma een jaarlijkse beheervergoeding van € 53.550.

11. Accountantskosten 2011 Controle van de jaarrekening

2010

2.618

7.407

Bijzondere verklaring inzake eindafrekening P3SW

-

34.748

Rangschikking algemeen nut beogende instelling

16.230

-

2.968

2.804

21.816

44.959

Fiscale adviezen

12. Overige kosten 2011 Drukwerk

2010 -

5.682

Kosten KvK

27

245

Overige kosten

34

354

61

6.281

13. Rente u/g TAD 2011

2010

Rente lening TAD m.b.t. projecten

499.993

238.996

Rente lening TAD m.b.t. exploitatie

155.625

150.000

655.618

388.996


Overige gegevens


1. Verwerking Saldo van de Staat van Baten en Lasten

In artikel 9 van de statuten is bepaald dat de jaarstukken door het bestuur worden vastgesteld.


2. Controleverklaring

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het bestuur van Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië

Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2011 van Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië te Assen gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2011 en de staat van baten en lasten over 2011 en de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de grondslagen voor financiele verslaggeving en andere toelichtingen.

Verantwoordelijkheid van het bestuur

Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met Richtlijn 640 ‘Organisaties zonder winststreven’ van de Nederlandse Raad voor de Jaarverslaggeving. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse conrrolestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Paterswoldseweg 806, 9728 BM Groningen, Postbus 8060, 9702 KB Groningen T: 088 792 00 50, F: 088 792 94 24, www.pwc.nl

E0266491

‘PwC is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK 34180284), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK 34180287), PricewaterhouseCoopers Compliance Services B.V. (KvK 51414406), PricewaterhouseCoopers Pensions. Actuarial & Insurance Services B.V. (KvK 54226368), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289) en andere vennoctschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op www.pwc.nl treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die 00K zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam.


Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiele verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Richtlijn 640 ‘Organisaties zonder winststreven’ van de Nederlandse Raad voor de Jaarverslaggeving. Groningen, 9 oktober 2012 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

Origineel getekend door A.L. Koops-Aukes RA


Jaarverslag 2011

Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië Postbus 18 9400 AA Assen www.swoi.nl

Jaarverslag Stichting Waterprojecten Oost-Indonesië

Recommend Documents