Jaarverslag 2013
Rijn en Venen
2013 in vogelvlucht Vestigingsnieuws
Personeel & Organisatie
Programmaontwikkeling
2013 was voor de Bibliotheek Rijn en Venen weer een jaar vol beweging: het totaal aantal vestigingen werd teruggebracht van negen naar zeven en de bibliobus reed in december op zeven plaatsen voor de laatste keer. De bibliotheek Alphen Centrum kreeg een geheel nieuw tijdelijk onderkomen en ging daarom enkele weken dicht.
Als gevolg van bezuinigingen werd in 2013 gestart met een reorganisatie. Het personeelsbestand van de Bibliotheek Rijn en Venen veranderde op tweeërlei wijze. Het aantal fte’s moest worden teruggebracht en er kwam ook een wijziging in de samenstelling van het personeelsbestand; het profiel van diverse functies werd aangepast aan de veranderende behoeften in de markt. Zo kon het zijn dat er enerzijds banen verdwenen en anderzijds vacatures ontstonden, zoals die van leesconsulent, vestigingsleider en webredacteur. Cultuurpalet is met ingang van het nieuwe schooljaar zelfstandig verdergegaan. De vaste medewerker ging hiermee uit dienst van de Bibliotheek. Aan het einde van 2013 waren er in totaal 33 medewerkers (20,9 fte’s) werkzaam in de front- en backoffice voor zeven vestigingen. Deze medewerkers in dienst van Rijn en Venen werden in hun werkzaamheden ondersteund door 123 vrijwilligers. Daarnaast waren er in diverse vestigingen scholieren en studenten die werden ingezet in het kader van hun (maatschappelijke) stage.
In 2013 kreeg cultureel ondernemerschap meer aandacht; kijkend vanuit de behoeften van de klanten en bezoekers werden nieuwe activiteiten, producten en diensten ontwikkeld in samenwerking met derden. Aanhakend op het landelijke loyaliteitsprogramma Voordeel met je biebpas werd er in het verslagjaar samengewerkt met theater Castellum: leden van de bibliotheek kregen op vertoon van hun lenerspas korting bij toneel- en filmvoorstellingen, vaak een bewerking van een boek. Voorbeelden van gedeeld ondernemerschap waren de Literair Cafés voor 55-plussers met Participe, de Buitenbieb met Participe/WijKids (in alle gemeenten), de workshops van de Alphense Organizers, Groenworkshops met leerlingen van het Wellant College en de Cultuurmarkt Uit@Alphen die voor het eerst werd gehouden met kunst- en cultuuraanbieders uit Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude. Met de Groene Hart Archieven werden workshops Genealogie en Huizenonderzoek georganiseerd en Seniorweb was bijzonder actief met computercursussen en inloopsessies in de Bibliotheek Nieuwkoop.
Beste lezers,
“Boeien, binden en bewegen”. Dat was en is nog steeds ons motto. Ook in 2013 is het ons gelukt om, ondanks de vele en soms ingrijpende wijzigingen in de organisatie, onze kerntaken goed uit te blijven voeren. Daarbij zijn we er trots op dat we met ons ledenaantal nagenoeg op de nullijn zijn gebleven in 2013. Een hele prestatie, zeker met het oog op de landelijke ontwikkelingen in de bibliotheekbranche. Door de inzet en inspanningen van de medewerkers en vele vrijwilligers konden we de inwoners van de vijf gemeenten van ons werkgebied Rijn en Venen steeds voorzien van informatie, leesondersteuning en media-educatie. En we blijven ons ontwikkelen: mediawijsheid, e-books, cultureel ondernemerschap. Zodat we onze klanten ook in 2014 kunnen boeien, binden en bewegen… Mirjam in’t Hout Directeur de Bibliotheek Rijn en Venen
Het bestuur van de stichting Bibliotheek Rijn en Venen bestond uit zes leden (twee vrouwen en vier mannen) en hield toezicht op de organisatie, het beleid en de directievoering. In het verslagjaar kwam zij zes maal bijeen. De belangrijkste onderwerpen op de agenda waren:
•> Opzet van de Bibliotheek op school •> Planvorming n.a.v. bezuinigingen in gemeenten Nieuwkoop, Kaag & Braasem en Rijnwoude; o.a. omvorming en sluiting
•> •> •> •> •>
vestigingen en afstoten Bibliobus Reorganisatie Bibliotheek Rijn en Venen: sociaal plan met akkoord vakbonden en adviestraject met ondernemingsraad Verhuizing en inrichting tijdelijke huisvesting Bibliotheek Alphen Centrum Voorbereiding Bieb+ (voorheen Cultuurgebouw) in Alphen aan den Rijn Deelname aan landelijk Retailconcept Vaststellen jaarstukken en inrichten voorzieningen en reserveringen
Volwassenen Voor de volwassen leden en bezoekers deed Bibliotheek Rijn en Venen mee met twee grote campagnes: Boekenweek 2013 met literaire High Teas en de nationale leesbevorderingscampagne NL Leest 2013 met Eric of Het klein insectenboek. Tijdens de Maand van het Spannende Boek 2013 konden volwassenen meedoen aan de lokale schrijfwedstrijd voor een spannend kinderverhaal, gejureerd door o.a. Gerard van Gemert.
Educatie
Producten en diensten Rijn en Venen-breed Lezen en leren voor alle leeftijden... liefst met een lach! Dit staat centraal bij het aanbod van de Bibliotheek Rijn en Venen. Wat werd er in 2013 aangeboden voor alle klantgroepen? U leest het hier.
0-3 jaar Er was veel aandacht voor de jongste aanwas middels diverse BoekStart-activiteiten: kinderboeken- en liedjesschrijfster Betty Sluyzer toerde in het voorjaar langs diverse vestigingen met haar interactieve en speelse peuterprogramma. In het najaar werden workshops Muziek op Schoot georganiseerd; jonge kinderen maken samen met (groot) ouders muziek en dat draagt bij aan zowel de taalontwikkeling als de motoriek. Voor 0-6 jarigen waren er de Nationale Voorleesdagen met de Prentenboeken Top 10.
4-12 jaar Naast Voorleesochtenden voor peuters waren vanaf eind mei ook de kinderen van vier tot acht jaar welkom op de Kidsvoorleesmiddagen in zeven vestigingen. Er werd actief meegewerkt aan de landelijke campagnes Kinderjury 2013 en Kinderboekenweek 2013, waarbij schrijver Fred Diks met de Grote Koen Kampioenshow naar theater Castellum kwam. De Buitenbieb werd gecontinueerd in Alphen aan den Rijn en uitgebreid naar de gemeenten Rijnwoude, Nieuwkoop, Kaag en Braassem en Zoeterwoude-Dorp.
12-18 jaar Alle scholen voor het voorgezet onderwijs konden van de Bibliotheek Rijn en Venen ondersteuning krijgen op het gebied van leesbevordering en mediawijsheid. Een aantal scholen deed actief mee aan de campagnes Read2me! (voor brugklassers) en de Jonge Jury (voor scholieren uit klas 1 tot en met 3). In samenwerking met de Groene Hart Archieven werd een speciale app ontwikkeld met de titel Crime Scene. Met behulp van deze app konden scholieren met hun smartphone op pad om een lokale waargebeurde moord op te lossen. Een mooi voorbeeld van integratie van historie en de hedendaagse digitale tijd.
Het aanbod producten en diensten voor Voorschoolse instellingen, Primair Onderwijs en Voortgezet Onderwijs werd sterk uitgebreid en op professionele wijze aangeboden in drie afzonderlijke brochures. Door een nieuw team bestaande uit een accountmanager en leesconsulenten werd gestart met de Bibliotheek op school. Cultuurpalet die de kunst- en cultuureducatie in de gemeente Alphen aan den Rijn verzorgt, ging zelfstandig verder. De Bibliotheek Rijn en Venen leverde onverminderd aanbod voor de groepen 1 en 2 van de 33 basisscholen in Aarlanderveen, Alphen aan den Rijn en Zwammerdam.
Laaggeletterden Het stimuleringsabonnement werd ingevoerd voor alle deelnemers aan taalcursussen en maatjesprojecten. Op deze laagdrempelige wijze maakten veel mensen voor het eerst kennis met de bibliotheek in hun woonplaats. Tijdens de Week van de Alfabetisering waren er diverse activiteiten en het taal- en participatieprogramma Bibliotheek en Leren werd uitgebreid. Het contact met regionale taalaanbieders is versterkt en diverse taalgroepen hebben de bibliotheek als werkplek gevonden voor hun bijeenkomsten.
Senioren De contacten met zorginstellingen in de regio zijn uitgebouwd en het aantal zorginstellingen dat gebruik maakt van de dienst Luisteren in je leunstoel is toegenomen. Aan de nieuwe voorlezers van Luisteren in je leunstoel werd een workshop gegeven. In alle vestigingen zijn de collecties Aangepast Lezen gepromoot middels nieuwe brochures. De service Bibliotheek aan Huis kreeg extra aandacht, mede met het oog op de sluiting van de vestigingen in Alphen Ridderveld en Koudekerk aan den Rijn.
Marketing en Communicatie
Gebruik van de bibliotheek
In 2013 is er veel tijd en energie gestoken in de presentatie van het aanbod van producten en diensten voor diverse klantgroepen. Er kwamen brochures voor het onderwijs (zie ook Educatie) en brochures Altijd blijven lezen voor iedereen die moeite heeft met ‘gewoon’ lezen.
Openingsuren en bezoekers
In december 2013 werd het vierjaarlijks Klanttevredenheidsonderzoek (KTO) gehouden. De respons was aanzienlijk: maar liefst 1.237 mensen binnen het werkgebied van Rijn en Venen vulden de vragenlijst in. En met een algemeen rapportcijfer van 7,8 scoorde de Bibliotheek Rijn en Venen nog iets beter dan de vorige keer (7,6). De klanten waren in het algemeen tevreden over het personeel, de prijs-/kwaliteitverhouding, de communicatie en de activiteiten. Aandachtspunten bleken o.a. de herkenbaarheid van het personeel en de vindbaarheid van de materialen (m.n. in de nieuwe vestiging van Alphen Centrum). Ook zouden de medewerkers de bezoekers nóg actiever mogen aanspreken en mag de bekendheid van de digitale nieuwsbrief en de activiteitenkalender ‘Leuke dingen doen in en om de bieb’ omhoog.
Wervings- en behoudsactiviteiten zijn een continu aandachtspunt geworden. Het accent bij de werving in 2013 lag op het aantrekken van nieuw publiek op de locatie Alphen Centrum en op het werven van jeugdleden tijdens BoekStartactiviteiten en tijdens de Kinderboekenweek. Daarnaast werden basisschoolleerlingen automatisch lid bij invoering van de Bibliotheek op school. Bij behoud lag het accent in 2013 op de verfijning en actualisering van de collectie, de ontwikkeling van allerlei activiteiten en een verdere invulling van Voordeel met je biebpas door samenwerking met lokale partijen. Er was veel aandacht voor de communicatie naar en met klanten rondom de verhuizing in Alphen Centrum, de sluiting van de vestigingen Alphen Ridderveld en Koudekerk en stopzetting van een aantal standplaatsen van de Bibliobus: naast free publicity in lokale en regionale media werden diverse andere (eigen) communicatiemiddelen ingezet, zoals de website, de digitale nieuwsbrief, posters, de instore TV-schermen, persoonlijke brieven en een grote advertentie in het Witte Weekblad en Alphen CC.
Het aantal openingsuren in 2013 is met 157,5 gelijk gebleven aan 2012. Het totaal aantal bezoekers in de negen vestigingen van de Bibliotheek Rijn en Venen bedroeg 420.885, wat neerkomt op een daling t.o.v. 2012 van 6,8%. Daarentegen steeg het bezoek van de website behoorlijk: met 18,9%. Het totale bibliotheekbezoek komt daarmee op ruim 610.000.
Bezoekers
2013
2012
verschil
Openingsuren
420.885
451.779
- 6,8%
157,5
Gemeente Alphen aan den Rijn Alphen Centrum 179.303 207.021 Alphen Ridderveld 65.747 71.834
- 3,4% 1) - 8,5%
32,0 15,0
Gemeente Rijnwoude Hazerswoude-Rijndijk Hazerswoude-Dorp Koudekerk aan den Rijn
24.696 19.414 4.768
24.706 20.571 5.698
- 0,0% - 5,6% - 16,3%
18,5 15,0 9,0
Gemeente Nieuwkoop Nieuwkoop Ter Aar
47.767 36.053
44.439 37.205
+ 7,5% - 3,1%
18,0 15,0
Gemeente Kaag en Braassem Roelofarendsveen
29.720
25.544
+ 16,3%
20,0
13.417
14.761
- 9,1%
15,0
192.035
161.446
+ 18,9%
24/7
Totaal Rijn en Venen
Gemeente Zoeterwoude Zoeterwoude-Dorp Website
1) Alphen Centrum was ruim 3 weken gesloten i.v.m. de verhuizing Tabel 1: Bezoekers en openingsuren 2013
In totaal werden er in 2013 ongeveer 750 activiteiten voor jong en oud georganiseerd, samen goed voor meer dan 13.000 bezoekers. Een deel van de activiteiten kwam tot stand in samenwerking met bestaande externe partijen zoals de Volksuniversiteit, Groene Hart Archieven, Participe en de Ombudsman. Ook nieuwe partners werden gezocht en gevonden, zoals tijdens de Groene Maand met de Nederlandse Vereniging voor Tuin- en Landschapsarchitectuur (NVTL) en het Wellant College, de intensieve en succesvolle samenwerking met Seniorweb en samenwerking met tal van lokale sportverenigingen tijdens de Sport- en Spelmiddag van de Kinderboekenweek.
Bibliobussen
Het totaal aantal uitleningen in 2013 betrof 816.900 (-6,9% t.o.v. 2012). Met name in de vestigingen Alphen Ridderveld en Koudekerk aan de Rijn nam het aantal uitleningen af, vermoedelijk als gevolg van de geplande sluiting eind van het jaar. In verband met de sluiting van twee van de negen vestigingen nam ook het aantal materialen af. De totale collectie in 2013 bedroeg 188.173; dat is 4,0% minder dan in 2012. De doelstelling om ten minste 10% van de collectie te vervangen is ook in 2013 gerealiseerd. In totaal werd 12,8% van de collectie vervangen door nieuw materiaal.
Het aantal sta-uren van de bibliobussen binnen het werkgebied van Rijn en Venen bleef in 2013 gelijk. Wel kwam de bus op zeven standplaatsen eind december voor de laatste keer.
Abonnementen
2013
t.o.v. 2012
Uitleningen
t.o.v. 2012
2.204
0,7%
70.800
- 15,6%
Gemeente Alphen aan den Rijn Aarlanderveen Alphen aan den Rijn (Kerk & Zanen) Zwammerdam
210 17 115 78
4,0% 6,3% 4,6% 2,6%
8.342 1.167 3.815 3.360
- 3,9% 12% - 14,4% 5,7%
Totaal Rijn en Venen
Gemeente Rijnwoude Benthuizen
216
-0,9%
4.758
- 26,0%
Gemeente Nieuwkoop Nieuwveen Noorden Woerdense Verlaat Zevenhoven
640 133 168 85 254
-2,6% -5% -1,8% -3,4% -1,6%
21.130 3.521 5.448 3.050 9.111
- 9,3% - 19,2% - 7,1% 42,7% - 16,6%
Gemeente Rijnwoude Hazerswoude-Rijndijk Hazerswoude-Dorp Koudekerk aan den Rijn
Gemeente Kaag en Braassem Hoogmade Leimuiden Oude Ade Rijnsaterwoude Rijpwetering Woubrugge
1.121 111 405 25 115 41 424
3,5% 13,3% - 1,7% - 19,4% 10,6% - 12,8% 8,4%
36.570 4.458 15.656 529 4.422 862 10.643
- 5,8% - 3,6% - 9,4% 9,4% 14,0% - 27,9% - 5,4%
Totaal Rijn en Venen
Leden
2013
% v.h. aantal
2012
verschil Uitleningen
inwoners
26.529
22%
26.748
- 0,8%
816.900
- 6,3%
11.324 4.228
24,6% 17,8%
11.224 4.497
+0,9% 1) - 6,2%
351.178 113.149
+ 0,8%
1.501 1.149 353
28,0% 20,4% 8,4%
1.578 1.163 387
- 4,9% - 1,2% - 8,8%
48.122 37.576 12.513
-15,5% - 9,4% - 6,4%
2.344 2.088
26,5% 23,6%
2.320 1.936
+ 1,0% +7,9% 2)
74.159 61.533
- 3,7% -10,8%
Gemeente Kaag en Braassem Roelofarendsveen
2.521
20,2%
2.581
- 2,3%
86.486
-11,5%
Gemeente Zoeterwoude Zoeterwoude-Dorp
1.021
18,2%
1.062
- 3,9%
32.164
-13,5%
Gemeente Alphen aan den Rijn Alphen Centrum Alphen Ridderveld
Gemeente Nieuwkoop Nieuwkoop Ter Aar
1) i.v.m. opening nieuwe tijdelijke pand aan Aarplein 5 2) i.v.m. invoering Bibliotheek op school Tabel 3: leden en uitleningen 2013
Tabel 2: Bibliobussen 2013 per gemeente
t.o.v. 2012
Digitaal gebruik Steeds vaker wordt de bibliotheek digitaal bezocht. Het aantal websitebezoeken steeg in 2013 naar 192.035 (526 per dag). Dat is een stijging van 18,9% en past bij de algemene trend in de Nederlandse samenleving, waarbij het informatie- en communicatiegedrag vaker digitaal plaatsvindt. De website van de bibliotheek wordt met name gebruikt voor het zoeken (Catalogusfunctie) en verlengen van materialen (Mijn menu). Ook worden er materialen online gereserveerd en blijven mensen via de website op de hoogte van nieuws en activiteiten.
Leden 2013 naar leeftijdscategorieën
Leners en uitleningen De Bibliotheek Rijn en Venen behaalt over de hele linie goede resultaten bij de jongste leners. Door het BoekStartprogramma voor de jongsten en goede relaties met de Centra voor Jeugd en Gezin is het aantal jonge leners groeiende. De leeftijdscategorie 0-3 jaar bedroeg 5,4% (1.425) van het totaal (4,3% in 2012). In de categorieën 4-12, 13-17 en 18-64 was er een lichte daling zichtbaar. Per saldo is het totaal aantal leners van de Bibliotheek Rijn en Venen gedaald met 0,8% (in 2012 was dat een daling van 3,5%).
0-3 4-12 13-17 18-64 65+ intern
Totaal Rijn en Venen
26.529
100%
0-3 jaar
1.425
5,4%
4-12 jaar
8.444
31,8%
13-17 jaar
5.060
19,1%
18-64 jaar
8.549
32,2%
65 jaar een ouder
2.947
11,1%
Interne passen
104
0,4%
Collectie De collecties in alle vestigingen van de Bibliotheek Rijn en Venen worden elk halfjaar bekeken en geactualiseerd. Naast de ‘reguliere’ collectie die is ingedeeld in leeftijden (0-8 jaar, 8-12 jaar en 12+) en genres (o.a. romans, spanning, informatief) wordt er in het bijzonder aandacht geschonken aan aparte collecties voor speciale doelgroepen, zoals inburgeraars, anderstaligen, mensen met dyslexie en mensen met een visuele beperking. In het verslagjaar is er voor elke vestiging een collectie leeshulpmiddelen aangeschaft. Zo kunnen klanten via de bibliotheek kennismaken met wat er op dat gebied voorhanden is.
Peilers van de Bibliotheek Rijn en Venen De Bibliotheek Rijn en Venen concentreert zich bij haar dienstverlening op Lezen, Leren, Informeren en Cultuur & Ontmoeting. De Bibliotheek is nog steeds dé plek om te lezen en je kennis te verrijken. Daarbij is er aandacht voor alle leeftijden en gebruikersgroepen. De Bibliotheek Rijn en Venen organiseerde ook in 2013 tal van activiteiten om mensen op elke leeftijd en van alle niveaus te leren omgaan met de Nederlandse taal, zodat iedereen op zijn of haar manier kan (blijven) participeren in de samenleving. Voorbeelden hiervan waren voorlezen voor peuters, diverse leesbevorderingsprogamma’s op scholen, workshops E-readers en Studiekeuze, de literaire High Teas tijdens de Boekenweek, lezingen i.s.m. de Volksuniversiteit en het Centrum voor Jeugd en Gezin, de Week van de Mediawijsheid, de Week van de Opvoeding en de demonstraties van de Mediabar.
Een uitgebreid overzicht van alle activiteiten in 2013 is terug te vinden in de jaarverslagen per gemeente.
Totaal Rijn en Venen
totale omvang
188.173
t.o.v. 2012
-4,0%
aanschaf
24.142
Gemeente Alphen aan den Rijn Alphen Centrum 68.314 +6,9% Alphen Ridderveld 21.710 -33,3% 1) Gemeente Rijnwoude Hazerswoude-Rijndijk 15.020 + 1,3% Hazerswoude-Dorp 11.034 + 0,6% Koudekerk aan den Rijn 4.749 -29,0% 2)
aanschaf in % op collectie
12,8%
13.394 593
19,6% 2,7%
1.799 1.406 213
12,0% 12,7% 4,5%
Gemeente Nieuwkoop Nieuwkoop Ter Aar
14.186 16.323
+ 12,0% -7,9%
2.033 1.207
14,3% 7,4%
Gemeente Kaag en Braassem Roelofarendsveen
21.522
-2,8%
1.698
7,9%
Gemeente Zoeterwoude Zoeterwoude-Dorp
15.315
+4,4%
1.799
11,7%
1) en 2) I.v.m. de sluiting per ultimo 2013 is de collectie geleidelijk afgebouwd Tabel 4: Collectie 2013
Inlichtingen In alle vestigingen van de Bibliotheek Rijn en Venen samen werden in totaal 25.593 vragen gesteld, zowel mondeling (aan de balies) als digitaal (onder meer via e-mail). Daarvan waren er 22.863 ‘wegwijsvragen’ en 2.730 ‘speurvragen’.
Mediawijsheid = speerpunt Om je voldoende, bewust, actief en kritisch te kunnen bewegen in de gemedialiseerde samenleving heb je allerlei vaardigheden nodig. Bibliotheek Rijn en Venen besteedde in 2013 dan ook veel aandacht aan het wegwijs maken van mensen in de hedendaagse informatiemaatschappij. In 2013 werden tal van initiatieven ontwikkeld om kinderen, jongeren en volwassenen informatie- en mediavaardig te maken. Een greep uit het aanbod:
•> Digitaal en interactief voorlezen voor peuters; •> Mediawijsheid-programma’s voor leerlingen in het primair onderwijs, zoals Spinternet, Media Maffia,
Diploma Veilig Internet, Bureau Meestervervalsers; •> Mediawijsheid-programma’s voor leerlingen in het voortgezet onderwijs, zoals My Life Story en de app Crime Scene; •> Themabijeenkomsten Mediawijsheid voor ouders; •> Cursussen en workshops m.b.t. het gebruik van sociale media, zoals Facebook en Twitter en tablets en smartphones.
www.bibliotheekrijnenvenen.nl Bibliotheek Rijn en Venen • Aarplein 8 • 2406 BZ Alphen aan den Rijn • T 0172-475 771 • E
[email protected]
