Jaarverslag Onderweg naar. een rookvrije horeca

3

Jaarverslag 2007 | Onderweg naar een rookvrije horeca

4 | Jaarverslag STIVORO 2007

Jaarverslag 2007 | Onderweg naar een rookvrije horeca

voorwoord

| De rookvrije horeca – een verademing! We kijken met voldoening terug op 2007. Het is een jaar geweest waarin we hebben ervaren hoeveel maatschappelijke partijen zich bewust zijn van de schade door tabaksgebruik. De lijst van pleitbezorgers voor de rookvrije horeca is dan ook indrukwekkend. Niet alleen KWF Kankerbestrijding, Nederlandse Hartstichting en het Astma Fonds, maar ook andere gezondheidsfondsen, artsen en andere zorgprofessionals verenigd in het Partnership Stop met Roken, Clean Air Nederland, FNV, KNMG, én niet te vergeten vele individuele burgers die het burgerinitiatief en handtekeningacties van CAN hebben ondersteund. Gezamenlijk hebben zij zich ingezet om het belang van de rookvrije horeca duidelijk te maken, waardoor er uiteindelijk een brede steun in de Tweede Kamer was voor dit voorstel van minister Klink. Voor de betrokken organisaties was STIVORO het expertisecentrum waar zij een beroep op konden doen voor feiten en advies.

Onze taak als voorlichter en als hulpverlener bij het stoppen met roken zal dan ook in 2008 weer belangrijk zijn. We doen dat via onze website, die in 2007 vernieuwd is, maar ook bijvoorbeeld via ons adviescentrum dat mensen individueel kan helpen bij het stoppen met roken, via onze opleidingsprogramma’s voor artsen en verpleegkundigen, via niet-roken wedstrijden op scholen en via onze voorlichtingscampagnes. Wij vinden dat mensen niet alleen recht hebben op voorlichting over de schadelijkheid van tabak, maar dat zij ook recht hebben op adequate hulp en voorlichting bij het stoppen met roken. Dankzij de steun van de overheid en de gezondheidsfondsen kunnen we die voorlichting en hulp blijven geven. Lies van Gennip Directeur STIVORO

Op 1 juli 2008 zal het een feit zijn. Dan zullen restaurants, cafés, discotheken, sportkantines en winkelcentra in Nederland rookvrij zijn. In dit jaarverslag kijken we daarom ook, zoals veel Nederlanders, vooruit naar de rookvrije horeca. Medewerkers van STIVORO doen verslag van hun bezoek aan een restaurant of discotheek en stellen zich voor, samen met de eigenaar, wat er gaat veranderen. Voor veel bezoekers zal het een verademing zijn, en voor velen ook een vernieuwde kennismaking met de horeca. Bovendien weten we uit ervaringen in landen die ons voorgingen dat er een flinke gezondheidswinst zal zijn, voor de werknemers én de bezoekers. We weten uit ervaringen ook dat veel mensen 1 juli kunnen aangrijpen om te stoppen met roken. In Engeland, waar de rookvrije werkplek en de rookvrije horeca op 1 juli 2007 is ingevoerd, is waargenomen dat meer mensen probeerden te stoppen voor de invoering. We hopen dat dat ook in Nederland zal gebeuren en dat in 2008 het aantal rokers zal dalen. De eerste tekenen zijn gunstig, omdat we 2007 konden afsluiten met iets minder rokers (27,5%) dan in 2006 (28,2%).


7

raad van toezicht

| Terugblik Raad van Toezicht STIVORO In 2007 is door de Raad van Toezicht, naast de gebruikelijke zaken zoals een goede en verantwoorde bedrijfsvoering, in het bijzonder veel aandacht besteed aan een goede en gezonde verhouding tot de financiers van alle activiteiten die STIVORO ontplooit. De kwartaalrapportages van de Directeur/Bestuurder gerelateerd aan de prestatie-indicatoren die met KWF Kanker bestrijding, de Nederlandse Hartstichting en het Astma Fonds zijn afgesproken, boden in ieder geval een helder inzicht in de hoeveelheid ‘waar’ die de financiers voor hun geld krijgen. Zowel met het oog op de ontwikkeling van de huidige overeenkomsten als met het oog op een stabiele toekomst na 2010 heeft de Raad van Toezicht zich, in het verlengde van de verantwoordelijkheid van de Directeur/Bestuurder, zich indringender dan gebruikelijk bezig gehouden met de huidige relaties van STIVORO. Door het relatief lage niveau van financiële inspanningen van de overheid in 2007 acht de Raad van Toezicht een daling van het aantal rokers in 2010 tot 20% geen reële optie meer. Dat getal kan slechts in een later jaar haalbaar zijn bij een blijvend hoog niveau van inzet van (publieke) middelen en passende wetgeving. De Raad van Toezicht heeft zich, als gevolg van de aandacht voor de financiën, in wat mindere mate gemanifesteerd als klankbord voor de inhoudelijke ontwikkelingen. Zeker met het oog op de ontwikkelingen van bijvoorbeeld de rookvrije horeca, wil de Raad haar aanwezige expertise in 2008 (nog) meer ten dienste van STIVORO stellen. Wat ook van toegevoegde waarde kan zijn in het licht van een (mogelijke) opvolger van het Nationaal Plan Tabaksontmoediging. Gerrit Jan van Otterloo Voorzitter Raad van Toezicht


| Op 1 juli 2008 is het zover. Dan zijn restaurants, cafés, discotheken, sportkantines en winkelcentra in Nederland rookvrij. Een nu al historische gebeurtenis in de geschiedenis van de tabaksontmoediging. Hoe zal het zijn? Medewerkers van STIVORO gingen daarom op stap in de nog net niet rookvrije horeca. Zij doen verslag van hun ervaringen nu. En blikken vooruit naar straks. En dat doen ze samen met de uitbaters bij wie ze een hapje eten of een glaasje drinken.

Projectleider Jeugd

Amber van der Toorn |

Plein 9 | 2511 CR Den Haag | www.crystal.nl

Crystal Wines and Food

Ben je hier vaker geweest? Ook al is het vrij nieuw, ik heb er twee keer gegeten en een aantal keer ’s avonds een drankje gedronken.

Wat is het favoriete gerecht/hapje/ drankje van de uitbater en waarom? De zalm. Deze komt van Jacobus Toet, de beste zalmmaker in Nederland.

Wie heb je meegenomen en waarom? Een collega en haar vriend. Het zijn goede vrienden en later op de avond gaan we naar het optreden van een collega. Die speelt met haar band in café de Paap.

Zie je mensen roken en zitten die apart of niet? Er is geen rookvrij gedeelte in deze nieuwe zaak, omdat het toch al bijna 1 juli is. Er zijn nauwelijks rokende mensen.

Wat maakt deze gelegenheid voor jou zo bijzonder? Het heeft een strakke bijna futuristische uitstraling. En je kunt diverse soorten wijnen per glas bestellen. Zo kun je eens wat uitproberen. Op de kaart staat ook welke wijn bij welk gerecht past.

Heeft de uitbater/het personeel last van de rook? Nee, wie in de horeca gaat werken, weet ook dat er gerookt wordt. Daarnaast rookt 70% van het personeel.

Wat vindt de uitbater bijzonder aan zijn zaak? In de Crystal kun je wijn per glas bestellen. En er zijn kleine gerechten uit de Franse keuken. Bij elk gerecht kun je een passend glas wijn kiezen. Er komen hier veel dames en die trekken weer mannen aan. Het publiek is tussen de 25-35 jaar oud. Wat is jouw favoriete gerecht/hapje/ drankje en waarom? Het zelfgemaakte brood met rozemarijn, crème frêche en kruidendip.

Verheugt de uitbater/personeel zich op de rookvrije horeca en waarom? Misschien in het begin wat minder klandizie, maar verder verwacht ik geen problemen. Dat zie je ook in het buitenland. Het is fijn dat het verbod ’s zomers ingaat, kunnen de mensen er rustig aan wennen.

inhoudsopgave

Voorwoord | 4 Raad van Toezicht | 6 De weg bereid voor het historische jaar 2008 | 11 Cijfers | 20 Overzicht projecten | 31 Voorlichtingsproducten | 49 Adviescentrum en websites | 53 Organisatie | 60 Financiën | 68 Colofon | 70


de weg bereid voor het historische jaar 2008 Na 30 jaar is een rookvrije omgeving algemeen geaccepteerd en is er de erkenning dat roken en meeroken maatschappelijke schade toebrengt. Niet alleen besloot de politiek de rookvrije horeca in te voeren, maar ook accijnsverhoging. Het succes is voor een groot deel toe te schrijven aan de pleitbezorging die diverse partijen waaronder STIVORO in gezamenlijkheid hebben gevoerd. Na meer dan 30 jaar is het pleidooi voor tabaksontmoediging anno 2007 tot een maatschappelijk geluid uitgegroeid. Het jaar 2007 is de opmaat tot het nu al historische jaar 2008. Want straks wordt je in Nederland in alle openbare gebouwen, openbaar vervoer, winkelcentra en sportactiviteiten beschermd tegen de schade van tabaksrook. 2008 wordt, net als 2004, een belangrijk jaar in de geschiedenis van de tabaksontmoediging in Nederland. Na het rookverbod in openbare gebouwen, de rookvrije werkplek, rookvrij openbaar vervoer, het reclameverbod en een flinke prijsverhoging, wordt per 1 juli 2008 de horeca rookvrij en gaan dan ook de accijnzen op tabak met 55 eurocent omhoog. STIVORO voerde daarvoor een succesvolle strategie voor pleitbezorging en draagkrachtverbreding in 2007. Samen met de fondsen KWF Kankerbestrijding, de Nederlandse Hartstichting en het Astma Fonds. En met partners als het Partnership Stop met Roken, CAN, KNMG, FNV en STAP. Directeur Lies van Gennip van STIVORO: ‘Het was een lobby van feiten. Dat was de grote kracht. Fabels over omzetdaling in de horeca bijvoorbeeld weerlegden we met cijfers uit het buitenland. Met de rookvrije horeca en accijnsverhoging op komst, kunnen we straks heerlijk rookvrij genieten.’ Ook omdat een intensieve stoppen-met-rokencampagne de invoering van de rookvrije horeca gaat begeleiden, aldus Van Gennip: ‘Met de campagne willen we het moment uitbuiten. Zo veel mogelijk rokers verleiden tot een stoppoging en ze helpen er succesvol in te zijn. We hopen dan ook dat we in 2008, net als in 2004, het aantal rokers echt kunnen doen dalen.’ Want het ministerie van VWS heeft in 2006 met het Astma Fonds, de Nederlandse Hartstichting, KWF Kankerbestrijding en STIVORO namelijk een hoge ambitie neergelegd in het Nationaal Programma Tabaksontmoediging: van 28 procent rokers in 2006 naar 20 procent rokers in 2010. 2006 was het eerste aanloopjaar. Vanaf 2007 moesten de echte resultaten worden geboekt. ‘Maar die 20 procent gaan we jammer genoeg niet halen,’ weet Van Gennip nu al. ‘Dan moeten we met z’n allen echt alles uit de kast trekken. En dát zie ik politiek niet een-twee-drie gebeuren.’

13

Grieto Zeeman, hoofd strategie en communicatie: ‘Natuurlijk zijn we blij met de politieke besluiten die in 2007 genomen zijn. Maar niet gerealiseerd is bijvoorbeeld vergoeding van stopondersteuning, de plaatjes op de pakjes sigaretten en de beperking van het aantal verkooppunten.’

de stand van zaken over roken op het schoolplein en tips om niet te roken in het zicht van de leerlingen. Langs die weg willen we ons advies aan scholen laten horen om het gehele schoolterrein rookvrij te maken. Want het blijft belangrijk om die sociale norm te beïnvloeden.

De nieuwe weten regelgeving die in 2007 wel bereikt is, heeft niet alleen een eigen effect, maar biedt ook kansen voor voorlichting en ondersteuning. Zeeman: ‘Een rookverbod in de horeca dringt het meeroken terug, maar verstevigt ook de norm niet-roken. Het stimuleert bij mensen de intentie om te gaan stoppen met roken. De accijnsverhoging heeft eenzelfde effect.’ In dit licht is het wel jammer – ‘misschien zelfs een gemiste kans’ – dat stopondersteuning nog niet in het basispakket van de ziektekostenverzekering is ondergebracht, vindt Zeeman. Het kan rokers namelijk over de streep trekken. Maar wat niet is, kan komen. Zo liet minister Klink van VWS zich in 2007 meermalen positief uit over vergoeding van stopondersteuning. In 2008 laat Klink zelfs een pilot ‘vergoeding stopondersteuning’ uitvoeren, voortbouwend op een experiment in Friesland van enige jaren geleden. In 2003 bleek uit de Friese ervaringen dat de vergoeding van stopondersteuning tot 140.000 extra stoppers per jaar oplevert en dat het kosteneffectief is. Helaas is er tot nu toe geen politiek draagvlak om behandeling van tabaksverslaving te vergoeden, vult Van Gennip aan. ‘De tijd was in 2007 nog niet rijp. Begin dat jaar kwam de regeringsverklaring met daarin de rookvrije horeca en accijnsverhoging. In de beginfase van een nieuw kabinet richt je de pijlen dan ook daar op. En niet zonder succes. Aan die stopondersteuning gaan we in 2008 trekken.’ Toch is Van Gennip desgevraagd tevreden als directeur van STIVORO. Maar ze verfijnt onmiddellijk: ‘Het is een gedeelde tevredenheid. Want we hebben het nadrukkelijk samen gedaan met de fondsen, en met de andere partners. Voor hen is het ook een triomf.’ Waar het om gaat, zegt ze, is dat STIVORO het kanaal is waar mensen hulp zoeken voor stoppen met roken. ‘De boodschap van de urgentie van tabaksontmoediging brengen we samen met anderen. En dat is misschien wel de grootste slag die we geslagen hebben: na meer dan 30 jaar is het pleidooi voor tabaksontmoediging anno 2007 tot een maatschappelijk geluid uitgegroeid.’

In het voortgezet onderwijs startte op 1 november Actie Tegengif, de jaarlijkse klassikale nietroken wedstrijd voor de eerste en tweede klassen. Ruim 2000 klassen besloten zes maanden niet te roken en zo kans te maken op mooie prijzen. Voor het eerst heeft Actie Tegengif in 2007/2008 een thema: de film. Het is gekoppeld aan de film Dunya en Desie in Marokko. Beide bekende hoofdrolspeelsters zijn dit schooljaar ambassadeurs van Actie Tegengif. Dit keer maken de klassen een kort filmpje over niet-roken. De winnaars worden bekendgemaakt op de Actie Tegengif Movie Awards op 7 juni 2008. Om het effect van Actie Tegengif vast te houden en de rookvrije norm binnen de sociale groep van jongeren te versterken, werd als vervolg Actie FF Niet ontwikkeld. Het is een niet-rokenwedstrijd tussen groepen jongeren in de leeftijd 14 tot 19 jaar. Dit kunnen groepen vrienden zijn maar ook sportteamgenoten, buurtvrienden of klasgenoten. Groepen konden meedoen wanneer minstens één van de jongeren rookt. De strijd bestond uit drie maanden niet roken en een aantal opdrachten doen. In drie regio’s werd de actie opgestart. Spruijt: ‘Maar het viel tegen. We kregen met moeite drie clubjes bij elkaar. We onderzoeken waarom de jongeren niet naar de site kwamen. Daar hebben andere organisaties dan ook wat aan.’ In november 2007 werd ook nieuw leermateriaal over roken in de onderbouw van het voortgezet onderwijs gelanceerd. STIVORO ontwikkelde samen met het Trimbos-instituut een e-learning lesmodule roken voor de eerste en tweede klas. Een pilot op dertig scholen was eerder in het jaar succesvol. De ELO roken bestaat uit drie lessen voor het VMBO en drie lessen voor havo en vwo. Verder werd het gratis niet-roken magazine Airpower voor jongeren van 12 tot en met 16 jaar in een nieuw jasje gestoken. Spruijt: ‘We zien Airpower als dé manier om op een leuke, toegankelijke manier informatie over (niet) roken aan jongeren over te brengen, in combinatie met stukje over bijvoorbeeld imago, liefde en sport.’

| JEUGD Vanuit de maatschappij klonken in 2007 ook stemmen over een rookverbod op het schoolplein. De besturenraad, die 2250 onderwijsinstellingen in het christelijk onderwijs vertegenwoordigt, vindt het niet meer van deze tijd dat leerlingen een sigaret kunnen opsteken op speelplaatsen. STIVORO was blij met dit geluid. Renate Spruijt, senior projectleider Jeugd: ‘Een rookvrij schoolplein helpt voorkomen dat jongeren beginnen met roken. Daar is dus veel winst te halen, het blijkt ook uit buitenlands onderzoek. Maar een rookvrij schoolplein wordt geen wettelijke regeling zoals de rookvrije horeca. Dit is aan de scholen zelf. Daarom hebben we twee factsheets over het onderwerp gemaakt, een voor het basis- en een voor het voortgezet onderwijs. Met daarin


| WEBSITE Ook nieuw werd de website van STIVORO. De indeling is rigoureus veranderd, de uitstraling en ook de inhoud. Voorheen waren er veel verschillende websites en stond informatie versnipperd. Een belangrijk verschil met de oude is dat alle publieksteksten in eenvoudig Nederlands zijn geschreven. De website kent vier hoofdingangen: een voor volwassen, een voor jongeren, een voor professionals en een voor informatie over STIVORO. Testen hebben uitgewezen dat de website nu goed toegankelijk is, ook voor laag opgeleiden. Er is twee jaar aan de nieuwe website gebouwd. Begin oktober ging www.stivoro.nl het web op.

15

| REGIO

| STOPPEN MET ROKEN

GGD’en zullen www.stivoro.nl/professionals regelmatig bezoeken om informatie te downloaden, aldus regiocoördinator Monique de Beer. In haar bezoeken aan de regio om roken in het lokale gezondheidsbeleid opgenomen te krijgen, ontving ze bijvoorbeeld signalen dat GGD’en voor hun regionale sociale kaart behoefte hebben aan informatie over interventies voor stoppen met roken. Die kunnen ze nu van de site van STIVORO plukken. Want als service aan de regio ontwikkelde STIVORO daarvoor informatie die rokers en verwijzers helpen om bij ze in de buurt de voor hen meest geschikte stopmethode te vinden. Om roken op de lokale agenda te krijgen, introduceerde STIVORO vorig jaar al een handleiding om roken op te nemen in het lokale gezondheidsbeleid en om te zetten in actieprogramma’s. De minister roemde in de preventienota de handleiding al als een bruikbaar instrument voor gemeentelijke beleidsontwikkeling. Drie andere landelijke organisaties, het Voedingscentrum, VWA en het Trimbos-instituut, ontwikkelden in opdracht van VWS naar het voorbeeld van STIVORO handleidingen voor depressie, overgewicht en overmatig alcoholgebruik. STIVORO heeft bij de ontwikkeling van die handleidingen geadviseerd. De Beer: ‘De handleidingen geven de gebruiker houvast om de speerpunten lokaal in te vullen. Maar met die handleiding zijn we er niet.’ Er bestaat namelijk het misverstand bij de lokale politiek dat tabakspreventie op lokaal niveau niets toe te voegen heeft aan wat er op landelijk niveau gebeurt. Dit wordt als belangrijk argument genoemd om tabakspreventie niet op te nemen als speerpunt in de lokale nota’s, heeft De Beer geconstateerd. ‘Dan missen we met elkaar een enorme kans om het aantal rokers in Nederland terug te dringen. STIVORO heeft de argumenten om roken op te nemen als speerpunt in het lokale beleid op een rijtje gezet in de factsheet ‘roken als speerpunt in het lokale gezondheidsbeleid’. Het geeft GGD’en materiaal in handen waarmee ze die argumenten kunnen ontkrachten. Daar was behoefte aan.’ Lokaal gezondheidsbeleid is een complexe materie voor de lokale partijen, weet De Beer. ‘Alles wat we kunnen doen om het iets minder complex te maken, grijpen we aan. In regionale overleggen bleek meermalen bijvoorbeeld dat partijen het niet helder hadden wie wat doet aan stopondersteuning. Wij hebben toen een overzicht gemaakt. Hoe minder ingewikkeld wij het maken, hoe meer kans op succes.’ ‘Eigenlijk,’ zegt ze samenvattend, ‘om het roken als speerpunt lokaal op de agenda te krijgen, ben je continu iets aan het brengen en iets aan het halen.’

Te halen viel er ook wat voor rokers die deelnamen aan de 24-uur-niet-rokenactie ‘Rokers verdienen ’n beloning’. Die werd op 6 november 2007 voor het tweede jaar georganiseerd. Deze actie richt zich op rokers uit de lagere welstandsgroepen zonder of met een geringe stopintentie. Rokers werden opgeroepen om die dag 24 uur niet te roken. Daarna werden ze gevraagd hun ervaringen rondom het niet roken door te geven. Op basis hiervan ontvingen ze een persoonlijk advies (feedback op maat) en een beloning. STIVORO werkte in 2007 aan deze actie samen met 18 GGD’en. Ter vergelijk: in 2006 waren het er nog maar 10. Nieuw met vorig jaar was dat op de actiesite op 6 november door drie deelnemers weblogs werden bijgehouden. Sitebezoekers konden deze weblogs lezen en hier ook op reageren. Ook nieuw was de manier om Turkse deelnemers te werven. In deze groep wordt namelijk erg veel gerookt. In opdracht van STIVORO zetten de GGD’en van Rotterdam en Amsterdam Turkse intermediairs in om Turkse zelforganisaties te benaderen. De contactpersonen binnen die zelforganisaties benaderden vervolgens de mensen persoonlijk of als groep om hen te laten meedoen met de actie. Samen met de contactpersoon van de organisatie gaven geïnteresseerde rokers zich schriftelijk op. Deze rokers ontvingen hun feedback op maat per SMS. Met deze methode heeft STIVORO meer deelnemers geworven dan werd verwacht. Maar liefst 1746 Turkse rokers deden mee. Marieke Wiebing, senior projectleider Stoppen met roken: ‘De werving vorig jaar via posters, flyers en opgave via de allochtonentelefoon had een teleurstellend resultaat van 300 deelnemers. Nu dus ruim 1700. We hebben blijkbaar iets te pakken wat werkt richting allochtonen. Als de evaluatie positief blijkt, zal STIVORO de persoonlijke benadering van Turken landelijk gaan implementeren.’ Maar ook waren er dit jaar minpunten, meldt Wiebing. ‘De bereikbaarheid bij de doelgroep was wel groter, maar de uiteindelijke deelname minder dan vorig jaar. En de deelnemers slaagden weer beter in hun 24-uur-niet rokenpoging. Het was meer een kwalitatief dan een kwantitatief succes.’


Niettemin ontvingen alle rokers van de 24-uurs actie erna in december een mail van de stoppenmet-rokencampagne ‘Stoppen kun je leren’. Degenen die de smaak te pakken hadden van het niet roken, konden zo verder. Die campagne werd rond de jaarwisseling 2007/2008 ook voor de tweede keer uitgevoerd. Rokers die willen stoppen met roken worden ‘verleid’ om bewezen werkzame hulp bij stoppen te gebruiken. Om de daadwerkelijke keuze voor een hulpmiddel te vergemakkelijken is de Hulpmiddelenwijzer ontwikkeld. Die geeft uitsluitsel welke hulp het beste past. Via verschillende media heeft STIVORO rokers op de campagnesite en de Hulpmiddelen-wijzer geattendeerd. De resultaten van het eerste campagnejaar waren positief. In krap twee maanden tijd, van 10 december 2007 tot eind januari 2008, bezochten ruim 200.000 mensen www.stoppenkunjeleren.nl. Ruim eenderde van hen vulde de Hulpmiddelenwijzer in. Ook zijn er dit jaar twee nieuwe vormen van digitale stopondersteuning uitgetest en werkzaam gebleken, de StopSite en stoppen via e-mail. Wiebing: ‘Het voordeel van deze vorm van hulp is dat je op elk gewenst moment

17

achter de computer kunt gaan zitten. Heb je een terugval tijdens het stoppen met roken, kun je gelijk oefeningen aanklikken.’ Ook nieuw was de inzet non spot op internet. Dat zijn niet banners, maar meer de verpakte acties om de aandacht van de roker voor de campagne te trekken. Want het zal steeds moeilijker worden die roker ‘te pakken’, aldus Wiebing. ‘Uiteindelijk kom je toch bij de harde kern van rokers, die echt niet willen stoppen. En de kans is groot dat het de huisarts, longarts of cardioloog is die bij hen zal moeten beginnen over stoppen met roken. Omdat die rokers zeer waarschijnlijk door hun rookverslaving met klachten op hun spreekuur komen.’

| ZORG STIVORO heeft in 2007 de zorgprofessional centraal gesteld in een campagne die het voor hem vanzelfsprekend moet maken dat hij stopondersteuning aan rokende patiënten aanbiedt. Want daar wil het nog niet bij iedereen mee lukken, blijkt. Dewi Segaar, senior projectleider Zorg: ‘Als iemand binnenkomt met een gebroken been, doe je er gips omheen. Als iemand binnenkomt die rookt, wat een van de grootste risicofactoren is voor ziektes, dan hoor je daar ook wat aan te doen. Stopondersteuning zou net zo vanzelfsprekend moeten zijn als een gebroken ledemaat gipsen.’ Daarom startte in het najaar de campagne ‘In elke roker schuilt een roep om professionele hulp!’ Zo zijn in diverse vaktijdschriften en op websites voor zorgverleners advertenties en advertorials geplaatst. Segaar: ‘In dit verband is het slechte nieuws dat er in 2007 nog geen vergoeding voor stopondersteuning is. Dat is voor sommige zorgverleners een barrière om een stopadvies te geven.’ Maar goed nieuws heeft ze ook. Want professionals in de zorg die begeleiding in stoppen met roken willen gaan geven of op een andere manier willen inrichten kunnen bij STIVORO terecht voor ondersteuning, bijvoorbeeld in de vorm van advies over het opzetten van een stoppen-met-roken-spreekuur. Positief is ook dat het Nederlands Huisartsengenootschap (NHG) een standaard Stoppen met roken ontwikkeld heeft. Deze standaard is de praktische vertaling van de klinische richtlijn Behandeling van Tabaksverslaving. NHG-Standaarden bevatten richtlijnen voor de behandeling en diagnostiek van een groot aantal aandoeningen die zich kunnen aandienen in de huisartsenpraktijk. Het gaat daarbij om een bundeling van adviezen om de kwaliteit van het medisch handelen te verbeteren. Het NHG heeft in samenwerking met STIVORO ook een Programma Individuele Nascholing (PIN) voor huisartsen opgezet. Met de PIN kunnen huisartsen zelf hun deskundigheid op het gebied van stoppen met roken bevorderen. STIVORO is erg enthousiast over de NHG-standaard. Segaar: ‘Hiermee zijn de huisartsen de eerste beroepsgroep die een eigen vertaling van de richtlijn Behandeling van Tabaksverslaving heeft gemaakt. Huisartsen zien natuurlijk de meeste rokers. En zij zien roken ook steeds meer als een verslaving. Dan is het logisch dat zij daar iets mee gaan doen.’


| MEEROKEN De nieuwe meeroken-campagne van STIVORO liep van 15 oktober t/m 30 november 2007. De belangrijkste boodschap van de campagne is dat als je rookt dit buiten doet. Het doel was om rokers te stimuleren om buiten te roken en om niet-rokers te ondersteunen bij het rookvrij maken van hun eigen leefomgeving. De campagne richtte zich op het algemene publiek met de nadruk op laag opgeleiden. Carolien Koning, senior projectleider Meeroken: ‘Met deze campagne is de boodschap flink aangescherpt. Eeder communiceerden we dat je niet moet roken waar kleine kinderen bij zijn of op het werk vanwege de rookvrije werkplek. Nu is de boodschap: niet binnen maar buiten roken. Je zet daarmee een nieuwe norm neer. Grootse verworvenheid van de campagne is volgens Koning dat effecten op laag opgeleiden zijn gerealiseerd. Zo geven bijvoorbeeld laagopgeleide niet-rokers na de campagne vaker aan het normaal te vinden dat je naar buiten gaat om te roken. Wat we zien is dat niet-rokers de nieuwe norm gemakkelijker accepteren dan rokers wat niet verwonderlijk is. Ook zien we dat de aanwezigheid van kleine kinderen een heel belangrijk argument blijft om de boodschap van het buiten roken mee te ondersteunen. Organisaties en bedrijven hebben op grond van de Tabakswet verplichtingen om meeroken te voorkomen met name voor werknemers en in sommige gevallen ook voor bezoekers. De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) houdt toezicht op de naleving van deze wet en kan een boete opleggen wanneer er sprake is van een overtreding. STIVORO heeft in 2006 al een Quickscan ontwikkeld waarmee gemeentelijke instellingen kunnen vaststellen of hun rookbeleid voldoet aan de Tabakswet. In 2007 zijn er de Quickscans voor bedrijven en organisaties, voor transport en vervoer, en voor bouwplaatsen ontwikkeld. Daarnaast heeft STIVORO in 2007 ook factsheets geproduceerd over meeroken en over roken in de horeca. Om meeroken bij kinderen thuis te voorkomen voert STIVORO al jaren met succes de campagne Roken? Niet waar de kleine bij is. Uit onderzoek van STIVORO in 2007 naar rookgewoonten blijkt dat het percentage gezinnen met jonge kinderen waar binnenshuis niet wordt gerookt is tussen 1998 en 2007 fors gestegen van 40% naar 70%. Van rokende ouders met jonge kinderen geeft echter nog 40% aan dat hun kinderen thuis meeroken. Op dit moment ontvangt ongeveer de helft van ouders met kinderen van nul tot vier jaar voorlichting over de schadelijkheid van meeroken. Dat gebeurt voornamelijk via consultatiebureaus en kraamzorg. Koning: ‘Daarom hebben KWF Kankerbestrijding en STIVORO gezamenlijk gepleit voor het opnemen van deze voorlichting in het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg. Ouders krijgen dan standaard altijd voorlichting over de risico’s van meeroken. Die voorlichting was tot nu toe facultatief. STIVORO heeft in 2007 het RIVM geadviseerd over het aantal contactmomenten waarin meeroken een plaats zou moeten krijgen in het Basistakenpakket en de wijze waarop voorlichting het beste gegeven kan worden. In april 2008 is intussen bekend geworden dat voorlichting over meeroken in het Basistakenpakket is gekomen wat goede perspectieven biedt. 19

Junior onderzoeker

Gera Nagelhout |

Spui 173 | 2511 BM Den Haag | www.pavlov-denhaag.nl

Bar-restaurant Pavlov

Ben je hier vaker geweest? Nee. Ik woon nu een jaar in Den Haag, en ben druk bezig om alle horecagelegenheden te verkennen. Wie heb je meegenomen en waarom? Mijn vriend Jaap, omdat ik het heerlijk vind om samen met hem leuke dingen te doen. Wat maakt deze gelegenheid voor jou zo bijzonder? Dat je op de bank zit te eten, met een haardvuur en na het eten live muziek. Wat vindt de uitbater zo bijzonder aan zijn zaak? Dat alles hier kan. Er is veel ruimte voor groepen, borrels en live muziek. Wat is jouw favoriete gerecht/hapje/ drankje en waarom? Het warm lopende chocoladetaartje, omdat ik gek ben op chocola en warme chocola is helemaal overheerlijk! Wat is het favoriete gerecht/hapje/ drankje van de uitbater en waarom? Het is de bedoeling dat ik één ding kies? Er is zoveel dat onwijs lekker is… Dan toch maar het warm lopende chocoladetaartje.

Zie je mensen roken en zitten die apart of niet? Naarmate het later wordt, wordt het drukker en komen er ook steeds meer rokers binnen. Er is een gescheiden rokers en niet-rokers gedeelte, waardoor je als niet-roker niet in de rook hoeft te zitten. Heeft de uitbater/het personeel last van de rook? Doordat er een gescheiden rokers en niet-rokers gedeelte is, is de overlast van de rook niet heel groot. Het is ook een grote ruimte. Maar als het heel vol is, heb je er wel last van. Verheugt de uitbater/personeel zich op de rookvrije horeca en waarom? Ja. Omdat het prettig is voor de mensen die hier werken en zelf niet roken. Voor de rokers hebben we een oplossing, dus dat is geen probleem. We hebben veel ruimte buiten, zelfs gedeeltelijk overdekt. En er komt een bar buiten, verwarming en een geluidsinstallatie.

cijfers en onderzoek

| Roken in Nederland Hoewel het percentage rokers net als in de drie voorgaande jaren afgerond lag op 28%, lijkt zich toch een ontwikkeling voor te doen in positieve richting. In 2006 lag het percentage rokers op 28,2%, in 2007 was dit 0,7% lager namelijk op 27,5%. Van de jongeren rookte in 2006 21,4% en in 2007 was dit 22,1%. Het percentage jongeren dat aangeeft wel eens gerookt te hebben was in 2006 43,8 procent en daalde (indicatief) naar 42,0% in 2007.

Sterfte door roken Jaarlijks berekent het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) het aantal sterf gevallen in Nederland dat aan roken kan worden toegeschreven. In 2006 overleden in totaal ten minste 19.366 mensen door het roken (tabel 3). De sterfte door meeroken is in deze berekening buiten beschouwing gelaten.

Tabaksconsumptie Dit jaarverslag 2007 bevat de meest actuele cijfers over rookgewoonten in Nederland. De cijfers voor volwassenen en jongeren komen uit twee gescheiden TNS-NIPO onderzoeken. Het Continuonderzoek Rookgewoonten onderzoekt het rookgedrag van volwassenen en loopt sinds 1978. De interviews worden afgenomen door middel van de NIPO Capi@home-bus, via modem of internet. De vragenlijsten worden door de respondenten zelf ingevuld, zonder tussenkomst van een enquêteur. De resultaten worden herwogen naar provincie, gemeentegrootte, leeftijd, geslacht, gezinsgrootte, opleidingsniveau en werkzaamheid. De vraag over roken luidde: ‘Rookt u (wel eens) of rookt u helemaal niet?’

Tabel 4 en grafiek 4 geven een overzicht van het totale tabaksverbruik in Nederland, vanaf 1967. Tabel 5 toont de consumptie per roker tot en met 2007.

Het tweede onderzoek is het onderzoek over rookgedrag over jongeren dat TNS-NIPO in opdracht van STIVORO uitvoert. Interviews worden via straatinterviews in en rond scholen, buiten de aanwezigheid van volwassenen afgenomen. Door de afwezigheid van volwassenen geeft dit onderzoek goed inzicht in het werkelijke rookgedrag van jongeren. In 2007 ondervroeg TNS-NIPO in totaal 4.487 jongeren in de leeftijd van 10 tot 19 jaar. De resultaten worden herwogen naar sekse, leeftijd, schooltype en provincie. De vraag over roken is afgestemd op de situatie van jongeren en luidde: ‘Heb je in de afgelopen vier weken gerookt?’

Rookgewoonten Tabel 2 en grafiek 2 geven een overzicht van de percentages rokers bij de jeugd vanaf 1982. Rokers werden gedefinieerd als jongeren die de afgelopen vier weken hebben gerookt. Grafiek 3 toont de percentages rokers, ex-rokers en nooit-rokers in 2007. Meer gegevens over rookgewoonten zijn te vinden via www.stivoro.nl. Daar kan ook interactief worden gezocht in de TNS-NIPO databestanden over roken onder volwassenen en jongeren. 22 | Jaarverslag STIVORO 2007

23

Tabel 1

Grafiek 1

Roken in Nederland 1958 – 2007: Percentage rokers per leeftijdsgroep en geslacht.

Rokers in procenten 1958 – 2007 15 jaar en ouder, naar geslacht

1958 1963 1967 1970 1975 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

15-19 M V - - - - 58 57 55 57 46 48 30 31 27 30 18 27 23 28 17 24 22 23 22 22 21 22 19 19 17 20 21 21 22 19 23 21 24 20 24 22 25 21 26 23 26 25 28 25 23 28 21 24 27 29 27 28 26 26 24 21 24 19 28 28 23 20

20-34 M V 91 46 78 45 79 58 77 57 68 58 56 44 49 48 45 45 46 48 48 44 46 44 46 45 41 42 39 38 37 35 41 38 39 37 38 37 40 35 37 33 42 36 43 36 39 34 40 32 40 33 43 33 38 32 39 31 37 31 34 28 35 28 38 28 37 27

35-49 M V 91 32 85 38 80 46 77 48 69 47 54 38 50 39 44 36 50 39 48 36 48 39 46 37 47 37 41 34 42 35 43 36 43 37 43 38 40 35 40 35 43 38 43 39 41 37 41 37 41 36 41 36 40 34 40 35 40 34 37 31 36 30 34 30 33 30

50-64 M V 89 18 81 20 82 26 78 27 68 29 56 28 51 28 45 27 47 25 49 29 47 29 45 29 44 31 39 25 37 26 41 29 40 28 40 28 38 27 36 27 38 27 38 28 35 27 38 29 38 31 36 28 31 23 31 26 31 25 31 27 30 24 31 25 31 27

65 + M V 88 5 76 3 83 13 74 13 66 12 52 11 51 13 43 13 41 12 43 13 42 13 41 12 39 12 35 11 34 13 34 12 33 13 32 14 30 13 29 13 32 14 32 15 28 14 28 15 29 14 26 15 18 14 18 15 16 15 15 13 16 13 15 13 15 13

Totaal M V Totaal 90 29 60 82 32 57 78 42 60 75 42 59 66 40 53 52 34 43 47 36 41 41 33 37 44 35 40 44 33 39 43 34 39 42 34 38 41 33 37 37 29 33 36 29 33 39 31 35 38 30 34 38 31 34 37 30 33 36 29 33 39 31 35 39 32 35 37 30 33 37 30 34 37 31 34 37 29 33 33 27 30 34 28 31 33 27 30 31 25 28 31 24 28 31 25 28 31 25 28

%

±

±

±

±

** De in deze tabel vermelde percentages voor 15-19 jarigen verschillen met die in tabel 2, wegens een verschil in onderzoeksmethodiek. Zie toelichting in jaarverslag 1992. Bron: STIVORO voor een rookvrije toekomst: TNS NIPO enquêtes naar roken onder volwassenen, STIVORO 1979-2007: Gadourek, ‘Riskante gewoonten’ (1958); NOP & TON-enquêtes (1963-1975). Deze gegevens zijn sinds 1980 gebaseerd op steekproeven van N=10.000 à 20.000. Rokers in procenten 1958 – 2007, 15 jaar en ouder, naar geslacht. 2007: Mannen = 30,5%, vrouwen = 24,5%

25

Tabel 2

Grafiek 2

Rokers in Nederland 1992 – 2007: Jongeren 10-19 jaar* Percentage rokers per leeftijdsgroep en geslacht** (‘afgelopen vier weken gerookt’) 1992 1995 1996 1997 1998 1999 2000 m v m v m v m v m v m v m v 10-12 3 2 4 5 5 3 7 4 5 2 3 2 3 3 13-14 22 17 23 26 25 26 18 25 24 24 21 22 16 23 15-16 40 46 43 45 47 42 41 45 43 41 45 41 40 40 17-19 52 42 48 48 54 47 50 49 48 46 48 47 50 44 10-14 11 8 12 13 14 12 12 12 13 10 10 10 9 11 15-19 47 44 46 47 52 45 46 47 46 44 47 45 46 42 10-19 31 27 29 30 33 29 30 29 30 27 29 27 27 26 M+V 10-14 9 13 13 12 12 10 10 M+V 15-19 46 46 48 47 45 46 44 M+V 10-19 29 29 31 29 29 28 27

Trends in roken naar leeftijd jongeren.

10-12 13-14 15-16 17-19 10-14 15-19 10-19 M+V 10-14 M+V 15-19 M+V 10-19

2001 m v 3 2 20 20 42 36 53 44 10 9 49 41 30 24 9 45 27

2002 m v 5 2 21 22 45 44 47 44 11 10 46 44 29 26 11 45 28

2003 2004 2005 2006 m v m v m v m v 3 2 2 2 1 1 2 2 19 16 13 17 16 15 12 13 39 35 40 35 31 34 27 34 49 38 48 36 46 40 44 39 9 7 6 8 7 7 6 6 45 37 45 35 40 38 37 37 27 22 25 21 24 22 22 21 8 7 7 6 41 40 39 37 24 23 23 21

%

2007 m v 2 1 15 15 32 30 46 37 7 7 40 34 24 20 7 37 22

± jongens

meisjes

Bron: TNS NIPO-enquêtes naar roken onder de jeugd. Sinds 1992 gebaseerd op steekproeven van N=4.500 - 5000.


27

Tabel 3

Grafiek 3

Sterfte door 8 aan roken gerelateerde aandoeningen in 2006 (volwassenen 20 jaar en ouder).

Percentage rokers, ex-rokers en nooit-rokers (15 jaar en ouder) in 2007.

Totale sterfte Sterfte door roken Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Longkanker 6.254 3.171 5.711 2.325 Astma en COPD 3.634 2.645 3.066 1.815 CHZ 7.182 5.307 2.030 660 CVA 3.922 6.047 803 578 Hartfalen 2.472 3.967 439 219 Slokdarmkanker 1.062 391 843 244 Strottehoofdkanker 189 49 151 40 Mondholtekanker 372 175 343 99 Totaal per geslacht 25.087 21.752 13.386 5.980 Totaal 46.839 19.366

Ex-rokers (29,0%)

Nooit-rokers (43,6%)

Bron: RIVM

Rokers (27,5%)


29

Tabel 4

Grafiek 4

Totale sigaretten- en shagverkopen in Nederland 1967 – 2007.

Totale sigaretten- en shagverkopen in Nederland 1967 – 2007.

1967 1970 1975 1980 1985 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

sigaretten x 1 miljoen 16.647 18.675 23.892 22.975 16.289 17.300 17.150 15.425 16.640 16.623 16.543 16.679 16.309 16.852 17.030 14.844 13.546 14.115 15.190

shagjes* x 1 miljoen 9.056 9.914 13.085 13.935 17.855 16.587 14.424 13.576 13.670 13.922 13.834 13.681 12.432 13.230 13.074 12.053 11.067 10.903 10.772

totaal x 1 miljoen 25.703 28.589 36.977 36.910 34.144 33.887 31.574 29.001 30.310 30.545 30.377 30.360 28.741 30.082 30.104 26.897 24.613 25.018 25.962

x 1 miljard 60

40 totaal

20

sigaretten shag

0 ’70

’75

’80

’85

’90

’95

’00

* Shagverbruik is berekend op basis van 1 gram tabak per gerolde sigaret. Bron: CBS, Gegevens banderolafgifte Ministerie van Financiën.


31

’05 ’07

overzicht projecten Tabel 5 De verkoop van tabak (sigaretten en shag), per roker in Nederland (15 jaar en ouder) 1967 – 2007. 1967 1970 1975 1980 1985 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Bevolking 15 jaar en ouder ( x miljoen) 9,1 9,5 10,2 11,0 11,7 12,2 12,6 12,7 12,9 12,8 12,8 12,9 13,0 13,1 13,2 13,2 13,3 13,3 13,4

Verkoop Totaal aantal sigaretten rokers en shag ( x miljard) ( x miljoen) 25,7 5,47 28,5 5,57 36,9 5,44 36,9 4,75 34,1 4,51 33,9 4,15 31,6 4,31 29,0 4,4 30,3 4,13 30,5 4,15 30,4 4,35 30,4 4,19 28,7 3,92 30,1 4,03 30,1 3,95 26,9 3,69 24,6 3,68 25,0 3,76 26,0 3,68

Gemiddelde verkoop per roker per jaar 4.698 5.117 6.783 7.768 7.561 8.169 7.331 6.590 7.119 7.359 7.349 7.255 7.329 7.465 7.625 7.280 6.682 6.538 6.680

Gemiddelde verkoop per roker per dag 12,9 14,0 18,6 21,3 20,7 22,4 20,1 18,1 19,5 20,2 20,1 19,9 20,1 20,5 20,9 20,0 18,31 17,91 18,30

Bronnen: STIVORO voor een rookvrije toekomst; CBS, Maandstatistiek bevolking; CBS, Maandstatistiek binnenlandse handel en dienstverlening.

N.B. Deze gegevens hebben betrekking op de hoeveelheden tabaksproducten die volgens de banderollen aan fabrikanten en importeurs beschikbaar zijn gekomen voor binnenlands verbruik (1967 - 2007) in miljarden stuks, inclusief grensverkopen, maar exclusief smokkel. De uitkomsten kunnen daarom enigszins afwijken van de werkelijke consumptie in de genoemde periode. Shagverbruik is berekend op basis van 1 gram tabak per gerolde sigaret.


VOLWASSENEN | STOPPEN MET ROKEN 24-uur-niet-roken actie: ’Rokers verdienen ‘n beloning’ Activiteit Actie om 24 uur niet te roken. Doelgroep Rokers zonder of met een geringe intentie om te stoppen uit de lagere welstandgroepen. Intermediairs/Partners GGD’en, bibliotheken. Doel Door de doelgroep uit te nodigen 24 uur niet te roken (een haalbaar doel) de attitude versterken en de eigen effectiviteit vergroten om zo de intentie om te stoppen te vergroten. Dit is de eerste fase van de interventie. De tweede fase bestaat uit een campagne waarin een definitieve stopping met gebruik van hulp bij stoppen wordt gestimuleerd en ondersteund. Looptijd Vanaf 2005. Begroting 2007 i 534.000. Middelen Site, banner, mail, radiospot, poster, flyer, artikel, digitaal feedbackinstrument, speciale activiteiten voor Turkse Nederlanders. Onderzoek Pretest concept (Mare, 2005); effectonderzoek (ResCon, 2006), bereiks- en procesonderzoek (ResCon, 2006); bereiks- en effectonderzoek (TNS NIPO, 2007); bereiksonderzoek (TNS NIPO, 2007); procesonderzoek (STIVORO, 2007); proces onderzoek (UvA/AMC, 2008); bereiks- en procesonderzoek proef onder rokende Turkse Nederlanders (UvA,/AMC, 2008). Status De interventie is bewezen werkzaam; in 2006 en 2007 heeft de landelijke uitrol plaatsgevonden. In 2008 wordt de 24-uur-niet-rokenactie geïntegreerd in de stopcampagne die zomer 2008 wordt georganiseerd.

33

Stoppen-met-rokencampagne: ‘Stoppen kun je leren’ Activiteit Campagne om het gebruik van stopondersteuning te bevorderen. Doelgroep Rokers met intentie om te stoppen met roken. Intermediairs/Partners GGD’en, apotheken, bedrijven. Doel De doelgroep stimuleren kennis te nemen van de mogelijkheden van ondersteuning bij stoppen met roken. Hiervoor werd een digitaal instrument ontwikkeld, de Hulpmiddelenwijzer, die rokers helpt bij het vinden van voor hem of haar geschikte ondersteuning. De campagne werd gevoerd op internet en via de radio. Voor deelnemers aan de 24-uur-niet-rokenactie was dit de tweede fase van de interventie. Looptijd Vanaf 2006. Begroting 2007 \ 965.000. Middelen Site, internetcommercial, banner, mail, non-spotactiviteiten op internet, radiospot, posters, flyers, digitale Hulpmiddelenwijzer. Onderzoek Pretest concept (IPM, 2006); monitoring hulpmiddelengebruik (TNS NIPO, 2007); monitoring gebruik Hulpmiddelenwijzer in stopcampagne 2006 (STIVORO, 2008); monitoring hulpmiddelengebruik (TNS NIPO, 2008); monitoring gebruik Hulpmiddelenwijzer in stopcampagne 2007 (ResCon, 2008). Status In 2008 wordt de Hulpmiddelenwijzer geïntegreerd in de stopcampagne die zomer 2008 wordt georganiseerd.

Stopbrochure (ook in Turks): ‘Willen en kunnen’ Stopbrochure (ook in Turks) Activiteit Schriftelijke stoppen-met-rokeninformatie. (digitale stoppen-met-rokeninformatie in het Turks) Doelgroep Rokers. (Turkse rokers) Intermediairs/Partners Apotheken. Doel Het aanbieden van een toegankelijke vorm van hulp bij stoppen om het succes van stoppogingen te verhogen. Looptijd Vanaf 2005. Begroting 2007. i 255.000 (totaal budget stopondersteuning excl. zorg). Middelen Zelfhulpbrochure ‘Stoppen met roken. Willen en kunnen’ geschreven in eenvoudig Nederlands. (Turks) Onderzoek Pretest (Quo Communications, 2005). Status Interventie is bewezen werkzaam.


‘Advies op Maat’ Activiteit Persoonlijk digitaal stoppen-met-rokenadvies. Doelgroep Rokers. Intermediairs/Partners Capaciteitsgroep Gezondheidsvoorlichting en –opvoeding (GVO) van Universiteit Maastricht (UM). Doel Het aanbieden van een toegankelijke vorm van hulp bij stoppen om het succes van stoppogingen te verhogen. Looptijd Vanaf 1998. Begroting 2007 i 255.000 (totaal budget stopondersteuning excl. zorg). Middelen Promotieflyer, vragenlijst op internet en digitaal advies op maat. Onderzoek Effectonderzoek (UM, 1998); consumenten-tevredenheids onderzoek (STIVORO, 1998); pretest van vragenlijst en adviesbrieven (Quo-Communications / IPM, 1999); effectiviteitonderzoek stopmethoden (KUN, 1999-2001); consumenten-tevredenheidsonderzoek (IPM, 2003). Lopend: onderzoek om werkzame elementen vast te stellen (UM). Status Interventie is bewezen werkzaam. Met de resultaten van het lopende onderzoek zal het Advies op Maat worden herzien.

StopMail Activiteit Een serie van 10 ondersteunende boodschappen die geautomatiseerd via e-mail worden verstuurd, nadat registratie met planning stopdatum heeft plaatsgevonden. Doelgroep Rokers met stopintentie. Intermediairs/Partners nvt. Doel Het aanbieden van een toegankelijke vorm van hulp bij stoppen om het succes van stoppogingen te verhogen. Looptijd Vanaf 2002. Begroting 2007 i 255.000 (totaal budget stopondersteuning excl. zorg). Middelen Digitaal opgaveformulier, e-mails. Onderzoek Procesonderzoek (TNS NIPO, 2003), effectonderzoek (TNS NIPO/STIVORO, 2007). Status Interventie is bewezen werkzaam en zal in 2008 landelijk worden aangeboden als ondersteuningsmethode.

35

StopSite Activiteit Ontwikkelen interactieve stoppen-met-rokeninterventie voor internet. Doelgroep Rokers met stopintentie. Intermediairs/Partners Trimbos Instituut. Doel Ontwikkelen van een werkzame interventie waarmee grote groepen rokers kosteneffectief kunnen worden begeleid bij het stoppen met roken. Looptijd Vanaf 2004. Begroting 2007 i 255.000 (totaal budget stopondersteuning excl. zorg); i 67.000 Middelen Internetsite. Onderzoek Effectonderzoek (Trimbos Instituut, 2004-2008). Status Interventie is bewezen werkzaam en zal in 2008 landelijk worden aangeboden als ondersteuningsmethode.

Telefonische Coaching (pro-actief) Activiteit Begeleiding door coaches vanuit het Adviescentrum van STIVORO in zeven gesprekken in zes weken. Doelgroep Rokers met stopintentie. Intermediairs/Partners European Network of Quitlines. Doel Het aanbieden van een toegankelijke vorm van hulp bij stoppen om het succes van stoppogingen te verhogen. Looptijd Vanaf 1999 (als onderdeel van stoppen-met-rokencampagne). Begroting 2007 i 255.000 (totaal budget stopondersteuning excl. zorg). Middelen Promotieflyer, adviescentrum met getrainde coaches die een volledig geautomatiseerd protocol, registratie- en planning systeem tot hun beschikking hebben. Onderzoek Effectiviteitonderzoek stopmethoden (KUN, 1999-2001); procesonderzoek naar uitvoerbaarheid, organisatie en onderzoek naar klantentevredenheid (Interview/NSS 2000); Status Interventie is bewezen werkzaam. Kwaliteitstraject wordt in 2008 afgerond.


VOLWASSENEN | stopondersteuning in de zorg Stoppen met roken Groepstraining ‘Pakje Kans’ Activiteit Regionaal georganiseerde groepsgewijze begeleiding bij stoppen. Doelgroep Rokers met behoefte aan intensieve ondersteuning bij stoppen. Intermediairs/Partners GGD’en, thuiszorg, diverse andere regionale organisaties. Doel Effectiever maken van pogingen tot stoppen met roken. Looptijd Vanaf 1967. Begroting 2007 i 780.000 (totaal budget stopondersteuning zorg). Middelen Voor cursisten: Werkboek en zakboekje: herziene versie 2003; voor trainingsbegeleiders:Training voor trainingsbegeleiders; handboek voor begeleiders; draaiboek voor het organiseren van de training; promotiematerialen voor Pakje Kans-training Onderzoek Effectiviteitonderzoek stopmethoden (1999-2001) (Radboud Universiteit Nijmegen). Status Na grondige herziening in 2003 is kwaliteitstraject opgestart en afgerond. Deelnemersmaterialen zijn vertaald in eenvoudig Nederlands (begin 2008 afgerond). Er zijn in 2007 23 nieuwe Pakje Kans-trainers bijgekomen.

Persoonlijke begeleiding Activiteit Persoonlijke face-to-face begeleiding bij stoppen met roken. Doelgroep Rokers (met of zonder stopintentie) die behoefte hebben aan intensieve begeleiding. Intermediairs/Partners Jellinek, huisartsenpraktijk, ziekenhuis. Doel Een intensieve vorm van hulp bieden in een-op-eensettings voor gebruik in zorgomgevingen als huisartsenpraktijk en ziekenhuis. Looptijd Vanaf 2004. Begroting 2007 i 780.000 (totaal budget stopondersteuning zorg). Middelen Werkboek voor cursisten en handboek voor begeleiders; training voor begeleiders; promotiemateriaal Persoonlijke Coaching voor intermediairs. Onderzoek Pilot (STIVORO, 2004) in 2005 afgerond. Status In 2007 zijn er 20 door STIVORO getrainde Persoonlijke Coaches bijgekomen. 37

Kortdurend advies en H-MIS (Minimale Interventiestrategie Stoppen met roken voor de huisartsenpraktijk) Activiteit Implementatie van interventies ter verandering van rookgedrag in de huisartspraktijk. In 2004 is de interventie uitgebreid met een kortdurend stopadvies ter verlaging van de drempel om het roken ter sprake te brengen. Doelgroep Rokende patiënten in de huisartsenpraktijk, met nadruk op patiënten met aan roken gerelateerde aandoeningen. Intermediairs/Partners Huisartsenpraktijken, Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), Partnership Stop met roken. Doel Intermediairs voorzien van een effectieve interventie en het gebruik ervan bevorderen. Middelen Handleiding Stoppen met roken met hulp van de huisartsenpraktijk (vernieuwd in 2005); cd-rom, poster, patiëntenfolder en internetsite over kortdurend stopadvies, standaard ‘stoppen met roken’ van NHG, schriftelijke geaccrediteerde nascholing (PIN), patiëntenbrieven, mailings, artikelen in vakbladen, presentaties, campagne richting professionals in de zorg om gebruik interventie te stimuleren. Looptijd Vanaf 1991. Begroting 2007 i 780.000 (totaal budget stopondersteuning zorg). Onderzoek Determinantenonderzoek, pretest materialen, effectonderzoek, implementatieonderzoek (UM/Universiteit Twente, UT); onderzoek naar implementatiemogelijkheden voor programma tische preventie (project preventie maatwerk) (UT 1999); focusgroepen van huisartsen over stoppen-met- rokenadvisering (SARV international, 2003); survey naar bereik onder patiënten (TNS/NIPO, 2005); survey onder huisartsen naar toepassen van interventies (TNS NIPO, 2005), survey naar ontvangen adviezen van huisartsen in continu onderzoek rookgewoonten (TNS NIPO), survey naar toepassing stopadvies en H-MIS door huisartsen en praktijkondersteuners (TNS NIPO, 2007.) Status Er is in 2007 een nieuw implementatietraject voor stopondersteuning in de zorg ontwikkeld en gestart. Deze activiteit maakt er deel van uit.


C-MIS (Minimale Interventiestrategie Stoppen met roken voor de cardiologieafdeling) Activiteit Aanbod van interventie ter verandering van het rookgedrag. Doelgroep Hart- en vaatpatiënten. Intermediairs/Partners Cardiologieafdelingen van ziekenhuizen, cardiologen, hart- en vaatverpleegkundigen. Doel Intermediairs voorzien van een effectieve interventie. Middelen Patiëntenbrochure; implementatiehandleiding, vaardigheden handleiding,interventiekaart, informatiefolders, trainingsvideo voor intermediairs; vakbladen, congressen, trainingen, mailings, nieuwsbrief, adviesgesprekken; campagne richting professionals in de zorg om gebruik interventie te stimuleren. Looptijd Vanaf 1994. Begroting 2007 i 780.000 (totaal budget stopondersteuning zorg). Onderzoek Determinantenonderzoek (STIVORO/TNS NIPO 1994-1995); pilot met effecten procesonderzoek (UM 1995-1998); pretests materialen op vorm en inhoud onder cardiologen, hart- en vaatverpleegkundigen en patiënten (IPM 2000); monitoring onderzoek van de implementatie (STIVORO/UM 2002-2006); survey naar toepassing stopadvies en C-MIS door cardiologen (TNS NIPO, 2007). Status Het implementatietraject dat is gestart op 1 juli 2000 is in 2005 afgesloten. Er is in 2007 een nieuw implementatietraject voor stopondersteuning in de zorg ontwikkeld en gestart waar deze activiteit deel van uitmaakt. De patiëntenbrochure is in 2007 aangepast, naar aanleiding van de verkorte opnameduur van hartpatiënten de afgelopen jaren, zodat deze nu ook op de hartrevalidatie-afdelingen kan worden gebruikt.

V-MIS (Minimale Interventiestrategie Stoppen met roken voor de verloskundepraktijk) Activiteit Aanbod van interventie ter verandering van rookgedrag. Doelgroep Zwangere vrouwen en hun partner. Intermediairs/Partners Verloskundigen. Doel Verloskundigen voorzien van een effectieve interventie. Middelen Handleiding intermediairs, training, brochure voor zwangeren, website voor zwangeren video, zelfhulpgids, brochure voor partner, terugvalbrochure, digitaal Advies op Maat, mailings, campagne richting professionals in de zorg om gebruik interventie te stimuleren. 39

Looptijd Vanaf 1996. Begroting 2007 i 780.000 (totaal budget stopondersteuning zorg). Onderzoek Pilot met effecten procesevaluatie en pretest van materialen (UM, 1995 -1999); marktonderzoek naar interventie en materialen bij verloskundigen en zwangere vrouwen (2001, QUO communications); pretest materialen; start monitoringonderzoek van de implementatie (STIVORO/UM 2002-2005); effectonderzoek (UM 2003-2004); promotieonderzoek naar implementatie (2006, D.Segaar). Status Implementatieproject dat is gestart op 1 januari 2001 is in 2005 afgesloten. Er is in 2007 een nieuw implementatietraject voor stopondersteuning in de zorg ontwikkeld en gestart waar deze activiteit deel van uitmaakt. De V-MIS materialen worden per 2008 in een nieuwe vormgeving uitgebracht en informatie uit een aantal voormalige materialen zijn uit kostenoverwegingen vervangen door informatie op de website, namelijk het partnerboekje, de terugvalbrochure en de video.

L-MIS (Minimale Interventiestrategie Stoppen met roken voor de longpatiënten) Activiteit Ontwikkeling en implementatie van interventie ter verandering van het rookgedrag. Doelgroep Longpatiënten Intermediairs/Partners Astma Fonds, longpoli’s van ziekenhuizen, longartsen, longverpleegkundigen, praktijkondersteuners. Doel Intermediairs voorzien van een effectieve interventie en het gebruik ervan structureel inbedden. Middelen Handleiding voor longartsen, handleiding voor verpleegkundigen, patiëntenbrochure, leaflet, training, campagne richting professionals in de zorg om gebruik interventie te stimuleren. Looptijd Vanaf 1998. Begroting 2007 i 780.000 (totaal budget stopondersteuning zorg). Onderzoek Determinantenonderzoek longartsen (UM 1999); determinantenonderzoek longverpleegkundigen (Rescon 2000); pilot met procesevaluatie (Rescon 2001-2002); survey naar toepassing stopadvies en L-MIS door longartsen en long verpleegkundigen (TNS NIPO, 2007). Status In 2004 gestarte landelijke implementatie is in 2007 voortgezet en wordt ondersteund door een in 2007 ontwikkeld en gestart nieuw implementatietraject voor stopondersteuning in de zorg. 40 | Jaarverslag STIVORO 2007

Stoppen met roken in verstandelijk gehandicaptenzorg Activiteit Verspreiden stoppen-met-rokeninterventie voor gebruik in groepen. Doelgroep Verstandelijk gehandicapten. Intermediairs/Partners Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). Doel Zorgen voor beschikbaarheid van interventies waarmee intermediairs in de verstandelijk gehandicaptenzorg het beginnen met roken kunnen ontmoedigen en stoppen met roken bevorderen. Middelen Cursusmap (draaiboek) voor de cursusleider, map voor cursisten, promotiemateriaal. Looptijd Vanaf 1998. Begroting 2007 i 780.000 (totaal budget stopondersteuning zorg). Status Materialen zijn beschikbaar.

| VOORKOMEN MEEROKEN ‘Roken? Niet waar de kleine bij is.’ Activiteit Multimediale campagne met implementatietraject voor face-to-face voorlichting. Doelgroep Ouders met kinderen van 0 tot 48 maanden, omgeving van deze ouders. Intermediairs/Partners Thuiszorg (medewerkers Jeugdgezondheid (JGZ) en kraamverzorgenden), TNO Kwaliteit van Leven, Astma Fonds. Doel Blootstelling van jonge kinderen aan omgevingstabaksrook voorkomen. Middelen Publieksfolder en brochure in eenvoudig Nederlands, tafelstandaards en stickers voor ouders, tevens informatieoverdracht aan ouders via de website van STIVORO, het digitale leefstijlprogramma ‘Hallo Wereld’ en het groeiboek; handleiding (herzien in 2005), poster, training voor intermediairs. Looptijd Vanaf 1997. Begroting 2007 i 136.000. Onderzoek Determinantenonderzoek onder ouders en intermediairs (STIVORO 1999); pretest van schriftelijk materiaal (IPM, Quo Communications 1997); pretest televisiecommercial (Uta Meijer Communicatieonderzoek 1999); effectonderzoek: periodieke

41

metingen door TNO PG en NIPO, implementatieonderzoek (TNO PG 1999-2001); tevredenheidsonderzoek onder intermediairs (Quo Communications 2003); determinantenonderzoek ouders 1- tot 4- jarigen (TNO PG 2004); campagne effectonderzoek met tracking (RVD, 2006); behoefte onder zoek lage SES ouders (Blauw Research); behoefteonderzoek management JGZ en kraamzorginstellingen (Blauw Research); literatuuronderzoek naar de mogelijkheden voor het effectief bereiken van lage SES ouders(TNO kwaliteit van leven). Deze laatste drie onderzoeken zijn gestart in 2007 en zullen worden afgerond in 2008. Status Besluitvorming rond opname van deze voorlichting in het uniforme deel van het basistakenpakket van de JGZ bevindt zich in een afrondende fase. Het massamediale deel van deze activiteit is geïntegreerd in de algemene meerokencampagne ‘Roken doe je buiten’.

Wetgeving en handhaving Activiteit Informatieverstrekking. Doelgroep Werkgevers,werknemers en beleidsmakers. Intermediairs/Partners VWS, VWA. Doel Werkgevers zonder adequaat rookbeleid adviseren en bij het invoeren van rookbeleid dat voldoet aan de Tabakswet (recht op een rookvrije werkplek). Middelen Voorlichting in combinatie met handhavingsactiviteiten van de VWA, internetsite met informatie over Tabakswet en rookbeleid, leaflet voor controleurs VWA, digitale checklist (quickscan) Tabakswet voor werkgevers, factsheet rookvrije horeca, factsheet meeroken, rookbeleid stickers en stickers rookvrije bedrijfswagens. Looptijd Vanaf 1990. Begroting 2007 i 5.000. Onderzoek Proces- en effectonderzoek naar het niet-rokenprogramma (UM 1991-1997); onderzoek naar niet-rokenbeleid onder werknemers (TNS NIPO 1998 en 2000); onderzoek branche specifieke gegevens rookbeleid onder werknemers en werkgevers (TNS NIPO 2001-2002); vooronderzoek campagne (IPM 2003); pretest en posttest campagneuitingen (IPM 2003); trackingonderzoek (RVD 2003 en 2004); trackingonderzoek


(RVD, 2005). Onderzoek rookbeleid werkgevers bouwnijverheid, vervoer en opslag (IPM 2007). Onderzoek houding horecawerkgevers ten aanzien van rookvrije horeca (IPM 2007). Rookvrije horeca (TNS NIPO 2007). Status Circa 80% van werkgevers voldoet aan Tabakswet. VWA en STIVORO richten zich met name op sectoren die achterblijven zoals bouw en (metaal)industrie met relatief laag opgeleide werknemers.

Campagne ‘Roken doe je buiten’ Activiteit Campagne om het binnenshuis roken terug te dringen. Doelgroep Algemeen publiek met accent op laag opgeleiden. Intermediairs/Partners VWS, Nederlandse Hartstichting, KWF Kankerbestrijding. Doel Het meeroken terug te dringen en de sociale norm rond niet binnen roken te versterken. Middelen Televisie en radiocommercials, internetsite, banners, non-spotitems op TV, free publicity, stickers buiten roken, stickers rookvrij huis & auto, prijsvraag. Looptijd Vanaf 2007. Begroting 2007 i 896.000. Onderzoek Campagne Rookvrij de sociale norm (MARE 2007), Rookvrij de sociale norm II (Ferro 2007), Campagne Rookvrij de sociale norm, eindrapportage campagne-effectonderzoek (DPC, Intomart, Daphne 2008) Status Eerste jaar waarin deze nieuwe campagne is ingezet.

| JEUGD ‘Actie Tegengif’ Activiteit Stimuleren van klassikale niet-rokenafspraken. Doelgroep Leerlingen van klas 1 en 2 voortgezet onderwijs. Intermediairs/Partners Voortgezet onderwijs, mentorlessen/docenten biologie/ verzorging, GGD’en. Doel Doelgroep spreekt af gedurende half jaar niet te gaan roken of niet met roken door te gaan. Middelen Mailings voortgezet onderwijs, poster voor groepsafspraak, informatiebrochure voor scholen, beloningen, evenement met prijsuitreiking, internetsite. 43

Looptijd Achtste jaar: november 2006 tot 31 mei 2007; negende jaar: november 2007 tot 31 mei 2008. Begroting 2007 i 245.000. Onderzoek Pilot met effectonderzoek en procesevaluatie (TNO Preventie en Gezondheid, PG) (1998/2000), onderzoek naar de waardering van de interventie bij leerkrachten en leerlingen in (2001), vanaf schooljaar 2001-2002, jaarlijks procesevaluatie (Quo Communications).

Actie FF niet Activiteit Een onderzoek naar de werving en uitvoering van een Nietroken wedstrijd voor vriendengroepen. Doelgroep Jongeren tussen 14 en 19 jaar. Intermediairs/partners GGD’en, jongerenwerk, sportclubs,in samenwerking met TNO Kwaliteit van Leven. Doel Jongeren motiveren niet te (gaan) roken. Middelen Flyers, regionale (werving)activiteiten www.actieffniet.nl, opdrachten, e-mails, beloning van i 500,Looptijd 1 november 2007 – 1 februari 2008. Begroting 2007 TNO subsidieaanvraag bij Zon MW, uren uit jeugdbudget. Status Het onderzoek loopt tot 1 juli 2008.

Keurmerk Gezonde en Veilige School Activiteit Ontwikkeling van concrete criteria voor voeding, bewegen, roken, drinken, drugs, veiligheid, seksuele en relationele vorming teneinde scholen te stimuleren structureel te werken aan genoemde leefstijlthema’s. Doelgroep GGD-en, scholen voortgezet en basisonderwijs. Partners Voedingscentrum, Nederlandse Hartstichting, GGD Hart voor Brabant, NISB, NIGZ, Rutgers Nisso, Soa Aids, Trimbos Instituut, Schorer. Doel Vergroten van de zichtbaarheid dat scholen werken aan de gezondheid en veiligheid. Het keurmerk is een stimulans en een beloning voor scholen om structureel te werken aan gezondheid. Middelen Jaarlijkse financiële bijdrage van betrokken landelijke organisaties, ZonMw. Looptijd Fase 1 en 2: 1 mei 2007 t/m 1 juli 2008, fase 3 t/m 6: 2008 t/m 2009. Begroting 2007 i 77.000. Status Ontwikkelingsfase.

Lespakketten ‘Rookvrije school’ Activiteit Implementatietraject. Doelgroep Scholen voor basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Intermediairs/Partners GGD-en. Doel Onderwijs stimuleren tot beleidsvorming rond onderwerp roken, met als uitkomst: rookvrije omgeving op scholen, aandacht voor niet-roken in lessen op school, voorbeeldgedrag van volwassenen. Middelen Handleiding basisonderwijs, handleiding voortgezet onderwijs, website, posters, uitreiking predikaten (gevelbordjes, nieuwsbrieven, informatiekaarten o.a. over advies voor rookvrij schoolplein. Looptijd Vanaf 1997 – heden. Begroting 2007 i 111.000. Onderzoekderzoek Implementatie- en effectonderzoek (1999, 2001 en 2003, 2006) (TNS NIPO) en kwalitatief onderzoek in 2001 en 2006 (Quo Communications).


Activiteit Bevorderen van gebruik van bewezen effectief lesmateriaal. Doelgroep Scholen voor basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Intermediairs/Partners GGD’en, Trimbos Instituut. Doel Kennis overdragen over de gevolgen van roken en vaardigheden aanleren voor het omgaan met sociale druk. Middelen Lespakketten: groep 7/8 basisonderwijs, klas 1 en 2 voortgezet onderwijs. Looptijd Vanaf 1997 – heden. Begroting 2007 i 247.000 (voor alle educatieve activiteiten). Onderzoek Implementatie- en effectonderzoek, procesonderzoek, kwalitatief onderzoek (door: Universiteit Maastricht, TNO kwaliteit van Leven, TNS/NIPO, Quo Communications).

45

Individuele niet-rokenafspraken: ‘Anti-peukenpas’ Activiteit Materiaal beschikbaar. Doelgroep Jongeren van 10 tot 16 jaar. Intermediairs/Partners Onderwijs en ouders. Doel Ondersteunen van voornemen niet te gaan roken door afspraak met iemand uit omgeving. Helpt ouders niet-roken bij hun kinderen te bevorderen. Middelen Stickervel met niet-roken afspraak voor doelgroep, registratiemogelijkheid op internetsite. Looptijd Doorlopend. Begroting 2007 i 247.000 (voor alle educatieve activiteiten).

| OVERIG Ondersteunen lokale tabakspreventie Activiteit Ondersteuning regionale partijen bij ontwikkeling en uitvoering van lokaal tabakspreventiebeleid. Doelgroep Primaire intermediair: GGD’en, thuiszorg, instellingen voor Verslavingszorg; secundair: beleidsambtenaren en wethouders volksgezondheid van gemeenten. Partners GGD Nederland, NIGZ, IGZ, RIVM, diverse regionale partijen, Voedingscentrum, Trimbos Instituut. Doel Versterken van lokale niet-rokenactiviteiten. Middelen Handleiding voor lokaal tabakspreventie beleid, website voor professionals, fact sheet: Roken als speerpunt in het Lokaal Gezondheidsbeleid, presentaties regionale bijeenkomsten beleidsmakers gemeenten en GGD’en, spreekuren voor beleidsmedewerkers GGD’en, nieuwsbrieven voor professionals, helpdesk voor professionals. Looptijd Vanaf 2001. Begroting 2007 i 250.000 Onderzoek Monitoring regionale activiteit 2007.

Stoppen met roken bij jongeren ‘Smoke-alert’ Activiteit Ontwikkeling en onderzoek van interventie voor een advies op maat via internet. Doelgroep Jongeren van 15-19 jaar. Intermediairs/Partners Universiteit van Maastricht (UM), Capaciteitsgroep (GVO). Doel Effectiviteitonderzoek naar een advies op maat voor jongeren via www.smokealert.nl. Middelen Website met adviezen op maat. Looptijd Vanaf 2003- 2007. Begroting 2007 In 2007 geen kosten. Onderzoek Effectiviteitstudie. Status Onderzoeksfase in afronding, daarna wordt het geschikt gemaakt voor landelijke implementatie.

Campagne Activiteit Multimediale campagne. Doelgroep Jongeren van 12 tot 16 jaar. Intermediairs/Partners Campagne wordt via media en buitenschoolse regionale settings gevoerd. Doel Onderwerp ‘niet-roken’ op de agenda zetten (korte termijn), upgraden van het imago van de niet-roker, stimuleren van niet-rokennorm (middellange termijn) en niet gaan roken (lange termijn). Looptijd Vanaf mei 2004. Status De jongerencampagne heeft gelopen in 2004 en 2006. In 2007 hebben er geen campagneactiviteiten plaatsgevonden.


Migrantenaanpak Activiteit Het bereiken van Nederlanders van buitenlandse afkomst met aangepaste communicatie zodat taal- en culturele barrières minder een rol spelen. Doelgroep Migranten van verschillende afkomst: Turken, Marokkanen, Hindoestanen en multiculturele (gemengde) groepen. Een groot accent lag in 2007 op de Turkse doelgroep. Intermediairs/Partners GGD, diverse intermediairs van migrantenorganisaties, VETC-ers, steunpunten VETC-ers. Doel Migranten met taalbarrières informeren over roken, meeroken en stoppen met roken. Looptijd Vanaf 1994. Middelen De persoonlijke benadering vormt een belangrijk middel. Lesmateriaal en draaiboek voor VETC-ers, training, stop brochure in eenvoudig Nederlands Onderzoek Determinantenonderzoek Turken, Marokkanen, Surinamers (AMC 2000); behoeftenonderzoek VETC-ers (2002), pretest

47

voorlichtingsproducten stopbrochure (2003), AMC UvA procesonderzoek naar actie 24-uur niet roken (2007, 2008).

Trendonderzoek TNS NIPO continue onderzoek rookgedrag volwassenen 2007, TNS NIPO trendonderzoek jeugd 2007. Begroting 2007 i 450.000.

| ALGEMEEN Nationaal Programma Tabaksontmoediging Factsheet Roken als speerpunt in lokale nota Factsheets Roken de harde feiten Doorzetten en verder terugdringen – meerjarenplan 2005-2008 National Tobacco Control Programma 2006-2010

Nieuwsbrieven In Feite Professional Nieuwsbrieven In Feite Algemeen Jaarverslagen Catalogus materialen Factsheet Rookvrije Horeca Folder Leeflijn Tabakspreventie

| JEUGD Poster Actie FF niet 07/08 A3 poster liggend Actie FF Niet 07/08 Folder Omgaan met de pers (voor intermediairs) Gevelbord Rookvrije School (+bevestigingsmateriaal) Infopakket Invloed hebben en verantwoordelijkheid nemen Wervingsfolder intermediairs Actie FF niet 07/08 Factsheet Rookvrij Schoolplein (Basisonderwijs) Factsheet Rookvrij Schoolplein (Voorgezet Onderwijs) Handleiding Be Free Poster A1 Be Free Poster A0 Be Free Omdoos Be Free CD Be Free Video Be Free Posterkoker Lespakket Be Free No Way – omdoos No way – video


Sticker Rookvrije School Infokaart No Way Video ik (r)ook niet Omdoos Ik (r)ook niet Docentenhandleiding Lespakket Ik (r)ook niet Leerlijn Poster Rookvrije School meeroken Poster Rookvrije School rooksignalen Flyer Actie FF niet 07/08 Poster Scheet No Way – bestelformulier Lespakket No Way No way – handleiding Poster Accu Potloden ‘Actie ff niet’ Set posters Kinderen kopiëren Kinderen kopiëren – meisje Kinderen kopiëren – jongen bl. Kinderen kopiëren – jongen gr. Poster Bodybuilder Infopakket docenten voortzet onderwijs Handleiding Rookvrije school VO Poster Vis

49

Handleiding Rookvrije basisschool Infopakket onderwijzers basisonderwijs Checklist Rookvrije school Infokaart Be Free Knipblad Ik (r)ook niet Set infobladen Ik (r)ook niet Infokaart Ik (r)ook niet Informatieblad effectiviteit lesprogramma Ik (r)ook niet Sticker ‘Papa’ Infopakket basisonderwijs voor hele klas Infopakket voortgezet onderwijs voor hele klas Boekje ‘Wat Kim te weten komt over roken’ Folder Praten met pubers

Flyer 10 gouden tips No Way – fotostrip No Way – stickervel Sticker Vis Brochure Good for you! Sticker Scheet Sticker Accu Sticker Bodybuilder Infopakket voortgezet onderwijs Magazine Airpower Infopakket basisonderwijs Anti-Peuk-pas Stickervel voor kinderen

| MEEROKEN Basisprincipes voor Kraamverzorgenden (RNWDKBI) Overzicht workshop (RNWDKBI) Sticker rookbeleid met rookruimte – raamsticker Pakket 2 Kraamverzorgenden (RNWDKBI) Flyer Roken en de werkplek Sticker rookruimte – deursticker Basisprincipes voor Verpleegkundigen/Artsen (RNWDKBI) Stimuleren van gedragsverandering (RNWDKBI) Overzicht trainingen (RNWDKBI) Gezondheidsrisico’s (RNWDKBI) Sticker rookbeleid met rookruimte Lege Ringband Handleiding (RNWDKBI) Overzicht materiaal (RNWDKBI) Bestelkaart (RNWDKBI) Pakket 1 Verpleegkundigen/Artsen (RNWDKBI)


Huisregels (RNWDKBI) Stroomschema (RNWDKBI) Infopakket stickers Verbodssticker 10 cm A2 poster ‘Snif Snotter’ (RNWDKBI) A2 poster ‘Uche Uche’ (RNWDKBI) Infopakket meeroken Brochure Roken & de wet Brochure voor werknemers Brochure Roken en de werkplek #4 Dossierstickers (RNWDKBI) Sticker rookvrij gebouw – raamsticker NT2 folder ‘Roken, niet waar de kleine bij is’ Verbodssticker 20 cm Sticker rookvrij gebouw – deursticker Flyer Quickscan Tabakswet Stickers Rookvrije Bedrijfswagens Tafelstandaard zonnebloem Tafelstandaard vlinder Tafelstandaard ‘Roken, niet waar de kleine bij is’

Stickers Buiten Roken Stickers Dit Huis Is Rookvrij Pakket ‘Roken, niet waar de kleine bij is’

Verbodssticker 5 cm Stickervel ‘Roken, niet waar de kleine bij is’ Publieksfolder ‘Roken, niet waar de kleine bij is’

| RISICOGROEPEN C-MIS Nieuwsbrief # 7 C-MIS pakket C-MIS poster ‘vrij’ C-MIS poster ‘uit’ C-MIS tafelstandaard C-MIS implementatiehandleiding C-MIS vaardighedenhandleiding C-MIS leaflet verpleegkundigen C-MIS leaflet cardiologen C-MIS stickervel anamnese C-MIS Interventiekaart C-MIS patiëntenbrochure L-MIS handleiding longartsen L-MIS nieuwsbrief L-MIS handleiding longverpleegkundigen L-MIS patiëntenbrochure Zorg voor jezelf – bladenset Zorg voor jezelf – docentenmap Zorg voor jezelf – stickerset Handleiding Word wijzer over roken Zorg voor jezelf – cursist Zorg voor jezelf – poster Afsprakenkaartje PC

Handleiding coaches PC Nieuwsbrief In Feite De Zorg Poster werving PC halffabricaat Zorg voor jezelf – folder Werkboek cliënten PC Poster A2 Inhaleer het leven Leafletpennen Folder werving PC halffabricaat CD-rom Meer huisartsen gaan voor minder rokers Stoppen met roken: willen & doen Infopakket zwangerschap Folder Zwanger? Folder Inhaleer het leven In feite de kleine #7 V-MIS Handleiding V-MIS Video Babyfit V-MIS DVD Babyfit V-MIS Interventiekaart Boekje Rookvrij na bevalling Flyer Advies op Maat voor zwangere vrouwen V-MIS Magazine Babyfit

51

Projectmedewerker Strategie & Communicatie

Mariëlle Vieira |

’s-Gravendijkwal 127 | Rotterdam | www.dizzy.nl

Jazz café Dizzy

Ben je hier vaker geweest? Ja, ik kom hier sinds 2004 geregeld op de dinsdagavond. Vanwege de live jazz optredens. Wie heb je meegenomen en waarom? Eelco, mijn vriend. Dit is de plek waar wij elkaar voor het eerst ontmoet hebben. Op dinsdag 26 juni 2007. Wat maakt deze gelegenheid voor jou zo bijzonder? Het is vlak bij mijn huis, ik kom hier altijd wel bekenden tegen. Tegelijkertijd is het ook een laagdrempelige manier om van live jazzmuziek te genieten. Wat vindt de uitbater zo bijzonder aan zijn zaak? Wij heffen geen entreegeld voor live optredens. We vragen € 0,50 extra bovenop de drankjes bij concerten. Als mensen de muziek niet leuk vinden gaan ze gewoon weg en anders blijven ze gezellig hangen. En in de zomer kunnen gasten genieten van onze sfeervolle binnentuin. Wat is jouw favoriete gerecht/hapje/ drankje en waarom? Vanavond smaakte de Mojito’s goddelijk en het Grand Dessert is een lust voor het oog en smaakt voortreffelijk.

Wat is het favoriete gerecht/hapje/ drankje van de uitbater en waarom? We hebben een nieuwe keukenbrigade. Ik heb nog niet alles geprobeerd, maar de Jambalaya vis is mijn favoriet! Zie je mensen roken en zitten die apart of niet? Dizzy heeft geen aparte rookruimtes, anders zou ik wel langer blijven hangen in Dizzy. Heeft de uitbater/het personeel last van de rook? Ik heb niet het idee dat mijn personeel er erg last van heeft. We hebben niet te maken met een hoog ziekteverzuim of zo. Verheugt de uitbater/personeel zich op de rookvrije horeca en waarom? Echt verheugen op de rookvrije horeca doe ik niet. Ik begrijp wel dat het personeel beschermd moet worden tegen rook. Ik verwacht dat in het begin de omzet terugloopt, maar na verloop van tijd wel weer toeneemt.

adviescentrum en websites | STOPPEN Video Zo gestopt Video Uitgerookt Boek Dat kan ik ook Boek Stoppen met roken 2000 Boek Waar roken nog de norm is Rokers verdienen ’n beloning, poster NL Turkse man Rokers verdienen ’n beloning, poster NL Nederlandse man Rokers verdienen ’n beloning, poster NL vrouw Rokers verdienen ’n beloning, flyer Nederlands Flyerpakket Stoppen kun je leren Flyerbakje Stoppen kun je leren Flyer Stoppen kun je leren Poster Stoppen kun je leren Luciferdoosje Stoppen kun je leren Pen www.stopeffectief.nl

Infopakket stoppen met roken ‘Stoppen met roken. Willen en kunnen’ Flyer Advies op Maat/Telefonische Coaching Posterset Pakje Kans Poster Pakje Kans (halffabrikaat voor organisaties Folderbakje Folder Pakje Kans (halffabrikaat voor organisaties) Flyer Pakje Kans Trainersset Pakje Kans Draaiboek Pakje Kans Handboek Pakje Kans CD Pakje Kans - powerpoint sheets DVD Pakje Kans Samen stoppen met roken DVD Motivational Interviewing Deelnemersset Pakje Kans Trainingsboek Pakje Kans + CD Zakboek Pakje Kans

Aantal voorlichtingsmaterialen dat is verspreid Totaal Algemeen Totaal Jeugd Totaal Meeroken Totaal Risicogroepen Totaal Stoppen Eindtotaal


1.483 249.230 560.945 188.550 374.190 1.374.398

Het Adviescentrum (AC) van Stivoro voert taken en diensten uit ter ondersteuning van campagnes en projecten. De medewerkers beantwoorden vragen per telefoon en e-mail over stoppen met roken, de gevolgen van roken, meeroken, de Tabakswet en het rookbeleid. Het AC verzorgt ook de vragenrubrieken op de verschillende sites van STIVORO. Daarnaast verzorgt het AC de telefonische coaching. Het informeert en adviseert ook projectleiders en samenwerkingspartners over waargenomen tendensen en behoeften van publiek en professionals. STIVORO is in het jaar 2007 24.451 keer gebeld. 7.545 bellers hebben een gesprek met een medewerker van het AC gehad. De overige bellers vonden het antwoord op hun vraag in de gesproken teksten van het IVR-systeem. 97.215 websitebezoekers maakten gebruik van het selfservicesysteem RightNow. 3,4% hiervan stuurde een e-mail naar het AC. Voor 96,6% van de selfservice gebruikers voldeden de automatisch aangeboden antwoorden van het systeem. Er zijn 96.883 antwoorden geraadpleegd. In totaal zijn 5.330 e-mails beantwoord.

Responseopvang en Coaching Stivoro 2007 Telefoon STIVORO informatielijn: alle onderwerpen 0900 9390 Informatiepunt Roken & Wet 0900 8380 Gebeld naar 070 31 20 400/440 Totaal gebeld Gesproken met AC-medewerker totaal Vragen / mail Antwoorden bekeken E-mail vragen beantwoord Coaching Aanvragen Trajecten Telefonische Coaching Advies op Maat

10.392 4.943 9.116 24.451 7.545

94.580 5.330

703 6.550

55

Telefoongesprekken 800

3000 3000

700

aanvragen AOM 2007

aanvragen TC 2007

600

2500 2500

500

2000 2000

400

1500 1500

300

1000 1000

200

500 500

100 0 jan jan

feb feb

mrt mrt

april april

mei mei

gebeld naar STIVORO 2006 gebeld naar STIVORO 2006 gebeld naar STIVORO 2007 gebeld naar STIVORO 2007

2000 2000

aanvragen TC 2006

E-mail (STIVORO + infopunt)

3500 3500

0 0

aanvragen AOM 2006

juni juni

juli juli

aug aug

sept sept

okt okt

nov nov

dec dec

jan

feb

mrt

april

Coaching en Advies op Maat

aug

sept

okt

nov

dec

Telefoongesprekken en mailbeantwoording Jeugd 2006 12% telefoongesprekken 2007 2007 12%

Wet en beleid 2006 21% 2007 19%

500 500

jan jan

feb feb

mrt mrt

april april

aanvragen AOM 2006 aanvragen AOM 2006 aanvragen AOM 2007 aanvragen AOM 2007

700

juli

gemaild naar STIVORO + infopunt 2007

1000 1000

800 800

juni

gemaild naar STIVORO + infopunt 2006

gesproken met medewerker 2006 gesproken met medewerker 2006 gesproken met medewerker 2007 gesproken met medewerker 2007

1500 1500

0 0

mei


mei mei

juni juni

juli juli

aug aug

aanvragen TC 2006 aanvragen TC 2006 aanvragen TC 2007 aanvragen TC 2007

sept sept

okt okt

nov nov

telefoongesprekke

SMR 2006 43% 2007 45%

dec dec Coaching 2006 24 % 2007 24% 57

Stoppen met roken

Algemeen

In 2007 werden 4.841 stoppen-met-rokengesprekken gevoerd. 60% van de bellers was vrouw en 40% man. Professionals hadden vaak een vraag over materialen en methoden. Particuliere bellers willen vaak informatie over hulpmiddelen en hoe te stoppen. De AC-medewerker versterkt in deze gesprekken de motivatie en zelfeffectiviteit van de beller.

Een deel van de contacten betreft vragen over of reactie op STIVORO zelf. In 2007 heeft het AC 1.187 e-mails hierover beantwoord.

Internet mailingen Er zijn 2.004 e-mails ontvangen over het onderwerp stoppen met roken of roken en gezondheid. 6.550 mensen vulden de online vragenlijst voor het Advies Op Maat (AoM) in. Na invulling kregen ze een stoppen-met-rokenadvies. 994 keer is het specifieke AoM voor zwangere vrouwen ingevuld. STIVORO- website bezoekers konden dit jaar ook kiezen voor de Hulpmiddelenwijzer die voor de Stoppen kun je leren-campagne is ontwikkeld. Waarschijnlijk is hierdoor minder vaak het AoM ingevuld dan in 2006. Het AoM is een voorwaarde om gebruik te kunnen maken van de telefonische coaching. Ongeveer 12% van de mensen die een AoM invult, maakte gebruik van de coaching. Dit hoge percentage is ook een gevolg van het gebruik van de Hulpmiddelenwijzer, die voor een deel verwijst naar het AoM en telefonische coaching. Vrouwen maken meer gebruik van telefonisch coaching dan mannen. In totaal zijn 703 coachingstrajecten gestart. De telefonische coaching bestaat uit 7 gesprekken van ongeveer 15 minuten. Het begeleidingstraject duurt 2 à 3 maanden. De coach belt de cliënt op afgesproken tijden op.

Tabakswet, meeroken en rookbeleid De medewerkers van het AC adviseren bij rookbeleid en geven informatie over de Tabakswet. Ook verzorgen zij voor het ministerie van VWS de voorlichting over deze wet en de wijzigingen hierin. Dit doen zij via het Informatiepunt Roken en de Wet. Het nummer werd 4.943 keer gebeld. Van alle 24.451 bellers naar STIVORO hebben 1.600 van hen gekozen voor een gesprek met een medewerker over de Tabakswet of het rookbeleid. In totaal zijn 1.379 e-mails over dit onderwerp beantwoord. In het laatste kwartaal was hierin een piek door de campagne Roken doe je buiten.

In 2006 is het AC gestart met het versturen van mailingen en digitale nieuwsbrieven. In 2007 is een groot deel van alle STIVORO-activiteiten op dit gebied door het AC verzorgd. In totaal zijn er met 16 mailingen 16.042 e-mailberichten dan wel digitale nieuwsbrieven verstuurd.

Medewerkers In 2007 werkten er in het AC twaalf personen. In contacten met publiek en intermediairs functioneren de medewerkers van het AC als zelfstandige en deskundige adviseurs of coaches. Ze hebben een HBO- of academische opleiding met veelal werkervaring in de sociaal-maatschappelijke sector. Een interne opleiding zorgt voor aanvullende kennis en vaardigheden. Een permanent bijscholingsprogramma houdt de kwaliteit van de dienstverlening hoog.

Systemen | IVR. De STIVORO-informatielijnen zijn gekoppeld aan een Interactief Voice Response systeem. Bellers kunnen 24 uur per dag naar informatie luisteren. Tijdens kantooruren kan er gekozen worden voor een gesprek met een medewerker. | VDN. Binnenkomend telefoonverkeer wordt in de AVAYA telefooncentrale gedetailleerd vastgelegd in een VDN-registratierapport. | R.N. (RightNow) Alle klantcontacten worden geregistreerd in RightNow registratie. Afhandeling van e-mails en de registratie hiervan gebeurt in RightNow. Met het selfserviceonderdeel van RightNow kunnen bezoekers van de website een databank van vragen en antwoorden raadplegen. | HATAF Meerdere (digitale) diensten van STIVORO zijn geïntegreerd in het HATAF-systeem. Ook de telefonische coaching maakt er gebruik van. Afspraakplanning, registratie en sturing lopen via dit systeem.

Jeugd Ook de jeugd weet de weg naar STIVORO te vinden. 1.120 Jongeren hebben naar het 0900-nummer gebeld. 1.104 van hen hadden een gesprek met een medewerker van het adviescentrum. Zij stuurden 540 e-mails.


59

Websitebezoek In 2007 vonden tot en met september 942.182 bezoeken plaats aan STIVORO.nl en de subsites die via url’s bereikt kunnen worden. De bezoeken aan de verschillende sites geven de volgende verdeling over de onderwerpen stoppen, meeroken, jeugd en algemeen bezoek.

Bezoek naar hoofdstromen - januari t/m september 2007

Op 1 oktober 2007 werd STIVORO’s vernieuwde website gelanceerd. De nieuwe website kent een compleet nieuwe indeling naar hoofdstromen namelijk: volwassenen, jongeren, professionals, over STIVORO en een directe link naar de meeste actuele acties en campagnes. Hierdoor is vanaf de lancering een vergelijking met voorgaande jaren naar het bezoek op hoofdstromen niet mogelijk. In totaal vonden er vanaf 1 oktober tot en met 31 december 2007 261.337 bezoeken plaats aan www.stivoro.nl. Het totaal aantal bezoeken kwam hiermee in 2007 op 1.203.519. Met name in het laatste kwartaal werd de campagne site voor de campagne ‘Rokers verdienen een beloning’, de site voor professionals en de campagne site ‘Stoppen kun je leren’ veel bezocht met respectievelijk 61.697, 43.711 en 43.385 bezoeken.

meeroken 2006 10% 2007 9% stoppen 2006 34% 2007 33%

jeugd 2006 18% 2007 14%

algemeen 2006 38% 2007 44%

Absolute getallen algemeen stoppen jeugd meeroken totaal (incl. bezoeken aan meerdere sites)


415.014 308.503 131.916 86.749 942.182

61

organisatie Gerrit Jan van Otterloo (voorzitter): De heer van Otterloo heeft na zijn opleiding Algemene Economie verschillende functies in de gezondheidszorg bekleed. Vanaf 1986 was hij acht jaar lang lid van de Tweede Kamer met de portefeuille gezondheidszorg. Vervolgens was hij lid voor de Raad voor het Ouderenbeleid en vice-voorzitter van het College van Toezicht Sociale Verzekeringen. Thans is hij werkzaam als zelfstandig adviseur, gemachtigde van het College Sanering Zorg instellingen en vervult hij diverse bestuursfuncties.

Doelstelling STIVORO is in 1974 opgericht door het Nederlands Astma Fonds, de Nederlandse Hartstichting en KWF Kankerbestrijding. In die ruim dertig jaren wordt er in gezamenlijkheid intensief gewerkt aan de tabakspreventie in Nederland. In de statuten van de stichting wordt het doel beschreven als: ‘Bevordering van de volksgezondheid door het structureel terugdringen van het roken in de maatschappij door het inzetten van een breed arsenaal van middelen en intermediairen.’ De organisatie tracht dit doel te verwezenlijken door: • het geven van voorlichting over de schadelijkheid van roken; • het doen en coördineren van onderzoek ten behoeve van de voorlichting; • het uitvoeren van een continu programma gericht op preventie van roken; • het ontwikkelen en geven van ondersteuning bij het stoppen met roken; • het geven van informatie en advies ter voorkoming van meeroken; • het geven van voorlichting en informatie over wet en regelgeving; • het ontwikkelen en implementeren van protocollen voor begeleiding bij het stoppen door risicogroepen; • het adviseren van de overheid over effectiviteit van maatregelen en programma’s; • samenwerking met andere preventie organisaties; • samenwerking met NGO’s en koepelorganisaties in het buitenland.

Raad van Toezicht De Raad van Toezicht van STIVORO bestaat uit zeven personen en wordt aan de hand van een vastgesteld profiel samengesteld. De Raad is belast met het toezicht op de Bestuurder en de algemene zaken binnen de Stichting. De leden van de Raad verrichten hun werkzaamheden onbezoldigd en hebben ongeveer vijf maal per jaar plenair overleg. Vanwege het charitatieve karakter van een deel van de financierende partijen worden besluiten en de algemene gang van zaken, met regelmaat getoetst aan de “Code Goed Bestuur voor Goede Doelen (code Wijffels)”. In 2007 bestond de Raad van Toezicht uit de volgende personen:


John Autar (op voordracht Nederlandse Hartstichting): De heer Autar is na zijn studie Technische Bedrijfskunde als projectleider/adviseur betrokken geweest bij tal van sociaal- maatschappelijke projecten bij gemeenten en ministeries. Naast een HRM-achtergrond bezit hij ook ruime ervaring op het gebied van minderhedenbeleid. Naast zijn professionele werkzaamheden stelt hij zijn expertise ook ter beschikking aan maatschappelijke organisaties waaronder de Nederlandse Hartstichting. Els Borst-Eilers: Mevrouw Borst-Eilers was na haar artsopleiding onder meer als medisch directeur in het Academisch Ziekenhuis Utrecht, vice-voorzitter van de Gezondheidsraad en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Van 1994 tot 2002 was zij minister van Volks gezondheid, Welzijn en Sport. Thans heeft zij zitting in diverse besturen binnen en buiten de gezondheidszorg. Johan Molema (op voordracht Nederlands Astma Fonds): De heer Molema is sinds zijn opleiding tot medisch specialist als longarts verbonden aan het UMC St. Radboud. Naast zijn werk als longarts heeft hij binnen het ziekenhuis ook diverse managementfuncties bekleed. Hij was en is maatschappelijk bestuurlijk actief, onder andere bij organisaties voor en van artsen, instellingen voor gezondheidszorg en als lid van de Raad van Toezicht van het Astma Fonds. Karien Stronks: Mevrouw Stronks is na haar beide doctoraalexamens Beleid en Management in de Gezondheidszorg en Politicologie gepromoveerd aan de faculteit der Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen. Thans is zij werkzaam als hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Zij houdt zich vooral bezig met onderzoek met betrekking tot culturele determinanten van de volksgezondheid. Wolter Wefers Bettink (op voordracht KWF Kankerbestrijding): De heer Wefers Bettink is na zijn studie Rechten als wetgevingsjurist werkzaam geweest bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Na verschillende betrekkingen in de advocatuur kwam hij in 1991 in dienst bij Houthoff Buruma. Zijn specialisaties zijn Intellectuele Eigendom, IT-recht, e-business en privacy. Naast zijn werk als advocaat is hij tevens lid van diverse (inter)nationale specialistenverenigingen.

63

Bertie Zwetsloot-Schonk: Mevrouw Zwetsloot-Schonk is na haar studies Biofysica en Geneeskunde gepromoveerd op het gebruik van informatiesystemen en besliskundige modellen in de oncologie. Na tal van medisch/wetenschappelijke functies is zij sinds mei 2000 hoofd Klinische Informatie kunde en tevens hoogleraar aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Bij verschillende maatschappelijke organisaties bekleedt zij nevenfuncties met informatievoorziening in de gezondheidszorg als expertise.

Managementteam Het Managementteam van STIVORO bestond in 2007 uit de volgende personen:

Adviesfuncties medewerkers STIVORO wil het expertisecentrum voor tabakspreventie in Nederland zijn en streeft daarbij naar een optimale samenwerking met collega-organisaties in het brede werkveld. Medewerkers worden aangemoedigd hun kennis en vaardigheden ter beschikking te stellen ten gunste van partijen in het netwerk. Onderstaande personen hebben in 2007 hun actieve medewerking verleend aan verschillende externe initiatieven. | Andree van Emst - adviseur onderzoeksaanvragen ZonMw - lid van de international advisory board van the Journal of substance use

Lies van Gennip, Directeur/Bestuurder Grieto Zeeman, Hoofd Strategie & Communicatie Marc Willemsen, Hoofd Onderzoek Carl Simons, Hoofd Adviescentrum

| Carl Simons

Personeelsvertegenwoordiging

| Ingrid Stevens - - - - | Lies van Gennip - - -

In 2007 heeft de Personeelsvertegenwoordiging zich vooral bezig gehouden met de advisering over de nieuwe arbeidsvoorwaarden en de nieuwe ontwikkelsystematiek binnen STIVORO. Vanwege de uitdiensttreding van Martijn Sillevis is er een nieuw lid verwelkomd in de persoon van Miriam van Dam. De totale samenstelling van de PVT was eind 2007 als volgt. Ingrid Stevens, voorzitter Miriam van Dam, vice-voorzitter Leonie Lammers, secretaris

Medewerkers Het aantal medewerkers is in 2007 licht toegenomen. Eind 2007 waren er 49 medewerkers in dienst. In het gehele jaar zijn er negen personen in dienst genomen terwijl vijf medewerkers hebben besloten hun loopbaan op een andere wijze voort te zetten. STIVORO werd in oktober 2007 geconfronteerd met het overlijden van een dierbare collega. Brigitte de Weert liet het leven door een tragisch ongeval tijdens haar vakantie. Haar persoonlijkheid en haar verdiensten voor STIVORO worden nog dagelijks gemist. Qua samenstelling hebben zich nauwelijks wijzigingen voorgedaan. Het medewerkersbestand bestaat voor 73% uit vrouwen en de gemiddelde leeftijd bedraagt 43 jaar. Gemiddeld was een STIVORO-medewerker in 2007 6 jaar in dienst.


| Marc Willemsen

- gastcollege medische faculteit VU - lid van Expertgroep “Smoking cessation on the Internet in the European Union country” - lid van European Network of Quitlines - participant CGL adviseur ‘Sigarayi birakiyoruz’, GGD Rotterdam gastcollege SSSV gastcollege Erasmus Universiteit, Geneeskunde lid CAR, Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose trekker thema tabaksontmoediging van het Nationaal Programma Kankerbestrijding penningmeester Nederlandse Public Health Federatie voorzitter Landelijk Overleg Thema-instituten

- lid adviescommissie “European Survey on Tobacco Control Attitudes and Knowledge” - lid Wetenschappelijke Raad van de Nationale Drug Monitor - participant CGL - referent diverse wetenschappelijke tijdschriften

| Monique de Beer - - - - -

adviseur Handleiding Depressie, Trimbos Instituut adviseur training Regio Raadsleden, Astma Fonds participant Centrum Gezond Leven werkgroeplid Speerpunten Preventienota, ministerie VWS Expertmeeting samenwerking landelijk en lokaal: samenwerkingstraject NIGZ-SOA-AIDS en STIVORO 65

- Advisering Trimbos-instituut: ontwikkeling handleiding preventie Depressie in Lokaal Gezondheids Beleid - Presentatie Nationaal congres VGZ: Tabakspreventie in Lokaal Gezondheids Beleid - Europese Netwerkbijeenkomst Liverpool: Tabakspreventie en lokaal beleid - presentatie symposium VU; preventie lokaal-landelijk europees niveau - advisering VWA: handleiding preventie overmatig alcoholgebruik in Lokaal Gezondheids Beleid

Vrijwel elke leidinggevende heeft inmiddels ervaring met het voeren van verzuimgesprekken en ook de medewerkers zijn beter op de hoogte van de procedures rond verzuim. Ieder kwartaal ontvangen medewerker, leidinggevenden en management bovendien een verzuimrapportage op respectievelijk individueel- team- en organisatieniveau. De meldingfrequentie (en het hieraan gerelateerde korte verzuim) is door het pakket maatregelen en de alertheid van de medewerkers fors gedaald. Deze daling liet zich echter niet vertalen in een lager verzuimcijfer omdat het aantal langdurige (chronisch) zieken in dezelfde tijd relatief fors is toegenomen. Op jaarbasis bedroeg het verzuimcijfer 6,5 %.

Arbo-beleid | Renate Spruijt - coördinator werkgroep Gezonde en Veilige School - secretaris Nederlandse vereniging voor Preventie en gezondheidsbevordering - gastcollege TNO, Kwaliteit van Leven - gastcolleges Beroepskring Jeugdverpleegkundigen- en artsen Zuid Holland - lid Klankbord Gezonde School van het Centrum Gezond Leven - lid expertgroep bij TNO Kwaliteit van Leven

De preventiemedewerker binnen STIVORO is in 2007 met name bezig geweest om de klachten rond beeldschermwerk te verminderen. Een specialist van de Arbo-dienst heeft voor geïnteresseerde medewerkers een presentatie over beeldschermwerk gegeven. Bovendien heeft deze deskundige alle werkplekken waarover klachten waren, bezocht om haar expertise één-op-één over te dragen. Naast deze activiteiten zijn ook de twee bedrijfshulpverleners op vervolgcursus geweest en is er een proef opgezet om met vergoeding het ov-fietsgebruik de gezondheid van de medewerkers te stimuleren.

Personeelsbeleid In 2007 is er verder vorm gegeven aan de P&O-trajecten die het jaar ervoor in gang zijn gezet. In samenwerking met de Personeelsvertegenwoordiging is er een nieuwe set arbeidsvoorwaarden geschreven die begin 2008 zal worden bekrachtigd. Met deze nieuwe arbeidsvoorwaarden krijgt STIVORO eigen voorwaarden in plaats van die van KWF Kankerbestrijding te volgen. Met deze verandering sluiten bepaalde arbeidsrechtelijke zaken beter aan bij de specifieke situatie van STIVORO. In verband met de voortdurende en nauwe verbondenheid met KWF Kankerbestrijding, Astma Fonds en Hartstichting zijn de arbeidsvoorwaarden desondanks sterk geïnspireerd op de voorwaarden van bovengenoemde fondsen. In het afgelopen jaar heeft er ook een pilot plaatsgevonden met een nieuwe ontwikkelsystematiek. In het najaar is er met de meeste medewerkers een functioneringsgesprek gehouden waarin een nieuw functiespecifiek competentiemodel centraal staat. Hoewel dit nieuwe model zowel voor werknemer- als leidinggevende het nodige aanpassingsvermogen heeft gevergd, zijn de ervaringen van de betrokkenen voor het overgrote deel positief. Medewerkers én leidinggevenden hebben met behulp van de nieuwe systematiek meer en meer gerichte ondersteuning in de ontwikkeling van het functioneren van de medewerkers ervaren. Het reeds ingezette beleid rond het terugdringen van het verzuim is in 2007 verder uitgerold.


67

Medewerker adviescentrum

Miriam van Dam |

Gildeweg 2 | 2632 BA Nootdorp | www.howdys.nl

Howdy’s Pannenkoek Saloon

Ben je hier vaker geweest? Ik ben hier al een keer of vijf geweest. Wie heb je meegenomen en waarom? Mijn man en kinderen en mijn moeder. Om het einde van het Paasweekend gezellig af te sluiten. Wat maakt deze gelegenheid voor jou zo bijzonder? Leuk voor de kinderen en lekkere pannenkoeken. Wat vindt de uitbater zo bijzonder aan zijn zaak? De zaak is zeer kindvriendelijk. De helft van mijn gasten zijn dan ook kinderen. De kinderen mogen alles en er is een leuke speelruimte ingericht. Wat is jouw favoriete gerecht/hapje/ drankje en waarom? Het nagerecht Coupe Romance. Dit is een grote ijscoupe voor twee personen waar geen einde aan komt. Wat is het favoriete gerecht/hapje/ drankje van de uitbater en waarom? Een tapbiertje en pannenkoek 114 (Nasville Style) of pannenkoek 107 (Chili Chicken). Bij het biertje rookte ik vroeger graag een sigaretje. Maar ik ben zeven jaar geleden gestopt met roken.

Zie je mensen roken en zitten die apart of niet? Howdy’s is vanaf 1 januari 2008 al rookvrij. Op advies van de Vereniging van Erkende Pannenkoekenrestaurants hebben wij daarvoor gekozen omdat veel gasten kinderen zijn. Aan de gasten wordt vriendelijk verteld dat er niet gerookt mag worden. Heeft de uitbater/het personeel last van de rook? Nu niet meer, en de meeste personeelsleden vinden het prettig. De medewerkers die roken vinden het wel jammer dat er niet meer gerookt mag worden. Verheugt de uitbater/personeel zich op de rookvrije horeca en waarom? Ik ben blij dat de zaak rookvrij is. Er is geen omzetverlies en gasten doen er niet moeilijk over. Het is ook eenvoudiger bij reserveringen: Ik hoef de rokers niet meer te scheiden van de niet-rokers. En het personeel moet in eigen tijd roken. Twee personeelsleden denken erover om te stoppen met roken.

financiën Lasten De lasten in 2007 (in euro’s):

Baten De baten in 2007 (in euro’s): Bijdragen van de moederorganisaties en ministerie van VWS KWF Kankerbestrijding 480.000 Nederlands Astma Fonds 480.000 Nederlandse Hartstichting 480.000 Ministerie van VWS 480.000 Doelsubsidies Ministerie van VWS; overheidsvoorlichting 120.000 Ministerie van VWS; infolijnen 206.000 Ministerie van VWS; OVA-bijdrage in de loonkostenstijging 11.386 Projectsubsidies Stoppen met roken (ZonMW, KWF, NHS en NAF) 2.716.371 Jeugd (ZonMW, NHS) 755.000 Meeroken (ZonMW, KWF, NHS) 1.035.000 Keurmerk Gezonde en Veilige School (ZonMW) 39.740 Actie FF-niet (TNO) 46.218 Regiobenadering (VWS) 248.430 Responsopvang (VWS) 199.715 Quitline (EU) 37.641 L-MIS (Longpoli, NAF) 31.356 Rentebaten Totale baten


1.920.000

337.386

Projectkosten meerjarenprogramma’s Jeugdcampagne 768.850 Volwassenencampagne 2.716.370 Meeroken 1.043.546 4.528.766 Kosten overige projecten Keurmerk Gezonde en Veilige School (ZonMW) 39.740 Actie FF-niet (TNO) 46.218 Regiobenadering (VWS) 248.430 Responsopvang (VWS) 199.715 Quitline (EU) 37.641 L-MIS (Longpoli, NAF) 31.356 603.100 Kosten van de organisatie Personeelskosten 1.659.016 Afschrijvingen 56.823 Overige organisatiekosten 557.833 2.273.672 Totale lasten 7.405.538 Saldo boekjaar 9.913

Directiebeloning Directiebeloning 5.109.471 48.594 7.415.451

Brutosalaris Pensioen Totaal

Directeur 1/1 - 31/12 2007 102.261 14.891 117.151

Directeur a.i. 1/1 - 31/1 2006 6.523 1.548 8.071

Directeur 1/2 - 31/12 2006 85.638 13.675 99.313

71

colofon

Dit jaarverslag is een publicatie van STIVORO voor een rookvrije toekomst. Overname van gegevens uit dit verslag is toegestaan mits een correcte bronvermelding wordt bijgevoegd. Bezoekadres | Parkstraat 83, Den Haag Postadres | Postbus 16070, 2500 BB Den Haag © Den Haag, april 2008, STIVORO voor een rookvrije toekomst

Coördinatie | Roel Joosten, STIVORO, Den Haag Teksten | Leo Lotterman, Roosendaal Interviews | Miriam van Dam, STIVORO, Den Haag Amber van der Toorn, STIVORO, Den Haag Gera Nagelhout, STIVORO, Den Haag Mariëlle Vieira, STIVORO, Den Haag Fotografie | Tarquinia Zeegers, Leiden Grafisch ontwerp en opmaak | hollandse meesters BNO, Utrecht Drukwerk | Libertas, Bunnik Vragen | Met publieksvragen over stoppen met roken, meeroken of de Tabakswet kunt u contact opnemen met het adviescentrum van STIVORO (0900-9390, 10 ct per minuut, ma-vr van 9:00 tot 17:00 uur ) of een bezoek brengen aan de website (www.stivoro.nl). Voor persvragen en vragen over de organisatie kunt u telefonisch contact opnemen met Roel Joosten (070 312 04 10) of mailen naar [email protected]. 72 | Jaarverslag STIVORO 2007

73

STI-A0025 2008 STIVORO is een initiatief van het Astma Fonds, De Nederlandse Hartstichting en KWF Kankerbestrijding. Financieel mede mogelijk gemaakt door ZonMw.


Jaarverslag Onderweg naar. een rookvrije horeca

Recommend Documents