jaarverslag Rijksuniversiteit Groningen

2005

j a a r v e r Rijksuniversiteit s l a g Groningen

Inhoud Leeswijzer / samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kerncijfers en kengetallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bericht van de Raad van Toezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 6 11 12

De RUG en haar omgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Profiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Veranderingen in de onderwijsorganisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lokale en regionale samenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Doelmatigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bijdrage aan kennissamenleving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15 15 15 18 18 21 22

Onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoofdlijnen onderwijsbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderwijsaanbod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Resultaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kwaliteitszorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Studenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Initieel onderwijs personeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

29 29 32 37 38 46 49

Onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoofdlijnen onderzoekbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Resultaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Profilering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tweede geldstroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kwaliteitszorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kroonjuwelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

55 55 57 58 64 64 72

Internationalisering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Internationale mobiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Posititionering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Engelstalige onderwijsprogramma’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Service . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ontwikkelingssamenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75 75 75 77 77 78 78 81

Bedrijfsvoering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Personeelbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Arbo en milieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Financieel beleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Huisvesting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Facilitair bedrijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ICT-voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wetenschappelijke informatievoorziening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Duurzaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

83 83 85 86 91 93 94 94 96

Jaarrekening 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Accountantsverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lijst van afkortingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samenvatting centrale organen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

101 109 110 112

1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4 .7

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5 .7 5.8

ja a rv e r s l a g 2005 rug

1 januari 2005 – De Faculteit der Medische Wetenschappen en het Academisch Ziekenhuis Groningen gaan samen verder in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG).

Leeswijzer Dit jaar brengt de RUG voor de vierde keer een geïntegreerd Jaarverslag over Onderzoek, Onderwijs en Financiën uit dat zoveel mogelijk tegemoet komt aan het zogenaamde VBTBgedachtegoed (‘Van Beleidsbegroting Tot Beleidsverantwoording’). Dat bepleit een duidelijker en voor een breder publiek toegankelijke verantwoording over de resultaten van het gevoerde beleid, liefst aan de hand van prestatie-indicatoren en door confrontatie van doelstellingen en realisatie. De belangrijkste elementen die daartoe in onze verslagen vanaf 2002 zijn geïntroduceerd worden hier nogmaals genoemd: > Het financiële deel is beperkt tot een samenvatting van de meest aansprekende onderdelen. De gedetailleerde jaarrekening wordt in eerste instantie alleen naar het Ministerie gezonden. > Er zijn analyses toegevoegd van (de trends in) onze kengetallen Onderwijs (KUO) en Onderzoek (KUOZ) en van de aard en omvang van ons personeelsbestand. Ook worden deze vergeleken met de landelijke gemiddelden. Overigens zijn deze analyses net als vorig jaar minder uitgebreid dan in het RUG-Jaarverslag 2003 wegens het ontbreken van nieuwe landelijke cijfers. > Opname van ons marktaandeel in de landelijke aantallen studenten, diploma’s en personeelsleden, alsmede ons aandeel in de overheidsbekostiging en in de landelijke wetenschappelijke productie. > De belangrijkste beleidsdoelstellingen, overgenomen uit het Ontwikkelingsplan, Strategieplan en andere relevante beleidsnotities, worden expliciet vermeld. > De afzonderlijke facultaire deelverslagen zijn afgeschaft. Beleid en resultaat worden zoveel mogelijk op instellingsniveau besproken. Waar nodig vindt een vergelijking plaats met de landelijke gemiddelden, op het niveau van HOOP-gebieden en onderzoekdisciplines. > De relatieve kwaliteitsoordelen van studenten en deskundigen over ons onderwijs worden besproken. De RUG heeft geen traditie van sturing op prestatie-indicatoren of streefwaarden. De kerntaken Onderwijs en Onderzoek zijn in het algemeen te complex om resultaten van het beleid te beschrijven aan de hand van eenvoudige kwantitatieve parameters. Dat wil niet zeggen dat er geen prestatie-indicatoren of streefwaarden gehanteerd worden. Waar in het verleden al gedefinieerd, worden deze vermeld. Daarnaast worden kwantificeerbare resultaten zoveel mogelijk naast landelijke gemiddelden geplaatst.

Nieuw in het onderhavige jaarverslag Daarnaast zijn in het Jaarverslag 2005 RUG enkele veranderingen aangebracht in reactie op de gewijzigde OCW 'Richtlijn Jaarverslaglegging' en de OCW ‘Analyse Jaarverslagen Universiteiten Verslagjaar 2004’. Meest vermeldenswaard zijn de volgende: > In paragraaf 1.5 is de stand van zaken gerapporteerd aangaande de najaar 2005 gemaakte prestatieafspraken. > Onder het kopje “Onderzoeksprestaties RUG (paragraaf 3.5) is een nieuwe tabel opgenomen met een overzicht van alle meest recente onderzoekvisitatierapporten en wordt nader ingegaan op het ontbreken van de RUG in ‘the world’s Top-200 universities’ ranglijst van de The Times Higher Education Supplement van oktober 2005; op vijf van de zes indicatoren blijkt de RUG wel degelijk tot de mondiale Top-200 te behoren. ja a rv e r s l a g

Doelgroepen

2005 rug

Dit Jaarverslag 2005 RUG richt zich primair op het Ministerie van OCW, RUG-medewerkers en belangrijke relaties van de RUG bij het voortgezet en hoger onderwijs, het bedrijfsleven en (lokale) overheden. Het bevat echter ook relevante informatie voor alumni, studenten, aspirant-studenten en ouders van (aspirant)studenten. Men vindt er immers informatie over het complete opleidingsaanbod, de RUG-onderwijsfilosofie, de organisatie van het onderwijs en onderzoek alsmede de kwaliteit van onderwijs en onderzoek. Uiteraard is dit verslag openbaar en voor iedereen beschikbaar. Een elektronische versie is te downloaden van de RUGwebsite (www.rug.nl). Hier zijn ook relevante en specifieke verwijzingen opgenomen naar andere digitale bronnen. Gedrukte exemplaren van het verslag kan men aanvragen bij de afdeling Communicatie van de RUG (adres: zie colofon).

Ke r n c i j f e r s e n kengetallen 2005 1

2004 1

2003

2002

2001

21.889

21.557

20.458

19.344

18.765

768

789

785

769

760

18

6

8

7

16

22.656

22.088

20.927

19.830

19.292

Voltijd

11,5%

11,6%

11,6%

11,6%

11,7%

Deeltijd + Duaal

5,7%

5,5%

5,2%

5,1%

5,3%

Totaal 1 cijfer HO

11,1%

11,1%

11,1%

11,1%

11,2%

Studenten Ingeschreven per 1 december (2001-2003) of 1 oktober (2004-2005) (excl. extraneï en vrijstellingen collegegeld): Voltijd Deeltijd Duaal Totaal 1 cijfer HO Marktaandeel ingeschreven per 1 oktober (excl. vrijstellingen collegegeld) uit 1 cijfer HO 2:

Instroom eerstejaars (d.d. 1 oktober) Aantal bekostigden RUG 3 Marktaandeel RUG 2 Eerstejaars instelling 1 cijfer HO 4 Marktaandeel RUG 2

4.262

4.131

4.485

3.960

4.221

nb

10,9%

10,9%

10,0%

11,3%

4.403

4.515

4.203

3.852

4.204

10,7%

11,0%

10,7%

9,8%

10,6%

2.824

2.613

2.460

2.394

Onderwijs Propedeuse diploma’s 5

2.647

2.572

3.071

Bachelor diploma’s

993

370

63

Doctoraal diploma’s

2.615

2.529

2.537

Master diploma’s

365

164

14

Postdoctorale diploma’s

374

391

412

414

344

1.434

1.438

1.426

1.399

1.470 10,5%

Onderzoek 6 Inzet wp (fte) Marktaandeel inzet wp

(fte) 7

nb

nb

9,7%

9,9%

289

286

238

229

240

nb

11,4%

9,7%

9,1%

9,5%

4.689

4.503

4.478

4.419

4.517

nb

nb

8,6%

8,7%

8,8%

Rijksbijdrage (modeltoewijzing)

251,7

241,4

232

221,3

207

Overige rijksbijdrage en overdrachten (incl. AZG)

86,2

86,2

87,1

87,1

96,0

Promoties Marktaandeel promoties 7 Wetenschappelijke publicaties Marktaandeel wetenschappelijke

publicaties 7

Kerncijfers en kengetallen Exploitatie (bedragen x € 1 mln) Baten

Collegegelden

33,2

31,5

28,3

25,8

24,7

Contractonderzoek en -onderwijs

76,5

86,3

83,8

70,6

64,2

Overige inkomsten

51,5

48,8

57,5

61,0

44,1

Lasten Personele lasten

286,1

281,4

268,6

248,9

244,5

Overige lasten

201,5

208,8

211,1

196,9

180,7

11,5

4,0

9,0

20,0

10,8

Exploitatieresultaat

2005 1

2004 1

2003

2002

2001

Vermogen (bedragen x € 1 mln) Eigen Vermogen

343,4

331,9

327,9

319

297,9

Totaal vermogen

479,6

476,9

463,1

436,5

397,5

72%

70%

71%

73%

75%

Solvabiliteitsratio

Liquiditeit (bedragen x € 1 mln) Geldmiddelen

51,1

61,0

85,2

89,0

62,3

Beleggingen

86,4

78,7

45,5

27,3

31,9

Netto werkkapitaal

88,7

83,0

76,5

77,8

65,5

1,0

1,0

1,3

1,5

1,5

2.323

2.283

2.293

2.247

2.205

nb

9,4%

9,3%

10,2%

10,5%

2.020

2.115

2.062

2.034

1.978

nb

9,7%

9,3%

10,3%

10,1%

Current ratio (vlotte activa/vreemd vermogen)

Personeel (ultimo standen; fte) 8 WP Marktaandeel wp 9 OBP Marktaandeel OBP Hoogleraren Marktaandeel Hoogleraren UHD’s Marktaandeel UHD’s UD’s Marktaandeel UD’s AIO’s Marktaandeel AIO’s door NWO bekostigd WP+OBP 10 Marktaandeel door NWO bekostigd WP+OBP

245

268

258

253

255

nb

10,0%

9,7%

10,7%

11,0%

258

255

266

275

253

nb

10,1%

10,8%

12,0%

11,3%

415

429

429

413

432

nb

8,9%

8,5%

8,7%

9,1%

666

650

644

604

564

nb

8,3%

9,3%

9,6%

10,0%

nb

368

347

286

335,3

nb

9,8%

10,4%

9,6%

11,0%

1

Marktaandelen 2004 (KUO, KUOZ en WOPI) en 2003 (KUO, KUOZ) nog niet te berekenen omdat landelijke totalen nog niet beschikbaar (nb) zijn.

2

Percentage van landelijk totaal WO, inclusief HOOP-gebieden die de RUG niet bestrijkt; selectie: WO-opleiding-instelling-propedeuse, vol- en deeltijd, incl. niet-bekostigden. De cijfers wijken af van het vorig jaarverslag, toen ze nog niet definitief waren bepaald.

3

Daling t.o.v. 2003 toe te schrijven aan wegvallen bekostiging instroom vanuit HBO (832 studenten in 2004 en 775 in 2005)

4

Eerstejaars WO-Nederland, VWO in ongedeelde- en bacheloropleidingen (hoofdinschrijving HO)

5

2003: 856 propedeuses Bachelor en 2.215 ‘oude stijl’; 2004: 2517 propedeuses Bachelor en 226 ‘oude stijl’; 2005: 2.607 propedeuses Bachelor en 40 ‘oude stijl’;

6

Onderzoekcijfers 2005 zijn nog voorlopig; die van 2004 zijn definitief en conform KUOZ opgave 2004

7

Landelijk totaal inclusief HOOP-gebieden die de RUG niet bestrijkt

8

Bron landelijk totaal: WOPI (VSNU)

9

Marktaandelen vanaf 2003 exclusief HOOP-gebied Gezondheid vanwege overgang personeel naar UMC’s

10

Bron: NWO Jaarboeken 1998 2001 t/m 2004


S a m e n va t t i n g Belangrijkste onderwijscijfers RUG 2005

Belangrijkste onderzoekcijfers RUG 2005

Instroom eerstejaars studenten

Onderzoekinzet en samenstelling WP

Daling met 2,5% (t.o.v. 2004) naar 4.403. Marktaandeel RUG gedaald van 11,0% (2004) naar 10,7%.

> Lichte daling OZ-inzet met 0,3% (t.o.v. 2004) naar 1434 fte. > Aandeel WP2 23,6% en WP3 18,9%. > Marktaandeel RUG in landelijke OZ-inzet WP (2003):

(Post)propedeuserendement (vóór introductie BaMa)

– WP1 t/m3: – WP2: – WP3:

Dit ligt in alle HOOP-gebieden overwegend op of boven het landelijk gemiddelde.

9,7% 9,8% 6,8%

Productiviteit1 Gemiddelde studieduur (vóór introductie BaMa)

> Aantal dissertaties met 1% gestegen naar 289 (marktaan-

Deze ligt in alle HOOP-gebieden overwegend op of onder het landelijk gemiddelde.

> Aantal wetenschappelijke publicaties met 13,7% gestegen

deel 2003: 9,0%) naar 4689 (marktaandeel 2003: 8,6%) > Aantal vakpublicaties met 1,4% gestegen naar 1266

(marktaandeel 2003: 8,5%)

Promotierendement (cohorten 1986 tot en met 1996) > AIO2-rendement na 6 jaar varieert van 67% in het

>

>

>

>

1

Marktaandeel 2004 niet te berekenen omdat landelijke totalen nog niet beschikbaar zijn.

2

Inmiddels is het begrip Assistent In Opleiding (AIO) in de CAO vervangen door ‘Promovendus’, waarmee echter alleen die promovendi bedoeld worden die een zodanige aanstelling als werknemer genieten bij de RUG. Ter onderscheiding van beurspromovendi met studentenstatus, wordt in dit verslag waar nodig nog gebruik gemaakt van het begrip AIO.

HOOP-gebied Gezondheid tot 31% in Taal & Cultuur; daartussen bedraagt het 60% in Natuur, 44% in Gedrag & Maatschappij, 40% in Economie en 31% in Recht. Het rendement van de eerste drie cohorten UE-bursalen ligt 17-23% boven dat van AIO’s die in dezelfde periode (1996 t/m 1998) gestart zijn. De gemiddelde promotieduur van alle 993 in de periode 1990-2003 aan de RUG gepromoveerde AIO’s bedraagt 5,3 jaar en varieert van 4,3 jaar voor Wiskunde tot 6,4 jaar voor Wijsbegeerte. De gemiddelde promotieduur van alle 56 in de periode 2000-2003 aan de RUG gepromoveerde UE-bursalen bedraagt 4,5 jaar. 72% van de tussen 1990 en 2003 gepromoveerde AIO’s heeft er minder dan 6 jaar over gedaan; de gemiddelde duur bedraagt voor deze selectie 4,7 jaar en varieert van 4,5–5,1 jaar voor alle faculteiten.

Benchmarking onderzoek > Internationale positie RUG onderzoek volgens CWTS-

citatie-impactanalyses: – Elf van de vijftien onderzoeksinstituten en – centra in de bèta – en medische wetenschappen hebben een significant hogere impact dan het mondiale gemiddelde in hun subfields. – Voor zeven daarvan ligt de relatieve impact meer dan 40% boven het wereldgemiddelde: CIO (Isotopen onderzoek), MSC (Materials Science), Stratingh (Scheikunde & Scheikundige Technologie), CTN (Theoretische natuurkunde), Kapteyn (Astronomie), IWI (Wiskunde & Informatica) en CEES (Ecologie & Evolutie). – In zes subfields is de RUG-impact zeer hoog (meer dan tweemaal het wereldgemiddelde): Biology, Materials Science Multidisciplinary, Chemistry, Physical Chemistry, General Medicine, Hematology. – RUG-impact is hoog (meer dan anderhalf maal het wereldgemiddelde) in 26 van de in totaal 69 subfields die bestreken worden door de 15 onderzoeksinstituten en -centra. > (Inter)nationale positie RUG op basis van het gemiddeld

aantal citaties per publicatie volgens de Essential Science Indicators (webfaciliteit van ISI Web of Knowledge): – Citatie-impact RUG in 10 van de 16 ISI-Fields hoger dan het Nederlands gemiddelde, waaronder die waarin Nederland tot de mondiale landen Top-3 behoort: Environment / Ecology, Plant & Animal Science, Chemistry, Social Sciences en Materials Science. – Positie RUG onder 38 Europese universiteiten (w.o. alle Nederlandse, Cambridge en Oxford): – Top-5 in 5 ISI-Fields: Environment / Ecology, Materials Science, Chemistry, Space Science en Microbiology – Top-10 in 7 ISI-Fields: bovengenoemde 5 plus Plant & Animal Science en Physics. – Met 5 Top-5 posities worden we alleen overtroffen door Oxford (16 noteringen), Cambridge (15), Univ Coll London (8), Heidelberg (7) en de VU (6).


8 februari 2005 – De RUG telt meer dan 5.000 eerstejaarsstudenten. Po Wai Choo is de vijfduizendste die zich inschreef. Van collegevoorzitter Simon Kuipers krijgt hij bloemen én een laptop.

B e r i c h t va n d e R a a d va n To e z i c h t De Raad van Toezicht heeft in 2005 vijf keer vergaderd. Hierbij houdt de Raad op hoofdlijnen toezicht op het bestuur en het beheer van de instelling door het College van Bestuur. De Raad heeft op 19 december 2005 de slotverdeling 2005 goedgekeurd. De instellingsbegroting 2006 is goedgekeurd onder de aanname dat de Universiteitsraad, na een nadere toelichting aan het College van Bestuur, alsnog over de deelbegroting van het Facilitair Bedrijf positief zou adviseren. In januari 2006 bleek de genoemde veronderstelling juist. De Raad keurde op 6 juni 2005 de jaarrekening 2004 goed en besprak in aanwezigheid van de externe accountant het accountantsverslag bij de jaarrekening 2004. De Raad heeft tevens het Jaarverslag RUG 2004 goedgekeurd. Het Sociaal, Arbo- en Milieuverslag 2004 is uitvoerig besproken. De Raad heeft het Plandocument 2006 goedgekeurd. De ontwikkelingen bij de participaties Applied NanoSystems BV en stichting BioMaDe zijn meerdere malen besproken. Tevens zijn de ontwikkelingen bij de Hortus Haren aan de orde gekomen. De Raad keurde het geactualiseerde Handboek FIS en de naamswijziging van de Faculteit PPSW in Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen goed. Ook hechtte de Raad zijn goedkeuring aan diverse wijzigingen in het Bestuurs- en Beheers-Reglement. De Raad is tevreden over de rapportage EDP Audit 2005 en het actieprogramma naar aanleiding hiervan. De Raad is ongerust over de tekorten bij de Faculteiten der Letteren en Wiskunde en Natuurwetenschappen. De Raad heeft zich gelukkig geweten prof.dr. F. Zwarts als Rector Magnificus te kunnen herbenoemen van 1 september 2006 tot 1 september 2010. Daarnaast heeft de Raad besloten prof.dr. K. Duppen per 1 maart 2006 voor vier jaar als lid van het College van Bestuur te benoemen. De heer Duppen is de opvolger van dr. M.A. Kooyman, die na een lidmaatschap van het College van Bestuur van 24 jaren op 1 maart 2006 met pensioen is gegaan. De Raad bedankt de heer Kooyman voor diens bijzondere inzet voor de belangen van de RUG, zowel regionaal als landelijk. Met name op de terreinen financiën, ICT, valorisatie, vastgoed en investeringen heeft de heer Kooyman zijn stempel op de universiteit gedrukt. In de personele sfeer heeft de Raad in 2005 drie wijzigingen ondergaan. Met ingang van 1 maart 2005 is de heer ir. J. Oosterveld benoemd tot lid van de Raad van Toezicht. Mevrouw dr. G. Lycklama à Nijeholt is met ingang van 1 juli 2005 benoemd tot lid. Op 1 maart 2005 heeft de Raad tot zijn grote spijt afscheid moeten nemen van de heer O. von der Gablentz. De Raad is hem grote dank verschuldigd voor diens wijze inbreng. De Raad heeft de oprichting van de Graduate Schools per 1 september 2005 bij de RUG besproken. De Raad onderschrijft het belang hiervan voor de zichtbaarheid en profilering van de onderzoekersopleidingen. Met name geldt dit ook voor het aantrekken en behouden van schaars jong talent. De Raad toont verder zijn waardering voor de inbreng van het College in het Akkoord van Groningen. Hij vindt het belangrijk dat de gemeente Groningen, de Hanzehogeschool en de RUG bereid zijn hun investeringsinspanningen te coördineren met het doel Groningen tot een toonaangevende innovatieve regio te maken. De Raad deelt de opvattingen van het College van Bestuur en van de Universiteitsraad inzake het handhaven van het publieke karakter van de Universiteit en van het ongedeelde-medezeggenschapsmodel. In dat kader heeft de Raad aandacht besteed aan het ontwerp van de wet WHOO. Het door genoemde universitaire organen gewenste handhaven van de benoeming van de voorzitter en de leden van de Raad van Toezicht door de betrokken bewindspersoon is daarmee in lijn. Tevens heeft de Raad in 2005 uitvoerig aandacht besteed aan de totstandkoming van het UMCG. In de vergadering van 19 december 2005 heeft de Raad zijn verhouding met het College van Bestuur en de Universiteitsraad besproken, alsook het functioneren van de Raad zelf en de samenwerking tussen de leden. Dat heeft niet geleid tot vermeldenswaardige zaken. De Raad van Toezicht heeft op 12 juni 2006 zijn goedkeuring gehecht aan de voorliggende jaarrekening 2005. De Raad dankt de Universiteitsraad voor de waardevolle adviezen. Ten slotte betuigt de Raad van Toezicht zijn waardering voor de goede en constructieve samenwerking met het College van Bestuur en de inzet en bijdragen van alle medewerkers en studenten van de Rijksuniversiteit Groningen. G.H.B. Verberg voorzitter Raad van Toezicht Groningen, 12 juni 2006


Vo o r w o o r d Begin 2005 heeft de staatssecretaris van OCW zijn instemming betuigd met de vorming van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Daarmee kwam een proces tot afronding waaraan door ziekenhuis, universiteit en medische faculteit vele jaren gewerkt was. Een intensief proces. Het resultaat ervan is een sterke instelling, die de middelen voor onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg doelmatiger kan inzetten dan de twee instellingen universiteit en ziekenhuis afzonderlijk konden doen. De universiteit ziet de oprichting van het UMCG daarom als een van de belangrijkste bestuurlijke feiten uit haar recente geschiedenis. Groningen is een zeer belangrijke innovatieve regio aan het worden. De gemeente, de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen investeren gezamenlijk tot aan het jaar 2010 een bedrag van € 0,5 mld in de kennisinfrastructuur van de stad. In het Akkoord van Groningen hebben ze met elkaar vastgesteld in welke richting hun investeringen wijzen. Ze hebben afspraken met elkaar gemaakt die de synergie van hun inspanningen zal versterken. Gezamenlijk zullen ze de innovatieclusters energie, ict, life sciences en nanotechnologie versterken, de studentenhuisvesting ontwikkelen, een draadloos netwerk opzetten, en nieuwe architectonisch gedurfde en toonzettende voorzieningen voor onderwijs en onderzoek opbouwen. De RUG speelt daarbinnen uiteraard een toonaangevende rol, wanneer het op wetenschappelijke innovatie aankomt. Met haar deelname aan het LOFAR-project heeft de RUG er de basis reeds voor gelegd dat een van de grootste dataverwerkingscentra ter wereld in onze regio gevestigd wordt. Dat centrum zal zeker invloed hebben op de kennistechnologische infrastructuur van onze regio, maar niet alleen daarop. Het onderzoek dat dankzij de sensoren, snelle kabelverbindingen, en high performance rekenvoorzieningen van LOFAR binnen bereik komt, is dermate veelzijdig en interessant dat het ook de beoefening van de wetenschap zelf, op de meest uiteenlopende terreinen, grote impulsen zal geven. Dit jaar is in de Zernike-rekenhal de Blue Gene supercomputer door onze minister in gebruik gesteld. Met deze technologie bevindt de RUG zich in een belangrijk internationaal netwerk met een grote dynamiek. Niemand kan in de toekomst kijken. Toch waag ik de voorspelling, dat de kennis die in dit netwerk gegenereerd zal worden, niet alleen over de sterren, maar ook over het aardoppervlak en over het klimaat, en over tal van andere onderwerpen, van onschatbare betekenis zal worden voor de ontwikkeling van wetenschap en technologie. De kolossale hoeveelheden gegevens die wetenschappers met de hier opgestelde apparatuur kunnen doorvorsen zal niet nalaten ondernemend ingestelde mensen te inspireren en zal tot allerlei vormen van nieuwe bedrijvigheid gaan leiden. Wetenschappelijke kennis omzetten in commerciële toepassingen: dat is wat de RUG samen met de stichting Biomade doet op het gebied van de nanotechnologie. De RUG heeft tot nu toe ook in de RUG Houdstermaatschappij belangrijke bedragen geïnvesteerd. De Technologische Top Instituten (TTI’s) zijn in de zeven jaar dat ze bestaan belangrijke instrumenten voor de disseminatie van kennis tussen kennisinstellingen en commerciële partners in internationale samenwerkingsverbanden geworden. De RUG is goed vertegenwoordigd in het onderzoek van deze instituten. De RUG speelt een belangrijke vormgevende en bestuurlijke rol in het Dutch Polymer Institute en neemt ook deel aan het onderzoek dat verricht wordt in het kader van het Netherlands Institute for Metal Research. Eind 2005 is het technologische topinstituut Pharma opgericht. Ook hierin neemt de RUG deel. Nieuwe beoogde TTI’s waarin de RUG participeert liggen op de terreinen ICT, energie en duurzaamheid, nanotechnologie en biomedische materialen. Naast TTI’s zijn er ook Maatschappelijk Topinstituten (MTI’s). Deze zijn van recentere datum. De opdracht van een MTI is vergelijkbaar met die van de TTI: maak wetenschappelijke kennis toegankelijk voor maatschappelijke organisaties. De RUG is trekker van de beoogde MTI integratie en sociale weerbaarheid. Op 1 september 2005 zijn de Graduate Schools officieel van start gegaan. Hierin zijn ondergebracht de topmasters, de researchmasters en de hierop aansluitende promotie- (PhD) opleidingen. Een positief gevolg van deze grote verandering is dat hierdoor ook de derde cyclus, die van de promotieopleiding, is gestructureerd. De promovendi kunnen hierin langs meer wegen instromen. Promovendi kunnen als werknemers op contractresearch-projecten worden aangesteld; het kunnen bursalen zijn, zoals vaak het geval is bij promovendi uit het buitenland; het kunnen promotiestudenten zijn, dat zijn bursalen met een Nederlands paspoort en zo zijn er nog enkele categorieën. Het resultaat zal een toename van het aantal promovendi zijn. Dat is essentieel, want een verklaard doel van het Nederlands Hoger Onderwijs Beleid is het aantal promoties

te laten stijgen, zoals blijkt uit de ministeriële nota ‘Onderzoekers op waarde geschat’ en uit de VSNU-nota: ‘Hora Est’. De RUG deelt de uitgangspunten en doeleinden van dit beleid volledig. Voor ons eigen onderwijs houdt dit in, dat we nog nauwkeuriger naar de organisatie moeten kijken. Vertragingen in het promotietraject zijn vaak terug te voeren op onduidelijkheden over de rol die de promovendus geacht wordt te spelen in de academische gemeenschap. De nieuwe opleidingsstructuur draagt het in zich het promotieproces helder vorm te geven, maar zoals zo vaak geldt ook hier: het zijn niet de structuren, maar de mensen die de structuren realiseren, die ertoe doen. De RUG streeft ernaar in het jaar 2010 het aantal promoties tot driehonderd te doen toenemen. ‘The proof of the pudding is in the eating,’ maar ondergetekende heeft er alle vertrouwen in dat dit streefgetal gehaald zal worden. De rendementen van de bachelor- en masteropleidingen zijn nog onvoldoende. Teveel van onze studenten vallen uit. Het College bereidt een notitie over deze problematiek voor, waarin het maatregelen zal voorstellen om de rendementen te verhogen, zonder concessies te doen aan het niveau van de opleidingen. Veel inspanningen die de RUG zich op onderwijsgebied getroost, hebben tot doel ervoor te zorgen dat de RUG deel uitmaakt van de internationalisering van de studentenmarkten. Wij mogen vaststellen dat het ons meer dan ooit tevoren goed lukt studenten uit het buitenland naar Groningen te trekken. Dit proces moet echter nog veel verder gaan. Met dit doel voor ogen heeft het College een nota Internationalisering voorbereid. In die nota noemen wij als streefgetal, dat in 2014 minstens 5000 van onze studenten uit het buitenland afkomstig zijn. Wij zullen ons hierbij vooral richten op studenten uit Azië en Europa en in mindere mate op studenten uit Afrika en Latijns-Amerika. Ook zullen wij proberen studenten uit de USA aan te trekken. Deze doelstellingen zullen repercussies hebben op de organisatie en de vormgeving van ons onderwijs. De beheersing van het Engels door studenten en docenten zal in die periode verhoogd moeten worden en dit geldt ook voor de medewerkers van de ondersteunende staf. Zeker voor dat deel dat direct met studenten te maken heeft, geldt dat het de studenten in het Engels te woord moeten kunnen staan. Overigens is het nu al zo dat een aantal opleidingen aan de RUG zowel in de bachelor- als in de masterfase volledig in het Engels gegeven worden. Het College van Bestuur hecht er de grootste waarde aan, dat de mondialiseringsprocessen die zich voltrekken ook binnen onze instelling tot een meer internationale sfeer leiden. Uiteraard speelt daarbij de gedachte mee, dat zo wellicht het aantal studenten dat aan de RUG studeert op peil gehouden kan worden, ondanks de demografische ontwikkelingen in ons eigen land. Maar het belangrijkst is toch wel: de RUG is als universiteit een instituut dat nu eenmaal een internationale sfeer behoort uit te ademen. Financieel gesproken maken de universiteiten een moeilijke periode door. Het onderzoek wordt voor een steeds minder groot deel uit de lumpsum bekostigd. De lumpsum neemt verhoudingsgewijs binnen de inkomsten ook af. Dat is mede het gevolg van de efficiencykorting van vijf procent die aan de universiteiten is opgelegd. Het College heeft hierop gereageerd met een beleid, dat erop gericht is de overhead aanzienlijk te verminderen en dat de voorzieningen bij behoud van kwaliteit betaalbaar probeert te maken. De invoering van de Centrale Regie ICT is een belangrijk voorbeeld van het beleid dat het College in dezen voor ogen staat: als centralisatie tot kostenvoordelen leidt, zal die centralisatie doorgevoerd moeten worden. Ondanks deze maatregelen is het sommige faculteiten in het afgelopen jaar niet gelukt de begroting sluitend te krijgen. Wat onze bètafaculteit betreft speelt hierbij in het bijzonder de stijging van de energiekosten een grote rol. Daarnaast treden er grote verschuivingen in de studentstromen op die ook altijd tot financiële problemen leiden, omdat de daarmee verbonden veranderingen in de inkomstenstromen pas zoveel jaren later volgen. Deze donkere wolken weerhouden mij er echter niet van met vertrouwen het komende jaar in te kijken. Per slot van rekening zijn de meeste veranderingsprocessen cyclisch van aard. Uit de personeelsenquête die wij het afgelopen jaar gehouden hebben, bleek dat het oordeel van de medewerkers over hun werk en de instelling gelukkig nog altijd positief is. Zolang die basis bestaat kunnen we ook hoge zeeën trotseren. S.K. Kuipers voorzitter College van Bestuur Groningen, 9 mei 2006.


19 april 2005 – De RUG neemt het pand en bijbehorende tuin van de Allersmaborg te Ezinge in erfpacht. Het monument zal worden gerestaureerd en verbouwd tot congrescentrum en ontmoetingsplaats.

De RUG en haar omgeving 1.1 Profiel Missie De Rijksuniversiteit Groningen verzorgt kwalitatief hoogstaand onderwijs en onderzoek, is internationaal georiënteerd, honoreert verschillen in ambities en talenten, werkt actief samen met bedrijfsleven, overheden en burgers, en behoort tot de top van de Europese universiteiten. De RUG heeft een rijke academische traditie die teruggaat tot 1614. In die traditie staan een Nobelprijswinnaar, de eerste vrouwelijke student en de eerste vrouwelijke lector in Nederland, de eerste Nederlandse ruimtevaarder en de eerste president van de Europese Centrale Bank. Geografisch is de universiteit geworteld in het Noorden van Nederland, een regio die de RUG bijzonder ter harte gaat. De universiteit verzorgt in een breed en gevarieerd scala aan vakgebieden kwalitatief hoogstaand onderwijs en onderzoek. Kenmerkend daarbij is de nauwe koppeling die de RUG aanbrengt tussen onderwijs en onderzoek, een koppeling die recht doet aan hun wederzijdse afhankelijkheid. Als instelling voor wetenschappelijk onderwijs en onderzoek staat de Rijksuniversiteit Groningen midden in de wereld. De universiteit gaat samenwerkingsrelaties aan op basis van gelijkwaardigheid en openheid. In die relaties is de RUG maatschappelijk betrokken, gedreven en creatief. De universiteit stimuleert het actuele debat over wetenschappelijke, maatschappelijke en culturele thema’s. De RUG laat daarbij haar stem duidelijk en overtuigend horen. Het onderwijs en onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen kent een internationale oriëntatie. Studenten uit alle continenten bereiden zich aan de RUG voor op hun internationale loopbaan. In een uitgebreid netwerk van internationale samenwerkingscontacten werken onderzoekers aan de grenzen van het weten. Zij bevestigen daarmee de mondiale naam en faam van de universiteit. Drie ambities wil de Rijksuniversiteit Groningen in de periode 2003–2010 realiseren: 1 investeren in topkwaliteit 2 honoreren van verschil in talent en ambitie 3 stimuleren van grensoverschrijdend onderwijs en onderzoek.

1 Investeren in topkwaliteit De Rijksuniversiteit Groningen behoort in sommige gebieden tot de internationale top van wetenschappelijk onderzoek. Deze positie wil de universiteit nadrukkelijk versterken. De RUG creëert een stimulerende werkomgeving voor toponderzoekers en topdocenten die in vrijheid en onafhanke-

1

lijkheid en vanuit wetenschappelijke hartstocht hun vak beoefenen. Permanente en systematische kwaliteitsverbetering is voor de RUG niet alleen bij onderzoek maar ook bij onderwijs het dominante principe.

2 Honoreren van verschil in talent en ambitie De weg naar succes is niet eenduidig. Daarom durft de Rijksuniversiteit Groningen onderscheid te maken. De RUG wil extra aandacht besteden aan de ontwikkeling van de talenten van haar medewerkers. Dat gebeurt in een werkomgeving waarin direct verband bestaat tussen prestatie, loopbaanperspectieven en beloning. Ook aan de persoonlijke ambities en kwaliteiten van studenten geeft de RUG ruimte. Niveaudifferentiatie speelt daarbij een centrale rol. Zo heeft de universiteit voor alle studenten uitgebalanceerde onderwijspakketten in uiteenlopende vakgebieden. De universiteit concentreert zich daarbij op studenten die gemotiveerd zijn het beste uit zichzelf te halen. Voor studenten met de nodige ambitie en kwaliteit biedt de Rijksuniversiteit Groningen verzwaarde onderwijsprogramma’s aan in de bachelorfase (honours-trajecten) en topopleidingen in de masterfase. De RUG stimuleert talent en beloont prestatie.

3 Stimuleren van grensoverschrijdend onderwijs en onderzoek De Rijksuniversiteit Groningen moedigt de studenten aan zich veelzijdig te ontwikkelen. Kennisvermeerdering en innovatie floreren in een interdisciplinaire en internationale omgeving. Daarom wil de RUG haar Nederlandse studenten verder laten reiken dan de grenzen van eigen studie en land en werft zij een belangrijk deel van haar studenten in het buitenland. De RUG wil haar (top)positie in onderwijs en onderzoek in Europa en daarbuiten verstevigen. De universiteit investeert daarom extra in onderzoekers die hun grenzen verleggen en internationaal een rol van betekenis willen spelen.

1.2 Organisatie Een wezenskenmerk van academisch onderwijs is de verwevenheid met wetenschappelijk onderzoek. Studenten krijgen onderwijs van docenten die ook onderzoeker zijn en de nieuwste ontwikkelingen op hun vakgebied verwerken in hun onderwijsprogramma’s. Deze verwevenheid komt ook tot uitdrukking in de organisatie van het onderwijs en onderzoek en in de bestuursstructuur van de RUG. De Wet op het Hoger onderwijs en het Wetenschappelijk onderzoek (WHW) biedt het kader hiervoor.


Figuur 1.1 Bestuurs- en organisatiestructuur Raad van Toezicht

Universiteitsraad

College van Decanen

Managementberaad

College van Bestuur

Lokaal Overleg

Dienstraad

Universiteitsbibliotheek

Dienstraad

Dienstraad

Bureau van de Universiteit

Rekencentrum

Dienstraad

Dienstraad

KVI

OR

UOCG

Facilitair Bedrijf

Faculteiten

Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap

Rechtsgeleerdheid

Medische Wetenschappen (UMCG)*

Wiskunde en Natuurwetenschappen

Letteren

Economische Wetenschappen

Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Wijsbegeerte

Ruimtelijke Wetenschappen

Bedrijfskunde

Faculteitsbestuur

Faculteitsraad

Graduate Schools

Basiseenheden

Onderzoekscholen/ -instituten

* Tussen de RUG en het Academisch Ziekenhuis Groningen is ter uitvoering van het wetenschappelijk medisch onderwijs, wetenschappelijk medisch onderzoek, medische specialistenopleidingen en patiëntenzorg bij Gemeenschappelijke Regeling het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) ingesteld.

Wettelijk kader De WHW definieert wetenschappelijk onderwijs als onderwijs gericht op zelfstandige wetenschapsbeoefening of de beroepsmatige toepassing van wetenschappelijke kennis. Het dient daarnaast het inzicht in de samenhang der wetenschappen te bevorderen. Behalve het geven van onderwijs en het verrichten van wetenschappelijk onderzoek heeft de universiteit tot taak het opleiden van wetenschappelijk onderzoekers en technologisch ontwerpers en de overdracht van kennis ten behoeve van de maatschappij. Voorts bevordert de universiteit maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef.

Bestuurs- en organisatiestructuur De RUG bestaat bestuurlijk uit twee lagen: op centraal niveau het College van Bestuur en op decentraal niveau de tien facul-

Hiërarchische lijn Advieslijn Medezeggenschapslijn

teitsbesturen en de directies van de universitaire diensten. Zij functioneren op basis van integraal management. De twee bestuurslagen vormen niet in elk opzicht een strikte hiërarchie. Naast taken en bevoegdheden die goedkeuring van het College van Bestuur behoeven of waarbij het College aanwijzingen aan de faculteiten kan geven, hebben de faculteiten autonome taken en bevoegdheden. Naast de faculteiten zijn er universitaire diensten die de hele universiteit ondersteunen: het Bureau, de Universiteitsbibliotheek, het Rekencentrum, het UOCG en het Facilitair Bedrijf. Ten behoeve van medewerkers en studenten zijn medezeggenschapsraden ingesteld: op centraal niveau de universiteitsraad, faculteitsraden bij faculteiten en dienstraden (uitsluitend met personeel) bij universitaire diensten. De hoofdtaken van de universiteit worden grotendeels vastgesteld en uitgevoerd binnen de faculteiten: daar gebeurt het onderzoek en wordt het onderwijs gegeven. De belangrijkste

beslissingen op dat terrein worden derhalve binnen de faculteiten genomen.

Centraal niveau Het College van Bestuur is het centrale bestuursorgaan van de universiteit. Het College telt, inclusief de Rector Magnificus, drie leden en wordt benoemd door de Raad van Toezicht. Het College is belast met de algehele leiding van de universiteit en de daaruit voortvloeiende taken, waaronder de zorg voor huisvesting en doelmatig beheer van financiële, materiële en personele middelen, het verrichten van rechtshandelingen, de zorg voor veiligheid en gezondheid en arbeidsomstandigheden in gebouwen en op terreinen van de universiteit en de goedkeuring van faculteitsreglementen. Het College van Bestuur wordt in de uitoefening van zijn taken bijgestaan door het Bureau van de Universiteit, vergelijkbaar met een provinciale griffie of een gemeentesecretarie. Aan het hoofd van het Bureau staat de Directie van het Bureau. De Universiteitsraad is het centrale medezeggenschapsorgaan, dat vierentwintig uit en door de twee universitaire geledingen (personeel en studenten) gekozen leden telt. De raad is betrokken bij de besluitvorming via instemmingsrecht of adviesrecht. Ook het College van Decanen is werkzaam op centraal niveau in zijn adviserende rol op tal van gebieden. Het bestaat uit de voorzitters van de faculteitsbesturen, de decanen, en staat onder voorzitterschap van de Rector Magnificus die uit hoofde van zijn functie lid is van het College van Bestuur. Daarnaast is het College van Decanen, onder de naam ‘College voor de Promoties’, belast met het toekennen van doctoraten en eredoctoraten. Het College van Decanen stelt dan ook het promotiereglement vast. Verder is er het Managementberaad, dat een adviserende functie heeft op het gebied van de bedrijfsvoering, zoals personeelszaken, financiën en facilities (o.a. ICT). Zitting hierin hebben de portefeuillehouders Middelen van de tien faculteitsbesturen en de directies van het Bureau, de Universiteitsbibliotheek, het Rekencentrum, het KVI, het UOCG en het Facilitair Bedrijf. De voorzitter van het College van Bestuur is tevens voorzitter van het Managementberaad. De Universiteit heeft een Raad van Toezicht. Deze Raad van Toezicht, waarvan de leden door de Minister (of Staatssecretaris) worden benoemd, is belast met het toezicht op het bestuur en het beheer van de Universiteit. Het College van Bestuur is verantwoording verschuldigd aan de Raad van Toezicht, die op zijn beurt weer verantwoording aflegt aan de Minister.

Facultair niveau De algemene bestuurlijke bevoegdheden op facultair niveau en de medewerking aan het bestuur van de RUG zijn opge-

dragen aan faculteitsbesturen. Daarnaast heeft het College van Bestuur een deel van de taken op het gebied van het beheer gemandateerd aan het faculteitsbestuur. Het faculteitsbestuur is voor de uitoefening daarvan verantwoording verschuldigd aan het College van Bestuur. De medezeggenschap op facultair niveau wordt uitgeoefend door de faculteitsraad, waarin zowel personeel als studenten zijn vertegenwoordigd. De vorm van medezeggenschap (instemmings- of adviesrecht) alsmede het bereik daarvan, is enerzijds af te leiden uit de wet en de medezeggenschapsbevoegdheden van de universiteitsraad en anderzijds de omvang van het aan het faculteitsbestuur verstrekte beheersmandaat. Op facultair niveau vinden binnen de basiseenheden de zogenaamde primaire processen van de universiteit plaats: onderwijs en onderzoek. De opleidingsdirecteur respectievelijk de onderzoekdirecteur is een belangrijke schakel tussen basiseenheden enerzijds en opleidingen en onderzoekprogramma’s anderzijds. Het KVI is een eenheid die in veel opzichten gelijkgesteld wordt met de faculteiten. Het is een onderzoekinstituut dat door de RUG en –in afnemende mate- de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) gefinancierd wordt. Het voornaamste attribuut van het KVI is de versneller AGOR (Accélérateur Groningen Orsay). Hoewel het KVI geen deel uitmaakt van de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen, participeren medewerkers van het KVI in het facultaire onderwijs. Ter bevordering van de wetenschapsbeoefening zijn onderzoekinstituten ingesteld. Daarin wordt hoog gekwalificeerd onderzoek verricht op basis van meerjarige onderzoekprogramma’s, die jaarlijks worden uitgewerkt. Het overgrote deel van het onderzoek van de RUG is ondergebracht in onderzoekinstituten.

Universiteit in beweging In 1997 is de WHW op punten gewijzigd door de wet Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie (MUB). In 2001 was de MUB onderwerp van een brede RUG-evaluatie, zelfbezinning genaamd. Aanleiding was de afspraak hierover van de Minister met de Eerste Kamer. Het resultaat van het RUG-zelfbezinningsproces is neergelegd in een rapport van juni 2001. Daaruit bleek dat er kansen waren om sommige processen te verbeteren. Dit is uitgewerkt door de Stuurgroep MUB in een concept-actieplan dat in september 2002 voor commentaar naar de eenheden is gezonden. Aan de hand van de reacties is nagegaan welke punten uit het concept-actieplan nadere uitwerking of invoering behoefden. Die analyse kreeg begin 2003 zijn beslag. Bij sommige eenheden heeft men zelf actie ondernomen; veranderingen en verbeteringen zijn doorgevoerd of op stapel gezet. Aan de hand van het palet van actiepunten heeft het College vanaf 2003 met de eenheden


overleg gevoerd over de aanpak en uitvoering van verbetertrajecten. Daarnaast is door het College in 2005 een Leidraad Medezeggenschap opgesteld die een overzicht biedt van de rol van medezeggenschapsorganen bij allerhande besluitvormingsprocessen binnen de RUG, en is de Universiteitsraad gestart met een Nieuwsbrief per e-mail waarin de universitaire gemeenschap wordt geinformeerd.

Medezeggenschap van studenten Evenals in eerdere jaren was in 2005 de opkomst van studenten (42,5%) bij de verkiezingen voor Universiteitsraad en Faculteitsraden bij de RUG opmerkelijk hoog (42,5%). Dat is hoger dan bij andere Nederlandse universiteiten, waarvan bij vijf de opkomst zelfs niet boven de 20% uitkwam. Een verklaring hiervoor is waarschijnlijk het ‘Groningse harmoniemodel’. Bij de RUG bestaat de unieke situatie dat een studentlid uit het presidium van de U-raad aanwezig is bij vergaderingen van het CvB. Naar de mening van studenten wordt geluisterd, wat de betrokkenheid van de Groningse student bij de universitaire politiek kan verklaren. Waardering voor de sfeer van openheid en harmonie bestaat er ook bij de bestuurders van de RUG. De LSVb (Landelijke Studentenvakbond) en het ISO (Interstedelijk Studentenoverleg) zijn beide positief over de medezeggenschap bij de RUG. Ook de staatssecretaris van OCW heeft zich meermalen enthousiast uitgelaten over het Groningse model

1.3 Veranderingen in de organisatie Begin 2005 heeft de staatssecretaris van OCW ingestemd met de vorming van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Daarmee werd een intensief proces afgerond dat geresulteerd heeft in een sterke instelling, die de middelen voor onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg doelmatiger in kan zetten dan de twee instellingen afzonderlijk. Een en ander wordt nader toegelicht in paragraaf 1.4. In 2005 heeft de Graduate School zijn intrede gedaan bij de universiteit. Hiermee is een nieuwe organisatievorm geïntroduceerd voor de onderzoekersopleiding. Deze opleiding is opgebouwd uit een op onderzoek gerichte masteropleiding en een promotieopleiding. Om dit te realiseren hebben er organisatorische veranderingen plaatsgevonden. Dit heeft tot gevolg dat de zeggenschap over de inhoudelijke en logistieke aspecten van de participerende onderzoeksmasters en topmasters bij de Graduate Schools is neergelegd. Paragraaf 3.1 en 3.2 gaan hierop verder in. In het verslagjaar heeft het College van Bestuur tevens de kaders voor de invoering van een major-minorstructuur in de

bachelorfase vastgesteld. Een detailuitwerking vindt in 2006 plaats. De Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen gaat deze structuur vanaf september 2006 hanteren. De andere faculteiten, vooralsnog met uitzondering van de Faculteit der Medische Wetenschappen en de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, zullen het systeem in de jaren daarna invoeren (zie 2.1 voor een beschrijving van de kaders). De Faculteit der Economische Wetenschappen (FEW) en de Faculteit der Bedrijfskunde (FBK) hebben de intentie uitgesproken per september 2007 met elkaar te integreren. In maart 2005 is daartoe de nota ‘Governance FEW en FBK’ uitgebracht. Op basis van de verkregen reacties wordt verkend hoe de nieuwe situatie er moet uitzien. Op organisatorisch terrein zijn de ondersteunende diensten van beide faculteiten in het verslagjaar vrijwel geheel samengevoegd. Ook zijn de regelgeving, voorlichting en administratieve organisatie van het onderwijs geharmoniseerd en verbeterd. Gezamenlijke onderwijsprogramma’s die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld en uitgevoerd, zijn de Master of Science Business Administration, de Research Master Economics and Business, de Bachelor Honours, de bachelor- en masteropleiding Accountancy & Controlling en de Lerarenopleiding Economie Bedrijfswetenschappen. Daarnaast is een gezamenlijk beleid ingezet om de Tenure Track in te voeren en wordt gewerkt aan een gezamenlijk hooglerarenplan. Tot slot is een reeks van verbouwingen in gang gezet die in 2008 een totaal gerenoveerde omgeving voor studenten en medewerkers oplevert.

1.4 Lokale en regionale samenwerking Hanzehogeschool Groningen De samenwerking tussen de Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool Groningen (HG) heeft zich ook in 2005 grotendeels gericht op het onderwijs en de studentenvoorzieningen. Wederom is in 2005 aandacht uitgegaan naar de uitvoering van de in mei 2003 afgesloten Groninger Schakelgarantie. Deze zegt toe dat studenten aan een van beide instellingen met een minimum aan tijdsverlies kunnen overstappen naar een verwante opleiding bij de andere instelling. Extra aandacht heeft de implementatie van de verkorte doorstroomroutes HBO-WO gekregen. Geëvalueerd zijn de organisatie van de doorstroomroutes, het gehanteerde toelatingsregime en de voorlichting over de doorstroommogelijkheden. In 2005 zijn 199 studenten van de RUG overgestapt naar de Hanzehogeschool. Omgekeerd zijn in totaal 473 HG-studenten naar de diverse faculteiten van de RUG gegaan.

Figuur 1.2 Facultaire onderzoekeenheden RUG HOOP-gebied

Faculteit

Onderzoekinstituten en -centra

Taal & Cultuur

Wijsbegeerte

Groningen Research Institute for Philosophy (GRIPh)

Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschappen Centre for Religious Studies (CRS) Letteren

Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek (ICOG) Centre for Language and Cognition Groningen (CLCG) Groningen Institute of Archeology (GIA)

Gezondheid

Medische Wetenschappen

FMW-deel Behavioral and Cognitive Neurosciences FMW-deel Groningen Institute for Drug Exploration (GUIDE) Biomedical Materials Science and Application (BMSA) Noordelijk Centrum voor Gezondheidsvraagstukken (NCG)

Natuur

Wiskunde & Natuurwetenschappen

Centre for Behaviour and Neurosciences (CBN) Centre for Ecological and Evolutionary Studies (CEES) Groningen Biomolecular Sciences and Biotechnology Institute (GBB) Groningen Research Institute for Pharmacy (GRIP) Instituut voor Wiskunde en Informatica (IWI) Kapteyn Astronomical Institute Materials Science Centre (MSC)

ja a rv e r s l a g

Stratingh Instituut voor Chemie en Technologie

2005

Centrum voor Energie en Milieukunde (IVEM)

rug

Centrum voor Isotopenonderzoek (CIO) Centrum voor Theoretische Natuurkunde (CTN) Economie


FEW-deel Systemen, Organisatie en Management (SOM)

Bedrijfskunde

FBK-deel Systemen, Organisatie en Management (SOM)

Recht

Rechtsgeleerdheid

Centrum voor Recht, Bestuur en Samenleving (CRBS)

Gedrag & Maatschappij


Urban and Regional Studies Institute (URSI)

Gedrags- & Maatschappijwetenschappen

Heymans Institute for Advanced Psychological Research Nieuwenhuis Instituut voor onderzoek van onderwijs, opvoeding en ontwikkeling (voorheen GION) Gronings Centrum voor Sociaal-Wetenschappelijk Onderzoek (GCS)

Ook voortgezet in 2005 is de gezamenlijke onderwijscampagne van de RUG en de HG met de Gemeente Groningen en de Provincie Groningen, om Groningen als studiestad te promoten onder de vlag ‘Er gaat niets boven Groningen’. Verder is in 2005 een eerste stap gezet om afspraken tussen de RUG en de HG vast te leggen over onder meer de start van het studiejaar, de totale introductietijd alsmede de volgorde en onderverdeling van introductieactiviteiten naar aantal dagen. Ter voorkoming van knelpunten geldt dat in principe alle introductieactiviteiten voor aanvang van het studiejaar plaatsvinden en dat er geen overlap is tussen de afzonderlijke introductieactiviteiten. In 2005 zijn samenwerkingsovereenkomsten tussen de RUG en HG geactualiseerd, verlengd en afgesloten, waaronder: > Het Akkoord van Groningen. Op 3 maart 2005 was de

officiële presentatie van dit akkoord, waarin de RUG, de HG en de Gemeente hebben besloten gezamenlijk € 500 mln te investeren in de Groningse innovatie- en kennisinfrastructuur. Deze overeenkomst benadrukt het belang van een goede samenwerking tussen de RUG en HG. > Convenant Inrichting Zernikecomplex. In 2005 vond eveneens de ondertekening plaats van het Convenant Inrichting Zernikecomplex tussen de RUG, de HG en de Gemeente. > Convenant tussen de RUG en de HG betreffende het Beeldend Kunstonderwijs. Het samenwerkingsconvenant tussen de RUG en de HG betreffende het kunstonderwijs werd ondertekend. Het betreft een vernieuwing van een samenwerkingsverband uit 1996.

Figuur 1.3 Graduate Schools RUG

Cluster Life Sciences (HOOP-gebieden Gezondheid / Natuur): Graduate School for Ecological and Evolutionary Studies (FWN/CEES) Graduate School for Biomolecular Science and Biotechnology (FWN/GBB) Graduate School for Behavioral and Cognitive Neuroscience (penvoerder UMCG, participatie FWN, GMW, FWB, FLet) Graduate School for Medical and Pharmaceutical Drug Innovation (penvoerder UMCG, participatie FWN)

Sciences and Technology (HOOP-gebied Natuur): Graduate School for Materials Science (FWN/MSC) Graduate School for Chemistry and Chemical Engineering (FWN/Stratingh) Graduate School for Mathematics and Computing Science (FWN/IWI) Graduate School for Astronomy (FWN/Kapteyn) Graduate School for Atomic and Nuclear Physics (KVI)

Humanities and Social Sciences ( H O O P- g e b i e d e n Ta a l & C u lt u u r / G e d r a g & M a at s c h a p p i j ) : Graduate School for Humanities (FLet) Graduate School for Philosophy (FWB) Graduate School for Theology (FGG) Graduate School for Economics and Business (FEW/FBK) Graduate School for Social Science (GMW) Graduate School for Spatial Science (FRW) Graduate School Law (FRG)

Universitair Medisch Centrum Groningen Per 1 januari 2005 gingen RUG en AZG over tot de vorming van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), waarin de Faculteit der Medische Wetenschappen en het Academisch Ziekenhuis zijn ondergebracht. Binnen de kaders van het UMCG ontstaat de mogelijkheid van een geïntegreerd beleid ten aanzien van onderwijs, onderzoek, patiëntenzorg en specialistenopleiding. Onder regie van het Gemeenschappelijk Beleidsorgaan UMCG is in 2005 verder gewerkt aan de onderwerpen die samenhangen met de integratie in het kader van het UMCG. In dit verband kan worden genoemd: er is een start gemaakt met de procedure betreffende de rechtspositionele overgang van de medewerkers van de faculteit naar de rechtspersoon het AZG; deze overgang wordt per 1 januari 2007 voorzien. Ook is een start gemaakt met de planvorming wat betreft de integratie van ict-voorzieningen en wat betreft de faciliterende diensten. In 2005 heeft het Gemeenschappelijk Beleidsorgaan wederom het wettelijk verplichte plandocument AZG-RUG vastgesteld. Dit document stemt de werkzaamheden op het gebied van het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek en de daaraan gerelateerde patiëntenzorg en -opleidingstaken op elkaar af.

In het kort komt het op de volgende punten neer. De Raad van Bestuur heeft het onderwijsprogramma voor het academisch jaar 2005/2006 vastgesteld. Hij houdt daarbij rekening met de personele en logistieke consequenties voor het ziekenhuisdeel van het UMCG. Het ziekenhuisdeel van het UMCG verschaft, onder condities, de faciliteiten die voor het klinisch onderwijs noodzakelijk zijn. Ook maakt dit het mogelijk de opleiding zodanig in te richten, dat voldaan wordt aan de eindtermen van het ‘Besluit opleidingseisen arts’ in het kader van de BIG-wetgeving. De totale wp-inzet die het UMCG in 2005 ten behoeve van het onderwijs aan studenten en co-assistenten heeft gerealiseerd bedroeg ruim 135 fte, waarvan circa 20 fte door het ziekenhuisdeel van het UMCG. Voor de opleidingscapaciteit voor het onderwijs aan coassistenten heeft het ziekenhuisdeel van het UMCG in 2005 30 co-assistentplaatsen bovenop de eerder afgesproken 92 plaatsen in het UMCG gerealiseerd. Deze zijn uit capaciteitsoverwegingen veelal ondergebracht in perifere ziekenhuizen. Circa 100 studenten/co-assistenten (researchstage, duur 15 weken) volgden een keuzeproject, terwijl ongeveer 80 studenten deelnamen aan de verpleegstage in het UMCG (duur 2 weken). De Raad van Bestuur besloot dat in 2005 ca. 340 arts-assistenten tot specialist in het UMCG zouden worden opgeleid. Per ultimo 2005 waren er 422,6 fte in

opleiding, waarvan 43,2 fte door middel van zogenaamde derdenfinanciering. Het UMCG handhaafde de geïntegreerde wetenschappelijke opleiding (AIO) en de opleiding tot medisch specialist (AGIO). De geïntegreerde opleiding omvat het zogenaamde AGIKO-model (assistent-geneeskundige in opleiding tot klinisch wetenschappelijk onderzoeker). In 2005 heeft NWO 1 AGIKO-aanvraag gehonoreerd. In aanvulling op de QANU-onderwijsvisitatie 2003 is in 2004 ten behoeve van de opleiding Geneeskunde een additionele accreditatieaanvraag ingediend voor de bachelor- en masteropleiding. Hierop heeft de QANU nog niet gereageerd, als gevolg van het accreditatiestuwmeer dat bij die instelling onstaan is. Een reactie is nu in 2006 voorzien. Bij de start van het academisch jaar 2005/2006 zijn 410 studenten Geneeskunde ingestroomd. Zij volgen het door faculteit en ziekenhuis ontwikkelde nieuwe onderwijsprogramma G2010. Behalve de opleiding Geneeskunde verzorgt het UMCG de opleidingen Tandheelkunde en in samenwerking met de Universiteit Maastricht Zorgwetenschappen. Ook heeft het UMCG een substantiële bijdrage geleverd aan geïntegreerde universitaire opleidingen als Biomedische Technologie, Bewegingswetenschappen, Medische Biologie, Life Sciences & Technology en de topmaster Medical Pharmaceutical Drug Innovation. Met ingang van het academisch jaar 2004/2005 heeft het UMCG het penvoerderschap gekregen voor de opleiding Bewegingswetenschappen. Voor de topmaster Medical Pharmaceutical Drug Innovation is dat het geval met ingang van het academisch jaar 2005/2006. Het UMCG heeft in 2005 een onderzoekfonds van € 2,8 mln gevormd. De decaan bereidt projecten die uit dit fonds worden gefinancierd voor. In 2004 hebben UMCG en RUG gezamenlijk twee grote onderzoekprojecten voorbereid, waarvoor ook een subsidieaanvraag in het kader van het KOMPAS-programma is ingediend. Dit betreft: > de realisatie van een kleinschalige, flexibele GMP-productiefaciliteit (Good Manufacturing Practice) voor biotechnologische geneesmiddelen > de opzet van de Medische Databank Noord-Nederland (LifeLines), een biomedische databank die zich richt op veel voorkomende multifactoriële ziekten en aandoeningen. Eind december kwam het bericht dat hiervoor inderdaad € 4,5 mln beschikbaar komt. De aanvraag voor de GMP-productiefaciliteit is nog in behandeling. In 2005 hebben UMCG en RUG gezamenlijk een Letter of Intent ondertekend voor deelname aan het Topinstituut Pharma. De voorziene bijdrage van UMCG en RUG gezamenlijk bedraagt voor de periode van zes jaar jaarlijks € 1,0 mln nieuw budget en € 2,0 mln inzet via reallocatie van personeel en materieel, gelijkelijk te verdelen over beide organisaties.

1.5 Doelmatigheid De ambities van de RUG zijn omschreven in de Prestatieafspraken 2005. Elders in dit verslag komen de onderwerpen van de prestatieafspraken ook aan bod. Hier volstaat een korte toelichting en een verwijzing naar de betreffende paragraaf in de volgende hoofdstukken.

Transities De RUG streeft naar een jaarlijkse instroom in de bachelorfase van minstens 4.500 vanaf 2006, daarbinnen groei in bèta-instroom. In 2005 zijn 4.400 studenten in de bachelorfase ingestroomd. Van deze 4.400 zijn 511 studenten een bèta-studie begonnen. De Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen heeft een rondreizend laboratorium en collegezaal waarin scholieren kunnen kennismaken met de actuele stand van zaken in de exacte wetenschappen. Paragraaf 2.1 gaat in op deze en andere voorlichtings- en wervingsactiviteiten. De RUG wil gemiddeld 300 promoties per jaar. Sinds 2002 stijgt het aantal per jaar en in 2005 was dit 289. Paragraaf 3.1 gaat in op de modernisering van het promotiebestel waarmee een verhoging van het aantal promoties en een verbetering van het rendement beoogd wordt.

Relatie onderwijs-bedrijfsleven De RUG richt zich in de versterking van de relatie tussen onderwijs en bedrijfsleven op het midden- en kleinbedrijf. Deze spelen een essentiële rol bij de innovatie van de kenniseconomie. Een initiatief van de RUG in dit kader is StudEnterprise (zie volgende paragraaf).

Mondialisering De RUG hecht er buitengewoon groot belang aan haar internationale positie te versterken. De RUG wil meer buitenlandse studenten uit de hele wereld. Het streven is 1.700 internationale masterstudenten en 1.000 bachelorstudenten in 2014. In 2005 lag voor beide het niveau op 600. De vorming van de Graduate Schools (paragraaf 3.1) leidt tot een aantrekkelijk aanbod van research- en Engelstalige topopleidingen. Hiermee kunnen meer internationale masterstudenten en promovendi worden aangetrokken.

Participatie en rendement De RUG werkt met het VO samen om zoveel mogelijk leerlingen uit het VO te laten kennismaken met WO. Verder wil de RUG haar relatief reeds hoge rendementscijfers verbeteren. Paragrafen 2.1 en 2.3 behandelen het beleid en de activiteiten op dit punt. Paragraaf 2.4 gaat uitgebreid in op het studieadviesbeleid en de resultaten.


Onderwijsvernieuwing

Transfer & Liaison

Met het oog op flexibilisering van het onderwijs wil de RUG een major-minorstructuur invoeren. In 2006 begint de Faculteiten Wiskunde en Natuurwetenschappen met brede bacheloropleidingen. De Faculteit Letteren doet dit bij de start van het studiejaar 2007/2008. De RUG streeft ernaar dat alle faculteiten in 2010 een honours-bachelortraject hebben. Op dit moment bestaan er vijf van deze trajecten. Paragraaf 2.2 gaat hier op in. De RUG wil een stijging van de instroom in de 16 topmasteropleidingen. Nu ligt het aantal deelnemende studenten op 130.

De transfer van kennis en technologie naar de samenleving alsmede het begeleiden van innovatieve processen vereisen kennis en ervaring. Deze kennis is bij de RUG gebundeld in de Transfer & Liaison Groep (TLG). In 2005 heeft de TLG haar rol als partner bij het verwerven van onderzoeksfinanciering en innovatieve processen verder ontwikkeld. TLG vertegenwoordigt de RUG in het Technologie Centrum Noord-Nederland (TCNN), waaruit R&D-samenwerking voortvloeit tussen het noordelijk MKB en het RUG-onderzoek. De afgelopen 2 jaar heeft dit geleid tot ruim 60 R&Dprojecten met een totale omzet van ruim € 1,6 mln. Contractonderzoek betrekt de wetenschap bij actuele vraagstukken van algemeen maatschappelijke, sociaal-economische, juridische of technische aard. TLG steekt veel energie in het betrekken van onderzoekers bij kansen op de markt voor contractonderzoek. Hierbij bestaat een sterke focus op Europese gelden (Zesde Kaderprogramma EU), nationale gelden (Ministeries van EZ en OC&W), regionale gelden (Kompas voor het Noorden) en bedrijven. Op plaatselijk en regionaal gebied werkt de RUG intensief samen met overheden (Gemeente en Provincie Groningen), kennisinstellingen (Hanzehogeschool, Van Hall) en bedrijfsleven (VNO-NCW, MKB Noord, Kamer van Koophandel). In het voorjaar is in het Akkoord van Groningen de innovatieve samenwerking vastgelegd tussen Hanzehogeschool, Gemeente Groningen en RUG. Daarbij worden ook strategische partners in het Noorden betrokken. Daaruit kwamen belangrijke acties voort ten behoeve van strategische plannen voor de regionale kenniseconomie, waaronder de Zernike-wetenschapscampus, innovatieve ontwikkelingen op onderzoeksgebied en studentenhuisvesting. Binnen de RUG is ook de Innovatiewerkgroep in het leven geroepen om strategische nieuwe ontwikkelingen beter te coördineren en te onderbouwen. TLG levert voor een belangrijk deel de personele capaciteit van de Innovatiewerkgroep en het Akkoord van Groningen. Deze ontwikkelingen zijn van belang voor het uitbouwen van de RUG als innoverend kennisinstituut. Het verslagjaar 2005 was het vierde jaar voor het Europese Zesde Kaderprogramma (KP6) voor Onderzoek en Technologische Ontwikkeling. Er werden nieuwe contracten getekend voor diverse projecten. Ook werden projecten gecontinueerd die al in het Vijfde Kader Programma waren gestart. In 2005 ging het in totaal om projecten met een financiële omvang van € 7,4 mln. De TLG ondersteunde onderzoekers bij het opzetten van hun onderzoeksvoorstellen en informeerde wetenschappers in brede zin over de mogelijkheden van KP6. Ook nam de TLG in 2005 voor KP6-trajecten het management van de aanvraag op zich. Het College van Bestuur ondersteunde met succes deelname aan KP6 door financiële middelen ter voorbereiding van een EU-aanvraag aan onderzoekscholen ter beschik-

Kwaliteit en concurrentie Paragraaf 3.3 gaat in op het beleid van de RUG, en de uitvoering ervan, om met het toekennen van bursalenplaatsen hoge visitatiescores te belonen. Het Strategisch Plan 2003-2010 van de RUG bepleite sterkere krachtenbundeling, zonder de vrijheid en creativiteit van de individuele onderzoeker aan te tasten. In dat kader worden onderzoekzwaartepunten geformuleerd en wordt bij de toekenning van extra middelen geselecteerd op kwaliteit.

Samenwerking Het doel van het Akkoord van Groningen is de positie van Groningen als kennisintensieve en innovatieve regio uit te bouwen. De RUG richt zich met andere kennisinstellingen en bedrijven op internationale topinstituten op de gebieden van Energie, ICT/LOFAR, Life Science/Geneesmiddelen (als penvoerder), en Nonascience & nanotechnologie. Verder streeft de RUG naar ten minste twee Maatschappelijke Topinstitututen in de alfa- en gamma-sector. De voorbereidingen van het Maatschappelijk Topinstituut Integratie en Sociale Weerbaarheid zijn vergevorderd.

Overige ambities De RUG wil het aandeel vrouwelijke hoogleraren verdubbelen van circa 10% nu naar 20% in 2010. Hiertoe is onder meer het Rosalind Franklin Fellowshipprogramma opgericht (zie 5.1).

1.6 Bijdrage aan kennissamenleving Samenwerking met bedrijfsleven Onderwijs en onderzoek zijn de pijlers onder de kennissamenleving. Onderwijs levert de vaardigheden die de kennissamenleving vraagt, onderzoek voorziet de kennissamenleving van nieuwe inzichten, producten en technieken. De universiteit bevindt zich in een steeds concurrerender omgeving, waarbij marktwerking mede haar positie en financiering bepaalt.

Figuur 1.4 Onderwijsorganisatie RUG HOOP-gebied

Faculteit

Opleidingsinstituten

Taal & Cultuur

Wijsbegeerte

idem

Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap

idem

Letteren

idem

Gezondheid


idem

Natuur & Techniek


Natuurwetenschappen & Technologie

Natuur


Levenswetenschappen

Natuur


Informatiewetenschappen

Economie


idem

Bedrijfskunde

idem

Rechten

Rechtsgeleerdheid

idem



Demografie

Technische Bedrijfswetenschappen

Planologie Geografie Gedrags- & Maatschappijwetenschappen

Psychologie Pedagogiek & Onderwijskunde Sociologie


Figuur 1.5 Samenwerkingsverbanden

RUG-onderdeel

Consortium

Samenwerkingsverband

Samenwerking met overheidsgelieerde partners

MSC / Technische Natuurkunde

Technologisch Topinstituut

TTI Netherlands Institute

(landelijk consortium)

for Metal Research

Stratingh – polymeerchemie

Technologisch Top-Instituut

TTI Dutch Polymer Institute

GBB/microbiologie

TNO Voeding

(landelijk consortium) Centre for Carbohydrate Bioengineering

Samenwerking met commerciële partners

Economie, Bedrijfskunde, Rechten, Letteren

Gasunie

Alle faculteiten

Gasunie

Energy Delta Research Centre

Informatica – Rekencentrum

KPN, Provincie en

ICT@NN (ICT-toepassingen

Gemeente Groningen

Noord-Nederland)

GUIDE/farmacie

Yamanouchi

Unyphar – drugtargeting

Noordelijke HBO's,

Technologie Centrum Noord Nederland:

TNO-industrie en -voeding, SNN

R&D voor Noordelijk bedrijfsleven

Diverse onderzoeksgroepen/ TLG

Energy Delta Institute

king te stellen. De onderzoeksgemeenschap krijgt informatie over de ontwikkelingen bij het Zevende Kaderprogramma. Behalve de hulp bij het verwerven van extra onderzoeksfinanciering volgt de TLG ook de landelijke en internationale ontwikkelingen op het gebied van kennisvalorisatie op de voet. Zij kan daardoor wetenschappers actief begeleiden in het valoriseren van hun onderzoek.

Patenten Het octrooibeleid van de RUG is tot begin 2005 vormgegeven door een ondersteunend octrooibureau, het bureau Patenting & Licensing (P&L). Invulling van deze dienstverlening kreeg vorm door middel van een overeenkomst met een externe partij, de Zernike Group BV. Begin 2005 is een nieuwe situatie ontstaan. Er is geen exclusieve overeenkomst meer met de Zernike Groep betreffende het P&L-bureau. Dit betekent, dat in de huidige situatie voor de financiering van octrooiaanvragen een groter beroep nodig is op facultaire middelen of eigen middelen van onderzoeksgroepen. Men zou kunnen zeggen : ‘De ondernemende wetenschapper bepaalt en betaalt’, vooral waar het gaat om de aanloopkosten. De RUG wil niet alleen inzicht bieden in de rol die patenten spelen bij de valorisatie van kennis en de spilfunctie die wetenschappers hierin hebben, maar ook in de stand van zaken op het gebied van RUG-patenten. Dat is een noodzakelijk instrument voor kennisvalorisatie en verantwoording. Zo’n inzicht kan alleen worden geboden als de universiteit beschikt over een eigen patentregistratie en beheersysteem. In 2006 wordt dit gerealiseerd. De uitgangssituatie bij de RUG-patentportefeuille is per 31 december 2005 in beeld gebracht. De resultaten kunnen als volgt worden samengevat: > In totaal geïnventariseerd: 100 patent-families; > Nog actief: 63 patent-families; > Uit deze 63 families zijn nog 54 toegekende patenten in de USA en Europa (EP) actief; > Van de 63 internationale patentfamilies zijn er 18 overgedragen aan derden; > Bij deze 18 overgedragen familieleden bevonden zich 27 toegekende octrooien (van de 54 eerder genoemde); > Er zijn 3 Nederlandse patenten. De rapportage vormt vervolgens de grondslag voor de initiële vulling van een patentdatabase. Tevens is de rapportage het uitgangspunt voor het completeren van de benodigde patentgegevens. Door onder meer interviews met uitvinders en de analyse van (financiële) bestanden wordt de status bepaald van: > De eventuele rechten die in handen zijn van derden; > Overzicht van betalingen en ontvangsten en toekomstige verplichtingen en ontvangsten;

> Patenten die nog beschikbaar zijn voor commercialise-

ring.

Innovatie en sleutelgebieden De Rijksuniversiteit Groningen manifesteert zich als researchuniversiteit in de Europese top van het wetenschappelijk onderzoek. Onderzoekers binnen een groot aantal wetenschapsgebieden verrichten grensverleggend onderzoek. In deze inspirerende en op kwaliteit gerichte werkomgeving zijn onderzoek en onderwijs nauw met elkaar verweven. Studenten worden als toekomstige wetenschappers dagelijks betrokken bij het onderzoek van hun docenten. Bij het realiseren van projectmatige ambities in de kenniseconomie wordt door de RUG steeds naar mogelijkheden gezocht om externe nationale en internationale partners te betrekken, om te voldoen aan de doelstelling de bij de RUG aanwezige kennis te benutten voor welvaart en welzijn in Europa. Wat het strategisch onderzoeksbeleid betreft heeft de RUG besloten om alle middelen uit de Centrale Beleidsruimte in te zetten voor die gebieden die tot de internationale top behoren, of de potentie hebben daartoe te gaan horen. Uitgangspunt daarbij is dat de RUG in een cyclisch proces vaststelt welke wetenschapsgebieden in aanmerking komen voor extra stimulering. In deze gebieden investeert de universiteit zoveel extra dat ze de internationale concurrentie met succes aan kan gaan en de maatschappelijke en economische waardecreatie optimaal benut. Dit alles leidt tot een geplande kwaliteitsdifferentiatie. Het vaststellen van de speerpunten geschiedt eens in de vier jaar, waarbij het vanzelfsprekend zo kan zijn dat de RUG bepaalde speerpunten continueert. De speerpunten van het RUG-onderzoek concentreren zich op de volgende sleutelgebieden: > Nano-technologie/science > Energie > Life Sciences > ICT > Integratie en Sociale Cohesie. In het verslagjaar zijn met partners uit kennisinstellingen, bedrijven en overheden concrete projectmatige ambities ontwikkeld ondermeer op het gebied van energie (deelname in het programma Gas Research and Sustainability Program), nanotechnologie (Nano4Vitality), life-sciences (TI-Pharma, Life Lines, Center for Carbohydrate Competence Center), ICT (Lofar) en sociale cohesie (het beoogde Maatschappelijk Top Instituut Integratie en Sociale Weerbaarheid-ISW). Om het innovatieve potentieel van de RUG te positioneren is een innovatiewerkgroep binnen de organisatie opgericht. Deze draagt mede zorg voor een strategische positie van de universiteit in het complexe speelveld en werkt bevorderend ten aanzien van het interne en externe innovatieklimaat. In het kader van regionale samenwerking is het Akkoord van

Figuur 1.6 Deelnemingen

Deelneming

Percentage AK

Kernactiviteit

31-12-2005 Angteq BV

15,00%

ARC BV

6,00%

Pharmaceutisch en diagnostisch advies en onderzoek Archeologie

ARGO BV

30,00%

Biovec bv

5,00%

BRCC BV

15,00%

Biologisch zuiveren van water en lucht

Decide BV

6,00%

Strategische keuzes en onderhandelingen

33,33%

Enzymen technologie

Enzis Patent Beheer BV GnTel BV HuQ Speech Technologie BV IMEnz bioengineering BV Intra-vasc.nl BV Kennis Conversie Fonds BV Kiadis BV

20,00% 6,80% 35,00% 24,68% 100,00% 1,30%

Advies gezondheidszorg, ouderenzorg Gentherapy Cardiovascular diseases

Telecommunicatie diensten Signaal en spraakherkenning Industriële micro-organismen onderzoek Hartpomp technologie Investeren in kansrijke jonge technologiebedrijven Drug discovery

KNN Milieu BV

30,00%

Advies Milieu en economie

Medusa Explorations BV

40,00%

Waterbodemcarteringen

Noord Tech Venture CV NTV Beheer BV Organ Assist Box BV

3,77% 100,00% 33,00%

Polyganics BV

6,60%

Pro Facto BV

30,00%

Investeren in kansrijke jonge technologiebedrijven

ja a rv e r s l a g

Voeren van beheer over andere bedrijven

2005

Ontwikkelen van orgaanondersteunende technieken

rug

Biodegradeerbare devices Bestuurskundig en juridische advies

Provenu BV

25,00%

Professionaliseringstechnieken voor het onderwijs

PSCG BV

65,00%

Polymeerchemisch onderzoek en advies

Q-Modus BV

20,00%

Ontwikkeling in Communicatie

Science Plus Group BV

20,00%

IT specials en science software

Solenne BV

5,00%

Cosmetische productontwikkeling

The Soil Company BV

17,71%

Landbouwgrond carteringen en -advies

Groningen vastgelegd, waarin de RUG met de Hanzehogeschool en de Gemeente Groningen doelmatig samenwerkt om nieuwe ontwikkelingen te exploreren, te initiëren, te realiseren en te propageren.

Fondswerving Het Ubbo Emmius Fonds is in 1998 opgericht om de onderlinge betrokkenheid tussen samenleving en universiteit te vergroten en fondsen te werven voor bijzondere initiatieven. Het resultaat van de fondswerving in 2005 is ruim € 4,2 mln. Dit resultaat is fors hoger dan het resultaat in 2004 (destijds bijna € 1,9 mln). De belangrijkste donatie in 2005 is de gift van € 2,25 mln van de A.S. Watson Group (the Li-Ka Shing Foundation) aan de Beatrix Kinderkliniek van het UMCG. Deze donatie is bedoeld om het onderzoek naar de oorzaken van overgewicht bij kinderen te financieren. Een andere grote donatie is de gift van € 1 mln van woningbouwcorporaties in

de regio Arnhem voor het Maatschappelijk Topinstituut Integratie en Sociale Weerbaarheid. In dit instituut werken wetenschap, overheid en maatschappelijke instellingen samen aan onderzoek op het gebied van nieuwe vormen van sociale cohesie. Het Noorderdierenpark in Emmen heeft in 2005 een donatie van € 0,2 mln toegezegd voor een promotieonderzoek naar de beleving van attracties in de dierentuin. Dat is een gevolg van zijn positieve ervaring met het MeesterGezelproject van de Faculteit Bedrijfskunde. In 2005 heeft de RUG de Allersmaborg in Ezinge voor een periode van 30 jaar in erfpacht gekregen. De Borg wordt gerestaureerd en geschikt gemaakt als ontmoetingsplaats voor studenten, alumni en wetenschappers. Het College van Bestuur heeft besloten dat een deel (€ 0,4 mln) van de financiering van de restauratie en aanpassingen afkomstig moet zijn uit de fondswerving, onder meer via een brede alumnicampagne. Eind 2005 was voor de Allersmaborg een

bedrag € 0,5 mln toegezegd. Dit bedrag is opgebouwd uit een donatie van € 0,2 mln van een stichting die anoniem wenst te blijven, een aanzienlijke bijdrage van Essent en ongeveer 1.100 grote en kleine bijdragen van individuele alumni. Naast de alumnicampagne voor de Allersmaborg is oudstudenten in 2005 ook een bijdrage gevraagd voor het Eric Bleumink Fonds. Dit Fonds, dat beurzen verstrekt aan talentvolle studenten en jonge onderzoekers uit ontwikkelingslanden, kan jaarlijks op de steun rekenen van ruim 1.500 donateurs (totale bijdrage ruim € 80.000). Dankzij de inbreng en inzet van bestuursleden van het Ubbo Emmius Fonds beschikt de universiteit over een groot maatschappelijk netwerk. In 2005 heeft dit, naast contacten voor het eerder genoemde Maatschappelijk Topinstituut Integratie en Sociale Weerbaarheid, onder meer geleid tot het initiëren en intensiveren van contacten tussen wetenschappers van de universiteit en de managers die verantwoordelijk zijn voor de onderzoeksafdelingen van DSM en Akzo-Nobel.

RUG Houdstermaatschappij BV De RUG is een broedplaats van jonge talenten. Geregeld ontstaan er ideeën voor kansrijke commerciële toepassingen. De weg van briljant idee naar bloeiend bedrijf is echter lang en moeilijk. Ondernemerschap, managementkwaliteiten en marketingtalent zijn niet bij iedere uitvinder even sterk ontwikkeld. Bovendien is voor nieuwe producten veel waagkapitaal nodig. De RUG Houdstermaatschappij brengt daarom kapitaal, kennis, ervaring en een veelzijdig regionaal bedrijvennetwerk binnen het bereik van kansrijke jonge bedrijven. Om de armslag te vergroten heeft de RUG Houdstermaatschappij twee fondsen opgericht: het Kennis Conversie Fonds en Noord Tech Venture. Het Kennis Conversie Fonds is een publiek fonds dat investeert in jonge technologiebedrijven die voortkomen uit Groningse bedrijven en kennisinstellingen en zich bovendien vestigen in de provincie Groningen. Tevens verleent het fonds service. Bijna eenderde van het kapitaal is bedoeld voor serviceverlening aan startende ondernemingen. Noord Tech Venture is een participatiefonds gericht op kansrijke startende (en jonge) ondernemingen die ontstaan (zijn) vanuit de technologiesectoren van de RUG, het UMCG en de regio. NTV is privaat gefinancierd en is daarmee gericht op rendement. NTV heeft als voornaamste doelgebied de noordelijke regio. Uiteraard ondersteunt en investeert de RUG Houdstermaatschappij onder eigen naam in bedrijven die ontstaan zijn uit de RUG. De brede focus van de RUG Houdstermaatschappij heeft de professionaliteit doen toenemen. Bovenstaande tabel geeft de naam, aandelenpercentage en de hoofdactiviteiten van de deelnemingen weer per 31-12-2005. Alle deelnemingen hebben hun statutaire zetel in Groningen.

Studentondernemers De RUG heeft samen met de Gemeente Groningen en de Kamer van Koophandel Groningen in juni 2005 officieel de stichting StudEnterprise opgezet. De stichting StudEnterprise is een onafhankelijke stichting die zich inzet om op een actieve, creatieve en dynamische manier ondernemerschap onder studenten te stimuleren, begeleiden, ondersteunen en faciliteren. Vanaf april 2006 kunnen studentondernemers zich vestigen op de bovenste etage van de nieuwbouw in het UB boekenmagazijn aan het Nadorstplein 3 op het Zerniketerrein. StudEnterprise moet een platform vormen op het gebied van student & ondernemerschap. Bedrijven, overheden, kennisinstellingen, studieverenigingen, brancheverenigingen en studenten worden samengebracht, waardoor projecten op het gebied van student & ondernemerschap worden geïnitieerd, gecoördineerd of ondersteund. StudEnterprise wil bovendien bestaande huidige initiatieven op het gebied van student & ondernemerschap bij elkaar brengen en waar nuttig laten samenwerken. Deze gedachte past bij het Akkoord van Groningen. Fysieke én virtuele aanwezigheid met daarbij ondernemende betrokkenen moet dan leiden tot de uitbouw op het fundament dat de RUG samen met haar partners vormt.

Wetenschapswinkels De wetenschapswinkels vormen een wetenschappelijk netwerk binnen de RUG waarin veelvuldig multidisciplinair gewerkt wordt. Van de kant van het publiek kwamen 240 vragen in 2005 binnen, aan de beantwoording waaraan 110 studenten hebben gewerkt. In 2005 ging de Geschiedeniswinkel RUG BV failliet, maar de commerciële kant maakte een doorstart. Voor de wetenschappelijke kant wordt nog gezocht naar een optimale invulling. In 2005 financierde de Europese Commissie het project TRAMS (Training and Mentoring of Science Shops). De Chemiewinkel begeleidt binnen TRAMS buitenlandse universiteiten die een wetenschapswinkel willen starten. In 2005 is ook de speciale EU-call ‘Science Shops: research for local civil society’ opengesteld. Verder ging het Gammasteunpunt van start. Dit helpt, evenals het Alfa- en Bètasteunpunt middelbare scholieren bij hun profielwerkstuk. De wetenschapswinkels bij de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen richtten de facultaire Science & Society Group op.


2

Onderwijs 2.1 Hoofdlijnen De belangrijkste beleidslijnen voor het onderwijs zijn vastgelegd in het Strategisch Plan 2003-2010, het kaderdocument Bachelor Master aan de RUG, en de nota Professionalisering van docenten. Hieronder staan de belangrijkste doelstellingen en de resultaten.

Onderwijsstimuleringsfonds Voor 2004-2005 was € 2,8 mln beschikbaar in het Onderwijsstimuleringsfonds (OSF). Op hoofdthema’s zijn de toegekende middelen als volgt te groeperen. > Internationalisering: vooral verbetering van taalvaardigheid in het Engels en ‘joint master’-opleidingen met Uppsala. > Versterking of verbreding van het aanbod aan bachelor/masteropleidingen. > Invulling van de major-minorstructuur. > Professionalisering van docenten. De meeste voorstellen vielen binnen de drie criteria van het OSF: innovatie, differentiatie en internationalisering. Tegelijkertijd overtrof het totaalbedrag dat met de verschillende plannen was gemoeid het beschikbare budget verre. Behalve kwaliteit is bij de toewijzingen uit het OSF 2004-2005 een belangrijke overweging geweest of het voorstel zou bijdragen aan de implementatie van de hoofdlijnen van het Strategisch Plan van de RUG 2003-2010. Het CvB heeft op grond van eerder vastgestelde prioriteiten besloten tot de volgende verdeling van de gelden. > Voor de aanvragen van de joint masters met Uppsala worden gelden in gelijke mate met de investeringen in Uppsala vrijgegeven. De opleidingen hebben in totaal € 270.000 ontvangen. > Aan het double degree-programma met het IT Bandung van de Faculteit der Ruimtelijke Wetenschappen is € 50.000 toegekend. > Aan de thema’s Engelse taalvaardigheid en BrainboxBlackboard zijn bedragen van respectievelijk € 1,35 mln en € 210.000 besteed. > Sectorplannen: € 272.000: beide betrokken faculteiten Letteren en Wiskunde & Natuurwetenschappen moeten voor de uitvoering van de sectorplannen al verantwoording afleggen. Daarom is besloten dat de verantwoording van deze gelden uit het OSF kan plaatsvinden in het kader van deze verslaggeving. Hierbij dient men slechts aan te geven aan welke onderdelen bij de uitvoering van het sectorplan de gelden uit het OSF zijn besteed.

> Academische vaardigheden: € 350.000. Dit project wordt

uitgevoerd door de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. Bij de uitwerking van het project is er samenwerking met de Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen. Hiervoor is aan de faculteit GMW apart een bedrag van € 35.000 toegekend. Hierin worden de volgende resultaten geschetst: – definitie van academische vorming in eindtermen voor bachelor- en masteropleidingen; beschrijving van academische vorming op cursus- en curriculumniveau van bachelors en masters; – formats voor minoren en voor honoursprogramma’s; – overzicht van lacunes in het facultaire aanbod van academische vorming; – ontwerp e-portfolio voor studenten en professionaliseringsplan voor docenten. > Professionalisering: € 300.000. In samenwerking met de FWN heeft de Faculteit der Medische Wetenschappen /UMCG het project ‘Naar Professionaliteit in het Universitair (Medisch) Onderwijs’ uitgewerkt, in het kader van de eisen zoals vastgelegd door het nieuwe accreditatiesysteem. Het belang van dit project is als volgt te illustreren: – Het project is een uitwerking van een speerpunt in het Strategisch Plan van de RUG. – Het project levert een belangrijke bijdrage aan het voldoen aan de accreditatie-eisen. Het nieuwe accreditatiesysteem legt namelijk een grote nadruk op een adequate vertaling van de eindtermen in programmainhoud, werken toetsvormen en competente docenten die dit kunnen uitwerken, implementeren en uitvoeren. – Het project kan bij verbreding van de deelname met andere faculteiten functioneren als good practice voor de hele universiteit. – De medische faculteit heeft een grote expertise en goede naam op het gebied van docentprofessionalisering. > Infrastructuur major-minor: € 120.000: bij de invoering van de major-minor structuur is de planvorming voor dit project in 2005 uitgewerkt. De verwachting is dat in de loop van 2006 de invoering van de major-minorstructuur haar definitieve vorm krijgt.

Instroommanagement Bijna 5000 nieuwe studenten uit Nederland kiezen jaarlijks voor de RUG. Het merendeel is nog steeds rechtstreeks afkomstig van het VWO. Daarnaast is er een groeiende groep


HBO-gediplomeerden. In de afgelopen jaren drong de conclusie zich op dat het nodig is meer greep te krijgen op de toekomstige instroom van de RUG. Het gaat daarbij zowel om de aantallen nieuwe studenten als om herkomst, kwaliteiten en belangstelling. Daarnaast is de verdeling over de verschillende RUG-opleidingen niet altijd evenwichtig. Geconstateerd is dat de afstemming tussen de verschillende contacten vanuit de RUG met het VWO nog niet optimaal is. De RUG heeft zich ten doel gesteld jaarlijks bij te houden welke contacten vanuit het VWO gewenst zijn en eveneens jaarlijks te bezien of de RUG-activiteiten de juiste zijn qua inhoud, capaciteit en variëteit. Het uiteindelijke doel is de contacten met het VWO in de gewenste vorm duurzaam te onderhouden, te verstevigen en eventueel uit te breiden. Daardoor wordt de kans gecreëerd dat de RUG erin slaagt (nog) meer ‘de juiste student op de juiste plaats’ te krijgen.

Aansluiting VWO-WO Afgezien van de reguliere voorlichtingsactiviteiten gaat de aandacht voortdurend uit naar de inhoudelijke aansluiting tussen VWO en WO. Verschillende projecten en netwerken, per faculteit aangepast aan de behoeften van de samenwerkende partners, zijn daarvan het bewijs. Ook zijn er instellingsbrede vormen van samenwerking ontwikkeld: > Terugrapportage van de studieresultaten van alle eerstejaarsstudenten aan de scholen van herkomst. Deze kunnen via toegang tot ProGRESS WWW zien hoe hun oud-leerlingen presteren en welke positie de school inneemt in vergelijking met de andere scholen. > Op grond van het meerjarige overzicht van prestaties van VO-scholen en hun leerlingen is het mogelijk de resultaten van scholen te vergelijken tijdens het ‘oude’ VOsysteem en in de eerste jaren van de Tweede Fase. Hiermee is een aanvang gemaakt voordat de Tweede Fase VO werd ingevoerd. > Beschikbaarstelling van Blackboard aan meer dan vijfendertig VO-scholen vooral in Noord-Nederland in het project Brainbox. Hoewel een correlatie met instroom niet direct zichtbaar zal worden, is Brainbox een uitgelezen kans op een inhoudelijke manier met scholen, docenten en leerlingen te communiceren. Het biedt leerlingen de kans kennis te maken met Nestor en vooral met de opleidingen waarin zij bij uitstek geïnteresseerd zijn of kunnen worden. > In samenwerking met verschillende VO-scholen richt het project bRUG (Brainbox RUG) zich op de ontwikkeling van VO-lesmateriaal in de elektronische leeromgeving Brainbox. > Aspirant-studenten kunnen voor hulp bij praktische opdrachten en profielwerkstuk terecht bij het Bètasteunpunt, Alfasteunpunt en het Gammasteunpunt. Deze steunpunten zijn gericht op leerlingen met respectie-

velijk een van de natuurprofielen (Bèta), het profiel Cultuur & Maatschappij (Alfasteunpunt) en het profiel Economie & Maatschappij. Hierdoor hebben alle VO-leerlingen voor ondersteuning op maat een duidelijke ingang bij de RUG gekregen. > De RUG Scholierenacademie ging van start in het voorjaar van 2005. Het doel van de Scholierenacademie is gemotiveerde leerlingen kennis te laten maken met de wetenschap door middel van colleges van inspirerende wetenschappers van de RUG. Leerlingen krijgen daarnaast de mogelijkheid zich te verdiepen en te verbreden door middel van les- en oefenmateriaal via de elektronische leeromgeving Brainbox in de aanloop naar en/of na afloop van het college. > De Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen beschikt over de RUG Discovery, een rondreizend laboratorium en collegezaal in de vorm van een truck met oplegger. ‘On tour’ laat de RUG Discovery scholieren kennismaken met de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen en de actuele stand van zaken in de wetenschap. Ook krijgen scholieren informatie over studeren in Groningen. De scholier kan zelf experimenteren. In overleg met de betrokken docent, worden ook gastlessen gegeven. In de RUG Discovery zijn 10 ICT-werkplekken voor gebruik op het eigen interne netwerk beschikbaar. Verder is de Discovery uitgerust met moderne projectieapparatuur. De inrichting is flexibel, of het nu gaat om 15 tot 20 leerlingen voor een meer praktisch gerichte gastles of een hoorcollege voor een grotere groep. > Het UOCG heeft een centrale taak gekregen bij de vormgeving van de inhoudelijke contacten met het VO. De aanleiding zijn de ontwikkelingen binnen de Tweede Fase VO en het toegenomen onderwijs in Blackboard. Voorts is het UOCG bijna permanent vertegenwoordigd in het VO van vooral de noordelijke regio.

Voorlichting In 2005 hebben de afdelingen Communicatie, het UOCG en de faculteiten gewerkt aan de realisatie van verschillende actiepunten: > uitbreiding van het scholenbezoek in het Noorden en elders, vooral Overijssel en Gelderland; > opzet van een netwerk van alumni-ambassadeurs op deze scholen; > uitbreiding van het netwerk van promoteams die op afroep beschikbaar zijn om op school voorlichting en lessen te verzorgen; > instelling van een goed bereikbare digitale service-desk voor aankomende studenten; > uitbreiding van de toegang tot Blackboard voor VO-scholen buiten de directe noordelijke regio; > uitbreiding van het aanbod van masterclasses en de

samenwerking op dit punt tussen WO-opleidingen en VO-scholen; > bepaling van regio-plaats-school in binnen- en buitenland waar de RUG haar marktaandeel kan vergroten; > vaststelling van de instroom die door faculteiten of opleidingen gewenst wordt; > aanpassing van een pakket van instroombevorderende maatregelen.

RUG-kwalificaties Voor onderwijs in het Nederlands (non native speakers Nederlands): > de docent beheerst een minimumniveau in Nederlandse taalvaardigheid. Voor onderwijs in het Engels: > de docent beheerst een minimumniveau in Engelse taalvaardigheid.

Professionalisering van docenten In het Strategisch Plan 2003-2010 is vastgelegd dat de RUG een universiteit wil zijn die beter is dan gemiddeld, ook op het gebied van onderwijs. Dit betekent dat het onderwijs zelf moet verbeteren. Ook de ambities die de RUG heeft ten aanzien van innovatie en niveaudifferentiatie in de vorm van honourstrajecten in bacheloropleidingen en topmasters, kunnen alleen worden gerealiseerd door het onderwijs in te richten en uit te voeren volgens strikte kwaliteitskaders en -eisen. Kern van het personeelsbeleid zal zijn de toespitsing op individuele competenties. Daarnaast moet de kwaliteit van werken verbonden worden met loopbaanperspectieven. Het College van Bestuur is van mening dat de kwaliteit van het onderwijs aan de RUG staat of valt met het enthousiasme en de kwaliteit van haar medewerkers. Het kwaliteitsaspect wordt steeds belangrijker bij visitatie, accreditatie, rendementendiscussie, nationale en internationale vormen van benchmarking. Dit betekent dat externe en interne kwaliteitseisen zo concreet mogelijk gemaakt dienen te worden. Dat gebeurt in de vorm van kwalificaties die personeelsleden van de RUG met onderwijstaken dienen te bezitten. Hierdoor kan de instelling ervoor zorgdragen dat het onderwijs met goed gekwalificeerde medewerkers voldoet aan alle eisen: van derden, eigen studenten en van de docenten. Deze instelling wil in den brede een stap voorwaarts maken op het terrein van onderwijsinnovatie. Daarvoor heeft het College van Bestuur de kaders aangegeven waarbinnen naar zijn oordeel de kwaliteit van het onderwijs en de docenten kan verbeteren. Behalve een minimumkwalificatie voor Engelse taalvaardigheid moet een medewerker van de RUG die een doceertaak heeft, verschillende andere praktische kwalificaties. Daarnaast dient de medewerker bevlogenheid te hebben en een houding die enthousiasme en aandacht uitlokt bij studenten. Die kwalificaties hangen samen met de keuzen die de afgelopen jaren binnen het onderwijs van deze instelling zijn gemaakt en met de plannen voor de toekomst. Gedetailleerde kwalificaties hangen af van de keuze die faculteiten maken ten aanzien van onderwijsconcept en inrichting van hun onderwijs.

Voor onderwijs in Nestor: > de docent is in staat een cursus te ontwerpen en te geven in Nestor; > de docent is in staat naar aanleiding van deze cursus te toetsen, ook in Nestor. Voor onderwijs algemene basiskwalificaties: > de docent is in staat hoor- en werkcolleges te ontwerpen en te geven; > de docent kan studenten begeleiden en beoordelen tijdens hoor- en werkcolleges; > de docent is in staat toetsen te ontwerpen die bij de colleges en de leerstof passen; > de docent kan toetsen ontwikkelen met open en gesloten vragen; > de docent kan het schrijven van een scriptie begeleiden en de scriptie beoordelen.

RUG-uitgangspunten Leidinggevenden en degenen die verantwoordelijk zijn voor de inrichting van het onderwijs (zoals opleidingsdirecteuren) kunnen al dan niet op advies van (onderwijs)experts vaststellen of een docent deze kernkwalificaties bezit. Via het systeem van voortgangsgesprekken zouden deze kunnen worden vastgelegd in een dossier. Indien bepaalde kwalificaties ontbreken, kunnen er via dezelfde route in een persoonlijk ontwikkelings- of professionaliseringsplan afspraken komen hoe en wanneer een docent een kwalificatie gaat verwerven. Of wordt afgesproken welke consequenties het heeft indien iemand – ook op termijn – een bepaalde kwalificatie eenvoudigweg niet kan of wil bereiken. Bij de rapportages over professionalisering als onderdeel van de facultaire jaarverslagen is met ingang van 2005 gevraagd naar een inventarisatie van relevante kwalificaties binnen een faculteit. Verder ging het om de resultaten van de geplande groei en/of uitbouw van kwalificaties, niet in kwantitatieve zin, maar in het kader van beoogde en bereikte kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Een systeem van RUG-brede of landelijke certificering is niet het meest geëigende instrument om een minimumniveau van een bepaalde kwalificatie te bereiken. Nadruk op certificering zal leiden tot een enorme administratie, waarbij de aandacht


wordt afgeleid van het werkelijke niveau van kwalificaties van een docent en de verantwoordelijkheid van faculteit en/of opleiding wordt doorkruist. Landelijke certificering is vooralsnog in het geheel niet aan de orde, omdat het denken over docentkwalificaties binnen universiteiten zich in heel verschillende stadia bevindt.

Engelstalig onderwijs De actualiteit heeft ertoe geleid dat in het geval van Engelstalig onderwijs de professionalisering in een stroomversnelling is geraakt. Het aanbod van Engelstalige masteropleidingen heeft zich gestaag uitgebreid, ook in 2005. Daarnaast worden er meer en meer Engelstalige researchmasters ontwikkeld en ook Engelstalige bachelors (zoals International Economics and Business, Economics en Econometrics). Dat heeft binnen de RUG het besef doen ontstaan dat het Engels van personeelsleden met een onderwijs- of onderwijsondersteunende taak bij deze Engelstalige opleidingen aan kwaliteitseisen moet voldoen.

RUG-richtlijn Engels Het College van Bestuur heeft in 2004 voor de jaren erna een generieke RUG-richtlijn Engels vastgesteld ten aanzien van de volgende elementen: > Een instellingsbreed minimumniveau voor alle RUGdocenten en andere personeelsleden die betrokken zijn bij Engelstalig onderwijs. Voor personeelsleden met een onderwijstaak wordt het niveau gesteld op B1/C2 uit het Common European Framework of Reference (CEFR). > De mogelijkheid dat een faculteit en/of opleiding andere, meer eigen eisen stelt. In geen geval mogen die eisen lager zijn dan de RUG-richtlijn. > Uitsluiting van het onderricht in het Engels voor personeelsleden die het minimumniveau Engels niet beheersen.

2.2 Onderwijsaanbod Algemene ontwikkelingen Invoering major-minorsysteem in de bachelor De kaders voor het major-minormodel zijn in 2005 door het College van Bestuur vastgesteld. Studenten combineren in dit model een hoofdvak (major) met verschillende bijvakken (minoren). Het model leidt tot een grotere keuzevrijheid voor studenten om hun studieprogramma in te vullen, daar er een grotere verscheidenheid aan studiepaden te realiseren is. De gekozen major-minoropzet ziet er als volgt uit: 150 ECTS van de bachelor wordt door de faculteit ingevuld en 30 ECTS is door de student vrij in te vullen. De faculteit kan voor de invulling van de 150 ECTS voor verschillende opties kiezen, zoals een major van 120 ECTS met een specialisatieminor van 30 ECTS. De 30 vrije ECTS geeft de studenten de kans over de ‘muur’ van de eigen opleiding heen te kijken en zich academisch te verbreden met een minorpakket bij een andere faculteit of opleiding. Zij kunnen de vrije minor echter ook benutten voor verdieping in de major. De opzet en invulling van de vrije minor-pakketten en de wijze van roostering worden door een Minorcommissie uitgewerkt.

Topmasters en researchmasters Omdat de RUG een internationaal vooraanstaande researchuniversiteit wenst te blijven, schenkt zij speciale aandacht aan de opleiding van jonge onderzoekers. De RUG realiseert zich dat haar internationale aanzien en haar wetenschappelijk innovatievermogen direct verbonden zijn met haar vermogen jonge mensen een uitdagende onderzoeksomgeving aan te bieden. Dit heeft geleid tot de invoering van de Graduate Schools in 2005, waaronder ook de meeste van de researchmasters en de topmasters vallen. Na het verkrijgen van accreditatie voor de onderzoeksmasters in het alfa- en gammadomein in 2003 en 2004 kent de RUG nu een aanbod van 16, specifiek op het toponderzoek, gerichte masters. Voor zover de masters nog niet waren gestart in verband met lopende procedures bij de NVAO is dit in 2005 gebeurd. Momenteel participeren zo’n 130 studenten in onderzoeksmasters.

Honours-trajecten De RUG heeft het afgelopen jaar extra aandacht besteed aan de aanpassing en uitbreiding van honours-trajecten in het onderwijsaanbod. In dit kader zijn ook aanvragen gedaan in de tweede ronde experimenten Ruim Baan voor Talent. Momenteel kent de universiteit vijf honours-trajecten. Dit betreft trajecten in de faculteiten Bedrijfskunde & Economie, Rechtsgeleerdheid, Medische Wetenschappen, Ruimtelijke Wetenschappen en bij de opleiding Sociologie. Alle honours-programma’s bij de RUG omvatten een

zwaarder programma dan de reguliere opleiding. Ze zijn gericht op eigen interesses van de student in het vak, kennen een koppeling van de student aan toponderzoekers en zijn selectief. De RUG beschouwt de ontwikkelde programma’s als een aanwinst voor en een verrijking van het opleidingenaanbod. Uit verschillende onderzoeken en evaluaties blijkt dat deze trajecten een toegevoegde waarde hebben voor studenten, docenten en het reguliere onderwijs. De programma’s kunnen tegelijkertijd studenten uit het buitenland aantrekken die meer individuele, op maat gesneden opleidingsvormen zoeken met een meerwaarde vanwege het hoge niveau.

Internationaal aanbod De RUG heeft het afgelopen jaar de nota Internationalisering opgesteld waarin de ambities op het gebied van de internationale uitwisseling zijn geformuleerd en vertaald naar een Plan van Aanpak. Een doelstelling is het uitbreiden van het internationale aanbod aan bachelor- en masteropleidingen om zo het internationale karakter van de universiteit te vergroten. Hierbij wordt ingezet op een beperkt aantal Engelstalige varianten van bestaande Bachelor- en Masteropleidingen, vergroting van het aantal joint master programma’s en het opzetten van korte winter en summer courses om zo de bekendheid van de RUG te vergroten. In 2006 worden deze plannen uitgewerkt. Dan zullen de meest geschikte opleidingen geselecteerd worden.

Schakelprogramma’s In 2005 verliep de periode voor de subsidie van het Ministerie van OCW voor de uitvoering van de projectvoorstellen van het Noordelijk Platform Schakelprogramma’s, die de ontwikkeling van theoretische stromen (T-stromen) en schakelprogramma’s betroffen. De RUG heeft ingezet op gelden voor de ontwikkeling van programma’s zowel voor grote homogene groepen als kleine heterogene groepen. Het project is formeel op 1 juli 2005 beëindigd. Het Ministerie heeft een separate eindrapportage ontvangen. De programma’s zijn volledig geïmplementeerd en inmiddels zijn vele HBO’ers ingestroomd in RUG-masteropleidingen. In 2000 was het totale aantal instromende HBO’ers bij de aan het experiment deelnemende opleidingen 412. De meest recente cijfers geven aan dat voor 2005 783 studenten met een HBOverleden zijn ingeschreven voor deze opleidingen. Gaandeweg blijken de programma’s op onderdelen aanpassingen te behoeven. De eerste ervaringen wijzen tevens uit dat de kwaliteit van de ingestroomde HBO’ers varieert, zodat er bij alle programma’s ook individueel maatwerk noodzakelijk is. HBO-studenten, die voor een WO-opleiding kiezen, doen in het algemeen in studiesucces niet onder voor WO-studenten. Dit wordt onder meer veroorzaakt door gemotiveerdheid, resultaatgerichtheid en bereidheid hard te werken. De proble-

men doen zich voor op het gebied van het (hogere) abstractieniveau van de wetenschappelijke opleiding, de grotere hoeveelheden leerstof die zelfstandig verwerkt moeten worden, alsmede gebrek aan onderzoekskennis- en vaardigheden. Het gebrek aan specifieke kennis (bijvoorbeeld wiskunde en statistiek) leidt eveneens tot problemen. De faculteiten hebben aangegeven dat zij doorgaan met de ontwikkeling van de programma’s. De instroom wordt, waar mogelijk, verbreed naar bachelors van HBO-instellingen elders. Voor de instroom van de heterogene groepen bij de faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen wordt een, voor alle masters gemeenschappelijke, HBO-minor ontwikkeld. De RUG acht het van groot belang zowel de schakelprogramma’s als de T-stromen te monitoren en evalueren. Hierdoor kunnen mogelijke knelpunten aan het licht komen die door programma-aanpassingen ondervangen worden De monitoring van deze programma’s past binnen de ontwikkeling van het interne kwaliteitszorgsysteem van de RUG. De deelnemende faculteiten investeren daarom in een in 2004 aangevangen (AIO-)onderzoek bij het UOCG. In dit onderzoek worden de (groepen) HBO-studenten onderzocht naar de (effecten van) schakelprogramma’s.

Verantwoording gelden Voor dit project heeft de staatssecretaris de RUG € 600.000,ter beschikking gesteld. De subsidie is als volgt verdeeld: project Economie en Bedrijfskunde € 270.000 project Rechtsgeleerdheid € 135.000 project PPSW € 67.500 project Intake en Assessment (UCLO) € 67.500 algehele coördinatie Bureau van de Universiteit/AZIS € 60.000 Deze verdeling is tot stand gekomen op basis van de HBOinstroom per faculteit. In onderstaande deelverslagen wordt op deze aspecten nader ingegaan.

Macrodoelmatigheid en Sectorplannen Het ministerie van OCW heeft de universiteiten in Nederland verzocht vernieuwingsplannen op te stellen voor de sectoren Letteren en Natuurwetenschappen: de zogeheten Sectorplannen. Voor het opstellen en uitvoeren heeft het ministerie gelden ter beschikking gesteld ter hoogte van € 4,7 mln voor de Letteren en € 4 mln voor de Natuurwetenschappen. Voorwaarde voor de besteding van het geld is dat de plannen inspelen op de tanende belangstelling van studenten voor de talen en de monodisciplinaire exacte studies, alsmede het relatief grote aanbod van deze opleidingen in Nederland. Een doelstelling van de vernieuwingsplannen is een doelmatiger aanbod van opleidingen op deze gebieden.


De faculteiten Letteren en Wiskunde & Natuurwetenschappen hebben in 2005 gewerkt aan de gekozen aanpak in de sectorplannen. De faculteit Wiskunde & Natuurwetenschappen heeft de reorganisatie van het bachelor- aanbod vrijwel gereed en start in september 2006 feitelijk met het nieuwe onderwijsconcept, gebaseerd op brede bacheloropleidingen en de major-minorstructuur. Het bacheloronderwijs gaat dan uit van drie nieuwe clusters, te weten Levenswetenschappen, Informatiewetenschappen en Natuurwetenschappen & Technologie waarbinnen studenten hun eigen major kunnen kiezen. Daarnaast voert men in landelijk verband overleg om te komen tot een doelmatiger aanbod van masteropleidingen. De Faculteit der Letteren is momenteel bezig de bundeling van bacheloropleidingen en de bijbehorende major-minor structuur voor de gehele faculteit uit te werken. Letteren voert de aanpassingen per september 2007 in. Tegelijkertijd werkt men aan de reductie van het aantal masteropleidingen om tot een zo effectief mogelijk masteraanbod te komen.

Ontwikkelingen bij faculteiten Godgeleerdheid en godsdienstwetenschap In september 2005 startte de Research Master Theology and Religious Studies: Religious Symbols and Traditions. Van de instroom bestond 20% uit buitenlandse studenten. In het kader van de samenwerking met de theologische faculteit van de Universiteit Uppsala werd in 2005 een gezamenlijke cursus (joint course) aangeboden, getiteld ‘Religion in Conflicts’, die afgesloten werd met een gezamenlijke studieweek. Daarnaast was er een gezamenlijke cursus met de titel ‘Biblical Motifs and Ancient Myths in Later Traditions’, die afgesloten werd met een gezamenlijke studieweek in Uppsala. Tijdens de zomer vond de eerste succesvolle uitwisseling plaats van een programma in het kader van Erasmus: JAFARE (The Janus Faces of Religion: A European Perspective on the Religionstate Relationship). Dit is een intensieve cursus voor jonge onderzoekers en studenten van de Topmaster van de universiteiten van Groningen, Montpellier, Uppsala, Marburg, Leuven, Bursa, Lublin en Thessaloniki.

Rechtsgeleerdheid Vanaf september 2003 biedt de faculteit zeven gecombineerde bachelor- en masteropleidingen aan, alsmede vier zelfstandige, specialistische, in het Engels gedoceerde masteropleidingen. Sinds september 2004 hoort daar een door de KNAW erkende onderzoeksmaster bij. Vier van de masteropleidingen kunnen tevens in de vorm van een duale opleiding worden gevolgd. De bacheloropleidingen duren drie jaar; de master in het algemeen één jaar, uitgezonderd de onderzoekmaster die een opleidingsduur van twee jaar kent. Voor de gecombineerde bachelor- en masteropleidingen geeft

de faculteit geen bindend studieadvies. Studenten met een juridisch bachelorexamen van andere juridische faculteiten dan de Groningse hebben ook toegang tot deze masterprogramma’s. Als er grote deficiënties zijn, moet de student aanvullende vakken aan de RUG volgen. De vier zelfstandige, specialistische masteropleidingen zijn in eerste instantie bedoeld voor buitenlandse studenten, maar staan ook open voor Nederlandse studenten. Voor toelating is een universitair juridisch bachelordiploma vereist. De onderzoeksmaster ‘Functionaliteit van het recht’ biedt een opleiding voor studenten die na hun masterdiploma willen promoveren of als onderzoeker willen werken bij een publieke of private onderzoekinstelling. De opleiding sluit aan bij het CRBS, de door de KNAW erkende onderzoekschool van de faculteit. Masteropleidingen die naast de reguliere een duale vorm kennen, zijn: Nederlands recht, Notarieel recht, Fiscaal recht en Recht en bestuur.

Medische Wetenschappen In het verslagjaar hebben zich geen wijzigingen in het initiële onderwijsaanbod voorgedaan. In reactie op de zich ontwikkelende schaarste aan medici in Nederland laat de faculteit sinds september 2002 zij-instromers toe: gekwalificeerde mensen met een voltooide opleiding in het hoger onderwijs. Vanaf september 2005 wordt de zij-instroom, tot dan ingepast in C2000, gerealiseerd binnen de kaders van G2010. Zijinstroom in de masteropleiding wordt mogelijk gemaakt via een brugjaar. Op jaarbasis stromen 30 ‘zij-instromers’ in. De eerste zij-instromers uit cohort 2002 studeerden in het najaar van 2005 af.

Wiskunde en Natuurwetenschappen Deze faculteit bood in september 2005 13 bachelor- en 20 masteropleidingen, 4 topmasteropleidingen en 1 researchmasteropleiding aan. In vergelijking met de instroom in het studiejaar 2004/2005 zijn de volgende zaken opvallend: > een daling van het totaal aantal eerstejaars (-8%); > een gestage daling van het aantal eerstejaars Biologie; > een daling van het aantal eerstejaars Farmacie; > de opleving in het aantal eerstejaars voor de Natuurkundeopleidingen in 2004/2005 heeft zich niet gecontinueerd; > de interdisciplinaire opleidingen Technische bedrijfskunde en Life Science and Technology blijven een groot aantal eerstejaars trekken. In 2005 lag het aantal aanmeldingen voor de topmasteropleidingen iets lager dan in 2004. De instroom in de topmasteropleidingen blijft beneden het maximum van 10 studenten per topmasteropleiding. Geen enkele topmasteropleiding haalt dit aantal en dus kunnen we spreken van een exclusieve opleiding voor een streng geselecteerde groep studenten. Het aantal buitenlanders in de opleidingen ligt sinds het

studiejaar 2005/2006 gemiddeld boven de 50%. Niet alle studenten halen de eindstreep van de topmasteropleiding. Vooral bij Medical and Pharmaceutical Drug Innovation was de uitval hoog in het studiejaar 2004/2005. De uitgevallen studenten konden niet voldoen aan de hoge eisen die gesteld worden in de topmasteropleidingen. De doorstroom naar promotieplaatsen verloopt goed. Bijna alle studenten stromen door naar een promotieplaats aan de RUG, enkelen vinden elders een promotieplaats. Naar aanleiding van het Sectorplan Natuurwetenschappen heeft de FWN een plan opgesteld om haar 13 bacheloropleidingen te reduceren tot vijf, te weten Farmacie, Technische Bedrijfskunde, Informatiewetenschappen, Levenswetenschappen en Natuurwetenschappen en Technologie. De laatste drie zijn zogenoemde flexibele bacheloropleidingen waarbij een student de mogelijkheid heeft zich breed te oriënteren en te vormen binnen de faculteit en universiteit. Na een eerste gezamenlijk semester volgt de student een majorprogramma van anderhalf jaar. Ter algemene vorming of kennisverdiepend kunnen nog twee vrije minoren gevolgd worden. Met ingang van 1 september 2006 gaan deze nieuwe opleidingen van start. In 2005 is hard gewerkt aan het formuleren van doelstellingen en eindtermen van de opleidingen. Tevens is hard gewerkt aan de invulling van de majorprogramma’s. In het kader van hetzelfde Sectorplan Natuurwetenschappen dienen de bètafaculteiten van de algemene universiteiten een plan te presenteren waarin tot een reductie van het aantal masteropleidingen wordt gekomen. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zou hiervoor € 30 mln beschikbaar willen stellen. Over deze plannen zijn op landelijk niveau nog geen besluiten genomen.

KVI Het KVI streeft naar een gezamenlijke researchmaster in Atomic and Sub-Atomic Physics (ASAP) met het Centrum Theoretische Natuurkunde van de RUG en de Afdeling Natuurkunde van de Universiteit van Uppsala. Het is nog niet duidelijk wanneer deze opleiding van start gaat. Het Kapteynlab en het KVI hebben het initiatief genomen voor de opzet van de Europese master Advanced Instrumentation and Informatics in Astronomy and Physics. Voor deze mastervariant wordt een aanvraag ingediend in het kader van het Erasmus Mundus programma.

Letteren Het opleidingenaanbod van de faculteit telt sinds 2004 19 bachelor- en 39 masteropleidingen. Tot deze laatste behoren 5 twee-jarige researchmaster-opleidingen. Na een voorzichtige start in september 2004 heeft de instroom in de researchmaster-opleidingen in september 2005 een redelijke omvang, met een gemiddelde van 12 studenten per opleiding. De

instroom in de (andere) Engelstalige masterprogramma’s loopt goed. De faculteit heeft drie Engelstalige masterprogramma die in 2004-2005 het prestigieuze predicaat Erasmus Mundus-programma kregen. Het betreft de opleidingen Humanitarian Action, Euroculture en Clinical Linguistics (Algemene Taalwetenschap). De Faculteit is druk bezig de invoering van flexibele bachelors met ingang van het jaar 2007-2008 voor te bereiden. De invoering van de flexibele bachelors is een belangrijk onderdeel van de uitvoering van het Sectorplan Letteren. De huidige 9 vreemde taal-en cultuurstudies zullen met ingang van september 2007 worden geclusterd onder de flexible bachelor Talen en Culturen. Elke bachelor-opleiding van totaal 180 ECTS is opgebouwd uit een major 120 ECTS (of 90 ECTS bij de talenopleidingen) en twee of drie minoren van elk 30 ECTS. Een dergelijke opbouw van het bachelorprogramma geeft studenten veel keuzemogelijkheden voor verbreding of juist verdieping van de gekozen major-opleiding. Na een bachelor Talen en Culturen, Nederlands of Taalwetenschap is doorstroom mogelijk naar een aansluitende, verlengde masteropleiding van 90 ECTS. Deze verlengde master, die uniek is in Nederland, zal studenten in staat stellen ook na een ‘brede’ Bachelor de nodige verdieping aan te brengen in hun academische opleiding. De Faculteit hoopt met de invoering van de flexibele bachelors de aantrekkelijkheid van de traditionele talenopleidingen te vergroten.

Economische Wetenschappen De Faculteit der Economische Wetenschappen (FEW) is penvoerder van zes bachelor- en zeven masteropleidingen. Een van de zes bacheloropleidingen en drie van de zeven masteropleidingen, waaronder de researchmaster Economics and Business, biedt zij samen met de Faculteit Bedrijfskunde (FBK) aan. Verder is de FBK penvoerder van de Master of Science in Business Administration, eveneens een gezamenlijke opleiding van Bedrijfskunde en Economie. Per september 2005 zijn de bacheloropleidingen Algemene Economie en Econometrie en Besliskunde omgezet naar Engelstalige opleidingen (met de namen Economics respectievelijk Econometrics). De bedoeling is onder meer de markt van potentiële studenten te vergroten en de internationale uitwisseling van studenten tijdens de bachelorfase te vergemakkelijken door de keuze voor Engels als voertaal. De FEW heeft nu drie Engelstalige bacheloropleidingen (International Economics and Business, Economics en Econometrics) en neemt daarmee binnen de RUG een unieke positie in. Het in 2003 geïntroduceerde bachelor-honours-traject heeft als belangrijkste doelen studenten kennis te laten maken met het verrichten van onderzoek en de doorstroming naar de researchmaster en de PhD-opleiding te vergroten. De belangstelling voor het traject was in 2005 zeer groot en ruim 40 studenten zijn uiteindelijk geselecteerd.


De researchmaster in Economics & Business, in 2004 geaccrediteerd door de NVAO, is in 2003 van start gegaan. Deze tweejarige Engelstalige opleiding bereidt studenten voor op een wetenschappelijke carrière als PhD-student of als onderzoeker bij een nationale of internationale organisatie. In 2005 zijn de eerste vijf studenten afgestudeerd; drie studenten zijn het PhD-programma van SOM ingestroomd, de andere twee hebben in respectievelijk Italië en Australië bij gerenommeerde universiteiten een PhD-plaats verworven. Op dit moment participeren ongeveer 25 studenten in de researchmaster.

Studies een tweejarig masterprogramma hebben. Tevens is wegens de toestroom van buitenlandse studenten de Master TP in het Engels aangeboden als Master Environmental and Infrastructure Planning (EI&P). De laatste master is onderdeel van een double degree masterprogramma met het Institut Teknologik Bandung, waarbij het eerste jaar in Indonesië wordt doorgebracht en het laatste in Groningen. Tot slot is er nog speciaal voor uitwisselingsstudenten een driemaands Engelstalig programma, dat tweemaal per jaar verzorgd wordt door de facultaire International School of Spatial Policy Studies.

Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Bedrijfskunde

In 2005 heeft de faculteit de interdisciplinaire masteropleidingen op het terrein van Clinical & Health Psychology en Human Factors Engineering verder ontwikkeld. Human Factors Engineering zal met ingang van het collegejaar 20062007 onderdeel uitmaken van de masteropleiding MensMachine Communicatie. In het kader van de structurering van onderwijsprogramma’s, de bevordering van internationale uitwisseling en de vergroting van de keuzemogelijkheden van studenten wordt een major-minorstructuur ontwikkeld. De verwachting is dat deze structuur in het collegejaar 20072008 ingevoerd wordt. Ook het HBO-schakelprogrammma wordt dan in de vorm van minoren aangeboden. Binnen de bacheloropleiding Sociologie wordt met ingang van het collegejaar 2005-2006 een ‘honours-traject’ aangeboden. Dit traject biedt excellente studenten extra mogelijkheden zich te verdiepen in het vakgebied, vooral door middel van onderzoek. De andere bacheloropleidingen bereiden vergelijkbare trajecten voor.

De Faculteit Bedrijfskunde biedt drie bacheloropleidingen en vier masteropleidingen aan. Daarnaast is de Faculteit medeeigenaar van de bachelor- en de masteropleiding Accountancy & Controlling (penvoerder is FEW), de bachelor- en de masteropleiding TBK (penvoerder is FWN), de Research Master (penvoerder FEW) en de Lerarenopleiding Economie & Bedrijfswetenschappen (penvoerder FEW). De internationale onderwijsmarkt is een belangrijk werkveld van de faculteit. De helft van haar masteropleidingen is Engelstalig. Het internationale onderwijsaanbod is per september 2005 op bachelorniveau uitgebreid met de Engelstalige studierichting International Business & Management.De Faculteit beschikte al over een masteropleiding International Business & Management. Daarnaast is de masteropleiding Business Administration uitgebreid met het Engelstalig mastertraject Change Management. Verder heeft FBK in 2005 de eerste double degree programma’s met de universiteit van Uppsala en de universiteit van Gadjah Mada ontwikkeld. De samenwerking tussen FBK en FEW heeft geresulteerd in een breed palet aan opleidingen met een helder en herkenbaar beeld naar de markt. Naast (en wellicht dankzij) dit brede palet is voor de FBK in de afgelopen jaren een groei in studentenaantallen gerealiseerd. De belangstelling vanuit het bedrijfsleven voor de afgestudeerden van de FBK is onverminderd groot. Behalve aan de inhoudelijke invulling en afstemming van deze nieuwe onderwijsprogramma’s is in 2005 veel aandacht uitgegaan naar de verdergaande samenwerking met de Faculteit der Economische Wetenschappen. Dit heeft op organisatorisch terrein geleid tot de samenvoeging van de ondersteunende diensten. Ook de regelgeving, voorlichting en administratieve organisatie van het onderwijs zijn verbeterd en nagenoeg volledig geharmoniseerd.

Wijsbegeerte In het vorige verslagjaar kregen de research masteropleiding Philosophy: Knowledge and Knowledge Development en de masteropleiding Filosofie en Educatie (master- en lerarenopleiding) erkenning. De eerste had in 2005 een alleszins redelijke instroom van 6 studenten (vorig jaar: 7). De instroom in de educatieve master bedroeg 3 (vorig jaar: 4 ) studenten.

Ruimtelijke Wetenschappen De faculteit is sinds september 2004 volledig overgegaan op het bachelor-masterstelsel. De ongedeelde opleidingen eindigen 1 september 2007. De faculteit heeft twee bacheloropleidingen: Sociale Geografie en Planologie en Technische Planologie (TP). De faculteit startte in 2004 met zes eenjarige en twee tweejarige masteropleidingen. Culturele Geografie, Economische Geografie, Planologie, Technische Planologie en Vastgoedkunde worden aangeboden als eenjarige master, terwijl de lerarenopleiding Aardrijkskunde en de Topmaster Human Geography, Planning and Demography: Regional

2.3 Resultaten

Figuur 2.1 Instroom eerstejaars per HOOP-gebied 2001-2005 Bron: 1 cijfer HO, eerstejaars WO-Nederland, VWO in ongedeelde- en bacheloropleidingen (hoofdinschrijving HO) 6000 5500 5000 4500 4000

aantal

Net als vorig jaar heeft de VSNU in het verslagjaar geen nieuw KUO-bestand (Kengetallen Universitair Onderwijs) uitgebracht. Reden daarvoor is dat de invoering van het bachelormasterstelsel ingrijpende aanpassing van de landelijke definities en registratiesystematiek met zich meebrengt. Daarom is ook nu weer gebruik gemaakt van het landelijke ‘1-cijfer HO’bestand met de cijfers van alle instellingen voor het aantal inschrijvingen, ingeschrevenen, diploma’s en gediplomeerden. Nieuwe landelijke cijfers van de rendementen en studieduur worden medio 2006 verwacht. Zij zullen in het verslag over 2006 besproken worden. Voor een uitgebreide bespreking van de trends over de periode 1999-2003 wordt verwezen naar het Jaarverslag 2003 RUG.

3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2001

Instroom eerstejaarsstudenten

2003 2004 jaar van instroom

2005

Figuur 2.2 Aandeel van de RUG in de instroom eerstejaars, per HOOP-gebied en voor het totaal, 2001-2005

aandeel

Figuur 2.1 laat zien dat de instroom in 2005 iets is teruggelopen ten opzichte van 2004, te weten van 4.515 naar 4.403. De grootste procentuele afnamen zaten bij Taal & Cultuur (-13%) en bij Techniek (-11%). De opleidingen Internationale Organisaties & Internationale Betrekkingen en Kunsten, Cultuur & Media waren vooral verantwoordelijk voor de afname bij Taal & Cultuur. In het HOOP-gebied Techniek was dit de opleiding Technische Natuurkunde. De relatief grootste groeiers bij de RUG waren de HOOP-gebieden Economie (+13%) en Recht (+8%). Hierbinnen hadden de opleidingen Bedrijfskunde en Notarieel Recht de grootste groei in eerstejaars.

2002

20%

ja a rv e r s l a g

18%

2005

16%

rug

14% 12% 10% 8% 6% 4% 2%

Figuur 2.2 laat het verloop zien in de aandelen van de RUG in het landelijk totaal aan eerstejaars studenten per HOOPgebied. De relatief grootste groeiers bij de RUG, Economie en Recht, vertonen ook een groei in het aandeel van het landelijke totaal. De grootste dalers hebben ook een afnemend aandeel in het aantal eerstejaars per HOOP-gebied op landelijk niveau. Bij Techniek is deze afname minimaal. Het aandeel in het totaal aantal eerstejaars van de RUG is stabieler dan die van de HOOP-gebieden afzonderlijk. Sinds 2003 is dit bijna 11%.

(Post-)propedeuserendement en studieduur Gemiddeld propedeuserendement 1999-2003 > percentage RUG-studenten dat de propedeuse binnen drie

jaar gehaald heeft, varieert van 66-73% in het HOOPgebied Taal & Cultuur tot 90-97% bij Gezondheid > propedeuserendement RUG ligt in alle HOOP-gebieden overwegend op of boven het landelijk gemiddelde

0% 2001

2002

2003

2004

2005

jaar van instroom T&C

Recht

Gezondheid

G&M

Economie

Techniek

Natuur

Post-propedeuserendement > percentage RUG-studenten (met propedeusediploma) dat

het doctoraalexamen binnen zes jaar (alfa/gamma-opleidingen) of zeven jaar (bèta/medische opleidingen) na aanvang van de studie gehaald heeft, varieert van 44-56% in het HOOP-gebied Taal & Cultuur tot 79-87% bij Gezondheid > post-propedeuserendement RUG ligt in vrijwel alle HOOP-gebieden overwegend boven het landelijke gemiddelde

Gemiddelde studieduur > varieert van 57-61 maanden bij Recht tot 67-69 maanden

in het HOOP-gebied Economie > ligt in alle HOOP-gebieden op of onder het landelijke

gemiddelde

Rendementsbeleid De landelijke Studentenmonitor 2004 laat zien dat studenten in het hoger onderwijs in Nederland gemiddeld 17% achterlopen op de geprogrammeerde studielast. De achterstand in het wetenschappelijk onderwijs bedraagt 20%. In het WO is de studievoortgang vooral problematisch bij economie en techniek en in mindere mate bij rechten en taal & cultuur. De studievoortgang van de studenten in de sector gezondheid onderscheidt zich in positieve zin van de andere sectoren (ITS, 2005). Uit Kennis in Kaart (OCW, 2005) blijkt dat landelijk het percentage afgestudeerden na 5 jaar opleiding beneden de 30% ligt, terwijl na 6 jaar nog steeds meer dan 50% de opleiding niet heeft afgerond. De studieduur in maanden van de afgestudeerden in 2002/2003 ligt gemiddeld op 64 maanden voor de autochtone studenten. De studenten aan de Radboud Universiteit studeren het snelst (57 maanden), aan de TUD het langst, terwijl de Groningse studenten zich exact aan het gemiddelde houden (64 maanden). Zoals deze cijfers al laten zien is studierendement een begrip dat op verschillende manieren geoperationaliseerd kan worden. Voor velen is het numerieke rendement, het percentage studenten van een cohort, dat slaagt voor het examen (propedeuse, doctoraal, bachelor of master) de enige maat. Dit is een dichotome variabele, de student is wel of niet geslaagd, die niet volledig recht doet aan de inspanningen die de student en de opleiding hebben verricht. Evenwel spelen de numerieke rendementen in de bepaling van de kwaliteit van een opleiding een belangrijke rol. Zo wordt bijvoorbeeld in het QANU-kader gevraagd naar deze numerieke rendementen. Het studierendement wordt, naar het oordeel van de RUG, evenwel vollediger in kaart gebracht indien tevens andere maten in acht genomen worden. Een eerste verfijning ligt in het gebruik van Gerealiseerde Studielast (GSL), dat is het aantal uren of studiepunten dat een student in een bepaalde vooraf gedefinieerde periode heeft behaald. Een tweede verfijning ligt in het gemiddelde cijfer voor bijvoorbeeld de propedeusevakken of over het totaal. Ervan uitgaande dat de cijferbepaling betrouwbaar en valide is gebeurd, geeft het een indicatie van het niveau van de student dan wel examinandus. In 2005 heeft het College van Bestuur een universitaire Werkgroep Rendementen ingesteld. De achterliggende gedachte was dat het studierendement in een RUG-breed perspectief nog te weinig aandacht krijgt. De werkgroep kreeg de opdracht een notitie op te stellen, als startpunt voor een RUG-brede discussie over rendementcijfers, ook in landelijk perspectief, en mogelijkheden de RUG-rendementen op termijn te verbeteren. In de notitie is ingegaan op de feitelijke rendementssituatie aan de RUG, mede op basis van de GSL, zijn mogelijke verklaringen voor (achterblijvend) rendement aangedragen, enkele ‘good practices’ aan de RUG aangehaald en ten slotte waren er aanbevelingen ter bevordering van het

studierendement. In de loop van 2006 wordt vastgesteld welke investeringen op centraal en decentraal niveau naar verwachting het meest effectief zijn om de gewenste verhoging van de rendementen te bereiken.

2.4 Kwaliteitszorg Onderwijsvisitatie en accreditatie In 2005 hebben verschillende opleidingen een zelfstudie geschreven voor de visitatie-accreditatiecyclus. Dit betreft de resterende opleidingen van de faculteit Letteren (behalve de Informatiekunde), Bewegingswetenschappen, Tandheelkunde, Farmacie, Onderwijskunde en Sociologie. De opleidingen van Letteren, de Pedagogische Wetenschappen, Onderwijskunde en Tandheelkunde zijn in 2005 gevisiteerd. De visitatierapporten van deze opleidingen waren in 2005 nog niet gereed, maar de voorlopige bevindingen van de commissies zijn positief.

Additionele beoordeling voor accreditatie In 2003 is een aangepaste versie van het accreditatiesysteem gestart, de zogenaamde additionele beoordeling voor accreditatie. Opleidingen die nog via het oude visitatiesysteem zijn beoordeeld, kunnen op basis van het visitatierapport en een aanvullend oordeel van de QANU over de bachelor- en masteropleidingen heraccreditatie-aanvragen bij de NVAO. Voor deze aangepaste procedure kwamen de opleidingen van Biologie, Economie, Geneeskunde, Rechten en Wijsbegeerte in aanmerking. Inmiddels hebben de opleidingen Biologie, Economie en Wijsbegeerte de volledige procedure doorlopen en zijn door de NVAO geaccrediteerd. De opleidingen van de faculteit Rechten krijgen in 2006 de accreditatie-uitslag. Voor de opleiding Geneeskunde moet de QANU-rapportage nog worden afgerond, waarna ook voor deze opleiding accreditatie wordt aangevraagd.

Interne kwaliteitszorg De nieuwe accreditatieprocedure maakt een systeem van interne kwaliteitszorg onmisbaar. Hiervoor is een werkgroep Kwaliteitszorg ingesteld, waaraan alle faculteiten vertegenwoordigers hebben geleverd. De werkgroep dient als een platform voor de uitwisseling van ‘good practices’ bij kwaliteitszorg en als initiator voor vernieuwings- en verbeteringsprojecten. Zo heeft de werkgroep de volgende projecten geïnitieerd: > Een kwaliteitszorgprotocol. Dit protocol is inmiddels door het College van Bestuur vastgesteld en geldt nu voor de gehele universiteit als leidraad. Faculteiten zijn bezig op basis van het protocol de kwaliteitszorgcyclus te implementeren in de organisatie.

Figuur 2.3 Visitatie/accreditatie 2005

Zelfstudie

Bezoek visitatie-

Visitatierapport

Accreditatie

gereed

commissie

QANU gereed

verleend op

Biologie (additioneel)

nvt

nvt

okt/04

9-5-2005

Economie (additioneel)

nvt

nvt

aug/04

14-2-2005

Geneeskunde (additioneel)

nvt

nvt

-

Rechten (additioneel)

nvt

nvt

jul/05

Wijsbegeerte (additioneel)

nvt

Nvt

sep/04

Godgeleerdheid

jul/04

dec/04

Letteren

okt-dec/04

feb-sep/05

Pedagogiek

nov/04

mrt/05

Tandheelkunde

mrt/05

okt/05

Onderwijskunde

apr/05

okt/05

Sociologie

mei/05

Farmacie

okt/05

Bewegingswetenschappen

dec/05

21-3-2005

ja a rv e r s l a g 2005

> Een database voor kwaliteitszorg. In deze database kunnen

faculteiten alle voor de kwaliteitszorg relevante documenten gestructureerd opslaan en tevens de benodigde acties ten aanzien van de kwaliteitszorgcyclus overzien en aansturen. De selectieprocedure is in volle gang en wordt in 2006 afgerond. > Een kengetallenprogramma. In samenwerking met het UOCG is een instrument ontwikkeld waarmee universitaire en facultaire kwaliteitszorgmedewerkers op gedetailleerd niveau inzicht kunnen krijgen in de herkomst, samenstellingen en resultaten van studentenpopulaties. Op deze wijze kan actief en gericht beleid worden gemaakt ter verhoging van de kwaliteit van het onderwijs. Deze projecten maken de borging van de kwaliteit van opleidingen op centraal en decentraal veel eenvoudiger. Ook de externe verantwoording ten aanzien van het onderwijs is bij deze ontwikkelingen gebaat.

Oordeel over prestaties De voorlopige oordelen van de visitatiecommissies duiden erop dat de RUG opleidingen van goede kwaliteit verzorgt, die accreditatiewaardig zijn. Tevens heeft de systematische borging van de kwaliteit van de opleidingen een sprong voorwaarts gemaakt, dankzij de projectgroep Kwaliteitszorg en de projecten die daar worden geïnitieerd.

Studententevredenheidsonderzoek In 2005 is voor de vierde keer het instellingsbrede studententevredenheidsonderzoek Honderd over de RUG gehouden. Dit onderzoek verschilde van de vorige edities doordat alleen

bachelorstudenten zijn bevraagd. In 2006 zal een RUG-breed studententevredenheidsonderzoek onder masterstudenten plaatsvinden. De uitkomsten in 2005 pakten overwegend positief tot zeer positief uit voor de RUG. Op twee punten gaven de uitkomsten aanleiding tot instellingsmaatregelen, te weten: de voorlichting over masteropleidingen binnen de bacheloropleidingen en de actieve betrokkenheid van bachelorstudenten bij lopend onderzoek. Verder is faculteiten gevraagd naar aanleiding van de facultaire uitkomsten om te bezien of er opmerkelijke verschillen zijn met de uitslagen van de voorgaande tevredenheidsonderzoeken. Ook werd verzocht te bekijken of er punten voor verbetering te identificeren zijn en welke verbetermaatregelen faculteiten zullen nemen. Hierover dienen faculteiten te rapporteren in de bestuurlijke voorjaarsoverleggen en in hun jaarverslagen.

Rol in kwaliteitszorg In de beoordelingskaders voor visitaties en accreditaties speelt het oordeel van studenten een expliciete rol. Ook hier ligt behalve het studentenoordeel en de aangekondigde maatregelen de nadruk op de werkelijke acties en de resultaten. Bij het onderwerp studiebegeleiding lijkt het oordeel van studenten het zwaarst te wegen. In het QANU-kader staat: ‘Studiebegeleiding en studieadvisering moeten voldoen aan de behoeften van de studenten.’ Het oordeel van de studenten over deze voorzieningen dat nu weer uitgesproken is in Honderd over de RUG 2005 zal een belangrijke rol spelen in de beoordeling. Ook de manier waarop de opleiding invulling geeft aan het studieadvies in het eerste jaar wordt in de beoordeling betrokken, conform het QANU-kader.

rug

Nakijktermijn In de uitkomsten van Honderd over de RUG 2002 vielen de scores van de verschillende faculteiten ten aanzien van de nakijktermijn van tentamens in het bijzonder op. In dit kader heeft het College van Bestuur destijds laten uitzoeken hoe faculteiten enerzijds hun nakijktermijn hebben opgenomen in hun OER-en en hoe faculteiten en opleidingen in de praktijk de nakijktermijn hanteren. Alle faculteiten hebben ingestemd met een nakijktermijn van maximaal vijftien werkdagen. Veel faculteiten zetten in op een termijn van tien werkdagen, met onmiddellijke ingang of door middel van invoering in fases. De uitkomsten van Honderd over de RUG 2005 indiceren dat deze maatregel succes heeft gehad. De tevredenheid van studenten op dit onderwerp is gemiddeld genomen met tientallen procenten toegenomen.

Keuzegids 2005-2006 en Elsevier 2005 Het tijdschrift Elsevier brengt al enkele jaren een themanummer uit waarin de resultaten van een enquête onder ruim 7.000 WO-studenten en 1400 hoogleraren worden beschreven. Zij kregen de vraag een oordeel te geven over de kwaliteit van de meest gekozen (25-35) opleidingen. Daarnaast komt elk jaar de Keuzegids Hoger Onderwijs uit, waarin studierendementen (bron: KUO, VSNU) worden vergeleken, alsook studentenoordelen (verkregen via een telefonische enquête) over opleidingen. In beide publicaties worden de uitkomsten gebruikt om een rangorde te bepalen voor de kwaliteit van vergelijkbare opleidingen aan verschillende instellingen. Wellicht kan men vraagtekens zetten bij de gehanteerde onderzoekmethoden. Zo zijn de aantallen ondervraagden per opleiding en instelling laag. Daarnaast kunnen studenten en hoogleraren als ‘ervaringsdeskundige’ meestal alleen een oordeel over de eigen opleiding geven. Daarom hecht de RUG meer waarde aan uitkomsten van landelijke onderwijsvisitaties, waarin een panel van deskundigen alle vergelijkbare opleidingen met eenzelfde lat de maat neemt. Uiteraard neemt de RUG ook het oordeel van de eigen studenten zeer serieus. Daartoe wordt het oordeel vooral gebaseerd op het eigen studententevredenheidsonderzoek Honderd over de RUG, dat tot voor kort om de drie jaar werd afgenomen. Met ingang van 2005 zal in het ene jaar onderzoek worden gedaan onder bachelorstudenten en in het volgende jaar onder masterstudenten. Afgezien van bepaalde kanttekeningen is het van belang goed nota te nemen van de Elsevier en Keuzegids HO. Deze worden namelijk veel geraadpleegd als informatiebron bij de keuze voor een opleiding en instelling. Daarmee kunnen ze van invloed zijn op de studenteninstroom. Hieronder volgt daarom een beknopte bespreking van de meest recente Elsevier en Keuzegids HO. Een overzicht van het oordeel van studenten en hoogleraren over de RUG-opleidingen zoals gepubliceerd in de Keuzegids

Hoger Onderwijs 2005-2006 en het Elsevier themanummer van oktober 2005 is opgenomen in tabel 2.2. De belangrijkste uitkomsten kunnen als volgt worden samengevat:

Keuzegids 2005-2006 In de Keuzegids 2005-2006 neemt qua het studentenoordeel per opleiding de RUG de volgende plaatsen in: > In 2005 vijf eerste plaatsen: Scandinavische Talen, Kunstgeschiedenis, Farmacie, Farmaceutische Wetenschappen, Kunstmatige Intelligentie. In 2004: vijf eerste plaatsen: Farmacie, Farmaceutische Wetenschappen, Biologie, Natuur- en Sterrenkunde, Kunstmatige Intelligentie; In 2003: acht eerste plaatsen: Romaanse Talen, Kunstgeschiedenis, Econometrie, Tandheelkunde, Farmacie, Biologie, Natuur- en Sterrenkunde, Kunstmatige Intelligentie. In 2002: vier opleidingen een eerste plaats, Kunstgeschiedenis, Tandheelkunde, Farmacie en Biologie; > In 2005 elf tweede plaatsen: Romaanse Talen, Slavische Talen, Alg. Taalwetenschap, Godgeleerdheid, Archeologie, Econometrie, Geneeskunde, Tandheelkunde, Biologie, Natuurkunde, Duits. In 2004: zeven tweede plaatsen: Kunstgeschiedenis, Tandheelkunde, Geneeskunde, Godgeleerdheid, Archeologie, Romaanse Talen, Sociale Geografie. In 2003: drie tweede plaatsen: Godgeleerdheid, Archeologie, Nederlands Recht. In 2002: drie opleidingen een tweede plaats, Nederlands Recht, Romaanse Talen en Kunstmatige Intelligentie; > In 2005 zes derde plaatsen: Engels, Technische Bedrijfskunde, Sociologie, Sociale Geografie, Informatiekunde, Onderwijskunde. In 2004: zeven derde plaatsen: Scandinavisch, Econometrie, Algemene Taalwetenschap, Sociologie, Engels, Communicatie- en Informatiewetenschappen, Informatiekunde; In 2003: vier derde plaatsen: Scandinavische Talen (in een categorie: overige talen), Wijsbegeerte, Geneeskunde, Sociale Geografie. In 2002: twee opleidingen een tweede plaats, Geneeskunde en Sociale Geografie. In 2005: in het deskundigenoordeel eerste plaatsen: Wijsbegeerte, Rechtsgeleerdheid, Geneeskunde, tweede plaats Biologie. N.B. Sommige RUG-opleidingen komen in de uitslagen van de studentenoordelen niet altijd voor, vanwege het geringe aantal bevraagde studenten (WO: ruim 3000), bijvoorbeeld informatica en sociale geografie.

Elsevier 2005 In Elsevier 2005 wordt van 24 WO-opleidingen het hooglerarenoordeel besproken (vier niet door RUG aangeboden). De selectie komt niet helemaal overeen met de selectie uit 2004 en 2003. De RUG komt als vierde uit de bus van de ‘grote’ universiteiten, althans in het hooglerarenoordeel over onderwijs en onderzoek samen. In 2004 was dat een tweede plaats. > topopleidingen zijn: biologie en scheikunde; in 2004: biologie, wijsbegeerte en technische natuurkunde; > twee tweede plaatsen: Nederlands recht, godgeleerdheid; in 2004: vier tweede plaatsen: Nederlands Recht, scheikunde, psychologie, geneeskunde; > drie derde plaatsen: sociale geografie, Nederlands, technische natuurkunde; in 2004: vier derde plaatsen: Nederlands, godgeleerdheid, taalwetenschap, sociale geografie. De mening over 27 opleidingen wordt aan de studenten gevraagd, waarvan er acht niet in Groningen worden aangeboden. In het studentenoordeel per opleiding heeft de RUG de volgende plaatsen: > drie eerste plaatsen: farmacie, tandheelkunde, biologie. in 2004: twee eerste plaatsen: farmacie, biologie; > tweede plaatsen: geen. in 2004: vier tweede plaatsen: geneeskunde, tandheelkunde, sociale geografie, Engels; > vijf derde plaatsen: Nederlands recht, sociale geografie, geneeskunde, Engels, Nederlands, in 2004: een derde plaats: technische bedrijfskunde.

- 2004-2005 Er zijn 20 positieve en 12 negatieve adviezen uitgebracht. Van deze laatste zijn er slechts drie opgevolgd.

Letteren - 2003-2004 Er zijn geen precieze aantallen bekend, maar enkele opleidingen hebben wel cijfers: Geschiedenis 177 negatieve adviezen en 179 positieve adviezen. 89 studenten met een negatief advies hebben hun opleiding gestaakt. Romaanse talen en culturen: 69 negatieve adviezen en 78 positieve adviezen. De meeste studenten met een negatief advies hebben hun opleiding gestaakt. - 2004-2005 In totaal zijn 996 adviezen gegeven, waarvan 296 (30%) negatief. Van de studenten die een negatief kregen, is tweederde deel niet meer ingeschreven bij de oorspronkelijke opleiding. De opleidingen die sinds kort een eigen propedeuse hebben (de ‘oude’ bovenbouwopleidingen) hebben aan gemiddeld 34% van de studenten een negatief advies gegeven, waarvan 76% dat advies opvolgde; de opleidingen die al veel langer een propedeuse hebben, gaven aan gemiddeld 22% een negatief advies. Daarvan volgde 71% het advies op. Voorbeelden: IO/IB: 337 studenten, van wie 127 (37%) een negatief advies kregen, opgevolgd door 80 studenten (62%). RTC: 57 adviezen, waarvan 29 negatief, opgevolgd door alle studenten.

Rechtsgeleerdheid - 2003-2004 Studieadvies: niet geregistreerd. - 2004-2005 164 studenten kregen een negatief advies, van wie 84 studenten hun opleiding staakten.

Studieadvies Wiskunde en Natuurwetenschappen De RUG streeft ernaar per faculteit in kaart te brengen wat de aard is van de studieadviezen die elke faculteit in de loop van het eerste opleidingsjaar verstrekt. Daarnaast wordt bezien hoe de ontwikkeling is in een meerjarig perspectief:

Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap - 2003-2004 Aan twee studenten is een negatief en aan de anderen een expliciet positief advies gegeven. - 2004-2005 Er is eenmaal een negatief studieadvies gegeven.

Wijsbegeerte - 2003-2004 Aan veertien studenten is een positief en aan zestien studenten een negatief advies gegeven.

- 2003-2004 Bij biologie werden 118 adviezen gegeven, waarvan 87 positief en 31 negatief: 4 studenten staakten hun opleiding. Bij farmacie: 60 positief, 14 negatief: 9 studenten stopten. Sterrenkunde: 2 positief, 9 negatief: 7 studenten stopten, van wie een met een positief advies. Per opleiding wordt er volgens verschillende methodieken geadviseerd: meer dan 3/4 van de punten geeft altijd een positief advies, minder punten leidt soms tot een ‘tussen’-advies, soms tot een negatief advies. - 2004-2005 Wiskunde en informatica: 35 adviezen, waarvan 6 negatief. Sterrenkunde: 5 positieve en 3 negatieve adviezen. TBK: 70 studieadviezen, waarvan 10 negatief. Dit systeem van gesprekken en adviezen en eventuele herhalingsgesprekken wordt in de hogere jaren volgehouden. Studenten krijgen actief bericht over adviezen en begeleidingsmogelijkheden. Biologie: 86 positieve en 26 negatieve adviezen. Natuurkunde, Scheikunde


en Life Science: onbekend. Farmacie: 101 adviezen, waarvan 24 negatief. Daarvan zijn 17 studenten gestopt met de opleiding.

Technologiemanagement: er zijn 17 negatieve adviezen gegeven, 8 voorwaardelijk positieve en 37 adviezen waren positief.

Ruimtelijke Wetenschappen Medische Wetenschappen/UMCG - 2003-2004 Ongeveer 10% van de adviezen bij geneeskunde en 25% bij tandheelkunde waren negatief. Dat laatste percentage is deels te verklaren vanwege het feit dat dit het laatste cohort T20 was. Betrokken studenten werd vaak aangeraden over te stappen naar T21. ‒ 2004-2005 Het aantal negatieve adviezen bij geneeskunde en tandheelkunde is ongeveer gelijk aan vorig jaar: respectievelijk 10% en 25%. Dit punt heeft al in het kader van de onderwijsvisitaties de nodige aandacht gehad. Maatregelen zijn reeds genomen. Het aantal negatieve studieadviezen bij de opleiding Bewegingswetenschappen ligt rond 15%. In totaal zijn 126 adviezen verstrekt.

Gedrags- en Maatschappijwetenschappen - 2003-2004 Alle studenten krijgen een advies, maar er is niet geregistreerd welk advies. - 2004-2005 Alle studenten krijgen aan het eind van het eerste jaar een advies. Er wordt nog niet geregistreerd welk advies het betreft.

Economische Wetenschappen - 2003-2004 120 studenten kregen een negatief advies (< 14 punten), 112 een voorwaardelijk positief advies (< 33 punten) en 77 een positief advies (33-42 punten). 50% van de studenten met een negatief advies staakte de opleiding; van de voorwaardelijk positieve adviezen werd 5% omgezet in een stop. - 2004-2005 In 2004-2005 was 48% van de adviezen negatief. Van deze groep studenten stopte 38% met de opleiding. In 2003-2004 waren de percentages 39% negatief en 50% studiestakers. Het lijkt erop dat de propedeuserendementen gedaald zijn.

Bedrijfskunde - 2003-2004 De nadruk ligt op een preventief begeleidingsbeleid. Eerstejaarsstudenten krijgen na elk semester feedback op hun studievoortgang. Half juli wordt er een definitief studievoortgangsadvies gegeven. Minder presterende studenten worden uitgenodigd voor gesprekken, evenals vertraagde tweedejaars en studenten in bijzondere omstandigheden. - 2004-2005 Bedrijfskunde: er zijn 121 negatieve adviezen gegeven, 34 voorwaardelijk positieve en 236 positieve.

- 2003-2004 Hoeveel adviezen en welke er werden gegeven, is niet aangegeven. Naast de studieadviseur spelen ook de opleidingsdirecteuren een rol bij de advisering, vooral bij de overgang van bachelor naar master. Minder goed scorende studenten worden ook in de loop van het jaar (november en mei) opgeroepen voor een gesprek. Alleen met studenten die een echt negatief advies hebben gekregen, wordt aan het einde van het jaar een gesprek gevoerd. - 2004-2005 20 studenten kregen een negatief studieadvies, van wie er 8 zijn gestopt met de opleiding.

Studiebegeleiding Elke faculteit heeft weliswaar haar eigen aanpak bij studieadvisering, verwijzing en begeleiding van studenten, maar men volgt vergelijkbare procedures. Faculteiten hebben een of meer studieadviseurs die de studievoortgang bijhouden, studenten met studievertraging oproepen voor een gesprek en indien gewenst meer persoonlijke begeleiding geven. Daarbij wordt regelmatig doorverwezen naar de afdeling Studieondersteuning (onder meer: studentenpsychologen en cursussen, zoals Effectief Studeren) en naar het STAG (studentendecanen). Een belangrijk instrument dat in dit kader veel gebruikt wordt, is ProgRESS WWW, het RUGsysteem voor de registratie van studievoortgang. De meeste faculteiten zetten tutoren en mentoren in voor de begeleiding van (eerstejaars-)studenten. Hierbij treden zowel docenten als ouderejaars en student-assistenten op als tutor of mentor. De kleinere faculteiten, zoals Wijsbegeerte, Godgeleerdheid en Ruimtelijke Wetenschappen, hebben minder behoefte aan een dergelijk systeem van mentoren en tutoren. Wegens de kleinschaligheid en de gemakkelijke toegang tot docenten is althans een deel van de noodzakelijke begeleiding als het ware al automatisch gegarandeerd. Faculteitsverenigingen en facultaire introductiekampen spelen ook een belangrijke rol bij het wegwijs maken van vooral eerstejaars studenten in faculteit of opleiding. De Faculteiten der Rechtsgeleerdheid, Letteren, Economische Wetenschappen en Wijsbegeerte maken gebruik van het gericht (niet-bindend) studieadvies aan het eind van het eerste jaar. Dit indiceert of een student al dan niet geschikt is de studie te vervolgen. Verder zijn bijzondere initiatieven:

Rechtsgeleerdheid > Het Forum Scriptorum helpt studenten bij de organisato-

rische en redactionele vragen over de scriptie.

> Het ‘volgsysteem’ helpt studenten zichzelf termijnen te

stellen; bij overschrijding ontvangen ze een herinnering en worden uitgenodigd contact op te nemen met een scriptiebegeleider.

Medische Wetenschappen > De cursus ‘Handig Studeren Leren’ besteedt in vijf bijeen-

komsten groepsgewijs aandacht aan studieplanning, studiemethodiek en het maken van multiple-choicetentamens. > Het project Arts2008 begeleidt de studenten van het huidige curriculum C2000 intensief om studievertraging te voorkomen (en daarmee een noodgedwongen overstap naar het nieuwe curriculum G2010 dat in september 2003 van start gegaan is). In 2008 zal de laatste lichting van C2000 afstuderen.

Economische Wetenschappen > Een halfjaarlijks bericht geeft doctoraalstudenten een

overzicht van hun studieresultaten, in het kader van de prestatiebeurs, om hen tijdig te waarschuwen voor een eventuele studieachterstand en eventuele fouten in de registratie te laten corrigeren. > Een speciale markt geeft informatie over stages, studeren in het buitenland en alle specialisatiemogelijkheden.

Bedrijfskunde > Een enquête aan het begin van het studiejaar onder alle

eerstejaarsstudenten inventariseert onder meer studiekeuzemotivatie en eventuele belemmerende omstandigheden. Deze enquête kan gebruikt worden voor onderzoek naar determinanten van studiesucces of -vertraging. > Persoonlijke informatie gaat naar studenten met bijzondere omstandigheden, bijvoorbeeld een functiebeperking, over regelingen en toegesneden studietrajecten. > Het doctoraal garantieplan is een zeer arbeidsintensief traject, dat vooralsnog beperkte resultaten heeft opgeleverd. Met ongeveer vijftig studenten die net voor de eindstreep met hun studie zijn gestopt, is contact opgenomen. De combinatie van een drukke baan en gezinsleven maakt het voor hen zeer moeilijk alsnog hun studie succesvol af te ronden.

Facultaire kwaliteitszorg

fessionele zorg voor onderwijs en reflectie daarop. Vergelijkt men de oordelen van de commissie met betrekking tot alle theologische en godsdienstwetenschappelijke opleidingen in Nederland met elkaar, dan komt Groningen steeds als beste uit het rapport naar voren. Naar aanleiding van de zelfevaluatie heeft de faculteit verschillende beleidsvoornemens op het gebied van de kwaliteitszorg geformuleerd, als het gaat om de interne kwaliteitszorg van het onderwijs via herkenbare systematiek en cycliciteit. Hierbij streeft de faculteit naar een goed digitaal documentenbeheersysteem, waarbij de studievoortgang en de rendementen betrokken worden. Verder is een werkgroep begonnen met de voorbereidingen voor de universitaire invoering van het major-minorprogramma.

Rechtsgeleerdheid In vervolg op de visitatie in 2003, waarvan het rapport is verschenen in 2004, is in 2005 een verkorte accreditatie van alle facultaire bachelor- en masteropleidingen aangevraagd. Daartoe is een aanvullende zelfstudie opgesteld. De accreditatie wordt verwacht in 2006. Van de aanbevelingen van de visitatiecommissie, de uitkomsten van de enquête ‘100 over de RUG’, de Elsevier-enquête en de enquête uit de Keuzegids Hoger Onderwijs is een samenvattend document opgesteld. Dit is de facultaire commissie kwaliteitszorg ter bespreking voorgelegd. Deze commissie zal op basis van dit document een actielijst opstellen. De zorg voor de kwaliteitsbewaking van het onderwijs in de faculteit is opgedragen aan de directeur onderwijs. Kwaliteitszorg is een belangrijk aandachtspunt in het facultaire beleid. De zorg voor de kwaliteit van het onderwijs – in de zin van een cyclus van bewaken, signaleren en verbeteren – heeft zich het verslagjaar verder ontwikkeld. Uitgangspunt bij de kwaliteitszorg is dat de opzet en werkwijze aansluiten bij de facultaire cultuur en bij de in de faculteit gangbare overlegstructuur. In 2005 zijn wederom ruim 40 vakken geëvalueerd. Daarnaast is de evaluatie van de scriptiebegeleiding uitgebreid met de evaluatie van de begeleiding van Engelstalige scripties, die door buitenlandse studenten worden geschreven. Tevens is een start gemaakt met een nieuwe cyclus van curriculumevaluaties. De eerste opleiding die onder de loep is genomen, is de bachelor- en masteropleiding Notarieel recht. Dit heeft geleid tot een bijstelling van het bachelor- en mastercurriculum.

Godgeleerdheid en godsdienstwetenschap Nadat de landelijke visitatiecommissie in december 2004 een bezoek had gebracht aan de faculteit, werd de definitieve rapportage pas in 2006 uitgereikt. Volgens de commissie is de faculteit creatief, vindingrijk en interdisciplinair omgegaan met veranderingen sinds de vorige visitatie. Het onderwijs profiteert van het sterke onderzoek en er is een continue pro-

Medische Wetenschappen In het najaar van 2005 vond bij de opleiding Tandheelkunde een externe kwaliteitsbeoordeling plaats door de QANU. Dit met het oogmerk accreditatie te verwerven voor de tandheelkundige bachelor- en masteropleiding via het NVAO. De visitatie was binnen de faculteit in brede kring voorbereid,


onder meer door een interne minivisitatie, een audittraject volgens het EFQM-model (European Foundation for Quality Management) en een proefvisitatie. Conform QANU-voorschriften lag een zelfstudie ten grondslag aan de visitatie. De kwaliteitsbeoordeling had betrekking op de past performance, zoals vormgegeven binnen de opleiding T20. Dit betreft het curriculum zoals opgezet sinds de hernieuwde start van de Groningse tandheelkundeopleiding, halverwege de jaren negentig. Tegelijkertijd werden de contouren en de eerste resultaten van het nieuwe curriculum T21 beoordeeld. De voorlopige uitkomsten van de visitatie, bekend gemaakt in het verslagjaar, waren positief. Daarmee zag de opleiding dat de vele inspanningen die zij zich getroost had na de vorige visitatie ruimschoots waren gehonoreerd. De commissie riep de opleiding zelfs op om, met het oog op de positieve resultaten, ‘haar licht niet onder de korenmaat te steken’. Aandacht vroeg zij onder meer voor het rendement in het eerste jaar en de internationalisering. De opleiding Bewegingswetenschappen heeft ter voorbereiding op de aangekondigde QANU-visitatie in 2006 een zelfstudie afgescheiden, volgens het QANU-protocol. De zelfstudie was een co-productie van het Onderwijsinstituut en de staf van de opleiding. De zelfstudie is verschenen in het Engels. De faculteit had ten behoeve van Geneeskunde in 2004 een additionele accreditatieaanvraag ingediend voor haar bachelor- en masteropleiding. Zij hoopte in aanvulling op de QANU-onderwijsvisitatie uit 2003 het vereiste keurmerk te verkrijgen, zoals geïndiceerd door de Bolognaverklaring. In het verslagjaar heeft de QANU nog niet gereageerd, mede wegens de werkdruk als gevolg van een accreditatiestuwmeer. Met instemming van de NVAO is de termijn waarop de QANU reageert opgeschoven. Een reactie is voorzien in 2006.

Wiskunde en Natuurwetenschappen In 2005 is de zelfevaluatie ‘Farmacie in Focus’ verschenen ten behoeve van de onderwijsvisitatie in februari 2006. Te beoordelen en te accrediteren opleidingen zijn de bacheloropleiding Farmacie, de masteropleiding Farmacie, de bacheloropleiding Farmaceutische Wetenschappen en de masteropleiding Medisch Farmaceutische Wetenschappen. Voor de beoordeling van de bachelor- en masteropleidingen wordt teruggeblikt op ongedeelde doctoraalopleidingen. Als gevolg van de invoering van de flexibele bacheloropleiding Levenswetenschappen per september 2006 vindt herziening van het curriculum plaats. Vooral de propedeuse met een gemeenschappelijk eerste semester betekent een behoorlijke aanpassing. Tevens wordt het stageonderwijs van Farmacie grondig hervormd om te voldoen aan de eisen van het beroepsveld. De eerste stappen naar samenwerking op onderwijsgebied met opleiding Geneeskunde zijn gezet. Gezamenlijk onder-

wijs voor farmacie- en geneeskundestudenten in de masterfase wordt geïntroduceerd. Dit gezamenlijke onderwijs is gericht op een farmacotherapeutisch behandelplan en farmacotherapieoverleg. In 2005 verscheen eveneens de zelfevaluatie Biomedical Engineering ten behoeve van de onderwijsvisitatie van de masteropleiding Biomedische Technologie in 2006. Deze opleiding wordt verzorgd met de Faculteit der Medische Wetenschappen. De beschikbaarheid van zowel technische als medische kennis wordt als een sterk punt genoemd. Overige sterke punten zijn de goede samenwerking tussen de docenten van beide faculteiten en de aanwezigheid van goede faciliteiten, vooral binnen het Universitair Medisch Centrum Groningen. Als zwakke punten worden onder andere het geringe aantal studenten en de spreiding van voorzieningen over diverse locaties genoemd.

Letteren Vrijwel alle bachelor- en maatschappelijke masteropleidingen in de faculteit zijn in het verslagjaar bezocht door een visitatiecommissie ten behoeve van het accrediteringstraject dat eind 2006 moet zijn voltooid. De opleidingen worden gevisiteerd door een VBI (visiterende en beoordelende instantie). Dit is voor de huidige visitatieronde de QANU. De voorlopige mondelinge rapportages waren positief. Verder kent de faculteit met ingang van het collegejaar 2005-2006 een Standaardmodel integrale kwaliteitszorg. Dit model beoogt de ontwikkeling van een kwaliteitscultuur op alle niveaus van het onderwijs. Kern van het model vormt de continue evaluatie van het curriculum. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor de Opleidingscommissie (OC). De evaluatie is gebaseerd op een lijst van veertien vragen die alle aspecten van het onderwijs en de onderwijsondersteuning omvatten. Voorzien is ook dat alle colleges eens in de drie jaren worden geëvalueerd op basis van een nieuw ontwikkeld elektronisch evaluatieformulier dat uitgaat van een studentgeoriënteerd onderwijsconcept. Het formulier, dat alleen gesloten vragen bevat, beoogt een quickscan te zijn bij het opsporen van onderwijsknelpunten. Als die er zijn, moet de OC een nader onderzoek instellen op basis van gesprekken met direct betrokkenen (studenten en medewerkers). Het model voorziet in vervolgmaatregelen, te nemen door de onderwijsdirecteur en betrokken leidinggevende. In de nota kwaliteitszorg, die aan alle docenten ter hand is gesteld, is een model studiehandleiding opgenomen waarin docenten de eindtermen of leerdoelen op moduleniveau kunnen aangeven.

Economische Wetenschappen In 2005 is de universitaire enquête ‘100 over de RUG’ onder alle RUG-studenten afgenomen. Daarnaast is de landelijke Elsevier-enquête en de enquête voor de Keuzegids Hoger

Onderwijs verschenen. In deze enquêtes staat de waardering van het onderwijs door de studenten centraal. Voor de FEW komen de resultaten van deze drie enquêtes in grote lijnen overeen. De FEW is niet tevreden over de scores: in het najaar van 2005 is zij samen met de FBK verbeterplannen gestart. Deze richten zich vooral op de communicatie met studenten, roostering, studentenbegeleiding en uitwisseling van studenten. In februari 2005 heeft de NVAO alle door de deze instantie beoordeelde opleidingen van de FEW geaccrediteerd. Op basis van de onderwijsvisitatie in 2002 en aanvullende rapportages die de FEW in het najaar 2003 heeft opgesteld, heeft de QANU een positief advies gegeven aan de NVAO. De NVAO heeft dit advies overgenomen.

Gedrags- en Maatschappijwetenschappen In 2005 en 2006 worden alle opleidingen van de faculteit gevisiteerd. In het kader hiervan hebben brede interne evaluaties plaatsgevonden. Deze waren een belangrijke impuls voor de interne kwaliteitszorg en hebben verbetertrajecten in gang gezet. Speerpunten hierin zijn: studiebegeleiding, voorlichting en internationalisering. De verwachting is dat de accreditatieprocedures in 2006 en 2007 zijn afgerond.

verwerkt. De twee belangrijkste aanbevelingen betroffen de opbouw van het programma en de inrichting, begeleiding en beoordeling van de eindscripties. De visitatiecommissie adviseerde het bestaande ‘waaiermodel’ te vervangen door een model met een duidelijke spiraalwerking naar verdieping, vergroting van complexiteit en een hoger niveau. Bij de eindscriptie ging het voornamelijk om transparante en expliciete beoordeling aan de hand van vastgelegde criteria en het inschakelen van een tweede beoordelaar. In het afgelopen twee jaar zijn bovenstaande aanbevelingen onderwerp geweest van veel interne discussies over de inrichting van de bachelor-masterstructuur aan de FRW. De opbouw van het huidige programma is op grond van deze discussies aangepast in de zin van de aanbevelingen van de visitatiecommissie. Dankzij deze aanpassingen is de kwaliteit van het onderwijsaanbod beter. Het interne kwaliteitsbewakingssysteem werkt naar behoren, zodat bij eventuele problemen snel en adequaat wordt opgetreden. Het – dankzij de BaMa – faculteitsbreed bespreken van de onderwijsprogramma’s bevordert de samenhang en de kwaliteit van de aangeboden onderwijsactiviteiten. Ook in de toekomst garandeert de samenstelling van de verschillende opleidings- en onderwijscommissies een kritisch platform.

Wijsbegeerte De filosofische faculteit heeft de mogelijkheid opgenomen ook in het bachelorprogramma Wijsbegeerte een stage op te nemen. Verder is de zogeheten algemene filosofievariant in de bachelor- en masteropleiding Wijsbegeerte opgeheven. Deze is overbodig geworden nu de wet de mogelijkheid van een ‘vrije variant’ biedt. In het programma van de researchmaster zijn enkele kleine aanpassingen geweest, om de term ‘abroad’ flexibel in te passen. Verder is vanuit de bacheloropleiding Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied instroom mogelijk in de masteropleiding Filosofie en Educatie (tevens lerarenopleiding), zij het met een aanvullende programmaeis. De herbezinning inzake de omvang en functie van het niet-filosofisch bijvak in de bacheloropleiding Wijsbegeerte en het ineenschuiven van de bachelor- en masteropleiding WveW in één (master)opleiding is uitgesteld. Dat is een gevolg van de (voor de Faculteit der Wijsbegeerte) trage besluitvorming bij de invoering van een major/minor stelsel aan de RUG. In de in 2005 gehouden studentenenquête ‘Honderd over de RUG’ is de faculteit als beste van de universiteit naar voren gekomen. Tot slot heeft Wijsbegeerte in 2005 een onderzoeksbeoordeling over de jaren 1999-2004 gehad. De resultaten worden in 2006 bekend gemaakt.

Ruimtelijke Wetenschappen De onderwijsvisitatie van oktober 2002 leverde nuttige suggesties op om het onderwijs te verbeteren. De FRW heeft goede nota genomen van deze aanbevelingen, met als resultaat dat bijna alle suggesties in de onderwijsprogramma’s zijn

Bedrijfskunde De Faculteit heeft in 2005 het zelfstudierapport voor de accreditatie door de NVAO ingediend. Deze accreditatie volgt rond de zomer van 2006. Eind 2004 publiceerde de QANU het visitatierapport Bedrijfswetenschappen. De Faculteit heeft diverse maatregelen ingezet, gericht op onder meer de verbetering van de onderwijskwaliteit, de ontwikkeling van een didactisch profiel en de internationalisering. In 2005 is de universitaire enquête ‘100 over de RUG’ onder alle RUG-studenten afgenomen. Daarnaast is de landelijke Elsevier-enquête en de enquête voor de Keuzegids Hoger Onderwijs verschenen. In deze enquêtes staat de waardering van het onderwijs door de studenten centraal. Voor FBK komen de resultaten van deze drie enquêtes in grote lijnen overeen. In het najaar van 2005 zijn verbeterplannen van start gegaan. Deze richten zich vooral op de communicatie met studenten, roostering, studentenbegeleiding en uitwisseling van studenten. In het kader van kwalitatief hoogwaardig Engelstalig onderwijs krijgen alle docenten die aan de Faculteit Bedrijfskunde Engelstalig onderwijs verzorgen een toetsing van hun Engelse taalvaardigheid. In de toekomst wordt dit verplichte toetsen cursustraject voortgezet. De cursusevaluatie kent een strikt gehanteerde norm en een verbetertraject voor de docenten.


2.5 Studentenbeleid

Highlights

Doelstellingen

Studie Ondersteuning

‘De RUG zal in de komende periode haar goede, niet-studiegebonden studentenvoorzieningen op het huidige hoge peil handhaven en waar mogelijk versterken. Waar nuttig en mogelijk zal daarbij in toenemende mate binnen het verband van de UHG worden samengewerkt.’ (Ontwikkelingsplan 2002-2005) ‘Uiteraard voelt de RUG het als een belangrijke verantwoordelijkheid haar steentje bij te dragen aan de maatschappelijke, culturele en sportieve vorming van haar studenten: de voorzieningen voor studenten op het gebied van sport en cultuur behoren tot de beste in Nederland. Ook in het komende decennium zal de RUG deze voorzieningen blijven steunen.’ (Strategisch Plan 2003-2010) In het universitaire onderwijs draait het om de studenten. Hun inbreng zorgt voortdurend voor nieuwe impulsen in het wetenschappelijk onderwijs. Daarom wil de RUG een omgeving zijn waar de student zich kan ontwikkelen tot een zelfstandig en kritisch denkend mens, die creatief en analytisch kan omgaan met kennis. De beste studentenvoorziening is kwalitatief goed onderwijs, waarin studenten actief kennis maken met wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast leveren goede studentenvoorzieningen een onmisbare bijdrage aan een omgeving waarin studenten goede prestaties kunnen leveren. Dit geldt voor Nederlandse én buitenlandse studenten. Binnen het geheel van studentenvoorzieningen geeft de RUG prioriteit aan die taken die bijdragen aan de ondersteuning van de student in de studie. Daarnaast beschikt de RUG over uitstekende studentenvoorzieningen op het terrein van voorlichting, introductie, sport en cultuur. Deze blijken een belangrijke rol te spelen bij de keuze van studenten voor de RUG en leveren een niet te verwaarlozen bijdrage aan het vormende karakter van de academische studie. Het uitgangspunt daarbij blijft de directe invloed van de studenten op organisatie en inhoudsbepaling van de sport- en culturele voorzieningen en de eerstejaarsintroductie. Een goed studieverloop start met een weloverwogen beslissing voor de te volgen studierichting en voor een universiteit. Een goed voorlichtingsbeleid houdt echter niet op bij de inschrijving. De RUG voorziet haar studenten eveneens van voldoende informatie over de studiemogelijkheden en over het arbeidsmarktperspectief. Ook in 2005 is met succes geprobeerd deze doelstellingen te realiseren!

Studie Ondersteuning geeft cursussen en daarbij als nazorg individuele adviezen aan RUG-studenten. Jaarlijks volgen ruim 1000 studenten één of meer van de ruim 65 aangeboden cursussen. De cursussen hebben als doel optimale studievoortgang te bevorderen. Veel studenten worden door studieadviseurs doorverwezen naar de cursussen die inhoudelijk complementair zijn aan de begeleiding die binnen faculteiten kan worden geboden. In 2005 is de samenwerking met de leerstoelgroep Taalbeheersing van het Nederlands voortgezet. Het Academisch Schrijfcentrum, de vrucht van die samenwerking, voorziet duidelijk in een behoefte. Jaarlijks komen ongeveer 100 studenten schrijfadvies vragen aan speciaal daarvoor opgeleide ouderejaars studenten. Meer dan in het verleden doen internationale studenten een beroep op de aanwezige expertise. Buitenlandse studenten die vastlopen in het voor hen afwijkende onderwijssysteem of die aanpassingsproblemen ervaren, komen naar SO toe voor advies en begeleiding. Tot slot zijn in 2005 de eerste stappen gezet voor een nieuwe rol in de begeleiding van promotiestudenten. Samen met M&O is een cursus opgezet en uitgevoerd voor promovendi. Dat programma kan zonder meer gebruikt worden voor toekomstige promotiestudenten. Deze activiteit wordt in het studiejaar 2006-2007 in het standaard aanbod opgenomen.

Studentenpsychologen Het aantal studenten dat zich meldt bij de studentenpsychologen stijgt. Het soort klachten waarmee de student zich meldt, is echter vrij constant. Problemen met studeren (concentratie, motivatie, studiekeuze), sociaal functioneren en de overgang naar een zelfstandig studentenleven zijn het meest genoemd. Daarnaast kampen studenten met (faal)angst en depressieve klachten. Na kortdurende hulp kunnen de studenten veelal weer zelf verder. Van 8- 11 juni 2005 werd in Groningen een Europees congres voor studentenpsychologen gehouden. In een programma bestaande uit 2 plenaire lezingen, 9 workshops en 13 seminars hebben 70 studentenpsychologen uit 18 EU-landen zich met bovengenoemde thematiek beziggehouden. Een conclusie was dat het versterken van cross-culturele competenties bij psychologische hulpverlening grote aandacht verdient, wegens de verwachte stijging van internationale studenten.

Studentenadviesbureau (STAG) Het studentenadviesbureau Groningen (STAG) bestaat in 2005 uit de volgende onderdelen: onderwijsvoorlichting, studentendecanen, informatiebalie, infotheek voor studie en beroep, expertisecentrum voor hoger opgeleiden en loop-

baanadviescentrum, secretariaat Universitaire Fondsen Commissie en secretariaat/beheer.

Voorlichting en werving De voorlichtingsdagen trokken veel belangstelling. Zowel in februari als in november bezochten bijna 5000 aankomende studenten de Groninger universiteit. Voorlichtingsdagen blijken nog steeds zeer belangrijke informatiebronnen voor de aankomende bachelors. Dat was reden om te verkennen of het voorlichtingsmenu beter kan. Scholen van voortgezet onderwijs zijn toeleverancier van studenten. Daarom is het zaak de contacten met de scholen te stroomlijnen en te intensiveren: een helder en overzichtelijk aanbod met activiteiten van hoge kwaliteit. Ook in 2005 bezochten goed getrainde studentvoorlichters in totaal 50 scholen om voorlichting te geven over studeren aan een universiteit. Scholen bezochten ook de universiteit: bijna 3000 leerlingen deden mee aan de College Carrousel. Schooldecanen werden op de schooldecanendag geïnformeerd over nieuwe ontwikkelingen op de faculteiten economie, bedrijfskunde, rechten en gedrags- en maatschappijwetenschappen. Samen met de provincie Groningen, de gemeente Groningen en de Hanzehogeschool Groningen werd een nieuwe inhoud bedacht voor de campagne ‘Er gaat niets boven Groningen’: 8 Groninger studenten houden een weblog bij, waarin ze vertellen over hun belevenissen als student in Groningen. Tevens wordt voor deze weblogs en voor de open dagen reclame gemaakt via radiospotjes op Radio 538. Zeer succesvol was ook dit jaar de voorlichtingsdag voor ouders van aankomende studenten. Op een zonnige zaterdag in april bevolkten 1000 ouders de RUG, om te bekijken waar zoon of dochter straks wellicht studeert. De mastervoorlichting aan de RUG trok in februari 800 bezoekers, de masterbeurs in Utrecht, waaraan de RUG voor het eerst deelnam, mocht bijna 10.000 bezoekers verwelkomen. De bachelorbrochures verschenen in 2005 voor het eerst in full colour, in afwachting van een verdergaande restyling, waarbij alle voorlichtingsbrochures van de RUG in één lijn worden uitgebracht. De kleurige ‘Straks studeer je in Groningen’-krant verscheen ook dit jaar twee keer. Zij wist ongetwijfeld vele aankomende studenten te prikkelen om een bezoek aan Groningen studiestad te brengen.

Dienstverlening aan studenten De plannen om met de samenvoeging van de Centrale Studentenadministatie (CSA) en de informatiebalie van het STAG één Frontoffice voor studenten te realiseren, bereikten het stadium van uitvoering. De streefdatum om op het gebied van organisatie en huisvesting startklaar te zijn was 1 januari 2006. Een studentendecaan coördineerde het project ‘Kleine Gebaren, Grote Effecten’. Dit project, dat medegefinancierd werd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en

Wetenschappen, beoogde de positie van studenten met een functiebeperking te versterken door de studiebegeleiding aan deze groep te verbeteren. Daartoe zijn aan de RUG hulpmiddelen ontwikkeld, waaronder een informatiemap voor studieadviseurs en een voorlichtingsfilm voor (aspirant)studenten met en zonder functiebeperking. Deze film, ‘Kleine Gebaren, Grote Effecten’, is enthousiast ontvangen door schooldecanen, studieadviseurs en studenten. Daarnaast zijn er in het kader van het project verschillende ICT-toepassingen gerealiseerd en verbeterd.

Sportcentrum Het totale aantal sportkaarthouders is ook dit jaar weer toegenomen en is uitgekomen op 16.500. Ruim 48% (10615) van het aantal ingeschreven studenten bij de RUG en ruim 24% (4509) van de HG-studenten hebben een sportbewijs gekocht.

Voortdurende groei De ACLO en het Sportcentrum verwachten dat de groei zal voortzetten. Dat zal resulteren in ruim 20.000 in het jaar 2010, bij de ACLO, sportende studenten. Beide zien het als een uitdaging om ook in de toekomst een kwalitatief hoogwaardig programma te kunnen blijven aanbieden. Daarom zijn de handen ineen geslagen en is er voor de periode 2005-2010 een gezamenlijk meerjarenbeleidsplan geschreven. Hierin wordt beschreven hoe de te verwachten groei opgevangen kan worden. De ACLO heeft de prijs van het sportbewijs verhoogd en is daardoor in staat samen met een bijdrage van de Hanzehogeschool en de RUG te investeren in extra personeel. De ACLO ondersteunt tevens, middels een bouwbijdrage, de uitbreidingsplannen van het Sportcentrum op het gebied van fitness en tennis. Nieuwbouw op het Zernikecomplex Door de geplande nieuwbouw van de Hanzehogeschool op het Zernikecomplex zal er in augustus 2007 een prachtige sportaccommodatie, met zwembad en topsporthal, bijkomen. In 2005 is er een goed overleg geweest om de bestaande Letter of Agreement, op het gebied van gezamenlijke sportvoorzieningen voor studenten, aan de nieuwe situatie aan te passen. Met het Alfacollege zijn er onderhandelingen om gebruik te maken van zijn nieuwe sportaccommodatie op Kardinge. Deze komt in september 2006 in gebruik. Het is de bedoeling dat deze accommodatie op 3 avonden per week beschikbaar komt voor studentensport. Het Sportcentrum heeft in het collegejaar 2004-2005 op weekbasis circa 90 cursussen, 70 algemene uren en 320 verenigingsuren verzorgd. De verenigingen verzorgen zelf wekelijks ongeveer 160 trainingsuren. In totaal komt dat neer op 35.000 begeleide sporturen op jaarbasis.


Cultureel Studentencentrum Usva De Usva ziet terug op een succesvol cultureel jaar, met een keur aan cursusactiviteiten, interessante en mooie producties en een gevarieerd theaterprogramma. Allemaal vormgegeven conform het motto van de Usva: ‘voor en door studenten’. Op alle niveaus – in algemeen (5) en dagelijks bestuur (5), als portier (5), barkracht (10) of als commissielid/vrijwilliger (49) – waren studenten in sturende of uitvoerende zin betrokken bij de totstandkoming van dit gehele aanbod; in totaal ging het hierbij om 74 namen. Zij werden daarbij ondersteund door een bescheiden bureaustaf van 7 medewerkers (5,7 fte), deels in dienst van de universiteit, deels in dienst van de stichting Usva. In het jaar 2004-2005 vonden er bij de Usva 109 cursussen plaats, op het terrein van dans, drama, cabaret & kleinkunst, muziek & zang, tekenen & schilderen, literatuur, foto, film en video. Voor de professioneel-inhoudelijke vormgeving van dit cursusaanbod deed de Usva een beroep op een dertigtal docenten, deels in dienst van de stichting Usva, deels met zelfstandige status. In totaal trokken deze cursussen – die zowel op beginnerniveau als voor gevorderden werden aangeboden – 1345 cursisten, van wie 943 RUG-student (70%). In 20 gevallen leidde dit een publiek optreden, in de vorm van een productie een cursuspresentatie, grotendeels plaatsvindend in het Usvatheater. In het Usva-theater vonden in totaal 175 publieksactiviteiten plaats, waarvan 64 toneel & cabaret, 45 keer muziek, 30 keer video, film of documentaire, 18 literaire avonden, 167 debatten en lezingen en 3 keer dans. In totaal werden deze activiteiten door ruim 7000 bezoekers bijgewoond. Hoogtepunten waren er vele. Samen met het Universiteitstheater is wederom een boeiend StudentenTheaterFestival georganiseerd, met deelnemers uit diverse universiteitssteden. Midnight Express, het voorjaarsjazzfestival van de Usva, beleefde zijn tweede editie. In mei organiseerden de Usva de finale van het Nationale Studenten Sing-Your-Own-Song Festival Nootuitgang, gewonnen door het Twentse duo Man & Moes. De Groningse bijdrage ging er ditmaal alleen met de publieksprijs vandoor. De Dansdriedaagse was dit jaar gewijd aan Bollywood, nog voordat men daar in Amsterdam in een festival aandacht aan besteedde. En het Groninger Kleinkunst Open maakte niet alleen zijn debuut, maar beleefde daarna ook nog een drietal zeer goed bezochte edities. De Usva subsidieerde en werkte samen met een groot aantal culturele studentengroepen, studieverenigingen en studentenverenigingen. Ook de samenwerking met Studium Generale, Politiek en Cultureel Debatcentrum DwarsDiep, de Schrijversschool, Uitgeverij Passage en de Cast kreeg afgelopen jaar een vervolg. Aan ruim 20 aanvragers werd een project- of organisatiesubsidie toegekend, leidend tot een veelvoud aan optredens, binnen en buiten de Usva.

Het RUG-Kunststipendium beleefde zijn derde realisatie en vierde uitreiking. Het project Empty Pool van Dorothee Kellner en Stef van den Hof leverde een prachtige foto-expositie op. Corine Overvest en Daniel Kieft ontvingen het stipendium voor hun theatervoorstel Race/Milieu/Moment.

Loopbaanadviescentrum Het Loopbaanadviescentrum (LAC), expertisecentrum voor hoger opgeleiden, begeleidt studenten van de RUG en hoger opgeleide werkzoekenden naar een baan. In opdracht van de dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SoZaWe) van de gemeente Groningen werden in het boekjaar 185 cliënten naar het LAC geleid. Tot nu toe was er een uitstroom, dat wil zeggen uit de uitkering, van 60%. Het LAC ontwikkelde nieuwe trainingen en activiteiten, onder meer Persoonlijke Kracht (PK), Kwaliteitenworkshop, een sollicitatiemap en een loopbaancafé. Een klantentevredenheidsonderzoek stemde tot grote tevredenheid; een 7,6. De opdracht van de gemeente Groningen is ook van invloed op het preventieve beleid voor studenten op faculteiten. In het boekjaar kwamen 30% meer vragen van faculteiten en studieverenigingen binnen om voorlichting of training te geven. In september organiseerde het LAC samen met VNO-NCW en de Transfer en Liaison Groep een bedrijvendag voor studenten, werkzoekenden, werkgevers en RUG-medewerkers. Op deze dag met als thema ‘RUG en bedrijfsleven; kennis maken, kennis delen’ kwamen 250 bezoekers af. Het hele jaar door organiseert het LAC workshops en themabijeenkomsten, waaronder twintig keer ‘Vergroot je kansen op een baan’ en 12 themabijeenkomsten. Bezoekersaantallen variëren van 15 tot 80 per keer.

Van CBO naar CUOS Per 1 september 2005 is het Centraal Uitvoeringsorgaan voor de Studentenorganisaties (CUOS) ingesteld. Het CUOS beslist over de toekenning van subsidies en huisvesting aan algemene studentenorganisaties en adviseert het College van Bestuur over de toekenning van bestuursbeurzen aan studentenorganisaties. Het CUOS bestaat uit 5 studenten die door het College van Bestuur worden benoemd. Het CUOS beschikt over een jaarlijks budget van € 540.000 en voert het beheer over het pand St. Walburgstraat 22 dat door de RUG voor studentenorganisaties beschikbaar is gesteld. Met de instelling van het CUOS zijn het CBO, het Centraal Bestuursorgaan voor de Studentenvoorzieningen, en de CITO, de Commissie Inzake Toetsing Organisaties, opgeheven zodat alle taken inzake de facilitering van studentenorganisaties nu liggen bij één orgaan, bestaande uit studenten.

2.6 Initieel Onderwijs Personeel Artikel 36, lid 10 van de in maart 2004 gewijzigde ‘OCWRichtlijn jaarverslaggeving hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek’ vraagt te vermelden ‘of en in hoeverre eigen personeel is ingeschreven voor initiële opleidingen’. In het verslagjaar ging het om de volgende aantallen: 1 student-assistenten: 547 – regulier: 387 – zaalwacht: 160 2 regulier personeel: 158 3 overig / onbezoldigd: 68 De eerste categorie betreft feitelijk reguliere studenten die meestal korte tijd als student-assistent aangesteld worden om te assisteren bij het geven van onderwijs (practica) of bij het toezicht houden op een correct verloop van schriftelijk afgenomen tentamens. Conform de WOPI-afspraken worden deze categorieën als student-assistent geregistreerd in de personeelsadministratie. Alleen de tweede categorie betreft reguliere personeelsleden die in bezit zijn van een RUGcollegekaart. Aangenomen mag worden dat deze in hun vrije tijd een opleiding aan de RUG volgen. De derde categorie betreft vooral personen met een nulaanstelling, stagiairs e.d.


Figuur 2.4 Overzicht onderwijsaanbod RUG 2005/2006 Faculteit der Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap Bacheloropleidingen

Masteropleidingen

Godgeleerdheid

Geestelijke Verzorging

Wetenschap van Godsdienst en Levensbeschouwing

Godgeleerdheid Wetenschap van Godsdienst en Levensbeschouwing Research Masteropleiding Religious Symbols and Traditions

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Bacheloropleidingen

Masteropleidingen

Fiscaal Recht

Fiscaal recht

Internationaal en Europees Recht

Internationaal en Europees recht

Law in Europe

Law in Europe

Nederlands Recht

Nederlands recht

Notarieel Recht

Notarieel recht

Recht en Bestuur

Recht en Bestuur

Recht en ICT

Recht en ICT European Law International and Comparative Private Law International Law and the Law of International Organisations International Economic and Business Law Research Masteropleiding Functionaliteit van het Recht (research)

Faculteit der Medische Wetenschappen (UMCG) Bacheloropleidingen

Masteropleidingen

Geneeskunde

Geneeskunde (2006)

Tandheelkunde

Tandheelkunde (2007) Beide zullen i.v.m. Europese regels voor de kwalificaties voor de artsenberoepen pas later overgaan op de Bachelor-Masterstructuur.

Faculteiten der Medische Wetenschappen (UMCG) en der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen gezamenlijk Bacheloropleidingen

Masteropleidingen

Bewegingswetenschappen (penvoerder UMCG)

Bewegingswetenschappen (penvoerder UMCG)

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen Bacheloropleidingen

Masteropleidingen

Biologie

Bedrijfswiskunde

Farmaceutische Wetenschappen

Biology

Farmacie

Chemistry

Informatica

Ecology

Life Science & Technology

Energie en Milieuwetenschappen

Natuurkunde

Farmacie

Scheikunde

Informatica

Scheikundige Technologie

Mariene Biologie

Sterrenkunde

Mathematics

Technische Bedrijfskunde

Medische Biologie

Technische Natuurkunde

Medisch Farmaceutische Wetenschappen

Technische Wiskunde

Moleculaire Biologie en Biotechnologie

Wiskunde

Physics Sterrenkunde Topmaster in Biomolecular Sciences (research) Topmaster in Evolutionary Biology Topmaster in Nanoscience

Figuur 2.4 Overzicht onderwijsaanbod RUG 2005/2006 – vervolg Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen – vervolg Ingenieursopleidingen Biomedische Technologie Scheikundige Technologie Technische Bedrijfskunde Technische Natuurkunde Technische Wiskunde Lerarenopleiding Educatie en Communicatie in de Wiskunde en Natuurwetenschappen

Faculteiten der Wiskunde en Natuurwetenschappen en der Medische Wetenschappen (UMCG) gezamenlijk Masteropleidingen Topmaster in Behavioural and Cognitive Neurosciences: (penvoerder W&N) Topmaster in Medical and Pharmaceutical Drug Innovation: (penvoerder W&N)

Faculteit der Letteren Bacherloropleidingen

Masteropleidingen

Algemene Taalwetenschap

Algemene Taalwetenschap

American Studies

Archaeology

Archeologie

Communicatie- en Informatiewetenschappen

Communicatie- en Informatiewetenschappen

Duitse Taal en Cultuur

Duitse Taal en Cultuur

Engelse Taal en Cultuur

Engelse Taal en Cultuur

Finoegrische Talen en Culturen

Finoegrische Talen en Culturen

Friese Taal en Cultuur

ja a rv e r s l a g

Friese Taal en Cultuur

Geschiedenis

2005

Geschiedenis

Griekse en Romeinse Studies

rug

Griekse en Latijnse Taal en Cultuur

Informatiekunde

Informatiekunde

Internationale Organisaties en Internationale Betrekkingen

Internationale Organisaties en Internationale Betrekkingen

Journalistiek

Kunsten, Cultuur en Media

Kunsten, Cultuur en Media

Kunstgeschiedenis

Kunstgeschiedenis

Nederlandse Taal en Cultuur

Middeleeuwse en Renaissance Studies

Romaanse Talen en Culturen

Nederlandse Cultuur

Scandinavische Talen en Culturen

Nederlandse Taal en Cultuur

Slavische Talen en Culturen

Romaanse Talen en Culturen

Talen en Culturen v.h. Nabije en Midden-Oosten

Scandinavische Talen en Culturen Slavische Talen en Culturen Speech and Language Pathology Talen en Culturen v.h. Nabije en Midden-Oosten Toegepaste Taalwetenschap American Studies Euroculture Humanitarian Action Lerarenopleidingen Duitse Taal en Cultuur Engelse Taal en Cultuur Franse Taal en Cultuur Friese Taal en Cultuur Geschiedenis Griekse en Latijnse Taal en Cultuur Nederlandse Taal en Cultuur Spaanse Taal en Cultuur

Figuur 2.4 Overzicht onderwijsaanbod RUG 2005/2006 - vervolg Faculteit der Letteren – vervolg Research Masteropleidingen Art History and Archaeology: Material Culture Studies in Art, Architecture & Archaeology (research) Classical, Medieval and Renaissance Studies (CMRS): Text and Context in Premodern and Early Modern Times (research) Linguistics: Neurolinguistics and Models of Grammar (research) Literary and Cultural Studies: Literature and Performing Arts in Society (research) Modern and Contemporary History: Transformation and Acceptance (research)

Faculteit der Economische Wetenschappen Bacheloropleidingen

Masteropleidingen

Economics

Fiscale Economie

Econometrics

Econometrics, Operations Research and Actuarial Studies

Economie en Management

Economics

Fiscale Economie

International Economics and Business

Engelstalige Bacheloropleiding International Economics and Business

Faculteit der Bedrijfskunde Bacheloropleidingen

Masteropleidingen

Bedrijfskunde

Human Resource Management

Technologie Management

International Business and Management Technology Management

Faculteiten der Economische Wetenschappen en der Bedrijfskunde gezamenlijk Bacheloropleidingen

Masteropleidingen

Accountancy en Controlling (penvoerder FEW)

Business Administration (penvoerder BDK) Accountancy and Controlling (penvoerder FEW) Management and Consultancy (penvoerder FEW) Lerarenopleiding Economie en Bedrijfswetenschappen (penvoerder FEW) Research Masteropleiding Economics and Business: Production, Organisation & Marketing (research) (penvoerder FEW)

Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Bacheloropleidingen

Masteropleidingen

Onderwijskunde

Onderwijskunde

Pedagogische Wetenschappen

Pedagogische Wetenschappen

Psychologie

Psychologie

Sociologie

Sociologie Education Lerarenopleiding Maatschappijleer

Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen – vervolg Research Masteropleiding Human Behaviour in Social Contexts (research)

Figuur 2.4 Overzicht onderwijsaanbod RUG 2005/2006 - vervolg Faculteiten der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen en der Wiskunde en Natuurwetenschappen gezamenlijk Bacheloropleidingen Kunstmatige Intelligentie (penvoerder GMW)

Masteropleidingen Artificial Intelligence (penvoerder GMW) Mens-Machine Communicatie (penvoerder GMW)

Faculteit der Wijsbegeerte Bacheloropleidingen

Masteropleidingen

Wijsbegeerte

Wijsbegeerte

Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied

Wijsbegeerte van een Bepaald Wetenschapsgebied Lerarenopleiding Filosofie en Educatie Research Masteropleiding Philosophy: Knowledge and Knowledge Development (research)

Faculteit der Ruimtelijke Wetenschappen Bacheloropleidingen

Masteropleidingen

Sociale Geografie en Planologie

Culturele Geografie

Technische Planologie

Economische Geografie Planologie Technische Planologie Vastgoedkunde Population Studies Lerarenopleiding Aardrijkskunde Research Masteropleiding

ja a rv e r s l a g

Regional Studies: Spaces & Places, Analysis and Intervention (research)

2005 rug

26 juli 2005 – Tijdens de College Carrousel maken leerlingen van 4 VWO kennis met de RUG. Ze proeven de sfeer van de universiteit en ruiken aan de vakinhoudelijke kant van een opleiding.

3

Onderzoek 3.1 Hoofdlijnen Strategisch plan 2003-2010 RUG Sleutelwoorden in het onderzoeksbeleid zijn onverminderd kwaliteit, kritische massa en profilering. Het Strategisch plan 2003-2010 benadrukt daarbij het belang van voortdurende kwaliteitsverbetering. Dit is een conditio sine qua non, wil de RUG haar positie in de internationale onderzoekstop behouden, gegeven de toenemende concurrentie, veranderingen in de financiering en de hogere kosten van het onderzoek. Daartoe wordt een sterkere krachtenbundeling bepleit, zonder de vrijheid en creativiteit van de individuele onderzoeker, de motor achter de wetenschap, aan te tasten. Daartoe reserveert de RUG een deel van haar centrale middelen, de zogenaamde Universitaire Beleidsruimte (UBR), voor strategisch onderzoeksbeleid en voor grote investeringen in het onderzoek. Deze komen ten goede aan onderzoeksgebieden die tot de internationale top behoren of de potentie daarvoor hebben. Behalve kwaliteitsoverwegingen kunnen ook strategische overwegingen een rol spelen, zoals aansluiting bij thema’s van NWO, SenterNovem, de departementen (OCW en EZ), het Innovatieplatform of de EU, alsmede de mate waarin de wetenschappelijke kwaliteit van de opleidingen gegarandeerd blijft. Begin 2004 hebben de faculteiten hun strategieplannen uitgebracht (zie Jaarverslag 2004 RUG voor een samenvatting). Deze hielden echter nog geen rekening met de overheidsplannen voor dynamisering van de onderzoeksbekostiging middels de ‘smart mix’. Omdat deze een nog groter beslag zal leggen op de voor matching benodigde middelen, is besloten de UBR-verdeelronde 2004/2005 nog niet te bestemmen voor speerpunten. Daarmee wordt gewacht tot duidelijk is wat de criteria zijn voor de verdeling van de ‘smart mix’-gelden (voorjaar 2006), om maximale synergie te bereiken tussen lokale en landelijke keuzes. In plaats van de aanwijzing van universitaire speerpunten is in de UBR-verdeelronde 2004/2005 prioriteit gegeven aan de ambitie het aantal vrouwelijke hoogleraren te verdubbelen naar 20% middels RUG-brede invoering van het succesvolle Rosalind Franklin Fellowship programma (zie verderop).

Kwaliteit Zorgvuldige, geloofwaardige en breed gedragen beoordeling van het onderzoek door onafhankelijke deskundigen vormt een onmisbare basis voor het strategisch onderzoeksbeleid, gegeven de nadruk op grotere differentiatie op basis van kwa-

liteit. De RUG hecht daarom grote waarde aan zorgvuldige implementatie van het landelijke Standard Evaluation Protocol 2003–2009 (SEP). Hiertoe is in 2003 een tijdschema en een RUG-Protocol opgesteld voor de planning, inrichting en organisatie van de driejaarlijkse zelfevaluaties en de zesjaarlijkse externe beoordelingen van het onderzoek aan de RUG. Dit schema wordt jaarlijks geactualiseerd en is te vinden op de RUG website (http://www.rug.nl/corporate/onderzoek/kwaliteitszorg/tijdschema).

Modernisering promotiebestel Het onderzoeksbeleid stond in het verslagjaar in het kader van de modernisering van het Groningse promotiestelsel. Hoewel ons huidige promotiestelsel gekenmerkt wordt door kwaliteit, is er ruimte voor verbetering. Aanleiding voor deze modernisering vormden onder meer de teruglopende instroom van promovendi; de relatief lange gemiddelde duur en de sterk gestegen kosten van het promotietraject en het Europese streven naar grotere internationale vergelijkbaarheid en erkenning van het doctoraat, door de ‘derde cyclus’ van het wetenschappelijk onderwijs op te nemen in het ‘Bologna Proces’.

Graduate School De in het voorjaar van 2005 uitgebrachte nota Groningen Graduate Schools: Herstructurering van de onderzoekersopleiding – Positionering van de RUG als onderzoeksuniversiteit’ werd – na besproken te zijn met alle faculteiten – gevolgd door de formele oprichting van zestien Graduate Schools in september 2005. De Graduate Schools bieden een onderzoekersopleiding aan, die uitmondt in een doctorstitel en is opgebouwd uit een onderzoeksmaster- en een promotieopleiding. Het oogmerk is vooral te komen tot: > verhoging van de aantrekkelijkheid van het promotietraject en de instroom en kwaliteit van promovendi; > professionalisering en intensivering van de werving, selectie en begeleiding van promovendi; > verkorting van de gemiddelde duur en verhoging van het rendement van de promotieopleiding (met behoud van kwaliteit); > verbetering van het carrièreperspectief na het behalen van de doctorsbul, ook buiten Academia; > terugdringing van de kosten van het promotietraject; > betere aansluiting op het bachelor- en masteronderwijs; > betere afstemming op de sterk toenemende internationalisering van het wetenschappelijk onderwijs.


In 2006 wordt gewerkt aan de vormgeving van de zestien Graduate Schools, hun onderlinge afstemming en hun relatie tot de landelijke onderzoekersopleidingen. De zestien Graduate Schools aan de RUG zijn: Life Sciences 1 Graduate School for Ecological and Evolutionary Studies (FWN) 2 Graduate School for Biomolecular Science and Biotechnology (FWN) 3 Graduate School for Behavioral and Cognitive Neuroscience (UMCG) 4 Graduate School for Medical and Pharmaceutical Drug Innovation (UMCG) Sciences and Technology 5 Graduate School for Materials Science (FWN) 6 Graduate School for Chemistry and Chemical Engineering (FWN) 7 Graduate School for Mathematics and Computing Science (FWN) 8 Graduate School for Astronomy (FWN) 9 Graduate School for Atomic and Nuclear Physics (KVI) Humanities and Social Sciences 10 Graduate School for Humanities (Flet) 11 Graduate School for Philosophy (FWB) 12 Graduate School for Theology (FGG) 13 Graduate School for Economics and Business (FEW/FBK) 14 Graduate School for Social Science (GMW) 15 Graduate School for Spatial Science (FRW) 16 Graduate School Law (FRG)

het jaarlijkse aantal promoties te verhogen naar minimaal 300. De invoering van de Graduate Schools en de introductie van de Nederlandse promotiestudent zijn een belangrijk instrument om dat te verwezenlijken. De tweede genoemde ambitie dient vooral gerealiseerd te worden door een grotere internationale instroom van zowel master- als promotiestudenten.

Rosalind Franklin Fellowships Het Rosalind Franklin Fellowship-programma werd in 2003 door FWN geïntroduceerd. Het bleek zo succesvol, dat besloten is centrale middelen beschikbaar te stellen om dit programma uit te breiden naar de hele universiteit. Het streven is het aantal vrouwelijke hoogleraren met een vaste aanstelling aan de RUG binnen afzienbare tijd te verdubbelen naar 20%. Van de 20 beschikbare Rosalind Franklin posities, die volgens een verdeelsleutel gebaseerd op het aantal vrouwelijke hoogleraren toegewezen werden aan de faculteiten, zijn inmiddels negen posities ingevuld. Het gaat om de volgende vrouwen: > L. Spierdijk (FEW) > M.C. Opdenakker (GMW) > M. Mills (GMW) > E. Nollen (FMW) > B.I. Tieleman (FWN) > R. Croce (FWN) > M.A. Loi (FWN) > E. Takano (FWN) > M. Schmidt (FWN)

Ubbo Emmius bursalen 2005 – 2007 Nederlandse Promotiestudent Daarnaast werd eind 2005 een nieuw type promotietraject ingevoerd, te weten dat van de Nederlandse promotiestudent. Samen met de werknemerpromovendus, de Ubbo Emmiusbursaal en de onderzoeks-/topmasterstudent wordt de promotiestudent ondergebracht in de Graduate Schools. De promotiestudent schrijft zich aan de RUG in voor de vierjarige promotieopleiding binnen een Graduate School. Bursalen en werknemerpromovendi volgen opleidingscomponenten, die in het promotieplan zijn vastgelegd. De RUG heeft de ambitie zich op Europees niveau te profileren als een kwalitatief hoogstaande onderzoeksuniversiteit en

1

Het betreft nog de voorlopige cijfers over 2005; de definitieve cijfers worden aangeleverd via de KUOZ-rapportage aan de VSNU.

2

Belangrijke verbeteringen die nodig zijn betreffen onder meer de opname van het personeel in dienst van de UMC’s (in KUOZ en WOPI) en verwijdering van de A/OIO-cohorten van UvA en NWO die in 1998 gestopt zijn met rapportage van de promotierendementen (uit KUOZ).

In de Ubbo Emmius-ronde 2005 zijn 50 nieuwe promotieplaatsen toegewezen en eind 2005 zijn voor de ronde 2006 nog eens 61 centrale beurzen verdeeld. Vanaf 2007 zullen dat er 70 per jaar zijn, waarmee de in de prestatieafspraken geformuleerde ambitie (zie 1.4) om het jaarlijkse aantal promoties te vergroten naar minimaal 300 in zicht komt. Het aantal promoties bedroeg in 2005 immers al 289 (zie 3.2).

Onderzoeksnuclei Vanaf 2003 zijn centrale middelen apart gezet voor de financiering van zeven zogenaamde onderzoeksnuclei ten behoeve van de ‘onderwijsfaculteiten’ waar de gemiddelde onderzoeksinzet van het WP1 aanzienlijk onder de 50% ligt. De onderzoeksnucleus bestaat uit een extern geworven toponderzoeker en twee promovendi. Deze ‘key-researcher’ ontwikkelt een eigen vernieuwende onderzoekslijn en begeleidt daarbij zelf een of meer promovendi en verplicht zich tot het indienen van een Vernieuwingsimpuls aanvraag bij NWO. Sinds de start van dit programma zijn drie onderzoeksnucleusaanvragen gehonoreerd. Het programma loopt nog tot en met 2007. Naar verwachting zullen dan ook de resterende vier plaatsen worden vervuld.

3.2 Resultaten De RUG legt jaarlijks verantwoording af aan de minister over haar belangrijkste onderzoekresultaten via de VSNU-publicatie ‘Kengetallen Universitair Onderzoek (KUOZ)’. Deze spelen een belangrijke rol bij het interne beleid en de onderzoekbeoordelingen en worden met ingang van verslagjaar 2002 besproken in ons externe verslag. De RUG-jaarverslagen 2002 en 2003 gaan uitvoerig in op de trends in de voorgaande vijf jaar. Hieronder worden de RUG-cijfers over 20051 voornamelijk vergeleken met die over 2004 en geplaatst naast de meest recente beschikbare landelijke gemiddelden, ontleend aan de KUOZ- en WOPI2004-bestanden. Omdat in VSNU-verband gewerkt wordt aan een actualisatie van de KUOZ- en WOPI-definities en -systematiek2, volstaat nu een opsomming van alleen de belangrijkste onderzoekcijfers en verschillen ten opzichte van 2004. Een uitgebreide bespreking van de trends over de voorgaande jaren is te lezen in het RUG-Jaarverslag 2003.

Onderzoekinzet en samenstelling WP > Lichte daling totale OZ-inzet (alle drie geldstromen) met

0,3% (t.o.v. 2004) naar 1434 fte. > Verdeling OZ-inzet over de HOOP-gebieden: 34,0%

> > >

>

>

>

>

>

>

Natuur; 23,0% Gezondheid; 13,6% Taal & Cultuur; 11,0% Gedrag & Maatschappij; 9,6% Economie; 4,9% Recht; 4,0% Techniek. Aandeel WP2 met 0,6% gedaald naar 23,6%. Aandeel WP3 met 0,6% gedaald naar 18,9%. Aandeel hoogleraren met 0,8% gedaald naar 11,1% van het totale WP bestand; – % vrouwelijke hoogleraren gestegen van 9,9% in 2004 naar 10,4% (landelijk 9,3%). Aandeel UHD’s met 0,1% gedaald naar 11,7%. van het totale WP bestand; – % vrouwen gedaald van 19,9% in 2004 naar 19,4% (landelijk 14,2%). Aandeel UD’s met 0,1% gedaald naar 18,7%. van het totale WP bestand; – % vrouwen gestegen van 30,1% in 2004 naar 31,3% (landelijk 27,0%). Aandeel overig WP (m.n. postdocs) met 0,3% gedaald naar 28,4% van het totale WP bestand; – % vrouwen gestegen van 36,0% in 2004 naar 37,4% (landelijk 36,2%). Aandeel promovendi met 1,4% gestegen naar 30,0% van het totale WP bestand; – % vrouwen gedaald van 44,2 % in 2004 naar 43,4% (landelijk 41,3%). Relatieve onderzoeksinzet WP1 RUG (35,3-38,6% van totale omvang WP1) ca. 4% hoger dan landelijk gemiddelde (31,7-34,2%). Marktaandeel RUG in landelijke OZ-inzet WP:

– WP1 t/m3: van 9,9% in 2002 gedaald naar 9,7% in 2003; – WP2: van 10,0% in 2002 gedaald naar 9,8% in 2003; – WP3: van 7,1% in 2002 gedaald naar 6,8% in 2003.

Productiviteit > Aantal dissertaties met 1% gestegen naar 289; marktaan-

deel van 9,1% in 2002 naar 9,0% in 2003. > Aantal wetenschappelijke publicaties met 13,7% gestegen

naar 4689; marktaandeel van 8,7% in 2002 naar 8,6% in 2003. > Aantal vakpublicaties met 1,4% gestegen naar 1266; marktaandeel van 9,0% in 2002 naar 8,5% in 2003.

Promotierendement De landelijke gemiddelden voor het promotierendement worden ontleend aan het KUOZ-promotiebestand en zijn gebruikt in de RUG-jaarverslagen over 2002 en 2003. In 2004 is aan het licht gekomen dat ze vertekend zijn, doordat de UvA en NWO vanaf 1999 niet meer rapporteren hoeveel van de eerder ingestroomde promovendi zijn gepromoveerd. Hoewel het KUOZ2002-bestand hiervoor al is gecorrigeerd, zijn de landelijke promotiecijfers niet meer gebruikt, omdat deze nog steeds een jaar achterlopen. Naar verwachting werkt de VSNU deze achterstand in 2005 geheel weg. Dit was de reden in het onderhavige verslag af te zien van een uitgebreide nieuwe analyse van de promotierendementen. In plaats daarvan volgt hieronder een beknopte opsomming van de meest relevante cijfers, berekend voor de RUG-cohorten 1986 tot en met 1996 (tenzij anders vermeld), alsook opgenomen in het verslag over 2003 (waarnaar verwezen wordt voor meer details): > promovendi-rendement na 6 jaar varieert van 67% in het HOOP-gebied Gezondheid tot 31% in Taal & Cultuur; daartussen bedraagt het 60% in Natuur, 44% in Gedrag & Maatschappij, 40% in Economie en 31% in Recht. > Vrouwen lopen hun achterstand ten opzichte van mannen hard in: waar het rendement na 6 jaar voor de cohorten 1986 t/m 1990 met 34% nog 17% onder dat van mannen lag, is dit verschil voor de cohorten 1991 t/m 1996 geslonken tot slechts 4% (52% van de vrouwen gepromoveerd binnen 6 jaar). > Het rendement van AIO’s aan de RUG is begin jaren ’90 verbeterd ten opzichte van dat eind jaren ’80: bedroeg het gemiddelde voor de cohorten 1986 t/m 1990 na 6 jaar nog 46%, dat voor de cohorten 1991 t/m 1995 is gestegen tot 55%. > Het rendement van de eerste drie cohorten UE-bursalen ligt 17-23% boven dat van AIO’s die in dezelfde periode (1996 t/m 1998) gestart zijn. > De gemiddelde promotieduur van alle 993 in de periode 1990-2003 aan de RUG gepromoveerde AIO’s bedraagt 5,3


jaar en varieert van 4,3 jaar voor Wiskunde tot 6,4 jaar voor Wijsbegeerte. > De gemiddelde promotieduur van alle 56 in de periode 2000-2003 aan de RUG gepromoveerde UE-bursalen bedraagt 4,5 jaar. > 72% van de tussen 1990 en 2003 gepromoveerde AIO’s heeft er minder dan 6 jaar over gedaan; de gemiddelde duur bedraagt voor deze selectie 4,7 jaar en varieert van 4,5-5,1 jaar voor alle faculteiten.

3.3 Profilering Profilering Groningen Genomics Centre Het Groningen Genomics Centre (GGC) is een bundeling van onderzoeksgroepen en bijbehorende technologische faciliteiten vanuit de FWN, FMW en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). In Groningen werken meer dan 200 onderzoekers aan genomics, waaronder biochemici, microbiologen, medisch biologen, klinische onderzoekers en bioinformatici. De onderzoeksprogramma’s van het GGC worden voornamelijk uitgevoerd door onderzoekers uit de KNAW-erkende onderzoekscholen GUIDE, GBB, IWI, BCN en het onderzoeksinstituut CEES. Ter bevordering van strategie en beleid is prof.dr. L. Dijkhuizen aangesteld als directeur van GGC met de opdracht gestalte te geven aan het Centrum door middel van toespitsing en integratie van onderzoeksprogramma’s en uitbreiding van de technologische faciliteiten. Ter ondersteuning van de directeur dragen researchmanager E.G. Vrieling en zakelijk coördinator H. Visscher bij in de coördinatie en administratie van lopende genomics programma’s waarbij nadere afstemming plaatsvindt tussen betrokken partijen zoals FWN, FMW en het UMCG en projectdeelnemers. Sinds het najaar van 2003 zijn drie grote nationaal gefocusseerde genomics-activiteiten, onder auspiciën van het Nationale Regieorgaan Genomics gehonoreerd. Hierin participeert het GGC op het terrein van eiwitonderzoek (proteomics), bioinformatica en maatschappij.

geren als projectleiders voor 10 onderzoekslijnen binnen de thema’s ‘Membrane Proteomics’ (NPC thema 2) en ‘Biomarker Discovery’ (NPC thema 6). De GGC-directeur maakt tevens deel uit van het bestuur van NPC, terwijl dr. E.G. Vrieling optreedt als local NPC manager. De volgende NPC proteomics projecten worden uit gevoerd: > NPC2.1.a: Improved analytical tools (prof.dr. B. Poolman) > NPC2.1.b: Proteomics of a square organism: Haloquadratum wasbyi (prof.dr. B. Poolman) > NPC2.2.a: Proteomics of the yeast nuclear envelope (dr. L. Veenhoff) > NPC2.2.b: Identification of dynamic protein complexes at the membrane of moving cells (prof.dr. P.J.M. van Haastert) > NPC2.3.: Structural proteomics of membrane proteins by electron microscopy (prof.dr. E.J. Boekema) > NPC2.4.: Affinity profiling of adenine nucleotide-binding proteins (prof.dr. B. Poolman) > NPC2.5.: Proteomic analysis of the function of SecDFyajC and YidC in bacterial biogenesis (prof.dr. A.J.M. Driessen) > NPC2.6.: Surface plasmon resonance based quantification of functional membrane proteins (prof.dr. A.J.M. Driessen) > NPC6.2,5,7: Discovery of biomarkers for diabetes mellitus type II (prof.dr. R. Vonk, prof.dr. R. Bischoff) > NPC6.3,4,6: Biomarker discovery for cervical cancer (prof.dr. R. Bischoff) De NPC-projecten 2.1, 2.5 en 6 omvatten eveneens forse investeringen in eiwitscheidingsapparatuur en massaspectrometers. Tevens zijn middelen binnengekomen voor de aanstelling van onderzoekers en analisten ten behoeve van de analyses, data-interpretatie en samenwerking. De NPC proteomics-infrastructuur is beschikbaar voor derden binnen zogenaamde NPC-Hotelfaciliteiten voor proteomicsonderzoek via ‘Hotelprojecten’. Hotelprojecten zijn samenwerkingsprojecten tussen NPC en derden om te komen tot wetenschappelijke doorbraken; ze zijn niet gericht op een servicetaak. Complementair aan de NPC activiteiten zijn de NBIC proteomics gerelateerde bioinformaticaprojecten, die onder sectie 2. genoemd worden.

Proteomics Het Netherlands Proteomics Centre (NPC) heeft vanuit het nationale subsidieprogramma BSIK € 24,7 mln subsidie verkregen. Hiervan is € 5 mln toegewezen voor het GGC ten behoeve van onderzoek en technologieontwikkeling. Dit bedrag matchen de RUG en het UMCG tot een totale programmaomvang van € 10 mln. Dat heeft met de realisatie van 10 projecten en investeringen geleid tot een aanzienlijk aantal nieuwe arbeidsplaatsen. Het onderzoeksprogramma is formeel van start gegaan in 2004 en loopt voor een periode van 4 jaar. Experts uit de onderzoeksinstituten GBB en GUIDE fun-

In 2005 is tevens SNN-financiering verworven (Kompasproject: € 2,7 mln) voor high throughput proteomics onderzoek (prof.dr. L. Dijkhuizen). Het betreft een samenwerking met Royal Friesland Foods aan koemelkeiwitten, alsmede aan microbiële eiwitten. In 2006 begint het project volledig.

Bioinformatica Het Netherlands Bioinformatics Centre (NBIC) heeft eveneens een landelijke BSIK-subsidie ontvangen voor het Bioinformatica programma ‘Biorange’. Met een totale

subsidieomvang van ~ € 20 mnl, is in de startfase ongeveer € 1,1 mln (inclusief matching vanuit de RUG en het UMCG) in Groningen ingezet voor onderzoek op het gebied van ’genetical genomics’ (o.l.v. prof.dr. R.C. Jansen), ‘systems -biology’ (o.l.v. prof.dr. O.P. Kuipers en prof.dr. R.C. Jansen) en visualisatie van gen-netwerken (o.l.v. prof.dr. J.B.T.M. Roerdink). Onlangs is voor de interactie tussen bioinformatica and proteomics (NBIC en NPC) aanvullende financiering aangetrokken voor 2 nieuwe projecten voor proteomicsgerelateerd bioinformatica onderzoek. Deze 2 projecten starten medio 2006. De volgende 5 bioinformaticaprojecten maken deel uit van het GGC als participant in het NBIC programma Biorange: > NBIC SP1.2.3. (Design and analysis of genetical genomics experiments), project SP1.2.3.1. (prof.dr. R.C. Janssen) > NBIC SP X (Multitheme Integrative Bioinformatics), Integrative bioinformatics for industrial microogranisms: data model enabled data analysis, project SPX4 (prof.dr. J.B.T.M. Roerdink) > NBIC SP X (Multitheme Integrative Bioinformatics), Integrative bioinformatics for industrial microogranisms: data model enabled data analysis, project SPX5 (prof.dr. R.C. Jansen en prof.dr. O.P. Kuipers) > NBIC SPX (Multitheme Integrative Bioinformatics), Integrative bioinformatics for industrial microogranisms: data model enabled data analysis, project SPX6 (prof.dr. B. Poolman, dr. R. Breitling) > NBIC SP2 (Proteomics and Metabolomics), project 2.2.3. Biostatistics for proteomics and metabolomics based clinical biomarker discovery (prof.dr. R. Bischoff)

De maatschappelijk component van genomics Om invulling te geven aan het maatschappelijk belang van genomics is de GGC-werkgroep Genomics Ethics, Society and Philosophy (GESP) betrokken bij de activiteiten van het Netherlands Centre for Society and Genomics (NCSG). Via samenwerkingsverbanden dragen GESP-leden bij aan het programma van NCSG. De samenwerking tussen genomicsonderzoekers bij GUIDE, het GBB en de GESP-werkgroep is succesvol in het project ‘Between the clinic and the kitchen cabinet’ (onder leiding van dr. J.A.A. Swart in samenwerking met prof.dr. R. Vonk en prof.dr. L. Dijkhuizen), waarvoor via NWO financiering is verworven. Dit project heeft als doel de maatschappelijke aspecten in de ontwikkeling van de zogenaamde ‘functional foods’ in relatie tot genomics te onderzoeken. De uitkomsten worden in 2006 bekend.

Andere projectaanvragen Het GGC heeft (succesvolle) onderzoeksaanvragen uit verschillende onderzoeksscholen ondersteund in het kader van IOP-Genomics, De maatschappelijke component van genomics (NWO) en KP6-programma van de EU. Hierbij

heeft het GGC nadrukkelijk steun uitgesproken voor de betreffende aanvragen. Ook is gewezen op de beschikbare GGC infrastructuur, en de expertise aanwezig in de verschillende Technologische Secties van GGC. Ook in verschillende (succesvolle) NWO Veni-, Vidi-, Vici-aanvragen hebben de aanvragers kunnen wijzen op de goede GGCinfrastructuur.

Kwaliteit en kritische massa Toponderzoekscholen In 2004 heeft de Minister van OCW op advies van NWO en na een diepgaande externe beoordeling ingestemd met de voortzetting van de zes nationale toponderzoekscholen. Voor de RUG betekent dit dat de toponderzoekscholen MSCplus, NOVA en NIOK, alle binnen de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen, kunnen rekenen op voortzetting van de extra middelen vanuit de dieptestrategie voor de periode 2004 t/m 2008. Het gaat in totaal om een bedrag van ruim € 6 mln per jaar. ja a rv e r s l a g

MSCplus In MSCplus werken materiaalwetenschappers uit het Material Science Centre (MSC) samen met biochemici uit het Groningen Centrum voor Biomoleculaire wetenschappen en Biotechnologie (GBB) en met chemici uit het Stratingh Instituut. De missie van MSCplus is biomoleculaire nanotechnologie, de beheersing en manipulatie van materie op de schaal van een nanometer (een miljoenste millimeter). Het programma is georganiseerd in drie inhoudelijke ‘Thrusts’: 1 Moleculaire bio-organische materialen: ontwerp, vervaardiging, en beheersing; 2 Functionele quantum-geordende materialen; 3 Elektromagnetische functionaliteit: fotonica en transporteigenschappen. Elk van deze thrusts staat onder leiding van een thrustleader. De extra financiering van € 3,7 mln/jaar vanuit de dieptestrategie maken het mogelijk snel en flexibel in te spelen op twee ontwikkelingen: > De snel toenemende technologische en wetenschappelijke belangstelling voor functionaliteit op submicrometer- en nanometerschaalgrootte. Op dit gebied ontmoeten de traditionele top-down-benadering uit de natuurkunde en de bottom-up-benadering uit de scheikunde elkaar. Voor een interdisciplinair onderzoeksinstituut als het MSCplus biedt dit geweldige mogelijkheden. > Het groeiende bewustzijn bij materiaalkundigen van de enorme mogelijkheden die biologische systemen bieden, waarin veelal gecompliceerde functionaliteiten gerealiseerd zijn in moleculaire eenheden. In 2005 werd begonnen met het inrichten van ‘state-of-the-

2005 rug

art’ clean room faciliteiten, mede mogelijk gemaakt door de Groningse deelname in het nationale NanoNed-programma. MSC plus is ook verantwoordelijk voor de succesvolle topmasteropleiding nanoscience, waarin streng geselecteerde studenten een hoog-niveauprogramma volgen, voorbereidend op een onderzoekcarriere. De eerste lichting van deze studenten, begonnen in 2003, rondde de opleiding succesvol af; alle deelnemers begonnen aansluitend aan een promotietraject.

NOVA De toponderzoekschool NOVA (Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie) voert een nationaal programma voor sterrenkundig onderzoek uit samen met de universiteiten van Leiden, Amsterdam, Utrecht en Nijmegen. Het (roulerend) penvoerderschap ligt sinds september 2002 bij de RUG. Het Groningse Kapteyn Instituut speelt vooral een belangrijke rol in twee goed lopende internationale instrumentatie-programma’s voor respectievelijk OmegaCam, de groothoek camera op de VLT Survey Telescoop van de European Southern Observatory (ESO) en voor het ontwerp en de bouw van zeer hoogfrequente mixer-ontvangers voor ALMA, de Atacama Large Millimeter Array, een gezamenlijk project van de ESO, de VS en Japan. De bouw van de mixer-ontvangers wordt voor een groot deel bekostigd door een contract met ESO dat verworven is dankzij de inzet van NOVA middelen voor de ontwerpstudie. Eind 2004 heeft NOVA, na een uitstekende evaluatie, een tweede tranchefinanciering ontvangen voor de periode 2005-2008 uit middelen voor de dieptestrategie. De toewijzing is effectief lager dan verwacht omdat een inflatiecorrectie achterwege is gebleven. In deze tweede fase worden de middelen ingezet voor onderzoek (€ 4,6 mnl), voor participatie in instrumentatieprojecten (€ 9,2 mln uit NOVA middelen en € 9,3 mln extern verworven fondsen), voor overlap aanstellingen aan de participerende instituten (€ 3,9 mln) en voor workshops, bezoekers, outreach en de NOVA office (€ 1,5 mln). Hiermee wordt het beleid voortgezet om circa de helft van de eigen middelen in te zetten voor instrumentele ontwikkelingen. Deze betreffen voor het merendeel instrumenten voor de ESO VLT (Very Large Telescope) op Cerro Paranal, ALMA, de James Webb Space Telescope, en voor een klein deel voor de astronomische ontsluiting van de Low Frequency Array, LOFAR.

NIOK NIOK is het Nederlands Instituut voor Onderzoek naar Katalyse, waarin enkele RUG-topgroepen participeren. Nationaal zijn de krachten gebundeld in een sterk innovatief onderzoekprogramma om op een moleculair niveau volledige controle te krijgen bij katalytische processen. NIOK is een ‘virtueel’ instituut en dient als platform voor nationale en internationale contacten uit de academische wereld, de

industrie en de overheid. De onderzoekschool werd in 1991 gevestigd door de belangrijkste katalysegroepen van zeven Nederlandse universiteiten, waaronder de RUG. De penvoering berust bij de Universiteit Utrecht.

Onderzoekscholen In 2005 zijn de volgende landelijke onderzoekscholen waarin de RUG participeert opnieuw door de KNAW erkend: > Institute for the Study of Education and Human Development (ISED) > Interuniversitaire Onderzoekschool Wetenschap, Technologie en Moderne Cultuur (WTMC) > Kurt Lewin Instituut (KLI) > Onderzoekschool Experimentele Psychopathologie (EPP) > Onderzoekschool Psychologie en Gezondheid (P&H mensen) Voor de onderzoekscholen Functionele Ecologie (landelijk) en MSC (lokaal) waarvan de RUG penvoerder is, is uiteindelijk afgezien van het aanvragen van vervolgerkenning, mede vanwege de invoering van de Groningse Graduate Schools. Voor MSC speelt verder mee dat het opnieuw door NWO en OCW erkend is als toponderzoekschool, waarmee de meerwaarde van ECOS erkenning is afgenomen en niet langer de ermee gepaard gaande dubbele beoordelingslast rechtvaardigt. Functionele Ecologie gaat onverminderd door als landelijk netwerk en aanbieder van een aantrekkelijk en kwalitatief hoogstaand onderwijsprogramma voor promovendi in de Ecologie. De school houdt zich niet langer bezig met coördinatie van onderzoek, hetgeen als taak van de lokale instituten gezien wordt. Wel wil het een rol blijven spelen in de kwaliteitscontrole van de educatieve elementen van het promotietraject. Daarnaast heeft men toenadering gezocht tot de verwante onderzoekscholen Biodiversity, PERC (Production Ecology and Resource Conservation), SENSE (SocioEconomic and Natural Sciences of the Environment) en EPS (Experimental Plant Sciences). Dit heeft geleid tot de oprichting van het ‘Landelijk Platform Ecologie’ dat streeft naar nauwe afstemming van de onderwijsprogramma’s, openstelling van cursussen voor promovendi van de andere scholen en betere vertegenwoordiging binnen NWO-ALW. In 2005 is tot slot meegewerkt aan de aanvragen van de volgende landelijke scholen waar de RUG niet langer volwaardig in participeert maar wel mee blijft samenwerken. In plaats van ondertekening van de Gemeenschappelijke Regeling is de samenwerking vastgelegd in een Samenwerkingsovereenkomst met de penvoerende universiteit. Het gaat hier om: > Onderzoekschool Integrale Productievernieuwing (IPV) > Interuniversitair Centrum voor Onderwijskunde (ICO) > Ethiek

> Netherlands Graduate School of Housing and Urban

Research (Nethur)

Integratie van geldstromen De RUG reserveert jaarlijks centrale middelen ter sturing van het onderwijs- en onderzoekbeleid. Dit zijn het Onderwijsstimuleringsfonds en de UBR-OZ (Universitaire Beleidsruimte Onderzoek).

Breedtestrategie en Onderzoeksnuclei Vanaf 1999 werd het gehele onderzoekscompartiment ingezet voor de Breedtestrategie. Daarbij is overgegaan tot verdeling van de middelen in tweejaarlijkse rondes, met als gevolg een verdubbeling van het beschikbare bedrag. In totaal is daardoor voor elke ronde € 5,4 mln beschikbaar gekomen, waarvan tweederde uit de centrale middelen en eenderde facultaire matching. In 2003 is binnen de UBR een budget apart gezet voor de financiering van zogenaamde onderzoeksnuclei ten behoeve van de ‘onderwijsfaculteiten’ (FEW, FBK, FRW en FRG), waar de gemiddelde onderzoeksinzet van het wp1 aanzienlijk onder de 50% ligt (zie ook 3.1). In totaal worden binnen de komende twee gecombineerde UBR-ronden (2005-2006 en 2007-2008) 7 onderzoeksnuclei gefinancierd waarvoor aanvragen ingediend kunnen worden in 2004 en respectievelijk 2006. De onderzoeksnucleus bestaat uit een extern binnengehaalde toponderzoeker en twee promovendi. Deze ‘keyresearcher’ ontwikkelt een eigen vernieuwende onderzoekslijn en begeleidt daarbij zelf een of meer promovendi. Bovendien verplicht de nucleusonderzoeker zich tot het indienen van een Vernieuwingsimpuls-aanvraag bij NWO. De onderzoeksnucleussubsidie bedraagt maximaal € 600.000 voor 4 jaar per nucleus. Dit is inclusief eenderde deel facultaire matching (€ 200.000). In de ronde 2005-2006 komen de faculteiten der Economische Wetenschappen, Bedrijfskunde, Rechtsgeleerdheid en Ruimtelijke Wetenschappen in aanmerking voor financiering van een (eerste) onderzoeksnucleus. In de ronde 2007-2008 kunnen de faculteiten der Economische Wetenschappen, Bedrijfskunde en Rechtsgeleerdheid een aanvraag indienen voor een tweede centraal gefinancierde nucleus.

De Jonge Akademie (DJA) Het Programma Akademie-Onderzoekers (KNAW-fellowships) duurde van 1986 tot 2002. Het had tot doel talentvolle jonge gepromoveerde onderzoekers voor de Nederlandse wetenschapsbeoefening te behouden en het onderzoekpotentieel van de universiteiten te versterken. De KNAW richtte in 2005 ‘De Jonge Akademie’ op. De Jonge Akademie bestaat uit jonge onderzoekers die minder dan tien jaar geleden zijn gepromoveerd, zich reeds wetenschappelijk hebben onder-

scheiden en over een brede belangstelling voor de wetenschap beschikken. De Jonge Akademie (DJA) heeft tot doel jonge onderzoekers: > actief in aanraking te brengen met vakgebieden buiten het eigen specialisme en met de mogelijkheden van interdisciplinair onderzoek; > aan te moedigen visies te ontwikkelen op de toekomst van het eigen vakgebied en aangrenzende vakgebieden, en op het te voeren wetenschapsbeleid; > te stimuleren hun wetenschappelijke inzichten in de maatschappij uit te dragen; > te steunen in hun eigen ontwikkeling als wetenschapsbeoefenaar. De eerste lichting (ronde 2004) is begin 2005 door de KNAW geïnstalleerd. Bij de RUG betrof het mw. Kristin A.M. Henrard (FRG), Simon Verhulst (FWN) en Lodi W. Nauta (FWB).

Akademiehoogleraar Dr. A.P. Buunk (sociale psychologie) werd in 2005 geïnstalleerd als Akademiehoogleraar.


Ubbo Emmius-bursalen Om het RUG-aandeel in de landelijke parametercomponent ‘promoties’ omhoog te brengen (ambitie: van 230 in 2003 naar 300 promoties per jaar vanaf 2007) is in 2004 het Ubbo Emmius-programma vernieuwd. Daarmee worden middelen beschikbaar gesteld (€ 30.000 centrale matching per bursaalplaats) voor het contracteren van respectievelijk 40, 50, 60 en 70 bursalen in de planperiode 2004-2007. Na 2007 worden er jaarlijks 70 bursaalplaatsen gematcht. Bij de verdeling over de faculteiten vormt kwaliteit het belangrijkste uitgangspunt. Eind 2005 zijn voor de ronde 2006 41 van de 61 beschikbare Ubbo Emmius-plaatsen toegewezen op basis van een enigszins gewijzigde verdelingssystematiek: 1 36 plaatsen op basis van de meest recente onderzoeksvisitatierapporten, waarvan: a 8 voor de acht onderzoeksprogramma’s met de hoogst haalbare score (4 x 5) (fig. 3.1); b 28 op basis van de onderzoeksprogramma’s met een score van 4 x 4 of hoger (fig. 3.2b). 2 10 plaatsen op basis van het facultaire aandeel in het aantal promoties in 2005 (fig. 3.2a). 3 3 plaatsen ter correctie van ‘onrechtvaardigheden’ en afronding (fig. 3.2c). 4 12 plaatsen ter versterking van onze strategische internationale samenwerking, waarvan: a 4 voor het ‘Groningen – Uppsala joint PhD-projects’programma; b 8 voor het op China en Indonesië gerichte ‘Bernouilli’programma.

rug

Figuur 3.1 Verdeling Ubbo Emmius-bursalen I 8 plaatsen o.b.v. hoogst haalbare score (4x5) Faculteit

Discipline

Periode

Programmaleider (titel)

FWN

Sc &Techn

’96-’04

Feringa (Synthetic Organic Chemistry)

Life Sc

’98-’04

Meijer (CIO) Piersma (Animal Ecology) Kuipers (Molecular Genetics) D.Janssen (Biotransformation and Biocatalysis) FLett

CLCG

’98-’03

Nerbonne (Computational Linguistics)

FWB

Philosophy

’94-’98

Kuipers (Cognitive Structure in Knowledge & Knowledge Development)

FEW

SOM

’98-’03

Wansbeek, Bijmolt, Leeflang (Marketing)

Figuur 3.2 Verdeling Ubbo Emmius-bursalen II

a) 10 plaatsen o.b.v. % promoties 2005

b) 28 plaatsen o.b.v. % fte s

c) Toekenning

in 4x4 programma’ Faculteit

Prom.

% Prom.

% x 10

fte

% fte

% x 28

a) +b)

Na afronding +

FG&MW

19

6,6%

0,66

27,8

4,1%

1,16

1,82

2

FRW

8

2,8%

0,28

0,0

0,0%

0,00

0,28

1

FEW

13

4,5%

0,45

15,1

2,2%

0,63

1,08

1 1

correctie

FBK

13

4,5%

0,45

6,1

0,9%

0,36

0,81

FRG

14

4,9%

0,49

12,7

1,9%

0,53

1,02

2

FLet

29

10,1%

1,01

133,5

19,9%

5,56

6,57

7

FGG

3

1,0%

0,10

7,9

1,2%

0,33

0,43

0

FWB

4

1,4%

0,14

13,8

2,1%

0,58

0,72

1

UMCG

96

33,4%

3,34

191,6

28,5%

7,98

11,32

12

FWN

881

30,7%

3,07

263,5

39,2%

10,98

14,05

14

Totaal

287

100,0%

10,00

672,0

100%

28,00

38,00

41

Figuur 3.3 Onderzoekscholen/landelijke promovendinetwerken waarvan de RUG penvoerder is

HOOP-gebied(en)

Faculteit(en)

Onderzoekschool

Overige participanten

OGWG

geen

FLet, FWB

Mediëvistiek

KUN, UL, UvA, UU, VU

FEW, FLet

N.W. Posthumus Instituut*

EUR, KUN, TUE, UL, UU, UvA, VU, WUR, IISG, SHCL,

A) Erkend door ECOS Taal & Cultuur

FLet, FGG, FWB, GMW

Antwerpen, Brussel, Gent, Leuven

Gezondheid/Natuur

UMCG, FWN, FLet,

Behavioral and Cognitive

FWB, GMW

FMW, FWN

geen Neurosciences (BCN)

Groningen Institute for Drug

geen

Exploration (GUIDE)

Natuur

FWN

FWN

Groningen Biomolecular

geen

Sciences and Biotechnology

2005

Institute (GBB)

rug

Nederlandse Onderzoekschool UL, UvA, UU voor Astronomie (NOVA)

KVI, FWN

International Researchschool

VU, Gent, Leuven, Münster, Orsay

for Fundamental and Applied Nuclear and Atomic Physics (FANTOM)**

Economie

FEW, FBK

Systemen, Organisatie en

geen

Management (SOM)

Rechten

FRG

Centrum voor Recht, Bestuur

geen

en Samenleving (CRBS)


GMW

Interuniversitair Centrum

RU, UU

voor Sociaal-Wetenschappelijk Onderzoek (ICS) B) Zonder ECOS-erkenning na te streven Natuur

FWN

Functional Ecolocy (FE)

RU, UL, UU, UvA, NIOZ, NIOO

(landelijk netwerk) FWN

Materials Science Centre (MSC) geen (erkend door OCW als Toponderzoekschool)

* **

Roulerend penvoerderschap; RUG penvoerder m.i.v. 2004 Roulerend penvoerderschap; RUG penvoerder per 1 juni 2002

ja a rv e r s l a g

3.4 Tweede geldstroom In deze paragraaf staat de fondswerving in het kader van de tweede geldstroom centraal: de persoonsgerichte stimuleringsprogramma’s.

Vernieuwingsimpuls NWO De Vernieuwingsimpuls is het NWO-programma voor vernieuwing en verjonging van het wetenschappelijk onderzoek. Het kwam in 2000 op verzoek van het Ministerie van OCW tot stand in gezamenlijk overleg met NWO, VSNU en KNAW. OCW, NWO en de universiteiten nemen elk een derde van de toe te kennen premie voor hun rekening. De matching door de universiteiten geschiedt per gehonoreerd project. De RUG heeft ervoor gekozen deze matching uit de centrale middelen te financieren. Het Vernieuwingsimpulsprogramma kent drie subsidievormen: > Veni-subisidie (sinds 2002): Deze subsidievorm richt zich op de pas gepromoveerde excellente onderzoeker, die aan het begin van de wetenschappelijke carrière staat, maar toch reeds heeft aangetoond een opvallend talent te bezitten voor wetenschappelijk onderzoek. De subsidievorm biedt nadrukkelijk de mogelijkheid deels ook in het buitenland ideeën te ontwikkelen. De toe te kennen Venisubsidies bedragen maximaal € 200.000 voor drie jaar. > Vidi-subsidie (sinds 2000): Deze subsidievorm is gericht op de jonge excellente onderzoeker die na de promotie al enkele jaren onderzoek heeft verricht en daarbij heeft aangetoond vernieuwende ideeën te genereren en succesvol zelfstandig tot ontwikkeling te brengen. Onderzoekers moeten in staat geacht worden een eigen vernieuwende onderzoekslijn te ontwikkelen en daartoe zelf een of meer onderzoekers aan te stellen. De toe te kennen Vidi-subsidies bedragen maximaal € 600.000 voor vijf jaar. > Vici-subsidie (sinds 2002): Deze subsidievorm is gericht op de excellente onderzoeker die heeft aangetoond met succes een eigen vernieuwende onderzoekslijn tot ontwikkeling te kunnen brengen en als coach voor jonge onderzoekers te kunnen fungeren. Het programma biedt de onderzoeker de gelegenheid een eigen onderzoeksgroep op te bouwen, vaak vooruitlopend op een structurele hoogleraarspositie. De onderzoekslijn krijgt een structurele inbedding binnen de onderzoeksinstelling. De toe te kennen Vici-subsidies bedragen maximaal € 1.250.000 voor vijf jaar. Het RUG-aandeel in de in 2005 door NWO gehonoreerde Veni- (10 van de 180 ~ 5,6%), Vidi- (6 van de 79 ~ 7,6%) en Vici- (1 van de 27 ~ 3,7%) aanvragen is aanzienlijk gedaald ten opzichte van 2004, toen de percentages respectievelijk 9,0%, 13,9% en 7,1% bedroegen.

Vanaf het begin van het Vernieuwingsimpulsprogramma heeft de RUG nu 37 van de 481 Veni-beurzen bemachtigd (~ 7,7%), 36 van de 410 Vidi-beurzen (~8,8%) en 5 van de 104 Vici-beurzen (~ 4,8%). Het College van Bestuur heeft over deze resultaten indringend met de faculteitsbesturen gesproken. Het streven is de scores de komende jaren op minimaal 10% te brengen. De faculteiten moeten actiever en meer dan voorheen actief jong talent scouten en een aanvraag laten indienen. Zie figuur 3.4 RUG-laureaten Vernieuwingsimpuls 2005

3.5 Kwaliteitszorg onderzoek In 2003 is het Nederlandse stelsel voor de kwaliteitszorg onderzoek ingrijpend veranderd. Het systeem van landelijke, disciplinegewijze externe beoordeling, gecoördineerd door het bureau van de Vereniging van Universiteiten (VSNU), is daarbij verlaten. In plaats daarvan bepalen de Colleges van Bestuur nu zelf de inrichting en organisatie van de kwaliteitszorg van het onderzoek. Zij zijn daarbij gehouden aan het ‘Standard Evaluation Protocol 2003–2009’ (SEP), dat behalve door de VSNU ook onderschreven wordt door NWO en KNAW. Ter implementatie van het nieuwe bestel heeft het College van Bestuur in 2003 een schema opgesteld met de planning voor alle te beoordelen eenheden, alsmede het concept Protocol Kwaliteitszorg Onderzoek Rijksuniversiteit Groningen. Dat laatste is bedoeld als interne handleiding voor de inrichting en organisatie van de driejaarlijkse zelfevaluaties en de zesjaarlijkse externe beoordelingen van het onderzoek aan de RUG. Het tijdschema wordt jaarlijks geactualiseerd. De ECOS(her)erkenningsprocedures vormen ook onderdeel van onze kwaliteitszorg van onderzoek en zijn in paragraaf 3.3 al beschreven. Hieronder wordt kort ingegaan op de SEP-beoordelingen die het afgelopen jaar gespeeld hebben en de followup van eerdere beoordelingen.

SEP- onderzoeksbeoordelingen In het verslagjaar zijn twee grote bèta-onderzoeksclusters beoordeeld door een onafhankelijke internationale Peer Review Commissie volgens het SEP en RUG-Protocol: Life Sciences (waar de FWN-instituten CBN, CEES en GBB deel van uitmaken) en Science & Technology (KVI plus de FWNinstituten MSC, Stratingh, CIO en CTN). Tevens heeft het onderzoek van het Letteren-instituut GIA een externe beoordeling ondergaan en zijn de voorbereidingen afgerond voor een visitatie van het onderzoek van FGG. In alle gevallen betrof het zelfstandige visitaties waarbij de RUG de organisatie en ondersteuning geheel zelf verzorgd heeft.

Figuur 3.4 RUG-laureaten Vernieuwingsimpuls 2005:

Veni Y. Ren

FMW

What is the mechanism of tooth movement during orthodontic interference?

N.J. Dingemanse

FWN

Evolutionary ecology of animal personality

G . Hoarau

FWN

Gamete recognition genes and speciation in Fucus

A.W. Stegeman

GMW

The Candecomp/Parafac decomposition and its application to neuro-imaging data.

J. Spenader

FLet

The Contribution of Contrast in Context

T.M. Anderson

FWN

Phylogenetic Analysis of Plant Community Assembly in the Serengeti Ecosystem

B.P. Kooi

FLet

Developing dynamic epistemic logic guided by old paradoxes and new techniques

H. Leemhuis

FWN

Generation of enzymes with novel substrate specificities in oligosaccharide synthesis by directed evolution

I. Perez Martin

FWN

Secular evolution of bar and bulges from the early Universe to the present

I.R. Vernon

FWN

Confronting extra dimensional models with the cosmic wave background

FWN

Secretion and assembly of the bindosome in the archaeal cell envelope

Vidi Albers, Dr. S.V. Blake, Dr. G.R.

FWN

Magnetic oxygen ions in the design of novel spintronic materials

Gooskens, Dr. C.S.

FLet

Linguistic determinants of mutual intelligibility in Scandinavia

Koopmans, Dr. L.V.E.

FWN

Gravitational Lensing: The Distribution and Evolution of Dark-Matter in Massive Galaxies

Vries, Dr. M. de

FLet

The Syntax of Nonsubordination: Parentheses, Appositions and Grafts

ja a rv e r s l a g

C.H. van der Wal

FWN

Solid-state electron spins for optical quantum communication

2005 rug

Vici M. Merrow

FWN

The entrainment of biological clocks: unraveling the molecular mechanism in simple circadian model systems

Daarnaast zijn in 2005 onder auspiciën van de QANU twee landelijke onderzoeksvisitaties uitgevoerd waaraan de RUG heeft deelgenomen: Psychology (Heijmans Instituut van GMW) en Philosophy (FWB-instituut GRIPh), eveneens volgens het SEP. Tot slot zijn afgelopen jaar de voorbereidingen gestart voor een landelijke visitatie Pedagogics and Education (Nieuwenhuis Instituut van GMW, voorheen GION).

en flexibiliteit van de onderzoeksgroepen sterker wordt. Wel werd duidelijk dat door de toegenomen onderwijsbelasting en de sterkere administratieve druk de onderzoekstijd van de wetenschappers expliciet bewaakt moet worden. Verheugend is dat het aantal vakpublicaties in het laatste jaar gestegen is en de faculteit haar verantwoordelijkheid voor de verspreiding van kennis serieus neemt. Het publiekssymposium ging het afgelopen jaar over de roman De Da Vinci Code en de erachter liggende voorstellingen.

Facultaire kwaliteitszorg Rechtsgeleerdheid Godgeleerdheid en godsdienstwetenschap Het verslagjaar stond in het teken van de eerste zelfevaluatie volgens het SEP-protocol ten behoeve van de externe onderzoeksvisitatie 1998-2004 in januari 2006. Op de jaarlijkse onderzoeksdag werd de output (individueel en per onderzoeksgroep) vastgesteld en vergeleken met voorafgaande perioden. Toen werd duidelijk dat de wetenschappelijke productie over de hele lijn gestegen was. Dat geldt ook voor het aantal dissertaties. Het SEP-protocol legt een sterke nadruk op organisatie, leiderschap en management. De toekomst zal uitwijzen of met deze koerswijziging de slagkracht

In 2005 zijn voorbereidingen getroffen voor een ‘mid-term review’ die in april 2006 is uitgevoerd.

Medische Wetenschappen Het gehele onderzoek is in 2004 geëvalueerd over de periode 1997 t/m 2002. Het eerste onderdeel van deze evaluatie bestond uit een citatie-analyse in opdracht van de decanen Medische Wetenschappen en uitgevoerd door het CWTS te Leiden. Drie van de 10 facultaire onderzoeksinstituten scoorden in deze studie significant boven het wereldgemiddelde. De kwaliteit van onderzoek bij de overige onder-

Figuur 3.5 Meest recente externe beoordelingen Faculteit UMCG / FMW

OZ-eenheid RUG GUIDE

Meest recente OZ-visitatierapporten

periode SEP

1997 t/m 2002

Lokaal

SEP

1997 t/m 2002

Lokaal

SEP

1997 t/m 2002

november 2004).

Lokaal

SEP

1997 t/m 2002

IVEM

Environmental Sciences (VSNU, december 2000).

Landelijk

VSNU 1998

1995 t/m 1999

GRIP

Pharmacy RUG: UCP (QANU, oktober 2004).

Landelijk

SEP

1996 t/m 2003

Life Sciences

Life Sciences (RUG, november 2005).

Landelijk

SEP

1998 t/m 2004

Computer Science (QANU, december 2004).

Landelijk

VSNU 1998

1996 t/m 2001

BCN-FMS Institutes: Motor Systems and Control (MSCL), Emotional and Cognitive Disorders (ECS) (RUG, mei 2005).

BMSA

Institute for Biomedical engineering,Materials Science and Application (BMSA) (RUG, juni 2005).

NCG

FWN + KVI

Beoordeelde

Lokaal Lokaal

BCN

Medical Sciences RUG: GUIDE/FMS (QANU, oktober 2004).

Landelijk/ Protocol

Northern Centre for Healthcare Research (RUG,

(CEES, GBB, CBN) IWI

Kapteyn

Mathematics (QANU, augustus 2004).

Landelijk

VSNU 1998

1996 t/m 2001

Hererkenning Top-onderzoekschool NOVA door OCW

Landelijk

NWO

1999 t/m 2004

Lokaal

SEP

1996 t/m 2004

Science & technology Science & Technology (RUG, december 2005). (MSC, CIO, CTN, KVI, Stratingh)

GMW

FLet

Heymans

Psychology (VSNU, september 1999)

Landelijk

VSNU 1998

1993 t/m 1997

GION

Pedagogics and Education (VSNU, mei 2001)

Landelijk

VSNU 1998

1995 t/m 1999

GCS

Socio-Cultural Sciences (VSNU, juni 2001)

Landelijk

VSNU 1998

1995 t/m 1999

Centre for Language and Cognition Groningen

Lokaal

SEP

1998 t/m 2003

Lokaal

SEP

1998 t/m 2003

CLCG

(RUG, maart 2005) ICOG

Groningen Research Institute for the Study of Culture (RUG, februari 2006)

GIA

Groningen Institute of Archaeology (RUG, februari 2006)

Lokaal

SEP

1998 t/m 2003

FWB

GRIPh

Philosophy (VSNU, mei 2000)

Landelijk

VSNU 1998

1994 t/m 1998

FGG

CRS

Theology & Religious Studies (RUG, maart 2006)

Lokaal

SEP

1999 t/m 2004

FEW

SOM / FEW

Economics (VSNU, augustus 2002)

Landelijk

VSNU 1998

1995 t/m 2000

FBK

SOM / FBK

Business Administration and Management

Landelijk

VSNU 1998

1995 t/m 2000

(VSNU, december 2002)

FRW

URSI

Geographical Sciences (VSNU, juni 2001)

Landelijk

VSNU 1998

1995 t/m 1999

FRG

CRBS

Rechtsgeleerdheid (VSNU, december 2002)

Landelijk

VSNU 1998

1995 t/m 2000

zoeksinstituten en buiten de onderzoekinstituten scoorde op of net boven het wereldgemiddelde. Het tweede onderdeel van de onderzoeksevaluatie bestond uit de onderzoeksevaluaties van de onderzoekscholen/interfacultaire onderzoeksinstituten, GUIDE-FMW, BCN-FMW, NCG en BMSA conform het landelijk erkende standaard evaluatie protocol. Uit een totaal van 21 facultaire onderzoeksprogramma’s werden 13 programma’s op alle criteria beoordeeld van ‘zeer goed’ tot ‘excellent’; waaronder alle onderzoekprogramma’s van GUIDE-FMW. Twee programma’s presteerden beneden het gemiddelde (‘goed’). Het derde en laatste onderdeel van de onderzoekevaluatie betrof het research management. Een zelfevaluatie van het research management samengesteld op basis van bovengenoemde onderdelen (c.q. CWTS-analyse plus Standaard Evaluaties), werd aangevuld met beleidsintenties voor de komende periode. Deze zelfevaluatie vormde de basis voor een internationale onderzoekscommissie, die in mei 2005 haar rapport heeft uitgebracht. De nieuwe beleidsvoornemens zijn vnl. gericht op verbetering van de landelijke en internationale onderzoekspositie van het UMCG. Maatregelen die moeten leiden tot meer publicaties in top-tijdschriften (Clinical Medicine, maar ook discipline-gerelateerd), prestatiefinanciering en reorganisatie van ondermaats presterende onderzoeksprogramma’s zijn voorbeelden van beleidsinstrumenten die een belangrijk gereedschap kunnen vormen om deze voornemens tot resultaat te smeden. Er is de afgelopen jaren duidelijk een ‘oplopende trend’ aanwezig van toenemende kwaliteit van onderzoek. Met de vorming van het UMCG en toenemende netwerkvorming (internationalisering) zet deze trend zich ongetwijfeld voort, met een versteviging van de landelijke positie in het vizier.

Wiskunde en Natuurwetenschappen In 2005 werd bijna al het onderzoek van de faculteit, met uitzondering van Farmacie, Wiskunde en Informatica beoordeeld door internationaal samengestelde Peer Review Committees (PRC’s). Dit was de eerste maal dat het onderzoek op deze wijze lokaal werd beoordeeld. De eerder genoemde Farmacie, Informatica en Wiskunde disciplines werden in 2004 nog beoordeeld volgens het protocol van de VSNU. In 2005 werd aan het CvB meegedeeld hoe het faculteitsbestuur zou omgaan met de uiteindelijke beoordelingen. Voor Farmacie werd in 2005 reeds aangegeven, dat geen algemene maatregelen zouden worden voorgesteld daar Farmacie als geheel goed werd beoordeeld. De laatste rapporten van een externe evaluatie voor het onderzoek bij Wiskunde en bij Informatica zijn eind 2004 verschenen en betroffen de periode 1996-2001. De opmerkingen en aanbevelingen van de twee commissies waren aanleiding om substantiële verbeteringen in het onderzoek te initiëren. Een gedetailleerd rapport hierover is eind 2005

verschenen in de vorm van een ‘Midterm’ zelfevaluatie. In het wiskunde-evaluatierapport werd de kwaliteit van de verschillende basiseenheden van ‘satisfactory’ tot ‘excellent’ beoordeeld. Wel werd opgemerkt, dat de RUG van alle Nederlandse universiteiten het kleinste wiskunde programma had, en een uitbreiding van de wetenschappelijke staf werd aanbevolen. Deze aanbeveling werd gevolgd door enkele benoemingen. De vacante hoogleraarpositie voor ‘Waarschijnlijkheid en Statistiek’ kon ondanks verschillende pogingen helaas nog niet worden ingevuld. De commissie voor ‘Computer Science’ was lovend over het kwaliteitsmanagement dat in 1999 werd ingevoerd. Er werd opgemerkt dat het niveau van het fundamenteel onderzoek nog omhoog zou kunnen en er werd aanbevolen het onderzoekprogramma sterker te focusseren. De nieuwe, in 2005 opgerichte basiseenheid ‘Bio-informatica’ werd weliswaar positief beoordeeld maar de commissie waarschuwde dat dit niet ten koste zou moeten gaan van de andere delen van ‘Computer Science’. Ook de contacten met ‘Kunstmatige Intelligentie’ werden positief beoordeeld. Hier werd aanbevolen snel een oplossing te vinden voor de tekortkomingen in de personele en infrastructurele sfeer die de integratie van ‘Computer Science’ en ‘Kunstmatige Intelligentie’ belemmeren. Inmiddels is de basiseenheid ‘Bio-informatica’ – mede in het licht van de opmerkingen van de commissie – ‘verhuisd’ van IWI naar GBB, waar een betere inhoudelijke inbedding bestaat. De integratie van ‘Computer Science’ en ‘Kunstmatige Intelligentie’ vordert helaas langzamer dan gewenst, maar zal hopelijk in een niet al te verre toekomst zijn beslag vinden. Voor de overige beoordelingen, die daadwerkelijk plaatsvonden in 2005 werd gebruik gemaakt van het zg. SEP protocol. De PRC’s hebben aan de hand van de door de instituten opgestelde zelfstudies op het gebied van de ‘Levenswetenschappen’ en ‘Natuurwetenschappen en Technologie’ site-visits gebracht aan de onderzoekinstituten en onderzoek evaluatierapporten opgesteld. Beide PRC’s hebben uitstekend werk verricht en een genuanceerd beeld geschetst van het onderzoek in de betrokken instituten. Een aanzienlijk deel van het onderzoek in deze instituten werd als tot de wereldtop behorend beschouwd. Op enkele uitzonderingen na werden geen zwakke onderzoeksprogramma’s geïdentificeerd. Naast de onderzoekevaluaties door de PRC’s werd faculteitsbreed een citatieanalyse uitgevoerd door het CWTS in Leiden. Naast de verwachte positieve correlatie tussen het kwaliteitsoordeel van de PRC’s en het gewogen gemiddelde van de citatie-indices van de wetenschappers in de verschillende basiseenheden zijn er ook enkele discrepanties. Het kwaliteitsoordeel van de commissie heeft een bredere basis en wordt dus hoger op waarde geschat. Dit betekent, dat naar de mening van het faculteitsbestuur een visitatie door een


competente PRC een genuanceerder beeld oplevert dan een puur cijfermatige evaluatie van publicaties. De beoordelingen van de verschillende basiseenheden zullen een rol spelen in het toekomstige onderzoeksbeleid van de faculteit.

Letteren In mei 2005 heeft de externe beoordeling van het Groningen Institute of Archeology (GIA) plaatsgevonden. Het rapport van de visitatiecommissie is nog niet formeel vastgesteld, maar in een mondelinge rapportage heeft de commissie aangegeven positief te zijn over het onderzoek van het GIA. Het visitatierapport van het Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek Groningen (ICOG) verscheen begin 2006. Dat is meer dan anderhalf jaar na de site-visit van de commissie. Alle drie onderzoeksgroepen van het ICOG hebben 4-5-scores behaald op alle beoordelingscriteria. De meeste aanbevelingen van de visitatiecommissie voor het ICOG zijn geïmplementeerd tussen juni 2004 en januari 2006. Herziening van de organisatorische opzet van het ICOG heeft geleid tot twee onderzoeksgroepen met secties, te weten Politiek, media en het ontstaan van natievorming, en Maatschappij en de kunsten. De coherentie van sommige onderzoeksprogramma’s is versterkt door de vorming van semi-officiële groepen die geleid worden door twee of drie senior stafleden. Deze initiatieven worden financieel gestimuleerd. Het ICOG zal conform de opvattingen van de commissie een publicatiebeleid bevorderen, waarin monografieën nog steeds een centrale plaats innemen en waarin een evenwicht gezocht wordt tussen ‘peer-reviewed’ publicaties en hoofdstukken in bundels. Het ICOG stimuleert werving van externe middelen. Het rapport van de onderzoekvisitatie van het Centre for Language and Cognition (CLCG) verscheen in 2005. De aanbevelingen van de visitatiecommissie zijn voor een belangrijk deel opgevolgd. Er heeft een herindeling van de onderzoeksgroepen plaatsgevonden (opheffing van de groep Phonetics and Phonology, integratie van het taalontwikkelingsonderzoek in de meest brede zin van het woord in een nieuwe groep Language and Literacy Development). Relabeling van enkele groepen markeert een scherpere focus. De positie van het NWO-programma Dyslexie blijft voorlopig bestuurlijke aandacht vragen.

gestimuleerd en behouden kan worden en naar de verbetering van de ondersteuning van het onderzoek. Sociologie De afgelopen vier jaar is het ICS twee keer uitgebreid gevisiteerd. Ten eerste in het kader van de VSNU-visitatie (20002001) en ten tweede in de context van de Vervolgerkenningsaanvraag bij de KNAW (2002). Aan de laatstgenoemde aanvraag moest voor het eerste een Peer Review rapport worden toegevoegd. De beoordeling door de PRC vond plaats op basis van een uitgebreid zelfstudierapport en een site-visit. In alle gevallen (VSNU, Peer Review, KNAW) waren de uitkomsten van de beoordeling positief en waren omvangrijke bestuurlijke consequenties niet opportuun (VSNU-beoordeling: quality: 5, relevance: 4, viability: 5). De in dat kader gemaakte commentaren spelen wel door in de continue verbetering van procedures en beleid zoals die door het ICSbestuur wordt nagestreefd. In 2006 zal een midterm review van het sociologisch onderzoek uitgevoerd worden. Kunstmatige Intelligentie Op 30 oktober 2003 vond de QANU-visitatie plaats van het onderzoek van Kunstmatige Intelligentie, samen met dat van het FWN-instituut IWI. Het rapport is in 2004 ontvangen. De beoordeling viel met vier maal 4 gunstig uit voor Kunstmatige Intelligentie, zeker omdat het onderzoek een betere structurele inbedding en financiering behoeft. De gecombineerde aandacht voor onderwijs en onderzoek in de komende NVAO accreditatierondes van de masteropleiding vereist dat hiernaar aandacht uitgaat. Het onderzoek op het gebied van Kunstmatige Intelligentie dat aanpalend is met betrekking tot de Master Artificial Intelligence en de Master Mens-Machine Communicatie dient op een levensvatbare wijze te worden georganiseerd. Pedagogiek en Onderwijskunde Het Nieuwenhuisinstituut heeft in 2004 een midtermreview van het pedagogische en onderwijskundige onderzoek uitgevoerd. Op basis daarvan heeft een herschikking van de onderzoeksprogramma’s plaatsgevonden. In 2006 vindt een landelijke onderzoeksbeoordeling plaats. Psychologie In 2005 heeft de zelfevaluatie en visitatie van het psychologisch onderzoek van het Heymansinstituut plaatsgevonden. In het voorjaar van 2006 wordt de beoordeling van het onderzoek bekend.

Gedrags- en Maatschappijwetenschappen In 2004 is de verbetering van het facultaire kwaliteitszorgsysteem voor onderwijs en onderzoek gestart. Voor onderzoek ligt het inhoudelijke accent op de afzonderlijke onderzoeksprogramma’s. Op facultair niveau gaat de aandacht voornamelijk uit naar de wijze waarop onderzoekskwaliteit

Wijsbegeerte In 2005 is het onderzoek van de faculteit door een internationale visitatiecommissie onder verantwoordelijkheid van de QANU gevisiteerd over de periode 1999-2004 .

Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde 3

Zie Tabel 6 en 7 op p.70 en 71 van het Jaarverslag 2004 RUG.

De FBK en de FEW streven ernaar hun onderzoek zo veel mogelijk onder te brengen in het gezamenlijke onderzoekin-

stituut SOM. De FBK is de penvoerende faculteit van SOM. De kwaliteitszorg voor het onderzoek van beide faculteiten heeft een hoge prioriteit. In december 2003 heeft de KNAW SOM opnieuw erkend voor een periode van zes jaar. In 2005 zijn de speerpunten voor nieuwe beleid uitgewerkt in de hererkenningsaanvraag. > Meer publicaties in vooraanstaande internationale tijdschriften. > Internationalisering. > Externe financiering van onderzoek. > Een researchmaster en een PhD-opleiding van hoog niveau. Een belangrijk aandachtspunt is de bevordering van tweede en derde geldstroomonderzoek. Ook in 2005 zijn er verschillende initiatieven geweest om onderzoekers te stimuleren bij de verwerving van middelen via bijvoorbeeld NWO, de Europese Unie en nationale en internationale bedrijven en organisaties. Ook het aantal (deels) door bedrijven of andere instellingen gefinancierde promotieplaatsen is in 2005 flink toegenomen, mede doordat de FBK matchinggelden hiervoor ter beschikking heeft gesteld.

nationale vergelijking van de kwaliteit van onderzoeksgroepen relatief eenvoudig. Het tot dan geldende ‘VSNU Protocol 1998’ schreef namelijk voor dat al het universitaire onderzoek in een bepaalde discipline tegelijkertijd door een en dezelfde commissie van onafhankelijke internationale deskundigen werd beoordeeld volgens uniforme, op de discipline toegesneden criteria. Tot in het (vorige) Jaarverslag 2004 publiceerde de RUG twee tabellen die een genuanceerd en objectief beeld gaven van de relatieve positie van het RUG-onderzoek in Nederland, gebaseerd op de uitkomsten van de meest recente landelijke onderzoeksvisitaties3. In 2004 lieten deze zien dat de RUG: > In vijf van de zeventien disciplines als beste Nederlandse universiteit uit de bus kwam en in negen disciplines tot de topdrie behoorde. In slechts vier van de zestien disciplines die aan meer dan 3 instellingen beoefend werden, behoorde de RUG tot de drie laagst beoordeelde instellingen. > In tien van de zeventien disciplines bovengemiddeld scoorde. Van alle 113 beoordeelde RUG-programma’s behoorden er 13 (d.w.z. 2 meer dan de verwachte 11) tot de top-10 % en 11 (d.w.z. een aantal overeenkomstig verwachting) tot de onderste 10%.

Onderzoeksprestaties RUG

Eenvoudige lijstjes waarin universiteiten gerangschikt worden op basis van een of meer kwaliteitsindicatoren op instellingniveau, doen geen recht aan de grote mate van diversiteit tussen en binnen instellingen. Tot 2003 kende Nederland een uniek stelsel voor de kwaliteitszorg van onderzoek. Dat maakte

Sinds de invoering in 2003 van het ‘Standard Evaluation Protocol 2003–2009’ (SEP), is het principe van verplichte landelijke, disciplinaire onderzoeksvisitaties losgelaten. Als gevolg is een toenemend aantal onderzoekseenheden inmiddels afzonderlijk beoordeeld door een eigen ‘Peer Review Commissie’ (PRC). Deze PRC’s zijn nog steeds uit internationale onafhankelijke deskundigen samengesteld en

Figuur 3.6 Impact RUG-publicaties Score

FWN & KVI

de vier FMW-instituten

Zeer hoog (> 2 x wereldgemiddelde)

4 uit 27:

2 uit 42:

Biology, Materials Science Multidisciplinary,

General Medicine, Hematology

Chemistry, Physical Chemistry

Significant boven wereldgemiddelde

2005 rug

Nationale positie RUG

Hoog (1,5-2 xl wereldgemiddelde)

ja a rv e r s l a g

11 uit 27:

9 uit 42:

Physics: Condensed Matter, Multidisciplinary;

Public, Environmental & Occupational Health;

Chemistry: Organic, Analytical; Astronomy &

Respiratory System; Clinical Psychology; Cardiac &

Astrophysics; Polymer Science; Ecology;

Cardiovascular Systems; Radiology, Nuclear

Multidisciplinary Sciences; Marine & Freshwater

Medicine & Medical Imaging; Peripheral Vascular

Biology; Biophysics; Mathematics

Disease; Rheumatology; Pathology; Psychiatry

4 uit 27:

7 uit 42:

Physics: Atomic Molecular & Chemical, Applied;

Clinical Neurology; Surgery; Biotechnology &

Microbiology; Chemical Engineering;

Applied Microbiology; Gastroenterology; Pediatrics; Critical Care Medicine; Microbiology

baseren hun oordeel op in het SEP vastgelegde criteria. Desondanks zijn de toegekende scores minder vergelijkbaar dan die van de landelijke PRC’s. Omdat in 2004 en 2005 veel lokale visitaties hebben plaatsgevonden van RUG-eenheden, heeft het geen zin nog langer deze landelijke overzichten op te nemen. Tabel 3.3 geeft een overzicht van alle meest recente onderzoekvisitatierapporten, die alle zijn in te zien op de RUG-website.

CWTS-citatie-impactanalyses In 2005 zijn geen nieuwe citatie-impact analyses uitgevoerd. Voor een gedetailleerde bespreking van de meest recente analyses door het Leidse Centrum voor Wetenschap & Technologie Studies (CWTS o.l.v. Van Raan) wordt verwezen naar het RUG-Jaarverslag 2004. Hier volgt enkel een samenvatting van de belangrijkste uitkomsten: > 11 van de 15 onderzoeksinstituten en -centra van FWN en FMW hebben een significant hogere impact dan het mondiale gemiddelde in hun subfields (CIO, MSC, Stratingh, CTN, Kapteyn, IWI, CEES, GBB, GRIP, BCN/FMW, GUIDE/FMW); > 14 van de 15 instituten publiceren in tijdschriften met een hogere impact dan gemiddeld voor betreffende subfields; > RUG–impact in subfields: zie figuur 3.6.

Internationale positie RUG ESI Een indicatie van de internationale positie van het onderzoek aan de RUG kan verkregen worden met behulp van de zogenaamde ´Essential Science Indicators’ (ESI), een van de ‘tools’ die ISI/Thomson aanbiedt op de website ISI Web of Knowledge. Daarmee kunnen voor alle in de database opgenomen onderzoekinstellingen de totale aantallen publicaties (P) en citaties (C) in 22 disciplines (zogenaamde Fields4) verkregen worden, alsmede het quotiënt (C/P), een indicator voor citatie-impact. Behalve op instellingsniveau kunnen deze parameters ook geaggregeerd worden op nationaal niveau. Hiermee kan dus zowel de positie van de RUG als die van Nederland in de wereld bepaald worden.

4

Dit zijn aggregaties van de in de CWTS-analyses vermelde ‘subfields’

5

Multidisciplinary is geen gewoon Field maar betreft publicaties in multidisciplinaire tijdschriften als Nature en Science, en kan daarom niet vergeleken worden met de andere Fields.

In het RUG-Jaarverslag 2004 is een uitgebreide ESI-analyse opgenomen waarin de RUG vergeleken wordt met 37 andere Europese universiteiten > alle Nederlandse m.u.v. de Open Universiteit Nederland; > 5 Britse: Cambridge, Oxford, Bristol, Edinburgh, Univ Coll London; > 5 Duitse: München, Heidelberg, Freiburg, Göttingen, Tübingen; > 6 Belgische : KU Leuven, RU Gent, VU Brussel, UC Louvain, Antwerpen, Liège; > 4 Italiaanse: Padua, Roma Tor Vergata, Roma la Sapienza, Bologna; > 5 Russische: 3 in St. Petersburg: State University, State Technical University, Nuclear Physics Institute, en 2 in Moskou: MV Lomonosov State University, Engineering & Physics Institute. Deze is gebaseerd op de gegevens van februari 2005, die de periode januari 1994 t/m oktober 2004 bestreek. Sindsdien is geen nieuwe analyse uitgevoerd, reden waarom hier volstaan wordt met een samenvatting van de belangrijkste uitkomsten: > Clinical Medicine is met afstand de grootste/meest productieve discipline in ons land, terwijl Mathematics het minste ISI publicaties oplevert.5 > Nederland behoort voor wat betreft het aantal publicaties tot de mondiale Top-10 in 12 van de 22 Fields; in de andere 10 behoren we tot de Top-20. > Nederland’s absolute citatie impact is het grootst in Molecular Biology & Genetics (C/P = 25,7) en het laagst in Engineering, Economics & Business, Social Sciences, Mathematics en Computer Science (alle C/P < 5). > De relatieve impact, d.w.z. Nederland’s rangnummer op basis van C/P in de mondiale Top-20 van meest geciteerde landen, is het grootst in Agricultural Sciences (1e plaats, C/P = 7,3), gevolgd door Clinical Medicine (2e, C/P = 14,1), Environment / Ecology (2e, C/P = 10,0) en Plant & Animal Science (2e, C/P = 8,4). In Chemistry, Social Sciences en Materials Science staat Nederland 3e. In alle disciplines behoren we tot de Top-10 behalve in de Fields Multidisciplinary (12e) en Neuroscience & Behavior (15e). > De relatieve omvang van de RUG, gemeten als aandeel in de landelijke productie van ISI publicaties, varieert van 3,4% voor Engineering tot 12% voor Psychiatry / Psychology. Dit lijkt redelijk overeen te komen met ons aandeel in de onderzoeksinzet van het Nederlands universitair WP (overall ca. 10%). > De citatie impact van de RUG ligt in 10 van de 16 Fields waarin we vertegenwoordigd zijn boven het Nederlands gemiddelde; daaronder de mondiale ‘toppers’ Environment/Ecology, Plant & Animal Science, Chemistry, Social Sciences en Materials Science. > Qua absolute omvang van de productie is de RUG relatief

klein: in geen enkel Field behoren we tot de Top-5 en slechts in 5 tot de Top-10. > Gemeten naar citatie impact doet de RUG het erg goed: in maar liefst 5 Fields behoren we tot de Top-5: Environment /Ecology, Materials Science, Chemistry, Space Science en Microbiology en in 2 andere tot de Top-10: Plant & Animal Science en Physics. > Dat met recht gesproken kan worden van een hoge relatieve impact van het RUG-onderzoek blijkt uit het feit dat we met vijf Top-5 posities alleen overtroffen worden door Oxford (16 noteringen), Cambridge (15), Univ Coll London (8), Heidelberg (7) en de VU (6).

tage buitenlandse studenten. RUG positie: 135e (68e van Europa). De zesde en enige parameter op grond waarvan we net buiten de Top/200 vallen, is: > ‘Peer review score’ (weegfactor 40%): het aantal maal dat een instelling genoemd is door 2375 ‘peers’ die gereageerd hebben op het verzoek een persoonlijke lijst van Topinstellingen in hun eigen discipline (Arts and humanities, Social sciences, Science, Biomedicine of Technology) op te stellen. RUG positie: hoger dan 200e (82e van Europa).

Onderzoek Sjanghai Jiao Tong University

3.6 Kroonjuwelen

De goede positie van het RUG onderzoek wordt ook bevestigd door de mondiale Top-500 die jaarlijks gepubliceerd wordt door de Sjanghai Jiao Tong Universiteit, de zogeheten Academic Ranking of World Universities. In de Ranking 2005 neemt de RUG net als het jaar ervoor een gedeeld 101e positie in (gedeeld 36e van Europa en samen met de UvA 3e van NL). Voor een uitgebreide toelichting op de methodologie wordt verwezen naar het Jaarverslag 2004.

Times HES World University Rankings Ook de The Times Higher Education Supplement publiceert jaarlijks een ranglijst van ‘the world’s Top-200 universities’. Net als in de vorige edities ontbreekt de RUG in de ranglijst die 28 oktober 2005 gepubliceerd is. Navraag bij de makers van de ranglijst najaar 2005 heeft geleerd dat de RUG overall op de 202e positie is beland. Op 5 van de zes indicatoren behoort de RUG echter wel degelijk tot de mondiale Top-200: > Citations/Faculty (weegfactor 20%): totaal aantal citaties, ontleeend aan de Essential Science Indicators database, gedeeld door het aantal ‘Faculty members’, voor de meeste landen ontleend aan de universitaire websites (vergelijkbaarheid en betrouwbaarheid onduidelijk). RUG positie: 86e (25e van Europa). > Faculty/Student score (weegfactor 20%): het aantal ‘Faculty members’ per student (hoe lager de onderwijsbelasting van de staf, hoe hoger de score). RUG positie: 93e (38e van Europa). > International Faculty score (weegfactor 5%): het percentage buitenlandse ‘Faculty members’. RUG positie: 98e (57e van Europa). > ‘Recruiter score’ (weegfactor 10%): het aantal maal dat een instelling genoemd is door 333 ‘recruiters of the world’s top employers of internationally mobile graduates’ die gereageerd hebben op het verzoek een persoonlijke Top-20 van instellingen op te stellen waar zij het liefst hun graduates vandaan halen. RUG positie: 116e (44e van Europa).

> International Student score (weegfactor 5%): het percen-

Resumerend komen uit de vorige paragrafen de volgende meest opmerkelijke onderzoeksprestaties naar voren.

Onderzoeksinstituten met hoge citatie-impact volgens CWTS (> 1,4 x wereldgemiddelde):

ja a rv e r s l a g

> Center for Isotope Research (CIO)

2005

> Materials Science Centre (MSCplus)

rug

> Stratingh Institute for Chemistry and Chemical > > > >

Engineering Centre for Theoretical Physics (CTN) Kapteyn Astronomical Institute Instituut voor Wiskunde & Informatica (IWI) Centre for Ecological en Evolutionary Studies (CEES)

ESI Fields waarin de RUG tot de Top-5 van 38 Europese universiteiten behoort op basis van citatie-impact volgens ESI: > Environment / Ecology > Materials Science > Chemistry > Space Science > Microbiology

ISI Subfields waarin de RUG een zeer hoge citatie-impact behaalt volgens CWTS (> 2 x wereldgemiddelde): > General Medicine > Biology > Materials Science, Multidisciplinary > Chemistry > Hematology > Physical Chemistry

Figuur 3.7 Maximale score onderzoekvisitaties (4 x 5) Discipline

Programma

Programmaleider

Science & Technology

Synthetic Organic Chemistry

B.L. Feringa (Stratingh)

Science & Technology

Isotope Research

H.A.J. Meijer (CIO)

Life Sciences

Animal Ecology

T. Piersma (CEES)

Life Sciences

Molecular Genetics

O.P. Kuipers (GBB)

Life Sciences

Biotransformation & Biocatalysis

D.B. Janssen & M.W. Fraaije (GBB)

Philosophy

Cognitive Structures in Knowledge &

T.A.F. Kuipers (GRIPh)

Economics

Marketing

Knowledge Development T.J. Wansbeek, T.H.A. Bijmolt & P.S.H Leeflang (SOM)

Figuur 3.8 Prijzen en onderscheidingen Decorandus

Decoratie

A.P. Buunk (GMW, Heymans)

benoeming tot Akademiehoogleraar

M. Chavannes (FLet, ICOG)

Anne Vondelingprijs

G.S. van Doorn (FWN, CEES)

Nederlandse Zoölogieprijs

M.T. Elferink-Gemser (UMCG, Bew.wet.)

European Young Investigators Award

B.L. Feringa (FWN, Stratingh)

Solvias Award, Zwitserland

B.L. Feringa (FWN, Stratingh)

Prelog Gold Medal ETH Zurich, Zwitserland

M.N. Harakeh (KVI)

Medal of the Hellenic Nuclear Physics Society

J.Th.M. de Hosson (FWN, MSCplus)

European Materials Gold Medal

J.D. Jastrzebska (FLet, ICOG)

Pro Cultura Hungarica–onderscheiding, Hongarije

J. Korf (FMW, UMCG)

eredoctoraat Universiteit van Jerevan, Armenië

H. Renner (FLet, ICOG)

zilveren eremedaille van het Ministerie van Buitenlandse Zaken van de Tsjechische Republiek

T.A.B. Snijders (GMW, ICS)

eredoctoraat Stockholms Universitet, Zweden

J.H. Strubbe (FWN)

ereprofessoraat Syddansk Universitet, Denemarken

W. Vanstiphout (FLet, ICOG)

Praemium Erasmianum Studieprijs

M. Wedel (FEW, SOM)

Dr. Hendrik Muller Prijs


20 september 2005 – De wereldberoemde arts en schrijver Oliver Sacks geeft een exclusieve lezing op uitnodiging van Studium Generale Groningen.

Internationalisering 4.1 Algemeen ‘There are only 20 universities in the Top Ten,’ schijnt een Vice-Chancellor van een Britse universiteit ooit gezegd te hebben. Dit mag dan onzin zijn, het geeft wel aan dat universiteiten zich verdringen om bij de beste tien of honderd van de wereld te horen. Een feit is ook dat universiteiten meer en meer beoordeeld zullen worden op basis van prestaties. Studenten en stafleden zullen hun keuze voor studie of werk in toenemende mate laten bepalen door de internationale reputatie van de universiteit. De financiële middelen zullen die reputatie volgen. De mondiale strijd om de schaarse middelen en het talent is daarmee ook doorgedrongen tot Groningen. In 2005 besloot het College van Bestuur dat de internationale ambities van de RUG voor de komende jaren aanzienlijk moeten worden aangescherpt. In 2014 moeten er meer dan 5000 buitenlandse studenten studeren aan de RUG en moet tenminste 20% van de wetenschappelijke staf uit het buitenland komen. Een groot deel van het onderwijs is Engelstalig. Onderwijs en onderzoek, maar ook alle ondersteunende diensten zullen veranderen door de aanwezigheid van een sterk gedifferentieerde internationale academische gemeenschap. Wil de RUG haar internationale ambities in 2014 realiseren, dan zullen alle universitaire geledingen behoorlijke inspanningen moeten leveren. Hiervoor is breed draagvlak noodzakelijk. Het jaar 2005 werd daarom vooral besteed aan overleg, zowel bestuurlijk als op de werkvloer, over de noodzaak tot verdergaande internationalisering van het onderwijs en aan de uitwerking van de doelstellingen. Een belangrijk punt van bespreking vormden de voorwaarden waaraan de organisatie zal moeten voldoen, wil de RUG in 2014 een daadwerkelijk internationale universiteit zijn. In november 2005 presenteerde de Commissie Zwarts de nota ‘De Wereld als Podium’ aan het College van Bestuur. Deze tijdelijke commissie onder leiding van de Rector had als opdracht de internationale ambities van de RUG te formuleren en de noodzakelijke randvoorwaarden voor succes aan te geven. Alvorens deze nota in februari 2006 aan te bieden aan de Universiteitsraad en de faculteiten, heeft het College van Bestuur de ambities uitgewerkt in een uitvoerig Plan van Aanpak.

4

> meer samenwerking met strategische partners en aan-

dacht voor internationale reputatie > realiseren van goede randvoorwaarden (huisvesting, opvang en steun bij visa en werkvergunningen, eenduidige en efficiënte toelatingsprocedures, kwaliteitszorg).

4.2 Internationale mobiliteit Mobiliteit kan worden onderverdeeld in ‘degree mobility’ en ‘non-degree mobility’. Bij degree mobility volgt een student een volledig programma, dat wordt afgesloten met een diploma (bachelor of master). Non-degree mobility vindt meestal plaats op basis van uitwisseling. Zij wordt in eerste instantie gestimuleerd door het Socrates/Erasmus programma van de EU. Daarnaast zet de RUG met het eigen Marco Polo fonds zelf aanzienlijke middelen in ter bevordering van de uitgaande mobiliteit.

2005

Instroom

rug

Na een daling van het aantal gasten uitwisselingsstudenten in 2004 ten opzichte van 2003, steeg dit aantal in 2005 naar maar liefst 645 (461 in 2004, 539 in 2003). Het aantal buitenlandse bachelor- en masterdegree-studenten groeide (896) ten opzichte van 2004 met 135 studenten. De meeste buitenlandse degree-studenten studeren bij de faculteiten Economie, Bedrijfskunde, Rechten en Letteren. Ruim de helft van alle promovendi aan de RUG is afkomstig uit het buitenland; 45% hiervan ontvangt een beurs, de overige 55% heeft een aanstelling. Het aantal beurspromovendi groeide ten opzichte van 2004 met 81 tot 638 in totaal. Uitgesplitst naar de verschillende categorieën buitenlandse studenten en promovendi gaat het bij instroom om de volgende aantallen: Figuur 4.1 Buitenlandse studenten en promovendi 2005 Categorieën Gast- en uitwisselingsstudenten

645

Studenten in degree programma’s op bachelor- en

De belangrijkste ambities uit de ‘Wereld als Podium’ zijn: > verhoging van de internationale mobiliteit en uitwisseling van studenten en staf > aantrekken van talent uit de hele wereld via gedifferentieerde werving > uitbreiding van het aantal Engelstalige degree en nondegree programma’s

ja a rv e r s l a g

masterniveau

896

Beurspromovendi

287

Promovendi met een aanstelling

351

Totaal

2179

Figuur 4.2 Instroom buitenlandse studenten RUG 2004 en 2005 Werelddeel

Aantal 2004

Percentage 2004

Aantal 2005

46,7%

Percentage 2005

Europese Unie

571

799

51,8%

Overig Europa

149

12,2%

72

4,7%

Azië

355

29,1%

476

30,9%

Noord-Amerika

62

5,1%

90

5,8%

Afrika

50

4,1%

57

3,7%

Zuid-Amerika

25

2,0%

39

2,5%

Oceanië

10

0,8%

8

0,5%

1222

100%

1541

100%

Totaal

Figuur 4.3 Uitgaande mobiliteit RUG-studenten 2004 en 2005 Werelddeel

Aantal 2004

Europa*

Percentage 2004

Aantal 2005

Percentage 2005

401**

66,1%

471**

55,2%

Noord-Amerika

78

12,9%

145

17,0%

Afrika

56

9,2%

70

8,2%

Latijns-Amerika

27

4,4%

52

6,1%

Azië

22

3,6%

77

9,0%

Oceanië

23

3,8%

38

4,5%

607

100%

853

100%

Totaal

* Europa: EU/EER en overige Europese landen ** 317 / 342 via Erasmus

Figuur 4.4 Uitstroom docenten RUG, periode 2001 tot 2005 Jaar

Realisatie RUG

Gemiddelde NL universiteiten

2001-2002

30

2002-2003

27

21 15

2003-2004

33

14

2004-2005

35

12

De instroomtabel van uitwisselings- en degree-studenten in 2005 ten opzichte van 2004 ziet er als volgt uit, zie figuur 4.2 (promovendi zijn in dit overzicht niet meegeteld). opmerking Het aantal studenten in de categorie ‘overig Europa’ is sterk afgenomen als gevolg van de uitbreiding van de EU in 2004, waardoor een groot aantal niet-EU-studenten ineens EUstudenten werden.

RUG-studenten naar het buitenland Studenten die een periode in het buitenland doorbrengen zijn ambassadeurs voor de RUG en zorgen voor naamsbekendheid van de RUG in het buitenland. Na terugkomst zorgen ze voor een internationaler studieklimaat aan de RUG. De uitgaande mobiliteit (gebaseerd op Erasmus mobiliteit in 2004/2005 en Marco Polo beurzen in 2004/2005 ) is weergegeven in figuur 4.3. Ten opzichte van 2004 nam het totale aantal uitgaande RUG studenten in 2005 toe met 246. Het aantal verstrekte Erasmus beurzen steeg met 25. Het aantal toegekende Marco Polo beurzen groeide sterk met maar liefst 221. Internationale studenten van buiten Europa kunnen geen aanspraak maken op een Socratesbeurs; zij maken gebruik van het Marco Polofonds voor een studieverblijf in het buitenland (vaak een verplicht onderdeel van het curriculum). In landelijk perspectief deed de RUG het in het Socrates/ Erasmus-programma goed. De RUG stond in 2005 op de tweede plek (achter Maastricht) waar het ging om het aantal uitgaande studenten.

De primaire instrumenten in de internationale marketing zijn: brede onderwijs en onderzoekssamenwerking met (strategische) partners, internet, alumni netwerken en beurzenprogramma’s. Secundaire instrumenten die een aanvullende, versterkende werking hebben zijn: internationale onderwijsbeurzen, advertenties, brochures, agenten en voorlichting aan bij de RUG aanwezige uitwisselingsstudenten. In totaal nam de RUG in 2005 deel aan 22 internationale onderwijsbeurzen, waarvan 6 in Duitsland, 9 in de rest van Europa (Turkije, Griekenland, Roemenië, Polen, UK, Spanje, Scandinavië), 4 in Azië (Indonesië, China, Thailand, Taiwan), 3 in LatijnsAmerika (Brazilië, Mexico, Colombia). De RUG werd op de onderwijsbeurzen vertegenwoordigd door medewerkers van Bureau Internationale Samenwerking en de Faculteiten Wiskunde en Natuurwetenschappen, Rechten, Economie, Bedrijfskunde en Letteren, en bijgestaan door RUG-alumni. De RUG combineerde de onderwijsbeurzen met instellingsbezoeken in de betrokken landen, met het oog op bestaande of toekomstige strategische partnerships. In totaal bezocht de RUG op deze wijze ongeveer 30 universiteiten, waar in veel gevallen door RUG hoogleraren gastcolleges werden gegeven en PhD-onderzoekers begeleid. In 2005 werden enkele algemene brochures herzien en opnieuw uitgebracht, dit in aanvulling op de opleidingsspecifieke brochures van de faculteiten. Daarnaast was er opnieuw veel aandacht voor de Engelstalige website en werd een projectplan geschreven om deze verder te professionaliseren. Hierbij wordt vooral gelet op structuur, doelgroepgerichtheid, informatiedichtheid, actualiteit, presentatie en niveau van het Engels.

Docentenmobiliteit Ook docentenmobiliteit wordt vooral gefinancierd met EU middelen (Socrates/Erasmus), met daarnaast inzet van eigen middelen uit het zogeheten fonds voor Internationalisering van het Curriculum (IC fonds). Ondanks een kleine groei in de uitgaande docentenmobiliteit blijft het aantal erg laag. In 2005 kregen circa 20 docenten voor hun buitenlandse reis een bijdrage uit het IC fonds. In 2004/2005 bezochten 35 RUG docenten met een Erasmusbeurs een partneruniversiteit. Zelfs met deze lage aantallen deed de RUG het in landelijk perspectief echter niet slecht, zoals figuur 4.4 laat zien.

4.3 Internationale positionering De RUG intensiveerde haar inspanningen voor de internationale marketing in 2005. Indonesië, China, en Duitsland bleven de belangrijkste aandachtsgebieden van de RUG voor de werving. Daarnaast breidde de RUG haar activiteiten in Azië uit naar India en Thailand. Ook richtte de RUG zich nog meer op Europa (in het bijzonder Duitsland en Midden- & OostEuropa) en Latijns-Amerika.

4.4 Engelstalige programma’s Het Engelstalige onderwijsaanbod aan de RUG is in 2005 opnieuw uitgebreid. Op bachelorniveau werden net als in 2004 vier volledig Engelstalige programma’s aangeboden, alle bij de faculteiten Bedrijfskunde en Economie. Op masterniveau bood de RUG echter meer Engelstalige programma’s aan, 61 in totaal, waarvan 10 researchmasters en 4 topmasters bij FWN. Negen van deze masterprogramma’s zijn zogenaamde double degree programmes, waarbij een deel van het programma gevolgd wordt bij de buitenlandse partner en een deel aan de RUG, geflankeerd door intensieve samenwerking op stafniveau en gezamenlijke onderzoeksprogramma’s. Vijf van de programma’s worden uitgevoerd in samenwerking met Gadjah Mada Universiteit in Yogyakarta (UGM) en/of het Institut Teknologi Bandung (ITB) in Indonesië. Met Fudan Universiteit in Sjanghai is een overeenkomst getekend om een Joint Bachelor programma op te zetten. Drie double degree programma’s worden uitgevoerd in Europees consortiumverband, alle bij de Faculteit Letteren.


Figuur 4.5 Internationale programma’s

Faculteit

Internationale

Double degree

programma’s

programma’s

Bedrijfskunde

7

1 (UGM)

Economie

7

1 (Fudan)*

Filosofie

2

FWN

21

3 (ITB, UGM)

Letteren

13

3 (Europees consortium / Erasmus Mundus)**

GMW

3

Rechten

4


3

Theologie

1

1 (ITB)

* Bachelor International Economics and Business ** Euroculture, Humanitarian Action, European Master in Clinical Linguistics.

4.5 Service

4.6 Samenwerking

De dienstverlening door de International Service Desk (ISD) breidde zich in 2005 uit. Zowel het aantal gasten als het soort werkzaamheden nam toe. Op verzoek van faculteiten behandelt de ISD in toenemende mate ook MVV/TWV aanvragen (Machtiging Voorlopig Verblijf / Tewerkstellingsvergunning) voor buitenlandse werknemers van deze faculteiten. Verder zijn de procedures voor het aanvragen van MVV’s, TWV’s en VVR’s (Verblijfsvergunning regulier) gewijzigd. Zo heeft de IND de kennismigrantenregeling ingesteld en werd automatische incasso verplicht. De veranderingen in weten regelgeving leidden tot meer werk bij de ISD. De ISD signaleert voor faculteiten en gasten de knelpunten, stelt oplossingen voor en werkt deze uit. De ISD heeft in de loop van 2005 opnieuw meer bekendheid gekregen binnen de RUG. Dit heeft als gevolg dat steeds meer facultaire collega’s studenten met vragen doorverwijzen naar de ISD. In voorkomende gevallen geeft de ISD advies over de kwaliteit van buitenlandse vooropleidingen bij admission procedures. Samen met studentenvereniging WINGS organiseert de ISD een intensief sociaal programma voor buitenlandse studenten en organiseert zij twee keer per jaar een welkomstceremonie. De belangrijkste ISD-taken waren generieke voorlichting aan (aspirant) buitenlandse studenten, doorverwijzing van specifieke vragen en behandeling van MVV-aanvragen. In 2005 behandelde de ISD 367 MVV-aanvragen (in 2004 nog 328), 50 TWV aanvragen, en 28 aanvragen in de kennismigranten procedure. Er werden 3535 e-mails en 2612 telefoontjes beantwoord en 2257 studenten werden aan de balie te woord gestaan.

Dankzij jarenlange en nauwe samenwerking op het gebied van onderwijs en onderzoek, met een groot aantal geselecteerde partners heeft de RUG in de loop der jaren een stevig netwerk opgebouwd in meerdere specifieke landen en/of regio’s. Deze intensieve samenwerking heeft ertoe geleid dat de RUG in die regio’s een uitstekende reputatie heeft opgebouwd. De regio’s waar de RUG vooral betrokken is, zijn: Europa (met nadruk op Duitsland en Midden- & Oost-Europa), Azië (vooral Indonesië, China en Vietnam), en ontwikkelingslanden (vooral op het Afrikaanse continent). In 2005 is de RUG begonnen haar contacten uit te breiden in Latijns-Amerika en in andere Aziatische landen (India en Zuid-Korea). Daarnaast werd de samenwerking met de Universiteit van Uppsala geïntensiveerd.

I Europa In 2005 introduceerde de RUG het Diploma Supplement. Alle studenten krijgen bij hun afsluitend diploma (bachelor, master en doctoraal) behalve de Nederlands- en Engelstalige bul een Engelstalig Diploma Supplement (DS). Het DS is opgesteld volgens richtlijnen van de Europese Commissie en UNESCO en geeft informatie over de duur, het niveau, de inhoud en de status van de gevolgde opleiding. Het Diploma Supplement vergemakkelijkt internationale diplomavergelijking. De ontwikkeling van het DS is onderdeel van het Bologna-proces.

Coimbra Group De Coimbra Group vierde in 2005 haar twintigjarig bestaan met een groots lustrumfeest in Coimbra (Portugal). Ter gelegenheid van dit lustrum werd de tweede editie uitgegeven van de mede door de RUG geredigeerde uitgave Charters of Foundation and Early documents of the Universities of the Coimbra Group. De RUG realiseert bijna 40% van haar studentenmobiliteit in Europa met de 37 partners van de Coimbra Group. Daarnaast vonden er diverse symposia en workshops plaats voor personeelsleden van de Coimbra Group universiteiten over aspecten van het Bolognaproces, zoals doctoraatsopleidingen, opzet en ‘best practises by Joint Degree Programmes’, en het gebruik van E-learning. Het masterprogramma Euroculture van de Faculteit der Letteren verwierf het Erasmus Mundus-predicaat van de EU. De RUG is tevens penvoerder van dit Europese consortium. De RUG mocht ook diverse delegaties van Europese universiteiten ontvangen, onder meer van presidenten en rectoren van Duitse universiteiten. Verder was zij gastvrouwe van de Frans-Nederlandse ontmoetingsdagen. Op uitnodiging van de Provincie Groningen raakte de RUG betrokken bij het HaMoNet project, een onderdeel van Interreg Hanze-passage. Hierdoor konden contacten worden gelegd met regio’s in Polen, Letland en Duitsland. Mede naar aanleiding van deze contacten heeft de RUG een Leonardo Mobiliteitsaanvraag ingediend bij de Europese Commissie voor buitenlandse stages voor studenten.

Duitsland Het aantal Duitse studenten aan de RUG is in 2005 toegenomen van 193 naar 251 inschrijvingen in de reguliere opleidingen. Daarnaast waren er meer dan 80 gaststudenten en 31 beurspromovendi. De Duitsers vormen hiermee de grootste groep buitenlandse studenten uit Europa. De RUG was aanwezig op meerdere onderwijsbeurzen voor doelgroepen variërend van bachelor/master (Keulen, Hamburg, Berlijn) tot PhD (Frankfurt, Munchen). Daarmee is de koers voortgezet om de naamsbekendheid van de RUG in heel Duitsland te vergroten en niet alleen in de Noord-Duitse deelstaten. Deelname aan voorlichtingsdagen bij de partneruniversiteiten Oldenburg, Bremen, Hamburg en Münster is inmiddels traditie. Voor verschillende groepen scholieren van Duitse gymnasia werd een op maat gesneden programma georganiseerd. In 2005 werd stilgestaan bij het feit dat de RUG al meer dan tien jaar sparringpartner is voor de Noord-Duitse universiteiten bij de ontwikkeling van een visitatie-accreditatiesysteem. In verschillende bijeenkomsten met collega’s in het Verbund Norddeutscher Universtitäten werden ervaringen uitgewisseld op het terrein van kwaliteitszorg, onderwijs & onderzoek.

Midden- en Oost-Europa In 2005 was de RUG voor de eerste keer aanwezig op onder-

wijsbeurzen in Oostelijk Europa (Warschau en Boekarest). Tijdens de beursdagen werden bezoeken gebracht aan verschillende universiteiten en werden nieuwe Erasmus-uitwisselingscontracten afgesloten of bestaande contracten uitgebreid. RUG-breed werd het aantal Erasmuscontracten met Oostelijk Europa ook uitgebreid. Het aanbod Engelstalige programma’s in de regio nam toe. Verder steeg de uitstroom van studenten die met een beurs naar MOE gingen van 12 in 2004 naar 22 studenten in 2005. Algemene indruk is dat studentenuitwisseling momenteel een zeer sterk wervingsinstrument is in Centraal-Europa. Nog steeds komen studenten terug voor een master- of een PhD-opleiding, nadat zij op uitwisseling in Groningen zijn geweest. Een gevolg hiervan is dat graduate school GBB in 2005 het initiatief heeft genomen om een double degree-programma in Moleculaire Biologie en Biotechnologie op te zetten met de Universiteit van Wroclaw. Ook de masteropleiding Nederlandse Cultuur van de RUG en de vakgroep Neerlandistiek in Olomouc ontvouwden plannen in die richting. In 2005 kwamen 94 studenten (uitwisseling- en regulier) uit Oostelijk Europa naar Groningen, verreweg de meeste uit Polen (38), gevolgd door Tsjechië (18) en Hongarije (13). Het aantal beurspromovendi steeg van 60 naar 74, de meeste komen uit Polen, Roemenië en Rusland. Buiten de EU was er op landelijk niveau vooral belangstelling voor de Russische hogeronderwijsmarkt. Rusland was voor NUFFIC een focusland. In 2005 werd het idee gelanceerd om er een NESO (Nederlands Education Support Office) op te zetten. Er was een kleine instroom van studenten uit de regio’s ZuidoostEuropa (11), de Kaukasus (8) en Centraal Azië (6). Oekraïne deed het in dat opzicht beter met 21 studenten in een bachelor- of masteropleiding en 2 beurspromovendi. Met de Task Force for Eastern Neighbouring Countries van de Coimbra Group was de RUG betrokken bij twee TEMPUSprojecten in Kroatië. Voor twee nieuwe projecten, ook in Kroatië, werden aanvragen ingediend bij de Europese Commissie. Door deelname in de TEMPUS-projecten bevordert de RUG haar naamsbekendheid bij Zuidoost-Europese universiteiten. Via het ‘Hospitality Scheme’ kwamen in 2005 opnieuw jonge onderzoekers naar Groningen.

Uppsala De samenwerking met de Universiteit van Uppsala werd uitgebreid en geconsolideerd. De gesprekken over joint master programmes en gezamenlijke curriculumontwikkeling werden door vrijwel alle faculteiten gevoerd. Ze krijgen nader vorm naarmate de bachelor-masterstructuur in Zweden wordt ingevuld. Faculteiten die joint master programma’s hebben, krijgen het ‘rector’s certificate’, mits ze als een Groningen–Uppsala venture kunnen worden aangeboden en aan kwaliteitseisen voldoen,. De projecten van de faculteiten werden financieel ondersteund uit het Onderwijs


Stimulerings Fonds. De Universiteitsraad stemde in met het reserveren van 4 promotiebeurzen per jaar voor de samenwerking met Uppsala. Deze maatregel is gespiegeld door de universiteit van Uppsala. De eerste bursalen starten medio 2006.

II Azië In 2005 kwamen 572 van de in totaal 2179 buitenlandse studenten aan de RUG uit Azië. China en Indonesië leveren de grootste groepen studenten, vooral tengevolge van het actieve profileringsbeleid dat de RUG in de afgelopen jaren heeft uitgevoerd in deze landen.

China en Indonesië Van de 1534 degree-studenten (inclusief alle PhD) uit het buitenland kwamen er in 2005 194 uit China en 85 uit Indonesië. Het aantal Chinese degree-studenten groeide daarmee licht, terwijl het aantal Indonesiërs ongeveer gelijk bleef. De studenten uit China en Indonesië die in Groningen aan de RUG studeren of aan hun promotie werken, kennen een actief verenigingsleven. Voor de werving van nieuwe studenten is de aanwezigheid van een sociaal vangnet van grote invloed op de reputatie en de aantrekkingskracht van de RUG. De Indonesische verenigingen PPI en DeGromiest hebben zich in 2005 verder op zeer constructieve wijze ingezet voor de verbetering van het lot van wie op tweede kerstdag 2004 in Aceh door de tsunami werd getroffen. De Chinese Student Association organiseerde in oktober een succesvol DutchChinese Life Science Forum in het UMCG. In de ontwikkeling van gezamenlijke onderwijsprogramma’s verloopt de instroom uit het buitenland gecontroleerder dan bij de werving van free moving studenten. Hierbij hebben de sterke partnerships van de RUG met universiteiten in China en Indonesië een leidende en initiërende rol gespeeld. Ook met het Institut Teknologi Bandung en de Universitas Indonesia (te Jakarta) zijn de mogelijkheden voor double degree programma’s onder de loep genomen. Binnen deze en andere samenwerkingsverbanden waren er vele staf- en studentenreizen van en naar China en Indonesië. Als altijd was de RUG prominent aanwezig op de Holland Education Fairs in Indonesië en de International Higher Education Fairs in China. Op onderzoekterrein is de verwerving van een KNAWsubsidie voor het scheikundig-technologisch onderzoek naar de biodieselwinning uit de purgeernoot, Jatropha Curcas, vermeldenswaardig. Deze samenwerking van de RUG met Institut Teknologi Bandung, het Indonesische technologieministerie BPPT en de Wageningse universiteit werd in 2005 ontworpen. In China was de RUG onder aanvoering van de rector magnificus aanwezig bij het honderdjarig jubileum van

Fudan University te Shanghai. Bij die gelegenheid vond de inauguratie plaats van het Dutch Studies Centre in Fudan, dat op initiatief van de RUG tot stand is gekomen. Hiervoor heeft de RUG een leerstoel Dutch Studies in het leven geroepen. De banden met de Chinese partners Fudan, University of Peking, Tsinghua University en de Chinese Academy of Sciences ontwikkelen zich nog steeds goed. Gezien de grote internationale belangstelling die deze universiteiten ten deel valt, stemt deze prestatie tot tevredenheid.

Vietnam Sinds 1995 werkt de RUG samen met Can Tho University (CTU) in de Mekong River Delta (MRD) in Vietnam. Drie faculteiten van de RUG (Rechten, Economie en Bedrijfskunde) verzorgden master’s degree programma’s en PhD-programma’s voor stafleden van CTU in het kader van MHO. Dit is een Nederlands programma voor ontwikkelingssamenwerking dat in december 2004 afliep. Met hulp van de RUG heeft CTU het curriculum van haar School of Economics and Business Administration (SEBA) volledig gemoderniseerd en programma’s opgezet om het lokale bedrijfsleven te trainen. Ook heeft zij een volledig nieuwe Faculty of Law (FoL) in Can Tho opgezet. Sinds 2004 coördineren de RUG en CTU een project op het gebied van economie en milieu in het kader van NPT, het nieuwe Nederlands ontwikkelingssamenwerkingsprogramma. Met hulp van RUG experts zal SEBA onderzoek opzetten dat relevant is voor de Mekong River Delta. Daarbij staan economische groei en duurzaamheid centraal. De langdurige en succesvolle samenwerking tussen de RUG en CTU gedurende het afgelopen decennium heeft ertoe geleid dat CTU de RUG als een van haar meest waardevolle internationale contacten beschouwt. CTU heeft daarom in 2005 de RUG uitgenodigd als partner in het zogenaamde Mekong-1000 programma. Dit is een nieuw Vietnamees beurzenprogramma dat door 13 provincies uit de Mekong River Delta gefinancierd wordt. Tussen 2006-2010 stuurt het vanuit de MRD 1300 kandidaten naar een zeer beperkt aantal internationale partners stuurt voor masteropleidingen.

India Ten opzichte van het jaar daarvoor is in 2005 de situatie in India grotendeels geconsolideerd. Dat kwam tot uiting in de stabiele instroom uit de beide landen, waarbij vooral het grote aantal PhD-studenten (28) uit India opviel. Bij de vaststelling van de nieuwe Nota Internationalisering viel het besluit dat de RUG vooral in India een actiever programma gaat uitvoeren, om ook daar een substantiële aanwezigheid tot stand te brengen. Zoals eerder in Indonesië en China gebeurde, zal ook in India goed gekeken worden naar de specifieke plaatselijke omstandigheden en de doelen en samenwerkingsvormen die daarbij passen.

4.7 Ontwikkelingssamenwerking

projecten in Ghana (onderwijskunde), Tanzania (2 projecten in de bestuurskunde en overheidsfinanciën), Mozambique (ICT en onderwijskunde) en Uganda (bestuurkunde en mensenrechten). PhD- en masterprogramma’s en korte trainingen voor de ontwikkeling van de academische staf zijn belangrijke elementen in alle projecten. In 2004 waren al 2 projecten in Uganda (ICT) en Vietnam (Bedrijfskunde) gehonoreerd. Alle projecten zijn in 2005 van start gegaan. De totale omvang van NPT projecten waarvan de RUG hoofduitvoerder is, bedraagt hiermee € 12,5 mln (periode 2004-2010). Daarnaast maakt de RUG deel uit van consortia met andere Nederlandse universiteiten ten behoeve van nog vier andere projecten (in Zambia, Uganda, Tanzania en Mozambique). Via deze projecten zullen 19 PhD- en 23 masterstudenten aan de RUG studeren.

Academische ontwikkelingssamenwerking maakt deel uit van het internationaliseringbeleid van de RUG. Maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef en academische relevantie vallen samen in deze vorm van samenwerking. Samenwerkingsverbanden geven staf en instellingen in ontwikkelingslanden toegang tot hoogwaardig wetenschapsbedrijf, terwijl ontwikkelingsrelevante problematiek vaak onderwerp van studie is aan de RUG. Voor een deel van het wetenschappelijk onderzoek aan de RUG vormt de samenwerking met ontwikkelingslanden een noodzakelijk element, gezien de sterke mondialisering van het onderzoeksterrein. In dit kader onderhoudt de universiteit langdurige samenwerkingsrelaties met instellingen voor hoger onderwijs in Afrika en Azië. Voor een substantieel deel worden deze samenwerkingsrelaties gefinancierd uit externe fondsen, vooral het door DGIS (Directoraat Generaal Internationale Samenwerking van het Ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking) gefinancierde NPT programma (NPT: The Netherlands Programme for Institutional Strengthening of Post-secondary Education and Training Capacity), maar ook door NWO en KNAW.

Beurzen en fondsen Voor individuele bursalen uit ontwikkelingslanden zijn het Netherlands Fellowship Programme (NFP), het DELTAprogramma (China, Taiwan, Indonesië en Zuid-Afrika), en Stuned van belang. In 2004/05 volgden 13 NFP- en 12 DELTA-bursalen een masteropleiding aan de RUG, en kwamen 24 studenten uit Indonesië met een Stuned-beurs. De RUG stelt zelf jaarlijks beurzen ter beschikking via het Eric Bleumink fonds (master en PhD) en het RUG Fellowship Programme (PhD-beurzen). Voor beide programma’s zijn er 3 à 4 beurzen per jaar.

Projecten In 2005 zijn in het kader van het NPT-programma vijf door de RUG ingediende projectvoorstellen in tender procedures gehonoreerd. Het betreft hier vierjarige samenwerkings-

Figuur 4.6 Bursalen in het kader van ontwikkelingssamenwerking Beurstype, jaar 2004/2005 Netherlands Fellowship Programme Eric Bleumink Fonds

Master

2

Delta

12

Stuned (Indonesië)

24 4

MHO/RUG: laatste promovendi

Totaal

Totaal

13

RUG Fellowship Programme

NPT (Vietnam, Uganda)

PhD

55

13 3

5

5

5

1

13 24

8

12

11

11

28

83


29 september 2005 - Koningin Beatrix is tegenwoordig bij het tweedaagse congres in Groningen ter gelegenheid van haar 25-jarige ambtsjubileum.

B e d r i j f s vo e r i n g 5.1 Personeelsbeleid Ontwikkeling in de personele bezetting De omvang van het personeelsbestand van de RUG (inclusief student-assistenten) steeg vanaf 1999 licht, maar is in 2005 gedaald en wel met 160 fte (3,5%) ten opzichte van 2004. Deze daling komt vrijwel geheel door het afnemend volume aan mannen. Daardoor is het aandeel vrouwen wederom iets toegenomen: van 40% in 2004 naar ruim 41% in 2005. De afname in fte’s bij de mannen kan deels worden verklaard uit het gegeven dat meer mannen in deeltijd zijn gaan werken. Daarnaast hebben in het kader van de FPU+-regeling in 2005 ca. 150 medewerkers gebruik gemaakt van een door de RUG aangeboden vervroegde pensioenregeling. Ter compensatie van de verminderde pensioenopbouw heeft de RUG voor ca. € 3,5 mln aan koopsommen gestort. Dat is overeenkomstig de fiscale richtlijnen.

CAO In juli 2005 sloot de VSNU met drie van de vier vakbonden een akkoord over een nieuwe CAO voor de Nederlandse universiteiten. De nieuwe CAO had een looptijd van 1 september 2004 tot en met 31 december 2005. In deze CAO werd vastgelegd dat de salarissen met ingang van 1 september 2005 met 0,55% omhoog zouden gaan. Ook kreeg elke medewerker een vergoeding van € 100 (parttimers naar evenredigheid) in verband met de gestegen kosten voor de ziektekostenverzekering. In deze CAO is ook bepaald dat de loondoorbetaling bij ziekte wordt beperkt voor medewerkers die op of na 1 januari 2004 ziek zijn geworden. Nieuw is dat de CAO geen specifieke gronden voor tijdelijke aanstelling meer kent, evenmin als specifieke ontslaggronden. Ontslag is mogelijk mits er een redelijke grond is. Deze vereenvoudiging vloeit voort uit het feit dat de CAO voor de openbare en de CAO voor de bijzondere universiteiten ineen zijn geschoven.

Strategisch personeelsbeleid In aansluiting op het Strategisch Plan 2003-2010 kwam in 2004 de Nota Strategisch Personeelsbeleid 2004-2010 tot stand. In deze nota wordt uiteengezet wat de belangrijkste thema’s zijn van het personeelsbeleid tot 2010: de kwaliteit van medewerker en de kwaliteit van de organisatie! Deze thema’s zijn gespecificeerd tot de volgende actiepunten: differentiatie in loopbaanontwikkeling, professionalisering van personeelsbeleid en professionalisering van leidinggevenden en wetenschappelijk personeel. In 2005 zijn de

5

volgende onderwerpen uitgewerkt: voorlichting aan de medewerkers over het nieuwe personeelsbeleid; themabijeenkomsten over strategisch personeelsbeleid voor bestuurders; professionaliseringsprogramma’s voor leidinggevenden; ontwikkelingsgesprekken komen in de plaats van functioneringsgesprekken; en een nieuwe beoordelingsprocedure.

Positie van vrouwen Ter bevordering van het aantal vrouwelijke wetenschappers met een vaste aanstelling heeft het College van Bestuur in 2004 besloten een deel van de gelden uit de universitaire beleidsruimte vrij te maken voor een stimuleringsprogramma. Dit universiteitsbrede programma is opgezet naar voorbeeld van de succesvolle Rosalind Franklin fellowships van de FWN. Verdeeld over de faculteiten kan er met dit geld geworven worden voor 20 vrouwelijke onderzoekers die voor 5 jaar aangesteld kunnen worden op een Tenure Track positie. Bij de aanstelling worden vooraf heldere afspraken gemaakt over de te leveren prestaties. De kandidaten wordt een vaste aanstelling als hoogleraar in het vooruitzicht gesteld als deze prestaties worden gehaald. Na actieve werving zijn er in 2005 zeven van de twintig fellowships definitief vervuld bij de faculteiten GMW en FWN.

Tenure track In 2005 hebben de meeste faculteiten hun procedures, benoemings- en beoordelingscriteria vastgelegd in Tenure Track Notities. Het gaat om de faculteiten Bedrijfskunde, Economische Wetenschappen, Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap, Letteren, UMCG-O&O, Gedrags-en Maatschappijwetenschappen (voorheen PPSW), Rechtsgeleerdheid en Ruimtelijke Wetenschappen. Sommige faculteiten beperken dit beleid tot de bezetting van Rosalind Franklin Fellowships ter bevordering van het aantal vrouwelijke hoogleraren. Met uitzondering van Gedrags-en Maatschappijwetenschappen hebben alle faculteiten gebruik gemaakt van de loopbaanstap van adjuncthoogleraar (Universitair hoofddocent + promotierecht) in het beschreven traject.

Universitair functieordenen In 2005 is de invoering van het Universitair systeem Functieordenen (UFO) afgerond. Alle medewerkers van de RUG hebben in 2004 een voorgenomen besluit met een nieuwe functie-indeling ontvangen. Begin 2005 heeft de Universitaire Commissie Heroverweging Functieordening de laatste bedenkingen van medewerkers van advies voorzien. Vervolgens zijn de bezwaren van medewerkers doorgestuurd naar de Landelijke Bezwaren Commissie UFO, waarvan het


Figuur 5.1 WOPT (bedragen in € )

Werknemers Functie

Belastbaar loon

Werkgeversbijdr. pens./FPU Eenmalige reservering

Uit hoofde van reorganisatie 1 universitair docent

55.540

12.705

440.011

2 hoogleraar

83.042

17.765

334.956

3 universitair docent

54.762

10.244

369.573


45.161

8.195

303.274

5 docent

62.521

11.345

261.792


41.596

10.244

209.966 169.431

71.141

12.730

8 technicus O & O

7 universitair hoofddocent

35.437

4.156

195.612

9 technicus O & O

38.699

3.893

181.990

10 technicus O & O

36.727

3.234

175.367

11 technicus O & O

34.923

3.696

157.200

12 hoofd instrumentmakerij

34.923

5.084

134.397

13 technicus O & O

36.407

3.454

132.627

14 technicus O & O

31.160

4.185

133.273

15 technicus O & O

31.232

3.036

134.160

91.716

19.809

520.529

Uit hoofde van FPU+ 16 hoogleraar 17 afdelingshoofd

56.960

11.345

351.250

18 informatie-/collectiespecialist

50.539

10.244

228.744

19 hoogleraar 20 universitair hoofddocent

104.306

19.164

123.024

66.013

13.888

126.497

21 hoogleraar

80.124

14.881

109.049

22 hoogleraar

69.630

15.934

114.886

23 hoogleraar

95.934

21.096

79.145


66.634

13.077

107.614

25 docent

51.740

10.244

116.708


55.989

9.566

110.862


63.791

11.516

93.510


62.101

12.730

93.432


67.060

11.888

87.334

30 onderwijs-/onderzoekmedewerker

31.635

5.502

126.056

31 docent

35.288

6.075

116.933

Toelichting bij de gehanteerde terminologie: De FPU+ is een verkort begrip voor vervroegde pre-pensionering. Het kabinet heeft in 2004 besloten tot afschaffing van de pre-pensionering. Per 1 december 2005 was de laatste mogelijkheid om hiervan nog gebruik te maken. De kolom eenmalige reservering betreft de individueel overeengekomen ontslagvergoedingen die door de RUG bij een verzekeraar zijn gestort.

aandeel van de RUG 1% bedroeg van het totaal aantal UFOindelingen. In het najaar vond er een landelijke en lokale evaluatie plaats van het UFO-project. Enkele conclusies zijn: 11,5% van de medewerkers zijn hoger ingedeeld, 6,5% lager, 72% gelijk, 10% onbekend. UFO heeft op de lange termijn 1,4% stijging van de personeelslasten tot gevolg van hogere indelingen en heeft op de lange termijn 0,8% daling van de personeelslasten tot gevolg van lagere indelingen. Dit effect is ruim binnen de stijging zoals voorzien. Het succes van UFO hangt in de toekomst af van de mate van gebruik door leidinggevenden en medewerkers als basis voor het invullen en uitvoeren van het personeelsbeleid.

Omvang Ondersteunend en Beheerspersoneel In 2005 is een rapport uitgebracht over de omvang van het Ondersteunend en Beheerspersoneel (OBP) van de RUG. De conclusie van het rapport is dat het aandeel OBP in het totale personeelsbestand tussen 1985 en 2003 geleidelijk daalt: van 51,1% naar 48,7%. Dit moet toegeschreven worden aan een snellere stijging van het aantal fte WP, vooral tijdelijk WP, dan het aantal OBP-fte. Tussen de zes grote universiteiten neemt de RUG qua WP/OBP-verhouding een koppositie in: op de VU na is bij de RUG de verhouding WP/OBP het hoogst. Om deze goede positie te behouden heeft het College op basis van het rapport besloten met alle faculteiten en diensten overeenstemming te bereiken over een OBP-reductie van 10% om zo geld vrij te maken voor de aanstelling van extra WP. Ook zijn in 2006 vier projecten gestart om de omvang en de organisatie van enkele werkprocessen kritisch onder de loep te nemen: de financiële en personele administratie; internationalisering en communicatie; facilities; en wetenschappelijke informatievoorziening en bibliotheken.

Kinderopvang Met ingang van 1 januari 2005 heeft het College een nieuwe regeling kinderopvang vastgesteld in verband met het inwerking treden van de nieuwe Wet Kinderopvang. De bijdrage van de RUG aan kinderopvang is hierdoor sterk veranderd. De kosten van kinderopvang worden nu gelijk verdeeld over ouders, overheid en gezamenlijke werkgevers. Op grond van deze regeling draagt de RUG voor een zesde deel bij aan de kosten van kinderopvang van haar medewerkers, voor zover de totale kosten het voor het jaar 2005 vastgestelde budget niet overschrijden. In 2005 kregen in totaal 504 ouders een bijdrage voor de opvang van 707 kinderen. De totale kosten bedroegen in 2005 € 649.317. De verandering van de systematiek van financiering leidde ertoe dat alle wachtlijsten voor kinderopvang in 2005 zijn weggewerkt.

Personeelsenquête In 2005 is er weer personeelsenquête gehouden; de eerste dateerde van 2000. Van de 6232 aangeschreven medewerkers

heeft 38,7% gereageerd. De resultaten laten een positief beeld zien. Medewerkers van de RUG beoordelen hun werktevredenheid met een gemiddeld rapportcijfer van 7,3. Het gemiddelde rapportcijfer voor de RUG als werkgever is een 6,8. Naar aanleiding van de uitkomsten van de personeelsenquête 2000 zijn actiepunten opgesteld die een positief resultaat hebben gehad. Medewerkers laten zich positief uit over het Keuzemodel Arbeidsvoorwaarden, de verbetering van de RUG-website, de toename in aandacht en kwaliteit van de functioneringsgesprekken, en de kwaliteit van leidinggeven. Ook ervaren zij significant betere loopbaanmogelijkheden en betere scholingsmogelijkheden dan in 2000. Er komen echter ook andere aandachtspunten naar voren. Medewerkers van de Faculteit Letteren zijn zeer ontevreden, evenals in minder mate de medewerkers van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen. Ten tweede blijkt dat bij de RUG de UD-ers ontevreden zijn met de loopbaanmogelijkheden. In de derde plaats is gebleken dat secretarieel en administratief medewerkers minder tevreden zijn over werkinhoud, functioneringsgesprekken en de ontwikkelingsmogelijkheden. Naar aanleiding van deze aandachtspunten worden in 2006 nieuwe actiepunten opgesteld.


WOPT In het kader van de WOPT (Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde Topinkomens is het volgende te melden. Gedurende het jaar 2005 heeft de RUG geen werknemers in dienst die gelijk dan wel hoger beloond worden dan het volgens de Wet gestelde normbedrag van € 158.000.Wel zijn in 2005 bij een aantal werknemers naar aanleiding van reorganisaties dan wel pre-pensionering (zgn. FPU+) hun inkomens verhoogd middels een eenmalige reservering. Dit na beëindiging van hun dienstverband in 2005. Ten aanzien van de voormalige werknemers in figuur 5.1 geldt dat het in de Wet gestelde normbedrag ad € 158.000 of hoger aan eenmalige reserveringen én tevens de beloning tot aan beëindiging van hun dienstverband in 2005 gezamenlijk is geëffectueerd.

5.2 Arbo en Milieu In 2005 heeft de AMD voor het eerst op basis van SLA’s (service level agreement) gewerkt. Tussentijdse evaluatie medio 2005 heeft tot bijstelling en/of aanvulling geleid. Conclusie is in elk geval dat de SLA’s een duur van twee jaar zouden moeten hebben met een tussentijdse evaluatie na een jaar. In september 2005 heeft de AMD opnieuw de certificeringtoets met succes afgesloten. In 2006 wordt de hercertificering uitgevoerd.

Arbobeleid In 2005 is de overgang van Universitaire Veiligheids Organisatie (UVO) naar een Bedrijfshulpverleningsorganisatie (BHV) nagenoeg voltooid. Deelnemers aan deze organisatie zijn nu allen bedrijfshulpverleners. Op drie plaatsen (Nijenborgh 4, Biologisch Centrum en de locatie UMCG-O&O) zijn in verband met eventuele calamiteiten in laboratoria, behalve de genoemde BHV-ers, ook ademlucht(perslucht)-dragers in de veiligheidsploeg aanwezig. Verder is de automatische externe defibrillator (AED) geïntroduceerd. Op vijf plekken binnen de RUG is nu de beschikking over een AED en zijn er BHV’ers opgeleid om de AED te bedienen. Bij alle faculteiten en diensten heeft de AMD BHV-risicoinventarisaties en -evaluaties (RIE’s) gehouden en besproken. In 2005 zijn alle gebruiksvergunningen aangevraagd en geactualiseerd. Alle panden van de RUG zijn nu in het bezit van een geldige gebruiksvergunning. Met VGI is overeengekomen dat een gebruiksvergunning deel uitmaakt van de oplevering van een nieuw pand. Het ziekteverzuim bij de RUG is in 2005 licht gestegen naar 3,7% (in 2004 3,6%). De verhoging deed zich bij zowel WP als OBP voor. In beide gevallen betrof het echter geen significant verschil met het vorige jaar. Het verzuimbeleid van de RUG is in 2005 geëvalueerd door een werkgroep met vertegenwoordigers van faculteiten, P&O-RUG en AMD. De resultaten worden in 2006 geïmplementeerd. Verder is de AMD gestart met workshops ‘Omgaan met verzuim’ voor leidinggevenden.

Milieubeleid In 2005 is de RUG in samenwerking met de gemeente Groningen en het Waterschap Noorderzijlvest begonnen aan een pilot project. Dit heeft als doel één aanvraagdocument in te dienen, waarin per hoofdstuk de afzonderlijke aanvragen voor de Wet milieubeheer, de Wet verontreiniging oppervlaktewateren, bouwvergunning, gebruiksvergunning, kapvergunningen etc. behandeld worden voor de nieuwbouw van het gebouw voor Levenswetenschappen. Bij de aanvraagprocedure wordt zoveel mogelijk het traject voor aanvraag van de zogenaamde nieuwe omgevingsvergunning doorlopen, zoals dat wettelijk geldt vanaf 2007. Het document met de afzonderlijke aanvragen wordt bij de gemeente Groningen ingediend (één loket functie), waarna de verschillende betrokken afdelingen van gemeente en waterschap de aanvragen volgens de huidig geldende procedures behandelen. De gemeente coördineert alle aanvragen en procedures. Het voordeel voor de RUG is dat er één document wordt ingediend waarin alle voor de vergunningen relevante informatie en tekeningen slechts eenmalig beschreven en aangeleverd wordt.

Biologische veiligheid Het zorgsysteem voor het werken met genetisch gemodificeerde organismen en biologische agentia is in 2005 veranderd, omdat de biologisch veiligheidsfunctionaris (BVF) van de locatie Antonius Deusinglaan 1 is gepensioneerd. Hij is vervangen door een door het UMCG aangestelde BVF. In het verslagjaar zijn geen overtredingen van weten regelgeving geconstateerd.

Stralingshygiëne De RUG ontving in het voorjaar 2005 de gewijzigde complexvergunning Kernenergiewet. De wijziging was nodig, omdat het Centrum voor Isotopenonderzoek had voorgenomen ioniserende straling in veldstations toe te passen. De Stralingsbeschermingseenheid (SBE) heeft in 2005 actie ondernomen in het kader van de implementatie van het nieuwe Besluit Stralingsbescherming en de daaraan gerelateerde regelgeving. Zo werd de nieuwe waarschuwingssignalering aangebracht bij alle radiologische toepassingen en ruimten. De herziening van het Handboek Stralingshygiëne RUG werd in 2005 eveneens uitgevoerd. De reeks werkbezoeken aan houders van een Interne Toestemming in 2005 bracht geen belangrijke knelpunten aan het licht. In augustus 2005 kreeg de RUG bezoek van de Arbeidsinspectie. Dit was een vervolgonderzoek van het bezoek in 2004 om te controleren of of de geconstateerde knelpunten waren aangepakt. De Arbeidsinspectie constateerde dat dit inderdaad het geval was.

5.3 Financieel beleid Het universitaire management heeft als taak de middelen doelgericht en doelmatig in te zetten. De verantwoordelijkheid hiervoor ten behoeve van onderzoek en onderwijs heeft het College van Bestuur grotendeels gemandateerd aan de besturen en directies van faculteiten en diensten. Twee belangrijke instrumenten ter beheersing van financiële processen zijn begrotingen en verslagen. Het financiële beleid op centraal niveau richt zich op het monitoren van de financiële positie van de instelling en haar onderdelen, het verdelen van de rijksbijdrage en overige centrale inkomsten over de verschillende onderdelen van de universiteit, het beheer van de liquide middelen en niet in de laatste plaats de zorg voor een betrouwbare administratieve organisatie en interne controle om aan alle verantwoordingseisen te voldoen. Belangrijk onderdeel van het financiële beleid op centraal niveau is ook het stimuleren van vernieuwingen op het terrein van onderzoek en onderwijs. De daartoe gevormde fondsen kennen een structurele omvang van gemiddeld € 10 mln jaarlijks, voor zowel onderzoek als onderwijs. De RUG ondersteunt het Nederlandse streven om de kennis-

economie te versterken. Daarom heeft zij met ingang van 2004 het Ubbo Emmius bursalenprogramma in het leven geroepen. In 2005 zijn 51 reguliere plaatsen ingevuld en werden tevens twee additioneel aan excellent beoordeelde onderzoeksprogramma’s (de zogenaamde ‘4 x 5-score’) ter beschikking gestelde plekken opgevuld. In de ronde van 2006 worden 61 beurzen verdeeld over de faculteiten, waarvan 12 worden ingezet ter versterking van de strategische internationale samenwerking met Uppsala, China en Indonesië. Voor de ICT-Strategie RUG 2005-2009 is in totaal € 17,1 mln beschikbaar aan centrale middelen. De aanbevelingen uit het plan betreffen onder meer aansluiting voor High Performance Computing en Visualisatietoepassingen (HPC/V) bij internationale projecten en nieuwe ontwikkelingen in de elektronische leeromgeving. In 2005 heeft HPC/V een eerste toewijzing uit het Fonds ontvangen. Tevens is een bedrag toegekend voor de uitbreiding van de elektronische bibliotheek en de voorziening Taalvaardigheidsonderwijs. In verband met de Smart Mix heeft de RUG in totaal voor de periode 2005-2009 een bedrag van € 22,8 mln gereserveerd. Hiervan is voor verschillende TTI’s en een MTI € 7,8 mln bestemd en voor EDReC, Medische Databank en LOFAR gezamenlijk € 7 mln.

Inkomsten Traditioneel onderscheiden universiteiten de inkomsten in eerste, tweede en derde geldstroom. Grofweg worden daarmee bedoeld a) de rijksbijdrage van OCW en collegegelden, b) de middelen voor fundamenteel onderzoek (NWO, KNAW) en c) op contractbasis verworven middelen voor onderzoek, onderwijs en overige dienstverlening. De hoogte van de rijksbijdrage hangt hoofdzakelijk samen met het aandeel van de RUG in het landelijke macrobudget voor het WO. De inkomsten onder b en c moeten competitief worden verworven; dit betreft circa 25% van de totale inkomsten van de RUG. De in competitie verworven inkomsten vloeien rechtstreeks naar de desbetreffende eenheden. De rijksbijdrage en de collegegelden worden als geheel verdeeld met behulp van een intern allocatiemodel. Dit model komt voor een groot deel overeen met het ministeriële verdeelmodel. Het hanteert als parameters de aantallen eerstejaars, diploma’s en promoties per faculteit. Het interne verdeelmodel heeft reeds in 2004 enkele aanpassingen ondergaan in verband met de invoering van de bachelor/master-structuur. Ondersteunende eenheden, zoals de Universiteitsbibliotheek en het Rekencentrum, kennen in principe alleen vaste toewijzingen die niet gebaseerd zijn op variabele parameters. De financiering van vastgoed en groot onderhoud is centraal belegd. Faculteiten dragen hier soms aan bij op basis van afspraken of in samenhang met contractonderzoek en -onderwijs. De extra middelen die het Ministerie van OCW

met ingang van 2004 heeft toegewezen om de huisvestingsproblematiek van universiteiten op te lossen worden tot 2009 voor de geplande projecten en activiteiten ingezet en verantwoord. Het gaat hier om noodzakelijke en urgente investeringen om te voldoen aan de eisen die worden gesteld in diverse overheidsvergunningen, zoals gebruiksvergunningen, bouwvergunningen, milieuvergunningen, de arbowet en de warenwet.

Uitgaven In dit jaarverslag is verantwoording van de uitgaven, conform de ministeriële richtlijnen, integraal, waarbij van oudsher onderscheid wordt gemaakt tussen hoofdkostenplaatsen en kostensoorten. Binnen de RUG wordt echter in toenemende mate verantwoord op projectniveau. De projectmatige financiering komt hoofdzakelijk voor daar waar opdrachten voor derden worden uitgevoerd. De uitgaven in het kader van investerings- en onderhoudsprojecten worden altijd projectmatig verantwoord. ja a rv e r s l a g

Vermogenspositie en exploitatieresultaat

2005 rug

De vermogenspositie van de RUG heeft een stabiel karakter. De solvabiliteitsratio per ultimo 2005 is 0,72. Het eigen vermogen bedraagt € 344 mln; dit is € 12 mln hoger dan per ultimo 2004. De balanswaarde van de gebouwen en terreinen per ultimo 2005 bedraagt € 231 mln, dit is € 7 mln hoger dan per ultimo 2004. Dat betekent dat de algemene reserves en bestemmingsreserves met € 6 mln zijn toegenomen. De bestemming van deze reserves van in totaal € 77 mln ligt voor een groot deel reeds vast. Een bedrag van € 37 mln is geoormerkt voor toekomstige investeringen in vastgoed en apparatuur, en € 28 mln moet worden ingezet voor aangegane projectverplichtingen. Het totale exploitatieresultaat 2005 bedraagt € 12 mln. Dit positieve concernresultaat wordt voor een groot deel behaald op huisvestingactiviteiten als gevolg van vertraging in de bouwplanning en wordt toegevoegd aan de reserve investeringen gebouwen. Zes van de in totaal tien faculteiten hebben het jaar 2005 met een tekort afgesloten. Het nettoresultaat van alle faculteiten bedraagt € 2 mln negatief. Het tekort op de reguliere onderwijs- en onderzoekactiviteiten van de tien faculteiten bedroeg in 2005 € 14 mln. Afgezien van incidentele oorzaken, zoals een reorganisatievoorziening en maatregelen wegens gewijzigde prepensioenwetgeving, zijn de tekorten bij faculteiten en ondersteunende diensten vooral te wijten aan de nu volledig doorwerkende ministeriële kortingen en de niet toereikende loon- en prijscompensatie. Het accommoderen van deze kortingen – zoals efficiencytaakstellingen – blijkt in de praktijk van toenemende studentenaantallen bijzonder lastig.

In 2005 heeft voor het eerst sinds 2001 weer een ministeriële prijsbijstelling plaatsgevonden, waardoor prijscompensatie aan de eenheden kon worden uitgekeerd. Gezien de prijsontwikkeling in het algemeen en de sterk stijgende kosten van energie in het bijzonder nemen de tekorten op de materiële budgetten de komende jaren naar verwachting toe. De personeelslasten zijn in 2005 ten opzichte van 2004 met ca. € 4 mln gestegen. De salarissen namen met € 3 mln toe en de pensioenen en sociale premies met € 5 mln. De omvang van het aantal fte’s daalde hierbij licht met 10. De directe personeelslasten namen toe met gemiddeld € 1.900 per fte. Vooral de gestegen pensioenpremies en sociale lasten waren hier debet aan. Tegenover deze toegenomen lasten stond in 2005 een ministeriële loonbijstelling van in totaal € 2 mln waarvan het grootste deel betrekking had op een eenmalige compensatie van de sterk gestegen pensioenpremies. Het verschil tussen de stijging in de personeelslasten en de loonbijstelling heeft bijgedragen aan de tekorten bij de faculteiten en overige eenheden. Tegenover deze stijgingen zijn de wachtgelden en overige personeelskosten met € 4 mln afgenomen ten opzichte van 2004. De stand van de liquide middelen is in 2005 licht gedaald. De komende jaren wordt een daling van de liquide middelen verwacht vanwege geplande vastgoedinvesteringen. Er komen grootschalige veren nieuwbouwprojecten op het Zerniketerrein. De planning van de investeringen wordt afgestemd op de beschikbare liquide middelen, waarbij het streven is de investeringen volledig uit eigen middelen te financieren.

heid in en om de stad Groningen. Het initiatief is inmiddels uitgebreid met andere partners, waaronder de provincie Groningen, Noordelijke werkgeversorganisaties en het UMCG. De keuze is gevallen op de volgende vier gebieden: > ICT (o.a. samen met Astron in LOFAR) > nanotechnologie via Nano4Vitality, een samenwerkingsverband tussen de UT, RU, WUR en de RUG > energie en duurzaamheid (in samenwerking met o.a. de Gasunie, Essent en ECN) > een biomedische databank met het UMCG (Life sciences). Alle vier gebieden hebben een duidelijke spin off voor het lokale private bedrijfsleven in het kader van kennisoverdracht aan de maatschappij.

Thema’s notitie helderheid De RUG besteedt geen middelen uit de rijksbijdrage aan private activiteiten, behoudens aan voornoemde activiteiten in het kader van kennisvalorisatie. De RUG besteedt geen onderwijsprogramma’s van in het CROHO geregistreerde opleidingen aan private organisaties uit. Ook organiseert de RUG geen maatwerktrajecten voor bedrijven of organisaties. De RUG beschikt over een noodfonds voor studenten. Aan dit noodfonds wordt jaarlijks € 1 per ingeschreven student gedoteerd. De reservering van middelen komt ten laste van de ontvangen collegegelden. De RUG en buitenlandse instellingen hebben geen uitwisselingsovereenkomsten voor studenten afgesloten. Ook is er geen eigen personeel ingeschreven voor initiële opleidingen.

Treasury Instellingsbegroting Als men de cijfers uit de jaarrekening vergelijkt met die van de Instellingsbegroting, geldt dat de begroting 2005 opgesteld is op het salaris- en prijsniveau van 2004. Afwijkingen in de realisatie ten opzichte van de begroting zijn te herleiden tot loon- en prijsverschillen en tot verschillen als gevolg van nieuw beleid en wijzigingen in de omvang van de activiteiten. Over deze afwijkingen leggen – indien significant – de eenheden tweemaal per jaar verantwoording af in de Besturingsrapportage per 30 juni en de analyse bij de jaarrekening.

Kennisvalorisatie Behalve onderwijs en fundamenteel onderzoek is valorisatie van kennis als een kerntaak van de RUG. Dit gaat uit van een succesvolle wisselwerking tussen bedrijfsleven en RUG. Startende private ondernemers worden (ook met middelen van de RUG) met fondsen ondersteund. Begin 2005 sloot de RUG met de Gemeente Groningen en de Hanzehogeschool het Akkoord van Groningen. In het Akkoord committeren de drie partijen zich aan een investeringsprogramma van € 500 mln voor de eerstkomende 10 jaar, gericht op versterking van de kennisintensieve bedrijvig-

Op 4 maart 2002 heeft de Raad van Toezicht het geactualiseerde treasurystatuut van de RUG goedgekeurd. In dit statuut zijn de spelregels ten aanzien van het treasurymanagement en het financieringsbeleid voor het College van Bestuur en de FED vastgelegd. Het uitgangspunt voor het treasurymanagement en het financieringsbeleid is de strategische planvorming op het gebied van onderwijs en onderzoek. Hiermee wordt een proces van sturen, beheersen en bewaken van toekomstige geldstromen mogelijk. Het doel is een optimaal rendement binnen het risicobeleid van het College van Bestuur. Hiervoor wordt onder meer in de komende twaalf jaar ruim € 365 mln geïnvesteerd in nieuwe (her-) huisvesting op het Zernikecomplex (West, Oost en Zuid), de huisvesting op de locatie Antonius Deusinglaan (UMCG-O&O) en de Hortusbuurt. In het statuut is expliciet vastgelegd welke richtlijnen de RUG in acht moet nemen bij het beleggingsbeleid, het financieringsbeleid, de participaties in rechtspersonen en leningen aan rechtspersonen. Verder wordt in de uitgangspunten van het statuut een aansluiting gelegd met de ‘Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek’,

Aanbestedingen Bij de diverse aanbestedingen voor projecten in de aan-, veren nieuwbouw binnen de RUG hanteert de centrale afdeling Vastgoed en Investeringsprojecten een gedragslijn die in overeenstemming is met de Europese regelgeving. Voor de nieuw gestarte bouwprojecten in 2005 geldt de vigerende regelgeving. Bij het Facilitair Bedrijf is in 2005 het lopende energiecontract met een Europese aanbestedingsomvang op contractuele grond vervallen. Ook het telefoniecontract is opnieuw Europees aanbesteed. In 2005 heeft de werkgroep Europese aanbesteding een integraal onderzoek afgerond van alle mogelijke inkoopuitgaven die voor aanbesteding in aanmerking komen. De werkgroep heeft primair de instellingsbrede bundeling van inkoop geïnventariseerd en heeft hierover in het najaar 2005 gerapporteerd aan het College van Bestuur. De effectuering van deze rapportage, onder meer de concentratie van inkoop en een nieuw adviserend Inkoopberaad, is begin 2006 opgestart.

Contractactiviteiten In 2005 is voor € 76,5 mln omgezet aan contractactiviteiten, waarvan € 73,3 mln betrekking heeft op contractonderzoek en € 3,2 mln op contractonderwijs. De jaarlijkse omzet uit contractonderzoek vertoont nog steeds een lichte toename. Ten opzichte van 2004 is de totale omvang aan contractonderzoek met € 3,1 mln toegenomen. Het contractonderzoek van de FMW is met ingang van 2005 bestuurlijk ondergebracht bij het UMCG/AZG. Contracten worden nu behandeld en ondertekend door het UMCG/AZG. Er wordt voor de administratie van deze projecten gebruik gemaakt van het financiële systeem BaaN van de RUG. In 2005 heeft de neergaande tendens van inkomsten uit het bedrijfsleven zich voortgezet, een afname van € 1,5 mln. Dat is het gevolg van clinical trail projecten, uitgevoerd door het UMCG/AZG. Hoewel het aantal van dergelijke projecten toeneemt, is de gemiddelde financiële omvang per project afgenomen. Inkomsten gegenereerd door stichtingen, waaronder de collectebusfondsen, is met € 1,7 mln afgenomen. De inkomsten van EU-projecten blijven, met een omvang van € 7,5 mln, al

enige jaren nagenoeg gelijk. De omvang van projecten gefinancierd door de overheid zijn na een daling in 2004 toegenomen met € 1,7 mln en staan daarmee weer op het niveau van 2003. De toename is voornamelijk afkomstig van de FMW. Ook bij projecten gefinancierd door NWO/STW (tweede geldstroom) is er een forse toename, € 3,6 mln ten opzichte van 2004. Deze toename is toe te schrijven aan de start van het NanoNed programma bij de FWN en door de absolute toename van het aantal lopende NWO-projecten. Als gevolg van meer zelfstandige ontwikkelingen bij AOG zijn de in-controlverhoudingen met ingang van 2005 aangepast. De omzet van het contractonderwijs bij AOG is met ingang van 2005 niet meer opgenomen in cijfers van de RUG. Figuur 5.2 Omvang contractonderzoek en -onderwijs 90 85 80

omvang

die door de Minister van OC&W op 12 juli 2001 geformaliseerd is. Ten aanzien van beleggingen schrijft de Minister een minimale A-rating voor en verbiedt de aankoop van aandelen in de kader van beleggingen (speculeren). De RUG heeft in haar statuut beschreven dat de aankoop van aandelen (ter deelneming in) slechts is voorbehouden aan de RUG Houdstermaatschappij B.V. in activiteiten die voortvloeien of ter ondersteuning dienen van de primaire processen van onderwijs en onderzoek bij de RUG.

75 70 65

ja a rv e r s l a g

60

2005

55

rug

50 2003

2004 jaar

2005

Figuur 5.3 Inkomsten 2005 uit projecten contractonderzoek en -onderwijs (bedragen x € 1 mln)

Bedrijven

Stich-

Overheid

EU

Tweede

tingen

Contract

Overige

Totaal

geldstroom onderwijs

Godgeleerdheid en

0,2

0,2

Godsdienstwetenschap Wijsbegeerte

0,4

Rechtsgeleerdheid Letteren Economische Wetenschappen

0,1

0,2

0,3

0,5 0,3 0,5

0,1

0,1

Gedrags- & Maatschappij-

0,7

0,4

0,3

0,4

0,2

1,2

0,3

2,2

0,5

0,2

0,4

1,0

4,7

0,3

0,5

2,7

1,9

1,4

0,3

5,7

2,0

wetenschappen UOCG

0,1

Bedrijfskunde Ruimtelijke Wetenschappen

0,1

0,2

1,6

0,5

0,3

1,0

1,8

0,2

0,1

0,1

0,1

0,5

2,4

2,4

1,7

23,8 26,1


3,5

8,4

5,4


2,7

0,9

3,2

3,6

12,1

3,6

0,3

0,1

0,4

0,6

-0,3

1,1

0,2

0,6

0,1

0,8

2,1

Kernfysisch Versneller Instituut Centrale begrotingseenheden

0,4

Overige begrotingseenheden

0,1

Bestuurs en Beheersactiviteiten

0,1 2,5

0,2

Fondsen en reserves

6,7

11,3

Figuur 5.4 Verdeling inkomsten uit projecten Bedrijven 9%

13,9

7,5

21,2

3,2

0,8

3,5

1,4

1,4

12,7

76,5

De procentuele verdeling van de inkomsten is gewijzigd, zoals blijkt uit onderstaande tabel.

Stichtingen 15% Nederlandse Overheid 18%

Figuur 5.5 Contractonderzoek en -onderwijs naar financiers (in procenten)

Europese Unie 10% Tweede geldstroom 28% Contractonderwijs 4%

2005

2004

2003

Bedrijven

9

10

10

Stichtingen

15

15

15

Nederlandse Overheid

18

12

16

Europese Unie

10

9

9

Tweede geldstroom

28

20

19

Contractonderwijs

4

18

23

16

16

8

100

100

100

Overige 16%

Overige

5.4 Huisvesting Het huisvestingsbeleid van de RUG berust op drie pijlers: het is een strategisch middel, het staat voor kwaliteitsverbetering en is gericht op concentratie binnen vestigingsgebieden.

Strategisch middel Huisvesting schept voorwaarden om de doelstellingen van de universiteit te realiseren. Bij nieuw te realiseren projecten staan eigenschappen als uitstraling, ook in de architectuur tot uitdrukking komend, identiteit, duurzaamheid, kwaliteit en leefbaarheid hoog op de lijst van eigenschappen waaraan een gebouw moet voldoen. Ook moet het huisvestingsbeleid kennisuitwisseling stimuleren, onder meer door de ontwikkeling van nabijgelegen bedrijvenparken te ondersteunen.

Kwaliteitsverbetering Een kwalitatief hoogwaardige werkplek kan leiden tot productiviteitsverhoging en kan ertoe bijdragen hoogwaardig personeel aan te trekken en vast te houden. De kwaliteit van de werkplek wordt hierbij mede beïnvloed door de omgevingskwaliteit, bebouwd en onbebouwd. Veranderende eisen aan de kwaliteit van onderwijs en voorzieningen, bijvoorbeeld onderwijs aan kleinere groepen, elektronische leeromgeving et cetera, zijn mede bepalend in de huisvestingsplannen. Voorts is de verbetering van de kwaliteit gericht op aanpassingen die tegemoet komen aan de toenemende milieu- en overige regelgeving. Ook het inlopen van de achterstand van groot vervangend onderhoud is een kwaliteitsverbeterend middel waarvoor middelen worden vrijgemaakt.

Concentratie Het geïntegreerd huisvesten van verwante disciplines en functies binnen een beperkt aantal vestigingsgebieden is vanouds een pijler van het huisvestingsbeleid.

Vestigingsgebieden Het concentratiebeleid binnen de vier vestigingsgebieden is als volgt: > Binnenstad: Alfa faculteiten, het College van Bestuur, het Bureau van de Universiteit en de Universiteitsbibliotheek. > Hortuskwartier: Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen (GMW). > Antonius Deusinglaan e.o: UMCG en Farmacie. > Zernikecomplex: Bèta en gamma faculteiten (exclusief GMW), het KVI, het Rekencentrum, het UOCG, het Sportcentrum en het Facilitair Bedrijf, evenals aan de universiteit gelieerde bedrijven op het gebied van hightech en informatietechnologie.

Realisatie doelstellingen Samengevat zijn in het kader van het vigerende universitaire huisvestingsbeleid in hoofdlijnen de navolgende zaken aan de orde geweest: > Voor realisatie van huisvesting van buitenlandse studenten, promovendi en gastdocenten is op het Zernikecomplex een perceel aangewezen. Voor dezelfde doelgroep komt er ook in de binnenstad op het voormalige Bodenterrein huisvesting. De planuitwerking voor deze beide huisvestingsvoorzieningen is gestart. Het gaat hierbij om een totaal van 500 (2 keer 250) wooneenheden. > In oktober 2005 vond de ondertekening van het Convenant Inrichting Zernikecomplex tussen de RUG, gemeente en de Hanzehogeschool plaats. In dit convenant maakten de ondertekenaars een tienjarenafspraak om het campusterrein te ontwikkelen tot een lommerrijke onderwijs- en wetenschapscampus met veel groen- en waterpartijen. > Eind 2005 is de overdracht van diverse percelen aan de gemeente Groningen en vice versa begonnen als uitwerking van de stedenbouwkundige ontwikkeling van het Zernikecomplex. > Flinke voortgang is geboekt met de uitwerking van de nieuwbouw voor Levenswetenschappen en het Faculteitsgebouw W&N, die beiden worden gerealiseerd in het Plangebied Zernike Oost. > Met het Waterschap is overlegd om de waterbeheersing van het Zernikecomplex over te dragen van de RUG naar het Waterschap. In maart 2006 is het poldergemaal aan het Waterschap overgedragen. > De plannen voor de herhuisvesting van de faculteiten Bedrijfskunde en Economische Wetenschappen binnen het Plangebied Zernike West zijn nader uitgewerkt. Als tijdelijke huisvesting is het pand Dierenriemstraat 100 verbouwd en in gebruik genomen. > Aan de Oostersingel begon de bouw van twee nieuwbouwprojecten, namelijk het Onderwijsgebouw en het Research Laboratorium. > De RUG heeft de Allersmaborg in Winsum in erfpacht genomen. De Allersmaborg wordt gerestaureerd en in gebruik genomen als representatieve locatie voor activiteiten voor de universitaire gemeenschap en het algemene publiek, alsmede voor de relatieontwikkeling met RUGalumni, de samenleving in het algemeen en het bedrijfsleven. Een nadere verslaglegging per vestigingsgebied:

Binnenstad De huisartsenpraktijk die ruimten in het RUG-pand aan de Oude Kijk in ’t Jatstraat 41/41a huurde, heeft per 1 mei 2005


Figuur 5.6 Financiering Investeringen in gebouwen (bedragen x 1 mln)

2006

2007

2008

2009

2010

2011 t/m 2020

38,3

-1,7

-45,5

-79,1

-80,5

-82,6

Rijksbijdrage

12,1

14,5

12,9

13,6

13,6

142,1

Algemene middelen

3,8

1,6

3,2

2,6

2,6

23,0

Overige inkomsten

2,4

0,8

0,4

2,8

0,7

6,5

58,2

60,7

50,1

20,4

19,1

113,2

-1,7

-45,5

-79,1

-80,5

-82,6

-24,3

Beginstand

Investeringen

Bron: vastgoedstaten per 31/12/05

Figuur 5.7 Investeringen MOCW (bedragen x 1mln)

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Beginstand

2003

-0,5

-3,5

-7,0

-6,6

-2,0

0,2

-0,2

Huisvestingsmiddelen

0,8

1,3

2,7

4,9

3,2

0,8

0,4

Investering A Gebruiksvergunningen

0,1

B. Veiligheidsmaatregelen

0,2

0,1

0,1

0,1

C. ARBO/ Klimaatinstallaties

0,2

1,9

0,8

1,3

0,2

0,9

D Milieuvergunningen

0,2

1,0

3,3

0,9

0,5

3,9

4,8

2,3

0,3

1,0

0,4

0,3

-0,5

-3,5

-7,0

-6,6

-2,0

0,2

-0,2

-0,5

Totale investeringen

0,2

een nieuw onderkomen gevonden aan de Ossenmarkt 1. Het verbouwde pand A-weg 30 is op 1 februari 2005 door de faculteit Letteren in gebruik genomen. Dit onderwijspand dient ter compensatie van het pand Oude Boteringestraat 13 en het Tehuis, waarover niet meer beschikt kan worden. In het collegejaar 2005-2006 wordt het gebruik van bioscoopzalen als collegeruimten voor grote groepen studenten gecontinueerd. Verder zijn plannen uitgewerkt om de restauratieve en representatieve voorzieningen van het Academiegebouw te upgraden. In 2006 en 2007 vindt de uitvoering van dit project plaats.

Hortuskwartier De additionele nieuwbouw voor de GMW in het westelijk deel van de voormalige Hortustuin is nog niet aangevangen wegens het onthouden van een bouwvergunning. In de knel-

0,4 0,3

lende ruimtebehoefte van de GMW is tijdelijk voorzien door het verkochte Theologiecomplex (NKJ 104), dat in deze wijk is gelegen, terug te huren. Voor 2006 is naar een alternatief gezocht, omdat het complex in februari 2006 aan de koper is overgedragen. Kunstmatige Intelligentie komt dan in het IDEA-gebouw op het Zernikecomplex. Daarnaast gaat het beheer van de Oude Boteringestraat 13, een onderwijsgebouw, over naar GMW. Tegelijkertijd wordt er samen met de faculteit gewerkt aan een nieuw masterplan voor de GMW.

Antonius Deusinglaan e.o. Begin dit jaar startte de nieuwbouw van het Onderwijsgebouw en het Research Laboratorium voor gebruik door onder meer het UMCG. Beide gebouwen worden gerealiseerd op de hoek Antonius Deusinglaan/Oostersingel. In een tripartiet overleg heeft de RUG met de gemeente Groningen en het

UMCG opnieuw gekeken naar de ontwikkeling van het voormalige Bodenterrein. Naar verwachting volgen definitieve afspraken over de bestemming en herinrichting van het terrein in 2006.

Zernikecomplex De uitbreiding van het UB-boekendepot is in uitvoering. In deze plannen is tevens de huisvesting van startende studentenbedrijfjes (StudEnterprise) opgenomen. De uitbreiding is gereed gekomen in maart 2006. Het convenant tussen de RUG, de HG en de gemeente over de bestemmingsplanwijziging is getekend. Deze wijziging is gebaseerd op de door de RUG ontwikkelde stedenbouwkundige visie (West 8). De actiepunten daarin worden volgens planning uitgewerkt. Zo is de uitwerking van de ontsluiting via het Blauwborgje in plaats van de Zernikelaan begonnen. Het ontwerpproces voor de nieuwbouw facultair centrum Levenswetenschappen vordert gestaag. In december is de eerste fase van het schetsontwerp aan alle betrokkenen ter beoordeling voorgelegd. Het gebouw wordt in april 2009 opgeleverd. De presentatie van het voorlopig ontwerp van het Faculteitsgebouw, waarin onder meer de FWN bibliotheek, de centrale restauratieve voorziening en enkele grote collegezalen zijn ondergebracht, vond plaats in december 2005. Het Faculteitsgebouw is medio 2007 gereed. Voor het Plangebied Zernike West vond een herprioritering van de deelplannen plaats. De vernieuwde onderwijsvleugel van de WSN-hoogbouw is in februari 2005 in gebruik genomen. In verband met de voorgenomen fusie tussen de faculteiten FBK en FEW is besloten de upgrading van de kantoorlagen WSN-hoogbouw (UKW) in 2006 te starten, in plaats van 2001, zoals oorspronkelijk gepland. Hiervoor zijn delen van de faculteit FEW en FBK en de gehele faculteit FRW in december 2005 verhuisd naar een interimhuisvesting aan de Dierenriemstraat. Het ontwerpproces voor de verbouw WSN-hoogbouw is in november 2005 afgerond. Om gezamenlijke huisvesting voor het UOCG te realiseren is het pand Landleven 1 verbouwd. De gezamenlijke huisvesting voor het voormalig UCLO, ECCOO en Cowog vereiste een verhuizing van enkele zitwerkruimten en onderwijsvoorzieningen voor Wiskunde & Informatica. Deze ruimten zijn gecompenseerd door gedeeltelijke verbouw van het pand Blauwborgje 12, voormalige huisvesting van het COWOG. De Europese frontoffice van de Osaka University heeft per 1 april 2005 intrek genomen in het TTR-gebouw aan de Zernikelaan 6. Omdat deze lokatie erg geschikt is en de synergie in de hand werkt, viel in oktober 2005 het besluit het centrum voor Japankunde eveneens in het gebouw te huisvesten. De vrijgekomen ruimten aan de Kleine Kromme Elleboog 7b is weer aan de Stichting University Guesthouse overgedragen. Het University Guesthouse kreeg er kamers bij zodat nog meer gasten hier kunnen overnachten.

Financiering huisvesting in meerjarenperspectief De plannen voor nieuw-, aan- en verbouw zijn een essentieel onderdeel van de instellingsbegroting. De uitgaven worden betaald uit het investeringsfonds dat is opgebouwd uit de jaarlijkse rijksbijdrage, bijdragen van decentrale eenheden en dotaties uit de centrale middelen. Op basis van de beschikbare liquide middelen geldt dat het investeringsfonds in de huidige planperiode 2005-2020 maximaal een tekort van € 80 mln mag oplopen (zie figuur 5.6).

Additionele huisvestingsmiddelen MOCW In 2004 heeft de minister van OCW € 12,9 mln aan additionele huisvestingsmiddelen aan de RUG toegezegd, verdeeld over de periode 2004-2008. De extra investeringen die de RUG vanuit deze middelen bekostigt zijn onderverdeeld in vier categorieën: gebruiksvergunningen, veiligheidsmaatregelen, ARBO/ klimaatinstallaties en milieuvergunningen. Deze investeringen maken integraal deel uit van de totale projectplanning van de RUG (zie figuur 5.7).


5.5 Facilitair Bedrijf Het Facilitair Bedrijf (FB) ontwikkelt zich prominenter als leverancier van facilitaire producten en diensten die beter aansluiten op de vragen en wensen van de universitaire klanten. Het interne productdenken maakt stapsgewijs plaats voor een procesgeoriënteerde organisatie. De klanten kijken kritischer naar de prestaties van het FB, niet alleen naar de kwaliteit, maar ook naar de prijs van de producten en diensten in relatie tot externe aanbieders. Klanten vragen vaker naar adequate informatie vooraf en naar verantwoording achteraf. Dit betekent dat het FB in staat moet zijn te allen tijde de klant te informeren en te rapporteren over de procesvoortgang van klantvraag tot nazorg. In 2005 is in samenwerking met de faculteit der Bedrijfskunde een federaal facility management informatiesysteem ontwikkeld. Het FB heeft een projectleider aangesteld die dit systeem vanaf 2006 stapsgewijs implementeert. Per 1 januari 2005 heeft het FB alle contractgerelateerde diensten ondergebracht in de nieuwe unit Services. Kennisuitwisseling en kennisvermeerdering op het terrein van Inkoop en Europese Aanbestedingtrajecten zijn zo beter gewaarborgd. Er is een Inkoopbeleidsplan RUG vastgesteld. Het FB faciliteert het aanbestedings- en inkoopproces. Hiervoor wordt een professionele senior inkoper aangetrokken. Namens de RUG heeft het FB in 2005 de Europese Aanbestedingstrajecten Energie (gegund aan Essent) en Telefonie (gegund aan KPN) begeleid.

Een procesgeoriënteerde organisatie vraagt van leidinggevenden een andere houding bij de vraag hoe zij hun bedrijfsprocessen en medewerkers aansturen. Het project Pioenroos is gestart om deze cultuuromslag bij het FB te begeleiden. Drie thema’s staan centraal: Klant in beeld, Organisatie in ontwikkeling en Inspirerend leiderschap. In 2006 worden deze thema’s uitgewerkt. Verder is onderzocht hoe het FB bij verbouw- en nieuwbouwprojecten, professionele ondersteuning kan bieden die beter aansluit op de vraag van de klant en op het proces van VGI. Er kwam een format projectmanagement waarin de totale dienstverlening beter is gewaarborgd. Bij de unit Restauratieve Voorzieningen is er in het kader van flexibilisering een carrousel van verschuivingen van ‘vaste werkplekken’ geweest. De arbeidsduurcontracten zijn beter afgestemd per kantine, waardoor de vraag naar uitzendkrachten sterk afnam. Dit levert een besparing op van jaarlijks € 80.000. Zes medewerkers (3,7 fte) hebben per 1 december 2005 gebruik gemaakt van de FPU+ regeling. Deze arbeidsplaatsen zijn niet herbezet. Het ziekteverzuim is in 2005 van 7,2% gedaald naar 6,1%. Het financiële resultaat van het FB over 2005 is positief. Vooral de resultaten van Restauratieve Voorzieningen en GrafiMedia vallen op. Het resultaat van beide units vertoont een opgaande lijn naar een positief resultaat. De cijfers van de unit Services geven nog geen consistent beeld.

5.6 ICT-voorzieningen In april 2005 heeft de minister van OCW de Blue Gene, een van de krachtigste supercomputers ter wereld, officieel in gebruik genomen bij de RUG. De Blue Gene is onderdeel van de technische infrastructuur van het LOFAR-project, waardoor wetenschappelijk onderzoekers ongekend grote hoeveelheden sterrenkundige data kunnen analyseren. Het LOFAR-project is een belangrijk knooppunt in een internationaal netwerk, dat grote potentie heeft voor toekomstig wetenschappelijk onderzoek en technologische en commerciële toepassingen. In juni heeft de U-Raad het ICT-Strategieplan 2005-2009 aangenomen. Daarin liggen de grote lijnen voor het ICTbeleid op de gebieden Onderzoek, Onderwijs, Organisatie, Wetenschappelijke Informatievoorziening en ICT-infrastructuur. In totaal is er € 23,6 mln gereserveerd. De ICT-commissie begeleidt de uitvoering van de strategie en rapporteert direct aan het College van Bestuur. Andere ontwikkelingen waren: > De invoering van centrale regie over de standaard ICTvoorzieningen. Het College heeft een Leiding Reorganisatie ingesteld, die de facultaire eenheden

>

>

> >

> >

ICT-ondersteuning en het Rekencentrum tot één geheel moet samensmeden. De Leiding heeft in juni 2005 een Melding van Reorganisatie aan het Lokaal Overleg gestuurd. In maart 2006 heeft ze haar Formatiebeleidsplan gepresenteerd. De instelling van een centraal e-mailadres voor alle RUG-medewerkers is in 2005 afgerond. Dit is een belangrijke stap in de technische centralisatie, nodig om de ICT-ondersteuning aan de RUG te optimaliseren. Het project studentenwerkplek is succesvol afgerond. Het heeft geresulteerd in technische centralisering van het beheer van de studentenwerkplekken. In 2005 is het project RUG-werkplek gestart, dat het technisch beheer van de RUG-werkplek centraliseert. Het Magic-project is succesvol afgerond. Alle ICT-helpdesks aan de RUG gebruiken nu dezelfde helpdesktool om incidenten te registreren. De functionaliteit van Magic wordt in komende projecten uitgebreid. De RUG is overgegaan op het gebruik van één (centraal onderhouden) digitale agenda voor alle medewerkers. De RUG is begonnen met de invoering van Metis, het landelijke systeem ten behoeve van onderzoeksinformatie.

5.7 Wetenschappelijke informatievoorziening Collectievorming en licenties De kwaliteit van de wetenschappelijke informatievoorziening wordt in de eerste plaats bepaald door de informatie die de bibliotheek bezit of waartoe zij toegang biedt. Dat betekent dat collectievorming en het afsluiten van licenties zijn te beschouwen als de meest belangrijke taken van de bibliotheek. In 2005 gaf de UB een bedrag van € 1,4 mln aan collectievorming uit. De faculteiten schaften voor € 3,2 mln aan boeken, tijdschriften en elektronische publicaties aan. De totale uitgaven voor de collectievorming bedroegen in 2005 € 4,6 mln. De gedrukte collectie van de RUG nam met 38.946 banden toe tot in totaal 3.160.692 banden. Begin 2005 liepen de licenties met diverse grote uitgeverijen af. De vernieuwing gebeurde zo veel mogelijk in landelijk verband, in het kader van het consortium dat de Nederlandse universiteitsbibliotheken daarvoor hebben opgericht. Zoals in het vorige jaarverslag werd gemeld, was er eind 2004 relatief snel overeenstemming met Wiley en Springer/Kluwer over de voorwaarden voor nieuwe licenties voor de periode 2005–2007. Met Elsevier verliepen de onderhandelingen moeizamer. Pas in april 2005 was er een akkoord over een nieuwe licentie voor de periode 2005–2009. Uiteindelijk gaven de voorzitters van de Colleges van Bestuur in VSNU-

verband hiertoe de doorslag. In de loop van 2005 viel het besluit deel te nemen aan landelijke licenties voor de tijdschriftenfondsen van de uitgeverijen Blackwell’s en Oxford University Press. Is het landelijk overleg over licenties bestuurlijk gezien geen sinecure, ook op locaal niveau vergt de besluitvorming over het aangaan van licenties en de doorberekening van kosten veel energie. In principe besluit de door het College van Bestuur ingestelde licentiekamer hierover op grond van richtlijnen die het College heeft opgesteld. Desalniettemin bleek het in de praktijk noodzakelijk dat – in aanvulling hierop – de bibliothecaris van de universiteit en de stafmedeweker licenties van de UB met menig faculteitsbestuur en facultaire bibliotheekcommissie in overleg traden. Wanneer tweederde van de faculteiten, gemeten naar hun belang in een bepaalde licentie, voor het afsluiten van die licentie is, zijn alle tien faculteiten verplicht mee te doen; dat geldt ook voor de betaling van hun aandeel. Zo luidt de algemene richtlijn voor de licentiekamer. In de praktijk blijken de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen en de faculteit Geneeskunde meestal samen die tweederde meerderheid te behalen, zodat de andere acht faculteiten zich geregeld ‘overruled’ zagen. Daarom adviseerde de licentiekamer dat het College vanaf 2006 op algemeen universitair niveau zou beslissen over de afsluiting van licenties, na advies van de bibliothecaris van de universiteit en de faculteitsbibliothecarissen en na overleg met het Managementberaad. De licentiekamer zou in dat geval haar functie verliezen en opgeheven kunnen worden. Wat het eerste gedeelte (besluitvorming op centraal universitair niveau) betreft sloot de Klankbordgroep Bibliotheekgebruikers zich bij dit advies aan. Het College liet weten in 2006 een standpunt over deze aangelegenheid in te nemen. De collectie van de universiteitsbibliotheek werd in 2005 uitgebreid met verschillende geschenken en legaten van particulieren en instellingen, waarvoor de UB zeer erkentelijk is. Verder werd de collectie verrijkt met enkele geschenken van de Vereniging Vrienden van de Bibliotheek van de RUG. Eind 2005 was er een vergelijkend onderzoek naar de collectievorming van de RUG vis-à-vis de andere klassieke universiteiten. Daaruit bleek dat, ondanks de grote druk op de financiële middelen van de universiteit, Groningen bij de uitgaven voor de collectievorming relatief hoog scoort. De bibliotheekcollecties worden op een hoog peil gehouden. Dat kwam eind 2005 tot uitdrukking in de personeelsenquête van de RUG. Het percentage RUG-medewerkers dat de bibliotheekcollecties als goed of uitstekend beoordeelde was 87% (in 2000 was dat 79%).

Dienstverlening Ook op het gebied van de dienstverlening spanden de faculteitsbibliothecarissen en de UB zich in 2005 met kracht in. Intensief werden de digitale bibliotheekvoorzieningen uitgebouwd, vanuit de gedachte dat gebruikers steeds meer verwachten dat de meeste, zo niet alle informatie digitaal toegankelijk is: zeven dagen per week en 24 uur per etmaal. RUGcombine, een voorziening om gelijktijdig verschillende databases te doorzoeken, werd ontwikkeld. Na Geneeskunde kregen in 2005 bijna alle wetenschaps-disciplines RUGcombine-voorzieningen. RUGlinks, een linkingtool die de navigatie naar gezochte informatie optimaliseert, werd uitgebreid naar diverse elektronische (bibliografische en full text) bestanden. Het aantal gebruikers dat deze voorziening gebruikt is overweldigend. Helaas nam de performance van deze voorziening eind 2005 dramatisch af, toen de softwareleverancier (Ex Libris) een nieuwe versie van dit systeem opleverde. Ondanks de inzet van een krachtiger machine werden de gesignaleerde problemen niet opgelost. Het is voor de gebruikers een schrale troost dat talloze andere bibliotheken in binnen- en buitenland met hetzelfde probleem kampen. Ex Libris werkt met kracht aan een spoedige oplossing. Ook de proxyserver die studenten en personeelsleden in staat stelt van buiten de universiteit geautoriseerd toegang te krijgen tot de informatiebestanden van de RUG bleek in 2005 ongekend populair. De statistische gegevens die deze server levert geven een interessant inzicht in het gebruik van de digitale bibliotheekvoorzieningen buiten het Intranet van de universiteit. In 2005 ging de ingebruikneming van de nieuwe versie van het lokale bibliotheeksysteem van OCLC PICA verder. De vernieuwde software voor het geautomatiseerde uitleensysteem (OUS4) kwam bij de UB en faculteiten in gebruik. Helaas kon de RUG-brede implementatie in 2005 niet worden afgerond. In juni 2005 werd het project I-service formeel afgesloten. Het aantal vragen dat per e-mail aan deze dienst werd gesteld steeg licht vergeleken met vorig jaar. Onderwerpen waarover de meeste vragen gingen waren: toegang tot elektronische tijdschriften, toegang via proxy en vragen over lenen. Op 8 november hielden de UB, de Openbare Bibliotheek Groningen en de Hanzehogeschool Groningen gezamenlijk een themadag over digitaal inlichtingenwerk. Het doel was nadere samenwerking en uitwisseling van kennis en personeel. Eind 2004 viel het besluit het Groningse onderzoeksinventarisatiesysteem OZIS in 2005 geleidelijk te vervangen door METIS, een landelijk systeem dat beter voldoet aan de eisen voor onderzoeksinventarisaties. Bovendien werkt METIS meer dan OZIS met gestandaardiseerde metadata. Het College van Bestuur droeg het functioneel beheer aan de


Universiteitsbibliotheek op. Verschillende personen en afdelingen bij de UB spanden zich in 2005 in voor de invoering van gegevens in dit nieuwe systeem. Het betreft hier een omvangrijk en complex proces waarvan de eerste resultaten in 2006 zichtbaar zijn. Wat de gegevensinvoer betreft is METIS nauw gelieerd aan het e-depot van de RUG. Het gaat hier om een elektronisch depot voor de fulltext opslag van publicaties die door RUG-medewerkers zijn geschreven. Daarmee participeert de RUG in landelijke en internationale ontwikkelingen: bijna alle Nederlandse en Angelsaksische universiteiten zijn bezig met vergelijkbare activiteiten. Het einddoel is de resultaten van het universitaire onderzoek langs elektronische weg zo volledig mogelijk vrij toegankelijk te maken in aanvulling op het publicatie-circuit via wetenschappelijke uitgeverijen. METIS is daarbij zo ingericht dat een medewerker of een facultaire instantie met een minimum aan handelingen publicaties gelijktijdig kan invoeren in het onderzoeksregistratiesysteem (bibliografisch) en in het elektronische depot (fulltext). In 2005 werden verschillende projecten afgerond die in het kader van een tender van SURF aan de RUG waren toegewezen en die alle betrekking hadden op de vorming van speciale elektronische depots. Het project Northsee richt zich op de opslag en informatiedienstverlening op het gebied van energie, milieu en duurzaamheid. Een ander project, Truth or DARE, gaat over de elektronische openbaarmaking van publicaties van juridische aard. Tevens was er participatie in het Leidse SURF-project DARC, dat betrekking heeft op de Afrikanistiek. Al deze drie projecten vonden in 2005 hun succesvolle voltooiing. De inspanningen van de UB en de faculteitsbibliotheken om de dienstverlening te optimaliseren bleken door de RUGmedewerkers te worden gewaardeerd. In de hierbovengenoemde personeelsenquête van eind 2005 gaf 93% van de ondervraagden aan de bibliotheekvoorzieningen als goed of uitstekend te beoordelen (in 2000 was dat 86%). Iets van deze tevredenheid kwam ook tot uitdrukking in een stijging van de bezoekersaantallen van de UB met 18.000 tot een jaartotaal van 686.000. De bibliothecaris van de universiteit nam deel aan de werkzaamheden van de universitaire ICT-commissie, die tot taak had het ICT-beleid van de RUG te herformuleren. Hij droeg bij aan het schrijven van het gedeelte ICT en wetenschappelijke informatievoorziening. Bovendien leverde hij een bijdrage aan de formulering van het ICT-werkplekkenbeleid. De ICT-cie deed de aanbeveling het aantal ICT-werkplekken bij de RUG te vergroten, vooral in de bibliotheekvoorzieningen in de binnenstad, dit laatste gelet op de ruime openingstijden. Het College besliste op grond hiervan het aantal werkplekken in de UB aanzienlijk uit te breiden, met de kanttekening dat deze voorzieningen gedeeltelijk ook ten dienste moeten staan van het taalvaardigheidsonderwijs Engels dat de letteren-

faculteit in 2006 voor alle universitaire medewerkers en studenten zal verzorgen. Eind 2005 waren de tekenen positief dat het College de begroting voor de nieuwe, ruim 300 werkplekken (bijna € 1 miljoen) zou goedkeuren en de benodigde gelden beschikbaar zou stellen, op voorwaarde dat de UB vanuit haar apparatuurfonds eveneens een bijdrage zou leveren.

Overige activiteiten Van 5 tot 9 juli hield de UB de jaarlijkse LIBER-conferentie. LIBER is de Europese associatie van wetenschappelijke bibliotheken en houdt eens per jaar een conferentie in een Europese stad. Een kleine 300 bibliothecarissen nam aan deze succesvol verlopen conferentie deel. Dit succes was te danken aan de vele inspanningen die het Groningen Congresbureau en een groot aantal enthousiaste bibliotheekmedewerkers zich getroostten. Met de NV Nederlandse Gasunie werd overlegd in welke mate de sinds 1988 bestaande, maar per 1 juli 2006 aflopende dienstverleningsovereenkomst zou worden verlengd. Met de afdeling Gasengineering and Technology (GET) was er eind 2005 overeenstemming over een nieuw deelcontract. Met het Hoofdkantoor vindt in 2006 verder overleg plaats. In 2005 werden in de UB vijf tentoonstellingen georganiseerd.

5.8 Duurzaamheid Copernicus In 1993 heeft de RUG het Copernicushandvest ondertekend. In dit kader heeft de RUG sinds mei 2000 een coördinator voor het project duurzame ontwikkeling. Dit project is in 2003 met vier jaar verlengd. De universitaire gemeenschap als geheel ondersteunt op hoofdlijnen de aanbevelingen van het Copernicushandvest. Uitvoering en monitoring berusten bij een samenwerkingsverband van de projectgroep en de AMD. Dit samenwerkingsverband probeert de RUG in alle facetten een goed voorbeeld voor duurzaamheid te laten zijn. Duurzame huisvesting, duurzaam beheer, duurzame bedrijfsvoering en natuurlijk waar mogelijk en wenselijk onderzoeken onderwijslijnen naar duurzame ontwikkeling. De stuurgroep Duurzame Ontwikkeling, de duurzaamheidcoördinator en de AMD blijven het aanspreekpunt voor landelijke Copernicus-activiteiten. De RUG kent een grote verscheidenheid aan oude en nieuwe gebouwen, evenals (duurzame) nieuwbouwprojecten, waarin verschillende functies zijn te onderscheiden. Aan een totaal plan voor een duurzaam gebruik van bestaande en nieuwe gebouwen wordt gewerkt, waarbij de nadruk ligt op de nieuwbouwprojecten in Paddepoel. De AMD heeft met de

projectgroep het voortouw genomen om een duurzaamheidmeetinstrument te ontwikkelen. Deze ‘Milieu Prestatie Indicatoren’-methodiek (MPI) is geschikt voor een landelijk brede inzet. De ontwikkelingen op energie en afvalmarkten laten mede dankzij de MPI’s zien dat inzet van efficiency, besparing en duurzame nieuwbouw een noodzaak is. In het project ligt het zwaartepunt op onderwijs. Dit steunt voor een belangrijk deel op lopend duurzaamheidonderzoek dat op veel plaatsen in de RUG al dan niet in EDReC (Energy Delta Research Centre) verband loopt. Belangrijke elementen zijn ondersteuning en verbetering van (bestaand) milieuonderwijs en ontwikkeling van nieuw onderwijs binnen BaMa. Een recente onderwijsinventarisatie biedt daarvoor wellicht nieuwe aangrijpingspunten. Dat geldt vooral voor Economische Wetenschappen, Rechtsgeleerdheid, Ruimtelijke Wetenschappen, Wiskunde en Natuurwetenschappen. Dat uit zich in zowel docentenondersteuning als begeleiding van studentenonderzoek. Het onderwijsproject Green Campus wordt gecontinueerd. Belangrijk zijn in dit kader de voortzetting en uitbouw van onderwijsmodules bij de opleiding Technische Bedrijfskunde en bij de faculteiten Bedrijfskunde en Medische Wetenschappen. Ook in 2005 droeg de RUG bij aan een landelijke serie vakreviews over vakspecifieke duurzaamheid. Het extern beter presenteren van de resultaten van het huidige duurzaamheidonderzoek en onderwijsaanbod krijgt nadrukkelijke aandacht. Het duurzaamheidproject beoogt concrete, heldere, korte- en middellange termijnstappen die gericht zijn op de volgende actiepunten: > Betere integratie en presentatie van bestaand en nieuw te ontwikkelen onderwijs (gerelateerd aan duurzaamheid); eerst voornamelijk in de bachelorfase, later met een verdieping in de masterfase. > Verbetering externe presentatie duurzaamheidgerelateerd onderzoek in samenwerking met EDReC. > Facilitering onderwijsprojecten vanuit expertisecentrum IVEM. > Algemeen duurzaamheidonderwijs toegankelijk maken via aanbod van algemeen vormende vakken. > Opzetten van minors in specifieke opleidingen en van nieuwe onderwijspilots onder andere bij Bedrijfskunde en Medische Wetenschappen. > Continuering (nationale en internationale) netwerken en bijdragen aan (netwerk)publicaties. > Doorlopende aandacht voor duurzame(re) bedrijfsvoering en duurzaam bouwen. > Doorlopende aandacht voor veiligheid en arbo. > Continuering (intern instelling)overleg in algemene en specifieke zin. > Verbetering lange termijn waarborging project duurzame ontwikkeling.

Milieuprestatie indicatoren (MPI’s) MPI’s maken een vergelijking van de milieuprestaties voor energie, water en afval van gebouwen, faculteiten en universiteiten mogelijk en geven inzicht in de ontwikkeling van milieuprestaties in de tijd. Voor de beheersing en vermindering van deze stromen is inzicht nodig in de omvang van het beslag op het milieu. Dit is de basis van een adequaat milieuzorgsysteem. Voor de RUG zijn MPI’s ontwikkeld voor energieverbruik, waterverbruik en afvalproductie (gevaarlijk en niet-gevaarlijk afval). Het doel is iedereen binnen de organisatie te informeren over de milieuprestaties van de organisatie en de kosten die daarmee gemoeid zijn. Milieuprestatie-indicatoren moeten voldoen aan voorwaarden: > De resultaten zijn betrouwbaar en verifieerbaar. > Brongegevens zijn meetbaar en beschikbaar. > De uitwisseling van brongegevens tussen onderdelen van de organisatie is goed. Met de methodiek kunnen tevens de financiën in beeld worden gebracht die met het energie- en waterverbruik en de afvalproductie gepaard gaan. De methodiek geeft een direct beeld van de kosten in euro's per vierkante meter voor het energie- en waterverbruik of de afvalproductie. De uitkomsten zijn bij uitstek geschikt om te gebruiken als communicatiemiddel om medewerkers en studenten te confronteren met hun eigen milieugedrag en tengevolge daarvan het milieubewust en duurzaam handelen te bevorderen. Uit figuur 5.8 en 5.9 blijkt dat de MPI voor het energieverbruik (MPI energie) een grillig verloop laat zien rond een gemiddelde MPI van 2,2 zonder dat er een duidelijke trend waarneembaar is. De financiële MPI voor energie daarentegen laat door de jaren heen een stijging van 36% zien en correspondeert met de fors gestegen energieprijzen. De neerwaartse trend in MPI voor water die is ingezet in 1997 na installatie van een intern waterkoelsysteem in Nijenborgh 4 lijkt na een piekje in 2003 door te zetten in 2004. In de financiële MPI voor water is tevens een duidelijke neerwaartse trend te zien. De neerwaartse trend wordt hier in de eerste plaats veroorzaakt door de daling van de totaal verbruikte hoeveelheid water door de jaren heen. Vergelijkt men echter de kosten voor een kuub water in 1996 met die in 2004, dan blijkt dat de kosten zijn toegenomen met ruim 40%. De hoeveelheid geproduceerd papierafval (MPI papier) is in 2005 ruim 30% lager dan in 2004, hetgeen een aanzienlijke vermindering is. In de hoeveelheid afgevoerd restafval is geen duidelijke trend herkenbaar. In 2005 is er verder een daling van de totaal afgevoerde hoeveelheid niet gevaarlijk afval van 15% ten opzichte van 2004. De financiële MPI is ook licht afgenomen ten


opzichte van 2004. Ook hier is duidelijk waareembaar dat de daling van de financiële MPI voor het totaal van niet-gevaarlijk afval geen gelijke trend houdt met de daling van de hoeveelheid ingezameld niet-gevaarlijk afval/m2. Vergelijkt men de prijs voor afval/kg van 1996 met de huidige prijs, dan komt men hier zelfs op een stijging van ruim 100%. De MPI voor gevaarlijk afval geeft een duidelijke neerwaartse trend te zien. Ook hier is een toename van de kg-prijs voor afvoer ten opzichte van voorgaande jaren. Uit de gegevens volgt de conclusie dat de RUG wat de hoeveelheden afgevoerd afval (zowel gevaarlijk als bedrijfsafval) betreft de afgelopen jaren een duidelijke daling in totale hoeveelheden heeft bewerkstelligd. Hetzelfde geldt voor de hoeveelheid gebruikt water. De hoeveelheid verbruikte energie lijkt enigzins stabiel (ondanks een groter oppervlak van de

RUG). Als echter in de komende jaren zowel het energieverbruik als het af te voeren afval betaalbaar moet blijven, dan zijn wegens de aangegeven prijsontwikkelingen voor afval, voor water en energie verregaande besparingen en efficiencyverbeteringen noodzakelijk. Een voorbeeld is de nieuwbouw van het facultair centrum Levenswetenschappen. Het Faculteitsgebouw medio 2007 gereed zijn en bevat dan een grootschalig ondergronds energieopslagsysteem (WKO-project), waarmee een substantiële energiebesparing wordt bereikt. Het contract hiervoor is begin 2006 getekend. Een gespecialiseerd installatiebedrijf legt dit opslagsysteem aan en zal het 15 jaar lang beheren en onderhouden. Op dit energiesysteem vindt de aansluiting plaats van alle nieuwbouw- en renovatieprojecten van de RUG op het Zernikecomplex, en ook die van de HG.

Figuur 5.8 MPI’s RUG-totaal 2000-2005 *

2000

2001

2002

2003

2004

2005

MPI energie GJ/m2

2.41

2.26

MPI water m3/m2

0.81

0.61

2.18

1,88

2,29

*

0.45

0,63

0,52

MPI papier kg/m2

1.07

1.27

0.73

*

0.90

0.97

0,64

Pa r am e t e r

MPI restafval kg/m2

1.14

1.56

1.09

1.22

1.14

1,16

MPI totaal niet gevaarlijk afval kg/m2 **

5.64

6.85

4.64

5.35

3.01

2,65

MPI gev. afval kg/m2

0.37

0.24

0.23

0.24

0.25

0,22

Kosten energie euro/m2

16.70

18.10

17.70

17.89

19.01

*

Kosten water euro/m2

0.96

0.93

0.90

0.87

0.74

*

Kosten totaal niet-gevaarlijk afval euro/m2 **

0.92

1.04

1.19

1.15

1.07

1.00

Kosten gevaarlijk afval euro/m2

0.20

0.24

0.26

0.32

0.35

0.33

308398

316018

323361

322853

326173

326173

Financieel

oppervlakte Totaal oppervlak RUG m2

*

De verbruikscijfers voor energie en water van 2005 waren nog niet bekend door administratieve problemen bij het energiebedrijf.

** MPI totaal gevaarlijk afval en de financiële MPI totaal niet-gevaarlijk afval is het totaal aan ingezameld bedrijfsafval inclusief papier, rest en overige afvalstromen.

Figuur 5.9 Milieuprestatie-indicatoren RUG, 1996-2005

6,00

5,00

mpi

4.00

3,00

2,00

1,00

0,00 energie 1996

water 1997

1998

gevaarlijk afval 1999

2000

totaal niet gevaarlijk afval 2001

2002

papier 2003

restafval 2004

2005


14 oktober 2005 – De RUG Discovery wordt ‘gelanceerd’. Deze 14 meter lange truck met uitvouwbare oplegger bezoekt VWO-scholen om voorlichting te geven over het vernieuwde studieprogramma van de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen.

6

Jaarrekening 2005 (bedragen x € 1 mln)

Algemeen

De jaarrekening 2005 is opgesteld volgens de ‘OCenW-Richtlijn Jaarverslaggeving Hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek’. De balans is opgesteld volgens het systeem van oplopende liquiditeit. In de Jaarrekening 2005 zijn de uitkomsten van vier andere rechtspersonen geconsolideerd. Het betreft de Stichting Academische Opleidingen Groningen, Stichting University Guesthouse, Applied NanoSystems BV en RUG Houdstermaatschappij BV. Ingaande 2005 heeft de Stichting AOG niet meer de beslissende zeggenschap in de AOG BV. Als gevolg hiervan zijn de uitkomsten van de AOG BV niet meer geconsolideerd in de jaarrekening 2005 van de Stichting AOG opgenomen.

Exploitatierekening

De exploitatierekening bestaat uit een totaaloverzicht van baten en lasten, alsmede specificaties naar hoofdkostenplaatsen en opbrengsten- en kostencategorieën. De investeringen in apparatuur en gebouwen zijn verantwoord ten laste van de Investeringsfondsen. Afschrijvingen komen ten laste van de exploitatierekening en worden ten gunste van de investeringsfondsen geboekt. De baten en lasten zijn verantwoord volgens het prestatiebeginsel, hetgeen wil zeggen dat als de prestatie is geleverd, de opbrengsten c.q. de kosten als gerealiseerde baten c.q. lasten zijn verantwoord. Indien de daadwerkelijke ontvangst c.q. betaling nog niet heeft plaatsgevonden op verslagdatum dan is hiervoor een vordering c.q. schuld opgenomen. De exploitatierekening over 2005 is als volgt:


Exploitatierekening (bedragen x € 1 mln)

Begroting

Rekening

Rekening

2005

2005

2004

Baten

459,6

499,1

494,2

Lasten

452,8

487,6

490,2

6,8

11,5

4,0

Exploitatieresultaat

De rekening 2005 sluit met een positief saldo van € 11,5 mln. Het resultaat is voor een belangrijk deel het gevolg van de reservering vooraf van € 10,5 mln voor de financiering van aanschaf van inventaris en apparatuur en de investeringen in gebouwen.

rug

De exploitatierekening gespecificeerd naar faculteiten en hoofdkostenplaatsen is als volgt. Specificatie naar faculteiten en

2005

hoofdkostenplaatsen

Baten

2004 Lasten

Exploitatie

Baten

Lasten

Exploitatie

resultaat

resultaat

Faculteiten – Godgeleerdheid

3,0

2,8

– Wijsbegeerte

2,6

2,6

33,5

34,6

96,3 8,3 92,7

– Letteren

0,2

2,9

3,0

-0,1

2,4

2,6

-0,2

-1,1

31,4

33,7

-2,3

96,4

-0,1

92,7

97,7

-5,0

8,9

-0,6

9,2

9,5

-0,3

91,8

0,9

84,1

83,8

0,3 -0,4

Techniek & natuur – Wiskunde en Natuurwetenschappen – Kernfysisch Versneller Instituut UMCG - O&O Economie – Economische Wetenschappen

15,6

16,5

-0,9

14,8

15,2

– Bedrijfskunde

18,6

18,4

0,2

17,6

17,4

0,2

Rechtsgeleerdheid

17,0

17,2

-0,2

16,4

16,8

-0,4

Gedrag & maatschappij – Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

27,5

28,9

-1,4

25,2

26,1

-0,9

– Universitair Centrum Lerarenopleiding

5,1

4,4

0,7

3,8

4,0

-0,2

– Ruimtelijke Wetenschappen

5,2

5,0

0,2

4,6

4,3

0,3

325,4

327,5

-2,1

305,1

314,1

-9,0

41,4

37,7

3,7

45,5

38,3

7,2

Ondersteunende eenheden

57,3

47,0

10,3

56,0

49,5

6,5

Academisch Ziekenhuis Groningen

67,2

67,2

66,5

66,5

Overige eenheden

6,0

6,6

-0,6

6,8

6,6

0,2

Verbonden partijen

1,8

1,6

0,2

14,3

15,2

-0,9

499,1

487,6

11,5

494,2

490,2

4,0

Totaal faculteiten

Overige kostenplaatsen Bestuur en beheer

Uit bovenstaand overzicht blijkt, dat de resultaten van de faculteiten ten opzichte van 2004 zijn verbeterd. E.e.a. is het gevolg van de in 2005 in gang gezette reorganisaties en pre-pensioenering van medewerkers.

De exploitatierekening gespecificeerd naar opbrengsten en kostencategorieën is als volgt. Overzicht baten en lasten soort Baten

Boekjaar

Boekjaar

2005

2004

Lasten

Algemene inkomsten

Boekjaar

Boekjaar

2005

2004

Personeelslasten

– Rijksbijdragen

337,4

327,1

0,5

0,5

33,2

31,5

– Overige overdrachten – Collegegelden

– Lonen en salarissen

196,0

192,7

52,4

47,5

– Sociale lasten – Wachtgelden

5,2

6,2

32,5

35,0

286,1

281,4

– Overige personele lasten Inkomsten van derden

Materiele lasten

– Contractonderwijs

3,2

15,7

– Afschrijvingen

23,0

26,5

– Contractonderzoek

73,3

70,6

– Inkomstenoverdrachten

68,9

68,2

46,9

44,1

– Overige instellingslasten

109,6

114,1

201,5

208,8

487,6

490,2

– Overige baten Financiële baten Totaal baten

4,6

4,7

499,1

494,2

Financiële lasten Totaal lasten

Ingaande 2005 zijn de uitkomsten van de AOG BV niet meer in de rekening geconsolideerd. Als gevolg hiervan is de omzet van het contractonderwijs t.o.v. 2004 met ca € 11,9 mln gedaald. Het boekjaar 2005 is afgesloten met een positief resultaat van € 11,5 mln. Van het resultaat 2005 is € 0,7 mln toegevoegd aan de algemene reserves en € 10,8 mln aan de bestemmingsreserves.


Onderstaand een specificatie van de bestemming van het resultaat naar hoofdkostenplaatsen. Bestemming resultaat

Exploitatie

Algemene reserves

resultaat

Centrale

Decentrale

Decentrale

Reserve

Bestemmingsreserves

reserve

reserves

reserves

investeringen investeringen bestemde

RUG

regulier

projecten

inventarissen gebouwen

Reserve

Overige reserves

en apparatuur Faculteiten

-2,1

-5,6

3,2

0,3

Overige kostenplaatsen Bestuur- en beheer Ondersteunende eenheden

3,7

1,1

2,2

0,7

-0,4

10,3

-1,0

0,8

-0,1

-0,4

11,0

0,1

-0,6

-0,1

-0,3

-0,2

0,0

-2,9

3,6

-0,5

11,0

AZG Overige eenheden Verbonden partijen

0,2 11,5

0,2 0,3

kasstroom

De korte termijn liquiditeiten zijn in 2005 afgenomen met een bedrag van € 9,4 mln. De kasstroom uit operationele activiteiten heeft voor € 11,5 mln betrekking op het exploitatieresultaat, voor € 23,0 mln op afschrijvingen op vaste activa en voor € -10,9 mln op mutaties in het werkkapitaal. De kasstroom uit investeringsactiviteiten heeft voor € 24,3 mln betrekking op investeringen in vaste activa en apparatuur en voor € 8,1 mln op beleggingen op middellange termijn.

Kasstroomoverzicht

2005

2004

2003

Kasstroom uit operationele activiteiten

23,3

34,3

49,7

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-32,7

-58,3

-53,1

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

-0,5

-0,3

-0,4

Mutatie liquide middelen

-9,9

-24,3

-3,8

Overzicht bezoldigingen CvB / RvT (bedragen x 1.000 €) Voorzitter CvB

Lid CvB

Rector magnificus

1/1-31/12/05

1/1-31/12/04

1/1-31/12/05

1/1-31/12/04

1/1-31/12/05

1/1-31/12/04

107,1

107,5

108,1

107,4

107,9

107,8

pensioen/FPU

22,0

20,0

21,8

19,8

22,0

19,9

Totalen

129,1

127,5

129,9

127,2

129,9

127,7

Belastbaar loon Werkgeversbijdrage

Aan de gezamenlijke leden van de Raad van Toezicht is in 2005 k€ 45,8 (2004 k€ 32,5) aan vergoedingen betaald.

balans

De geconsolideerde balans per 31 december 2005 ziet eruit als volgt:

A C T I VA

PA S S I VA

2005

2004

2005

2004

Vaste activa Immateriële vaste activa

3,9

Materiële vaste activa

266,5

261,2

Financiële vaste activa

89,1

80,9

355,6

346,0

Totaal vaste activa

Eigen vermogen

343,4

331,9

14,5

17,9

121,7

126,6

136,2

145,0

479,6

476,9

Vreemd vermogen Voorzieningen

Vlottende activa

Langlopende schulden

Voorraden Vorderingen

3,5

3,0

69,4

66,9

51,1

61,0

Liquide middelen Totaal vlottende activa

124,0

130,9

479,6

476,9

0,5

Kortlopende schulden Totaal vreemd vermogen

Toelichting op de balans Immateriële vaste activa

Betreft een in de balans van de Stichting AOG opgenomen goodwill als gevolg van de overname van IBO BV. Vanwege het ontbreken van de beslissende zeggenschap van de Stichting AOG in de AOG BV wordt ingaande het boekjaar 2005 de goodwill niet meer bij RUG geactiveerd.

Materiële vaste activa

De materiële vaste activa wordt gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs minus de afschrijving. De

ja a rv e r s l a g

afschrijvingstermijn voor het onroerend goed is gebaseerd op ministeriële voorschriften. De afschrij-

2005

vingstermijn voor inventarissen en apparatuur is bepaald op de verwachte economische levensduur.

rug

Gebouwen

Werk in

Totaal

Inventaris

Totaal

en

uitvoering

onroerend

en

vaste

goed

apparatuur

activa

terreinen Verkrijgingsprijs t/m 2004

391,5

24,6

416,1

88,9

505,0

Afschrijvingen t/m 2004

-192,3

-192,3

-51,5

-243,8

Boekwaarde per 31/12/2004

199,2

24,6

223,8

37,4

261,2

Investeringen 2005

11,9

7,6

19,5

9,0

28,5

Desinvesteringen 2005

-0,3

Afschrijvingen 2005

-0,3

-11,8 199,0

32,2

-0,3

-11,8

-11,1

-22,9

231,2

35,3

266,5

Op wetenschappelijke boekwerken wordt niet afgeschreven, ze zijn als p.m. op de balans gewaardeerd. De verkrijgingsprijs van de in bezit zijnde wetenschappelijke boekwerken bedraagt per ultimo 2005 ca. € 71,7 mln.

Financiële vaste actia

De deelnemingen in rechtspersonen zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. De langlopende leningen aan rechtspersonen worden gewaardeerd op nominale waarde. De langlopende beleggingen in obligaties en deposito’s zijn gewaardeerd tegen aflossingswaarde. Het verschil tussen de aankoop en aflossingswaarde van de obligaties is op de balans geactiveerd en wordt gelijkmatig over de periode tussen aankoop en aflossing afgeschreven. Boekwaarde

Investeringen

Verstrekte

Aflossingen

Boekwaarde

per

/ dotaties

leningen

/ afwikkeling

per

2005

2005

2005

31/12/2005

01/01/2005 Deelnemingen in rechtspersonen

1,5

0,1

Leningen aan rechtspersonen

1,9

Obligatieleningen / deposito’s

78,7

17,7

-1,2

-0,1

80,9

17,7

Voorzieningen FVA

Voorraden

1,6 0,5

2,4 -10,0

86,4

-10,0

89,1

-1,3 0,5

De activiteiten van de RUG kunnen worden opgesplitst in BTW-plichtige en vrijgestelde activiteiten. Voor de uitvoering van beide activiteiten beschikt de RUG over enkele magazijnen. De waardering van de voorraad is afhankelijk van de activiteit. Is de activiteit BTW-plichtig, dan is de voorraadwaardering exclusief omzetbelasting. Is de activiteit vrijgesteld dan is de voorraadwaardering inclusief omzetbelasting. De voorraden zijn opgenomen tegen de laatste inkoopprijs. De voorraden zijn op de balans gewaardeerd voor € 1,2 mln (2004 € 1,3 mln). Bij de vaststelling van het onderhanden werk is onderscheid gemaakt tussen projecten, waarbij de RUG wordt geacht op basis van een voortgangsrapportage de prestatie te hebben geleverd en projecten waarbij duidelijk sprake is van de levering van een eindproduct. De 1e categorie projecten wordt integraal in de exploitatierekening verantwoord. De investeringen van de 2e categorie projecten, worden (voorzover nog geen eindproduct is opgeleverd), als onderhanden werk op de balans geactiveerd. De investeringen voor onderhanden werk bedragen per 31/12/2005 € 43,1 mln (2004 € 38,5). Hierop is voor € 40,8 mln (2004 € 36,8 mln) aan termijnen ontvangen.

Vorderingen

31/12/2005

31/12/2004

Debiteuren

12,4

11,8

Ministerie van OC&W inz. kasbeperkingen

6,6

9,5

10,6

9,7

Studenten (inz. collegegelden) Overige vorderingen

2,2

5,4

Overlopende activa

37,6

30,5

69,4

66,9

Op de vorderingen is een voorziening ad € 0.9 mln wegens dubieuze debiteuren in mindering gebracht. Liquide middelen

31/12/2005

31/12/2004

Kassen

0,1

0,1

Banken

45,6

37,3

Ministerie van Financiën

0,2

8,2

Deposito’s (kortlopend)

5,0

12,5

Verbonden partijen

0,2

2,9

51,1

61,0

Eigen vermogen

Saldo

Exploitatie

Mutaties

Saldo

per

saldo

2005

per

01/01/2005 Kapitaal

2005

31/12/2005

261,2

Algemene reserve

36,2

11,2

Fondsen in beheer

3,6

0,1

Eigen vermogen verbonden partijen

-1,2

0,2

Investeringsfondsen

32,1 331,9

Voorzieningen

5,3

266,5

-10,5

36,9 3,7 -1,0

11,5

5,2

37,3

0,0

343,4

Saldo

Dotaties

OnttrekkingenVrijval

Saldo

per

2005

2005

per

2005

01/01/2005

31/12/2005

Wachtgelden/ ontslaguitkeringen

6,6

Reorganisatievoorzieningen

4,8

ADV-dagen/Stuwmeerverlof

3,7

Afstudeerregeling

1,6

WAO/Eigen risico Overige voorzieningen

-1,3 0,8

5,3

-4,3

1,3

-1,0

2,7

1,5

-1,0

2,1

2,2

-0,5

1,2

0,2

17,9

4,7

1,7 1,4

-6,8

-1,3

14,5

Toelichting Ten behoeve van de ultimo 2005 lopende wachtgeldverplichtingen is een voorziening opgenomen van € 5,3 mln. In deze voorziening is opgenomen de totale verplichting inzake de z.g. oude wachtgelden en

ja a rv e r s l a g

ca. 50% van de jaarlijkse last voor de nieuwe gevallen. Vanwege lopende reorganisaties bij een aantal

2005

universitaire onderdelen is voor de verwachte kosten een voorziening opgenomen van € 1,3 mln.

rug

In de universitaire arbeidsvoorwaarden is opgenomen, dat medewerkers onder bepaalde voorwaarden hun ADV-dagen mogen opsparen om ze in de vorm van vroegtijdig vertrek te mogen opnemen. Gedurende deze periode loopt de bezoldiging door en zal de vervanging van deze medewerkers door de desbetreffende eenheden moeten worden geregeld. Voor de hieruit voortvloeiende financiële verplichtingen is in de jaarrekening een voorziening opgenomen. De afstudeervoorziening is berekend op basis van het huidige aantal studenten en de vanaf 1/9/2000 geactualiseerde afstudeerregeling. Ingaande 1/1/2005 is de RUG eigen-risicodrager geworden ten aanzien van de WAO. Dit eigen-risicodragerschap houdt o.m. in, dat gedurende de eerste 5 jaar van de arbeidsongeschiktheid de uitkeringen voor rekening komen van de RUG. Daarna neemt UWV de uitkering over. De contante waarde van de lopende uitkeringen over voornoemde periode is berekend op € 1,7 mln. Langlopende schulden

Ter financiering van de overname van IBO BV door de AOG Contractonderwijs BV heeft de laatste een lening afgesloten bij de ABN-AMRO. Vanwege het ontbreken van de beslissende zeggenschap van de Stichting AOG in de AOG BV is ingaande het boekjaar 2005 de lening niet meer bij RUG op de balans opgenomen.

Kortlopende schulden Vooruitgefactureerde en -ontvangen termijnen OHW

31/12/2005

31/12/2004

48,3

42,3

Crediteuren

11,5

11,4

Belastingen en premies sociale verzekeringen

13,4

12,1

Overige kortlopende schulden

17,0

17,7

Overlopende passiva

31,5

43,1

121,7

126,6

Vanwege het ontbreken van de beslissende zeggenschap van de Stichting AOG in de AOG BV zijn ingaande het boekjaar 2005 de onderwijsverplichtingen van de AOG BV (2004 € 7,5 mln) niet meer bij RUG onder de overlopende passiva opgenomen.

Accountantsverklaring ex artikel 2:395 lid 2 BW Wij hebben de in dit verslag opgenomen verkorte jaarrekening over 2005 van de Rijksuniversiteit Groningen te Groningen gecontroleerd. De verkorte jaarrekening 2005 is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2005 van de Rijksuniversiteit Groningen. Bij die jaarrekening hebben wij op 9 mei 2006 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. De verkorte jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het College van Bestuur van de universiteit. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de verkorte jaarrekening te verstrekken. Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de verkorte jaarrekening 2005 geen onjuistheden van materieel belang bevat. Verder hebben wij in onze controle de aanwijzingen betrokken die zijn gegeven in het controleprotocol OCW 2005 en het addendum OCW en controleprotocol 2005. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de verkorte jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de verkorte jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die het College van Bestuur daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de verkorte jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. Wij zijn van oordeel dat deze verkorte jaarrekening een getrouw beeld geeft van vermogen en resultaat als in de gegeven omstandigheden vereist is. Voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de universiteit en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle dient de verkorte jaarrekening te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 9 mei 2006 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Groningen, 9 mei 2006 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. H.W.H.M. van Kesteren RA


Lijst van afkortingen AOG ADV AGIKO AGIO AGOR AIO ALMA AMD AZG AZIS

BA BaMa BCN BHV BIG BioMaDe BMSA BSIK

CAO CBN CEES CEFR CIO CLCG COWOG

Academische Opleidingen Groningen (stichting) Arbeidsduurverkorting Assistent geneeskundige in opleiding tot klinisch wetenschappelijke medewerker Assistent geneeskundige in opleiding tot medisch specialist Accélérateur Groningen-Orsay Assistent in opleiding Atacama Large Millimeter Array (telescoop) Arbo- en Milieudienst Academisch Ziekenhuis Groningen Academische Zaken en Internationale Samenwerking (stafdienst) Bachelor of Arts Bachelor-Master(structuur) Behavioural and Cognitive Neurosciences (onderzoekschool) bedrijfshulpverleningsorganisatie Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (wet) Bio-Organic Materials and Devices Biomedical Materials Science and Application (onderzoekinstituut) Besluit Subsidies Investeringen in de Kennisinfrastructuur Collectieve Arbeidsovereenkomst Centre for Behaviour and Neurosciences (onderzoekinstituut) Centre for Ecological and Evolutionary Studies (onderzoekinstituut) Common European Framework of Reference

CvB CvD

Centrum voor Isotopenonderzoek Centre for Language and Cognition Groningen Centrum Onderzoek en Ontwikkeling van Hoger Onderwijs Groningen Centrum voor Recht, Bestuur en Samenleving (onderzoekschool en -instituut) Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs Centrale Studentenadministratie Centrum voor Theoretische Natuurkunde Can Tho Universiteit Centraal Uitvoeringsorgaan voor de Studentenorganisaties College van Bestuur College van Decanen

DARE

Digital Academic Repositories

ECCOO

Expertisecentrum voor Computer-Ondersteund Onderwijs Erkenningscommissie Onderzoekscholen European Credits Transfer System Energy Delta Research Centre Europese Economische Ruimte European Foundation For Quality Management Elektronische Leeromgeving European Southern Observatory Europese Unie

CRBS CROHO CSA CTN CTU CUOS

ECOS ECTS EDREC EER EFQM ELO ESO EU

EUR EZ

Erasmus Universiteit Rotterdam Economische Zaken (ministerie)

FANTOM

Fundamental and Applied Nuclear and Atomic Physics (onderzoekschool) Facilitair Bedrijf Faculteit der Bedrijfskunde Functional Ecology (onderzoekschool) Faculteit der Economische Wetenschappen Faculteit der Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap Faculteit der Letteren Faculteit der Medische Wetenschappen Fundamenteel Onderzoek der Materie (Stichting) Faculteit der Rechtsgeleerdheid Faculteit der Ruimtelijke Wetenschappen fulltime equivalent Faculteit der Wijsbegeerte Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen

FB FBK FE FEW FGG FLet FMW FOM FRG FRW fte FWB FWN G2010 GBB

GMW GMP GRIP GRIPh GSL GUIDE

Geneeskundecurriculum 2010 Groningen Biomolecular Sciences and Biotechnology (onderzoekinstituut) Genomics Ethics, Society and Philosophy Groningen Genomics Centre Groningen Institute for Archeology Groningen Instituut voor Onderzoek van Onderwijs, Opvoeding en Ontwikkeling Gedrags- & Maatschappijwetenschappen Good Manufacturing Practice Groningen Research Institute for Pharmacy Groningen Reserach Institute for Philosophy Gerealiseerde Studielast Groningen University Institute for Drug Exploration

HBO HG HO HOOP HPC/V

Hoger Beroepsonderwijs Hanzehogeschool Groningen Hoger Onderwijs Hoger Onderwijs- en Onderzoeksplan High Performance Computing (Visualisation)

ICOG

Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek Groningen Interuniversitair Centrum voor SociaalWetenschappelijk Onderzoek (onderzoekschool) Informatie- en Communicatietechnologie International Service Desk Integratie en Sociale Weerbaarheid Centrum voor Energie- en Milieukunde Instituut voor Wiskunde en Informatica

GESP GGC GIA GION

ICS ICT ISD ISW IVEM IWI KEI KNAW KP6 KUN KUO KUOZ KVI

Kommissie Eerstejaars Introduktie Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen Zesde Kaderprogramma (EU) Katholieke Universiteit Nijmegen (nu RU) Kengetallen Universitair Onderwijs Kengetallen Universitair Onderzoek Kernfysisch Versneller Instituut

LAC LOFAR

Loopbaan Advies Centrum Low Frequency Array

TUE TLG

Technische Universiteit Eindhoven Transfer & Liaison Groep

MA MKB mld mln MPI MSc MSC MTI MUB M&O

Master of Arts Midden- en Kleinbedrijf miljard miljoen Milieu Prestatie Indicatoren Master of Science Materials Science Centre Maatschappelijk Topinstituut Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie (wet) Mobiliteit & Opleiding

UB UBR UCLO UD UE UFO UHD UHG

NBIC NCG NCSG NIOK NOVA NPC NTV NUFFIC

Netherlands Bioinformatics Centre Noordelijk Centrum voor Gezondheidsvraagstukken Netherlands Centre for Society and Genomics Nederlands Instituut voor Onderzoek aan Katalyse Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie Netherlands Proteomics Centre Nord Tech Venture Netherlands Universities Foundation for International Cooperation Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

Universiteitsbibliotheek Universitaire Beleidsruimte Universitair Centrum voor Lerarenopleiding Universitair Docent Ubbo Emmius Universitair Functie Ordenen Universitair Hoofddocent Universiteit-Hanzehogeschool Groningen (samenwerkingsverband) Universiteit Leiden Universitair Medisch Centrum Groningen Universitaire Stichting Vormingsactiviteiten Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Universitaire Veiligheidsorganisatie

NVAO NWO

OBP OC OCW OER OGWG OSF

Ondersteunend en Beheerspersoneel Opleidingscommissie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (ministerie) Onderwijs- en Examenreglement Onderzoekschool Geesteswetenschappen Groningen Onderwijsstimuleringsfonds

P&O PhD PPSW PRC

Personeel en Organisatie Doctor of Philosophy (graad) Psychologische, Pedagogische en Sociologische Wetenschappen (faculteit) (nu GMW) Peer Review Committees

QANU

Quality Assurance Netherlands Universities

RC R&D RU RUG

Rekencentrum Research & Development Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen

SBE SEP SLA SNN SOM STAG SURF

Stralingsbeschermingseenheid Standard Evaluation Protocol Service Level Agreement Samenwerkingsverband Noord-Nederland Systemen, Organisatie en Management Studentenadviesbureau Groningen Stichting Universitaire Rekenfaciliteiten

TCNN TEMPUS TRAMS TTI TU

Technologie Centrum Noord-Nederland Trans-European mobility scheme for university studies Training and Mentoring of Science Shops Technologisch Topinstituut Technische Universiteit

UL UMCG USVA UU UvA UVO VBI VO VROM VSNU VU VWO WHW WO WOPI WP WUR

Visiterende en Beoordelende Instantie Voortgezet Onderwijs Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (ministerie) Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten Vrije Universiteit Voortgezet Wetenschappelijk Onderwijs Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek Wetenschappelijk Onderwijs Wetenschappelijk Onderwijs Personeels Informatie Wetenschappelijk Personeel Wageningen Universiteit en Researchcentrum


Samenstelling centrale organen

(per 31 december 2005)

Raad van Toezicht

Managementberaad

Universiteitsraad

G.H.B. Verberg voorzitter mw. G. Cramer R.J. Hoekstra mw. G. Lycklama à Nijeholt J. Oosterveld

S.K. Kuipers College van Bestuur, voorzitter M.A. Kooyman College van Bestuur F. Zwarts Rector Magnificus mw. M.C. Buigel-de Witte Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap E.C.W. Dietrich Letteren K. Duppen Rekencentrum G. Eling Facilitair Bedrijf mw. G. Groen Ruimtelijke Wetenschappen M.N. Harakeh Kernfysisch Versneller Instituut W.H.A. Hofman Universitair Onderwijscentrum mw. J. Janssen Wijsbegeerte T. van Duinen Economische Wetenschappen & Bedrijfskunde A.J. Kee Medische Wetenschappen A.C. Klugkist Universiteitsbibliotheek J. Poutsma Wiskunde en Natuurwetenschappen mw. A. Schockman-Sannes Rechtsgeleerdheid L. Verveld Bureau van de Universiteit F.D.A. Vleeskens Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

L.B. Kroes voorzitter R. Oosterhuis vice-voorzitter mw. B.H. Pier griffier

College van Bestuur S.K. Kuipers voorzitter M.A. Kooyman vice-voorzitter F. Zwarts rector magnificus

College van Decanen F. Zwarts voorzitter J.N. Bremmer Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap L.J.A. Damen Rechtsgeleerdheid S. Poppema Medische Wetenschappen D.A. Wiersma Wiskunde en Natuurwetenschappen G.J. de Haan Letteren T.J. Wansbeek Economische Wetenschappen H.P.M. Creemers Gedrags- en Maatschappijwetenschappen M.R.M. ter Hark Wijsbegeerte G.J.J. Linden Ruimtelijke Wetenschappen H.G. Sol Bedrijfskunde

Personeelsfractie mw. H.J. Mast voorzitter J.P. van Dijk D.J. Fokkinga M. Goldberg mw. A. Hausdorf mw. E.P.W.A. Jansen mw. A. Johnson H. Jordens M. Klok L.B. Kroes mw. C. Mast H.J. Timersma Studentenfracties Calimero H.H. Gabriëls S.O.G. E. Stegerhoek voorzitter mw. H.A. Bergsma mw. E. Booij S.J. Bouman A.W. Dopmeijer A. Lemmen R. Oosterhuis VOS mw. B.I. Pander voorzitter mw. M.E.J. Dannenberg mw. H.M. van Loo M. Vols

jaarverslag Rijksuniversiteit Groningen

Recommend Documents