jaarverslag reset [2011]

ja a r v e r s l ag

reset [2011]

jaarthema 2012

‘What architecture interventions ought to do is not only to improve but really reset a specific place in time and turn it into a long lasting, smarter organised, greener, more social and beautified environment worthwhile spending time in for us and future generations.’

reset tHe CItY

Het BAI heeft in 2011 ‘s-Hertogenbosch een stukje verzet. Ergens hebben we (stads)grenzen verschoven, de vanzelfsprekendheid een tik gegeven. Reset the City was ons thema. En dat gebeurde! Het BAI werd in 2011 opgezocht, bevraagd, ingezet. Met uiteenlopende activiteiten creëerden we zicht op een structureel andere benadering van het herbestemmen van historische gebouwen, het kijken naar herontwikkeling van binnenstedelijke woon- en werkgebieden, schiepen we ruimte voor onderzoek en bediscussieerde een aanpak die verder gaat dan conserverende restauratie – zonder de historische waarden uit het oog te verliezen. En dat deden we met succes: gemeente, bouwbedrijven en kunstinstellingen vroegen naar onze kennis, onze betrokkenheid, samenwerking; Reset The City is inmiddels een veelbesproken thema onder politici, publiek, ontwikkelaars en architecten. Maar we zijn nog niet klaar, het succes vraagt om een vervolg. Of beter, een verdieping: Reset The City: The Second Level. In 2012 vervolgt het BAI dus haar zoektocht naar manieren waarop we het verleden op een uitdagende en ingrijpende manier gebruiksklaar kunnen maken voor de toekomst. Met Reset The City: The Second LEVEL duiken we opnieuw in de tegenstellingen en gaan bui-

ten de in 2011 ingezette inventarisatie daadwerkelijk aan de slag: nostalgie versus innovatie, korte termijn versus lange termijn, commercie versus publiek. Op verzoek van de gemeente, van ontwikkelaars, van wijkverenigingen gaat het BAI in 2012 concreet en bottum-up aan te slag in samenwerking met diverse partijen in de stad. Natuurlijk bezoeken we andermaal geslaagde voorbeelden, verbinden we ons wederom aan opgedane kennis en ervaring. Waarbij we als vertrouwd vooral blijven uitdagen: onze leden, onze bezoekers, onze partners, ons gemeentebestuur, onszelf. Het BAI zal, na de uitgebreide verkenning en de enthousiaste reacties in 2011, met Reset The City: The Second LEVEL nóg verder en gedetailleerder in- en uitzoomen op de verschillende transformatieprojecten. We gaan ze koppelen aan ons achterland, aan Brabantmozaïek, BrabantStad en de architectuurcentra. Bovendien kunnen we ze door de schaalvergroting logisch gaan combineren met de Brabant Academy. Maar bij alles blijven we ons focussen op de directe context, die in onze stad: ‘s-Hertogenbosch.

De Reset Atlas waarmee we in 2011 startten is nu, na uitgebreid onderzoek op verzoek van de gemeente, in concept gereed en zal in de loop van 2012 worden opgeladen met zeer diverse harde en zachte achtergrondinformatie afkomstig uit diverse BAI-projecten. In het voorjaar lanceren we bovendien resetthecity.nl, een digitale atlas die als geen ander medium met de stad kan meegroeien en transformeren, en waarmee we in de toekomst allerhande informatie over de veranderende stad kunnen blijven delen. Voor de atlas zijn alle transformatieprojecten inmiddels gevisualiseerd in een driedimensionale stadsplattegrond; deze vormt zo een verzamelplaats voor zeer uiteenlopende informatie over de transformatie en nieuwbouw in ‘s-Hertogenbosch. Het succes van Reset The City in 2011 danken we grotendeels aan het hechte BAI-team. Het BAI bestaat uit zes bestuursleden (voorzitter, penningmeester, vier leden), de coördinator en ongeveer vijfentwintig betrokken vrijwilligers. Binnen het BAI zijn de projectleiders (als bestuursleden) verantwoordelijk voor de begroting, inhoud én oplevering. Wat maakt dat we met gepaste trots kunnen melden dat vrijwel 100% van de opgepakte projectplannen opgeleverd wordt! Met een uitvoerend bestuur en ondersteunende coördinator werkt het BAI efficiënt en doeltreffend: één vaste betaalde kracht ontziet alle projectleiders van administratieve rompslomp, draagt zorg voor algehele organisatie en telefoontjes waardoor zij zich inhoudelijk kunnen concentreren.

Om het BAI in de toekomst een nog steviger positie te kunnen laten innemen binnen de gemeente, gaan we op zoek naar een ‘Raad van Toezicht’: een groep invloedrijke (Bossche) beslissers, waaraan het BAI-bestuur jaarthema, onderwerpen en denkrichtingen kan toetsen. En waarmee we nieuwe ontwikkelingen nog eerder kunnen oppakken en een nog zwaardere stempel kunnen drukken op de actuele vraagstukken in de stad. Vanzelfsprekend met de vertrouwde, nauwe betrokkenheid bij het bedenken van creatieve oplossingen voor de grootschalige ontwerpprojecten in ‘s-Hertogenbosch. Met deze veelbelovende plannen voor de nabije toekomst, Met Reset The City: The Second Level, onze reguliere én actuele projecten, de brede inzet en de ruime waardering kan 2012 voor het BAI niet anders dan opnieuw een boeiend en succesvol jaar worden. Wij hopen u bij de verschillende activiteiten te ontmoeten. Michael Bol Voorzitter BAI – november 2011

ja a r v e r s l ag

reset [2011]

BAI – jaarverslag [ 2011 ]

reset the city ‘ What architecture interventions ought to do is not only to improve but really reset a specific place in time and turn it into a long lasting, smarter organised, greener, more social and beautified environment worthwhile spending time in for us and future generations.’ website www.ResetArchitecture.com

[ 2 ]

[ 3 ]


voorwoord november 2011 Het BAI heeft in 2011 ’s-Hertogenbosch een stukje verzet. Ergens hebben we (stads)grenzen verschoven, de vanzelfsprekendheid een tik gegeven. Reset the City was ons thema. En dat gebeurde.

Be s t uur sleden

M. Bol architect, Molenaar&Bol&VanDillen architecten bv, voorzitter BAI  F. Altavilla architect, Visser en Bouwman architecten  J. Marcus Marcus Architectuur  K. van den Oord historicus. Rodenborch College Rosmalen  S. Penners penningmeester, Penners architecten  R. van Boxmeer architect, Bierman Henket architecten

Het BAI werd in 2011 opgezocht, bevraagd, ingezet. Met uiteenlopende activiteiten creëerden we zicht op een structureel andere benadering van het herbestemmen van historische gebouwen, schiepen we ruimte voor onderzoek van en discussie over een aanpak die verder gaat dan conserverende restauratie – zonder de historische waarden uit het oog te verliezen. En dat deden we met succes: gemeente, bouwbedrijven en kunstinstellingen vroegen naar onze kennis, onze betrokkenheid, samenwerking; Reset The City is inmiddels een veelbesproken thema onder politici, publiek, ontwikkelaars en architecten.

coördinator

E. Brugman

creatieve oplossingen voor de grootschalige ontwerp projecten in ’s-Hertogenbosch. Met deze veelbelovende plannen voor de nabije toekomst, Met Reset The City: The Second Level, onze reguliere én actuele projecten, de brede inzet en de ruime waardering kan 2012 voor het BAI niet anders dan opnieuw een boeiend en succesvol jaar worden. Wij hopen u bij de verschillende activiteiten te ontmoeten.

Michael Bol voorzitter BAI

Doel s t ell ing

Maar we zijn nog niet klaar, het succes vraagt om een vervolg in 2012. Of beter, een verdieping: Reset The City: The Second Level.

Het BAI heeft als doelstelling een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de ruimtelijke kwaliteit van ’s-Hertogenbosch en omgeving door het stimuleren van het openbare debat over de architectuur, landschap, stedenbouw en ruimtelijke ordening en het vergroten van het publieke bewustzijn van de ruimtelijke kwaliteit door het organiseren van symposia, lezingen, tentoonstellingen, excursies, prijsvragen, etc.

Het succes van Reset The City in 2011 danken we grotendeels aan het hechte BAI-team. Het BAI bestaat uit zes bestuurs leden (voorzitter, penningmeester, vier leden), de coördinator en inmiddels vijfentwintig betrokken vrijwilligers! Voor het aankomende jaar hebben zich inmiddels al weer 2 nieuwe vrijwilligers gemeld! Binnen het BAI zijn de projectleiders (als bestuursleden) verantwoordelijk voor de begroting, inhoud én oplevering. Wat maakt dat we met gepaste trots kunnen melden dat vrijwel 100% van de opgepakte projectplannen opgeleverd wordt! Met een uitvoerend bestuur en ondersteunende coördinator werkt het BAI efficiënt en doeltreffend: één vaste betaalde kracht ontziet alle projectleiders van administratieve romp slomp, draagt zorg voor algehele organisatie en telefoontjes waardoor zij zich inhoudelijk kunnen concentreren. Om het BAI in de toekomst een nog steviger positie te kunnen laten innemen binnen de gemeente, gaan we op zoek naar een ‘Raad van Toezicht’: een groep invloedrijke (Bossche) beslissers, waaraan het BAI-bestuur jaarthema, onderwerpen en denkrichtingen kan toetsen. En waarmee we nieuwe ontwikkelingen nog eerder kunnen oppakken en een nog zwaardere stempel kunnen drukken op de actuele vraagstukken in de stad. Vanzelfsprekend met de vertrouwde, nauwe betrokkenheid bij het bedenken van

[ 4 ]

[ 5 ]


inhoud architectuurvisite

8|

educatie projecten

38|

trappartij de vliert’

10|

watertor(n)en

40|

muzerije en de bank van leening

12|

bijvoorbeeld brabantstad

42|

provinciale griffie

13|

de uitlok-dag

44|

gruyterfabriek

14|

nemiusklooster

16|

projecten

46|

excursie

18|

puzzel en atlas

48|

uar den bosch

50|

lezingenreeks

20|

transformatie, kringloop:

reset thinking

‘trappartij de vliert’

met een workshop

51|

reset verkadefabriek

53|

evenementen

54|

22|

(her)bouw vughterpoort

23|

kerk als supermarkt?

24|

reset landscape,

over buitenstedelijke gebieden

baf, bosch art festival, 25|

kunst & architectuur

tumult in monumentenland

– gemeenten botsen met het rijk

56|

‘leven in de brabantse spoorzone’ 57| 26|

3d videoprojectie gzg

‘spatial vibrations’

59|

filmreeks

30|

reset het kruithuis

60|

somers town

32|

dag van de architectuur

64|

‘den bosch bai night’!

66|

BAI online

68|

het jaar in beeld

72|

herman hertzberger: ik zag ruimte 33| ‘how much does your building weigh,

mr. foster?’

34|

fresno

35|

the garden

36|

[ 6 ]

[ 7 ]


architectuurvisite Het BAI organiseert vier keer per jaar een architectuurvisite naar markante gebouwen in onze stad. Doel is openstelling van bijzondere gebouwen die normaal niet voor publiek toegankelijk zijn. Het BAI organiseert deze visites onder begeleiding van de architect van het bouwplan. Achtergrond De beste manier om de beginselen en essenties van een architectuurstroming te doorgronden, is door de gebouwen lijfelijk te ervaren. Het BAI organiseert daartoe al jaren goedbezochte Architectuur Visites aan (en rondleidingen door) spraakmakende bouwprojecten uit verleden, heden en toekomst. Vaak met uitleg door direct betrokkenen: architecten, historici, aannemers. Voor geïnteresseerden leken, maar ook voor ingewijde vakgenoten, overheidsinstanties en opdrachtgevers bieden deze ‘visites’ unieke kansen om bijzondere gebouwen binnen te gaan; voor de ‘ontvangende’ partijen biedt het een kleurrijke mogelijkheid hun werk of werkomgeving te tonen en nader toe te lichten. Het BAI organiseerde in 2010 – in het kader van ons meerzijdige jaarthema ‘De Bossche School’ – rondleidingen door onder andere het Sint Janslyceum, Plan Zuid

[ 8 ]

en de Sint Lucaskerk (Bureau Van der Laan), de Carolushof, Gruyterpassage en Snellestraat-Stoofstraat en het huis van Jan de Jong in Schaijk, de kerk in Odiliapeel en diverse projecten in Ravenstein – telkens met gemiddeld circa 70 bezoekers. In 2011 gaat het BAI in vier rondleidingen een aantal van onderstaande opzienbarende gebouwen bezoeken. Deze Architectuur Visites zijn geschikt en toegankelijk voor allerhande belangstellenden – met of zonder specifieke architectuurkennis. Het BAI biedt ze, na een ongedwongen ontvangst met inleiding, de gelegenheid deze bijzondere gebouwen in ongeveer twee uur op een unieke manier te beleven en te begrijpen.

[ 9 ]


RESET TRAPPARTIJ DE VLIERT Architectuurvisite

Loc at ie

architectuurvisite

TRAPPARTIJ DE VLIERT’ 27-02-2011 Gezamenlijk met het CCC organiseert het BAI een eerste creatieve wandeling als aftrap van dit project.

De Vliert, Den Bosch

de geheime trap Tjeu Cornet – bewonersoverleg Hinthamerpark Je voetbalt of je zwemt. Je schaatst of doet aan fitness. Je werkt er doordeweeks of wandelt er op zondag. In ieder geval brengen heel wat bewoners van het Hinthamerpark en de Aartshertogenlaan regelmatig een bezoek aan het Sportiom of stadion De Vliert. Al eens gelet op de weg die je vanaf de rotonde aflegt? Wie daar wil gaan sporten doorkruist namelijk een stukje niemandsland. Een verlaten, beetje sinister gebiedje. Eigenlijk een stukje stedelijk niets. De meesten van ons spoeden zich er haastig doorheen. Zo haastig dat we nauwelijks het architectonische kunstwerk zien, dat zich enkele meters lager bevindt. Brede betonnen trappen die afdalen naar een grasveld, waar op hun beurt twee tunnels toegang bieden tot het complex van De Vliert. de toegang naar de Vliert via de trap Waartoe dienen die trappen? Waar lopen de tunnels heen? Waar komen ze vandaan ? Wat is eigenlijk het geheim van dit bouwwerk? Welk geheim willen wij erin zien? Enkele bewoners van het Hinthamerpark en de Aartshertogenlaan hebben contact gezocht met het BAI, het CCC, het Bossche Makershuis en de gemeentelijke afdeling Sport en Recreatie. Samen willen wij de trappartij haar geheim ontfutselen en er een nieuwe, creatieve bestemming aan geven. Een functie die ervoor zorgt dat de sportieve activiteiten in het Sportiom en het stadion uitstralen naar hun omgeving. Een plek waar bewoners van beide buurten, maar ook andere Bosschenaren graag naartoe gaan. Waar sport en diverse cultu-

[ 10 ]

rele activiteiten met elkaar worden verbonden en vermengd. Kortom, een reset van een oude plek tot een nieuwe locatie van en voor de stad. Hoe? In welke vorm? Door wie? Op die vragen willen we de komende tijd een antwoord zoeken. Door te kijken en te luisteren. less’. Na afloop is er soep, brood en koffie.

[ 11 ]


RESET DE MUZERIJE Architectuurvisite

archi t ec t

Hans van Heeswijk Architecten nieuwe be s t emming

Muziek- en dansschool/ theater oude be s t emming

Muziek- dansschool/ theater (daarvoor nog meer) ople ver ing

Eind 2010

Muzerije en de Bank van Leening 18-03-2011 Architect Rob Hulst was recentelijk senior projectmanager bij de renovatie van De Muzerije in Den Bosch. ‘Onze missie was om van De Muzerije weer een bruikbaar publieksgebouw te maken, met respect voor het monument. We hebben het weer toegankelijk gemaakt voor een groot publiek van individuen, ervoor gezorgd dat zij op elke plek contact hebben met de rest van het gebouw. Dat geeft rust en overzicht. Zo’n aanpak vergt kennis en kunde van monumentenzorg en van de juiste technologie. We hebben ons in de loop der jaren wat dat betreft weten te profileren als experts in het verduurzamen van gebouwen. Dat maakt het tot mooi en vruchtbaar werk: een gebouw dat eigenlijk afgeschreven is nieuw leven inblazen voor een nieuwe generatie.

architectuurvisite

RESET PROVINCIALE GRIFFIE Architectuurvisite

archi t ec t

Hans van Heeswijk Architecten nieuwe be s t emming

Muziek- en dansschool/ theater oude be s t emming

Muziek- dansschool/theater (daarvoor nog meer) ople ver ing

Eind 2010

Provinciale Griffie 27-05-2011 De rijksmonumentale Griffie aan de Waterstraat is gebouwd in 1902 naar een ontwerp van architect Jacobus van Lokhorst voor de provincie Noord-Brabant. Het gebouw is in meerdere fasen uitgebreid en verbouwd. De Griffie wordt onderdeel van het museumkwartier en zal voornamelijk gebruikt worden als kantoorgebouw voor het Noord-Brabants museum, het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch en de Erfgoedinstellingen. Daarnaast wordt het archeologisch depot bodemvondsten in het gebouw gevestigd. Het kantoorgedeelte is inmiddels gerestaureerd en opgeleverd. De museumwinkel, het café-restaurant en de buitengevel van de Griffie zijn nog niet gereed. Het gehele museumcomplex is nu volop in aanbouw. In de rondleiding zal de Griffie worden getoond en het in aanbouw zijnde museumkwartier. Het gehele museumcomplex zal in december 2012 worden geopend.

Rob Hulst architect / directie Hans van Heeswijk architecten In 1988 afgestudeerd als bouwkundig ingenieur aan de TU Delft, faculteit Bouwkunde. Sinds 2001 werkzaam bij Hans van Heeswijk architecten. Projecten die onder zijn leiding tot stand kwamen: Nieuwbouw Adviesdienst Geo-informatie en ICT, Rijkswaterstaat Delft; Uitbreiding en nieuwbouw gemeentehuis en bibliotheek, Heerhugowaard; Restauratie en renovatie De Muzerije, ’s-Hertogenbosch; Gemeentehuis Lansingerland, Bergschenhoek. fotobijlage zie pagina 74 / 75|

[ 12 ]

[ 13 ]


RESET DE GRUYTER FABRIEK Architectuurvisite

Opdr achtge ver

BIM, N.V. Bossche Investerings Maatschappij Archi t ec t

Tarra Architectuur & Stedenbouw Spreker s

‘waarom is herontwikkelen de toekomst’ ir. Joost de Bruijn, projectmanager BIM/De Gruyterfabriek ‘de herontwikkeling van de Gruyter’ ir. Jeroen van de Ven, directeur/eigenaar Tarra

architectuurvisite

Gruyter fabriek 30-09-2011 Visite voordat het gebouw wordt opgeleverd en door zijn gebruikers wordt ingenomen achtergrond De beste manier om de beginselen en essenties van een architectuurstroming te doorgronden, is door de gebouwen lijfelijk te ervaren. Het BAI organiseert daartoe al jaren goedbezochte Architectuur Visites aan (en rondleidingen door) spraakmakende bouwprojecten uit verleden, heden en toekomst. Vaak met uitleg door direct betrokkenen: architecten, historici, aannemers. Voor geïnteresseerden leken, maar ook voor ingewijde vakgenoten, overheidsinstanties en opdrachtgevers bieden deze ‘visites’ unieke kansen om bijzondere gebouwen binnen te gaan; voor de ‘ontvangende’ partijen biedt het een kleurrijke mogelijkheid hun werk of werkomgeving te tonen en nader toe te lichten.

Re al isat ie

2009-2011

fotobijlage zie pagina 76 / 77|

[ 14 ]

[ 15 ]


RESET NEMIUS KLOOSTER Architectuurvisite

opdr achtge ver

Zayaz progr amma

20 jongerenkamers (Kamers met Kansen) en 15 hotelkamers archi t ec t

Ilona van Alphen en Ben Baudoin, Baudoin Van Alphen Architecten a annemer

Aannemingsbedrijf Nico de Bont Ja ar van ople ver ing

2010 pro jec tleider

Jan Marcus

architectuurvisite

Nemius klooster 25-11-2011 ’s-Hertogenbosch wil een aantrekkelijke stad zijn waar jongeren graag wonen, leren en werken. Niet alleen voor jongeren die in staat zijn dit zelf te regelen, maar ook voor jongeren die daarbij een steuntje in de rug nodig hebben. Lokaal wordt aan deze groep vanuit diverse organisaties expliciet aandacht geschonken. Deze partners ontwikkelen met Zayaz het Kamers met Kansenproject in het Nemiusklooster aan de Nemiusstraat. Een bijzondere samenwerking waarbij de deelnemende organisaties Koning Willem I college, Weener Groep, Divers, Juvans, Oosterpoort, Cello, Humanitas en gemeente ’s-Hertogenbosch bereid zijn om hun nek uit te steken.

verantwoord en wenselijk was. Een nieuwe functie met frisse uitstraling in een gerespecteerd, waardevol, historisch, energiezuinig gebouw! De tweede fase, een stadshotel in het oorspronkelijke hoofdgebouw, de kapel met refter en kamers, zal medio 2012 worden uitgevoerd. Op dit moment wordt aan de plannen en restauratie voor dit deel van het rijksmonument gewerkt.

De ruimtelijke indeling van het Nemiusklooster leent zich uitermate goed voor een woon-, leer- en werkplek onder hetzelfde dak. Het woondeel is in het voormalig pensionaat. In het hoofdgebouw van het klooster komt een stadshotel. Via een speciale constructie krijgen de jonge bewoners van het klooster de kans om in allerlei functies in het kloosterhotel stage te lopen of te werken. Het wonen, leren en werken is onlosmakelijk aan elkaar verbonden. De eerste fase, restauratie, verbouw en herbestemming van het Nemiusklooster te ’s-Hertogenbosch, is recent opgeleverd. Het gemeentelijk monument is niet alleen gerestaureerd en van functie gewijzigd, het heeft ook een zeer hoge energieprestatie gekregen. Warmteterugwinning, hoge Rc waarden van vloeren, wanden en daken, achterzetbeglazing en dit alles geïntegreerd, met grote aandacht voor de detaillering. Door gebruik te maken van oude schachten, schoorsteenkanalen en voormalige kasten konden luchtkanalen onzichtbaar worden toegepast. Er is steeds zorgvuldig afgewogen waar behoud van authentieke detaillering en waar toepassing van een nieuwe architectonische laag

Nemiusklooster Den Bosch – foto: Patrick Meis

[ 16 ]

[ 17 ]


RESET VAN NELLE Excursie

Pro jec t t e am

Francesca Altavilla en Kees van den Oord

architectuurvisite

EXCURSIE 14-10-2011 De wereld is groter dan ’s-Hertogenbosch, voorbij de stadsgrenzen liggen schatten die ons kunnen inspireren, nieuwe inzichten bieden. Waarmee we onze eigen Bossche stedenbouwkundige oplossingen en architectonische vondsten leren relativeren. Vanuit die gedachte organiseert het BAI jaarlijks een eendaagse excursie voor architecten, stedenbouwkundigen en andere belangstellenden naar bijzondere plaatsen in binnen- en buitenland, waar ze kennismaken met opmerkelijke architectuur en stedenbouwkundige oplossingen en problemen – gekoppeld aan het jaarthema ‘RESET THE CITY’. Op 14 oktober hebben we excursie gepland naar naar de Rotterdamse havens, een schoolvoorbeeld van een moderne RESET. PROGRAMMA Ontvangst in de Kuypersfabriek Korte rondleiding door Vincent Taapken stadsontwikkelaar Ontvangst RDM congrescentrum Inleiding Joep Boute (DS+V Stadsontwikkeling Rotterdam, Afd. Communicatie) over de ontwikkelingen in het stadshavengebied, RDM en Lloydkwartier Rondleiding RDM campus door Joep Boute Overtocht per Aqualiner naar het Lloydkwartier, lunchpakket aan boord Franz Ziegler en Robert Winkel: presentatie stedenbouw Lloydkwartier Rondleiding Lloydkwartier met een bezoek aan de Schiecentrale, en Job’s veem en aansluitend een drankje bij café Verhip Ontvangst bij van Nelle in de Tearoom, de oude bestuurskamer Presentatie Wessel de Jonge en rondleiding door Archiguides Borrel in Depot Noord, een getransformeerde broodfabriek van Van der Meer & Schoep Diner bij Jo van den Bosch, Boschdijkstraat Den Bosch, (optioneel)

fotobijlage zie pagina 88 - 99|

[ 18 ]

[ 19 ]


LEZINGENREEKS

[ 20 ]

[ 21 ]


RESET THINKING Lezing

spreker s

Michel Hek, Ecorys Vastgoed Jan Jongert, 2012Architecten

Trans formatie, Kringloop: Reset thinking 15-02-2011 Bouwmaterialen worden van grote afstand aangevoerd naar de plek waar ze gebruikt worden. Dit zorgt voor filevorming, energieverlies en luchtverontreiniging. 2012-Architecten analyseert ‘stromen’ van producten en grondstoffen (energie, transport, voedsel, geld, water) binnen één overzichtelijk gebied. Voor ir Jan Jongert (2012) is de vraag hoe goederenstromen zoveel mogelijk lokaal kunnen blijven en benut worden.

lezingenreeks

RESET THINKING Lezing

Pro jec tleider

Kees van den Oord

(HER)BOUW VUGHTERPOORT 22-03-2011 Het drukke Heetmanplein kan verdwijnen, nu de Randweg klaar is. Herstel van het oude Vughterbolwerk, de poort en het ravelijn is binnenkort mogelijk. De restanten bevinden zich nog altijd onder de grond, een verantwoorde reconstructie is mogelijk. De vestingstad ’s-Hertogenbosch herleeft dan zuidwaarts in oude glorie. Jac. Slikker had al in 1993 een plan daartoe, nu wordt het actueel. Slikker wenst een gebogen brug over de Dommel tussen de Vughterweg en de Vlijmense weg, waardoor het Vughterbolwerk kan worden hersteld. Er komen maar twee in plaats van vier rijstroken. De besturen van het BAI en de Stichting ’s-Hertogenbossche Monumentenzorg slaan de handen ineen om discussie rond het Vughterbolwerk te faciliteren.

Deze ‘Superuse-villa’ in Enschede is gebouwd van gerecycled materiaal uit 15 kilometer omtrek rondom de bouwlocatie. In het gebied vond men een oude stalen textielmachine voor het skelet voor de villa; gesloopte daken werden etages; koffiekopjes zijn tot wandplaten geperst; de gevelbekleding is van kabelhaspelhout. Uiteindelijk komt 60% van het bouwmateriaal uit ‘kringloop’. Dit is ‘super-use’ en de beperking van de CO2uitstoot is enorm. Maar op stedelijk niveau is nog veel meer mogelijk. Sloopbedrijf Arie van Liempd ziet slopen als ‘delven’ van waardevol materiaal wat hij graag een tweede leven geeft. Zijn afnemers zijn 2-LifeArt, Piet Hein Eek e.a. Niet bouwen is het meest duurzaam; vernieuwend nadenken is gewenst; over de manier waarop wij gebouwen gebruiken en nodig denken te hebben. Is de term ‘gebouw’ wel juist, of volstaan bestaande objecten en structuren om onze ruimtebehoefte te faciliteren? ir Michel Hek (Ecorys Vastgoed) heeft zich gespecialiseerd in herbestemming en herontwikkelen van gebouwen en stedelijke gebieden. Vanuit zijn kennis van zowel kosten (bouwkosten, grondwaarden) alsmede opbrengsten (exploitaties, optimalisaties) vormt hij een belangrijke schakel in het uitvoeren van haalbaarheidsstudies. Het boek ‘Herbestemmingswijzer: herbestemming van bestaand vastgoed’ schreef hij samen met de Technische Universiteit Delft.

[ 22 ]

[ 23 ]


RESET KERK ALS SUPERMARKT? lezingen

spreker s

Peter Broeders, directeur econoom bisdom Peter Stutvoet, directeur NV Monumentenfonds Brabant Pro jec tleider

Miel Wijnen en Thomas Kemme

Kerk als supermarkt? 29-03-2011 De afgelopen tijd zijn er meerdere kerken aan de eredienst onttrokken en leeg komen te staan. Denk hierbij aan de Petruskerk in Vught of de gelijknamige kerk in Berlicum. Sommige vrijkomende kerken kregen een nieuwe bestemming. Bossche voorbeelden hiervan zijn de Jacobskerk aan de Hinthamerstraat die is getransformeerd tot Jheronimus Bosch Artscenter en de voormalige Jozefkerk tot een evenementenlocatie. In de toekomst zullen door afname van het aantal kerkgangers en het samenvoegen van parochies of kerkelijke gemeenschappen nog meer kerkgebouwen in onbruik raken. Een gedeelte daarvan zal worden gesloopt, en ander gedeelte zal vanwege hun status als gemeentelijk- of rijksmonument moeten blijven bestaan. Deze gebouwen zijn kostbaar in onderhoud en bij gebrek aan een nieuwe bestemming ligt verval op de loer.

lezingenreeks

RESET LANDSCAPE Lezing

spreker s

Yttje Feddes & Joks Janssen over herschikking van het landschap rond de stad

Petrus – Vught Kerkbesturen en in katholieke gevallen het bisdom stellen randvoorwaarden aan mogelijke herbestemmingen. Zo is een supermarkt in een kerk het bisdom een doorn in het oog, boodschappen doen op het altaar: een gruwel. Maar een boekhandel zoals in een kerk in Maastricht wordt door menigeen geroemd als prachtig voorbeeld hoe een, eens verloederde, kerk door een passende herbestemming kan opbloeien en een aanwinst voor de stad is. Waarom is er nog geen nieuwe bestemming voor de Sint-Petruskerk in Vught? Is het zoals, sommigen denken, de starre houding van het bisdom? Waarom is een eerder plan afgeketst? Of zijn er politieke en economische redenen die tot het stagneren van zo’n project leiden? AnnaStede Voor de lezingenreeks van het Bai hebben wij twee sprekers bereid gevonden om hun visie over deze problematiek met ons te delen. Peter Stutvoet heeft als directeur van NV Monumenten Fonds Brabant meerdere kerken herbestemd tot bijvoorbeeld kantoren en beziet dit onderwerp van de kant van de initiatiefnemer en ontwikkelaar. Peter Broeders is directeur-econoom van het bisdom ’s-Hertogenbosch, lid van de bisdomstaf en als zodanig mede verantwoordelijk voor de kaders waarbinnen het bisdom het herbestemmen aanvaardbaar vindt.

Sinds 2010 is dr.ir. Joks Janssen hoogleraar Ruimtelijke planning en cultuurhistorie in Wageningen.

Op 29 maart zullen beide sprekers hun licht op deze materie laten schijnen en daarna op elkaars standpunten en op die van de bezoekers reageren.

Sinds 2008 bekleedt ir. Yttje Feddes de functie van Rijksadviseur voor het Landschap.

[ 24 ]

Reset landscape, over buitenstedelijke gebieden 13-09-2011 Joks Jansen ‘Kansen voor het Brabantse land’ Het Brabantse platteland is niet langer het agrarische buiten van de stad, maar onderdeel van een dynamische stedenrij. Stad en land in Brabant zijn verweven in een fijnmazig mozaïeklandschap, waarin een netwerk van karakteristieke dorpen wordt afgewisseld door een bijzonder gevarieerde veelheid van industrieel, agrarisch en religieus erfgoed (oude fabriekscomplexen, boerenhoeves, landgoederen, kerken, kloosters en zorginstellingen) en door een evenzo gevarieerde veelheid van groene ‘kamers’ (beekdalen, weidegebieden, akkerbouwgebieden, bossen, vennen en stuifduinen). Door allerlei maatschappelijke trends en ontwikkelingen (schaalvergroting landbouw, ontkerkelijking, bevolkingskrimp) staan deze agrarisch-landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten onder druk. Om de kwaliteiten en unieke waarden van het Brabantse mozaïek in stand te houden en slim te benutten voor bijvoorbeeld de toeristischrecreatieve sector of de opkomende kenniseconomie, zijn dringend nieuwe economische impulsen nodig. Waar liggen kansen in het Brabantse buitengebied voor robuuste, duurzame economische ontwikkeling? Hoe kun je de kwaliteiten en unieke kenmerken van het Brabantse land vertalen in nieuwe economische kansen voor hergebruik en/of herontwikkeling? Hoe verbind je deze kansen met ondernemers die hierin willen investeren? Yttje Feddes ‘De Ecologische Hoofdstructuur voorbij’ Bij de inrichting van het landelijk gebied stond de laatste twintig jaar het concept van de Ecologische Hoofdstructuur centraal. Dat concept probeerde een evenwicht te vinden tussen landbouw en natuur door een ruimtelijke scheiding tussen ‘snel’ en ‘langzaam’ grondgebruik aan te brengen. Onbedoeld heeft dat er toe geleid dat de sectoren zich monofunctioneel op hun eigen grondgebied hebben ontwikkeld en maatschappelijk draagvlak hebben verloren; zie daarvoor de actuele discussies over intensieve veehouderij en ‘ontpolderen’. Feddes vindt het tijd voor een nieuwe impuls: het landschap als ‘common ground’. Er zijn kansrijke ontwikkelingen die kunnen zorgen voor verbindingen, zoals adaptief waterbeheer, multifunctionele landbouw, recreatie en voedsel als bindend element tussen stad en land. Maar hoe maken we uit deze ingrediënten een landschap van duurzame schoonheid? Wie zorgt voor het vormgeven van het publieke belang?

[ 25 ]


RESET TUMULT IN MONUMENTENLAND lezingen

Pro jec tleider

Miel Wijnen en Thomas Kemme

Tumult in monumentenland – gemeenten botsen met het rijk 15-11-2011 Ruud Brouwers kijkt in 2040 terug op de transformatie van het monumentenbeleid in Nederland. De lezing wordt gekenmerkt door zijpaden en afslagen. Voor houvast hieronder alvast de hoofdlijn van het betoog. De terugblik brengt een roerige periode in beeld. Monumenten als een verzameling postzegels of de cultuurgeschiedenis als inspiratiebron, dat is de strijdvraag.

lezingenreeks

De vestingwerken van Den Bosch zijn opgenomen in ‘een groot verhaal’. Ze maken onderdeel uit van een programma, zijn in overeenstemming daarmee bewerkt door architect Marc van Roosmalen en hebben opnieuw een plaats gekregen in de stad. Foto: Ruud Brouwers De economische groei en de explosie van de bouwproductie in de tweede helft van de twintigste eeuw, dus na de Wereldoorlog van 1940-1945, is niet vreemd aan alle veranderingen. Rond de jongste eeuwwisseling kan Nederland een vrijwel nieuw land genoemd worden. Nog geen vijfde deel van de gebouwen, wegen en waterwerken is dan ouder dan vijftig jaar. Dit botte feit alleen al dwingt tot verandering van het traditionele beleid. In de jaren tien van onze eeuw, tot in de jaren twintig, leidt de herziening van het beleid tot scherpe tegenstellingen tussen het landsbestuur en de gemeenten. Het rijk denkt in strategieën, zoekt onder het vaandel van MoMo naar consolidatie en Modernisering van het Monumentenbeleid. De gemeenten blijven lang gehecht aan collectievorming. De nieuwe kijk van het rijk wordt gedragen door drie pijlers. 1 Je moet de cultuurgeschiedenis niet gebruiken voor het achteraf krampachtig onveranderd houden van bouwwerken, maar voor het vooraf inspireren van de inrichting van de steden en gebieden. 2 Eigenaren van erfgoed zijn verstandig genoeg om hun bezit naar behoren te beheren, ze hoeven dus niet meer voor alle vormen van verbouwing een vergunning te vragen, waarmee veel administratieve rompslomp en kritiek op een bedilzuchtige overheid de wereld uit is. 3 Voor bestaande bouwwerken moet telkens weer naar nieuw gebruik gezocht worden, waardoor ze als vanzelf lang blijven voortbestaan, meegroeien als het ware.

een terugblik in 2040 Ruud Brouwers In een uiteraard gesimuleerde terugblik in 2040 op een halve eeuw monumentenbeleid rijst het beeld op van woelige jaren van transformatie, met scherpe discussies en veel gesteggel. Het laten voortleven en zelfs koesteren van bouwwerken en andere zaken uit het verleden is nog steeds een diep liggend verlangen, maar het beleid om de geschiedenis te laten leven wordt overhoop gehaald en opnieuw in elkaar gestoken. Wat vroeger nog wel eens monumentenzorg werd genoemd is ‘ge-re-set’, heet tegenwoordig consequent geschiedenisbeleid, waarin de geschiedenis doorklinkt als actualiteit in de tegenwoordige tijd.

Soms zijn monumenten niet te redden. De hoge integrale kap van het nieuwe Centraal Station Rotterdam, dat in 2013 gereed moet komen, overvleugelt de resten van het oude station ontworpen door Sybolt van Ravesteyn, 1950-1957. De gewelfde betonnen schalen, een uiting van naoorlogs vernuft, raken verkruimeld en worden weggeblazen door nieuwe dimensies. Foto: Ruud Brouwers

[ 26 ]

[ 27 ]


lezingenreeks

Terwijl het rijk ophoudt met het al maar uitbreiden van de lijst van monumenten, zijn de meeste gemeenten in hun denken nog niet zover. Langs de wegen die de wetgeving op het gebied van de ruimtelijke ordening biedt gaan ze nog een tijd door met het aanwijzen van gemeentelijke monumenten en het opleggen van restauratierichtlijnen aan eigenaren van gemeentelijke monumenten zonder enige financiële tegemoetkoming, totdat daartegen verzet rijst. Tegen die tijd zijn er in Nederland al twee keer zoveel monumenten als het rijk zinvol acht, waardoor tegenmaatregelen worden genomen, met hoekse en kabeljauwse twisten in monumentenland als gevolg. De afgelopen vijftien jaar wordt gekenmerkt door de sterke opkomst van ‘het grote verhaal’. Grote wooncomplexen, dorpen, stadswijken, delen van streken en ook clusters van bedrijfsgebouwen worden in een museaal kader geplaatst. Ontstaan en ontwikkeling zijn cultuurhistorisch geplaatst en digitaal voor iedereen beschikbaar. Authentiek materiaal is in de buurt voorhanden. Een vroeg voorbeeld daarvan is het Van Eesterenmuseum in Amsterdam Nieuw West, dat is gewijd aan de opvattingen van de urbanist Cornelis van Eesteren en aan het ontwerp, de bouw en daarna de vernieuwing van een groot deel van de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam. Als de geest van het gebied is de geschiedenis uitgediept en wel om de hoek toegankelijk. Een ander vroeg voorbeeld vormen de bewerkte en opnieuw in de stad ingepaste vestingwerken van Den Bosch met het Bastionder. Ruud Brouwers (1939) is architectuurcriticus, tevens adviseur op het gebied van architectuur, stedelijke ontwikkeling en architectuurbeleid. Sinds mei 2009 is hij voorzitter van de Commissie voor Welstand en Monumenten Maastricht. Van september 2002 tot eind augustus 2008 was hij voorzitter van de Commissie voor Welstand en Monumenten Rotterdam. Tot 1 juli 2009 was hij tevens voorzitter van het Kwaliteitsteam Middelburg. Als oprichter en hoofdredacteur van het tijdschrift wonen-TA/BK (later ARCHIS), gaf hij in de jongste jaren zeventig een impuls aan de herwaardering van de traditionele stad. Later was hij een van de oprichters van het Nederlands Architectuurinstituut (NAi), lid van het bestuur van ICAM (International Confederation of Architectural Museums), initiatiefnemer en hoofdredacteur van het Jaarboek Architectuur in Nederland en oprichter van de Stichting BONAS (Bibliografieën en Oeuvrelijsten van Nederlandse Architecten en Stedenbouwers). Van 1997 tot eind 2002 was hij directeur van het Stimuleringsfonds voor Architectuur. Hij is de auteur van tal van publicaties, de afgelopen jaren vooral gewijd aan de sociaal-culturele transformatie van naoorlogse stedelijke gebieden.

hoge integrale kap van het nieuwe Centraal Station Rotterdam foto: Rene Hoeflaak

[ 28 ]

[ 29 ]


Projectleider: Jan Marcus

[ 30 ]

filmreeks

[ 31 ]


RESET SOMERS TOWN Film

regiseur

Shane Meadows ja ar

SOMERS TOWN 14-03-2011 Tommo is net zestien geworden en loopt weg naar Londen uit een moeilijk leven in de Midlands. Marek, een Poolse immigrant en een enthousiaste fotograaf, woont met zijn vader, die samen met zijn vrienden na het werken drinkt op een bouwplaats. Een toevallige ontmoeting in Somerstown leidt tot een onverwachte vriendschap. De zwart-wit film toont een vergeten hoek van Camden Londen een gebied in verandering vanwege de ontwikkelingen rond het Eurostarstation St. Pancras. Eurostar produceerde de film.

filmreeks

RESET HERMAN HERTZBERGER: IK ZAG RUIMTE Film

regiseur

Kees Hin ja ar

2008

2009

duur

duur

75 minuten

75 minuten

pl a at s

archi t ec t

London

Herman Hertzberger

Spreek ta al

Spreek ta al

Engels

Nederlands

thema

thema

stadsbeeld

architect

pro jec tleider

pro jec tleider

Ivo van den Thillart


[ 32 ]

HERMAN HERTZBERGER: IK ZAG RUIMTE 09-05-2011 Het werd tijd dat er een film kwam over Herman Hertzberger, over zijn oeuvre en drijfveren! Een filmisch portret van een sociaal bewogen mens. Zijn veelzijdige en woelige leven is de bron van waaruit hij zijn gebouwen tekent en maakt. Niet een huis, een school of een fabriek bouwen om de architectuur zelf maar om het leven dat daar geleefd gaat worden. Herman Hertzberger (1932) is zonder twijfel een van Nederlands belangrijkste architecten. Wat heeft zijn stijl bepaald? Hoe vind je zijn ideeën terug in zijn architectuur? Hoe zijn de gebouwen veranderd, hoe gaan de gebouwen veranderen? Staat hij nog steeds achter zijn bijna utopische ideeën of heeft hij een nieuwe, andere kijk op de maakbaarheid van de samenleving?

[ 33 ]


RESET HOW MUCH DOES YOUR BUILDING WEIGH, MR. FOSTER? Film

regiseur

Norberto Lopez Amado & Carlos Carcas ja ar

2010 duur

75 minuten archi t ec t

Norman Foster

‘How Much does your building weigh, mr. Foster?’ Nederlandse Première (buitenfilm)

thema

architect pro jec tleider


‘A tantalising new film. With a 74-minute running time and a big budget, architecture has been given a filmic gloss not seen since 1949, when Gary Cooper starred in The Fountainhead, a stilted study of modernist design angst stained with the shadows of High Noon.’ — The Independent —

RESET FRESNO Film

regiseur

Steve Payne ja ar

2009 duur

70 minuten pl a at s

Fresno Spreek ta al

Engels

Spreek ta al

Engels (niet ondertiteld)

filmreeks

05-07-2011 Deze bijzonder interessante documentaire over het werk van Norman Foster wordt 5 juli voor het eerst in Nederland vertoond. De film werd voor het eerst in Februari 2010 op het Berlin International Film Festival gelanceerd. Hier werd de documentaire geselecteerd als ‘director’s choice’ in the Berlinale Special. Het won de TCM Audience Award for the ‘Best European Film’ op het San Sebastian film festival en kreeg de prijs voor ‘Best International Documentary’ op het Docville international documentary festival in Leuven. ‘How much does your building weigh, Mr Foster?’ werd recent genomineerd voor de meest prestigieuze Spaanse film prijs de Goya Award. Norman Foster is het brein achter sommige van de meest tot de verbeelding sprekende architecturale hoogstandjes: de Hearst Tower in New York, de luchthaven van Beijing, de koepel van de Rijksdag in Berlijn, de enorme viaduct over de Tarn in Zuid-Frankrijk, de Swiss Re toren in Londen. Voor Foster is ieder ontwerp, iedere schets een poging om door design de kwaliteit van het leven te verbeteren. Sociologen en demografen voorspellen dat er in de toekomst meer mensen in de steden dan op het platteland zullen wonen. Foster wil met zijn ontwerpen ook een antwoord bieden op de uitdagingen van de toekomst. Zo is zijn meest vooruitstrevende project, de Masdar City in Abu Dhabi, een stad gevoed door groene energie, met zero carbon and zero waste, een echte Eco City. ‘How Much Does Your Building Weigh, Mr. Foster?’ brengt het genie en de pracht van Fosters werk naar het grote scherm, waar ze het best tot hun recht komen.

thema

planning

FRESNO 03-10-2011 Een bizarre documentaire over de effecten van de hypotheekcrisis in deze Californische stad. Het is een van de eerste documentaires die de economische crisis op een pijnlijk humoristische wijze laat zien. Steve Payne volgde enkele skateboarders in Fresno die er sinds vorig jaar een nieuwe hobby op nahouden: skaten in lege zwembaden van onverkoopbare woningen. Fresno is een van de top 100 Amerikaanse steden die het hardst worden geraakt door de crisis en staat op nummer 14 in de ranglijst van huisonteigeningen. In heel California zijn tienduizenden woningen onverkoopbaar. Het heldere water in de bijbehorende zwembaden, twee jaar geleden nog het toonbeeld van Amerikaans welvaren, is nu – hoe symbolisch – weggestroomd. De film zou niet zo interessant zijn als het niet de skateboard scenes mixte met interviews met mensen uit de onroerend goed wereld. De interviews met politici, makelaars en bankiers bieden de nodige achtergrond voor het ontstaan van de hypotheek catastrofe, de bijdrage die iedereen daaraan had, en de gevolgen ervan voor huiseigenaren en buurten in Fresno. Velen kochten woningen uitsluitend om snel rijk te worden en die mensen zijn inmiddels met de noorderzon vertrokken. Wat achterblijft is een desolate woonomgeving waar alleen nog de skateboarders hun hart kunnen ophalen.

pro jec tleider


‘Hugely enjoyable’ — The Observer — ‘A handsome portrait of one of the most esteemed architects of the modern age.’ — The Telegraph —

[ 34 ]

[ 35 ]


RESET THE GARDEN Film

regiseur

Scott Hamilton Kennedy ja ar

2008 duur

filmreeks

THE GARDEN 12-12-2011 In het midden van South Central Los Angeles is een groene gemeenschappelijke tuin ontstaan uit de as van de rellen in 1992. De stad schonk de grond aan de Latino-buurt in de hoop dat dit grote gebied vol met vuilniszakken en spuiten vervangen zou worden door rijpe tomaten, verse sla en zoete papaja. De South Central Farm, zoals het genoemd werd, was een daverend succes, de telers konden rekenen op hun eigen kweek in plaats van foodstamps. The garden was een plaats van schoonheid terwijl er eerst alleen maar extreme armoede, geweld en afhankelijkheid heerste. De tuin was al 10 jaar een bron van trots en voedsel, maar in december 2003 stonden de bulldozers klaar om de stedelijke oase op te ruimen om ruimte te maken voor... loodsen.

80 minuten pl a at s

Los Angeles thema

stadspolitiek + ecologie pro jec tleider


[ 36 ]

[ 37 ]


educatie projecten

[ 38 ]

[ 39 ]


RESET WATERTOR(N)EN Educatieproject

S tart

September 2010 Duur

Schooljaar Pro jec t t e am

Saskia van Heerde, Jasper Dekker, Theo Mathijssen

educatieprojecten

Watertor(n)en 10-01-2011 De werkgroep Educatie van het BAI laat jaarlijks een grote groep middelbare scholieren (13-15 jaar) in de regio ’s-Hertogenbosch op een aantrekkelijke en praktische manier kennismaken met architectuur en ruimtelijke vormgeving, in het kader van het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming en Techniek. Met educatieve projecten en speciaal ontwikkeld lesmateriaal rond thema’s die aansluiten bij de actualiteit en stedelijke ontwikkelingen, laten we jongeren proeven aan architectuur en vormgeving, en maken we ze enthousiast voor de bouwkunst en inrichting van stad en land. Voor deze educatieve projecten stelt het BAI jaarlijks een lesbrief samen met achtergrondinformatie over het thema en een heldere uitleg over de uitvoering. Daarnaast streven we er naar een flink pakket materialen mee te leveren voor het vervaardigen van maquettes en inleidende opdrachten. Een deskundige jury kiest de winnaars, die beloond worden met een ballonvlucht. Ter afronding worden alle afgevaardigde plannen geëxposeerd in een speciale tentoonstelling in de Muzerije Ook het educatieproject in 2011 zal naadloos aansluiten op het jaarthema ‘Reset the city’. We laten leerlingen kennismaken met de mogelijkheid bestaande gebouwen een nieuwe bestemming te geven, door succesvolle voorbeelden te tonen en ze zo bewust te maken van de waarde van oude of monumentale gebouwen in de stad. Voor de ontwerpprijsvraag vragen we ze een ontwerp te maken voor een woning in een bestaande watertoren in ’s-Hertogenbosch; een woning voor hun eigen gezin, het gezin van hun beste vriend(in) en dat van een oom of tante. Op dit moment spelen er concrete plannen om de toren te verbouwen; het BAI is benieuwd hoe leerlingen omgaan met de verandering van zo’n stedelijk monument. De kinderlijke vrijheid kan ons een verfrissende kijk geven op een ‘reset’, en biedt de kans te zien hoe kinderen het verleden van een gebouw zichtbaar weten te houden of ‘wonen in geschiedenis’ ervaren. ‘Drie gezinnen in een bestaande toren’ geeft genoeg programmatische, functionele en technische moeilijkheden en garandeert een spannende, zeer uitdagende opgave. Een opgave die we vanuit een praktische ‘doe’-methode aanbieden – evaluatie met leraren heeft ons geleerd dat jonge kinderen afhaken bij een te theoretische insteek. De leerlingen leren al knutselend in de maquette de moeilijkheden van herbestemmen. En ondervinden zo bijvoorbeeld dat het programma eigenlijk niet past, dat er een nieuwe trap of lift moet komen en dat de toren bij te veel veranderingen in de gevel al snel niet meer lijkt op de monumentale verschijning die het nu is. 20-05-2011 prijsuitreiking in de Muzerije De beste 50 plannen worden geëxposeerd in een speciale maquette tentoonstelling van 17 mei tot en met 4 juni in De Muzerije in ’s-Hertogenbosch. Tijdens de openbare prijsuitreiking, in De Muzerije, worden de door een deskundige jury gekozen winnaars bekend gemaakt. De hoofdprijs is een ballonvaart boven ’s-Hertogenbosch BijVoorbeeld BrabantStad

[ 40 ]

[ 41 ]


RESET BIJVOORBEELD BRABANTSTAD Educatieproject

S tart

September 2010 Duur

Schooljaar Pro jec t t e am

Erik Pennings & Kees van den Oord

BijVoorbeeld BrabantStad Brabant Culturele hoofdstad 2018 ‘de zoektocht naar een duurzame ontwikkeling als cultuurdaad’ 09-05-2011 In het kader van de voorbereiding op de nominatie van Brabant Stad Culturele hoofdstad 2018 heeft het BAI in samenwerking met de provincie Noord-Brabant en KPC – groep het initiatief opgepakt om een educatieproject te organiseren voor het voortgezet onderwijs, schooljaar 2010-2011. PLANNING 01 november 2010 Start project BijVoorbeeld Brabantstad –– april 2011 Indienen en jurering inzendingen 09 mei 2011 Start expositie inzendingen in het Provinciehuis 11 mei 2011 Slotmanifestatie in het Provinciehuis –– zomer 2011 Ballonvaart met het winnende team Met het project wil de werkgroep het bewustzijn m.b.t. een innovatieve en duurzame ontwikkeling van Noord-Brabant (in internationaal verband) vergroten en jongeren stimuleren daarover nu en in de toekomst creatief en proactief na te denken. Boudewijn de Bont is directeur van Aannemingsbedrijf Nico de Bont. Dat is een bedrijf dat is gespecialiseerd in restauratie en herbestemming van monumenten en ander historisch erfgoed. Hoewel Boudewijn daarom bezig is met dingen uit het verleden, denkt hij ook veel na over de toekomst. Welke rol speelt het verleden in de toekomst. De Sint-Jans kathedraal en de Muzerije in het centrum van Den Bosch zijn door Boudewijn en zijn bedrijf toekomstbestendig gemaakt. Maar ook elders in BrabantStad hebben ze diverse gebouwen aangepakt.

educatieprojecten

Programma Opening Slotmanifestatie door Geert Lenders van de Provincie Noord-Brabant Presentaties van twee genomineerden per school met stemming (Elde, Pierson, Rodenborch en KW1) Presentatie Brabants Bont door Sint-Janslyceum Finale Bij Voorbeeld BrabantStad tussen de vier scholen met prijsuitreiking Exit; performance door Myke en Nathania, studenten artiesten/drama van KW1C. middelen Voor het project wordt door de werkgroep jaarlijks een lesbrief samengesteld met achtergrondinformatie over het thema en de overige informatie over de uitvoering van het project. De lesbrief wordt door een professioneel ontwerper vormgegeven. Bij de lesbrieven wordt ieder jaar ook een flink pakket aan materialen meegeleverd voor het vervaardigen van de maquettes. De leerlingen werken groepsgewijs aan een totaalontwerp (verkennende opdrachten, maquettes, tekeningen, toelichting etc.). Per school mag een selectie van de maquettes ingezonden worden voor een prijsvraag. Een deskundige jury kiest daaruit de winnaars, die een aantrekkelijke prijs krijgen (ballonvlucht). Ter afronding worden alle afgevaardigde plannen geëxposeerd in een speciaal ontworpen en voor iedereen toegankelijke tentoonstelling in de stadsbibliotheek te Den Bosch.

11-05-2011 Slotmanifestatie van het educatieproject BijVoorbeeld BrabantStad. Leerlingen, studenten en docenten van het Elde College uit Schijndel, het Pierson College uit ’s-Hertogenbosch, het Rodenborch College uit Rosmalen, het Sint-Janslyceum en het Koning Willem I College uit ’s-Hertogenbosch hebben de laatste maanden gewerkt aan de ontwikkeling van hun visie op een duurzaam en innovatief (onderdeel van) BrabantStad. Dat hebben ze samen met architecten gedaan in de vorm van maquettes, werkstukken en digitale presentaties. Zie de inzendingen op www.bvbrabantstad.nl. De slotmanifestatie vindt plaats in de Bois Le Duc van het Provinciehuis van Noord-Brabant in ’s-Hertogenbosch, midden in de week van de 22ste editie van een ander educatieproject MEP Noord-Brabant-Vlaanderen. Zo’n 200 jongeren van het Europees jeugdparlement vormen de jury van de prijsvraag Bij Voorbeeld BrabantStad en stemmen na de presentaties, welk project de hoofdprijs (ballonvaart) krijgt voor Bij Voorbeeld BrabantStad.

[ 42 ]

[ 43 ]


RESET DE UITLOK-DAG Educatieproject

Loc at ie

Leslokaal De Twee Snoeken, Den Bosch Pro jec tleider

Leidi Haaijer

educatieprojecten

DE UITLOK-DAG 27-09-2011 Uitlokking? Dat is bij wet verboden. Maar niet als het om kunst en cultuur gaat! Reset the city; jongeren worden uitgelokt om hun beeld van een duurzame woon/school/werk/hangplek te schetsen. Wat is duurzaamheid (in de ogen van jongeren)? Hoe zou je zoiets kunnen toepassen op een woon/school/werk/hangplek? Er is gelegenheid om e.e.a. op papier te zetten. In 3 kwartier tijd proberen we tot een conclusie te komen. En... is er een grootst gemene deler te vinden in deze conclusies? We gaan het zien! Jaarlijks openen alle Bossche culturele instellingen hun deuren een dag speciaal voor CKV-leerlingen tijdens de Uitlok-dag. Net als in voorgaande jaren neemt het BAI ook in 2011 hieraan actief deel met een workshop, gekoppeld aan het jaarthema. In 2011 biedt het BAI de scholieren een workshop over ‘Jongeren en de openbare ruimte’, naar aanleiding van de cd-rom ‘Volume1001’. Welke invloed hebben jongeren en openbare ruimte op elkaar? Hoe ervaren jongeren de openbare ruimte? Vanuit het jaarthema ‘Reset the City’ bespreken BAI en jongeren de kwaliteit van ‘hun’ hedendaagse stad, de ‘vrije’ omgeving waarin zij opgroeien maar waar bijvoorbeeld inmiddels een zware wissel getrokken wordt door de talloze cameracontroles die we toestaan. Hoe kunnen we de kwaliteit van de stad weer vriendelijker maken? Hoe stellen jongeren zich dat voor en wat kunnen zij zelf ondernemen? Naar aanleiding van de cd-rom Volume1001 wordt door Leidi Haaijer (multimediakunstenaar) een workshop gegeven over ‘Jongeren en de openbare ruimte’, welke invloed ze beiden op elkaar hebben en wat de eigenschappen nu eigenlijk zijn in ontwikkeling maar vooral ook in ervaring. Het weekt wat los bij de groepen en de gesprekken zijn dan ook zeer verschillend van aard. Voor meer informatie of de invulling van deze bijzondere dag kunt u gebruik maken van ons contactformulier onder vermelding van ‘Dag van de Uitlok’.

[ 44 ]

[ 45 ]


projecten

[ 46 ]

[ 47 ]


PUZZEL EN ATLAS Pro jec t t e am


HOOFDSTUK

RESET DE NIEUWE KAART VAN ’S-HERTOGENBOSCH Project

22-03-2011 deel 1 – stadspuzzel van ’s-Hertogenbosch Om het thema van 2011 ‘Reset the City’ te introduceren presenteert het BAI de STADSPUZZEL.

deel 2 – de reset atlas van ’s-Hertogenbosch Als follow-up van de STADSPUZZEL zal het BAI in 2011 de ‘Reset-Atlas’ uitgegeven. In deze ‘atlas van de transformatie’ wordt, met aanvullende informatie, dieper ingegaan op alle specifieke locaties, en een koppeling gemaakt met onder andere de vijf grote Brabantse steden en de uit de Quickscan Stedenbouw voortgekomen kaart ‘Brabant Mozaïekmetropool’. Gebieden in transformatie worden uitgebreid in de uitgave geanalyseerd, gevisualiseerd en beschreven op een voor het publiek toegankelijke manier. Een aantal workshops zijn onderdeel van dit project; de resultaten ervan worden in de atlas weergegeven en zullen worden aan geboden aan de gemeente ’s-Hertogenbosch. Deelnemers zijn architecten, stedenbouwers, landschapsarchitecten en ondernemers. Als historische stad lijkt ’s-Hertogenbosch weinig ruimte te hebben voor nieuwe ontwikkelingen. ‘De RESET-ATLAS van ’s-Hertogenbosch’ toont duidelijk aan dat de stad continu transformeert: in het stadscentrum zien we legio gebieden die in de toekomst een gedaante verwisseling zullen ondergaan. De Zuid-Willemsvaart, het GZG-terrein, Koudijs-Wouda, het Museumkwartier en tal van andere plaatsen vormen bij elkaar de nieuwe stad.

’s-Hertogenbosch is begonnen aan een grote transformatie. Met 21 grote transformatieprojecten is de stad begonnen aan een gedaanteverwisseling. De metamorfose betekent een herschikking van ruimtelijke condities. We kunnen (delen van) de stad opnieuw opstarten: ‘Reset the City’. Met de stadspuzzel wordt de bewegende toestand van de stad benadrukt, maar welke stad komt uit de transformatie tevoorschijn? Alle projecten vormen losse bouwstenen in de stad maar zijn moeilijk leesbaar in relatie met elkaar en met de stad. De vele bouwstenen zijn illustratief voor de complexe opgave waarvoor de stad staat, ze vormen de puzzelstukjes waarmee de nieuwe stad wordt gevormd. Hoe gaat deze nieuwe stad eruit zien, Woonstad, Cultuurstad, Werkstad, of Parkstad? Dit zijn de opgaven van de stadspuzzel.

Alle transformatiegebieden liggen als een ring tussen de historische stad en de buitenwijken in. Ze vormen een tussenstad of een ringstad die als een moderne stadswal de stad omhuld. In de Reset Atlas wordt deze ringstad uitgebreid geanalyseerd met als doel de transformatie van gebieden afzonderlijk en de ringstad als geheel te beschrijven. De verschillen tussen de ringstad nu en in de toekomst zal de koers en de ontwikkeling van de stad duidelijk laten zien. Daarnaast is er in de atlas uitgebeid aandacht voor de beschrijving en visualisatie van projecten van jonge architecten die hun visie op de stad laten zien zodat verschillende visies op de stad getoond worden. Deze projecten zullen bestaan uit eerder gemaakte studies en de resultaten van verschillende workshops. Deze studies zullen naast de geplande transformatieprojecten getoond worden.

Alle transformatiegebieden liggen als een ring tussen de historische stad en de buitenwijken in (De singelzone van de stad) Ze vormen een tussenstad of een ringstad die als een moderne stadswal de stad omhuld. De verschillen tussen de ringstad nu en in de toekomst zal de koers en de ontwikkeling van de stad bepalen. Vrijwel de hele ringstad ondergaat een transformatie, dit heeft vanzelfsprekend een enorme impact op de stad. De Zuid- Willemsvaart, het GZG- terrein, Kop van ‘t Zand, het Museumkwartier en tal van andere plaatsen zullen met elkaar het aanzien van de nieuwe stad vormen.

We zullen beginnen de ringstad als geheel te beschrijven in het jaar 2000 (voor aanvang van de 21 grote projecten). De ringstad zal vervolgens nogmaals beschreven worden maar dan in 2025 (na transformatie) hierbij zullen dezelfde kengetallen op beschreven worden. Conclusie: Wat betekent de transformatie voor de stad?

Met de stadspuzzel wil het BAI alle losse bouwstenen met elkaar verbinden zodat een beeld ontstaat van de nieuwe stad. Op deze manier wil het BAI een breed publiek betrekken bij de discussie over ruimtelijk ontwerp in de stad en mensen betrekken bij de potenties van de publieke ruimte. Nieuwsgierig naar alle plannen? Met de fietsroute kun u een rondje ‘Reset the City’ fietsen. Bij elk project op de route wordt een beknopte omschrijving van de plannen gegeven. RESET Atlas RESET THE CITY Stadspuzzel

Het spelbord – ontworpen door ‘Work hard Play Hard’ in samenwerking met Roel Vaessens en Ivo van den Thillart Kos t en

€5,- excl. verzendkosten

[ 48 ]

[ 49 ]


RESET UAR DEN BOSCH Project

Pro jec t t e am

Francesca Altavilla en Rolf van Boxmeer

UAR Den Bosch 18-03-2011 Lancering de Bossche editie van UAR, een gratis architectuurapplicatie op uw smartphone die laat zien hoe Den Bosch wordt, was of had kunnen zijn. De werkgroep van het BAI, geleid door Rolf van Boxmeer en Francesca Altavilla, heeft daarbij intensief samengewerkt met het Nederlands Architectuurinstituut. Presentatie UAR door Ferry Piekart, NAI met filmbeelden UAR Den Bosch. Toespraak van Wethouder Ton van Bussel, RO gemeente ’s-Hertogenbosch UAR (Urban Augmented Reality) geeft aan de hand van tekst, beeld, archiefmateriaal en film, op uw mobiele telefoon informatie over de gebouwde omgeving. Bijzonder is dat deze applicatie het met behulp van augmented reality mogelijk maakt om midden in de stad, in 3D, te laten zien hoe de stad wordt, was of had kunnen zijn. Door de toevoeging van de geavanceerde 3D modellen, wordt het mogelijk om ‘te zien wat er niet is’. Zo is het oude centraal station van Cuypers weer terug in ’s-Hertogenbosch, staat er een alternatief ontwerp in van het Theater aan de Parade in het Bossche Broek en zijn nieuwe ontwikkelingen van het Paleiskwartier door middel van UAR in volle glorie te bewonderen. Na Rotterdam en Amsterdam is ’s Hertogenbosch wereldwijd de derde stad die in de applicatie is opgenomen en daar is hard aan gewerkt! Met een geschikte Google Android-smartphone (met internet, camera en kompas) of een iPhone 3GS of iPhone 4, dan kun je de applicatie op de eigen telefoon gebruiken. Uiteraard zijn er bij de lancering ook leentoestellen aanwezig waarop u de applicatie kunt ervaren. Korte demonstratie van UAR van de voormalige middentoren van de st. Jan en de Muzerije. Op eigen gelegenheid kan men een route volgens UAR lopen.

projecten

RESET TRAPPARTIJ DE VLIERT Workshop

Pro jec tleider

Lydia Fraaije

‘TRAPPARTIJ DE VLIERT’ MET EEN WORKSHOP 15-04-2011 Na het succes van de creatieve wandeling op 27 februari volgt een nieuwe stap op de trap. Op vrijdag 15 april 2011 vindt een aantal workshops plaats in verschillende samenstelling. Bewoners praten met kunstenaars, (landschaps-) architecten en mensen uit de sportwereld. Het doel is samen toekomstbeelden te ontwikkelen voor de trappartij, de tunnels en het afgesloten deel van de Aartshertogenlaan. De beelden worden daarna gebundeld in een publicatie waardoor stadsbestuurders, ambtenaren en ontwerpers geïnspireerd kunnen worden. Voor de workshops over Trappartij de Vliert zijn – naast architecten, landschapsarchitecten, kunstenaars, mensen uit de sportwereld EN mogelijk buurtbewoners welkom verbeelding In het pand van het CCC aan de Nieuwstraat te Den Bosch verzamelden zich op vrijdag 15 april zo’n twintig (landschaps)architecten, vorm gevers, kunstenaars en bewoners van het Hinthamerpark en de Aartshertogenlaan. Zij hadden gehoor gegeven aan de oproep van het BAI om in groepen van uiteenlopende samenstelling hun verbeelding de vrije loop te laten en nieuwe invullingen te bedenken voor het sleetse stukje Den Bosch dat ooit de majestueuze toegang vormde tot het voetbalstadion. geroezemoes De hele ochtend was het geroezemoes te horen van vier groepen enthousiastelingen die met elkaar discussieerden, soms druk gebarend, documenten raadplegend en van tijd tot googlend met laptop of smartphone. Na ruim twee uur moest projectleider Lydia Fraaije hen manen om nu echt de lunch te gebruiken en de eerste resultaten uit te wisselen. Toen al tekende zich een groot aantal verschillende concepten en ideeën af. Op sommige onderdelen overlapten ze elkaar en over één ding was het iedereen het eens: het gebiedje moet een parkachtig karakter hebben en houden. presentaties Wie wilde mocht van groep veranderen, maar niemand had daar behoefte aan. Nu werd het geroezemoes veroorzaakt door geblader in kleurrijke tijdschriften, knippende scharen en geplak van papier. Eén groepje trok zich terug met slechts twee laptops. Daarop construeerden twee handige ontwerpers direct een digitale presentatie van het concept dat die ochtend was ontwikkeld.

[ 50 ]

[ 51 ]


vier concepten Klokke drie, met het wijkglas al in de hand, startten de presentaties. Van het ‘wildpark’ met zijn minicamping, natuurspeelplek, dierenweide en een pluktuin met wild fruit. Van de ‘Verdieping’ die ruimte biedt aan het water van de sloot, dat door zeker een van de tunnels gaat stromen. Van het ‘Gezondheidspark’ met natuureducatie in een botanische tuin en een Muur van Geluk die bezoekers met scherven kunnen beplakken. En van het concept ‘Healthy urban living’ met als centraal element een vaste stek voor wielerliefhebbers in een van de tunnels: het Gerrit Schulte-home. inspiratiebron Met al deze ideeën gaat een kleine werkgroep verder om in beeld en tekst de toekomst van de locatie nog tastbaarder en concreter te maken. In de loop van het jaar zal een boekje verschijnen, dat een inspiratiebron moet zijn voor gemeentelijke en particuliere ontwerpers om op een creatieve, maar doordachte manier aan de slag te gaan met dit bijzondere stukje Den Bosch.

projecten

RESET VERKADE FABRIEK Architectuurvisite

Reset Verkade fabriek 27-05-2011 Op de tweede dag van het Bosch Art Film festival zal het BAI in en om de Verkadefabriek een tijdelijke architectonische installatie realiseren. Het object zal een zit/lig/hang/tribune worden waar ook video-installaties en kunst in zijn opgenomen. In de loop van de dag vormt deze installatie een hinderniselement voor de presentatie van Nederlandse freerunners. Het spontane object zal op de locatie ontstaan, waar iedereen welkom is om mee te bouwen. BAI maakt een freerunners-parcours in de Verkadefabriek

fotobijlage zie pagina 80 / 81

[ 52 ]

[ 53 ]


evenementen

[ 54 ]

[ 55 ]


projectleider


BAF, Bosch Art Festival, Kunst & architectuur 27-05-2011 De tweede dag van BAF staat in het teken van kunst en architectuur. In de documentaire My Playground van de Deense regisseur Kaspar Astrup Schröder worden freerunners gevolgd voor wie de stad een grote speeltuin is en die met spectaculaire capriolen van daken springen en over beton rollen. Het werk van de jonge, gerenommeerde architect Bjarke Ingels van BIG Architects lijkt hiervoor uitermate geschikt. Met wederzijdse bewondering volgen de freerunners en Ingels elkaars werk. Voorafgaand is er een talkshow met Jakob Lange van BIG architects onder leiding van journalist en architectuurpublicist Bernard Hulsman. Ook is er een life parkour presentatie van Nederlandse freerunners. Op vrijdag is ook kunstenaar Marjan Teeuwen te gast en wordt de première van de documentaire over haar nieuwe installatie Verwoest Huis Piet Mondriaanstraat van Remmelt Lukkien getoond. Deze avond praat Teeuwen met kunstcriticus Rutger Pontzen over haar werk als beeldend kunstenaar en tentoonstellingmaakster. De dag erna opent het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch de reizende tentoonstelling VoTH naar concept en initiatief van Ine Lamers en Marjan Teeuwen. Andere films zijn onder meer High Rise van Gabriel Mascaro (Nederlandse première), Koolhaas Houselife van Ila Bêka en Louise Lemoine, Il Girasole van Marcel Meili en Christoph Schaub, Gordon Matta-Clarks’s film Substrait (Underground Dailies) en de documentaire Dark Days van Marc Singer over de bewoners van het ondergrondse New York. Indrukwekkend is ook de documentaire Women are heroes van de Franse activistische fotograaf JR. Op de tweede dag van het Bosch Art Film festival zal het BAI in en om de Verkadefabriek een tijdelijke architectonische installatie realiseren. Het object zal een zit/lig/hang/tribune worden waar ook video-installaties en kunst in zijn opgenomen. In de loop van de dag vormt deze installatie een hinderniselement voor de presentatie van Nederlandse freerunners. Het spontane object zal op de locatie ontstaan, waar iedereen welkom is om mee te bouwen. BAI maakt een freerunners-parcours in de Verkadefabriek

evenementen

mini-event

Loc at ie

Madecenter, Tilburg

‘Leven in de Brabantse Spoorzone’

Stichting Brabant Academy

Jan van Dijk, voorzitter Erna van Holland, bestuurslid Cees Donkers, bestuurslid

09-11-2011 Op 9 november vond er in het Madecenter het mini-event plaats van de Brabant Academy. In deze mooie lokatie spraken interessante mensen over de Spoorzone vanuit verschillende invalshoeken. De hele avond was een caleidoscopisch beeld van stedenbouw! Architecten, ontwerpers zijn in deze tijd zowel ontwerpers als procesleiders. Inhoud en proces moeten bij elkaar gebracht worden om elkaar te versterken. Gebiedsontwikkeling 3.0 kijkt meer naar het proces! organische groei De presentaties gaven aan dat stedenbouw niet meer opgelegd kan worden. We kunnen niet meer ‘van boven’ vertellen hoe men moet wonen, werken of leven. De plek moet geadopteerd worden! Hoe landt een plan in de stad, op de plek? Hoe dicteer je in deze tijd 240.000 m²? Het lijkt een onmogelijke opgave. De zoektocht naar de plek wordt door twee jonge vrouwen van Studio Papaver opgepakt door op de plek te zoeken, te voelen, de analyseren. Dit voelt goed, verfrissend en sluit aan bij het nieuwe denken over stedenbouw, maar helaas zoeken ze toch weer structuren, wordt er toch gepland. Het verhaal van de Hall of Fame (Skatepark) was verfrissend en leert dat er tijdelijk programma mogelijk is, ja zelfs noodzakelijk is in een gebiedsontwikkeling als deze. Faciliteer organische groei, laat dingen gebeuren. Vertrek vanuit het initiatief en de dynamiek van de stadsbewoners. Zandstad Actueel is de vraag op welke manier GROEI en KRIMP een plek kan krijgen in de stedenbouw. Flexibiliteit is nu nog ver te zoeken! Hoe anticipeer je op een lange tijdsspanne? De economische crisis zorgt voor stagnatie. Hoe kun je dit in je plannen verwerken? EELT riep op binnen het denken ruimte te bieden voor humor, relativisme, absurdisme. VERFRISSEND en zeer relevant. Met een prachtige persiflage zette EELT het prikkelend idee neer om te denken in termen als Zandstad! Geen slap aftreksel van de Randstad! De Randstad heeft geen landmark, geen Tower-Bridge! Wat kunnen we de Zandstad geven als landmark? Een 120m hoge wand van Bergen op Zoom naar Helmond, een muur die elke Spoorzone in Brabant met elkaar verbindt. Een muur die uitzicht en doorzicht geeft. Een dragende muur.

fotobijlage zie pagina 78 / 79|

[ 56 ]

[ 57 ]


Hans Mommaas Hans Mommaas bood een knappe reflectie. Stedenbouw stapt af van een blauwdruk benadering, zo signaleert hij. Toch geeft Hans Mommaas aan dat blauwdrukdenken als bijvoorbeeld in de Spoorzone in Den Bosch ook KAN werken. Op dit moment weten we het niet zo goed meer. We kunnen niet meer zeggen wat het moet worden. Het is een trial and error methode die we in kunnen zetten. Evolutionair. Maar krijgt een plek wel deze tijd om organisch te groeien? In de plaats van blauwdruk denken komt de romantiek van de broedplaats! Mensen nemen bezit van verloren plekken en geven die plekken invulling, betekenis! Zo is ook de Hall of Fame bijvoorbeeld ontstaan: organisch! De paradox wordt dat wat elders organisch is ontstaan, proberen we vaak te implementeren op andere plekken. BROEDPLAATSBELEID!!!

Hans Mommaas

‘Spoorzone in Tilburg MOET een podium worden van cultuur... anders verhuis ik!’

evenementen

Erasmus festival Brabant Loc at ie

GZG Terrein, Den Bosch Dat um

premiere 17 november 2011 met afsluitende vuurwerkshow

3D Video projectie GZG ‘Spatial Vibrations’ 17-11-2011 De 3D videoprojectie is een onderdeel van Erasmus Festival Brabant 2011. Zo maakt het publiek op spectaculaire wijze heel letterlijk kennis met het thema van dit jaar: ‘de vormgeving van de publieke ruimte in de stad’. 15 beamers laten op het voormalige Groot Ziekengasthuis een verrassende show zien van metershoge videomapping op de hoogbouw en kleurrijke projectie van binnen naar buiten vanuit de laagbouw. Het is de eerste maal in een Nederlandse stad dat deze combinatie wordt getoond. Snelle beelden, om bijna vast te pakken, met muziek en speciale geluidseffecten. het verhaal De projectie gaat terug naar 1274. De geschiedenis van het gebouw en de functie als ziekenhuis worden belicht, evenals het gedachtegoed van Erasmus. Ook komt de voorgenomen sloop in beeld van het gebied tussen de Zuid-Willemsvaart en de Markt. Vallende blokken! Natuurlijk is er volop aandacht voor de toekomstige belevingswereld van dit kolossale gebouw en gebied aan de rand van de binnenstad. Wonen, winkelen, werken, parkeren, communiceren en varen voor mensen die midden in het leven staan.

[ 58 ]

[ 59 ]


RESET ONTWERP PRIJSVRAAG

a antal deelnemer s

evenementen

ontwerpprijsvraag

RESET HET KRUITHUIS

72 T entoons t ell ing ont werp

Karin van Pinxteren Pro jec t t e am

Michael Bol, voorzitter Francesca Altavilla

14-04-2011 Het Bosch Architectuur Initiatief (BAI) schrijft jaarlijks, in samenwerking met de Bond van Nederlandse Architecten (BNA) en de gemeente ’s-Hertogenbosch, een bijzondere ontwerpprijsvraag uit – toegankelijk voor iedereen. 3 van het ontwerpen laten ontdekken. En hopen we hen bewust(er) te maken van de (ruimtelijke) kwaliteit van het leefmilieu, met name die van onze stad. De prijsvraag is inmiddels een traditie: sinds de start in 1996 heeft ze geleid tot allerhande kleine en grote projecten in ’s-Hertogenbosch, waarvan er vele uitgevoerd of in voorbereiding zijn. ‘De moerasbrug’ bijvoorbeeld in 2004, ‘Beleger de Stad’ (2005), ‘De drijvende woning’ (2006), ‘Een verbinding over de Zuid-Willemsvaart’ (2008), het ‘Ossuarium’ (2009) en vorig jaar de dubbele ontwerpopgave voor een ‘landschappelijke visie en het watersportpaviljoen aan het Engelermeer’. Ook in 2011 roepen we publiek weer op om mee te denken over, en ontwerpen aan te leveren voor een actueel project. En deze vijftiende editie is (opnieuw) een bijzondere: ‘Bedenk een nieuwe functie voor het Kruithuis en maak een ontwerp om het complex te kunnen herbestemmen.’ De gemeente ’s-Hertogenbosch overweegt om het Kruithuis in de nabije toekomst te verkopen. Het BAI is er echter van overtuigd dat dit historische bouwwerk en deze omgeving nog ruim voldoende uitdagingen bieden voor een nieuwe, zinvolle bestemming. Met deze vijftiende controversiële én uitdagende prijsvraag hopen we de gemeente hiervan te overtuigen. We zijn daarin zeker niet de eersten: in het verleden zijn er al meerdere studies naar gedaan. Maar we zijn ervan overtuigd dat nu, in 2011, deze BAI-prijsvraag ongetwijfeld tot nieuwe, verrassende bruikbare suggesties zal leiden.

‘dagelijks ongeveer 500 bezoekers!’

icoon Het zeshoekige Kruithuis is een karakteristiek icoon van de oude vestingstad ’s-Hertogenbosch. Naar een ontwerp van ingenieur/medicus Jan van der Weeghen werd het tussen 1618 en 1621 gebouwd in een renaissancistische 17e eeuwse architectuurstijl en ingericht als centrale opbergplaats voor munitie. Daarmee is het Kruithuis uniek: voorheen lag munitie verspreid opgeslagen in kleinere depots, zoals torens en rondelen van de stadsmuren. Het gebouw werd om zijn gevaarlijke inhoud zo ver mogelijk van het stadscentrum gesitueerd: vlakbij de stadsmuur en afgekeerd van de stad. De gesloten, één meter dikke buitenmuur en de zware houten poort aan de stadswal-kant boden de stad en haar inwoners maximale bescherming bij een eventuele ontploffing van het kruit. Na voltooiing kreeg het Kruithuis in de loop der geschiedenis meerdere (militaire) bestemmingen: van laboratorium tot houtzagerij, van opslagplaats tot kledingmagazijn. In de jaren zeventig van de vorige eeuw diende het als openluchttheater en repetitielokaal voor Het Brabants Orkest; later volgde Museum Het Kruithuis, de expositieruimte voor de Gemeentelijke Tentoonstellingsdienst.

[ 60 ]

[ 61 ]


evenementen

In 1975 werd het Kruithuis grondig gerestaureerd: de originele inwendige hoofdstructuur en de verminkte arcadebogen op de binnenplaats werden hersteld en het oorspronkelijke maaiveld werd weer deels zichtbaar na plaatselijk herstel van de grachtcontouren. Bovendien werd de verdwenen brug gereconstrueerd – in de vorm van een eenvoudige houten vlonder tussen de herstelde gemetselde bruggenhoofden, waarvan de aanzetten bij archeologisch onderzoek waren teruggevonden.

jurycommentaar

‘het ontwerp stelt zich tot doel om het Kruithuis op te nemen in een nieuw ensemble waarin ook de voormalige officierswoningen, het gewerenhuisje en de militaire bakkerij worden opgenomen.’ Het Kruithuis wordt weer een bijzondere plek, de relatie met de stad is fysiek aanwezig. De openbare ruimte wordt opgeruimd, wordt betekenisvol aangelegd en plaatst het Kruithuis weer in een nieuwe waardevolle context. De carré transformeert dit stadsdeel tot een prachtige tuin. Het opnemen van de historische bebouwing rondom het Kruithuis is daarbij erg mooi gedaan, waarbij het lijkt alsof dit altijd zo had moeten zijn. De koppeling met de stad en het water is goed gekozen waarbij zelfs een fietsbrug is opgenomen. De verwachte openheid naar de stad, met volledig zicht op het Kruithuis doet een van de juryleden zelfs twee bomen van de maquette te verwijderen. Overigens een prachtige maquette met computeranimatie welke overtuigen!

de aanleiding Het Kruithuis heeft in de eeuwen zijn oorspronkelijke functie verloren, maar zijn aantrekkingskracht overtuigend behouden. Het BAI probeert in 2011 die karakteristieke identiteit nieuw leven in te blazen met deze bijzondere ontwerpopgave. In het kader van jaarthema ‘RESET THE CITY’ hoopt het BAI ermee de gemeente ’s-Hertogenbosch te inspireren het Kruithuis in te zetten als ‘reset’. Niet alleen voor dit plangebied, maar voor de hele stad. De Kruithuis-opgave staat model voor veel herbestemmingopgaven in onze stad, waaromheen cruciale vragen zwermen als: waarom bewaren we gebouwen eigenlijk? Willen we ermee onze eigen of collectieve herinneringen niet aantasten? Of bewaren we wat wij belangrijk vinden voor toekomstige generaties? Deze relatie – tussen gebouw, historische ervaring en actueel gebruik – is voor architecten relevant. Juist nu, in een tijd van bewaren, renoveren en herbestemmen. Juist nu, in een tijd waarin herbestemming nadrukkelijk wordt besproken en bediscussieerd. En waarin er vrij mee wordt geëxperimenteerd. ‘Een nieuwe functie voor het Kruithuis en een ontwerp om het pand te kunnen herbestemmen’ is dan ook de ultieme testcase. Voor het BAI. Voor de gemeente ’s-Hertogenbosch. En voor de deelnemers. de opgave ‘Bedenk een nieuwe functie voor het Kruithuis en maak een ontwerp om het complex te kunnen herbestemmen.’ De jaarlijkse prijsvraag in het kader van de Dag van de Architectuur blijkt een steeds groter wordend succes. Uitgegroeid tot een ideeënprijsvraag waartoe deelnemers uit heel Nederland en zelfs onze omliggende buurlanden zich aangetrokken voelen. Elk jaar zoeken we als organisatie naar een actueel thema. Wat speelt er in de stad? Het hele jaar door worden dankbare onderwerpen aangedragen door gemeente, ontwikkelaars en stichtingen, maar het BAI is selectief! Dit jaar heeft de prijsvraag ‘RESET HET KRUITHUIS’ weer veel stof doen opwaaien. Al bij de lancering word duidelijk dat dit een gevoelig onderwerp is. Verkopen of niet? Herbestemmen? De positie van STOK in het Kruithuis? Anti-kraak in de omgeving en een rommelige openbare ruimte in gebruik als niemandsland. De nodige gesprekken zijn gevoerd om het onderwerp überhaupt op de agenda te kunnen zetten. Vrijdag 3 juni hebben we maar liefst 72 ontwerpen mogen ontvangen die allemaal uitgebreid gepresenteerd staan in een tentoonstelling in het stadskantoor. De tentoonstelling is tot 12 augustus te bezichtigen tijdens reguliere openingstijden.

winnende ontwerp ‘Cour d’Honnour’ door Happel Cornelisse architecten De jury, onder voorzitterschap van Rijksbouwmeester Frits van Dongen, maakte een selectie uit 72 inzendingen en gaf commentaar: ‘Het ontwerp plaatst het Kruithuis in een nieuwe, betekenisvolle context. Het opnemen van de historische bebouwing rondom het Kruithuis is daarbij erg mooi gedaan, waarbij het lijkt alsof dit altijd zo had moeten zijn.’

fotobijlage zie pagina 82 - 85 Sloop

Eenrichtingsverkeer

Cour d’Honneur

jury ‘re se t the ci t y ’ van l ink s na ar recht s

Hans van Heeswijk, Frank Strolenberg, Marlies Krijgsman, Hans Meester en Frits van Dongen

[ 62 ]

[ 63 ]


RESET DAG VAN DE ARCHITECTUUR Evenement

BNA kring ’s-Hertogenbosch

Dag van de Architectuur

Pro jec t t e am ba i

Michael Bol, voorzitter Elly Brugman, coördinator Jan Marcus Kees van den Oord Sander Penners Francesca Altavilla Rolf van Boxmeer Theo Matthijsen Pro jec t t e am bna Kr ing ’s -Hertogenbosch

Robin Janicki, voorzitter Jan Marcus, penningmeester Marc Bell, secretaris Raymond de Lange Paul Sloven

25-06-2011 1 Dag van de Architectuur ‘open huis’ architectenbureaus 25 juni 2011 A rchitecten Associatie Zaltbommel bv A rchitectenbureau De Twee Snoeken BV A rchitectenbureau Gunneweg a rchitectenbureau visser en bouwman bv A rchitectuur Design A riëns-cs architecten & ingenieurs Bierman Henket architecten Bureau Ir Verkuylen bv Ruimtelijke Ordening & Architectuur Caetshage Architectenbureau DSA stedenbouw architectuur H ilberink Bosch Architecten JANICKI ARCHITECT Joep Mol [architect] Kuin & Kuin Architecten Molenaar&Bol&VanDillen Architecten TARRA architectuur & stedenbouw Wijnen Architectuur bvMet enige trots presenteren we hierbij de kaart van de DvdA. Samen met ‘Work Hard Play Hard’ is de laatste hand gelegd aan de informatiekaart van alle bureaus die deelnemen aan ‘open huis’.

evenementen

in samenwerking met het BAI en de gemeente ’s-Hertogenbosch een bustocht georganiseerd, waar onder deskundige begeleiding (Sonja van der Beek, afd Stedenbouw), meerdere projecten worden bezocht en toegelicht. 4 Reset het Kruithuis (prijsvraag BAI ism BNA en gemeente) prijsuitreiking op 1 juli 2011 Het Bosch Architectuur Initiatief (BAI) schrijft jaarlijks, in samenwerking met de Bond van Nederlandse Architecten (BNA) en de gemeente ’s-Hertogenbosch, een bijzondere ontwerpprijsvraag uit – toegankelijk voor iedereen. Ook in 2011 roepen we publiek weer op om mee te denken over, en ontwerpen aan te leveren voor een actueel project. En deze vijftiende editie is (opnieuw) een bijzondere: ‘Bedenk een nieuwe functie voor het Kruithuis en maak een ontwerp om het complex te kunnen herbestemmen. 5 ‘Den Bosch BAI NIGHT’! – vrijdag 01 juli 2011 Nacht van de Architectuur in de Verkadefabriek, lezing, prijsuitreiking en informele feestavond. Tijdens deze feestelijke en muzikale nacht zullen de winnaars van de Publieksprijsvraag 2011 door wethouder bekend worden gemaakt. 6 Jan de Jong-dag – zaterdag 25 juni 2011 Tien jaar geleden overleed architect jan de jong. Ter herinnering aan zijn persoon & werk nodigt het bestuur van de jan de jong stichting u van harte uit voor het bijwonen van de Jan de Jong Dag – MMXI.

2 Sketch / Plot Your City 23-24-25 juni 2011 Onderdeel van de Hartstocht culturele 3-daagse is de performance installatie ‘Sketch’. Hierbij worden aan het publiek de volgende vragen/stellingen voorgelegd: ‘De stad biedt ons alles. Maar is alles wat ú wilt hebben eigenlijk wel voorhanden? Zou u er zelf nog iets aan kunnen toevoegen? Bekijk de stad eens met andere ogen. Wat zou u willen veranderen?’ In de binnenstad van ’s-Hertogenbosch wordt gedurende drie dagen een levensgrote ‘prop’ geplaatst waar voorbijgangers in kunnen plaatsnemen en waar aan de hand van de vragen en antwoorden van het publiek schetsen kunnen worden gemaakt en discussies kunnen ontstaan over de stad en de gebouwen die daar staan. Architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten zijn gevraagd om gedurende één of meerdere dagdelen deze schetsen te maken samen met het publiek. Na afloop van de manifestatie worden de schetsen aangeboden aan de gemeente en tentoongesteld in de Muzerije. De voorstelling ‘Plot Your City’ vindt op dezelfde dagen plaats als de sketch manifestatie. 3 Busroute langs ‘Reset’-projecten – zaterdag 25 juni 2011 In het kader van het jaarthema ‘Reset the City’ heeft het BAI een fietsroute en een stadspuzzel ontwikkeld. Deze fietsroute belicht alle grote transformatiegebieden in de stad ’s-Hertogenbosch. Om hier de aandacht op te vestigen, heeft de BNA kring ’s-Hertogenbosch

[ 64 ]

[ 65 ]


RESET NACHT VAN DE ARCHITECTUUR Evenement

Pro jec t t e am

evenementen

‘Den Bosch BAI NIGHT’! 01-07-2011 Nacht van de Architectuur in de Verkadefabriek, lezing, prijsuitreiking en informele feestavond.

Francesca Altavilla, Michael Bol en Sander Penners

Programma Welkom door Michael Bol, voorzitter BAI Lezing Rudy Stroink, projectontwikkelaar Toelichting juryrapport en lezing door Frits van Dongen, ArchitectenCie Bekendmaking winnaar door wethouder cultuurhistorie Huib van Olden Den Bosch Feestelijke Nacht met DJ Martijn Smits en VJ Martijn Bos

toevoeging van een nieuw, driezijdig bouwblok – naar typologie van de ‘Cour d’Honneur’ – komt het Kruithuis in de luwte te liggen van een omsloten binnentuin en wordt van weerbarstig solitair een eervolle medespeler binnen een nieuw publiek domein. winnende ontwerp ‘Cour d’Honnour’ door Happel Cornelisse architecten De jury, onder voorzitterschap van Rijksbouwmeester Frits van Dongen, maakte een selectie uit 72 inzendingen en gaf commentaar: ‘Het ontwerp plaatst het Kruithuis in een nieuwe, betekenisvolle context. Het opnemen van de historische bebouwing rondom het Kruithuis is daarbij erg mooi gedaan, waarbij het lijkt alsof dit altijd zo had moeten zijn.’ Magnette Dijkstra en Martin Bouwman namen de tweede prijs in ontvangst. De extra derde prijs ging naar MTD landschapsarchitecten & Burokoek Interieur & Architectuur en de eervolle vermelding naar Pieter van het Kaar.

Happel Cornelisse winnaar Reset het Kruithuis Den Bosch. Happel Cornelisse heeft de 1ste prijs gewonnen met een ontwerp voor de herontwikkeling van het Kruithuis in Den Bosch. Het Bosch Architectuur Initiatief (BAI) schrijft ieder jaar een open ideeënprijsvraag uit. De opdracht voor 2011: ‘Bedenk een nieuwe functie voor het Kruithuis en maak een ontwerp om het complex te kunnen herbestemmen.’ De ambitie van de gemeente Den Bosch is daarbij om een nieuwe impuls aan de directe omgeving te geven welke tot kansen leidt te ontmoeten, recreëren, wonen etc. Bij de ‘reset’ van het plangebied wil de organisatie van het BAI een bijdrage leveren aan de discussie hoe om te gaan met de herbestemming van historische gebouwen in een stedelijke context.

Happel Cornelisse stelde zich tot doel om het Kruithuis op te nemen in een nieuw ensemble waarin ook de omliggende officierswoningen, het gewerenhuisje en de militaire bakkerij worden opgenomen. Door de

[ 66 ]

[ 67 ]


bai online

[ 68 ]

[ 69 ]


bai online

www.bai-denbosch.nl

nieuwsbrief 1 x 2 weken

twitter.com/BAI_DenBosch

[ 70 ]

[ 71 ]


het jaar in beeld

[ 72 ]

[ 73 ]


het jaar in beeld

27-05-2011 architectuurvisite provinciale griffie zie ook pagina 13

links en rechts: De gerestaureerde gang op de eerste verdieping. foto: Joep Jacobs recht: De gerestaureerde gang op de tweede verdieping. foto: Bierman Henket architecten

[ 74 ]

[ 75 ]


het jaar in beeld

30-09-2011 architectuurvisite de Gruyter Fabriek zie ook pagina 14 / 15

links en rechts: Achterzijde De Gruyter Fabriek. foto: Sander Penners recht: Binnenplaats De Gruyter Fabriek. foto: Sander Penners

[ 76 ]

[ 77 ]

26-05-2011 BAF, Bosch Art Festival, kunst & architectuur zie ook pagina 56


[ 78 ] het jaar in beeld

foto: Jacob Lange

[ 79 ]


het jaar in beeld

26-05-2011 BAF, Bosch Art Festival, kunst & architectuur zie ook pagina 53

Freerunners-parcours in de Verkadefabriek

[ 80 ]

[ 81 ]


het jaar in beeld

14-04-2011 Reset het Kruithuis zie ook pagina 60 – 63

links: Jurering van alle inzendingen, foto: Michael Bol rechts: expositie Reset het Kruithuis, foto: Studio Daad

[ 82 ]

[ 83 ]


het jaar in beeld

14-04-2011 Reset het Kruithuis zie ook pagina 60 – 63

Maquette van het winnende ontwerp architectuurprijsvraag Reset het Kruithuis door door Happel Cornelisse architecten, foto: Studio Daad

[ 84 ]

[ 85 ]


het jaar in beeld

14-10-2011 Excursie Rotterdam zie ook pagina 18 / 19

Interieur Kuypersfabriek, foto: Sander Penners

[ 86 ]

[ 87 ]


het jaar in beeld


links: Kuypersfabriek, foto: Sander Penners rechts: Rotterdamse Academie van bouwkunst, foto: Studio Daad

[ 88 ]

[ 89 ]


het jaar in beeld


links en rechts: RDM Campus, foto: Studio Daad

[ 90 ]

[ 91 ]


het jaar in beeld


O.T. Theater, foto: Sander Penners

[ 92 ]

[ 93 ]


het jaar in beeld


links en rechts: Schiecentrale, foto: Studio Daad

[ 94 ]

[ 95 ]


het jaar in beeld


De Van Nelle Ontwerpfabriek, foto Sander Penners

[ 96 ]

[ 97 ]


het jaar in beeld


De Van Nelle Ontwerpfabriek, foto: Studio Daad

[ 98 ]

[ 99 ]

Bosch Architectuur Initiatief [ BAI ] Postbus 716 5201 AS ’s-Hertogenbosch T 06 14 47 67 14 [email protected] www.bai-s-hertogenbosch.nl

samenstelling en teksten Michael Bol voorzitter BAI Elly Brugman coördinator BAI grafisch ontwerp Studio Daad, ’s-Hertogenbosch drukwerk drukkerij Wihabo, Geffen

0001020 | 0044750 | 0000074 | 0058030 | 0021292 | 0002971 | 0014407

gebruik t e archiefbeelden s tadsarchief ’s -Hertogenbosch 0028778 | 0000966 | 0025924 | 0016318 | 0013859 | 0001206 | 0019136 | 0071890 | 0010360 | 0001523 | 0043809 | 0011230 | 0009469 | 0068491

colofon

jaarthema 2012

‘What architecture interventions ought to do is not only to improve but really reset a specific place in time and turn it into a long lasting, smarter organised, greener, more social and beautified environment worthwhile spending time in for us and future generations.’

reset tHe CItY

Het BAI heeft in 2011 ‘s-Hertogenbosch een stukje verzet. Ergens hebben we (stads)grenzen verschoven, de vanzelfsprekendheid een tik gegeven. Reset the City was ons thema. En dat gebeurde! Het BAI werd in 2011 opgezocht, bevraagd, ingezet. Met uiteenlopende activiteiten creëerden we zicht op een structureel andere benadering van het herbestemmen van historische gebouwen, het kijken naar herontwikkeling van binnenstedelijke woon- en werkgebieden, schiepen we ruimte voor onderzoek en bediscussieerde een aanpak die verder gaat dan conserverende restauratie – zonder de historische waarden uit het oog te verliezen. En dat deden we met succes: gemeente, bouwbedrijven en kunstinstellingen vroegen naar onze kennis, onze betrokkenheid, samenwerking; Reset The City is inmiddels een veelbesproken thema onder politici, publiek, ontwikkelaars en architecten. Maar we zijn nog niet klaar, het succes vraagt om een vervolg. Of beter, een verdieping: Reset The City: The Second Level. In 2012 vervolgt het BAI dus haar zoektocht naar manieren waarop we het verleden op een uitdagende en ingrijpende manier gebruiksklaar kunnen maken voor de toekomst. Met Reset The City: The Second LEVEL duiken we opnieuw in de tegenstellingen en gaan bui-

ten de in 2011 ingezette inventarisatie daadwerkelijk aan de slag: nostalgie versus innovatie, korte termijn versus lange termijn, commercie versus publiek. Op verzoek van de gemeente, van ontwikkelaars, van wijkverenigingen gaat het BAI in 2012 concreet en bottum-up aan te slag in samenwerking met diverse partijen in de stad. Natuurlijk bezoeken we andermaal geslaagde voorbeelden, verbinden we ons wederom aan opgedane kennis en ervaring. Waarbij we als vertrouwd vooral blijven uitdagen: onze leden, onze bezoekers, onze partners, ons gemeentebestuur, onszelf. Het BAI zal, na de uitgebreide verkenning en de enthousiaste reacties in 2011, met Reset The City: The Second LEVEL nóg verder en gedetailleerder in- en uitzoomen op de verschillende transformatieprojecten. We gaan ze koppelen aan ons achterland, aan Brabantmozaïek, BrabantStad en de architectuurcentra. Bovendien kunnen we ze door de schaalvergroting logisch gaan combineren met de Brabant Academy. Maar bij alles blijven we ons focussen op de directe context, die in onze stad: ‘s-Hertogenbosch.

De Reset Atlas waarmee we in 2011 startten is nu, na uitgebreid onderzoek op verzoek van de gemeente, in concept gereed en zal in de loop van 2012 worden opgeladen met zeer diverse harde en zachte achtergrondinformatie afkomstig uit diverse BAI-projecten. In het voorjaar lanceren we bovendien resetthecity.nl, een digitale atlas die als geen ander medium met de stad kan meegroeien en transformeren, en waarmee we in de toekomst allerhande informatie over de veranderende stad kunnen blijven delen. Voor de atlas zijn alle transformatieprojecten inmiddels gevisualiseerd in een driedimensionale stadsplattegrond; deze vormt zo een verzamelplaats voor zeer uiteenlopende informatie over de transformatie en nieuwbouw in ‘s-Hertogenbosch. Het succes van Reset The City in 2011 danken we grotendeels aan het hechte BAI-team. Het BAI bestaat uit zes bestuursleden (voorzitter, penningmeester, vier leden), de coördinator en ongeveer vijfentwintig betrokken vrijwilligers. Binnen het BAI zijn de projectleiders (als bestuursleden) verantwoordelijk voor de begroting, inhoud én oplevering. Wat maakt dat we met gepaste trots kunnen melden dat vrijwel 100% van de opgepakte projectplannen opgeleverd wordt! Met een uitvoerend bestuur en ondersteunende coördinator werkt het BAI efficiënt en doeltreffend: één vaste betaalde kracht ontziet alle projectleiders van administratieve rompslomp, draagt zorg voor algehele organisatie en telefoontjes waardoor zij zich inhoudelijk kunnen concentreren.

Om het BAI in de toekomst een nog steviger positie te kunnen laten innemen binnen de gemeente, gaan we op zoek naar een ‘Raad van Toezicht’: een groep invloedrijke (Bossche) beslissers, waaraan het BAI-bestuur jaarthema, onderwerpen en denkrichtingen kan toetsen. En waarmee we nieuwe ontwikkelingen nog eerder kunnen oppakken en een nog zwaardere stempel kunnen drukken op de actuele vraagstukken in de stad. Vanzelfsprekend met de vertrouwde, nauwe betrokkenheid bij het bedenken van creatieve oplossingen voor de grootschalige ontwerpprojecten in ‘s-Hertogenbosch. Met deze veelbelovende plannen voor de nabije toekomst, Met Reset The City: The Second Level, onze reguliere én actuele projecten, de brede inzet en de ruime waardering kan 2012 voor het BAI niet anders dan opnieuw een boeiend en succesvol jaar worden. Wij hopen u bij de verschillende activiteiten te ontmoeten. Michael Bol Voorzitter BAI – november 2011

ja a r v e r s l ag

reset [2011]

jaarverslag reset [2011]

Recommend Documents