Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 1
2 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 3
Inhoudsopgave Voorwoord 1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
Profiel NHL Hogeschool Kernwaarden en activiteiten Duidelijk op koers Een nieuwe naam: NHL Hogeschool Een nieuw gebouw Gedreven organisatie
2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7
Het onderwijs en onderzoek van de NHL Onderwijsaanbod Kwaliteit: voortdurende uitdaging Instroom en inschrijvingen Vraaggestuurd en flexibel onderwijs Vernieuwing van de beroepspraktijk Persoonlijke begeleiding Internationalisering
19 19 20 21 29 30 31 33
3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7
NHL Hogeschool in bedrijf Personele ontwikkelingen Reorganiseren voor de toekomst Naar een professionelere organisatie Gezond, prettig en veilig werken Huisvesting Naar de nieuwe locatie Informatisering
37 37 41 42 43 45 46 47
4. 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
Governance Interne beheersing en control Horizontale dialoog Medezeggenschap Rechtsbescherming Risicomanagement
51 51 51 52 52 53
5. 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7
Financieel Jaarverslag 2009 Belangrijke ontwikkelingen Financieel resultaat Financiële positie Beloning bestuurders en toezichthouders Financiële sturing Helderheid in verantwoorden Begroting 2010
55 55 55 59 61 61 62 63
Bijlagen 1. Samenstelling Raad van Toezicht 2. Portefeuilleverdeling College van Bestuur 3. Overzicht opleidingen NHL Hogeschool 4. Wijzigingen onderwijsaanbod 5. Overzicht van lectoraten en lectoren 6. Overzicht van kenniscentra, aandachtsterreinen en activiteiten 7. Totaal vloeroppervlak NHL per locatie 8. Projectorganisatie Nieuwbouw 9. Jaarrekening 2009 10. Accountantsverklaring 4 Jaarverslag 2009
5 11 11 12 13 14 115
65 66 68 69 72 74 76 80 81 82 114 NHL Hogeschool 5
Voorwoord Onderweg naar een nieuwe organisatie NHL Hogeschool legde in 2009 op verschillende manieren een goede basis voor een nieuwe organisatie. Zo is er de nieuwe locatie in Leeuwarden. Met een transparante ring heeft architectuurstudio Herzberger de oorspronkelijke Bouhof verbonden met de nieuwbouw. Het verleden is opgenomen in onze toekomst. Op de valreep van dit verslagjaar vond de verhuizing plaats. Alle verloven waren het afgelopen (na)jaar ingetrokken om die operatie te laten slagen. Het nieuwe complex is inmiddels vol in bedrijf. We zijn het stadium van de kinderziektes voorbij en de nieuwbouw voldoet ruimschoots aan de verwachtingen. De nieuwe gezamenlijke huisvesting maakt meer samenwerking mogelijk, over de grenzen van instituten en afdelingen heen. Door deze ontmoetingen kunnen nieuwe initiatieven ontstaan. De grote diversiteit van ons aanbod van onderwijs en onderzoek wordt de bron voor grensoverschrijdende innovaties. Dankzij de nieuwe huisvesting kan onderwijsondersteuning efficiënter werken. Ook zijn besparingen mogelijk in de facilitaire diensten. Voor deze doelen is een reorganisatie voorbereid en voorzien van een sociaal plan. Met een zo laag mogelijke overhead, maken we maximaal ruimte voor onderwijs en onderzoek. Opnieuw scoorde NHL Hogeschool in de Keuzegids Hoger Onderwijs het beste van de noordelijke hogescholen. Ook de accreditaties in 2009 verliepen succesvol. De open dagen die tot nog toe op de nieuwe locatie in Leeuwarden zijn gehouden resulteerden in nieuwe bezoekersrecords. De betekenis van de NHL voor de regionale economie is in 2009 nog duidelijker geworden. Er werden vele onderzoeksprojecten mogelijk gemaakt en meer dan voorheen slaagden we er in externe subsidies aan te trekken, mede dankzij nieuwe lectoraten. Zo werd een voorstel voor een excellentieprogramma gehonoreerd. Daarmee kan NHL Hogeschool de komende tijd een uitdagend onderwijsprogramma organiseren voor uiteindelijk de beste vijf procent van onze studenten. Zo stimuleren we toptalent voor onze regio. Naast mooie resultaten waren er ook onvermijdelijke bezuinigingen. Deze zijn hard nodig om de onderwijsexploitatie gelijk te laten lopen met de bekostiging. Het jaar werd afgesloten met een positief resultaat. Ook bleek het mogelijk noodzakelijke voorzieningen te treffen voor het dekken van toekomstige risico’s. Twee ontwikkelingen in 2009 zijn nog het vermelden waard. Allereerst de in 2009 gevormde directie Finance & Control. Die zorgt ervoor dat NHL Hogeschool, ook in financiële zin, maximaal ruimte maakt voor onze primaire processen. En in het najaar werd de eerste fase van het informatiesysteem Educator geïmplementeerd. Het onderwijsaanbod van NHL Hogeschool is inmiddels inzichtelijk gemaakt in een digitale onderwijscatalogus. Met dit jaarverslag geven we een zo helder mogelijk beeld van deze en overige ontwikkelingen in de organisatie.
21 juni 2010 College van Bestuur 6 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 7
Verslag Raad van Toezicht De Raad van Toezicht volgt alle grote ontwikkelingen binnen de hogeschool. Behalve toezichthouder is de Raad ook een klankbord voor het College van Bestuur. Lag voorheen de nadruk vooral op strategie, bedrijfsvoering en de financiele resultaten van NHL Hogeschool, sinds 2009 komen de primaire processen onderwijs, onderzoek en de kwaliteit daarvan, explicieter aan bod komen. Deze verdieping van de toezichtsfunctie komt tot uitdrukking in de nieuwe commissiestructuur die in 2009 in werking is getreden. Binnen de Raad van Toezicht bestaan nu drie commissies: • De benoeming- en remuneratiecommissie; • De auditcommissie; • De onderwijs-, onderzoek- en contractactiviteitencommissie. De remuneratiecommissie richt zich op het werkgeverschap van de leden van het College van Bestuur. De auditcommissie houdt toezicht op de financiën, (externe) verslaglegging en treasury. De onderwijs-, onderzoek- en contractactiviteitencommissie is uniek in het hoger beroepsonderwijs en is inhoudelijk betrokken bij het primaire proces. De Raad van Toezicht heeft dankzij deze nieuwe structuur meer feeling met het primaire proces en kan ook meer een klankbord zijn. In 2009 heeft de Raad hierdoor inhoudelijk bijgedragen aan de ontwikkeling van beleid op het gebied van onderwijs, onderzoek en kwaliteitszorg. Dit sluit goed aan bij de nieuwe wetgeving die stelt dat toezicht op kwaliteitszorg één van de taken is van de Raad van Toezicht. Contact met de organisatie
In 2009 heeft de Raad van Toezicht ook meer contact gekregen met de organisatie. Instituutsdirecteuren, lectoren en afdelingshoofden zijn regelmatig uitgenodigd om een presentatie te komen houden voor de Raad. Verder woont de voorzitter van de Raad van Toezicht eenmaal per jaar een vergadering bij van de Hogeschoolraad. De auditcommissie heeft nauw contact met de externe accountant. Deze woont minstens tweemaal per jaar een vergadering van de commissie bij en eenmaal per jaar een vergadering van de Raad van Toezicht. Strategie
De strategische positie van de hogeschool is in 2009 uitgebreid in de Raad van Toezicht besproken. De Raad organiseerde een strategieconferentie, waarvoor ook de insituutsdirecteuren werden uitgenodigd. De centrale vraag was: waar staat de hogeschool over tien jaar? Geconstateerd is dat de hogeschool in een overgangsfase zit naar een meer functionele taakverdeling tussen de vier hogescholen in Noord-Nederland. De hogescholen zouden zich op thematische speerpunten moeten specialiseren, zowel wat onderwijs als onderzoek betreft. Samen bieden ze in Noord-Nederland nog steeds een breed aanbod, afzonderlijk krijgen zij hun eigen focus. De Raad van Toezicht ziet hierin mogelijkheden om strategische allianties aan te gaan.
8 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 9
Het Regionaal sectorplan HBO-onderwijs en -onderzoek dat de vier noordelijke hogescholen eind 2009 voor de periode 2010-2015 hebben gemaakt, sluit aan bij deze visie. De hogescholen willen de komende vijf jaar een optimale opleidings- en kennisinfrastructuur realiseren. Via samenwerking en/of onderlinge afstemming willen de vier hogescholen onderwijs aanbieden en ontwikkelen, samenwerken in onderzoek en kenniswerkers van hoog niveau opleiden. Een doel is ook een flexibel gezamenlijk onderwijsaanbod te vormen voor (oudere) studenten die zich willen op-, om- of bijscholen. De nadruk in het sectorplan ligt op gemeenschappelijke speerpunten en expertisecentra die van belang zijn voor de regio. De hogescholen werken daarbij nauw samen met bedrijven en instellingen in de noordelijke regio. Door samenwerking wordt de regio Noord-Nederland geprofileerd als kennis- en onderwijsregio in de techniek en (nieuwe) technologie. De ontwikkeling naar thematische specialisaties sluit ook aan bij de aanbevelingen van de commissie Veerman die voorjaar 2010 een rapport uitbrengt over het hogeronderwijsstelsel. Volgens de commissie moeten hogescholen zich concentreren en profileren op de activiteiten waar zij goed in zijn. Besproken onderwerpen
In 2009 heeft de Raad van Toezicht de volgende onderwerpen besproken: • Managementletter 2008, Jaarplan 2009 en Meerjarenbegroting 2008-2011; • Resultaten jaargesprekken met de leden van het College van Bestuur; • Portefeuilleverdeling College van Bestuur; • Huisvesting, de nieuwbouw in Leeuwarden in het bijzonder; • Jaarverslag 2008 en Jaarrekening 2008; • Ontwikkeling demografie en studentenprognoses; • Strategiediscussie: uitgangspunten en ontwikkelingen op lange termijn; • Accountantsverslag en systeem van interne controle; • Het beleid ten aanzien van onderzoek en lectoraten; • De rol van de accountant; • De nieuwe naam en huisstijl; • De reorganisatie van het onderwijsondersteunend personeel; • De ontwikkelingen rond het SCKO; • Het Regionaal sectorplan HBO-onderwijs en -onderzoek 2010-2015; • Het inrichten van de directie Finance & Control; • Het Studententevredenheidsonderzoek en het Medewerkerstevredenheidsonderzoek; • De overdracht van de bacheloropleiding Pedagogiek aan Windesheim en de in ruil daarvoor gekregen PTH-opleidingen in Groningen en Leeuwarden. Samenstelling
De heren Jouke van Dijk en Paul Visschedijk zijn nieuw toegetreden per 1 januari 2009. In 2009 zijn drie mensen herbenoemd. De heer Ruud Nijhof werd op 20 december 2009 voor de tweede keer benoemd als plaatsvervangend voorzitter. De heren Ronald Wilcke en Ruben Wenselaar werden op 10 oktober 2009 herbenoemd voor een periode van 4 jaar. De samenstelling van de Raad is te vinden in bijlage 1, inclusief relevante nevenfuncties conform de branchecode. De Raad van Toezicht bedankt iedereen die door onderwijs, onderzoek, ondersteuning en samenwerking NHL Hogeschool maakt tot een vooruitstrevende onderwijsinstelling en een uitdagende en inspirerende ontmoetingsplaats.
Leeuwarden, 21 juni 2010 Gerrit Ybema, voorzitter Raad van Toezicht
10 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 11
1.
Profiel NHL Hogeschool Van ontmoeting komt ontplooiing
Enerverend. Dat was 2009 voor NHL Hogeschool. De nieuwe, vooruitstrevende locatie aan de Rengerslaan werd opgeleverd en de NHL kreeg een nieuwe naam en huisstijl. Daarmee werden flinke stappen gezet in de richting van de school die de NHL graag wil zijn: een uitdagende en inspirerende ontmoetingsplaats. NHL Hogeschool brengt kennis, ervaringen en opvattingen samen. Zo ontstaan er nieuwe denkbeelden: ontmoeting leidt tot ontplooiing.
1.1
Kernwaarden en activiteiten NHL Hogeschool wil een inspirerende omgeving zijn waar studenten, bedrijven, instellingen en overheden elkaar ontmoeten. Gepland en onverwacht. Omdat ontmoetingen tot nieuwe verbindingen en perspectieven leiden en daarmee tot ontplooiing. Omdat mensen elkaar zo versterken, inspireren en tot nieuwe inzichten brengen. De NHL wil ervoor zorgen dat de juiste kennispartners elkaar vinden en dat het geheel meer is dan de som der delen. Dat is goed voor studenten, medewerkers, bedrijven en dus voor de ontwikkeling van heel NoordNederland. NHL Hogeschool wil zich ontwikkelen tot een hogeschool die zich kenmerkt door betrouwbaar en kwalitatief goed onderwijs. Waar mensen met passie, nieuwsgierigheid en ondernemingsdrang leren en werken. Een hogeschool die mensen weet te binden.
uitdagend uitdagend uitdagend uitdagend uitdagend uitdagend uitdagend uitdagend onderzoekend onderzoekend onderzoekend onderzoekend onderzoekend onderzoekend ondernemend ondernemend ondernemend ondernemend ondernemend ondernemend ondernemend betrouwbaar betrouwbaar betrouwbaar betrouwbaar betrouwbaar betrouwbaar betrouwbaar verbindend verbindend verbindend verbindend verbindend verbindend verbindend verbindend
De kernactiviteiten van de NHL zijn: • Onderwijs: NHL Hogeschool verzorgt voor ruim 10.000 studenten competentiegericht onderwijs; • Onderzoek: NHL Hogeschool verricht toegepast en praktijkgericht onderzoek; • Contractactiviteiten: NHL Hogeschool is dé kennishotspot voor bedrijven in de regio.
Enkele jaren geleden zagen externe doelgroepen de NHL nog als een Friese onderwijsinstelling. Positieve kernwaarden waren betrouwbaar, dichtbij, toegankelijk, open en persoonlijk. Tegelijkertijd werd de NHL gezien als weinig dynamisch en weinig innovatief. 12 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 13
dend, toepasbaar onderzoek. Het onderzoek in het wetenschappelijk onderwijs is gericht op analyse, het onderzoek in het hoger beroepsonderwijs op de praktische toepassing ervan.
De NHL wil een ondernemende hogeschool binnen een noordelijke configuratie van hoger onderwijs zijn en ook zo gezien worden. De afgelopen tijd is hard gewerkt om dat voor elkaar te krijgen. De contractactiviteiten zijn geprofessionaliseerd en het aantal lectoraten is gegroeid. In 2009 startte de NHL met de voorbereidingen van het excellentieprogramma Innovatie en ondernemerszin, een programma waarin studenten leren op het hoogste niveau om de innovatiecyclus te beheersen, projecten te organiseren op basis van eigen passie en multidisciplinair samen te werken. Het programma is sterk gericht op de regio en gekoppeld aan de lectoraten. De NHL is regelmatig in de media als het gaat om onderzoek en ontwikkeling.
1.2
De NHL heeft veel contact met bedrijven en instellingen in de regio. Voortdurend onderzoekt de hogeschool welke kennis, vaardigheden en houdingen de beroepspraktijk vraagt. Het resultaat is bruikbare en toepasbare kennis. Omdat de NHL zich steeds meer richt op onderzoek zijn er nieuwe lectoraten ontwikkeld, waarvan een aantal in samenwerking met bedrijven en instellingen. Bovendien verricht NHL Hogeschool steeds meer betaalde diensten voor het bedrijfsleven en de overheid. De NHL-kenniscentra voeren deze contractactiviteiten uit. Het gaat hierbij om onderzoek, advies, uitvoering van projecten en het verzorgen van onderwijs.
Duidelijk op koers In het Strategisch Plan 2008-2011 heeft NHL Hogeschool een duidelijke koers gekozen. De
op deze weg verdergegaan. De belangrijkste speerpunten zijn:
De NHL wil de komende jaren uitgroeien tot een Regional University of Applied Sciences. Om dat te bereiken moet onderzoek, bijvoorbeeld in de vorm van lectoraten, groeien en afgestemd zijn op de behoefte van het noordelijke bedrijfsleven, instellingen en overheden. NHL Hogeschool streeft naar een toename van het aantal lectoraten naar circa zestien. De omzet uit contractactiviteiten moet stijgen naar twintig procent van de totaalomzet.
• Talentontwikkeling op maat;
Inspirerende ontmoetingsplaats
• Intensieve samenwerking met de beroepspraktijk;
Meer dan ooit maken hogescholen onderdeel uit van de maatschappij. Kennis komt op allerlei manieren de school binnen en gaat er op allerlei manieren weer uit. Vaak ontstaan hierdoor bijzondere samenwerkingsverbanden. Ze leiden tot nieuwe inzichten, prikkelen en maken nieuwsgierig. In veel gevallen legt dit de basis voor innovatie en ondernemerschap.
NHL wil op actieve en motiverende wijze een kennisplatform in het Noorden opbouwen waar studenten, organisaties en overheden elkaar ontmoeten. In 2009 is NHL Hogeschool
• Inspirerende ontmoetingsplaats. Talentontwikkeling op maat
De wisselwerking tussen praktijk en onderwijs is de afgelopen jaren binnen NHL Hogeschool sterk toegenomen. Studenten werken veel aan praktijkopdrachten en krijgen hiervoor soms zelfs betaald. Steeds meer bedrijven en instellingen weten de NHL te vinden als sparringpartner of onderzoeksinstituut. Samen met bedrijven helpt de NHL studenten die als startend ondernemer aan de slag gaan.
De kenniseconomie vraagt om een nieuw type afgestudeerde: de professional die zichzelf weet te vernieuwen door een leven lang te leren. Een andere ontwikkeling is dat hogescholen tegenwoordig te maken hebben met studenten die een nieuwe, meer onderzoekende en experimenterende, leerstijl hebben ontwikkeld. Met het concept competentiegericht onderwijs wil NHL Hogeschool op beide ontwikkelingen inspelen. Een student formuleert zelf zijn onderwijsvraag, uiteraard binnen de kaders van de beroepscompetenties. De NHL zet daar flexibel onderwijs en leerroutes tegenover. Het op maat aanbieden van onderwijs is de afgelopen jaren sterk verbeterd. Mensen die door werkervaring al over de nodige competenties beschikken, hoeven bijvoorbeeld alleen nog die programmaonderdelen te volgen die echt nodig zijn. De NHL wil de komende jaren het onderwijs verder flexibiliseren en een excellente vraaggestuurde didactiek ontwikkelen. Elke student moet een deel van zijn onderwijsprogramma naar eigen inzicht in kunnen vullen. NHL Hogeschool vergroot daarom het maatwerk. Het onderwijsaanbod moet bovendien beter afgestemd zijn op trends als flexibele trajecten en trajecten in het kader van Erkenning Verworven Competenties (EVC’s). NHL Hogeschool wil studenten ondersteunen bij het ontwikkelen van hun talenten. Wanneer de leerroutes op hun persoonlijke ambities zijn afgestemd, kunnen zij het maximale uit zichzelf halen. Kwaliteit staat vanzelfsprekend voorop bij NHL Hogeschool, net als betrouwbaarheid. De afgelopen jaren is er hard gewerkt om de kwaliteit van het onderwijs verder te verbeteren. De komende jaren moet de kwaliteit van andere onderdelen en ondersteunende diensten vergroot worden. De kwaliteitszorg wordt daarbij integraal aangepakt. In de opleidingen ligt het accent op kennisverwerving, reflectie, onderzoek, ontwerp en de vertaling van kennis naar toepassing. De borging van kenniswerving door vraagsturing wordt ingevuld door de hantering van een standaard kennisbasis bij elke opleiding. Bij de ontwikkeling van het aanbod zal de nadruk liggen op nieuwe minors, (on)bekostigde masters en associate degrees. Intensieve samenwerking met de beroepspraktijk
De beroepspraktijk is belangrijk voor NHL Hogeschool. Snelle ontwikkelingen in de beroepspraktijk vragen om kennis en vaardigheden die up-to-date zijn. Dat geldt zowel voor jonge professionals die afstuderen, als voor mensen die werk hebben en zich willen laten bijscholen. Daarnaast vragen bedrijven en instellingen steeds vaker om sectoroverschrij14 Jaarverslag 2009
De NHL wil de komende jaren uitgroeien tot de ‘kennishotspot’ van de regio. Meehelpen aan de ontwikkeling van een aantrekkelijk leef- en werkklimaat. Door specifieke onderzoeks- en ontwikkelingsgebieden te benoemen die direct bijdragen aan de continuïteit, groei en innovatie in de regio. Door studenten op te leiden tot onderzoekende, nieuwsgierige en ondernemende mensen. En door professionals te voorzien van kennis die aansluit op de beroepspraktijk.
1.3
Een nieuwe naam: NHL Hogeschool
Sinds 1 september 2009 heeft de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden een nieuwe naam: NHL Hogeschool. De naam Noordelijke Hogeschool Leeuwarden dekte de lading niet meer. De NHL heeft behalve de hoofdvestiging in Leeuwarden, ook een vestiging op Terschelling. Bovendien biedt de hogeschool opleidingen aan in Groningen, Zwolle en Enschede. De naam Noordelijke Hogeschool Leeuwarden zorgde voor verwarring en paste niet meer bij de ambities van de hogeschool. Naamswijziging
De NHL heeft zowel gedacht aan een aanpassing van de naam als aan het bedenken van een compleet nieuwe naam. Dat laatste kost echter veel geld. Bovendien heet de hogeschool in de volksmond al NHL en op Google zoeken de meeste mensen op de afkorting NHL. Daarom is besloten de naam NHL als nieuwe naam te kiezen. De oorspronkelijke betekenis van de afkorting zal na verloop van tijd slijten zodat de NHL een begrip kan worden. Buiten Friesland weet nog niet iedereen waar de NHL voor staat. Daarom wordt aan de naam Hogeschool toegevoegd. De internationale naam van de NHL was en blijft NHL University of Applied Sciences.
NHL Hogeschool 15
De nieuwbouw heeft 89 miljoen euro gekost. Door een strakke financiële en organisatorische sturing is NHL Hogeschool binnen het herbepaalde budget van 2008 gebleven. De nieuwe locatie is bovendien volgens planning opgeleverd.
Submerk Kennis en Bedrijf
Eén van de doelstellingen in het Strategisch Plan 2008-2011 is dat de NHL de contractactiviteiten (diensten aan bedrijven en instellingen) verder professionaliseert. De omzet moet groeien en het financieel rendement moet positief zijn. Contractactiviteiten worden, in tegenstelling tot onderwijs, niet direct met een hogeschool geassocieerd. Om verder te kunnen groeien is het slim om te profiteren van de naamsbekendheid van de NHL. Aan de andere kant moet duidelijk zijn dat het om andere diensten gaat dan onderwijs. Daarom is gekozen voor een aparte naam: NHL Kennis en Bedrijf. Onder dit submerk vallen alle nietonderwijsactiviteiten van de NHL gericht op bedrijven en organisaties. Het gaat hierbij om kenniscentra en lectoraten. Door te kiezen voor een apart submerk verwacht de NHL betere resultaten te boeken.
Het nieuwe gebouw is transparant, flexibel en ingericht op modern onderwijs. De nadruk ligt meer op individueel onderwijs en minder op klassikaal onderwijs. Er is meer ruimte voor overleg en voor zelfstandig en projectmatig werken. Alle onderdelen van de NHL in Leeuwarden zijn in 2010 te vinden op één locatie. Bewust is er voor gekozen om de onderwijsafdelingen in de nieuwbouw fysiek anders te positioneren dan de organisatorische indeling in vier instituten. Daardoor kunnen studenten en medewerkers van verschillende vakgebieden elkaar gemakkelijker ontmoeten. Uiteindelijk profiteert iedereen daarvan: creativiteit en leren van elkaars kennis leidt tot vernieuwing.
Huisstijl
Tegelijk met de nieuwe naam is ook een nieuwe huisstijl gelanceerd, ontworpen door designbureau Koeweiden Postma. Dit bureau was ook verantwoordelijk voor succesvolle huisstijlen van organisaties als Hema, Achmea en KPN Glasvezel. Bij de ontwikkeling van de nieuwe huisstijl van NHL Hogeschool waren medewerkers en studenten van verschillende afdelingen betrokken. Het oude logo was een geografische afbeelding van Noord-Nederland met daarin Leeuwarden uitgelicht. In het nieuwe typografische logo staan ‘NHL’ en ‘Hogeschool’ centraal. De contouren van de nieuwbouw vormden de inspiratiebron voor de vormgeving van het nieuwe logo. De huisstijl bestaat daarnaast uit een palet van kleuren en lettertypes. Alle 73 NHL-opleidingen kunnen hiermee hun eigen combinaties maken. Binnen één herkenbare huisstijl ontstaan zo verschillende gezichten. De nieuwe huisstijl werd aan het begin van het studiejaar 2009-2010 feestelijk gepresenteerd. De kunstgalerij van de hogeschool had ter gelegenheid een speciale expositie over de huisstijl ingericht. Sinds september 2009 is de nieuwe huisstijl op alle nieuwe uitingen van de NHL te zien. Overigens is de huisstijl gefaseerd ingevoerd: oude voorraden zijn eerst opgemaakt om kapitaalvernietiging te voorkomen. Sinds begin 2010, tegelijk met de verhuizing van alle NHL-onderdelen naar de nieuwe locatie, is het oude logo definitief verdwenen.
Het nieuwe gebouw is ook goed voor het imago van de NHL. De nieuwe locatie is modern en innovatief; dat geeft de hogeschool een goede uitstraling. Positieve waarden zijn gebleven, waarden als modern en ondernemend zijn steeds meer van toepassing op de NHL.
1.5
Gedreven organisatie NHL Hogeschool is een dynamische organisatie waar ruim 1.000 gedreven mensen werken. Met allemaal hun specifieke expertise en eigenzinnigheid. De hogeschool staat bekend als nuchter maar gedreven, open en sociaal. Ruim 10.000 studenten volgen onderwijs bij de NHL. Dit kan in Leeuwarden zijn, de hoofdlocatie, maar ook op Terschelling, in Groningen, Zwolle of Enschede. Opleidingen en instituten
NHL Hogeschool is uniek in de regio. De hogeschool heeft 73 opleidingen: een breed aanbod van bachelors, hoogwaardige masters en associated degrees. Deze diversiteit is de kracht van de NHL. Wie wil studeren, kan op de NHL kiezen uit vele opleidingen: van Informatica tot Verpleegkunde en van Commerciële Economie tot Leraar Maatschappijleer. Het onderwijsaanbod van NHL Hogeschool is ondergebracht in vier instituten: • Economie & Management • Educatie & Communicatie • Techniek • Zorg & Welzijn
1.4
Een nieuw gebouw Een belangrijke mijlpaal in 2009 was de oplevering van de nieuwe locatie in Leeuwarden.
Elk instituut wordt geleid door een instituutsdirecteur. Deze is verantwoordelijk voor het beleid, de primaire processen en de bedrijfsvoering. De instituutsdirecteur werkt volgens de kaders van het Strategisch Plan. Een instituut is onderverdeeld in afdelingen. Deze worden geleid door de afdelingshoofden.
Op de locatie van de oude ‘Bouhof’ aan de Rengerslaan is rondom het bestaande gebouw
Learning Centre
een nieuwe ring opgetrokken. In 2009 is de nieuwe locatie van NHL Hogeschool aan de Rengerslaan in Leeuwarden opgeleverd. Een klein aantal medewerkers en studenten trok begin november al in het nieuwe pand. Eind december volgde de grote verhuizing, wat omvang betreft één van de grootste van Nederland. Het gezicht van de oude ‘Bouhof’, een ontwerp van architect Abe Bonnema, is volledig veranderd. Architect Herman Hertzberger heeft met respect voor het bestaande gebouw een glazen ring toegevoegd. Hierdoor is de totale oppervlakte van het NHL-gebouw verdubbeld.
16 Jaarverslag 2009
Behalve de instituten heeft NHL Hogeschool ook het Learning Centre. Dit onderdeel ondersteunt, NHL-breed, het competentiegericht leren. Studenten en medewerkers kunnen via het Learning Centre allerlei cursussen, workshops of trainingen volgen en zo hun kennis uitbreiden. Een deel van de cursussen is gericht op het ontwikkelen van vaardigheden, zoals Excel Plus, Nederlands formuleren en structureren en Conflicthantering. Andere trainingen richten zich meer op de ontwikkeling van het individu. Voorbeelden hiervan zijn Heroriëntatie studieloopbaan en Positieve psychologie. Kenniscentra en lectoraten
De NHL wil zich verder ontwikkelen in onderzoek. Omdat hbo-instellingen zich nog niet zo lang op onderzoek richten, is het belangrijk om dit nader te omschrijven. Onderzoek in het hoger beroepsonderwijs is strategisch, wetenschappelijk verantwoord, ontwikkelingsgericht NHL Hogeschool 17
en praktijkgericht. De NHL kiest voor onderzoek dat valt onder de noemer ‘innovatie door sectoroverschrijdende toepassing van technologie’. Dat betekent dat onderzoek, ontwerp en ontwikkeling binnen NHL Hogeschool altijd naar aanleiding is van vragen en behoeften van bedrijven, instellingen, zorg, welzijnswerk en overheid. Technologie wordt praktisch toegepast om oplossingen of verbeteringen te realiseren. Dit type onderzoek past bij de NHL en bij de behoefte van de regio. Toegepast onderzoek wordt vooral gedaan in lectoraten. Organisatorisch vallen deze onder de instituten. Eind 2009 had de NHL acht lectoraten, variërend van een lectoraat Cybersafety tot een lectoraat Open Innovatie. In 2009 kwamen er drie nieuwe lectoraten bij. Het lectoraat Innovatie en Competentieontwikkeling in de zorg stopte eind oktober. Dit lectoraat was opgezet in samenwerking met de Talma Stichting. In 2010 zal de NHL in samenwerking met de Talma Stichting een nieuw lectoraat opzetten.
door en uit de studenten en medewerkers van de NHL. Daarnaast zijn er binnen de NHL afzonderlijke deelraden voor de instituten en het SCKO. De deelraden overleggen met hun directeur over voorstellen die alleen het eigen organisatieonderdeel aangaan. De omvang van de deelraden is afhankelijk van de grootte van het organisatieonderdeel. Elk jaar zijn er verkiezingen voor de studenten, elke twee jaar voor de medewerkers. Organogram
Raad van Toezicht
College van Bestuur
De komende jaren moeten de contractactiviteiten van de NHL sterk groeien. De meeste contractactiviteiten vallen onder één van de twaalf NHL-kenniscentra. Elk instituut heeft op zijn eigen specifieke terrein één of meerdere kenniscentra. Hier komt de vraag van bedrijven en instellingen samen met de expertise van de hogeschool. Sommige kenniscentra opereren al jaren succesvol, zoals de kenniscentra Computer Vision, Multimedia en VraaghetdeVries.nl. Andere zijn relatief nieuw, zoals het HotSpot Duurzame Energie.
Bureau Bestuursondersteuning
Learning Centre
Finance & Control
Sinds 2007 werken de ondersteunende diensten binnen de NHL samen in het Service Centre voor Kwaliteit en Organisatie (SCKO). Dit centrum heeft een breed aanbod, waaronder ontwikkeling, advies en uitvoering van beleid. Het SCKO werkt voor de instituten, het College van Bestuur en het Bureau Bestuursondersteuning en bestaat uit de afdelingen:
Bestuur en ondersteuning
Het College van Bestuur bestaat uit twee leden: Willem Smink (voorzitter) en Diane Keizer. Samen hebben zij de dagelijkse leiding over de NHL. Het College is verantwoordelijk voor de realisatie van de visie, de missie en de doelstellingen van de hogeschool. De Collegeleden hebben elk hun eigen portefeuille (bijlage 2) en zijn verantwoordelijk voor verschillende beleidsterreinen en organisatieonderdelen. Elke twee weken overlegt het College van Bestuur met de instituutsdirecteuren, de directeur Finance & Control en de directeur van het SCKO. Dit College van Overleg bespreekt alle belangrijke ontwikkelingen binnen de hogeschool, bijvoorbeeld op het gebied van strategie, nieuwbouw, onderwijsconcept, lectoraten en contractactiviteiten.
Facilitaire Zaken Informatisering
Service Centre voor Kwaliteit en Organisatie
• Facilitaire Zaken • Informatisering • Marketing & Communicatie • Onderwijs & Kwaliteit • Personeel & Organisatie
Service Centre voor Kwaliteit en Organisatie
Financiële Administratie
Marketing & Communicatie Onderwijs & Kwaliteit Personeel & Organisatie
Instituut Economie & Management
Instituut Techniek
Instituut Educatie & Communicatie
Instituut Zorg & Welzijn
Economics
Engineering
Communicatie
HBO-V
Business Administration
Built Environment
PABO
Social Studies
Information & Organisation
Communication & Multimedia Design
Kunst & Educatie
Theologie
Marketing
Maritiem Instituut Willem Barentsz
Exacte Vakken
Public Management
Life Sciences
Sociale Vakken
Talen
Bureau Bestuursondersteuning helpt het College van Bestuur op het terrein van bestuurlijke en juridische zaken. Het bureau wordt rechtstreeks aangestuurd door het College van Bestuur.
ECNO
Finance & Control ondersteunt alle organisatieonderdelen binnen de NHL op het gebied van het financiële beleid en het financiële beheer. De afdeling is verder verantwoordelijk voor de financieel-administratieve organisatie, de financiële informatieverschaffing en het interne risicobeheersingssysteem en interne controle. Medezeggenschap
NHL Hogeschool heeft een Hogeschoolraad die het College van Bestuur gevraagd en ongevraagd adviseert. Bij verandering van beleid, nieuw beleid en andere (vastgelegde) onderwerpen, heeft het College de instemming van de Hogeschoolraad nodig. De Raad is onafhankelijk en niet verbonden aan een organisatieonderdeel. De leden worden gekozen 18 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 19
2.
NHL Hogeschool is als kennisinstelling sterk geworteld in de noordelijke regio. Met een
Het onderwijs en onderzoek van de NHL
breed aanbod en gevarieerde onderwijspopulatie is de hogeschool bovendien verbonden
Verbonden met de regio
gebruikmaken van het brede onderwijsaanbod en het grote regionale netwerk van de ho-
met vrijwel alle sectoren van de maatschappij. Dankzij deze diversiteit heeft de NHL een aantrekkelijk studie- en werkklimaat. Door het persoonlijke karakter van de school ontstaan er gemakkelijk onverwachte en innoverende ontmoetingen in onderwijs en onderzoek. Studenten moeten zich op de NHL optimaal kunnen ontplooien. Zij kunnen daarbij geschool. Daarin zitten het midden- en kleinbedrijf, de industrie, publieke dienstverleners en overheden.
2.1
Onderwijsaanbod De NHL is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een kennisinstelling met competentiegericht onderwijs. De hogeschool biedt associate degrees, bachelors en masters en de 73 opleidingen vertegenwoordigen alle sectoren in het beroepenveld: accountants, verpleegkundigen, communicatiespecialisten, technici, leraren, noem maar op. Als middelgrote hogeschool is de NHL uniek in Nederland met dit brede aanbod. Aanbod
De NHL richt zich op twee doelgroepen: scholieren en mensen die werk en studie combineren. Aan de eerste groep biedt de NHL 52 voltijd bachelorstudies en 2 associate degrees. De tweede groep kan kiezen uit 38 bachelors, 2 associate degrees en 13 masters. Sommige opleidingen worden zowel aan scholieren als werkenden aangeboden. Behalve de 73 geregistreerde opleidingen, verzorgt de NHL ook meer dan 40 cursussen en korte post-hboopleidingen. Een volledig overzicht van de geregistreerde opleidingen is te vinden in bijlage 3. Wijzigingen
Enkele jaren verzorgde NHL Hogeschool onder licentie van Hogeschool INHolland de bacheloropleiding Scheepsbouwkunde. In 2009 nam de NHL deze opleiding officieel over van INHolland. Daarnaast waren er twee naamswijzigingen: de bacheloropleiding Hydrografie heet voortaan Ocean Technology en de Hogere Europese Beroepen Opleiding gaat verder als European Studies. In 2009 veranderde er veel voor de pedagogiekopleidingen. NHL Hogeschool bood deze opleidingen aan in Zwolle en Leeuwarden. De bacheloropleiding Pedagogiek in Zwolle werd per 1 september 2009 overgedragen aan Windesheim. De NHL biedt deze opleiding nu alleen nog in Leeuwarden aan. In ruil voor de bacheloropleiding Pedagogiek kreeg de NHL de educatieve bacheloropleidingen waaronder de zogenoemde PTH-opleidingen in Gronin20 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 21
hogescholen scoort de NHL daarnaast vooral goed op:
gen en Leeuwarden. De masteropleiding Pedagogiek kreeg er een nieuwe vestigingsplaats bij; de NHL biedt de opleiding nu ook in Groningen aan. De instroom voor de voltijdse variant van de master Pedagogiek werd stopgezet.
• De inhoud en samenhang van het studieprogramma; • De organisatie van de opleiding; • Het oordeel van experts over de opleiding.
Ook stopte de NHL met de instroom in twee lerarenopleidingen door een tekort aan aanmeldingen: Mens en maatschappij en Techniek. Deze opleidingen vervallen eind 2010. In 2009 vervielen vijf deeltijdopleidingen: Leraar Basisonderwijs, Leraar Scheikunde eerstegraad, Leraar Aardrijkskunde eerstegraad, Leraar Geschiedenis eerstegraad en Leraar Biologie eerstegraad. De NHL had de instroom in deze opleidingen al eerder stopgezet.
In totaal behalen 26 van de 32 beoordeelde opleidingen een bovengemiddelde score. De beste opleiding van de NHL is Maritiem Officier. Deze opleiding, die op Terschelling wordt aangeboden, scoorde maar liefst een 9,0. Maritiem Officier van de NHL staat hiermee op plaats zes in de top tien van beste opleidingen van Nederland. Andere opleidingen met een hoge score zijn onder andere Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde, Docent Beeldende Kunst & Vormgeving en Management, Economie en Recht (MER). De opleiding Bouwkunde van de NHL is de beste Bouwkunde-opleiding van Nederland.
Een volledig overzicht van de wijzigingen in het onderwijsaanbod is te vinden in bijlage 4.
2.2
Kwaliteit: voortdurende uitdaging NHL Hogeschool wil de kwaliteitszorg integraal aanpakken, dus voor alle onderdelen van de hogeschool. Het doel is om de kwaliteit van diensten en producten structureel, systematisch en samenhangend te blijven verbeteren. Dat geldt voor onderwijs, maar ook voor onderzoek. De samenhang tussen beide is sterk. De kwaliteit van het onderwijs heeft een directe invloed op de kwaliteit van het onderzoek en andersom. Ook de kwaliteit van de ondersteunende producten en diensten, zoals de studievoortgangregistratie, is voor studenten en andere belanghebbenden steeds belangrijker. Kwaliteit vraagt daarom om permanente aandacht en inspanning. Beleid
De NHL werkt aan vier producten voor de invoering van integrale kwaliteitszorg: • Visie op kwaliteit(szorg); • Beschrijving van de wenselijke processen; • Beschrijving van de wenselijke organisatie; • Beschrijving van de wenselijke instrumenten. De NHL maakt hierbij gebruik van twee instrumenten: het EFQM-model (European Foundation for Quality Management) en de PDCA-cyclus (Plan, Do, Check, Act). Accreditaties
In 2009 zijn de volgende opleidingen gevisiteerd: Bedrijfswiskunde, Pedagogiek, Bestuurskunde/Overheidsmanagement, Management, Economie en Recht (MER), International Business and Languages, Godsdienst-pastoraal werk en 17 tweedegraads lerarenopleidingen. Alle opleidingen zijn door de visiterende en beoordelende instantie positief beoordeeld. De NVAO, de accrediterende instantie, heeft voor een deel van de visitaties al een positief besluit afgegeven. In de loop van 2010 zal de NVAO de resterende beoordelingen uitvoeren.
2.3
Instroom en inschrijvingen Instroom
In 2009 stroomden 3.223 studenten in bij NHL Hogeschool. Dit is een stijging van 12% ten opzichte van 2008. Landelijk steeg de instroom in het hoger beroepsonderwijs met 7,9%. De grootste groei zit in de instroom van deeltijdstudenten: een stijging van 22,7% in vergelijking met 2008. Ten opzichte van 2006 bedraagt de groei zelfs 85%. De instroom voltijdstudenten groeide in 2009 met 9,4% ten opzichte van een jaar eerder. Instroom NHL Hogeschool naar opleidingsvorm en aantal (Bron: HBO-raad)
3500 3000 2500
40 22 348
11 380
33
643
524
2000 1500 2419
2526
2321
2540
1000 duaal
500 0
deeltijd voltijd 2006
2007
2008
2009
Studenttevredenheid
In 2009 heeft de NHL deelgenomen aan de (toen nog apart van elkaar uitgevoerde) Nationale Studenten Enquête en de Studentenquête van de HBO-raad. De resultaten van de eerste enquête staan in de Keuzegids en op de website van Studiekeuze123. De resultaten van de enquête van de HBO-raad gebruikt de NHL voor de interne kwaliteitszorg en voor accreditaties. Oordeel Keuzegids
Eind december kwam de Keuzegids Hoger Onderwijs 2010 uit. Hierin worden hogescholen en opleidingen beoordeeld op een aantal criteria. NHL Hogeschool staat op de vijfde plaats in de landelijke ranking van middelgrote hogescholen en laat daarmee de overige noordelijke hogescholen achter zich. De NHL scoort bovengemiddeld op de sectoren communicatie, recht en bestuur en techniek. Ook scoort de NHL goed op de groepsgrootte en prestaties, zoals het aantal studenten dat het eerste jaar succesvol afrondt. Ten opzichte van de andere 22 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 23
Het grootste deel van de instroom (35,3%) bestaat uit studenten met een havo-vooropleiding. Het aandeel studenten afkomstig van het middelbaar beroepsonderwijs is met 29,4% iets hoger dan het landelijk gemiddelde (27,5%). Het aandeel studenten met een vwo-vooropleiding ligt met 5,5% juist lager dan het landelijk gemiddelde (8,2%). Deze verhoudingen zijn redelijk stabiel gebleven door de jaren heen. Meest opvallend is de stijging van het aantal studenten dat al in het hoger onderwijs gestudeerd heeft.
De meeste studenten van de NHL komen uit Friesland. Opvallend is de groeiende instroom uit diverse regio’s in Groningen, Drenthe en (in mindere mate) de kop van Noord-Holland. Sinds 2009 heeft de NHL studenten uit alle postcodegebieden van Nederland. Instroom naar regio (top tien) op basis van postcode en woonplaats (Bron: inschrijfsysteem NHL Hogeschool)
500 Instroom NHL Hogeschool naar vooropleiding in % (Bron: HBO-raad)
2006
2007
2008
2009
havo
34,9
33,6
37,7
35,3
vwo
5,0
4,9
5,2
5,5
mbo
32,7
32,9
29,1
29,4
ho
13,7
15,0
16,7
19,9
overig
13,7
13,6
11,3
9,9
400
300
200 2005 2006
100
2007 2008
De grootste instroom in 2009 vond plaats bij de sector hoger pedagogisch onderwijs (HPO), gevolgd door hoger technisch en natuurkundig onderwijs (HTNO). In 2008 was de sector hoger economisch onderwijs (HEO) nog het grootst. De instroom bij deze sector daalt echter al een aantal jaren.
2009
0 en
ard
w eu
Le
en
ht
ac
Dr
en
ing
on Gr
um
rlik
e ,B uw
o Gr
k,
dij
re or
n
ee
nv
re ee
ek
e
Sn
H
ek
an
Fr
er
um
kk
Do
ard
lsw
Bo
ure
Jo
G Instroom NHL Hogeschool naar hbo-sector in % (Bron: HBO-raad) 2006
2007
2008
2009
hoger economisch onderwijs (HEO)
31
30
28
24
hoger gezondheidszorg onderwijs (HGZO)
5
3
4
4
hoger kunstonderwijs (KUO)
2
2
2
1
hoger pedagogisch onderwijs (HPO)
22
23
25
30
hoger sociaal-agogisch onderwijs (HSAO)
15
18
17
14
hoger technisch en natuurkundig onderwijs (HTNO)
25
24
24
28
24 Jaarverslag 2009
regio
2005
2006
2007
2008
2009
Leeuwarden
312
386
382
471
486
Drachten
305
300
317
333
356
Groningen
140
163
195
223
308
Grouw, Berlikum
242
254
223
244
259
Gorredijk, Heereveen
194
178
198
224
243
Sneek
139
134
143
178
202
Franeker
130
141
135
142
159
Dokkum
138
98
114
118
136
Bolsward
103
94
104
118
131
Joure
101
103
100
107
115
Totaal
1804
1851
1911
2158
2395
NHL Hogeschool 25
Marktaandeel
Landelijk heeft de NHL al jaren een marktaandeel in instromende studenten tussen de 2,4% en 2,5%. In 2009 bedroeg het marktaandeel 2,48%. De NHL heeft regionaal gezien (de drie noordelijke provincies) een marktaandeel van 22,4% en is daarmee de tweede hogeschool in het Noorden.
Man-vrouw verdeling ingeschreven studenten NHL 2007-2009 (Bron: HBO-raad)
5800
5500 Marktaandeel instroom NHL 2006-2009 in % (Bron: HBO-raad)
5200 2,6 4900 5581
2,5 5312
4600
5255
2,4
4778
4866
4872
4300
2007
2,3
2008 2,44
2,48
2,48
man
2,39
2,2
vrouw
Verdeling ingeschreven studenten NHL 2009 naar leeftijd in % (Bron: HBO-raad)
2,1
2,0
2009
4000
2006
2007
2008
2009 10%
Er studeren iets meer mannen aan de NHL dan vrouwen. Het grootste deel (47%) van de studenten is tussen de 20 en 24 jaar oud. 33% van de studenten is ouder dan 25. De meerderheid van deze laatste groep bestaat uit deeltijdstudenten. In totaal is 81% van de studenten ingeschreven bij een voltijdstudie. Bij het instituut Educatie & Communicatie staan de meeste studenten (3.744) ingeschreven.
20%
9%
14% < 20 47%
Aantal ingeschreven studenten NHL 2006-2009 (Bron: HBO-raad)
20 - 24 25 - 29 30 - 39
10500
40 +
10350 Verdeling ingeschreven studenten NHL 2009 naar hbo-sector in % (Bron: HBO-raad)
10200
10050
10453 26%
9900 10090 9750
29%
10121
9944 4% 2%
12%
hoger economisch onderwijs (HEO) hoger gezondheidszorg onderwijs (HGZO)
9600 2006
2007
2008
2009
27%
hoger kunstonderwijs (KUO) hoger pedagogisch onderwijs (HPO) hoger sociaal-agogisch onderwijs (HSAO)
Het aantal ingeschreven studenten is in 2009 met ruim 300 toegenomen ten opzichte van 2008. De stijgende lijn van de afgelopen jaren zette door. 26 Jaarverslag 2009
hoger technisch en natuurkundig onderwijs (HTNO)
NHL Hogeschool 27
NHL Hogeschool streefde in 2009 naar een afstudeerrendement dat bij de beste 25 procent van Nederland hoort. Dat is gelukt. Het grootste deel van de NHL-opleidingen (met meer dan 50 studenten en waarvan meer dan 1 opleiding in Nederland aangeboden wordt) heeft een rendement dat tot de beste 25 procent van die opleidingen in Nederland behoort.
Man-vrouw verdeling ingeschreven studenten NHL 2007-2009 (Bron: HBO-raad)
4000 3500
Afstudeerrendement na vijf jaar studie per instroomcohort in % (Bron: HBO-raad)
3000 60 2500 59
2000
3744 58
1500
2602
2488
1000
1619
500
57 59,3
56
58,5
58 0
2006
2007
2008
2009
55
58,6
58,5
57
56,7 55,5
54 NHL
Verdeling ingeschreven studenten NHL 2009 naar opleidingsvorm in % (Bron: HBO-raad)
53
18%
2001
2002
2003
Afstudeerrendement na vijf jaar studie per instroomcohort in % naar vooropleiding (Bron: HBO-raad)
1%
81% voltijd deeltijd duaal
Studierendementen
Het gemiddelde afstudeerrendement (na vijf jaar studie) van alle opleidingen van de NHL samen ligt iets hoger dan het gemiddelde van alle opleidingen in Nederland. Als het afstudeerrendement van de NHL wordt gesplitst naar vooropleiding valt op dat studenten die afkomstig zijn uit het vwo- of uit het hoger onderwijs een hoger rendement hebben. Het rendement van studenten met een havo-vooropleiding is het laagst, terwijl dit niet blijkt uit de uitvalcijfers. Studenten met een havo-vooropleiding doen blijkbaar langer over hun studie. Ook landelijk is dit het geval.
28 Jaarverslag 2009
landelijk 2000
2000
2001
2002
2003
havo
52,8
52,4
53,1
54,3
vwo
67,9
75,6
64,0
67,7
mbo
58,0
58,0
57,5
58,0
ho
74,0
71,0
76,3
77,0
De uitval van studenten bij NHL-opleidingen ligt onder het landelijk gemiddelde. Zowel na één jaar studie, als na drie jaar studeren lag de uitval in 2007 (het laatst gemeten jaar) ruim 2% onder dit gemiddelde. Gesplitst naar vooropleiding zijn er grote verschillen. Bij studenten met een vwo-vooropleiding is de minste uitval. Bij studenten met een vooropleiding in het middelbaar beroepsonderwijs is de uitval het hoogst. Deze verdeling is vergelijkbaar met landelijke cijfers.
NHL Hogeschool 29
2.4
Uitval na één jaar studie per instroomcohort in % (Bron: HBO-raad)
In 2009 is het onderwijsconcept van de NHL verder doorontwikkeld. De NHL kiest voor competentie-, vraag- en praktijkgericht onderwijs. Dit vergt een ondernemende houding van studenten: zij werken op basis van hun eigen leervraag aan de competenties die passen bij het beroepsprofiel van de opleiding. Omdat de leerstijl, de ambitie en de oriëntatie van de studenten verschillen, moet de NHL maatwerk bieden. De hogeschool wil hierop inspelen met een gedifferentieerd aanbod. Dat blijkt nu al uit de associate degree opleidingen, de EVC- en maatwerktrajecten en de ontwikkeling van een hogeschoolbreed programma voor excellente studenten. Verder is de relatie met de beroepspraktijk belangrijk. De NHL koppelt het onderwijs daarom aan praktijkopdrachten van het bedrijfsleven en de overheid. De lectoraten en kenniscentra van de NHL spelen hier een grote rol in. Op deze manier is onderwijs verbonden met de praktijk en toegepast onderzoek.
20 18 16 14 12 10 8
14,5
16,3
15,6
15,3
17,5
17,2 15
13
6
Onderwijsstandaards
4 2 0
NHL landelijk 2004
2005
2006
2007
Uitval na drie jaar studie per instroomcohort in % (Bron: HBO-raad)
25
• Voor opleidingen wordt het gemakkelijker om samen te werken; • Voor studenten wordt het gemakkelijker om over de grenzen van hun eigen opleiding aan competenties te werken; • De ondersteuning door middel van ICT kan worden verbeterd; • De kwaliteitseisen zijn transparanter en zijn onderdeel van het onderwijs en van onderwijsondersteunende processen.
NHL heeft een groot aantal minors. De meeste worden binnen de opleidingen aangeboden, maar steeds meer biedt de NHL ook hogeschoolbrede minors, zoals Duurzaamheid en Ondernemerschap. Deze zijn toegankelijk voor alle studenten van de NHL. Alle programma’s van NHL Hogeschool (behalve Accountancy) hebben een vrije keuzeminor. Studenten kunnen zelf bepalen hoe ze deze invullen. Ze kunnen kiezen uit het hogeschoolbrede minoraanbod van de NHL, maar ook uit minors elders in Nederland en in het buitenland.
15
21,6
21,2
20,9
18,8
17,8
21,7
19,9
Excellentieprogramma
22,2
5 NHL 0
In 2009 is NHL Hogeschool begonnen met het invoeren van onderwijsstandaards. Deze moeten voor harmonisering en standaardisering van het onderwijs zorgen. De voordelen hiervan zijn:
Aanbod minors
20
10
Vraaggestuurd en flexibel onderwijs
landelijk 2002
2003
2004
De NHL startte in 2009 met de voorbereiding van het excellentieprogramma Innovatie en ondernemingszin. Hiervoor is een subsidie toegekend door het Sirius-programma. Het excellentieprogramma richt zich op studenten die ‘nieuwe dingen durven doen’ en die hebben aangetoond dat zij een extra uitdaging aankunnen. Het programma omvat 60 European Credits. Studenten leren op het hoogste niveau om de innovatiecyclus te beheersen, projecten te organiseren op basis van eigen passie en multidisciplinair samen te werken. Het programma is sterk gericht op de regio en gekoppeld aan de lectoraten.
2005
Erkenning Verworven Competenties Uitval na drie jaar studie per instroomcohort in % uitgesplitst naar vooropleiding (Bron: HBO-raad)
2002
2003
2004
2005
havo
12,4
15,0
17,0
15,1
vwo
8,1
11,5
9,5
11,0
mbo
23,1
21,8
24,1
24,8
ho
15,5
14,5
15,7
14,0
30 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool heeft in 2007 en 2008 subsidie gekregen voor de ontwikkeling van trajecten op het gebied van Erkenning Verworven Competenties (EVC) en andere maatwerktrajecten. Voor 2009 besloot de NHL geen subsidie meer aan te vragen, maar de ontwikkeling met eigen middelen te financieren. Het EVC-project werd per 1 januari 2009 beëindigd en nu worden de EVC- en maatwerktrajecten door de instituten van de NHL uitgevoerd. Het SCKO heeft de instituten ondersteund bij deze overgang, onder andere met trainingen voor assessoren/begeleiders en met hulp bij het opzetten van de administratieve organisatie. In 2009 keek de NHL met andere partijen hoe de EVC-trajecten uitgebreid konden worden. Samen met de Open Universiteit Nederland is een businesscase opgesteld voor samenwerking op het gebied van EVC-trajecten. Ook is de NHL partner in het regionale samenwerkingsverband ‘Kennisontwikkeling in de provincie Friesland’. Aan dit samenwerkingsverband doen opleidingsinstituten (uit het middelbaar en hoger beroepsonderwijs), gemeenten, ken-
NHL Hogeschool 31
Vaak kloppen ze aan bij één van de kenniscentra voor advies, in-company-opleidingen of de uitvoering van een project. In 2009 waren binnen de NHL twaalf kenniscentra actief:
niscentra, opleidingsfondsen, UWV, werkgeversorganisaties en Provincie Fryslân mee. Het doel is om het opleidingsniveau in de provincie te verhogen en werkzoekenden te helpen bij het vinden van werk, eventueel in combinatie met scholing.
• Computer Vision; • Communicatie; • Economie & Management; • Educatief Centrum Noord en Oost (ECNO); • HotSpot Duurzame Energie; • Internet Academie; • Jachtbouw; • Maritiem Instituut Willem Barentsz; • Multimedia; • Ruimtebouwers; • VraaghetdeVries.nl; • Zorg & Welzijn.
Voor de uitvoering van EVC-trajecten heeft de NHL in 2009 overeenkomsten afgesloten met verschillende opdrachtgevers, zoals De Friesland Zorgverzekeraar, UWV, het EVC Dienstencentrum van RBO (één van de grootste opleidingsinkopers voor UWV) en de organisatie Fources. Hierdoor is de NHL als aanbieder van EVC-trajecten steeds beter zichtbaar.
2.5
Vernieuwing van de beroepspraktijk Naast onderwijs biedt de NHL ook praktijkgericht onderzoek en contractactiviteiten aan. Onderzoek gebeurt via lectoraten. Deze hebben een gunstige invloed op de opleiding en de ontwikkeling van professionals. Lectoraten stimuleren bovendien de innovatie in de regio want ze spelen in op actuele maatschappelijke vraagstukken. De contractactiviteiten
In bijlage 6 staan enkele kenniscentra met hun aandachtsterrein en projecten die in 2009 zijn uitgevoerd.
zijn ondergebracht in de kenniscentra van de NHL. Deze verbinden het onderwijs met de praktijk en houden zich bezig met onderzoek, advies en de uitvoering van projecten. Daar-
De kenniscentra leveren een substantiële omzet. De externe inkomsten bedroegen in totaal 15,9 miljoen euro. Dit komt overeen met 18,8 procent van de totale baten. De NHL streeft naar een omzet uit contractactiviteiten van 20 procent van de totaalomzet.
naast verzorgen de kenniscentra opleidingen en cursussen voor bedrijven en instellingen. NHL Hogeschool ambieert een sterke groei op het gebied van onderzoek en contractactiviteiten. Zowel het aantal lectoraten als de omzet uit contractactiviteiten moet toenemen.
Behalve voor omzet, zorgen de kenniscentra ook voor kennisontwikkeling; het onderwijs en de innovatie in de regio worden erdoor gestimuleerd. Dat gebeurt bijvoorbeeld door de zogenaamde RAAK-projecten. Samen met het midden- en kleinbedrijf en professionals in de publieke sector werkt de NHL direct aan kenniscirculatie en kennisontwikkeling. In 2009 heeft de NHL een recordaantal RAAK-projecten binnengehaald, namelijk zes gehonoreerde reguliere projecten.
Lectoraten
Praktijkgericht onderzoek wordt steeds belangrijker binnen hogescholen. Het is goed voor de inhoud van onderwijsprogramma’s en de professionalisering van docenten. Aan de andere kant stimuleert onderzoek de ontwikkeling en vernieuwing van de beroepspraktijk. Voor een groot deel wordt het praktijkgericht onderzoek uitgevoerd door de lectoraten. De NHL wil eind 2011 twaalf lectoraten hebben. Eind 2009 telde de hogeschool er acht: • Cybersafety; • Maatschappelijke participatie van jongeren met een licht verstandelijke beperking; • Maritiem, Marien Milieu & Veiligheidsmanagement; • Moleculaire Detectietechnologie • Ondernemerschap en Risicofinanciering; • Open Innovatie; • Water Service Management; • Werkplekleren en ICT. In januari 2009 werd Jelle Drost benoemd tot lector Maatschappelijke participatie van jongeren met een licht verstandelijke beperking en Gijsbert Jansen tot lector Moleculaire Detectietechnologie. Hans Hummel werd in februari benoemd tot lector Werkplekleren en ICT. In oktober eindigde het lectoraat Innovatie en Competentieontwikkeling in de zorg. In 2010 zal de NHL nog enkele nieuwe lectoraten starten, waaronder Zorg in een digitale wereld en Serieus Gaming. In bijlage 5 staat een overzicht van de aandachtsterreinen van de lectoraten en een aantal belangrijke projecten die in 2009 zijn uitgevoerd. Verschillende lectoraten leverden een substantiële bijdrage aan de inhoud van de onderwijsprogramma’s. Het lectoraat Open Innovatie werkte mee aan de ontwikkeling van het NHL-excellentieprogramma en het lectoraat Cybersafety ontwikkelde een minor voor studenten. Een voorbeeld van een succesvolle bijdrage aan de vernieuwing van de beroepspraktijk leverde Water Service Management. Dit lectoraat ontwikkelde de ‘serious game’ Water Utility Management. Kenniscentra
NHL Hogeschool profileert zich in de regio als dé plek waar men voor elke kennisvraag terecht kan. Ook bedrijven en instellingen weten steeds beter de weg naar de NHL te vinden. 32 Jaarverslag 2009
Een voorbeeld is het RAAK-project Sustainable Energy Monitoring. De nadruk in dit project ligt op het verzamelen van praktijkdata op het gebied van duurzame energie en het creëren van de infrastructuur die dit mogelijk maakt. Samen met tientallen bedrijven ontwikkelt de NHL monitoringsfaciliteiten op bestaande of nieuwe praktijklocaties. De verzamelde data worden geanalyseerd en toegankelijk gemaakt. Zodat de deelnemende bedrijven en het onderwijs hier hun voordeel mee kunnen doen, bijvoorbeeld in de vorm van passende vervolgprojecten.
2.6
Persoonlijke begeleiding NHL Hogeschool vindt de persoonlijke begeleiding van studenten erg belangrijk. Zeker nu gekozen is voor vraaggestuurd onderwijs. Omgekeerd waarderen studenten de persoonlijke aandacht en toegankelijkheid van docenten. Eén van de ambities in het Strategisch Plan van de NHL is de verdere ontwikkeling van de studieloopbaanbegeleiding. Een goede persoonlijke begeleiding begint in de visie van de NHL al voor de poort en gaat door nadat een student is afgestudeerd. Voorlichting aankomende studenten
Individuele voorlichting is steeds belangrijker binnen NHL Hogeschool. Scholieren komen via één-op-ééngesprekken met studenten en docenten meer te weten over de NHL-studies. Dat gebeurt bijvoorbeeld tijdens kleinschalige voorlichtingsmomenten, zoals de maandelijkse NHL Walk In. In 2009 konden scholieren tijdens de open dagen van de NHL voor het eerst een interessetest doen. De test is ingekocht bij een onafhankelijke leverancier en geeft resultaten van alle te volgen studies in het hoger onderwijs, zowel in Nederland als daarbuiten. Wie de test heeft gedaan, kan de resultaten daarna bespreken met een studiekeuzeadviseur. Aankomende studenten kunnen ook een vervolggesprek aanvragen dat dieper ingaat NHL Hogeschool 33
op de interesses en mogelijke keuzes. Scholieren waarderen dit aanbod zeer en geven aan dat dit helpt bij het maken van een juiste keuze.
Decanaat
De decanen van NHL Hogeschool begeleiden studenten bij verschillende problemen. Dit kan bijvoorbeeld zijn op het gebied van studievertraging, financiën of speciaal benodigde hulpmiddelen. Studenten worden soms door een studieloopbaanbegeleider doorverwezen, maar weten vaak ook zelf de weg naar de decaan te vinden.
In het Strategisch Plan benadrukt de NHL het belang van deeltijdonderwijs. De verwachting is dat het aantal scholieren in de toekomst afneemt en het aantal volwassenen dat zich wil laten bij- of omscholen toeneemt. In 2009 zijn voor het NHL-onderdeel Werk en Studie (studeren in deeltijd) verschillende onderzoeken uitgevoerd onder potentiële deeltijdstudenten. Wat voor motieven hebben zij om te gaan studeren, wat is hun zoekgedrag en welke informatiebehoefte hebben zij? Het websitebezoek en de informatieaanvragen zijn grondig bekeken. Daarnaast zijn twee enquêtes gehouden. Uit het onderzoek onder potentiële studenten blijkt dat een grote groep graag wil studeren: 96 procent wil binnen nu en vijf jaar met een studie of cursus beginnen. De belangrijkste reden dat men nog geen studie volgt is tijdgebrek. Van de ondervraagden wil 80 procent niet meer dan 15 uur per week kwijt zijn aan een studie.
De student komt bij een decaan als er sprake is van: • Complexe problematiek, bijvoorbeeld een studieprobleem in combinatie met persoonlijke omstandigheden; • Ernstige studievertraging; • Een studieloopbaanvraagstuk dat de opleiding overstijgt, bijvoorbeeld als een student wil switchen van opleiding; • Vragen over bijvoorbeeld financiën, wet- en regelgeving en uitstelmogelijkheden; • Problemen rondom studievaardigheden, bijvoorbeeld faalangst, niet durven presenteren, uitstelgedrag; studenten kunnen dan deelnemen aan trainingen; • Psychologische problemen; de decanen verwijzen soms ook door naar de GGZ.
In 2009 zijn in totaal meer dan 800 oriëntatiegesprekken aangevraagd. Tijdens zo’n gesprek kijkt een studievoorlichter samen met de aankomende deeltijdstudent of een studie aansluit bij de wensen van de student en aan te passen is aan de persoonlijke situatie. Deeltijdstudenten zien het oriëntatiegesprek als de belangrijkste informatiebron. Informatie via persoonlijk contact is voor deze doelgroep erg belangrijk om uiteindelijk een beslissing te maken.
In 2009 hebben de studentendecanen ruim 2.400 gesprekken gevoerd. Eind 2009 is een enquête gehouden onder studenten over de dienstverlening van het decanaat. De waardering was over de hele linie zeer hoog. Studeren met een functiebeperking
In 2009 heeft NHL Hogeschool een onderzoek uitgevoerd onder studenten met een functiebeperking. In totaal hebben 241 studenten een enquête ingevuld. Op de NHL komen dyslectie en psychische beperkingen het vaakst voor. Uit het onderzoek blijkt dat studenten behoefte hebben aan betere voorlichting over speciale voorzieningen. Meer dan de helft gaf aan dat docenten voldoende rekening houden met hun beperking en hun wensen, bijvoorbeeld voor extra faciliteiten. Toch zou ook de helft graag extra begeleiding willen. Voor de NHL was het onderzoek aanleiding om een aantal verbeteringen na te streven:
Aansluiting
De NHL participeert in het Fries Platform Aansluiting VO-HBO. Dit versterkt de contacten met het voortgezet onderwijs in de regio. Het platform wil de aansluiting van het voortgezet onderwijs op het hoger beroepsonderwijs verbeteren, vooral wat betreft vakinhoud en de pedagogisch didactische aanpak. De afgelopen jaren hebben vooral technische vakken en wiskunde- en natuurvakken veel aandacht gehad. Samen met het voortgezet onderwijs ontwikkelde de NHL modules voor scholieren. Ook zijn er op diverse vakgebieden netwerken van voortgezet onderwijs en NHL-docenten ontstaan die leiden tot meer samenwerking. Het platform coördineert verschillende activiteiten. Die moeten ervoor zorgen dat scholieren beter weten wat studeren in het hoger beroepsonderwijs betekent. Zo is er het jaarlijkse Proefstuderen van de NHL. Scholieren maken die dag kennis met de dagelijkse praktijk van het studeren aan NHL Hogeschool. Het platform brengt ook jaarlijks de instroom en de propedeuseresultaten in kaart. De NHL speelt een belangrijke rol in het terugkoppelen van deze cijfers naar het voortgezet onderwijs. Het aandeel van het middelbaar beroepsonderwijs in de totale instroom ligt bij de NHL iets onder de dertig procent. Dit cijfer blijft min of meer gelijk. De NHL scoort wat dit betreft hoger dan de rest van Nederland. De mbo-studenten komen met name van het Friesland College en ROC Friese Poort. De NHL heeft met beide ROC’s een samenwerkingsovereenkomst. Om de overgang gemakkelijker te maken, kunnen grote groepen leerlingen in het laatste jaar van het mbo al kennismaken met de NHL. Voorbeelden hiervan zijn te vinden bij de opleidingen Bouwkunde, Verpleegkunde, Communication & Multimedia Design en enkele economische studies. NHL Hogeschool werkt ook steeds meer samen met andere ROC’s in Noord-Nederland, waaronder het Noorderpoortcollege en het Alfa-college. Studieloopbaan
Alle opleidingen van de NHL kennen een studieloopbaanlijn. De invulling hiervan hangt af van het beroep waarvoor wordt opgeleid. Daarnaast speelt de behoefte van de student een rol. In 2009 is de NHL begonnen met de harmonisering van de studieloopbaanbegeleiding. Dit betekent dat deze in elke opleiding wordt gekoppeld aan vaste fases: oriëntatie, hoofdfase en afstuderen. Bovendien richt de studieloopbaanbegeleiding zich sterker op planning en studievoortgang. In 2010 wordt de harmonisering voortgezet en kijkt de NHL of er een relatie te leggen is met de talentontwikkeling van studenten.
34 Jaarverslag 2009
• Verbeteren van de voorlichting aan studenten met een functiebeperking; • Verbeteren van de voorlichting aan docenten, bijvoorbeeld over dyslectie; • Intensievere begeleiding van studenten door het decanaat. Deze punten zullen in 2010 worden gerealiseerd.
2.7
Internationalisering Een competentie die alle studenten van de NHL moeten ontwikkelen is het functioneren in een internationale en interculturele omgeving. Om deze competentieontwikkeling mogelijk te maken moet de NHL een internationale leeromgeving bieden. NHL Hogeschool werkt hier op verschillende manieren aan. Allereerst zijn de ambities omschreven in de Beleidsnotitie Internationalisering. Daarnaast heeft de NHL in 2009 een hogeschoolbrede coördinator op het gebied van internationalisering benoemd. Deze houdt zich bezig met het internationaliseringbeleid en geeft leiding aan de uitvoering hiervan. Uitgangspunt van het beleid is dat de internationalisering een bijdrage levert aan het reguliere onderwijsproces. Het streven is dat elke student van de NHL gedurende zijn opleiding met een vorm van internationalisering in aanraking komt. Mobiliteit
De in- en uitgaande mobiliteit van studenten was in 2009 vergelijkbaar met de voorgaande jaren. De ingaande mobiliteit is het aantal buitenlandse studenten dat op de NHL studeert.
NHL Hogeschool 35
Bij de uitgaande mobiliteit gaat het om studenten die een semester in het buitenland zijn geweest en bij een partnerinstelling studiepunten hebben behaald.
was de succesvolle inzet van uitwisselingsstudenten uit Wales als assistent-docent bij de opleiding Leraar Basisonderwijs.
Inkomende en uitgaande mobiliteit aantallen studenten (Bron: HBO-raad)
Internationale samenwerking
Inkomende Techniek
Economie & Management
Zorg & Welzijn
Educatie & Communicatie
Totaal
2006
18
63
9
58
148
2007
22
56
6
41
125
2008
22
57
2
55
136
2009
13
74
2
58
147
Techniek
Economie & Management
Zorg & Welzijn
Educatie & Communicatie
Totaal
Uitgaande
2006
3
59
1
37
100
2007
14
41
3
44
102
2008
24
50
0
35
109
2009
7
47
7
48
110
Elk jaar organiseert het instituut Economie & Management een internationale week. Docenten van buitenlandse partnerinstellingen geven dan gastcolleges aan NHL Hogeschool. Door het samenvoegen van deze colleges ontstaat een interessant programma en staat internationalisering een week lang in de spotlights. Voor de buitenlandse gastdocenten is de week aantrekkelijk omdat zij dan veel internationale collega’s ontmoeten. De internationale week is een uitstekend middel om de relatie met partners te versterken. Het plan is om in 2011 een internationale week voor de hele NHL te organiseren. Op het gebied van ontwikkelingssamenwerking heeft NHL Hogeschool samengewerkt met de Thai Nguyen University of Education in Vietnam. Dit project is eind 2009 succesvol afgesloten. De NHL heeft van zowel Nederlandse als Vietnamese zijde veel lof gekregen voor de originele en eigenzinnige aanpak van dit project. De HBO-raad heeft het project diverse keren aangemerkt als ‘good practice’. Naast dit project was de NHL in 2009 betrokken bij activiteiten in Mozambique, Benin en Ghana. International Office
Het hogeschoolbrede International Office adviseert en helpt studenten met beursaanvragen en formaliteiten rondom een stage of studie in het buitenland. De nadruk ligt op het Erasmusprogramma. Het office registreert daarnaast de inkomende en uitgaande mobiliteit, verzorgt visumaanvragen voor inkomende studenten van buiten de EU en ondersteunt bij gastdocentschappen. Bovendien steekt het office veel tijd in het beheren van het buitenlandse netwerk van ruim 170 partnerinstellingen. Het afsluiten, verlengen, aanpassen of opzeggen van de overeenkomsten vraagt een zorgvuldige registratie. In 2009 is dit verder verbeterd.
Het overzicht geeft geen volledig beeld van alle resultaten op het gebied van internationalisering. Er zijn binnen de NHL veel kortdurende uitwisselingen, projecten en excursies die niet geregistreerd staan in de mobiliteitscijfers. Zo lijkt het instituut Zorg & Welzijn op basis van deze cijfers weinig internationaal actief te zijn, terwijl dit juist wel het geval is. Studenten gingen bijvoorbeeld op excursie naar ziekenhuizen in het Duitse Münster en docenten werkten via ‘video conferencing’ samen met Boise State University in Idaho. Bovendien bezochten zowel docenten als studenten verschillende internationale conferenties. Ook bij de andere instituten zijn er volop voorbeelden te vinden van vormen van internationalisering. Studenten van de opleidingen Docent Beeldende Kunst & Vormgeving en Communication & Multimedia Design reisden af naar Berlijn, de lerarenopleidingen Sociale Vakken naar Papenburg en Turkije, Communicatie naar Tsjechië en Zweden en de financiële opleidingen naar The City in Londen. Bij het instituut Techniek doen jaarlijks veel studenten mee aan internationale Neptune-projecten die binnen het netwerk worden georganiseerd. Internationale stages
Behalve voor een studie in het buitenland, kiezen ook veel studenten voor een internationale stage, al dan niet met een beurs. Stagebureaus en docenten van opleidingen verzorgen de inhoudelijke kant van de stage, het International Office van de NHL assisteert waar nodig met formaliteiten en een beursaanvraag. Ongeveer 80 studenten hebben in 2009 in het buitenland stage gelopen. Engelstalig aanbod
Hoewel het Engelstalig aanbod toeneemt, stond 2009 vooral in het teken van de voorbereiding op verdere groei. Veel docenten hebben een opleiding gevolgd om te kunnen doceren in het Engels. Bij het instituut Zorg & Welzijn zijn alle docenten verplicht bijgeschoold. Een groot aantal docenten van het instituut Economie & Management heeft meegedaan aan een taaltest met aanvullende scholing. Medewerkers in ondersteunende functies hebben bijspijkercursussen in het hogeschoolbrede Learning Centre gevolgd. Nieuw in 2009 36 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 37
3.
Bij de NHL staat kwalitatief en betrouwbaar onderwijs centraal. De hogeschool wil studen-
NHL Hogeschool in bedrijf
ten helpen om hun talenten te ontwikkelen en bovendien een inspirerende ontmoetings-
Ambities vertaald in bedrijfsvoering
wogen jaar met forse inspanningen van veel medewerkers.
plek zijn voor onderwijs en beroepspraktijk. Deze ambities betekenen veel voor de bedrijfsvoering van de NHL. Ze vragen om goed opgeleide docenten, om projectruimtes voor praktijkcases en om het gebruik van nieuwe media. Als bedrijf had de NHL in 2009 een intensief jaar met veel veranderingen: de oplevering van de nieuwe locatie, een reorganisatie en een grote investering in een nieuw werkplekconcept. Kortom, 2009 was een veelbe-
3.1
Personele ontwikkelingen De NHL wil een energieke organisatie zijn waar gedreven mensen onderwijs verzorgen, onderzoek verrichten en contractactiviteiten uitvoeren. Eigenzinnigheid en tegendraadsheid wordt gewaardeerd. Door de gemaakte keuzes voor onderwijs op maat, meer praktijkgericht onderzoek en de groei van contractactiviteiten ontstaan nieuwe rollen, zoals die van expert, trainer, tutor/coach, assessor, studieloopbaanbegeleider, onderzoeker en acquisiteur. NHL Hogeschool speelt hier op in met verschillende strategieën. Bijvoorbeeld: investeren in de competentieontwikkeling van de huidige medewerkers. Maar ook: meer functiedifferentiatie binnen het primair proces. Dat betekent meer juniorposities en meer topposities zodat de deskundigheid van het personeel aansluit bij de verschillende onderwijsvragen van studenten. Functiedifferentiatie is bovendien goed voor de loopbaanmogelijkheden op NHL Hogeschool. Verder wil de NHL toe naar een vast percentage aan flexibele formatie en meer personeelsdynamiek. Om dat laatste te bereiken wordt een nieuw loopbaan- en carrièrebeleid ontwikkeld gericht op interne doorstroom. Formatie
De gemiddelde omvang van de personeelsformatie 2009 was 806 fte. Dit is een daling ten opzichte van 2008 (847 fte). Ook het totaal aantal medewerkers daalde. Dit komt voor een deel door de overname van de opleiding Pedagogiek door hogeschool Windesheim. Weliswaar kreeg de NHL daar de technische lerarenopleidingen voor terug, maar deze opleidingen zijn kleiner van omvang. Daarnaast nam de formatie af door de uitstroom van medewerkers met een tijdelijke aanstelling. Kosten
In 2009 bedroegen de totale personeelskosten van de NHL 60,7 miljoen euro. De salariskosten stegen naar 53,5 miljoen euro. Deze stijging heeft te maken met de uitbetaling van een volledige eindejaarsuitkering van 8,3%. In 2008 was dit nog 5,8%. Bij het sturen van de 38 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 39
formatieontwikkeling kijkt de NHL vooral naar de verhouding tussen vaste salariskosten en de totale baten. Wanneer inkomsten teruglopen vormen de vaste salariskosten het belangrijkste risico voor de organisatie. In 2009 bedroeg het percentage vaste salariskosten 63%, tegen 64% in 2008.
Onderwijzend en ondersteunend
Kosten van het personeelsbestand (Bron: P&O)
Verhouding OP – OOP, % aantal medewerkers (Bron: P&O)
(Bedragen x € 1.000)
2006
2007
2008
2009
Salariskosten
45.259
48.613
52.073
53.494
Overige personeelskosten
7.753
8.535
8.439
7.204
Totale personeelskosten
53.012
57.148
60.512
60.698
De verhouding tussen onderwijsgevend personeel (OP) en onderwijsondersteunend personeel (OOP) is de afgelopen jaren stabiel gebleven. In 2010 zal deze verhouding veranderen omdat de omvang van het ondersteunend personeel door een reorganisatie afneemt.
60 50 40 30
Totale baten
71.223
74.921
81.458
54,6
54,1
84.399
45,9
45,4
20 Salariskosten t.o.v. totale baten
64%
65%
64%
63%
Vast en tijdelijk
10
onderwijsgevend ondersteunend
0
Tijdelijk personeel maakt een organisatie flexibeler. Maar er zitten ook nadelen aan een flexibele formatie. Het eigen risico wordt vergroot omdat de NHL zelf de werkloosheiduitkering aan ex-medewerkers (wachtgeld) betaalt. NHL Hogeschool streeft daarom naar een minimaal percentage van 16% aan tijdelijke formatie. De uitdaging in 2009 was om de personeelsformatie niet groter te laten groeien dan begroot. Daarnaast moest er een stabiel budget voor werkeloosheidsuitkeringen komen. In het verleden steeg het eigen risico van de NHL fors door het beëindigen en vervangen van tijdelijke arbeidscontracten. NHL Hogeschool wil dit voorkomen door vacante functies beter in te vullen én de instroom in de WW te verminderen. De nieuwe werkwijze is in 2009 van start gegaan. Wie een vacature heeft binnen de hogeschool kan deze centraal melden bij een speciale commissie van de afdeling Personeel & Organisatie. De commissie kijkt vervolgens hoe de vacante vacatures en de tijdelijke medewerkers gematcht kunnen worden. Deze werkwijze heeft de interne arbeidsmarkt verbeterd. Hierdoor is de flexibele formatie licht verminderd tot 19,1% en hoefde de NHL minder werkeloosheidsuitkeringen uit te keren.
2008
2009
Functieschaal
De verdeling van de functieschalen over de medewerkers is in 2009 veranderd ten opzichte van 2008. Door het beleid om meer jonge docenten te benoemen in de functies van junioren basisdocent is het aantal medewerkers in de schalen 9 en 10 gestegen. De stijging in de schalen 12 en 13 komt omdat het aannemen van gepromoveerde docenten in het hoger beroepsonderwijs gestimuleerd is. Daarnaast zijn er landelijke afspraken gemaakt om het vak van onderwijsgevende met behulp van de Plasterkgelden aantrekkelijker te maken. Het aantal medewerkers in de schalen 2 en 3 is afgenomen. Dit komt omdat de catering in het bedrijfsrestaurant is uitbesteed en een aantal medewerkers met een tijdelijk dienstverband is vertrokken. Schaalverhoudingen, % aantal medewerkers (Bron: P&O)
Verhouding vast – tijdelijk, % aantal medewerkers (Bron: P&O)
100 2008 80
60
40
6,1
27,2
1,6
7,4
4,1
2,8
4,2
2,2
7,3
4,4
5,3
25,1
80,9
76,9
2009
20 23,1
19,1
0 2008
40 Jaarverslag 2009
2,2
2009
0,7
5,9
28,5
vast
0,4
7,5
4,9
tijdelijk
3,5
4,8
2,0
6,9
5,1
5,6
24,3
NHL Hogeschool 41
Leeftijd
De gemiddelde leeftijd van medewerkers stijgt al sinds enkele jaren. In 2009 ging deze ontwikkeling door. Dit komt gedeeltelijk omdat de NHL voorzichtig is in het aannemen van mensen. De komende jaren is aandacht nodig voor de verjonging van het personeelsbestand.
3.2
Reorganiseren voor de toekomst In 2009 is vanwege de verdere verbetering van de doelmatigheid van de organisatie een reorganisatie gestart. Het doel is, zeker met de huisvesting in een nieuwe locatie in Leeuwarden, om de kwaliteit van onderwijs en ondersteuning ook op lange termijn te waarborgen. Dit betekent dat de reorganisatie beoogt dat gedwongen ontslagen zoveel mogelijk
Leeftijdsverhoudingen, % aantal medewerkers (Bron: P&O) Leeftijd
2008
2009
18-24 jaar
3,1
2,2
25-29 jaar
8,0
6,2
30-34 jaar
8,1
7,7
35-39 jaar
9,7
9,8
40-44 jaar
13,6
13,0
45-49 jaar
16,2
15,5
50-54 jaar
15,3
17,0
55-59 jaar
16,1
17,7
60 jaar en ouder
9,9
10,9
worden voorkomen door natuurlijk verloop, het niet verlengen van tijdelijke aanstellingen en het herplaatsen van medewerkers waar mogelijk. De NHL begeleidt de medewerkers die toch boventallig zijn naar een andere baan, binnen of buiten de hogeschool. Organisatorische redenen
De verhuizing naar de nieuwe locatie aan de Rengerslaan in Leeuwarden was een goed moment om na te denken over de inrichting van de organisatie. De reorganisatie heeft met verschillende organisatorische ontwikkelingen rekening gehouden: • Fysiek: de NHL verandert van een organisatie met onderwijsinstituten in een flexibele en vraaggestuurde onderwijsorganisatie. De ondersteuning van de docenten en studenten moet mee veranderen en aangepast zijn aan de nieuwbouw; • Inhoudelijk: door de automatisering en standaardisatie van de onderwijsondersteuning verandert het werk van de ondersteunende afdelingsbureaus. Het werk neemt ook in omvang af; • Dienstverlening SCKO: dit onderdeel werkt straks zo goed als geheel op één locatie in plaats van op meerdere plekken. Dat heeft fysieke gevolgen, maar ook inhoudelijk moeten de diensten aangepast worden aan de nieuwbouw.
Anciënniteit
Financiële redenen
Anciënniteit staat voor het aantal jaren dat een medewerker in dienst is. Dit getal is veelzeggend voor de instroom van nieuwe medewerkers, het ervaringsniveau van de huidige medewerkers en de aantrekkelijkheid van de NHL als werkgever. Het aantal medewerkers dat vijftien jaar of langer in dienst is, daalde ten opzichte van 2008.
Voor de continuïteit van de organisatie moet de NHL financieel gezond worden gemaakt. Hiervoor is een besparing van 4,5 miljoen euro in 2011 nodig. De inkomsten kunnen met 1,2 miljoen omhoog, het resterend bedrag van 3,3 miljoen moet komen van een besparing op materieel en personeel. Dat betekent onder meer dat de formatie ruim 50 fte kleiner wordt. Reductie van fte’s is niet direct hetzelfde als boventalligheid. In 2010 wordt duidelijk of en hoeveel mensen boventallig zullen zijn.
Anciënniteitverhoudingen, % aantal medewerkers (Bron: P&O) Aantal jaren in dienst
2008
2009
0-4
39,6
34,0
5-9
17,4
23,0
10 - 14
6,8
10,8
meer dan 15
36,2
32,2
Man/vrouw
Er werken bij de NHL bijna net zoveel mannen als vrouwen. In tegenstelling tot 2008 en eerdere jaren zijn de vrouwen in 2009 licht in de meerderheid. Vrouwen werken wel meer in deeltijd. Verhouding man – vrouw, % aantal medewerkers (Bron: P&O) Geslacht
42 Jaarverslag 2009
2008
2009
Man
50,1
49,9
Vrouw
49,9
50,1
De veranderingen voor het SCKO en het overig OOP
De doelen en taken van het SCKO veranderen niet. Een aantal onderdelen verhuist naar een andere plek in de organisatie. Het gaat bijvoorbeeld om de Mediatheek, Bureau Inschrijving en de Salarisadministratie. Sommige functies en de bijbehorende taken zullen veranderen. Dit kan leiden tot aanpassingen of vermindering van het aantal medewerkers. De verwachting is dat het SCKO door de reorganisatie met ruim 30 fte zal afnemen. De reorganisatie is gericht op al het onderwijsondersteunend personeel (OOP). De grootste veranderingen vinden echter plaats bij de mensen die op de afdelingsbureaus werken. Nu zijn er meerdere afdelingsbureaus per instituut of één bureau voor een heel instituut. Na de reorganisatie heeft de NHL vijf clusterbureaus waarin ondersteunende taken zijn ondergebracht, zoals secretariële ondersteuning, ondersteuning administratieve processen, roostering en planning, communicatie met studenten en ondersteuning van stage en contracten. De clusterbureaus zijn onderdeel van de nieuwe afdeling Onderwijs Service Bureau van het SCKO. Als gevolg van de reorganisatie neemt het aantal fte’s met ruim 20 af. Door het herplaatsen van mensen en het niet verlengen van tijdelijke contracten streeft de NHL ernaar om boventalligheid zoveel mogelijk te voorkomen. Reorganisatieproces in 2009
De reorganisatie is in 2009 gestart in nauw overleg met de betrokkenen. Eerst is het reorganisatieplan geschreven en vastgesteld door de Hogeschoolraad. Het Sociaal Plan is inmiddels klaar en voor akkoord bevonden door de vakbonden. In het plan staan alle begrippen, rechten en plichten van werknemers en NHL Hogeschool. NHL Hogeschool 43
3.3
Ook wordt de plaatsingsprocedure en het instellen van de plaatsingsadviescommissies en de bezwarencommissie uitgelegd.
onderwerpen als promotiebeleid, masterbeleid en het aantrekken en vasthouden van high potentials. Het plan wordt in de periode 2009 - 2012 geïmplementeerd.
Het vervolg van de reorganisatie
Onderzoekscompetenties
De reorganisatie loopt nog door tot 1 april 2011. Medewerkers krijgen regelmatig mondeling en schriftelijk te horen wat de stand van zaken is en welke volgende stappen gezet worden. Medio 2010 is er duidelijkheid voor de OOP’ers. De meeste mensen zijn dan geplaatst in een (nieuwe) functie. De NHL begeleidt boventallige medewerkers naar een passende functie, binnen of buiten de NHL. Hiervoor zijn diverse faciliteiten beschikbaar, die staan in het Sociaal Plan.
De NHL wil door toegepast onderzoek de beroepspraktijk helpen ontwikkelen. Om deze taak beter te kunnen doen moet de hogeschool meer onderzoekscompetenties in huis hebben. Dit kan bereikt worden door werknemers master- of promotietrajecten te laten volgen of door nieuwe medewerkers te werven die de benodigde onderzoekscompetenties al hebben.
keling van competentieprofielen voor de verschillende functiegroepen. In 2007 waren de
NHL Hogeschool streeft naar 75 gepromoveerden of promovendi in 2012. In 2008 en 2009 waren dit er 45. Om groei mogelijk te maken schrijft elk instituut een formatieplan met daarin de posities die geschikt zijn voor gepromoveerden of promovendi. In een scholingsplan staat welke afspraken het instituut heeft gemaakt over promotietrajecten met zittende docenten. Positief is dat de Plasterkgelden benut kunnen worden om de onderzoekscompetenties te verbeteren. Een belangrijke ontwikkeling is wel dat door vergrijzing en verloop het aantal vervangingsvacatures de komende jaren stijgt. Een deel kan worden ingevuld door docenten met een voltooid doctoraat.
profielen voor iedere functie beschikbaar. De regeling Coachen, Beoordelen & Belonen
NHL Professionaliseringsacademie
Naar een professionelere organisatie De NHL en het onderwijs veranderen. Daarmee ook de competenties die van medewerkers gevraagd worden. De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in regelingen en faciliteiten om de deskundigheid van medewerkers te verbeteren. In 2002 startte de NHL met de ontwik-
heeft ervoor gezorgd dat er structureel beoordelingsgesprekken worden gevoerd. Ook in
De NHL heeft in 2009 zelf een opleiding ontwikkeld op het gebied van pedagogisch-didactische bekwaamheid. Deze is bestemd voor beginnende docenten die geen onderwijsbevoegdheid hebben. Binnen de opleiding is intervisie belangrijk. Onderdeel van de opleiding is een actieonderzoek, aangezien onderzoek binnen het hoger beroepsonderwijs steeds belangrijker wordt. De eerste cursus werd nog uitsluitend door NHL-medewerkers gevolgd, aan de tweede cursus namen ook docenten van andere hogescholen deel. Het opleidingstraject is zo succesvol dat er plannen zijn voor een NHL Professionaliseringsacademie. Deze opleidingsacademie voor eigen medewerkers gaat in het voorjaar van 2010 van start en biedt een breed aanbod op het gebied van onderwijsdidactische vaardigheden, toetsen, onderzoek, kwaliteitszorg en ICT-vaardigheden.
2009 stond het verder verbeteren van de deskundigheid van de medewerkers hoog op de agenda. Competenties als externe gerichtheid, onderzoeksvaardigheden, internationale oriëntatie, ICT-vaardigheden, ondernemerschap en conceptueel denken worden steeds belangrijker. NHL Hogeschool wil sterk investeren in de competentieontwikkeling van medewerkers en streeft onder andere naar meer gepromoveerde medewerkers en een beter loopbaan- en carrièrebeleid. Beoordelingsgesprekken
In 2009 doorliep de NHL de cyclus Coachen, Beoordelen & Belonen voor de derde keer. De cyclus garandeert dat medewerkers in ieder geval jaarlijks een beoordelingsgesprek hebben. In sommige gevallen is dat om een logische reden niet mogelijk. Bijvoorbeeld omdat iemand langdurig ziek is of omdat een medewerker zeer binnenkort uit dienst gaat. In het studiejaar 2008-2009 werden 677 beoordelingen gegeven, 66,2 procent van het totaal aantal medewerkers. Omdat de cyclus wordt doorlopen in een studiejaar (september tot en met juni) worden de metingen ook in die periode gedaan.
hogeschool totaal
677
Onvoldoende
6 (0,9%)
Gezond, prettig en veilig werken NHL Hogeschool wil een bedrijf zijn waar mensen graag komen werken en blijven werken. De hogeschool moet daarom een gezonde, prettige en veilige werkomgeving bieden. Tevredenheid medewerkers
In 2009 heeft NHL Hogeschool weer een tevredenheidsonderzoek onder de medewerkers gehouden. Om eventuele verbeteringen of verslechteringen te kunnen zien, moesten de medewerkers dezelfde vragen beantwoorden als in 2006.
Aantal beoordelingsgesprekken studiejaar 2008-2009 (Bron: P&O) Beoordelingen
3.4
Goed
636 (93,9%)
Uitstekend
35 (5,2%)
Uit de beoordelingsgesprekken blijkt dat er weinig onvoldoendes gescoord worden. Statistisch gezien is dat bijzonder te noemen. Een terechte vraag kan zijn in hoeverre leidinggevenden een goed competentiegericht plan- en beoordelingsgesprek kunnen voeren. De afdeling Personeel & Organisatie zal dit in 2010 onderzoeken en mogelijk met een voorstel komen voor een verbeterde aanpak van de cyclus.
NHL Hogeschool heeft de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in het management van de NHL. Dat blijkt uit nieuwe leidinggevende posities, managementbijeenkomsten, de stimulering van educatie en professionalisering en de nieuwe besturingsfilosofie. Deze investeringen lijken voor een hogere tevredenheid te zorgen. Medewerkers zijn positiever over de begeleiding van het ziekteverzuim en meer tevreden over de functioneringsgesprekken. Uit het onderzoek blijken echter ook punten van aandacht. Zo lijkt het vertrouwen in het gevoerde (onderwijs)beleid af te nemen. Verder onderzocht moet worden waarom dit zo is. Daarnaast zijn de medewerkers minder tevreden over de opleidings-, ontwikkelings- en loopbaanmogelijkheden bij de NHL. Ook op dit punt onderneemt de NHL actie.
Plasterkgelden
De HBO-raad en de vakcentrales hebben een convenant gesloten over de besteding van de zogenaamde Plasterkgelden. Een deel hiervan is bestemd voor het uitbreiden van de loopbaanmogelijkheden van docenten. Onderwijsgevenden kunnen zo in een hogere schaal terechtkomen. Voor het gehele hoger beroepsonderwijs is 15 miljoen euro beschikbaar. In 2009 is de NHL begonnen met het schrijven van een plan van aanpak. Hierin staan ook 44 Jaarverslag 2009
Om de resultaten van het onderzoek beter te kunnen plaatsen is benchmarking zinvol. Bij het opzetten van een volgend onderzoek zal hiermee rekening gehouden worden. Verzuim
Het verzuimpercentage geeft het totale verzuim aan, inclusief ziektegevallen langer dan een NHL Hogeschool 45
jaar. Het percentage lag in 2009 op gemiddeld 4,15%. Dit is een sterke stijging ten opzichte van 2008 en hoger dan het streefpercentage van 3,7%. Nadat het verzuim onder onderwijsgevend personeel eerder daalde, steeg dit in 2009 juist weer met 1%. In november had de NHL te maken met de gevolgen van de griepgolf, maar dit verklaart de stijging onvoldoende. De toenemende werkdruk leidt met name bij de oudere werknemer mogelijk tot een stijging van het ziekteverzuim.
Sinds 2008 is iedere maand het NHL Café open. Medewerkers uit de hele organisatie kunnen elkaar op een informele manier ontmoeten. Per keer staat een thema centraal. Het doel van het NHL Café is het contact tussen medewerkers te stimuleren en het ‘NHL-gevoel’ te vergroten. Andere evenementen waren de Nieuwjaarsbijeenkomst, de Opening Studiejaar en de NHL Battle, een kennisquiz voor medewerkers en studenten.
3.5
Ziekteverzuim, % aantal medewerkers (Bron: P&O) 2006
2007
2008
2009
Onderwijsgevend
3,68
3,58
2,64
4,64
Ondersteunend
3,85
3,66
3,63
3,72
Totaal
3,76
3,62
3,15
4,15
Huisvesting In het Strategisch Plan 2008-2011 staat dat de NHL competentiegericht onderwijs wil bieden. Dit is een verandering van aanbodgericht naar vraaggericht. De student formuleert zijn onderwijsvraag op basis van de competenties die nodig zijn in de beroepspraktijk. De hogeschool zet daar verschillende leerroutes en werkvormen tegenover, zoals opdrachten, projecten, stages, werkgroepen, colleges, cursussen en onderzoek. In dit onderwijsmodel moeten studenten, docenten en bedrijfsleven elkaar gemakkelijk kunnen ontmoeten. De nieuwe locatie van de NHL aan de Rengerslaan is hier helemaal op ingericht. Er zijn werkruimtes voor kleine groepen, projectgroepruimtes en veel faciliteiten die ontmoeting
De NHL werkt al jaren met een eigen verzuimprocedure, gebaseerd op de wet Verbetering Poortwachter. In het Sociaal Medisch Team stemmen leidinggevenden, bedrijfsarts, bedrijfsmaatschappelijk werk en de afdeling Personeel & Organisatie de verzuimbegeleiding op elkaar af. Achmea Vitale levert sinds januari 2008 de bedrijfsarts. Negatief voor het overleg in het Sociaal Medisch Team was de regelmatige wisseling van bedrijfsartsen bij Achmea Vitale. In 2010 onderzoekt de NHL wat het gewenste gezondheidsbeleid is en worden verbeterplannen voorgesteld en geïmplementeerd. Naast de begeleiding door de bedrijfsarts kunnen NHL-medewerkers gebruik maken van het bedrijfsmaatschappelijk werk. De NHL heeft hiervoor een contract afgesloten met het GIMD.
mogelijk maken, zoals de grote centrale hal en de gezamenlijke studielandschappen. In 2009 is hard gewerkt om de oplevering van de nieuwe locatie te halen. Behalve in Leeuwarden is NHL Hogeschool ook gehuisvest in Groningen, Zwolle, Enschede en op Terschelling. Een overzicht van de verdeling van de totale vloeroppervlakte per locatie is te vinden in bijlage 7. Leeuwarden
Zilveren Kruis Achmea en de HBO-raad hebben samen LIVVIT ontwikkeld. Elke hogeschool beschikt hiermee over een aantal diensten om verzuim te voorkomen, gezondheid te bevorderen en reïntegratie te stimuleren. In 2009 zijn de diensten van LIVVIT uitgebreid aan het personeel gecommuniceerd, zowel via de leidinggevenden als via intranet. In totaal hebben de medewerkers voor circa € 65.000,- aan aanvragen ingediend én gehonoreerd gekregen. Het streven voor 2010 is het bedrag te verdubbelen. Decentrale arbeidsvoorwaarden
De hogeschool besteedt 1,15% van de bruto loonsom aan decentraal overleg over arbeidsvoorwaarden. Dit budget is beschikbaar voor het maken van nieuwe afspraken of het verbeteren van bestaande regelingen. In het lokale CAO-overleg wordt regelmatig gesproken over de besteding van de middelen. In 2009 is voor de volgende verbeteringen van regelingen gekozen: • Betaald ouderschapsverlof, afgestemd op de nieuwe wetgeving per 1 januari 2009; • Aanvullende afspraken over de regeling reiskosten woon-werkverkeer; • Telewerken: het vergoeden van abonnementkosten voor medewerkers die internet thuis zakelijk gebruiken. De afspraken zijn vastgelegd tot medio 2012. Events
De NHL organiseerde in 2009 meerdere evenementen om de interne kennisuitwisseling en de verbondenheid met de hogeschool te stimuleren. Zo werd ook dit jaar weer de NHL Academy Award uitgereikt. Studenten en medewerkers kunnen hun goede ideeën, verrassende projecten en vernieuwende inzichten inzenden en meedingen naar de prijs. De competitie creëert een gevoel van trots en betrokkenheid bij de NHL. De NHL Academy Award zorgt er bovendien voor dat instituten en afdelingen elkaars expertise beter leren kennen en samenwerken waar het kan. 46 Jaarverslag 2009
Het meeste onderwijs van NHL Hogeschool wordt verzorgd in Leeuwarden. Alle instituten zijn hier met opleidingen gevestigd. In 2009 nog op verschillende plekken in de stad, met de komst van de nieuwe locatie zitten alle opleidingen in één gebouw. Dit is een sterke verbetering van de huisvestingssituatie. Helderheid, transparantie en flexibiliteit zijn de kernwoorden van het nieuwe NHL gebouw. Het voldoet aan alle eisen die het onderwijs van nu stelt: een innovatieve leer- en werkomgeving voor studenten én personeel. In het ontwerp ligt de nadruk op individueler onderwijs, minder klassikaal les en meer overleg. De nieuwe locatie heeft een flexibele indeling die studenten letterlijk en figuurlijk de ruimte geeft die nodig is voor hun ontwikkeling. Meest opvallend onderdeel van de nieuwbouw is de glazen ring van twee verdiepingen. De ring zweeft vijf meter boven de grond en staat op verschillende plekken in verbinding met de bestaande bouw. De centrale hal heeft een prominente rol in de nieuwbouw. Het is een semi-openbare ruimte met een centrale balie, een informatiezone, een winkeltje en de Repro. De hal is bovendien zeer geschikt voor grote bijeenkomsten en exposities. Bijzonder is het theater dat op vijf meter hoogte in de hal ‘hangt’. Onder de hal is een fietsenkelder voor 2.000 fietsen. Doordat de ring op vijf meter hoogte is geplaatst, is de onderkant van de oude ‘Bouhof’ nog zichtbaar. Hoewel het contrast tussen de oud- en nieuwbouw groot is, vormen de nieuwe delen en de bestaande bouw één open geheel. De nieuwe ring geeft de locatie een gevoel van transparantie. Ook in het bestaande gebouw zijn muren vervangen door glas. De nieuwe NHL-locatie gaat samen met de locatie van Stenden hogeschool onderdeel uitmaken van de Kenniscampus Leeuwarden. Het kennisplein tussen de twee hogescholen is een ontmoetingsplek voor studenten en een verbindend element. Daarnaast komen op de Kenniscampus studentenwoningen, kennisintensieve bedrijven, een sporthal met sportvelden, horeca en een park met een evenemententerrein. NHL Hogeschool 47
ganisatie als geheel is in 2009 niet gewijzigd. Een overzicht van de projectorganisatie is te vinden in bijlage 8.
Terschelling
Een bijzondere locatie van de NHL is het Maritiem Instituut Willem Barentsz (MIWB) op Terschelling. Het instituut bestaat al meer dan 130 jaar en is uitgegroeid tot één van de best uitgeruste maritieme opleidingsinstituten in Nederland. Dankzij de ligging op het eiland Terschelling, de campus, de unieke simulatoren en de eigen opleidingsvaartuigen heeft het Maritiem Instituut een uitstekende reputatie, ook in het buitenland.
Verschillende partijen, intern en extern, hebben hard gewerkt om de bouwplanning te halen. Om het nieuwe gebouw gebruiksklaar te maken waren verschillende werkgroepen samengesteld. Een greep uit hun werkzaamheden:
In 2009 is een start gemaakt met het groot onderhoud en renovatie van de school. Zo zijn de verwarmingsketels vervangen, is de buitenzijde van het gebouw gestraald en zijn de kozijnen opnieuw in de verf gezet.
• Een groot aantal Europese aanbestedingen is uitgevoerd en geëffectueerd; • Het facilitaire beleid voor de nieuwbouwlocatie is vastgesteld; • Het nieuwe werkplekconcept Activiteit Gerelateerd Werken is uitgewerkt en in workshops met medewerkers voorbereid; • Het totale meubilair binnen de NHL is geïnventariseerd en beoordeeld op mogelijk hergebruik. Zo’n tachtig procent van het meubilair zal op de nieuwbouwlocatie weer worden gebruikt; • De verhuizing is voorbereid, uitgewerkt en uitgevoerd.
Daarnaast is onderzoek gehouden naar de campus van het MIWB. In de eerste twee jaar van hun studie wonen de studenten verplicht op de campus, omdat dit onderdeel uitmaakt van hun beroepsvorming. Veel studenten zullen immers in hun latere beroep langere tijd op een schip verblijven, samen met collega’s. Uit het onderzoek blijkt dat de capaciteit van de huidige campus onvoldoende is om de positie van het Maritiem Instituut te vergroten. Ook het aantal vierkante meters per bewoner, de technische staat en de uitstraling van het gebouw sluiten niet aan bij de ambities van het MIWB.
Communicatiecampagne
Op basis van de resultaten van het onderzoek werken de Gemeente Terschelling, Stichting Zeevaartschoolbelangen, Stichting Studenten Huisvesting en NHL Hogeschool aan een voorovereenkomst. De partijen spreken hierin af zich gezamenlijk in te zetten voor de realisatie van een nieuwe campus op Terschelling.
Om studenten en medewerkers goed voor te bereiden op de verhuizing en de nieuwe locatie, is een uitgebreide communicatiecampagne gehouden. Er waren speciale digitale nieuwsbrieven en ook via intranet werd iedereen op de hoogte gehouden. De aangestelde verhuiscoördinatoren en de uitgebreide verhuisgids bleken zeer belangrijk in de informatievoorziening. Medewerkers en hun familie konden de nieuwe locatie in november, tijdens een speciale dag, komen bekijken.
Overige locaties en extern gebruik
Get Ready
Behalve in Leeuwarden en op Terschelling is de NHL ook gevestigd in Groningen, Zwolle en Enschede. Aan de Laan Corpus den Hoorn in Groningen zit het Educatief Centrum Noord en Oost (ECNO). Dit NHL-kenniscentrum richt zich op advies, onderzoek en opleidingen op het gebied van onderwijs in Noord-Nederland. Aan de Zwartewaterallee in Zwolle zit Pedagogiek in Zwolle. Dit onderdeel verzorgt contractactiviteiten voor het pedagogisch werkveld.
In de nieuwbouw gaat de NHL werken volgens het concept Activiteit Gerelateerd Werken. Hierin staat digitale archivering centraal en is er beperkt ruimte voor papieren archivering. De NHL kan zo veel archief- en opslagruimte besparen. Als voorbereiding zijn in 2009 alle afdelingsarchieven, studentenarchieven en het centrale archief opgeschoond en kleiner gemaakt. Het nieuwe werkconcept betekent grote veranderingen. Om medewerkers voor te bereiden zijn in het najaar van 2009 speciale workshops georganiseerd. Hier stonden onderwerpen centraal als ‘hoe ziet mijn werkomgeving eruit’, ‘hoe verloopt een doorsnee werkdag in de nieuwbouw’, ’hoe gaan we met elkaar om in de nieuwe werkomgeving’ en ‘waar laat ik mijn spullen’.
Daarnaast biedt de NHL samen met andere onderwijsinstellingen op diverse plaatsen opleidingen aan. Voorbeelden hiervan zijn de masterlerarenopleidingen in Groningen in samenwerking met Rijksuniversiteit Groningen en de theologische opleidingen in Enschede in samenwerking met hogeschool Saxion.
Catering
In september 2009 nam hogeschool Windesheim de opleiding Pedagogiek in Zwolle van NHL Hogeschool over. Daar kreeg de NHL de technische lerarenopleidingen in Groningen voor terug. Deze zijn gevestigd bij Hanzehogeschool Groningen. Vanaf februari 2010 kunnen de opleidingen beter gebruikmaken van de voorzieningen van de NHL. Externe gebruikers die permanent ruimte afnemen bij de NHL zijn: ASA-Campus uitzendbureau, Rijksuniversiteit Groningen en Open Universiteit Nederland.
3.6
Vanaf 1 augustus is de catering van de locatie aan de Rengerslaan uitbesteed aan Sodexo. Het doel is een continue kwaliteitsverbetering en kostenreductie. In de laatste vijf maanden van 2009 zijn al belangrijke stappen gezet: medewerkers zijn opgeleid, de dienstverlening is verbeterd en het cateringassortiment is aangepast.
3.7
Informatisering Door vraaggestuurd onderwijs wordt ICT belangrijker. Flexibel onderwijs betekent meer
Naar de nieuwe locatie Voor de bouw van de nieuwe locatie aan de Rengerslaan is in 2009 een projectorganisatie
docent-, tijd- en plaatsonafhankelijk studeren. Informatietechnologie maakt het mogelijk
opgezet. Om studenten en medewerkers goed voor te bereiden op de grote verhuizing is
belangrijk omdat de NHL een inspirerende ontmoetingplaats wil zijn. De techniek op het
er een uitgebreide communicatiecampagne geweest. Nu de vestiging is opgeleverd gaat
gebied van ICT en nieuwe media blijft zich sterk ontwikkelen. NHL Hogeschool is daarom
de NHL vanaf 2010 werken volgens een nieuw concept. Daarin staat onder meer digitale
voortdurend bezig met het analyseren, aanpassen en aanvullen van de informatisering-
archivering centraal. De catering op de nieuwe locatie is uitbesteed.
functie. De belangrijkste onderwerpen in 2009 waren de ICT-inrichting van de nieuwe
om op elke plek en op elk moment informatie op te vragen en te gebruiken. ICT is ook
locatie in Leeuwarden, de realisatie van IMPAKT en het voorbereiden van deelopdrachten Projectorganisatie nieuwbouw
als gevolg van de reorganisatie.
Voor de nieuwbouw is in een vroeg stadium een projectorganisatie opgezet. Er zijn binnen de verschillende werkgroepen wel personele verschuivingen geweest, maar de projector48 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 49
ICT op de nieuwe locatie
2009 was een druk jaar op het gebied van informatisering. Dat kwam vooral door de oplevering van de nieuwe locatie in Leeuwarden. De voorbereidingen op het gebied van ICT begonnen al vroeg. Het serverpark werd virtueel gemaakt, opgeschoond en verhuisd. Het aantal hardware servers ging terug van 100 naar 60. Bovendien werden de servers overgebracht naar Data Center Fryslân. Dit levert de NHL een besparing in energiekosten op en een verhoging van de beschikbaarheid. Ook heeft de NHL de netwerkinfrastructuur aanbesteed en geïmplementeerd. Er werden 2.500 werkende aansluitpunten op tijd gerealiseerd. De capaciteit van het nieuwe draadloze netwerk is twee keer zo groot als in de oude situatie. In het voorjaar van 2009 is onderzoek gedaan naar mogelijke alternatieven voor de werkplekken van docenten. Uitgangspunt van de nieuwe werkomgeving is het activiteitengerelateerde werkplekconcept; werken in een werkomgeving die afgestemd is op de werkprocessen en optimaal is gefaciliteerd. Iedere medewerker kan binnen zijn ‘vlek’ (het gebied rond de eigen afdeling/opleiding) gebruik maken van de verschillende werkplekken, die aansluiten bij de activiteit die hij/zij uitvoert. De NHL besloot om de ‘gesloten’ laptop te gebruiken; een laptop waarop de gebruiker niet zelf programmatuur kan installeren of instellingen kan wijzigen. Dat maakt het efficiënt beheren van grote aantallen laptops mogelijk.
derwijscatalogus van Educator. Ook gaat de NHL de ondersteuning van het diploma- en studieadvies automatiseren. Studenten hebben straks de mogelijkheid om in Educator zelf in te tekenen op onderwijs en tentamens. De NHL wil bovendien een pilot uitvoeren waarin studenten hun eigen leerplan kunnen samenstellen. In 2010 wordt een nieuw release van Educator ingevoerd. Daarmee kan de NHL het tweede deel succesvol afronden. Herinrichting
Sinds 2009 worden de ondersteunende diensten van de NHL gereorganiseerd. Op het gebied van informatisering zal er bezuinigd worden. Dit is mogelijk door de dienstverlening verder te professionaliseren en de werkprocessen te verbeteren. NHL Hogeschool wil voor eind 2011 een professionelere, efficiëntere en beter bestuurbare informatiseringstructuur hebben. Deze doelstelling is vertaald naar diverse concrete actiepunten, zoals kosten besparen door standaardisatie, terugdringen van storingsincidenten, verbeteren van de interactie met de gebruikers en herinrichten van de afdeling Informatisering.
De softwaredistributie is binnen de NHL nog niet optimaal. De kosten zijn hoog en de flexibiliteit voor de gebruiker is gering. In 2010 zal naar een betere oplossing worden gezocht. In 2009 is bewust gekozen om de netwerkopslag en de netwerktoegang vanaf externe locaties nog niet te veranderen. Ook dit zal in 2010 moeten gebeuren. Tijdens de verhuizing bleek dat de NHL geen goede centrale registratie van gebruikers (medewerkers en studenten) heeft. Bovendien was het noodzakelijk dat er noodvoorzieningen werden gemaakt. Dit had weer een negatief effect op de overzichtelijkheid en dus de betrouwbaarheid van de gebruikersregistratie. Met het project Identity Management kijkt de NHL welke verbeteringen nodig zijn voor een goede administratie van alle soorten gebruikers. Verder werd er op de nieuwe locatie veel gewijzigd of ingevoerd, zoals de implementatie van de telefooncentrale, het printerconcept, de lockers, de personeelspas en het betaalsysteem. Educator
Educator is een compleet informatiesysteem voor de onderwijsadministratie, het onderwijsproces en de bijbehorende onderwijslogistiek. Omdat de NHL voor vraaggestuurd onderwijs kiest, kan Educator belangrijk zijn voor het harmoniseren van werkprocessen en het uniformeren van beschrijvingen van het onderwijs- en toetsaanbod. Het eerste deel van Educator is in 2009 afgerond. Daarmee is een goede basis gelegd voor de verdere inrichting van het systeem. De volgende resultaten zijn bereikt: • De inrichting van een onderwijscatalogus. Deze houdt rekening met het actuele onderwijsconcept. Het onderwijs van de NHL wordt uniform beschreven en is op één plaats vastgelegd; • Alle processen van de studievoortgang zijn opnieuw ingericht; • Alle eerstejaarsstudenten en circa 75 procent van de tweedejaarsstudenten worden gevolgd in Educator. Het gaat om ongeveer 4.500 studenten; • Docenten voeren nu zelf de resultaten van studenten in; • De resultaten van studenten worden nu zowel vastgelegd in het huidige systeem (Volg+) als in het nieuwe systeem (Educator). De resultaten uit het huidige systeem zullen in 2010 en 2011 gefaseerd in het nieuwe systeem gezet worden. De voorbereidingen voor het tweede deel van de invoering van Educator zijn inmiddels klaar. In dit deel worden de roosters gemaakt aan de hand van de gegevens in de on50 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 51
4.
Governance Besturen volgens de juiste principes
De NHL hecht veel waarde aan governance: de principes van goed bestuur. In 2009 heeft de NHL aan governance gewerkt. De interne beheersing en controlcyclus is verbeterd, de Branchecode Governance HBO wordt nagenoeg volledig gevolgd en de hogeschool staat in nauw contact met belanghebbenden. Verder is de rechtsbescherming van studenten en medewerkers goed geregeld. De NHL zal in 2010 de ingeslagen weg vervolgen.
4.1
Interne beheersing en control Om er zeker van te zijn dat de hogeschool goed wordt bestuurd en dat de NHL haar doelstellingen haalt, streeft het College van Bestuur naar een goede mate van interne beheersing en control. In 2009 is wat dit betreft vooruitgang geboekt. Dat komt onder meer door de inrichting van de directie Finance & Control. Bovendien zijn er nieuwe documenten ingevoerd waarmee de NHL meer ‘in control’ is. De cyclus begint nu eerder met een voorjaarsnota die zicht geeft op de financiële situatie van het lopende jaar en de komende twee jaar. Daarna volgen de inhoudelijke kaderbrief met de beleidsprioriteiten voor het nieuwe begrotingsjaar, de kaderstelling met de verdeling van het beschikbare geld en de begrotingsrichtlijnen. Deze documenten worden uitgewerkt in jaarplannen waarna de NHL in het najaar de begroting definitief vaststelt. Monitoring van de begroting gebeurt met tussentijdse rapportages, op financieel vlak, maar ook op het gebied van de gestelde doelstellingen en de effecten van resultaatgericht management. Bijsturing is hierdoor ook mogelijk. Het riskmanagement van de NHL concentreerde zich in 2009, net als in 2008, op de nieuwbouw in Leeuwarden. In 2009 hebben het College van Bestuur en de instituutsdirecteuren een eerste kennismaking gehad met riskmanagement. In 2010 en de jaren daarna krijgt dit een vervolg. Risicobeheersing moet steeds meer onderdeel worden van de normale bedrijfsprocessen. Ontwikkelingen
De NHL heeft in 2009 de Branchecode Governance HBO ingevoerd. Hierin zijn de principes van goed bestuur vastgelegd. Onafhankelijk onderzoek laat zien dat de NHL deze code nagenoeg volledig volgt. In 2010 zal de NHL zich op dit gebied verder ontwikkelen. Een voorbeeld van gewenste governance is het verslag van de Raad van Toezicht in dit jaarverslag. Omdat er geen toezicht wordt gehouden op de Raad zelf, is het des te belangrijker dat de Raad van Toezicht inzicht geeft in haar werkwijze.
4.2
Horizontale dialoog De NHL staat op verschillende manieren in contact met belanghebbenden. Om de tevredenheid onder het werkveld te meten doet de hogeschool elke twee jaar mee aan de Nationale Studentenenquête. Dit is een breed onderzoek over de waardering van het onderwijs tot en met de waardering van de faciliteiten. Daarnaast gebruikt NHL Hogeschool curricula, stages, afstuderen en de aansluiting met het voortgezet onderwijs om de waardering van de
52 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 53
studenten te meten. Verder onderhoudt de NHL contact met studenten via het Student Welness and Activity Team (S.W.A.T.). Door de deelname aan de jaarlijkse HBO–monitor meet de NHL wat afgestudeerden vinden van de aansluiting tussen opleiding en arbeidsmarkt. Alle opleidingen houden bovendien een tweejaarlijks onderzoek onder het werkveld en ook bij contractactiviteiten wordt de waardering door de opdrachtgever nagevraagd.
Beroepszaken College van Beroep Examens 2009
15
12
De waardering door de overheid wordt eveneens op verschillende manieren gemeten. De NHL verantwoordt de kwaliteit van het onderwijs eens in de zes jaar in de richting van de Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). De kwaliteit van het onderzoek wordt eens in de zes jaar in de richting van de Validatiecommissie Kwaliteit Onderzoek (VKO) verantwoord. Tussentijds moet een hogeschool volgens landelijke afspraken een onderzoekseenheid laten beoordelen door onafhankelijk samengestelde evaluatiecommissies. Verder hanteert de NHL een systematiek van legal controlling om ervoor te zorgen dat de hogeschool op een juiste manier aan haar (juridische) verplichtingen voldoet.
9 15 6
Ingetrokken
3
Binnen de NHL bestaat ook de Commissie Respectvolle Omgangsvormen. Deze staat onder leiding van een onafhankelijk voorzitter en wordt gesteund door een ambtelijk secretaris. De Commissie onderzoekt op voordracht van de vertrouwenspersoon en/of de klager klachten over ongewenste omgangsvormen. Bovendien wordt advies uitgebracht aan het College van Bestuur.
De Hogeschoolraad kreeg in 2009 een groot aantal instemmingsverzoeken. Het ging onder andere om de onderwijsstandaards 2011, de instelling van de directie Finance & Control, de overdracht van Pedagogiek Zwolle aan Windesheim in ruil voor de PTH-opleidingen in Groningen, het onderzoeksbeleid, de begrotingsrichtlijnen, de kaderstelling en de begroting en de reorganisatie van het onderwijsondersteunend personeel.
4.4
Rechtsbescherming De rechtsbescherming van studenten en medewerkers heeft de NHL vastgelegd in een aantal regelingen en neergelegd bij verschillende organen binnen de hogeschool. Uitgangspunt is dat partijen eerst onderling tot een oplossing proberen te komen, voordat zij een beroep doen op een regeling of voorziening. Voor medewerkers zijn er interne bezwarencommissies op het gebied van functie-indeling en beoordelingen. Studenten kunnen een beroep doen op het College van Beroep Examens. Hiernaast een overzicht van het aantal beroepszaken dat in 2009 door studenten bij dit College is ingediend.
54 Jaarverslag 2009
Nog in behandeling
De NHL heeft een vertrouwenspersoon die individuele medewerkers en studenten ondersteunt en adviseert in geval van ongewenst gedrag binnen de hogeschool. Het aantal meldingen bij de vertrouwenspersoon bedroeg in het verslagjaar 9. In 2008 waren er 17 meldingen. Daarnaast is een bedrijfsmaatschappelijk werker actief binnen de NHL. Het aantal cliëntcontacten met bedrijfsmaatschappelijk werk is in 2009 teruggelopen van 65 naar 55.
Medezeggenschap
In totaal is er tien maal overleg geweest met de voorzitters van de deelraden. Alle instemmingstukken zijn besproken. Waar nodig hebben de deelraden advies gegeven aan hun directeur met een afschrift aan de Hogeschoolraad. Behalve de instemmingstukken zijn ook andere onderwerpen besproken, bijvoorbeeld de werkdruk, de onderwijskwaliteit, de verhuizing naar de nieuwbouw en de effecten van het groeiend aantal collega’s met een tijdelijke aanstelling. De contacten zijn goed, de lijnen zijn kort.
Uitspraken 2
0
Tot slot doet de NHL iedere twee jaar onderzoek naar de waardering door de omgeving van de NHL. Hierbij meet de hogeschool haar naamsbekendheid en de waardering wat betreft het beschikbaar stellen van kennis en technologie aan de samenleving.
Daarnaast heeft de Hogeschoolraad in 2009 zelf punten op de agenda gezet en gehouden, zoals het strategisch HRM-beleid en het oplossen van ‘achterstallig onderhoud’ bij de afdeling Personeel & Organisatie, het internationaliseringsbeleid en de organisatie daarvan, de taakbelastingssystematiek docenten en de regeling Coachen, Beoordelen en Belonen. Op deze punten is volgens de Hogeschoolraad in 2009 te weinig voortgang geboekt. Het College van Bestuur heeft veel energie moeten steken in de beheersing van de financiën. Een aantal onderdelen uit het Strategisch Plan 2008-2011 kreeg daardoor niet genoeg aandacht.
Minnelijke schikkingen
3
Om de tevredenheid onder medewerkers te meten wordt om de twee jaar een onderzoek gehouden. De kwaliteit van de dienstverlening van het SCKO wordt beoordeeld door middel van de studentenenquête, het medewerkerstevredenheidsonderzoek en een onderzoek onder het College van Bestuur en de managementteams van de instituten.
4.3
11
4.5
Risicomanagement De NHL heeft een eigen Governancecode vastgelegd. Op basis hiervan is besloten om het risicomanagement structureel aan te pakken. De Raad van Toezicht stelde in 2009 daarom een auditcommissie in die onder meer toezicht moet houden op de ontwikkeling en werking van interne risicobeheersings- en controlesystemen. In 2009 heeft NHL Hogeschool gewerkt aan de ontwikkeling van een integraal kwaliteitszorgsysteem. Dit is de basis voor het risicomanagement van alle onderwijs- en onderzoekactiviteiten. In 2010 vraagt het College van Bestuur aan de Hogeschoolraad om instemming met de voorstellen. De NHL heeft minder aandacht besteed aan de ontwikkeling van het risicomanagement voor de ondersteunende processen, financiën en onderwijsondersteuning. De nadruk lag op de verbetering van de planning- en controlecyclus en de invoering van nieuwe onderwijsregistrerende softwarepakketten. In 2010 zal NHL Hogeschool het risicomanagement op het gebied van ondersteunende processen, financiën en onderwijsondersteuning verder uitwerken. De grootste risico’s voor de NHL de komende jaren zijn de ontwikkeling van de liquiditeit en de mogelijke bezuinigingen van de overheid. De liquiditeit wordt vanuit de jaarprognose zorgvuldig per maand gepland met behulp van het liquiditeitsmodel. Op de eerste dag van de maand werkt de NHL het model bij naar de feitelijke stand. De hogeschool probeert op mogelijke bezuinigingen van de rijksoverheid zo zorgvuldig mogelijk te anticiperen door middel van meerjarenramingen. Deze worden voortdurend actueel gehouden.
NHL Hogeschool 55
5.
5.1
Belangrijke ontwikkelingen Rijksbijdrage
Financieel Jaarverslag 2009
In 2009 had NHL Hogeschool extra inkomsten. Dankzij de Plasterkgelden ging de rijksbijdrage in 2009 met 0,4 miljoen omhoog. Ook in 2010 en 2011 ontvangt de NHL een extra bedrag van 0,6 miljoen. De Plasterkgelden zijn het gevolg van het Convenant Leerkracht en vooral bedoeld om de beloning en carrièrekansen voor docenten te verbeteren. In 2009 heeft het ministerie van OCW het studentgebonden deel en de onderwijsopslagen binnen de rijksbijdrage anders verdeeld. Verder bedroeg de prijscompensatie van de rijksbijdrage in 2009 4,36%. Dit is inclusief een extra toewijzing in verband met de groei van het aantal studenten. Aantal bekostigde studenten
Het aantal bekostigde studenten steeg van 9.228 in 2008 naar 9.334 in 2009. Het aantal collegegeldbetalende studenten in oktober 2009 was 9.861. Externe inkomsten
De externe inkomsten stegen van 14,6 miljoen in 2008 naar 15,9 miljoen in 2009. Iets meer dan de helft van deze groei kwam door het verwerven van meer subsidiegelden. Het aandeel van de externe inkomsten in de totale baten is nu gestegen tot 18,8%. Nieuwbouw
De nieuwbouw in Leeuwarden was ook in financieel opzicht uiteraard belangrijk. In 2009 werd 35 miljoen geïnvesteerd van de totaal begrote 88,8 miljoen. Dit vertaalt zich in de stand van de hypothecaire leningen en rente. In 2009 liepen de opgenomen hypotheken op van 40 miljoen naar 57,8 miljoen. Verkoop panden
Door de verhuizing naar de nieuwbouw kon de NHL de panden aan het Fonteinland in Leeuwarden verkopen. Dit leverde een liquiditeit op van 4,7 miljoen. Het gebouw aan de Vondelstraat is eveneens verkocht, maar de overdracht gebeurt pas eind 2010. Gamefactory
De deelneming aan Gamefactory Top of Holland BV heeft tot een verlies geleid. Door de tegenvallende bedrijfsresultaten bij Gamefactory moest de NHL een voorziening van 0,25 miljoen treffen. De hogeschool staat garant bij ING Bank voor een bedrag van € 250.000,op Gamefactory. Ook het aandelenbezit van de NHL in de Gamefactory van € 18.001,moest worden afgeschreven.
5.2
Financieel resultaat Exploitatierekening
Het financieel resultaat over 2009 is 0,879 miljoen. Begroot was 0,203 miljoen. Het positieve verschil van 0,676 miljoen komt vooral door de verkoop van panden.
56 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 57
Zowel de rijksbijdrage als de personele lasten zijn in 2009 hoger uitgevallen dan begroot. Dit komt voornamelijk door de methodiek van begroten. De NHL maakte de begroting van 2009 op basis van het prijspeil in het najaar van 2008. Uiteindelijk was de prijscompensatie van de rijksbijdrage in 2009 4,36% en stegen de loonkosten met 4,4%. In de begroting van 2010 neemt NHL Hogeschool de verwachte indexeringen mee.
Opbouw baten in vergelijk met 2005, in % van het totaal (Bron: Financiële Administratie)
14%
Geconsolideerde exploitatierekening (Bron: Financiële Administratie) (Bedragen x € 1.000)
realisatie 2009
2005 begroting 2009
19% 67%
realisatie 2008
Rijksbijdragen Collegegeld
Baten
Externe inkomsten
Rijksbijdragen
53.628
50.600
52.407
Collegegeld
14.889
14.564
14.466
Externe inkomsten
15.860
13.510
14.585
Totaal baten
84.377
78.673
81.458
18,8%
2009 Lasten
Personele lasten
60.698
57.492
60.512
Huisvestingslasten
4.865
3.184
4.578
Beheerslasten
10.274
11.135
10.536
Afschrijvingen
5.229
4.672
4.506
Totaal lasten
81.066
76.482
80.132
Saldo baten en lasten
3.311
2.191
1.326
Interest
-2.432
-1.988
-475
879
203
851
Resultaat
17,6%
Rijksbijdragen Collegegeld Externe inkomsten
Externe inkomsten per organisatieonderdeel x € 1.000 (Bron: Financiële Administratie)
6000 6000
5000 5000
4000 4000
3000 3000
Baten
De baten van de NHL bestaan voor een groot deel uit rijksbijdragen. Daarnaast ontvangt de NHL een substantieel bedrag aan collegegeld. In de loop van de jaren is het aandeel van de externe inkomsten geleidelijk toegenomen. Deze inkomsten zijn het hoogst bij het instituut Techniek.
3013 1000 1000
0
rijksbijdragen collegegeld cursus- en examengeld
40000
0
1572
2023
2006
1423
Bedragen x E 1.000 487
8 ijn tre iek e&t e& elz en mi en cati catie echn C W o m u T & on e Ed uni ing rg Ec nag rn a mm Zo ea o L M C
Bedragen x E 1.000
50000
5328
2000 2000
Opbouw baten 2009 (Bron: Financiële Administratie)
60000
63,6%
B
KO
Cv
SC
jen
rti
a np
e
nd
bo
r Ve
Totaal 15.860
subsidies 30000
53.628
20000 10000 0
58 Jaarverslag 2009
14.889
2.263
53.628
53.628
1.859
externe omzet
Lasten
overige opbrengsten
Door de nieuwbouw zijn de rentelasten sterk gestegen. De personele lasten lagen boven begroting en stegen licht ten opzichte van 2008. De NHL bezuinigde in 2009 1,474 miljoen op tijdelijk ingehuurde krachten en 0,870 miljoen op personeel in loondienst. De bezuinigingen werden deels teniet gedaan door een stijging van de loonkosten met 4,4%. De bezuinigingen op personeel in loondienst blijkt uit de daling van de formatie van 837 fte eind 2008 naar 784 fte eind 2009 bij een gelijktijdige groei van het aantal studenten. De daling van NHL Hogeschool 59
het aantal fte zit vooral in onderwijsondersteunend personeel, het percentage onderwijzend personeel steeg met een half procent naar 54,6%. De flexibele formatie daalde als gevolg van de bezuinigingen van 23,1% naar 19,1%. Nu de NHL in Leeuwarden in één nieuw gebouw zit, in plaats van versnipperd over zes locaties, kan er efficiënter gewerkt worden. Helemaal omdat de hogeschool in het nieuwe gebouw over geavanceerde ICT-voorzieningen beschikt. Daarom is NHL Hogeschool in september 2009 begonnen met een reorganisatie van het onderwijsondersteunend personeel. Deze moet een personeelsreductie opleveren van 50. In de exploitatie van 2009 is een reorganisatievoorziening opgenomen van 0,900 miljoen. Opbouw lasten 2009, in % van het totaal. In de opbouw van de huisvestingslasten zijn nu ook de afschrijvingen
5.3
Financiële positie Balans De geconsolideerde balans na verwerking van het exploitatieresultaat (Bron: Financiële Administratie) (Bedragen x € 1.000)
31-12-2009
31-12-2008
106.704
76.252
Vlottende activa
16.619
19.332
Totaal activa
123.323
95.584
23.891
23.012
Activa
Vaste activa
van de gebouwen en de betaalde hypotheekrente meegeteld. (Bron: Financiële Administratie) Passiva
Eigen vermogen 12,3%
3,8%
11,2% Bedragen x E 1.000 72,7%
Personeel Beheer Totaal lasten
6.390
55.060
38.750
Kortlopende schulden
36.923
27.432
Totaal passiva
123.323
95.584
De solvabiliteit, de verhouding tussen eigen en vreemd vermogen, is afgenomen van 24,1% naar 19,4%. Dit komt omdat de NHL voor de nieuwbouw hogere hypothecaire gelden heeft moeten opnemen.
9.318 10.274
Afschrijving apparatuur
7.449
Langlopende schulden
Kengetallen
60.698
Huisvesting
Voorzieningen
3.208 83.498
De Commissie Don adviseerde in haar rapport over het onderzoek naar de financieringsstructuur van onderwijsinstellingen het nieuwe financiële kengetal in te voeren, de kapitalisatiefactor: (TK-G&T)/TB. Dit getal is het balanstotaal (totaal kapitaal) verminderd met gebouwen en terreinen, gedeeld door de totale baten. Voor de NHL bedraagt de kapitalisatiefactor 57,9%.
Opbouw personele lasten 2009, in % van het totaal (Bron: Financiële Administratie)
Financiële kengetallen in % (Bron: Financiële Administratie)
4% 1%
31-12-2009
31-12-2008
Solvabiliteit
19,4
24,1
Rentabiliteit totaal vermogen
2,7
1,4
7,2%0,3%
Bedragen x E 1.000 Personeel in loondienst 88,6%
Overige personele lasten
53.494 606
Dotatie personele voorzieningen
2.406
Personeel niet in loondienst
4.388
Uitkeringen en inhoudingen Totaal personele lasten
Rentabiliteit eigen vermogen
3,7
3,7
Kapitalisatiefactor
57,9
31,8
Current ratio
45,0
70,5
-196 60.698
Investeringen
De investeringen in de nieuwbouw zijn in 2009 opgelopen tot 85,4 miljoen van de geplande totale nieuwbouwkosten van 88,8 miljoen. Resultaat
Bij de instituten is het resultaat bij Zorg & Welzijn het hoogst. Het instituut Techniek leidt verlies. Voor 2010 staat de begroting van dit instituut op breakeven.
60 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 61
5.4
Investeringen (Bron: Financiële Administratie) (Bedragen x € 1.000)
2009
2008
Terreinen
840
0
35.021
34.197
Nieuwbouw Overige gebouwen Apparatuur en inventaris
0
26
1.891
2.223
Beloning bestuurders en toezichthouders De beloning van de bestuurders van NHL Hogeschool is gebaseerd op de Hay-systematiek voor bestuurders in het hbo. De NHL houdt daarbij de vastgestelde beloningscomponenten aan, zoals die landelijk zijn afgesproken in de regeling WOPT 2008. De honorering van de leden van de Raad van Toezicht is met ingang van 2009 eveneens gebaseerd op de Hay-systematiek. De honorering voor de voorzitter bedraagt € 12.000,- per jaar en de honorering voor de leden € 8.000,- per jaar. Beloning College van Bestuur (Bron: Financiële Administratie) Bestuur in 2009
Totaal
37.752
functie
loon voor loonheffing
vergoedingen en werkgeverslasten
totaal
voorzitter CvB
122.573
36.204
158.777
lid CvB
119.024
42.499
161.523
36.446 W. Smink
Voorzieningen
A.C. Keizer-Mastenbroek
Door de grote investeringen in de nieuwbouw hoefde de NHL in 2009 geen geld te doteren voor de voorziening ‘onderhoud gebouwen’. Voor de voorziening bovenwettelijk WW werd 1,403 miljoen gedoteerd, voor de voorziening reorganisatie 0,900 miljoen en voor de voorziening borgstelling 0,250 miljoen. Deze laatste voorziening was nodig omdat de NHL garant staat voor een lening van ING Bank aan Gamefactory Top of Holland BV.
Leden Raad van Toezicht Leden Raad van Toezicht in 2009
functie
Voorzieningen (Bron: Financiële Administratie)
G. Ybema (Bedragen x € 1.000)
Gebouwen en materieel Personeel en studenten
saldo 1-1-2009
3.143
20
3.247
2.416
Borgstelling
Totaal
dotatie in 2009
onttrekking in 2009
516 1.111
250
6.390
2.686
saldo 31-12-2009
2.647 4.552 250
1.627
7.449
Kasstroomoverzicht
In het kasstroomoverzicht vallen vooral de mutaties bij investeringen en de hypothecaire leningen op. Dit wordt veroorzaakt doordat de NHL een deel van de nieuwbouw met eigen middelen heeft gefinancierd en voor de nieuwbouw hypotheekgelden heeft opgenomen. Geconsolideerd kasstroomoverzicht (Bron: Financiële Administratie) (Bedragen x € 1.000)
2009
5.5
voorzitter
R.E.F.M. Nijhof
lid
G.A. van der Werf
lid
R.C.A. Wilcke
lid
R. Wenselaar
lid
J. van Dijk
lid
P. Visschedijk
lid
Financiële sturing NHL Hogeschool streeft naar een strakkere planning- en controlecyclus. In 2009 is hier verder aan gewerkt. De cyclus begint nu in mei met de voorjaarsnota. Daarin staan het financiële meerjarenkader en de begrotingsruimte voor het volgende jaar. In juni volgen de drie documenten waarmee de NHL grip houdt op het begrotingsproces: • De kaderbrief met de beleidsprioriteiten voor het nieuwe begrotingsjaar; • De kaderstelling met de interne verdeling van het beschikbare geld; • De begrotingsrichtlijnen met de technische voorschriften voor de inrichting van de begroting.
2008
Begin december wordt de begroting definitief vastgesteld. Liquide middelen per 1 januari
9.932
26.766
Exploitatie-effecten
14.496
5.862
Investeringen
-37.752
-36.446
Desinvesteringen
2.992
Opname hypothecaire leningen
19.060
15.000
Aflossing langlopende schulden
-2.750
-1.250
Mutatie liquide middelen
-3.954
-16.834
Liquide middelen per 31 december
5.978
9.932
62 Jaarverslag 2009
Monitoring van de begroting gebeurt met tussentijdse rapportages. Sinds 2009 rapporteert de NHL na twee, vier en acht maanden. Na de viermaandsrapportage, eind mei, kan dan nog voor het begin van het nieuwe studiejaar worden bijgestuurd. Voor een verbetering van de administratie van projecten is de NHL in het najaar van 2009 begonnen met het inrichten van de projectmodule PRS. Deze subadministratie zal leiden tot een versimpelde en verregaand geautomatiseerde AO/IC en transparante, heldere informatiestroom. NHL Hogeschool is een organisatie met taken die voornamelijk met publieke gelden worden gefinancierd. De treasury-activiteiten liggen in het verlengde hiervan. Het domein van de treasury omvat daarom de volgende taakvelden:
NHL Hogeschool 63
• Cashmanagement (beheersing van de in- en uitgaande geldstromen); • Beleggingen (beheren van liquiditeitsoverschotten); • Financiering (beheren toegang tot de vermogensmarkt); • Risicobeheer (bescherming tegen mogelijke financiële risico’s). Het doel is te voorzien in financieringsmiddelen voor de korte en lange termijn op een zodanige wijze dat risico’s van renteschommelingen zoveel mogelijk beperkt worden. Hierbij geldt voor NHL Hogeschool als richtlijn de regeling ‘beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek’ van het ministerie van OCW. Daarnaast maakt de NHL gebruik van het schatkistbankieren en voldoet daarmee aan de voorwaarden die hier aan worden gesteld door het ministerie. Begin 2009 is formeel treasury-overleg geweest met de accountant. In 2010 zal het statuut worden herzien en zal er een treasurycommissie worden geformaliseerd.
Begroting 2010 Ter afsluiting van dit hoofdstuk presenteert de NHL de begroting voor het volgende boekjaar. Het incidenteel resultaat wordt veroorzaakt door de boekwinst bij de verkoop van panden. Begroting 2010 (Bron: Financiële Administratie) (Bedragen x € 1.000)
2010
2009
52.673
50.600
Baten
Rijksbijdragen Collegegeld
14.932
14.564
Externe inkomsten
13.725
13.510
Totaal baten
81.330
78.673
Personele lasten
60.153
57.492
Huisvestingslasten
3.417
3.184
Helderheid in verantwoorden
Beheerslasten
11.719
11.135
Helderheid
Afschrijvingen
5.579
4.672
In het kader van de notitie Helderheid en de aanvulling daarop, is een aantal extra gegevens opgenomen in het Jaarverslag. Voor een deel zijn deze gegevens in de voorgaande tekst of jaarrekening beschreven. De overige gegevens worden hier vermeld.
Totaal lasten
80.868
76.482
462
2.191
Voor het liquiditeitsbeheer maakt NHL Hogeschool sinds 2008 gebruik van een liquiditeitsmodel. Dit model vertaalt de hogeschoolbegroting en de investeringsplanning naar de verwachte stand van de liquiditeit per maand. Omdat de NHL de nieuwbouw maar voor 60 miljoen financiert met hypothecaire leningen en voor de overige 28,8 miljoen met eigen middelen, zal de liquiditeit enige jaren krap zijn. In 2010 zal de hogeschool enkele malen een beroep doen op de financieringsbuffer van 5,8 miljoen bij het ministerie van Financiën.
5.6
5.7
Lasten
Saldo baten en lasten
Uitbesteding
Binnen het regulier onderwijs worden alle opleidingen zelf of onder verantwoordelijkheid van NHL Hogeschool verzorgd. Op diverse fronten vindt samenwerking plaats met andere hogescholen, universiteiten en organisaties, maar daarbij is geen sprake van uitbesteding. Wel werkt de NHL met enkele partners in een 8.1-constructie. Het gaat daarbij om Life Sciences, IBMS, masters lerarenopleidingen, master Leren en Innoveren, master Kunsteducatie en NNIK (Noord Nederlandse Interfaculteit der Kunsten).
Interest
-2.417
-1.988
Incidenteel resultaat
3.100
0
Resultaat
1.145
203
Investering in private activiteiten
De rijksbijdrage van het ministerie van OCW en het collegegeld van de studenten wordt besteed aan het onderwijs en de ondersteunende activiteiten. Daarnaast is er sprake van een zogenoemde ‘derde geldstroom’. Dit staat voor de financiële bijdrage van subsidiegevers, bedrijven, instellingen en cursisten voor het contractonderzoek en -onderwijs. Een nauwe verbinding tussen onderwijs, onderzoek en contractactiviteiten en de samenwerking met het werk- en beroepenveld is voor de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek van strategisch belang. NHL Hogeschool voert beleid dat de commerciële activiteiten geen negatief rendement mag opleveren. De subsidietrajecten ten gunste van het onderwijs kennen echter vaak een eigen bijdrage en dienen voor minimaal deze bijdrage een aanvulling te leveren aan de publieke taak van de NHL. De NHL voert daarbij geen bekostigde maatwerktrajecten uit vanuit haar CROHO-opleidingen. Daarnaast heeft de NHL geen uitwisselingsprogramma’s met buitenlandse onderwijspartners. Bij NHL Hogeschool volgden in 2009 24 medewerkers een bekostigde opleiding binnen de eigen organisatie.
64 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 65
Bijlagen
66 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 67
Bijlage 1 Samenstelling Raad van Toezicht 2009 De Raad van Toezicht is gedurende het verslagjaar als volgt samengesteld:
Gerrit Ybema, voorzitter De heer G. Ybema, directeur advies- en consultancybureau Ybema Economy Solutions Sector: financieel-economisch Nevenfuncties: • lid Raad van Commissarissen ARCADIS • lid Raad van Commissarissen NUON • lid Raad van Commissarissen Cordis Europa • voorzitter Raad van Toezicht Zorggroep Noorderbreedte • voorzitter Raad van Toezicht Stichting Westholland Foreign Investment Agency • lid Raad van Toezicht ROC Friese Poort • voorzitter Zorg Innovatie Forum • voorzitter Raad van Commissarissen Ventus Groep B.V. • voorzitter Consultatief Orgaan voor de Friese taal • voorzitter Stichting Fair Wear Foundation • voorzitter Stichting Friese Havendagen • voorzitter Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten
Ruud Nijhof, plaatsvervangend voorzitter e heer R.E.F.M. Nijhof, voormalig algemeen directeur Raad voor de Kinderbescherming D Sector: overheid Nevenfuncties: • voorzitter Raad van Toezicht Stichting MEE Amstel en Zaan • lid sectie Euro Defense Pays Bas • lid Adviesraad Slachtofferhulp Nederland • lid Selectiecommissie Leden Rechterlijke Macht van de Raad voor de Rechtspraak • consultant bij Gilde Amsterdam • lid Raad van Toezicht Stichting Katholiek Onderwijs Flevoland en Veluwe • lid Klachtencommissie Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam
Paul Visschedijk De heer P. Visschedijk, managing director CSK Food Enrichment B.V. Sector: bedrijfsleven/MKB Nevenfuncties: • voorzitter bestuur AMAFE (Association of Manufactures of Animal Derived Enzymes) • vice-voorzitter EFFCA (European Food and Feed Culture Association) • voorzitter Innexus (Vereniging van voedingsbedrijven in Noord Nederland) • lid Raad van Advies HANNN (Healthy Ageing Network North Netherlands) • voorzitter Friese Export Club • lid Raad van Bezieling DODG (Fries Millennium Comité)
Ruben Wenselaar De heer R. Wenselaar, lid Raad van Bestuur Menzis zorgverzekeraar Sector: bedrijfsleven/financiële dienstverlening Geen nevenfuncties.
Gina van der Werf Mevrouw G.A. van der Werf, managing director First Dutch Capital B.V. Sector: bedrijfsleven Nevenfuncties: • lid Raad van Advies 2Blegal B.V. • lid Raad van Commissarissen (bestuurder STAK) TheFactor.e B.V.
Ronald Wilcke De heer R.C.A. Wilcke, voorzitter college van bestuur ROC Flevoland te Almere Sector: (middelbaar beroeps) onderwijs Nevenfuncties: • lid landelijk bestuur MBO-raad • lid dagelijks bestuur Technocentrum Flevoland • lid dagelijks bestuur Stichting Sportservice Net • voorzitter bestuur Stichting Sportservice Flevoland en Olympisch Netwerk
Jouke van Dijk De heer J. van Dijk, hoogleraar regionale arbeidsmarktanalyse aan de Rijksuniversiteit Groningen Sector: hoger onderwijs en onderzoek Nevenfuncties: • lid bestuur Waddenacademie • lid Raad Advies College van Bestuur ROC Noorderpoortcollege • lid bestuur Stichting Academische Opleidingen • lid Sociaal-Economische Raad Noord-Nederland • lid College voor Stedelijke Innovatie (CSI) van NICIS Institute • lid Raad van Advies Centrum voor Arbeid en Beleid B.V. te Groningen • directeur Klaassen Consulting B.V. te Groningen
68 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 69
Afdeling
Opleiding
Samen hebben zij de dagelijkse leiding over de NHL. Het College is verantwoordelijk voor de realisatie van de visie, de missie en de doelstellingen van de hogeschool. De Collegeleden hebben elk hun eigen portefeuille en zijn verantwoordelijk voor verschillende beleidsterreinen en organisatieonderdelen:
Instituut Economie & Management Economics
Willem Smink voorzitter College van Bestuur
• Contractactiviteiten • Financiën • Huisvesting • Facilitaire zaken • Strategische planvorming • Marketing & Communicatie • Bestuurlijke en juridische zaken • Medezeggenschap • Instituut Zorg & Welzijn • Instituut Economie & Management • Service Centre voor Kwaliteit & Organisatie • Directie Finance & Control • Kenniscampus
Duaal
Het College van Bestuur bestaat uit twee leden: Willem Smink (voorzitter) en Diane Keizer.
Deeltijd
Overzicht opleidingen NHL Hogeschool Voltijd
Portefeuilleverdeling College van Bestuur
Master
Bijlage 3 Bachelor
Bijlage 2
Public Management
Accountancy
x
x
Bedrijfseconomie
x
x
Financial Services Management
x
x
x x
Bestuurskunde/Overheidsmanagement
x
x
Hogere Europese Beroepen Opleiding1
x
x
Integrale Veiligheid
x
x
x
Commerciële Economie
x
x
x
International Business and Languages
x
x
International Business and Management Studies
International Business and Management Studies2
x
x
Information and Organisation
Bedrijfskundige Informatica
x
x
x
Ad IT Service Management
x
x
x
Technische Bedrijfskunde
x
x
x
Opleiding voor Management, Economie en Recht
x
x
x
Personeel en Arbeid
x
x
x
Ad Personeel en Arbeid
x
x
x
Culturele en Maatschappelijke Vorming
x
x
x
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening
x
x
x
Pedagogiek
x
x
x
Marketing
Diane Keizer-Mastenbroek
x
lid College van Bestuur
• Onderwijs • Onderzoek inclusief lectoraten • Human Resources • Informatisering/ICT/Mediatheek • Studentenzaken • Integrale kwaliteitszorg • Internationalisering • Instituut Techniek • Instituut Educatie & Communicatie • Learning Centre • HOOP/Educator • Reorganisatie
Business Administration
Instituut Zorg & Welzijn Welzijnsopleidingen
Pedagogiek Voltijdse inrichting
x
Godsdienst-Pastoraal Werk
x
x
Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Godsdienst
x
x
Leraar Godsdienst
HBO-V
70 Jaarverslag 2009
x
Opleiding tot Verpleegkundige
x
x
x
x
NHL Hogeschool 71
Instituut Educatie & Communicatie Communicatie
Communicatie
x
x
Docent Beeldende kunst en Vormgeving
x
x
x
Elektrotechniek I en II
x
x
x
x
Motorvoertuigentechniek I en II
x
x
Natuurkunde3
x
x
x
Scheikunde
x
x
x
Techniek
x
3
Mechanische Techniek I en II3
Docent Drama
x
Kunsteducatie
x x x
x
Werktuigbouwkunde I en II PABO
Opleiding tot leraar basisonderwijs
x
x
Life Sciences & Technology
Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek4
x
x
x
x
Biotechnologie
x
x
Fries
x
x
Chemie
x
x
x
Chemische Technologie
x
x
x
Duits
x
x
x
Engels
x
x
x
Elektrotechniek
x
x
Frans
x
x
x
Informatica
x
x
Fries
x
x
x
5
Scheepsbouwkunde
x
x
Nederlands
x
x
x
Werktuigbouwkunde
x
x
Bouwkunde
x
x
x
CivieleTechniek
x
x
x
Verkeerskunde
x
x
Maritiem Officier
x
x
Ocean Technology
x
x
Communication & Multimedia Design
x
x
Engineering
Built Environment
Aardrijskunde
x
Algemene Economie
x x
x
x
x
Aardrijkskunde
x
x
Algemene Economie
x
x
x
Bedrijfseconomie
x
x
x
Geschiedenis
x
x
x
Gezondheidszorg en welzijn
x
x
x
Maatschappijleer
x
x
x
Mens en Maatschappij
x
x
x
Omgangskunde
x
x
x
Exacte Vakken
Bedrijfswiskunde
x
x
x
Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de eerste graad in:
Biologie
x
Natuurkunde
x
x
Scheikunde
x
x
Wiskunde
Duaal
x
Biologie Bouwkunde I en II3 Bouwtechniek I en II
Maritiem Instituut Willem Barentsz
Communication & Multimedia Design
x
x x
3
72 Jaarverslag 2009
x
Engels
x
Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in:
x
x
x
Geschiedenis Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in:
x
Wiskunde3
x
Sociale Vakken Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de eerste graad in:
x
Duits
Nederlands Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in:
3
Instituut Techniek
Talen Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de eerste graad in:
Deeltijd
Consumptieve Techniek I en II3
3
Kunst en Educatie
Voltijd
Opleiding
Master
Afdeling
Bachelor
Duaal
Deeltijd
Voltijd
Opleiding
Master
Bachelor
Afdeling
x x
x
x
x
x
x
1 2 3 4 5
Per 1 september 2009: European Studies. Samenwerkingsverband met Stenden hogeschool en hogeschool Van Hall Larenstein. Overgenomen van hogeschool Windersheim per 1 september 2009. Samenwerkingsverband met Hogeschool Van Hall Larenstein. Overgenomen van Hogeschool INHolland per 1 september 2009. NHL Hogeschool 73
Bijlage 4
Opleiding
Datum
Beëindiging
Wijzigingen onderwijsaanbod Opleiding
Wijziging
Wijziging
Datum
Hoger Onderwijs Voor Ouderen (HOVO)
31 december 2009
Leraar Basisonderwijs deeltijd
18 augustus 2009
Masteropleiding Pedagogiek voltijd
31 augustus 20101
Pedagogiek in Zwolle
Overdragen aan Windesheim
1 september 2009
Leraaropleidingen voortgezet onderwijs 2e graad
Uitbreiding
Scheepsbouwkunde
Overname van Hogeschool INHolland
1 september 2009
Werktuigbouwkunde
Start duale inrichting
1 september 2009
Leraaropleidingen voortgezet onderwijs 2e graad
Overname van Windesheim
1 september 2009
Bouwkunde I en II
Aardrijskunde
31 december 20102
Biologie 1e graad
31 december 20102
Geschiedenis
31 december 2009
Mens en Maatschappij
31 december 20093
Scheikunde
31 december 20093
Techniek
31 december 20093
Bouwtechniek I en II 1 Instroom gestopt op 26 februari 2009 2 Instroom gestop op 31 augustus 2009 3 Instroom gestopt op 3 november 2007
Consumptieve Techniek I en II Elektrotechniek I en II Mechanische Techniek I en II Motorvoertuigentechniek I en II Natuurkunde Werktuigbouwkunde I en II Wiskunde
Verandering
Hogere Europese Beroepen Opleiding
Nieuwe naam: European Studies
1 september 2009
Hydrografie
Nieuwe naam: Ocean Technology
1 september 2009
Masteropleiding Pedagogiek
Nieuwe vestigingsplaats: Groningen
16 juni 2009
Leraaropleidingen voortgezet onderwijs 2e graad
Opheffing duale inrichting
1 september 2009
Aardrijkskunde Algemene Economie Bedrijfseconomie Biologie Duits Engels Frans Fries Geschiedenis Gezondheidszorg & Welzijn Maatschappijleer Natuurkunde Nederlands Omgangskunde Scheikunde Techniek Wiskunde
74 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 75
Bijlage 5 Overzicht van lectoraten en lectoren Lectoraat Cybersafety Lector Wouter Stol Aandachtsterreinen:
Het lectoraat heeft als maatschappelijke missie bij te dragen aan de veiligheid in Cyberspace. Het lectoraat wil haar missie bereiken door middel van hoogwaardig, onafhankelijk en praktijkgericht veiligheidskundig onderzoek, ten gunste van het veiligheidsonderwijs en de veiligheidspraktijk. Speerpunten in het onderzoek van het lectoraat Cybersafety zijn ‘trends in cybercrime’, ‘jeugd en cybersafety’ en ‘bedrijf en cybersafety’.
Talma-lectoraat Innovatie en Competentieontwikkeling in de zorg Lector Margo Brouns Aandachtsterreinen:
In samenwerking met de Talma-instellingen en met docenten van de NHL wordt onderzoek gedaan naar innovatie in de zorg. Er worden projecten gedaan over drie onderwerpen: innovatie in de zorg, competentieontwikkeling en ethiek van zorg. Het lectoraat heeft drie doelen: professionalisering van docenten, kennisinnovatie en onderzoek en bijdragen aan onderwijsinnovatie. Het Talma-lectoraat Innovatie en Competentieontwikkeling in de zorg is beëindigd per 15 oktober 2009 en zal in 2010 een nieuw lectoraat opzetten in samenwerking met de Talma Stichting.
Lectoraat Maatschappelijke participatie door (jonge) mensen met een licht verstandelijke beperking
het laboratorium halen’ van microbiologische analysemethoden. Het lectoraat is volledig gefinancierd vanuit het Friese bedrijfsleven.
Lectoraat Ondernemerschap en Risicofinanciering Lector Johan Mekkes Aandachtsterreinen:
Het lectoraat betreft een gezamenlijk initiatief van de NHL en de NV NOM Investering- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland. Het lectoraat heeft als centraal doel systematisch kennis te ontwikkelen door middel van het opzetten van een meerjarig onderzoeksprogramma op het gebied van ondernemerschap en risicofinanciering.
Lectoraat Open Innovatie Lector Peter Joore Aandachtsterreinen:
Het lectoraat komt voort uit de constatering dat nieuwe (technologische) kennis steeds sneller en op steeds meer locaties tegelijkertijd ontstaat. Hierdoor is het onmogelijk om alle benodigde kennis binnen één organisatie te ontwikkelen en is er behoefte aan nieuwe manieren om externe kennis te ontsluiten. Aan de andere kant is kennis die intern is ontwikkeld regelmatig waardevoller voor externe partijen dan voor de eigen organisatie en kan voordeel behaald worden door deze kennis te delen.
Lectoraat Water Service Management Lector Siemen Veenstra Aandachtsterreinen:
Het lectoraat richt zich op het optimaal inrichten en verzorgen van de waterketendiensten (drinkwatervoorziening, riolering en afvalwaterzuivering) in Nederland en daarbuiten. In Nederland is de sector gekenmerkt door versnippering, vergrijzing, en haar publieke signatuur maakt dat er nog getwijfeld wordt aan haardoelmatigheid.
Lectoraat Werkplekleren en ICT
Lector Jelle Drost Aandachtsterreinen:
Lector Hans Hummel Aandachtsterreinen:
NHL Hogeschool en Tjallinga Hiem hebben het eerste lectoraat in Nederland gestart dat zich volledig richt op mensen met een licht verstandelijke beperking.
Het lectoraat heeft als doel onderzoek te doen naar de onderwijsleersituatie waar het leren op de werkplek centraal staat en uitgangspunt is bij de vormgeving van het onderwijs en het in aansluiting hierop ontwikkelen van elementen van de didactiek waarin ICT een rol speelt. Het lectoraat probeert daarbij te komen tot een systematisch didactisch model met een set bewezen ontwerprichtlijnen en bijbehorende instrumentatie (werkvormen en mediatoepassingen) voor werkplekleren. De richtlijnen en instrumenten worden cyclisch ontworpen, geïmplementeerd en geëvalueerd binnen relevante contexten en verbanden van samenwerking om effectiviteit en transferverbetering breed vast te kunnen stellen.
Lectoraat Maritiem, Marien Milieu & Veiligheidsmanagement Lector Wierd Koops Aandachtsterreinen:
Het lectoraat heeft als maatschappelijke missie bij te dragen aan de veiligheid van maritieme sectoren en de kustregio’s. Daarnaast maakt het lectoraat zich sterk voor het duurzaam gebruik van de zeeën en oceanen. Maritiem, Marien Milieu & Veiligheidsmanagement is vooral bedoeld als (inter)nationaal herkenbare ingang voor overheid en maritieme bedrijfssectoren die professionele ondersteuning zoeken bij het oplossen van vraagstukken aangaande calamiteiten op het water.
Lectoraat Moleculaire Detectietechnologie Lector Gijsbert Jansen Aandachtsterreinen:
Het noordelijke bedrijfsleven en de kennisinstellingen werken binnen het lectoraat samen om bestaande methoden voor microbiologische analyses op het gebied van voeding en milieu sneller en goedkoper te maken. Daarnaast houdt het lectoraat zich bezig met het ‘uit
76 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 77
Bijlage 6 Overzicht van de kenniscentra, aandachtsterreinen en activiteiten Kenniscentrum Computer Vision
• HRM-vraagstukken • overheidsmanagement • integrale veiligheid • ICT en (technische) bedrijfskunde • ondernemerschap
Kenniscentrum Educatief Centrum Noord en Oost (ECNO) Aandachtsterreinen:
Het Educatief Centrum Noord en Oost (ECNO) is het centrum voor onderwijsdienstverlening in de provincies Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel.
Aandachtsterreinen:
Activiteiten:
Het kenniscentrum is gespecialiseerd in het automatiseren van visuele inspecties. Met behulp van een computer worden beelden geïnterpreteerd die met een camera zijn vastgelegd. Deze informatie wordt gebruikt om andere processen aan te sturen. Bijvoorbeeld kwaliteitscontrole, positie- en oriëntatiebepaling en het sorteren van producten op een lopende band. Het kenniscentrum bestaat al sinds 1996 en is leidend in Nederland als het gaat om kennis en kunde op het gebied van computer vision in het hoger beroepsonderwijs.
• advies • mediation • coaching • interim-management • onderzoek • opleiding en training
Activiteiten:
• de belichting optimaliseren • de juiste camera’s selecteren • optimale optiek kiezen • de opstelling optimaliseren • algoritmen voor beeldverwerking ontwikkelen • systemen of andere software embedden
Kenniscentrum Communicatie Aandachtsterreinen:
In het kenniscentrum bundelen docenten en studenten hun expertise op het gebied van communicatie. Het kenniscentrum helpt bedrijven en instellingen met advies, onderzoek of de ontwikkeling van communicatiemiddelen.
Kenniscentrum HotSpot Duurzame Energie (HSDE) Aandachtsterreinen:
Overheid en kennisinstellingen in Friesland werken samen aan de versterking van de kennisinfrastructuur. Friesland wil zich profileren op een aantal speerpunten, de zogenaamde HotSpots. Duurzame Energie is daar één van en de NHL is gevraagd dit proces (versterking kennisinfrastructuur) in te richten. Dat betekent bouwen aan netwerken, platforms, kringen, maar ook nieuw onderwijs, nieuw onderzoek en nieuwe projecten. Activiteiten:
Versterking van de kennisinfrastructuur door: • bouwen aan netwerken, platforms, kringen • nieuw onderwijs • nieuw onderzoek • nieuwe projecten (demonstraties, proeftuinen)
Activiteiten:
• communicatiemanagement • communicatieonderzoek • interne communicatie • corporate communicatie • copywriting en journalistiek • vormgeving, film en fotografie • eventmanagement • international communication
Kenniscentrum Economie & Management Aandachtsterreinen:
Het kenniscentrum verzorgt onderzoek en advies op het gebied van management en organisatievraagstukken. In de meeste gevallen worden deze trajecten uitgevoerd door medewerkers in samenwerking met studenten. Het is ook mogelijk dat een medewerker in een organisatie wordt gedetacheerd. Activiteiten:
• financiële en juridische dienstverlening • bedrijfseconomie en accountancy • marketing, sales, international business • management en organisatie 78 Jaarverslag 2009
Kenniscentrum Internet Academie Aandachtsterreinen:
De Internet Academie is hét transferpunt bij uitstek van kennis, kunde, innovatie en onderzoek op het gebied van internet, intranet, extranet en mobiele toepassingen ter verbetering van bedrijfsprocessen in de brede zin van het woord. Met deze activiteiten wil de Internet Academie een bijdrage leveren aan het tot stand komen van de informatiemaatschappij in Noord-Nederland en Friesland in het bijzonder. Activiteiten:
Hoe met web- en mobiele oplossingen een bijdrage geleverd kan worden aan: • de kwaliteit van leven en werken • het dichter bijelkaar brengen van overheid en burger • het handhaven van het zorgniveau in met name de rurale gebieden • het beter ontsluiten van de recreatieve en toeristische waarden in Friesland
Kenniscentrum Jachtbouw Aandachtsterreinen:
Jachtbouw is voor de noordelijke economie van groot belang. Ons land neemt internationaal een leidende positie in. Boten van Nederlandse makelaardij staan bekend om hun kwaliteit en duurzaamheid. Het Kenniscentrum Jachtbouw van NHL Hogeschool wil de NHL Hogeschool 79
branche helpen die vooraanstaande concurrentiepositie te behouden en verder uit te bouwen. Door kennis te ontwikkelen en toe te passen draagt het kenniscentrum bij aan innovaties die leiden tot nieuwe producten en efficiëntere processen. Activiteiten:
Binnen het kenniscentrum zijn in hoofdaandachtsgebieden geclusterd in drie zogenaamde kenniskringen: • techniek • bedrijfskunde • marketing
Kenniscentrum Maritiem Instituut Willem Barentsz Aandachtsterreinen:
Sinds 1875 wordt maritiem onderwijs verzorgd op Terschelling. In de loop der jaren is het instituut uitgegroeid tot één van de best uitgeruste nautische en technische instituten in Nederland.
Kenniscentrum VraaghetdeVries.nl Aandachtsterreinen:
Instituut Economie & Management van de NHL beschikt over een consumentenpanel onder de naam VraaghetDeVries.nl. Het consumentenpanel is bedoeld voor snelle antwoorden op korte onderzoeksvragen. Hierbij kan gedacht worden aan opiniepeilingen, naamsbekendheid, attitude en bezoekfrequenties. Activiteiten:
Zes keer per jaar wordt het panel geraadpleegd.
Kenniscentrum Zorg & Welzijn Aandachtsterreinen:
Het Kenniscentrum Zorg & Welzijn van de NHL verzorgt onderzoek en advies op het gebied van strategische, tactische en operationele vraagstukken in de zorg- en welzijnssector. Deze trajecten worden uitgevoerd door docenten en medewerkers van de NHL, soms met hulp van studenten. Inmiddels heeft het kenniscentrum een intensieve relatie met het werkveld opgebouwd.
Activiteiten:
• Maritiem Simulator Training Centrum (MSTC) • cursussen op maritiem gebied • participatie in onderzoekprojecten
Kenniscentrum Multimedia Aandachtsterreinen:
De ontwikkelingen in digitale media gaan onvoorstelbaar snel. Zo snel, dat veel bedrijven het niet meer bijhouden en afhaken. En daarmee laten ze kansen liggen, want nieuwe media bieden ongekende mogelijkheden waarmee veel voordeel valt te behalen. Het Kenniscentrum Multimedia maakt onderdeel uit van de opleiding Communication & Multimedia Design (CMD) en begeleidt opdrachten voor bedrijven en instellingen.
Activiteiten:
• management van zorg • innovatie van zorg • jeugd en jongeren • opleiden en trainen tot coach • inzicht en overzicht bieden in jeugdhulpverlening • contextuele benadering • werken vanuit oplossingsgerichte methodieken
Activiteiten:
• cross media • innovatie en inspiratie • educatie en multimedia • ondernemen • The Next Web • gamedesign • 3D-design
Kenniscentrum Ruimtebouwers Aandachtsterreinen:
Het Kenniscentrum Ruimtebouwers maakt onderdeel uit van de opleiding Bouwkunde, Civiele Techniek en Verkeerskunde (Built Environment) en begeleidt projecten die voor bedrijven en instellingen worden uitgevoerd. Het voornaamste doel van het kenniscentrum is het creëren van een rijke leeromgeving voor de studenten. Studenten hebben rechtstreeks contact met externe opdrachtgevers vanuit het beroepenveld. Activiteiten:
• advies • onderzoek • praktijkopdrachten
80 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 81
Bijlage 7
Bijlage 8
Totaal vloeroppervlak NHL per locatie
Organisatieschema nieuwbouw
Hempenserweg
6.729
volledig huur
Tesselschadestraat/Fonteinland
19.674
912 m2 FNO huur, rest eigendom
Dellewal (Terschelling)
2.400
volledig eigendom
500 ca.
volledig huur
Zwartewaterallee (Zwolle)
662
volledig huur
Laan Corpus den Hoorn (Groningen)
410
volledig huur
Tromplaan (Enschede)
17
volledig huur
Oostersingel
Totaal
31.805
College van Bestuur
Stuurgroep Communicatie
Projectteam
Bestuur
Projectmanager
Ontwerp processen
Uitwerking ontwerpen richting bouw
WG 1
WG 2
WG 3
WG 4
WG 5
WG 6
Gebruikers en uitvoeringscoördinatie
Processen
volledig huur
Gebruikers
1.413
Inkoop
J. Catsplein
Verhuizing
huur/eigendom
Facilitair
m2 FNO
Inrichting
Complex
Financiële bewaking
Gebruikersorganisatie
Team directievoering en toezicht
Detailoverleg ontwerp en uitvoer
Projectleiding
Ontwerp
Bouwvergadering
Bouwuitvoering
82 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 83
Bijlage 9 Jaarrekening 2009
84 Jaarverslag 2009
Inhoudsopgave Jaarrekening 2009 Stichting NHL
1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6
Balans Geconsolideerde balans Geconsolideerde exploitatierekening over 2009 Geconsolideerde kasstroomoverzicht Algemene toelichting op de Jaarrekening 2009 Toelichting op de geconsolideerde balans Niet uit de balans blijkende verplichtingen
84 84 86 87 88 91 100
2. Resultaten 2.1 Toelichting op de geconsolideerde exploitatierekening 2.2 Afstudeerfonds
101 101 105
3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8
106 106 107 109 109 109 110 112 112
Rijksbijdragen Overzicht overige rijksbijdragen Overzicht verbonden partijen Stichting NHL Bezoldiging leden College van Bestuur 2009 Bezoldiging leden Raad van Toezicht 2009 Accountantshonoraria Enkelvoudige balans Enkelvoudige exploitatierekening over 2009 Toelichting enkelvoudige balans en exploitatierekening
NHL Hogeschool 85
STICHTING NOORDELIJKE HOGESCHOOL STICHTING NOORDELIJKE LEEUWARDEN HOGESCHOOL LEEUWARDEN
1. Balans
1.1 Geconsolideerde balans GECONSOLIDEERDE BALANSGECONSOLIDEERDE BALANS (Bedragen x € 1.000) (Bedragen x € 1.000) Na verwerking exploitatieresultaatNa verwerking exploitatieresultaat
PER
31-12-09
PER
1
ACTIVA
VASTE ACTIVA
31-12-08
31-12-09
PER
31-12-08
2
ACTIVA
2.1
VASTE ACTIVA 2
Materiële vaste activa Investeringssubsidies
1.2.1 1.2.2
106.760 (1.232)
Materiële vaste activa Investeringssubsidies
Financiële vaste activa 1.3
Financiële vaste activa
Totaal vaste activa
Totaal vaste activa
1.176 106.704
76.781 (1.004)
475 76.252
106.760 (1.232)
1.176 106.704
76.781 (1.004)
475 76.252
2.1.2
31-12-08
31-12-08 31-12-09
31-12-08
23.532
22.398 23.532
22.398
359
614359
614
23.532 23.891
22.398 23.532 23.012 23.891
22.398 23.012
614 359
614
6.390 7.449 23.012 23.891
6.390 23.012
38.750 55.060
38.750
6.3907.449
6.390
31-12-09
PAS S I VA
Algemene 2.1.2 reserve Algemene reserve
2.1.2
Algemene 2.1.2 reserve Algemene reserve Totaal eigen vermogen Totaal eigen vermogen
2.1.3
Overige reserves 2.1.3 Overige reserves
71
Voorraden
160
71
160
2.4 2.6
Vorderingen
1.5
Vorderingen
Liquide middelen
1.7
Liquide middelen
359
VOORZIENINGEN 2.4 vermogen VOORZIENINGEN Totaal eigen Totaal eigen vermogen
7.449 23.891
Totaal vlottende activa
10.570
9.240
10.570
9.240
5.978
9.932
5.978
9.932
16.619
19.332
16.619
19.332
LANGLOPENDE 2.5 LANGLOPENDE SCHULDEN SCHULDEN
55.060
VOORZIENINGEN 2.4 VOORZIENINGEN
7.449
27.432 36.923
27.432
2.5
LANGLOPENDE 2.5 SCHULDEN LANGLOPENDE SCHULDEN
KORTLOPENDE 2.6 KORTLOPENDE SCHULDEN SCHULDEN
55.060
36.923
38.750 55.060
38.750
2.6
KORTLOPENDE 2.6 SCHULDEN KORTLOPENDE SCHULDEN
36.923
27.432 36.923
27.432
95.584 123.323
95.584
95.584 123.323
95.584
TOTAAL PASSIVA TOTAAL PASSIVA
TOTAAL ACTIVA
31-12-08 31-12-09
VLOTTENDE ACTIVA
1.4
Totaal vlottende activa
PAS S I VA PER
2.1 EIGEN VERMOGEN: 2.1 EIGEN VERMOGEN: 2.1.3 Overige2.1.3 reservesOverige reserves
2.5 Voorraden
31-12-09
EIGEN 2.1 VERMOGEN: EIGEN VERMOGEN: P A S S I 2V A
2.4 VLOTTENDE ACTIVA
P A S S2I V A PER
PER
TOTAAL ACTIVA
123.323
95.584
123.323
95.584
123.323
TOTAAL PASSIVATOTAAL PASSIVA
123.323
86 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 87
2
2
3
3
1.3 Geconsolideerde kasstroomoverzicht
1.2 Geconsolideerde exploitatierekening over 2009 GECONSOLIDEERDE EXPLOITATIEREKENING OVEREXPLOITATIEREKENING 2009 GECONSOLIDEERDE OVER 2009 (Bedragen x € 1.000) (Bedragen x € 1.000) BATE N
3
B4 B4
2009
BATE N
Begroting 2009
2008 2009
Begroting 2009
53.628
50.600
52.407 53.628
50.600
52.407
Collegegelden
Collegegelden
14.889
14.564
14.466 14.889
14.564
14.466
Opbrengst werk voor derden 3.3
Opbrengst werk voor derden
11.524
10.566
11.258 11.524
10.566
11.258
Overige opbrengsten
Overige opbrengsten
4.336
2.943
3.327 4.336
2.943
3.327
84.377
78.673
81.458 84.377
78.673
81.458
TOTAAL BATEN
TOTAAL BATEN
LAS T E N
4
LAS T E N
Personele lasten
4.1
Personele lasten
Afschrijvingen
4.2
Afschrijvingen Overige instellingslasten
TOTAAL LASTEN
TOTAAL LASTEN
60.698
57.542
60.512 60.698
57.542
60.512
5.229
4.672
4.506 5.229
4.672
4.506
15.139 __________ 81.066
14.268 __________ 76.482
15.114 15.139 __________ __________ 80.132 81.066
14.268 __________ 76.482
15.114 __________ 80.132
3.311
2.191
1.326 3.311
2.191
1.326
SALDO BATEN EN LASTEN
SALDO BATEN EN LASTEN
Financiële baten
5.1
Financiële baten
138
567
808 138
567
808
Financiële lasten
5.2
Financiële lasten
2.570
2.555
1.283 2.570
2.555
1.283
(2.432)
(1.988)
(475) (2.432)
(1.988)
(475)
879
203
851 879
203
851
SALDO FINANCIËLE BATEN ENSALDO LASTEN 5 FINANCIËLE BATEN EN LASTEN
EXPLOITATIESALDO
- Resultaat (uit de resultatenrekening) - Resultaat (uit de resultatenrekening) - Resultaat (uit de resultatenrekening) Aanpassingen voor: Aanpassingen voor: Aanpassingen - Afschrijvingenvoor: - Afschrijvingen - Afschrijvingen Mutatie subsidies op investeringen - Mutatie subsidies op investeringen Mutatie subsidies op investeringen - Mutaties voorzieningen - Mutaties voorzieningen - Mutaties voorzieningen
EXPLOITATIESALDO
2008 2008
2008
879 879
879
851 851
851
4.781 4.781 228 228 1.059 1.059
4.781 4.506 228 4.506 520 520 1.059 53 53 6.068 6.068
Verandering in vlottende middelen: Verandering in vlottende middelen: Verandering - voorraden in vlottende middelen: - voorraden - voorraden vorderingen - vorderingen - vorderingen kortlopende schulden - kortlopende schulden - kortlopende schulden
Overige instellingslasten4.4
2009
Kasstroom uit operationele Kasstroom activiteiten uit operationele activiteiten Kasstroom uit operationele activiteiten
Rijks- en overige bijdragen
3.4
2009 2009
2008
Rijks- en overige bijdragen 3.1 3.2
GECONSOLIDEERD B4 KASSTROOMOVERZICHT GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT GECONSOLIDEERD (Bedragen x € 1.000) KASSTROOMOVERZICHT (Bedragen x € 1.000) (Bedragen x € 1.000)
89 89 (1.330) (1.330) 9.491 9.491
6.068
89 (1.330) 9.491 8.250 8.250
Kasstroom uit bedrijfsoperaties Kasstroom uit bedrijfsoperaties Kasstroom uit bedrijfsoperaties
15.197 15.197
4.506 520 53 5.079 5.079
324 324 (509) (509) 592 592
324 (509) 592 8.250 15.197
407 407 6.337 6.337
- Materiële vaste activa - Materiële vaste activa - Materiële vaste activa Investeringen Investeringen Investeringen Desinvesteringen Desinvesteringen Desinvesteringen - Financiële vaste activa - Financiële vaste activa - Financiële vaste activa Investeringen Investeringen Investeringen
(37.752) (37.752) 2.992 2.992 (701) (701)
6.337
(37.752) (36.446) 2.992 (36.446) (701)
(36.446) -
(475) (475)
(475)
(35.461) (35.461)
(35.461) (36.921) (36.921)
(36.921)
- Opname hypothecaire lening - Opname hypothecaire lening - Aflossing Opname hypothecaire lening langlopende schulden - Aflossing langlopende schulden - Aflossing langlopende schulden
19.060 19.060 (2.750) (2.750)
19.060 15.000 (2.750) 15.000 (1.250) (1.250)
15.000 (1.250)
16.310 13.750 13.750 (3.954) (16.834) (16.834)
13.750
Mutatie liquide middelen Mutatie liquide middelen Mutatie liquide middelen
16.310 16.310 (3.954) (3.954)
9.932 9.932 (3.954) (3.954) __________ __________ 5.978 5.978
9.932 26.766 26.766 (3.954) (16.834) (16.834) __________ __________ __________ 5.978 9.932 9.932
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Stand per 31 december Stand per 31 december Stand per 31 december
88 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 89
4
407
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Het verloop van de geldmiddelen Het verloop is alsvan volgt: de geldmiddelen is als volgt: Het verloop de geldmiddelen is als volgt: Stand per 1van januari Stand per 1 januari Stand per 1 januari Mutatie Mutatie Mutatie
4
5.079
5 5
5
(16.834)
26.766 (16.834) __________ 9.932
1.4 Algemene toelichting op de Jaarrekening 2009 Activiteiten
De activiteiten van de Stichting NHL en haar groepsmaatschappijen bestaan voornamelijk uit dienstverlening op het gebied van hoger onderwijs en het verzorgen van contractactiviteiten. Consolidatie
In de geconsolideerde jaarrekening zijn verwerkt de financiële gegevens van de Stichting NHL, Stichting Leeuwarden Business School, NHL Services BV, Stichting Gamevalley en Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden BV. De laatste rechtspersoon is voor 50% opgenomen. De overigen zijn voor 100% opgenemen. Voor een overzicht van de verbonden partijen wordt verwezen naar de betreffende bijlage. Transacties tussen groepsmaatschappijen worden in de consolidatie geëlimineerd. Schattingen
Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de leiding van de instelling over verschillende zaken zich een oordeel vormt en dat de leiding schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in art. 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de op de betreffende jaarrekeningposten. Algemene waarderingsgrondslagen
De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, die uitgegeven is door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze bepalingen zijn van toepassing op grond van de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs. De jaarrekening is opgesteld in euro’s. Activa en passiva (met uitzondering van het groepsvermogen) worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de de verkrijgingsprijs. In de balans, de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen. Met deze referenties wordt verwezen naar de toelichting. Materiële vaste activa De terreinen, gebouwen en schepen worden gewaardeerd tegen historische kostprijs c.q. bruto deelnamesom voor zover het investeringen betreffen, welke overgenomen zijn in het kader van de OKF-operatie. Inventaris/apparatuur is gewaardeerd tegen aanschafwaarde verminderd met de jaarlijkse afschrijvingen op basis van de geschatte levensduur. Aanschaffingen met een waarde lager dan € 2.500 worden niet geactiveerd. Financiële vaste activa De financiële vaste activa worden gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde. Indien de netto vermogenswaarde negatief wordt is het actief gewaardeerd op nihil, omdat er geen aansprakelijkheidsverklaring is afgegeven.
Voorraden De voorraden (restauratieve diensten, reproductiediensten, treinkaartjes, boekwinkels, verbruiksmaterialen en overig) zijn gewaardeerd tegen historische inkoopprijzen of tegen lagere marktwaarde. Indien nodig is een voorziening voor incourantheid getroffen.
oninbaarheid. De vorderingen betreffen onder andere externe debiteuren uit hoofde van contractactiviteiten en studenten inzake collegegelden. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s. Tenzij anders vermeld zijn de tegoeden direct opeisbaar. Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit algemene reserves en bestemmingsreserves en/of -fondsen. Hierin is tevens een segmentatie opgenomen naar publieke en private middelen. De bestemmingsreserves zijn reserves met een beperktere bestedingsmogelijkheid, welke door het bestuur is aangebracht. Ten behoeve van de Stichting Waarborgfonds HBO, die zich ten doel stelt borg te staan ten gunste van de kredietverstrekkers in het kader van de financiering van het onroerend goed, is 1% van de normatieve rijksbijdrage 1993 gereserveerd. Ingevolge de gesloten standaardovereenkomst van borgtocht artikel 7, heeft de Stichting NHL zich verbonden niet zonder schriftelijke toestemming van de Stichting Waarborgfonds HBO, de aan de hogeschool toebehorende registergoederen te vervreemden of met enig recht te bezwaren. Voorts dient de hogeschool, indien zij haar verplichtingen uit de geborgde overeenkomsten niet kan nakomen, een recht van hypotheek aan de Stichting Waarborgfonds HBO te verstrekken tot zekerheid van het regresrecht van de Stichting Waarborgfonds HBO. Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld. Langlopende schulden Langlopende schulden worden bij de eerste waardering gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt samen met de verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de staat van baten en lasten wordt verwerkt. Financiële instrumenten Alle in de balans opgenomen financiële instrumenten zijn gewaardeerd tegen de (geamortiseerde) kostprijs. Dit is de nominale waarde, tenzij anders vermeld. Bij het toepassen van kostprijshedgeaccounting is de eerste waardering en de grondslag van verwerking in de balans en de resultaatbepaling van het hedge-instrument afhankelijk van de afgedekte post. Dit betekent dat, indien de afgedekte post tegen kostprijs in de balans wordt verwerkt, ook het derivaat tegen kostprijs wordt gewaardeerd. Het ineffectieve deel van de hedgerelatie wordt direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt. De NHL past kostprijshedge-accounting toe voor de renteswaps die ervoor zorgen dat bepaalde variabel rentende schulden worden omgezet in vast rentende. Het ineffectieve deel van de waardeverandering van de renteswaps worden verantwoord in de winst-en-verlverliesrekening onder de financiële baten en lasten.
Het onderhanden werk is opgenomen voor de bestede uren en de bestede materiële lasten onder aftrek van reeds gefactureerde termijnen en ontvangen subsidies. De gehanteerde uren zijn berekend op basis van de werkelijke loonkosten inclusief een opslag voor overhead. De vooruit ontvangen bedragen worden als kortlopende schuld verantwoord. Vorderingen De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor 90 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 91
Grondslagen van de bepaling van het resultaat
1.5 Toelichting op de geconsolideerde balans
Algemeen
De baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn verwezenlijkt. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen, indien zij voor het vaststellen van de jaarrekening bekend zijn geworden. Normatieve rijksbijdragen
TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS (Bedragen x € 1.000) TOELICHTING TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE OP DE GECONSOLIDEERDE BALANSBALANS (Bedragen x€ 1(Bedragen AC T 1.000) I V Ax € 1.000) 1
1 A C T I VA AC T I V A 1.2 VASTE ACTIVA
1.2
1.2 VASTE ACTIVA VASTE ACTIVA Materiële vaste activa 1.2.1.1 1.2.1.2 1.2.1.3 1.2.1.4 Gebouwen Terreinen Gebouwen Inventaris en Totaal 1.2.1.1 1.2.1.1 1.2.1.2 1.2.1.2 1.2.1.3 1.2.1.31.2.1.4 1.2.1.4 en terreinen Gebouwen Gebouwen TerreinenTerreinen Gebouwen Gebouwen Inventaris en en Totaal Totaal buiten Inventaris apparatuur en terreinen en terreinen gebruik apparatuur apparatuur Aanschafwaarde per 1-1-2009 97.750 6.305buiten buiten 39.069 143.124 gebruik gebruik Afschrijvingen t/m 2008 (34.334) (32.009) (66.343) Aanschafwaarde Aanschafwaarde per 1-1-2009 per 1-1-2009 97.750 97.750 6.305 6.305 39.069 39.069 143.124 143.124 Afschrijvingen Afschrijvingen t/m 2008 t/m1-1-2009 2008 (34.334) (34.334) (32.009) (32.009) (66.343) (66.343) Boekwaarde per 63.416 - 6.3057.060 76.781 Investeringen 8.887 840 28.025 37.752 Boekwaarde Boekwaarde per aanschafwaarde 1-1-2009 per 1-1-2009i.v.m. desinvestering 63.416 63.416 6.305 6.305 -7.060 7.060 76.781 76.781 Mutatie (8.506) (758) (9.264) Investeringen Investeringen 8.887 (13.386) 8.887840 (1.914) 840 - 15.300 28.025 28.025 37.752 37.752Overboeking cumulatieve aanschafwaarde Mutatie aanschafwaarde Mutatie aanschafwaarde i.v.m. desinvestering i.v.m. desinvestering (8.506) (8.506) (758) (758) - (2.760) (9.264) (9.264) Afschrijvingen (2.021) (4.781) Overboeking Overboeking cumulatieve cumulatieve aanschafwaarde aanschafwaarde (13.386) (13.386) (1.914) (1.914) 15.300 15.300- 6.272Mutatie afschrijving i.v.m. desinvestering 6.272 Afschrijvingen Afschrijvingen (2.021) 12.455 (2.021) - (12.455) -(2.760) (2.760) (4.781) (4.781) Overboeking cumulatieve afschrijving Mutatie afschrijving Mutatie afschrijving i.v.m. desinvestering i.v.m. desinvestering 6.272 6.272 6.272 6.272 Overboeking Overboeking cumulatieve cumulatieve afschrijving afschrijving 12.455 12.455 (12.455) (12.455) - 32.325- 106.760Boekwaarde per 31-12-2009 67.117 - 4.473 2.845
De normatieve rijksbijdrage is in overeenstemming met de laatst bekende rijksbijdragenbrief.
Materiële Materiële vaste activa vaste activa
Overige rijksbijdragen
In de exploitatierekening is als bate opgenomen het bedrag dat aan het betreffende verslagjaar is toe te rekenen. Collegegelden
De collegegelden worden in de exploitatierekening verantwoord volgens het baten- en lastenstelsel. Overheidssubsidies
Exploitatiesubsidies worden als bate verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarin de gesubsidieerde kosten zijn gemaakt of opbrengsten zijn gederfd, of wanneer een gesubsidieerd exploitatietekort zich heeft voorgedaan. De baten worden verantwoord als het waarschijnlijk is dat deze worden ontvangen en de instelling de condities voor ontvangst kan aantonen. Subsidies met betrekking tot investeringen in materiële vaste activa worden in mindering gebracht op het desbetreffende actief en als onderdeel van de afschrijvingen verwerkt in de staat van baten en lasten.
Boekwaarde Boekwaarde per 31-12-2009 per 31-12-2009 Cumulatieve aanschafwaarde per 31-12-2009 Cumulatieve afschrijvingen per 31-12-2009 Cumulatieve Cumulatieve aanschafwaarde aanschafwaarde per 31-12-2009 per 31-12-2009 Cumulatieve Cumulatieve afschrijvingen afschrijvingen per 31-12-2009 per 31-12-2009 Boekwaarde per 31-12-2009 Boekwaarde Boekwaarde per 31-12-2009 per 31-12-2009 1.2.2 Investeringssubsidies
Overige opbrengsten
Overige opbrengsten bestaan uit baten uit verhuur, detachering, ouderbijdragen en overige baten. Afschrijving materiële vaste activa
Immateriële vaste activa inclusief goodwill en materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Over terreinen wordt niet afgeschreven. Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de economische levensduur, dan worden de toekomstige afschrijvingen aangepast. Boekwinsten en -verliezen bij verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen. Personele beloningen
Periodiek betaalbare beloningen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de staat van baten enlasten voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Pensioenen De instelling heeft de toegezegde-pensioenregelingen bij bedrijfstakpensioenfondsen verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde-bijdrageregeling. Voor toegezegde-bijdrageregelingen betaalt de instelling op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft de instelling geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregelingen. De premies worden verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Financiële baten en lasten
Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen.
1.2.2
67.117 67.117 4.473 84.745 (17.628) 84.745 84.745 4.473 (17.628) (17.628) 67.117 67.117 67.117 4.473
1.2.2 Investeringssubsidies Investeringssubsidies Oorspronkelijk ontvangen voor St. LBS Ontvangen in 2008 voor Nieuwbouw Oorspronkelijk Oorspronkelijk ontvangen ontvangen voor St. LBS voor St. LBS Vrijval subsidie St. LBS tot en met 2008 Ontvangen Ontvangen in 2008 voor in 2008 Nieuwbouw voor Nieuwbouw Vrijval subsidie Vrijval subsidie St. LBS tot St. en LBS met tot2008 en met 2008 Ontvangen in 2009 voor Nieuwbouw Vrijval restant St. LBS 2009 Ontvangen Ontvangen in 2009 voor in 2009 Nieuwbouw voor Nieuwbouw Cumulatieve aanschafwaarde per 31-12-2009 Vrijval restant VrijvalSt. restant LBS 2009 St. LBS 2009
908 550 (454) 1.004 682 (454)
4.4732.845 2.845 32.325 32.325 106.760 106.760 4.473 15.300 67.094 171.612 (12.455) (34.769) (64.852) 4.473 15.300 15.300 67.094 67.094 171.612 171.612 (12.455) (12.455) (34.769) (34.769) (64.852)106.760 (64.852) 4.473 2.845 32.325 4.4732.845
2.845 32.325 32.325 106.760 106.760
908
-
-
-
550 908 (454) 550 1.004 (454) 682 1.004 (454) 682 1.232 (454)
--
--
- 908 - 550 - (454) --1.004 - 682 - (454)
-
-
-
908 550 908 (454) 550 1.004 (454) 682 1.004 (454) 682 1.232 (454)
Cumulatieve Cumulatieve aanschafwaarde aanschafwaarde per 31-12-2009 per 31-12-2009 1.232 1.232 -1.232 1.232 In november 2009 is de Nieuwbouw aan de Rengerslaan te Leeuwarden in gebruik genomen. De uiteindelijke kosten van de Nieuwbouw zijn per ultimo 2009 nog niet bekend, omdat de oplevering en de daarbij behorende financiële In november In november 2009 is nog de 2009 Nieuwbouw is afgerond de Nieuwbouw aan aan de Rengerslaan te Leeuwarden Leeuwarden in gebruik in genomen. gebruik De2009 uiteindelijke uiteindelijke kosten alskosten afhandeling niet is.de In Rengerslaan de jaarrekeningen vantede NHL is tot en met die genomen. van €De 85,6 miljoen van de Nieuwbouw van de Nieuwbouw zijn per ultimo zijn per 2009 ultimo nog 2009 niet nog bekend, nietwordt bekend, omdat omdat oplevering de oplevering enafgeschreven. de daarbij en debehorende daarbij behorende financiële financiële zal in investering verantwoord. Sinds november 2009 opde die investering De uiteindelijke oplevering afhandeling nog niet nog afgerond nietis is. de is. jaarrekeningen In de2010 jaarrekeningen de NHL van is detot NHL is met totdie en van met2009 die van € 85,6 2009 miljoen € 85,6 als miljoen 2010 plaatsvinden. Inafgerond de In jaarrekening de totale investering Nieuwbouw met de daarbij behorende Inafhandeling november 2009 de Nieuwbouw aan zal devan Rengerslaan teenLeeuwarden in gebruik genomen. De als investering investering verantwoord. verantwoord. Sinds november Sinds november 2009 wordt 2009 opper wordt die ultimo investering op die2009 investering afgeschreven. afgeschreven. De uiteindelijke De uiteindelijke oplevering oplevering zal in zal in investeringssubsidie zijn verantwoord. uiteindelijke kosten van de Nieuwbouw zijn nog niet bekend, omdat de oplevering 2010 plaatsvinden. 2010 plaatsvinden. In de jaarrekening In de jaarrekening 2010 zal2010 de totale zal de investering totale investering Nieuwbouw Nieuwbouw met de daarbij met debehorende daarbij behorende en de daarbij behorende financiële afhandeling nog niet afgerond is. In de jaarrekeningen van de NHL investeringssubsidie investeringssubsidie verantwoord. zijn de navolgende afschrijvingspercentages gehanteerd : Ter bepaling zijn vanverantwoord. het zijn afschrijvingsbedrag
is tot en met die van 2009 € 85,6 miljoen als investering verantwoord. Sinds november 2009 wordt op
Ter bepaling Ter bepaling van het afschrijvingsbedrag van het afschrijvingsbedrag zijnuiteindelijke de navolgende zijn de navolgende afschrijvingspercentages afschrijvingspercentages gehanteerd gehanteerd : In de jaarrekening : Gebouwen die investering afgeschreven. De oplevering zal in 2010 plaatsvinden. 1993, incl.Nieuwbouw deelname sommen : restjaren 2010Investeringen zal de totalet/m investering met de daarbij behorende investeringssubsidie zijn verantGebouwen Gebouwen Verbouwingen vanaf 1993 : 10 % woord. Investeringen Investeringen t/m 1993,t/m incl. 1993, deelname incl. deelname sommensommen : restjaren : restjaren Opleidingsschip 5% Verbouwingen Verbouwingen vanaf 1993 vanaf 1993 : 10 % : 10 % Meubilair e.d. Opleidingsschip Opleidingsschip : 5% : 5 Apparatuur t/m 1999 10%% MeubilairMeubilair e.d. e.d. : 10 % : 10 Apparatuur vanaf 2000 20 % Apparatuur Apparatuur t/m 1999t/m 1999 : 10 % : 10 Computerapparatuur 25 % Apparatuur Apparatuur vanaf 2000 vanaf 2000 : 20 % : 20 % % Software 33,33 Computerapparatuur Computerapparatuur : 25 % : 25 Software simulatoren 10 % SoftwareSoftware : 33,33 :% 33,33 % SoftwareSoftware simulatoren simulatoren : 10volgens % : 10de%lineaire methode vanaf het De afschrijving vindt plaats op basis van historische kostprijs en geschiedt moment van ingebruikname. De afschrijving De afschrijving vindt plaats vindt opplaats basis op vanbasis historische van historische kostprijs kostprijs en geschiedt en geschiedt volgens de volgens lineaire demethode lineaire methode vanaf hetvanaf het moment moment van ingebruikname. van ingebruikname.
92 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 93
9
1 2 3 1 4 2 3 4
1 2 3 1 2 3
Ter bepaling van het afschrijvingsbedrag zijn de navolgende afschrijvingspercentages gehanteerd :
Gebouwen Investeringen t/m 1993, incl. deelname sommen Verbouwingen vanaf 1993 Opleidingsschip Meubilair e.d. Apparatuur t/m 1999 Apparatuur vanaf 2000 Computerapparatuur Software Software simulatoren
restjaren 10% 5% 10% 10% 20% 25% 33,33% 10%
Financiële vaste activa
Financiële vaste activa1.3
Financiële vaste activa
Deelnemingen
1.3.1
Deelnemingen
1.3.1.1 Deelneming Deelneming NHL Bedrijfsopleidingen ICT BV NHL Bedrijfsopleidingen ICT BV Deelnemingen 1.3.1 Deelneming Kenniscampus 1.3.1.2 CV Deelnemingen Deelneming Kenniscampus CV Deelneming Kenniscampus 1.3.1.3 Beheer Deelneming BV Kenniscampus Beheer BV Deelneming NHL Bedrijfsopleidingen 1.3.1.1 Deelneming ICT BV NHL Bedrijfsopleidingen ICT BV Deelneming Gamefactory 1.3.1.4 Top of Holland Deelneming BV Gamefactory Top of Holland BV Deelneming Kenniscampus 1.3.1.2 CV Deelneming Kenniscampus CV Deelneming Kenniscampus 1.3.1.3 Beheer Deelneming BV Kenniscampus Beheer BV Deelneming Gamefactory 1.3.1.4 Top of Holland Deelneming BV Gamefactory Top of Holland BV Langlopende vorderingen 1.3.2
e Stichting NHL heeft op 3 december 2008 een deelneming verworven in de Game D Factory Top of Holland B.V. gevestigd te Leeuwarden. Het totale maatschappelijke kapitaal bedraagt € 90.000, waarvan € 52.876 is geplaatst. De Stichting NHL bezit 34% en één prioriteitsaandeel (totaal 34,1%) van de geplaatste aandelen. De aandelen zijn volledig afgewaardeerd.
1.3.2.1
In 2008 en 2009 is aan de Kenniscampus CV een lening verstrekt van € 475.000, zodat het saldo per ultimo 2009 € 950.000 is. In 2010 is de lening nogmaals verhoogd met € 475.000 tot het totaalsaldo van € 1.425.000. Begin 2010 is de lening overgedragen van de Kenniscampus CV aan de Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden BV. Het rentepercentage wordt jaarlijks op 1 januari vastgesteld op driemaands Euribor-tarief plus 1% opslag.
1.3.2.2 In 2009 is aan de Kenniscampus Beheer B.V. geconsolideerd een lening verstrekt van € 65.000. Het rentepercentage wordt jaarlijks op 1 januari vastgesteld op driemaands Euribor-tarief plus 1% opslag.
De afschrijving vindt plaats op basis van historische kostprijs en geschiedt volgens de lineaire methode vanaf het moment van ingebruikname.
Financiële vaste activa1.3
1.3.1.4
1.3.2.3 In 2009 is aan de Gamefactory Top of Holland B.V. een lening verstrekt van € 150.000. Over de vordering wordt 6 % rente berekend. De rente wordt aan de lening toegevoegd. Ter zekerheid is door de B.V. aan de St. NHL pandrecht verstrekt op de roerende goederen van de B.V. in het pand aan de Willemskade 14 te Leeuwarden.
Saldo per 31-12-09
Saldo per 31-12-08
Saldo per 31-12-09
Saldo per 31-12-08
Saldo per 31-12-09 -
Saldo per 31-12-08
Saldo per 31-12-09 -
Saldo per 31-12-08
6 -
-
6 6
-
---
6 -
-
6 6
-
---
Langlopende vorderingen
Lening Kenniscampus CV 1.3.2.1 Lening Kenniscampus CV Lening Kenniscampus Beheer 1.3.2.2 Kenniscampus Beheer BV Langlopende vorderingen 1.3.2 BVLening Langlopende vorderingen Lening Gamefactory Top1.3.2.3 of Holland Lening BV Gamefactory Top of Holland BV Lening Kenniscampus CV 1.3.2.1 Lening Kenniscampus CV Lening Kenniscampus Beheer 1.3.2.2BVLening Kenniscampus Beheer BV Lening Gamefactory Top1.3.2.3 of Holland Lening BV Gamefactory Top of Holland BV Totaal financiële vaste activa Totaal financiële vaste activa
6 950 65 155 950 1.170 65 155 1.176 1.170
Totaal financiële vaste activa
1.176
Totaal financiële vaste activa
475
475
6 950 65 155 950 1.170 65 155 1.176 1.170
475
1.176
475
475
-
475 475
475
-
475 475
475 475
1 De Stichting Noordelijke1.3.1.1 Hogeschool De Stichting Leeuwarden Noordelijke heeft opHogeschool 16 september Leeuwarden 1999 een heeft 50 % op deelneming 16 september verworven 1999 een in de50NHL % deelneming verworven in de NHL Bedrijfsopleidingen ICT B.V. gevestigd Bedrijfsopleidingen te Leeuwarden. ICT Het B.V. geplaatst gevestigd aandelenkapitaal te Leeuwarden.van Hetdeze geplaatst besloten aandelenkapitaal vennootschapvan bedraagt deze besloten vennootschap bedraagt € 20.000. Aan deze deelneming is€ een 20.000. achtergestelde, Aan deze deelneming renteloze lening is een verstrekt achtergestelde, van € 103.445. renteloze lening verstrekt van € 103.445. zijn volledig afgewaardeerd. De aandelen zijn volledig afgewaardeerd. 1.3.1.1 De Stichting NHL heeft opseptember 16 september 1999 50% deelneming in de NHL.verworven in de NHL 1 De De aandelen Stichting Noordelijke 1.3.1.1 Hogeschool Stichting Leeuwarden Noordelijke heeft opHogeschool 16 Leeuwarden 1999 een heeft 50een % op deelneming 16 september verworven 1999verworven een in de50NHL % deelneming
Bedrijfsopleidingen ICT B.V. gevestigd Bedrijfsopleidingen te Leeuwarden. ICT Het B.V. geplaatst gevestigd aandelenkapitaal te Leeuwarden. van Hetdeze geplaatst besloten aandelenkapitaal vennootschap van bedraagt deze besloten vennootschap bedraagt Bedrijfsopleidingen ICT B.V. gevestigd te Leeuwarden. Het geplaatst aandelenkapitaal van 2 De Stichting Noordelijke 1.3.1.2 Hogeschool De Stichting Leeuwarden Noordelijke heeft opHogeschool 19 september Leeuwarden 2007 een heeft 33€ % op deelneming 19 september verworven 2007 een invan de33€ % deelneming verworven in de € 20.000. Aan deze deelneming is€ een 20.000. achtergestelde, Aan deze deelneming renteloze lening is een verstrekt achtergestelde, van 103.445. renteloze lening verstrekt 103.445. deze besloten vennootschap bedraagt 20.000. Aan deze deelneming is een achtergestelde, Kenniscampus CV. gevestigd te Leeuwarden. Kenniscampus CV. totale gevestigd inbreng tevan Leeuwarden. deze commanditaire De totale inbreng vennootschap van deze bedraagt commanditaire € 1.000. vennootschap bedraagt € 1.000. De aandelen zijn volledig afgewaardeerd. De aandelen De zijn volledig afgewaardeerd. Het aandeel van de Stichting Noordelijke Het aandeel Hogeschool van deverstrekt Stichting Leeuwarden Noordelijke daarin isHogeschool € 320. Leeuwarden daarin isafgewaardeerd. € 320. renteloze lening van € 103.445. De aandelen zijn volledig
2 De Stichting Noordelijke1.3.1.2 Hogeschool De Stichting Leeuwarden Noordelijke heeft opHogeschool 19 september Leeuwarden 2007 een heeft 33 % op deelneming 19 september verworven 2007 een in de33 % deelneming verworven in de 3 De Stichting Noordelijke 1.3.1.3 Hogeschool De Stichting Leeuwarden Noordelijke heeft opHogeschool 10 juli 2007 Leeuwarden een deelneming heeftverworven op 10 julivan 2007 in deze debedraagt een deelneming in de Kenniscampus CV. gevestigd te Leeuwarden. Kenniscampus De CV. totale gevestigd inbreng te van Leeuwarden. deze commanditaire De totale inbreng vennootschap commanditaire € 1.000.verworven vennootschap 1.3.1.2 De Stichting NHL heeft op 19 september 2007 een 33% deelneming verworven in de Ken- bedraagt € 1.000. Kenninscampus B.V. gevestigd Kenninscampus teHogeschool Leeuwarden. Het B.V. totale gevestigd maatschappelijke Leeuwarden. geplaatste Het totalekapitaal maatschappelijke 18.000. geplaatste kapitaal bedraagt € 18.000. Het aandeel van Beheer de Stichting Noordelijke Het aandeel van Beheer de Stichting Leeuwarden Noordelijke daarinteisHogeschool € 320. en Leeuwarden daarin bedraagt is € 320. €en niscampus CV. gevestigd te Leeuwarden. inbrengaandelen. van deze commanditaire venDe Stichting Noordelijke Hogeschool De Stichting bezit 33% Noordelijke van de geplaatste Hogeschool aandelen. bezit 33%De vantotale de geplaatste
nootschap bedraagt €Hogeschool 1.000. HetLeeuwarden aandeel van deverworven Stichting daarin is € 320. 3 De Stichting Noordelijke1.3.1.3 Hogeschool De Stichting Leeuwarden Noordelijke heeft op 10 juli 2007 een deelneming heeft op 10 juli 2007 inNHL de een deelneming verworven in de 4 De Stichting Noordelijke 1.3.1.4 Hogeschool De Stichting Leeuwarden Noordelijke heeft op Hogeschool 3 december Leeuwarden 2008 een deelneming heeft op 3 verworven december 2008 in de een verworven de Kenninscampus Beheer B.V. gevestigd Kenninscampus te Leeuwarden. Beheer Het B.V. totale gevestigd maatschappelijke te Leeuwarden. en geplaatste Het totalekapitaal maatschappelijke bedraagtdeelneming €en 18.000. geplaatste kapitaalinbedraagt € 18.000. Game Factory Top of Holland B.V.Game gevestigd Factory teNoordelijke Leeuwarden. Top de of Holland Het B.V. totale gevestigd maatschappelijke te Leeuwarden. kapitaal Het bedraagt totale maatschappelijke € 90.000, kapitaal bedraagt € 90.000, De Stichting Noordelijke Hogeschool De Stichting bezit 33% van geplaatste Hogeschool aandelen. bezit 33% van de geplaatste aandelen. 1.3.1.3 De Stichting NHL heeft op 10 juli 2007 een deelneming verworven in de Kenninscampus waarvan € 52.876 is geplaatst. waarvan € 52.876 is geplaatst. Beheer B.V. gevestigd te Leeuwarden. Het34,1 totale en geplaatste Hogeschool De bezit 34% Noordelijke enheeft één prioriteitsaandeel (totaal 34% één %) maatschappelijke prioriteitsaandeel van geplaatste aandelen. %) vankapitaal de geplaatste 4 De De Stichting Stichting Noordelijke Noordelijke1.3.1.4 Hogeschool De Stichting Stichting Leeuwarden Noordelijke opHogeschool Hogeschool 3 decemberbezit Leeuwarden 2008 eenen deelneming heeft op 3de verworven december 2008 in(totaal de een34,1 deelneming verworven in aandelen. de De aandelen zijn volledig afgewaardeerd. De aandelen zijn volledig afgewaardeerd. bedraagt € 18.000. De Stichting NHL bezit 33% van de geplaatste aandelen. Game Factory Top of Holland B.V.Game gevestigd Factory te Leeuwarden. Top of Holland Het B.V. totale gevestigd maatschappelijke te Leeuwarden. kapitaal Het bedraagt totale maatschappelijke € 90.000, kapitaal bedraagt € 90.000,
waarvan € 52.876 is geplaatst. waarvan € 52.876 is geplaatst. 1 In en 2009 is aan de 1.3.2.1 Kenniscampus In CV 2009 een lening aanprioriteitsaandeel de verstrekt Kenniscampus van bezit € 475.000, CV een zodat lening verstrekt saldo per van ultimo € 475.000, 200934,1 zodat per ultimoaandelen. 2009 De2008 Stichting Noordelijke Hogeschool De2008 Stichting beziten 34% Noordelijke enis één Hogeschool (totaal 34% 34,1 en één %) het prioriteitsaandeel van de geplaatste (totaal aandelen. %) het vansaldo de geplaatste € 950.000 is. zijn In 2010 is deafgewaardeerd. leningDe €nogmaals 950.000 is. verhoogd In 2010 met is de€afgewaardeerd. lening 475.000 nogmaals tot het totaalsaldo verhoogd met van €€ 475.000 1.425.000. tot het totaalsaldo van € 1.425.000. De aandelen volledig aandelen zijn volledig Begin 2010 is de lening overgedragen Beginvan 2010 deisKenniscampus de lening overgedragen CV aan devan Beheersorganisatie de KenniscampusKenniscampus CV aan de Beheersorganisatie Leeuwarden BV. Kenniscampus Leeuwarden BV. rentepercentage wordt jaarlijks Het rentepercentage 1 januari vastgesteld wordt op jaarlijks driemaands op€1475.000, januari Euribor-tarief vastgesteld plus op 1% driemaands opslag. Euribor-tarief plus 1 %per opslag. 1 Het In 2008 en 2009 is aan de 1.3.2.1 Kenniscampus In op 2008 en CV2009 een is lening aan de verstrekt Kenniscampus van CV een zodat lening het verstrekt saldo per van ultimo € 475.000, 2009 zodat het saldo ultimo 2009 94 Jaarverslag 2009
€ 950.000 is. In 2010 is de lening€nogmaals 950.000 is. verhoogd In 2010 met is de€ lening 475.000 nogmaals tot het totaalsaldo verhoogd met van €€ 475.000 1.425.000. tot het totaalsaldo van € 1.425.000. 2 In 2009 is aan de lening Kenniscampus 1.3.2.2 In Beheer 2009 is B.V. aan de lening Kenniscampus eenaan lening Beheer verstrekt B.V. van € 65.000. eenaan lening verstrekt van € BV. 65.000. Begin 2010 is de overgedragen Begin van 2010 de isgeconsolideerd Kenniscampus de overgedragen CV devan Beheersorganisatie de geconsolideerd Kenniscampus Kenniscampus CV de Beheersorganisatie Leeuwarden Kenniscampus Leeuwarden BV. Het rentepercentage rentepercentage wordt wordt jaarlijks jaarlijks Hetop oprentepercentage rentepercentage 1 januari januari vastgesteld vastgesteld wordt op op jaarlijks driemaands op 1 1 januari januari Euribor-tarief vastgesteld plusop op 1% % driemaands opslag. Euribor-tarief Euribor-tarief plus plus 1 1% % opslag. opslag. Het Het 1 wordt jaarlijks driemaands op Euribor-tarief vastgesteld plus 1 driemaands opslag.
3 In 2009 is aan de Gamefactory 1.3.2.3 Top In 2009 of Holland is aanB.V. de Gamefactory een lening verstrekt Top of Holland van € 150.000. B.V. eenOver lening de verstrekt vorderingvan wordt € 150.000. 6% Over de vordering wordt 6 %
NHL Hogeschool 95
VLOTTENDE ACTIVA
VLOTTENDE ACTIVA Saldo per 31-12-09 Saldo per 31-12-09 5
VLOTTENDE ACTIVA 1.4.1 VLOTTENDE Voorraden Voorraden ACTIVA Voorraden Voorraad restauratieve1.4.1 dienstenVoorraden Voorraad restauratieve diensten Voorraad reproductiediensten Voorraad reproductiediensten Voorraadtreinkaartjes restauratieve diensten Voorraad restauratieve Voorraad Voorraad treinkaartjesdiensten Voorraadwinkel reproductiediensten Voorraad reproductiediensten Voorraad Voorraad winkel Voorraadverbruiksmaterialen treinkaartjes Voorraad treinkaartjes Voorraad Voorraad verbruiksmaterialen Voorraad winkel Voorraad Overig Overig winkel Voorraad verbruiksmaterialen Voorraad verbruiksmaterialen Overig Overig
Saldo per 31-12-08 Saldo per 31-12-08 11
42 -5 42 18 6 18 6 71 -
47 411 47 45 39 4 45 14 39 14 160
71
160
Vorderingen 1.5 Debiteuren 1.5.1 Vorderingen Debiteuren Af : voorziening dubieuze debiteuren Af : voorziening dubieuze debiteuren Debiteuren 1.5.1 Debiteuren Af : voorziening dubieuze debiteuren Af : voorziening dubieuze debiteuren
2.418 161 2.418 161 2.257
Collegegelden
Vorderingen
1.5
1.5.4
Vorderingen
Collegegelden
Collegegelden 1.5.4 Collegegelden Stichting Corporatieholding Friesland 1.5.5 Stichting Corporatieholding Friesland Game Factory Top of Holland BV Game Factory Top of Holland BV Stichting Corporatieholding 1.5.5 Friesland Stichting Corporatieholding Friesland Leningen fietsproject personeel Leningen fietsproject personeel Game Factory Top of Holland Game BV Factory Top of Holland BV Subsidies Subsidies Leningen fietsproject personeel Leningen fietsproject personeel Voorschotten Voorschotten Subsidies Subsidies Rente deposito's Rente deposito's Voorschotten Voorschotten Diverse vorderingen Diverse vorderingen Rente deposito's Rente deposito's Diverse vorderingen Diverse vorderingen Overlopende activa
1.5.6
Overlopende activa 1.5.6 Totaal vorderingen
Overlopende activa Totaal vorderingen
Totaal vorderingen
47 11 4 4745 439 4514 39 14 160
2.367 165 2.367 165 2.202
2.418 161 2.418 161 2.257
2.367 165 2.367 165 2.202
2.257 5.718
2.202 5.237
2.257 5.718
2.202 5.237
5.718
5.237 (2)
5.718
5.237
47 1.002 47 30 1.002 117 30 589 117 589 1.783
(2) 47 1.002 4730 1.002 117 30 589 117 589 1.783
1.904 691
1.783 18
1.904 691
1.78318
691
18
691
18
10.570
9.240
9.240
10.570
9.240
10.570
1.7 1.7.1 1.7.2 1.7.1 1.7.3 1.7.2 1.7.3
Liquide Bankenmiddelen Kas Banken Kruisposten Kas Kruisposten
5.975 3 5.975 -3 5.978
-
9.927 6 9.927 (1) 6 (1) 9.932
5.975 3 5.975 3
-
5.978
5.978 9.932 5.978 Bij het Ministerie van Financiën heeft Bij het deMinisterie NHL de mogelijkheid van Financiën krediet heeftinde rekening NHL decourant mogelijkheid op te nemen krediet ten in rekening bedragecourant op te nemen ten bedrage van € 5.800.000. van € 5.800.000. Bij het Ministerie van Financiën Bijheeft het Ministerie de NHL de van mogelijkheid Financiën heeft krediet deinNHL rekening de mogelijkheid courant opkrediet te nemen in rekening ten bedrage courant op te nemen ten bedrage Het Ministerie van Financiën heeft Het een bankgarantie van Financiën ter grootteheeft van een het bedrag bankgarantie van deter Waarborgfonds grootte van het HBO bedrag ad van de Waarborgfonds HBO ad van € 5.800.000. van € Ministerie 5.800.000. € 342.750 verstrekt. Dit statutair € voorgeschreven 342.750 verstrekt. door Dit de is statutair Stichting voorgeschreven Waarborgfonds door HBO.deTevens Stichting heeft het HBO.op Tevens het Bijishet Ministerie van Financiën de NHL de mogelijkheid krediet inWaarborgfonds rekening courant te heeft Het Ministerie van Financiën heeft Het Ministerie een bankgarantie van Financiën ter heeft grootte heeft van een het bankgarantie bedrag van ter devan grootte Waarborgfonds van het bedrag HBO ad van Waarborgfonds HBO ad Ministerie van Financiën een bankgarantie Ministerie ter van grootte Financiën van een € 88.484 bankgarantie afgegeven, ter grootte ten behoeve €van 88.484 zekerheid afgegeven, voor de tendebehoeve van zekerheid voor de nemen ten bedrage van € 5.800.000. € 342.750van verstrekt. Dit is statutair € 342.750 voorgeschreven Dit door is statutair de Stichting Waarborgfonds doorHBO. de Stichting Tevens Waarborgfonds heeft het HBO.wordt Tevens het aangehouden. nakoming de betalingsverplichting nakoming vanverstrekt. huurtermijnen. van de betalingsverplichting Voor devoorgeschreven genoemde van huurtermijnen. bedragen wordt Voor een dedeposito genoemde aangehouden. bedragen eenheeft deposito Ministerie van Financiën een bankgarantie Ministerie vanter Financiën grootte van een€bankgarantie 88.484 afgegeven, ter grootte ten behoeve van € 88.484 van zekerheid afgegeven, voor tende behoeve van zekerheid voor de nakoming van de betalingsverplichting nakomingvan vanhuurtermijnen. de betalingsverplichting Voor de genoemde van huurtermijnen. bedragen Voor wordtde een genoemde deposito bedragen aangehouden. wordt een deposito aangehouden.
2.1
EIGEN VERMOGEN 2.1 EIGEN VERMOGEN
PASSIVA
2.1.2
Algemene2.1.2 reserve Algemene reserve
2.1.3
Overige reserves 2.1.3 Overige reserves
614
9.927 6 9.927 (1) 6 (1) 9.932
-
614
614
85122.16123.012
851
(255) 614
359 (255)
23.012 23.012
-
879
2.1.2
Algemene2.1.2 reserveAlgemene reserve
Algemene reserve Algemene St. LBS reserve St. LBS Algemene reserve Algemene MSTC reserve MSTC Eigen Vermogen Eigen Vermogen
85121.54722.398
851
255 22.398 22.653 255
Resultaten boekjaar Resultaten boekjaar
879
Totaal Algemene Reserve Totaal Algemene Reserve 2.1.3
Overige reserves 2.1.3 Overige reserves
243 Bestemmingsreserve Bestemmingsreserve (privaat) (privaat) Boekenfondsen Boekenfondsen
227 16
227 16
243
243
-
11
(205) 1.071 21.787 22.653
Saldo per 31-12-09
- (227) 16 -
16
(227) 243
16 (227)
16
28
-
28
28
-
(28) 28
-
Bestemmingsfonds Bestemmingsfonds (publiek) (publiek) Waarborgfonds HBO Waarborgfonds HBO
343
-
343
343
-
- 343
343
Totaal overige reserves Totaal overige reserves
614
614
614
(255) 614
(28)
-
359 (255)
NHL Hogeschool 97
11
Saldo per 31-12-09
(227) 227 - 16
Het Ministerie van Financiën heeft een bankgarantie ter grootte van het bedrag van de Waarborgfonds HBO ad € 342.750 verstrekt. Dit is statutair voorgeschreven door de Stichting Waarborgfonds HBO. Tevens heeft het Ministerie van Financiën een bankgarantie ter grootte van € 88.484 afgegeven, ten behoeve van zekerheid voor de nakoming van de betalingsverplichting van huurtermijnen. Voor de genoemde bedragen wordt een deposito aangehouden.
96 Jaarverslag 2009
23.012
23.532
Saldo per Saldo per Saldo perBestemming Saldo per 31-12-08 Bestemming Mutaties 31-12-08Saldo per Mutaties 31-12-08 resultaat 31-12-08 resultaat na 2009 na31-12-09 2009 2008 bestemming 2008 bestemming resultaat resultaat -
359
879
23.532
227 16
22.653
23.891
Saldo per Saldo per Saldo perBestemming Saldo per 31-12-08 Bestemming Mutaties 31-12-08Saldo per Mutaties 31-12-08 resultaat 31-12-08 resultaat na 2009 na31-12-09 2009 2008 bestemming 2008 bestemming resultaat resultaat (241) 36 (241) (205) 36 - (205) (205) 1.099 (28) 1.099 1.071 (28) 1.071 1.071 20.689 84320.68921.532 843 255 21.532 21.787 255 21.547
Saldo per 31-12-09
879
23.891
Bestemmingsreserves Bestemmingsreserves (publiek) (publiek) Bestemde reservesBestemde reserves Noodfonds Noodfonds
9.932
Saldo per Saldo per Saldo perBestemming Saldo per 31-12-08 Bestemming Mutaties 31-12-08Saldo per Mutaties 31-12-08 resultaat 31-12-08 resultaat na 2009 na31-12-09 2009 2008 bestemming2008 bestemming resultaat resultaat 21.547 85121.54722.398 851 255 22.398 22.653 255
Resultaten boekjaar Resultaten boekjaar
9.240
De vordering op het ministerie van DeOC&W vordering van op € 3,1 hetmln., ministerie in verband van OC&W met devan lumpsum € 3,1 mln., bekostiging in verband en de met verschuiving de lumpsum bekostiging en de verschuiving De op hetis ministerie van OCW van € 3,1 miljoen, in verband met de lumpsum van de IZK-uitkering, is tot nihil afgewaardeerd. van vordering de IZK-uitkering, tot nihil afgewaardeerd. De vordering op het ministerieDe van vordering OC&W van open het € 3,1 ministerie mln., in verband van OC&W met van deIZK-uitkering, € lumpsum 3,1 mln.,bekostiging in verband en metde deverschuiving lumpsum bekostiging en de verschuiving bekostiging de verschuiving van de is tot nihil afgewaardeerd. van de middelen IZK-uitkering, is1.7 tot nihilvan afgewaardeerd. de IZK-uitkering, Liquide Liquide middelen is tot nihil afgewaardeerd. Liquide middelen Banken Kas Banken Kruisposten Kas Kruisposten
PASSIV 2A
(2)
150 40 150 1.018 4033 1.018 6 33 657 6 657 1.904
150 40 150 1.018 40 33 1.018 6 33 657 6 657 1.904
(2)
-
2
22.161
160
10.570
Totaal vorderingen
42 5 4218 -6 18 6 71
Saldo per 31-12-08 Saldo per 31-12-08 11
71
-
Overlopende activa
Saldo per 31-12-09 Saldo per 31-12-095
-
343 359
2.4
Saldo perSaldo per 31-12-0831-12-08 Dotaties Dotaties Onttrekkingen Onttrekkingen Vrijval 2.4.1
deze voorziening. De genoemde uitkeringen worden ten laste van deze voorziening geboekt. Ook de bovenwettelijke uitkeringen van het na 1 januari 2001 ontslagen personeel worden ten laste gebracht van deze voorziening.
2.4 VOORZIENINGEN VOORZIENINGEN Saldo perSaldo per Vrijval 31-12-0931-12-09
2.4.1 Onderhoudsvoorzieningen Onderhoudsvoorzieningen
2.4.1.1 2.4.1.1 Voorziening Voorziening instandhoudingslasten instandhoudingslasten gebouwen gebouwen 2.4.1.2 2.4.1.2 Voorziening Voorziening periodiekperiodiek onderhoud onderhoud gebouwen gebouwen 2.4.1.3 2.4.1.3 Voorziening Voorziening dokbeurtdokbeurt schepen schepen
2.4.2
2.4.2 Personeelskostenvoorzieningen Personeelskostenvoorzieningen
2.4.2.1 2.4.2.2 2.4.2.3 2.4.2.4
2.4.2.1 Aanvulling Aanvulling wettelijk deel wettelijk WW-uitkeringen deel WW-uitkeringen 2.4.2.2 Voorziening Voorziening Eigen Risico Eigen WAO Risico WAO 2.4.2.3 Voorziening Voorziening Ambtsjubilea Ambtsjubilea 2.4.2.4 Reorganisatievoorziening Reorganisatievoorziening
525 2.504 39
525 2.504 39 20
- 469 20 47
469 47
-
- 525 2.035 - 12
525 2.035 12
3.068
3.068 20
20 516
516
-
2.572 -
2.572
1631 837 612 -
1631 1.403 837 612103 -900
1.403 942 8 103 65 900 -
942 8 65 -
-
2.092 - 829 - 650 - 900
2.092 829 650 900
3.080
3.080 2.406
2.4061.015
1.015
-
4.471 -
4.471
167
167 10
96
-
- 81
81
2.4.2.2 Voorziening Eigen Risico WAO Per 1 juli 2004 is de NHL eigen risicodrager voor de WAO geworden. Tot 2007 werden de bespaarde (gedifferentieerde) premies gedoteerd aan de voorziening. De WAO-uitkeringen, 2.4.2.2 Voorziening Eigen 2.4.2.2 Risico Voorziening WAO die Eigen WAOvan de NHL komen, worden aan deze voorziening onttrokken. voorRisico rekening Per 1 juli 2004 is de NHL Pereigen 1 juli risicodrager 2004 is de NHL vooreigen de WAO risicodrager geworden. voor Totde 2007 WAO werden geworden. de bespaarde Tot 2007 werden de bespaarde 2.4.2.3 Voorziening Ambtsjubilea (gedifferentieerde) premies (gedifferentieerde) gedoteerd aanpremies de voorziening. gedoteerd Deaan WAO-uitkeringen, de voorziening.die Devoor WAO-uitkeringen, rekening van de dieNHL voorkomen, rekening van de NHL komen, Op grond van hoofdstuk H artikel 5.2 van de CAO voor het hbo hebben werknemers recht worden aan deze voorziening wordenonttrokken. aan deze voorziening onttrokken.
op een gratificatie bij het bereiken van een 25-jarig, een 40-jarig en een 50-jarig dienstver-
2.4.3
2.4.3 Afstudeerfonds Afstudeerfonds
2.4.4
2.4.4 Overige Overige voorzieningen voorzieningen
2.4.4.1 2.4.4.1 Vervanging Vervanging beeldbuizen beeldbuizen MSTC MSTC 2.4.4.2 2.4.4.2 Voorziening Voorziening borgstelling borgstelling
Totaal voorzieningen Totaal voorzieningen
10
96
2.4.2.3 Voorziening Ambtsjubilea 2.4.2.3 Voorziening Ambtsjubilea band. De vorming van de voorziening is voor de NHL een stelselwijziging. Het saldo per 1
januari 2008 is dan ook rechtstreeks in mindering gebracht op het Eigen vermogen.
Op grond van hoofdstuk OpHgrond artikelvan 5.2 hoofdstuk van de CAO H artikel voor het 5.2HBO van de hebben CAO werknemers voor het HBOrecht hebben op een werknemers gratificatierecht bij het op een gratificatie bij het bereiken van een 25-jarig, bereiken een 40-jarig van eenen25-jarig, een 50-jarig een 40-jarig dienstverband. en een 50-jarig dienstverband. De vorming van de voorziening De vorming isReorganisatievoorziening voor van de NHL voorziening een stelselwijziging. is voor de NHL Het een saldo stelselwijziging. per 1 januariHet 2008 saldo is dan perook 1 januari rechtstreeks 2008 is dan ook rechtstreeks 2.4.2.4 in mindering gebracht op in mindering het Eigen vermogen. gebracht Eigen vermogen. bij de NHL afgekondigd voor het onderwijsondersteuIn 2009 zijnop erhet twee reorganisaties
nend personeel. Hiervoor is een sociaal plan met de vakbonden overeengekomen. Ultimo 2009 was nog niet bekend welke werknemers zouden moeten afvloeien. De voorziening is In 2009 zijn er twee reorganisaties In 2009 zijn er bij twee de NHL reorganisaties afgekondigd bijvoor de NHL het onderwijs afgekondigd ondersteunend voor het onderwijs personeel. ondersteunend Hiervoor is personeel. Hiervoor is bepaald op basis van schattingen.
2.4.2.4 Reorganisatievoorziening 2.4.2.4 Reorganisatievoorziening
een sociaal plan met deeen vakbonden sociaal plan overeengekomen. met de vakbonden Ultimo overeengekomen. 2009 was nog niet Ultimo bekend 2009welke was nog werknemers niet bekend zouden welke moeten werknemers zouden moeten afvloeien. De voorziening afvloeien. is bepaald De voorziening op basis vanisschattingen. bepaald op basis van schattingen. 75 -
75 -250
250
-
-
-
- 75 - 250
75 250
75
75250
250
-
-
-
- 325
325
6.390
6.390 2.686
2.6861.627
1.627
-
7.449 -
7.449
2.4.1.1 2.4.1.1 Voorziening Voorziening instandhoudingslasten instandhoudingslasten gebouwen gebouwen
2.4.1.1 instandhoudingslasten gebouwen Deze voorziening Deze voorziening isVoorziening in 1995isgevormd in 1995 gevormd ten behoeve ten behoeve van renovaties van renovaties en dergelijke. en dergelijke. Deze voorziening Deze voorziening betreft achterbetreft achterDeze voorziening is in 1995 gevormd ten van renovaties dergelijke. Deze1993. voorstallig onderhoud stallig onderhoud met betrekking met betrekking tot de overgenomen tot de overgenomen gebouwen gebouwen inbehoeve het kader in het vankader het OKF-project van heten OKF-project ultimo 1993. ultimo
2.4.3
2.4.3 Afstudeerfonds Uit het afstudeerfonds worden studenten ondersteund die door bijzondere omstandigheden Afstudeerfonds 2.4.3 Afstudeerfonds vertraging oplopen bij de studie, zodat zij niet kunnen voldoen aan de normen van de InforUit het afstudeerfonds worden Uit het afstudeerfonds studenten ondersteund worden studenten diewaardoor door bijzondere ondersteund die door vertraging omstandigheden oplopen matie Beheer Groep, ze hetomstandigheden recht op bijzondere een studiebeurs verliezen.vertraging oplopen
bij de studie, zodat zij niet bij de kunnen studie,voldoen zodat zij aan niet dekunnen normenvoldoen van de aan Informatie de normen Beheer vanGroep, de Informatie waardoor Beheer ze hetGroep, recht waardoor ze het recht op een studiebeurs verliezen. op een studiebeurs verliezen.
2.4.4.1 Vervanging beeldbuizen MSTC Jaarlijks wordt een bedrag van € 25.000 aan deze voorziening gedoteerd. Deze voorziening 2.4.4.1 Vervanging beeldbuizen 2.4.4.1 Vervanging MSTC dient beeldbuizen MSTC van de beeldbuizen van het Maritiem Simulatie TrainingsCentrum te ter vervanging Terschelling. Jaarlijks wordt een bedrag Jaarlijks van €wordt 25.000 eenaan bedrag dezevan voorziening € 25.000gedoteerd. aan deze voorziening Deze voorziening gedoteerd. dientDeze ter vervanging voorziening dient ter vervanging van de beeldbuizen vanvan hetde Maritiem beeldbuizen Simulatie van het TrainingsCentrum Maritiem Simulatie te Terschelling. TrainingsCentrum te Terschelling.
2.4.4.2 Voorziening borgstelling
2.4.4.2 Voorziening borgstelling 2.4.4.2 Voorziening Deborgstelling NHL heeft zich ten behoeve van ING Bank hoofdelijk aanspakelijk gesteld voor de
voldoening van alle vorderingen van de bank ten laste van de Game Factory Top of Holland
ziening betreft achterstallig onderhoud met betrekking tot de overgenomen gebouwen in
De NHL heeft zich ten behoeve De NHL heeft van de zich ING tenhoofdelijk behoeve aanspakelijk van de ING hoofdelijk gesteld voor aanspakelijk de voldoening gesteld vanvoor alle de vorderingen voldoening van alle vorderingen BVten te laste Leeuwarden tot een van € tot 250.000. van de bank ten laste van vande deGame bank Factory Top van of deHolland Game Factory BV bedrag te Leeuwarden Top of Holland een BV te bedrag Leeuwarden van € 250.000. tot een bedrag van € 250.000.
2.4.1.2 2.4.1.2 Voorziening Voorziening periodiek periodiek onderhoud onderhoud gebouwen gebouwen ultimo 1993. het kader van het OKF-project
Deze voorziening Deze voorziening is gevormd is gevormd ten behoeve ten behoeve van periodiek van periodiek groot onderhoud groot onderhoud zoals schilderwerk zoals schilderwerk en dakreparatie. en dakreparatie.
2.4.1.2 Voorziening periodiek onderhoud gebouwen
De onderhoudsvoorzieningen De onderhoudsvoorzieningen staan perstaan december per 31 december 2009 op € 2009 2.034.839 op €periodiek 2.034.839 (Groot onderhoud (Grootonderhoud onderhoud gebouwen) gebouwen) en €schilder524.606 en € 524.606 Deze voorziening is31gevormd ten behoeve van groot zoals (Instandhouding (Instandhouding gebouwen). gebouwen). werk en dakreparatie. De onderhoudsvoorzieningen staan per 31 december 2009 op Bij de uitvoering Bij de uitvoering van de nieuwbouw van de nieuwbouw in Leeuwarden in Leeuwarden is diverseismalen diverse geconstateerd malen geconstateerd dat de bestaande dat de bestaande oudbouwoudbouw van de van de 2.034.839 (Groot onderhoud gebouwen) en € 524.606 (Instandhouding gebouwen). Leeuwarder Leeuwarder locatie€onderhoud locatie onderhoud nodig heeft. nodig Vooral heeft. aan Vooral de buitenkant aan de buitenkant moet nogmoet het nodige nog hetgebeuren. nodige gebeuren. Door het Door wegwerken het wegwerken van het achterstallig van het achterstallig onderhoud onderhoud van de oudbouw van de oudbouw zal op een zalgegeven op een gegeven moment een moment gelijkwaardige een gelijkwaardige situatie situatie gaan ontstaan gaan ontstaan die aansluit dieuitvoering bij aansluit de nieuwbouw. bijvan de nieuwbouw. Bij de de nieuwbouw in Leeuwarden is diverse malen geconstateerd dat
de bestaande oudbouw van de Leeuwarder locatie onderhoud nodig heeft. Vooral aan
Voor de locatie Voor deTerschelling locatie Terschelling is in 2009isgestart in 2009met gestart het wegwerken met het wegwerken van het achterstallig van het achterstallig onderhoud onderhoud en het voldoen en het aan voldoen aan buitenkant nog het nodige gebeuren. Door het wegwerken van het achterstallig de geldende de geldende wet ende regelgeving. wet en regelgeving. Demoet komende De komende jaren zal jaren dit worden zal ditdoorgezet. worden doorgezet.
onderhoud van de oudbouw zal op een gegeven moment een gelijkwaardige situatie gaan
Voor bovenstaand Voor bovenstaand onderhoud is een onderhoudsplan is een opgesteldopgesteld voor de voor de komende 3 jaar. Medio 3 jaar. 2010 Medio zal 2010 door het zal door CvB ontstaanonderhoud die aansluit bij onderhoudsplan de nieuwbouw. Voor dekomende locatie Terschelling is in 2009 gestart methet CvB de defnitieve de defnitieve planning worden vastgesteld. worden hetplanning wegwerken vanvastgesteld. het achterstallig onderhoud en het voldoen aan de geldende wet en
regelgeving. De komende jaren zal dit worden doorgezet. Voor bovenstaand onderhoud is 2.4.1.3 2.4.1.3 Voorziening Voorziening dokbeurt dokbeurt schepen schepen
Onderverdeling afwikkeling Onderverdeling saldi per 31afwikkeling december saldi 2009per 31 december 2009 2.4.1.1 2.4.1.2 2.4.1.3 2.4.2.1 2.4.2.2 2.4.2.3 2.4.2.4 2.4.3 2.4.4.1 2.4.4.2
Voorziening instandhoudingslasten gebouwen 2.4.1.1 Voorziening instandhoudingslasten gebouwen Voorziening periodiek 2.4.1.2 onderhoud Voorzieninggebouwen periodiek onderhoud gebouwen Voorziening dokbeurt 2.4.1.3 schepen Voorziening dokbeurt schepen Aanvulling wettelijk WW-uitkeringen 2.4.2.1deel Aanvulling wettelijk deel WW-uitkeringen Voorziening Eigen Risico WAO 2.4.2.2 Voorziening Eigen Risico WAO Voorziening Ambtsjubilea 2.4.2.3 Voorziening Ambtsjubilea Reorganisatievoorziening 2.4.2.4 Reorganisatievoorziening Afstudeerfonds 2.4.3 Afstudeerfonds Vervanging beeldbuizen MSTC 2.4.4.1 Vervanging beeldbuizen MSTC Voorziening borgstelling 2.4.4.2 Voorziening borgstelling
Saldi 525 2.035 12 2.092 829 650 900 81 75 250 7.449
< 1jaarSaldi > 1 jaar < 1jaar - 525 525 -2.035 2.035 - 12 12 9002.092 1.192 900 10 829 819 10 60 650 590 60 900 900 - 900 40 81 41 40 - 75 75 - 250 250 1.9107.449
5.539 1.910
een onderhoudsplan opgesteld voor de komende 3 jaar. Medio 2010 zal door het CvB de Deze voorziening Deze voorziening isdefnitieve gevormd is gevormd voor de periodieke voor de periodieke dokbeurt dokbeurt van het oefenschip van het oefenschip "Octans"."Octans". planning worden vastgesteld.
2.4.1.3 schepen 2.4.2.1 2.4.2.1 Aanvulling Aanvulling wettelijkVoorziening deel wettelijk WW-uitkeringen deeldokbeurt WW-uitkeringen
Deze voorziening is gevormd voor de periodieke dokbeurt van het oefenschip Octans.
Het Ministerie Het Ministerie van OC&W vanheeft OC&W bij brief heeft(kenmerk bij brief (kenmerk FTO/TPK-2001/124876U) FTO/TPK-2001/124876U) besloten besloten de contante de contante waarde van waarde de van de door de 2.4.2.1 NHL dooraan de NHL ex-personeelsleden aan ex-personeelsleden te betalen bovenwettelijke betalen bovenwettelijke uitkeringen uitkeringen in het kader in het vankader de BWOO van deuit BWOO te uit te Aanvulling wettelijk deel te WW-uitkeringen keren. Het keren. totaleHet bedrag totaleisbedrag gedoteerd is gedoteerd aan dezeaan voorziening. deze voorziening. De genoemde De genoemde uitkeringen uitkeringen worden ten worden laste ten vanlaste van Het ministerie van OCW heeft bij brief (kenmerk FTO/TPK-2001/124876U) besloten de deze voorziening deze voorziening geboekt. geboekt. contante waarde van de door de NHL aan ex-personeelsleden te betalen bovenwettelijke Ook de bovenwettelijke Ook de bovenwettelijke uitkeringen uitkeringen van het na van 1 januari het na 12001 januari ontslagen 2001 ontslagen personeelpersoneel worden ten worden laste ten gebracht laste gebracht van dezevan voorziening. deze voorziening. uitkeringen in het kader van de BWOO uit te keren. Het totale bedrag is gedoteerd aan 98 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 99
> 1 jaar 525 2.035 12 1.192 819 590 41 75 250 5.539
2.5 2.5
LANGLOPENDE 2.5 LANGLOPENDE SCHULD SCHULD LANGLOPENDE SCHULD 2.5 LANGLOPENDE SCHULD
2.62.6
Saldo Opname Saldo Opname Saldo AflossingsSaldo AflossingsResterendeResterende ResterendeResterende Saldo Opname Saldo Aflossings- Resterende Resterende 2009 verplichting 31-12-09 looptijd > 1> 5Resterende looptijd > 5 31-12-08 31-12-08 2009 31-12-09 looptijd > 1Resterende looptijd Saldo Opname Saldo verplichting Aflossings31-12-08 2009 31-12-09 verplichting looptijd > 1 looptijd > 5 31-12-08 2009 31-12-09 verplichtingjaarlooptijd jaar > jaar 1 looptijd jaar >5 jaar jaar 2.5.1.1 Leningvan Ministerie van Financiën 23.750 23.750 23.750 1.250 22.500 17.500 2.5.1.1 Lening Ministerie Financiën 23.750 1.250 22.500 17.500 jaar jaar 2.5.1.1 Lening Ministerie van Financiën 23.750 23.750 1.250 22.500 17.500 2.5.1.2 Leningvan Ministerie van Financiën 15.000 15.000 15.000 750 14.250 11.250 2.5.1.2 Lening Ministerie Financiën 15.000 750 14.250 11.250 2.5.1.1 23.750 23.750 1.250 22.500 17.500 2.5.1.2 Lening Ministerie van Financiën 15.000 15.000 750 14.250 11.250 2.5.1.3 ING Bank van N.V.Financiën 10.000 10.000 9.250 5.250 2.5.1.3 Lening INGLening Bank N.V. 10.000 10.000 750 9.250 5.250 2.5.1.2 Ministerie 15.00015.000 750 14.250 11.250 2.5.1.3 Lening ING Bank N.V. 10.000 10.000 750 9.250 5.250 2.5.1.4 9.060 9.060 9.060 5.250 2.5.1.4 Lening INGLening Bank N.V. 9.0609.060 9.060 5.250 2.5.1.3 ING Bank N.V. 10.000 10.000 750 9.250 2.5.1.4 Lening ING Bank N.V. 9.060 9.060 9.060 5.250 2.5.1.4 Lening ING Bank N.V. 9.060 9.060 9.060 5.250 38.750 19.060 57.810 2.750 55.060 39.250 38.750 19.060 57.810 2.750 55.060 39.250 38.750 19.060 57.810 2.750 55.060 39.250 38.750 19.060 57.810 2.750 55.060 39.250 Hypothecaire lening Hypothecaire lening Hypothecaire lening Hypothecaire lening
2.5.1.1 ( hoofdsom Aanvang ( )hoofdsom ) 2.5.1.1 Aanvang 2.5.1.1 Looptijd Aanvang ( hoofdsom Looptijd ) 2.5.1.1 Aanvang ( hoofdsom ) Looptijd Rentepercentage Rentepercentage Looptijd Rentepercentage Aflossing Aflossing Rentepercentage Aflossing ZekerhedenZekerheden ZekerhedenAflossing Zekerheden 2.5.1.2 2.5.1.2
2.5.1.3 2.5.1.3
2.5.1.4 2.5.1.4
:2 1994 januari ( € 2007 6.126.033 :2 1994 januari (€ (25.000.000) € 2007 )6.126.033 (€ 25.000.000) ) :: 2 1994 januari € 2007 6.126.033 (€ 25.000.000) 22 jaar( (einddatum : 22 jaar (einddatum 2) januari 2029) 2 januari 2029) : 2 januari 2007 (e 25.000.000) :2 1994 januari ( €22007 6.126.033 (€ 25.000.000) ) :: 22 jaar 3,83 %2 (einddatum gedurende : 3,832029) % gedurende dejanuari gehele2029) looptijd de gehele (jaarlijks looptijd achteraf) (jaarlijks achteraf) : 22 jaar (einddatum januari : 22 jaar (einddatum 2 januari 2029) achteraf) :: 3,83 % gedurende deper gehele looptijd (jaarlijks € 312.500 : per € 312.500 kwartaal ingaande kwartaal 31 ingaande maart 2009. 31 maart 2009. : 3,83 % gedurende de gehele looptijd (jaarlijksdeachteraf) : 3,83 % gedurende gehele looptijd (jaarlijks achteraf) :: € 312.500 per kwartaal ingaande 31met maart 2009. Eerste hypotheek :ingaande Eerste hypotheek op op grond perceel scholencomplex grond met scholencomplex genaamd "De genaamd Bouhof" "De Bouhof" : e 312.500 per kwartaal 31perceel maart 2009. : € 312.500 per kwartaal ingaande 31 maart 2009. : Eerste hypotheek op perceel grond met scholencomplex aan en aan deen Rengerslaan nabij descholencomplex Rengerslaan te Leeuwarden. tegenaamd Leeuwarden. genaamd "De Bouhof" :E erste hypotheek op nabij perceel grond met : Eerste hypotheek op perceel grond met scholencomplex genaamd "De Bouhof" aan en en nabij nabijde de Rengerslaan Leeuwarden. “De Bouhof”aan te te Leeuwarden aan Rengerslaan en nabij de Rengerslaan te Leeuwarden. Aanvang 2.5.1.2 ( hoofdsom Aanvang ( )hoofdsom ) :1 1994 augustus ( € 6.126.033 :1 1994 2008 augustus (€ ( €15.000.000) )6.126.033 2008 (€ 15.000.000) ) Aanvang :: 1 1994 augustus € 6.126.033 2008 ) januari 2030) Looptijd ( hoofdsom Looptijd ) 22 jaar( (einddatum : 22 jaar(€(einddatum 215.000.000) 2 januari 2030) 2.5.1.2 Aanvang ( hoofdsom ) : 1 1994 augustus ( € 6.126.033 2008 (€ 15.000.000) ) : 1 augustus 2008 (e 15.000.000) Looptijd :: 22 jaar 2 januari Rentepercentage Rentepercentage 4,61 % (einddatum gedurende : 4,61 % gedurende de gehele2030) looptijd de gehele (jaarlijks looptijd achteraf) (jaarlijks achteraf) Looptijd : 22 jaar (einddatum 2 januari 2030) achteraf) : 22 jaar (einddatum 2 gedurende januari 2030) Rentepercentage : 4,61 % de gehele looptijd (jaarlijks Aflossing Aflossing : € 187.500: per € 187.500 kwartaal per ingaande kwartaal4ingaande januari 2010. 4 januari 2010. : 4,61 % gedurende de gehele looptijd (jaarlijks achteraf) Rentepercentage : 4,61 % gedurende de gehele looptijd (jaarlijks achteraf) Aflossing :: € 187.500 per kwartaal ingaande 4 januari 2010. ZekerhedenZekerheden Eerste hypotheek :ingaande Eerste hypotheek op perceel op grond perceel met scholencomplex grond met scholencomplex genaamd "De genaamd Bouhof" "De Bouhof" : € 187.500 per kwartaal 4 januari 2010. : € 187.500 per kwartaal ingaande 4 januari 2010. ZekerhedenAflossing : Eerste hypotheek op perceel grond met scholencomplex genaamd "De Bouhof" aan en nabij aan de en Rengerslaan nabij de Rengerslaan te Leeuwarden. te Leeuwarden. :E erste hypotheek op perceel grond met scholencomplex genaamd “De Zekerheden : Eerste hypotheek op perceel grond met scholencomplex genaamd "De Bouhof" aan en nabij de Rengerslaan te Leeuwarden. Bouhof”aan en nabij de Rengerslaan Leeuwarden. aan en nabijtede Rengerslaan te Leeuwarden. Aanvang 2.5.1.3 ( hoofdsom Aanvang ( )hoofdsom ) :2 1994 januari ( € 2009 6.126.033 :2 1994 januari (€ (10.000.000) € 2009 )6.126.033 (€ 10.000.000) ) Aanvang :: 2 1994 januari € 2009 6.126.033 (€ 10.000.000) Looptijd ( hoofdsom Looptijd ) 10 jaar( (einddatum : 10 jaar (einddatum 2) januari 2019) 2 januari 2019) 2.5.1.3 Aanvang ( hoofdsom ) : 2 1994 januari ( € 2009 6.126.033 (€ 10.000.000) ) : 2 januari 2009 (e 10.000.000) Looptijd :: 10 jaar 2 januari Rentepercentage Rentepercentage 4,43 % (einddatum gedurende : 4,43 % gedurende de gehele2019) looptijd de gehele (jaarlijks looptijd achteraf) (jaarlijks achteraf) : 10 jaar (einddatum 2 gedurende januari 2019) Looptijd : 10 jaar (einddatum 2 januari 2019) achteraf) Rentepercentage : 4,43 % de gehele looptijd (jaarlijks Aflossing Aflossing : € 250.000 : per € 250.000 kwartaal per ingaande kwartaal 1april ingaande 2010. 1april 2010. : 4,43 % gedurende de gehele looptijd (jaarlijksdeachteraf) Rentepercentage : per 4,43kwartaal % gedurende gehele looptijd (jaarlijks achteraf) Aflossing :: € 250.000 1april 2010. ZekerhedenZekerheden Eerste hypotheek :ingaande Eerste hypotheek op hetingaande pand opmet het ondergrond pand met ondergrond en erf aan de en Dellewal erf aan de 8 Dellewal en 8 en : € 250.000 per kwartaal 1april 2010. Aflossing : € 250.000 per kwartaal ingaande 1april 2010. Zekerheden : Eerste hypotheek opmet het ondergrond pand ondergrond en aan de Dellewal 8zijn en het pand met het ondergrond pand en erfmet aan de enaan Heusdeweg erf de aan de erf Heusdeweg 33. Biede panden 33. Biede panden zijn : E erste hypotheek op het pand met ondergrond en erf Dellewal 8 en Zekerheden : Eerste hypotheek op het met ondergrond en erf aan dezijn Dellewal 8 en het pand met ondergrond en erf aanpand de Heusdeweg 33. Biede panden kadastraal bekend gemeente bekend Terschelling, gemeente Terschelling, sectie A respectievelijk sectie onder de onder de het pand metkadastraal ondergrond enpand erf aan deondergrond Heusdeweg 33.erf Biede zijn A respectievelijk het met en aanpanden deA Heusdeweg 33.onder Biedede panden zijn kadastraal bekend gemeente Terschelling, sectie respectievelijk nummers 3507 nummers en 3504. 3507 en 3504. kadastraal bekend gemeente Terschelling, sectie A respectievelijk onder de A respectievelijk onder de kadastraal bekend gemeente Terschelling, sectie nummers 3507 en 3504. nummers 3507 en 3504. nummers 3507 en 3504. Aanvang 2.5.1.4 ( hoofdsom Aanvang ( )hoofdsom ) :2 1994 januari ( € 2009 6.126.033 :2 1994 januari (€ (10.000.000) € 2009 )6.126.033 (€ 10.000.000) ) Aanvang ( hoofdsom ) : 2 1994 januari ( € 2009 6.126.033 (€ 10.000.000) Looptijd Looptijd : 10 jaar (einddatum : 10 jaar (einddatum 2) januari 2019) 2 januari 2019) 2.5.1.4 Aanvang ( hoofdsom ) :2 1994 januari ( €22009 6.126.033 (€ 10.000.000) ) : 2 januari 2009 (ejaar 10.000.000) Looptijd :: 10 Rentepercentage Rentepercentage 4,54 % (einddatum gedurende : 4,54 % gedurende dejanuari gehele2019) looptijd de gehele (jaarlijks looptijd achteraf) (jaarlijks achteraf) Looptijd : 10 jaar (einddatum 2 januari 2019) achteraf) : 10 jaar (einddatum 2 gedurende januari 2019) Rentepercentage :: 4,54 de tussentijdse gehele looptijd (jaarlijks Aflossing Aflossing Er is % geen : tussentijdse Er is geen aflossingsverplichting. aflossingsverplichting. : 4,54 % gedurende de gehele (jaarlijksdeachteraf) Rentepercentage : tussentijdse 4,54 looptijd % gedurende gehele looptijd (jaarlijks achteraf) Aflossing :: Er is geen aflossingsverplichting. ZekerhedenZekerheden Eerste hypotheek : Eerste hypotheek op het pandopmet hetondergrond pand met ondergrond en erf aan de en Dellewal erf aan de 8 Dellewal en 8 en : Er is geen tussentijdse aflossingsverplichting. : Er is geen tussentijdse aflossingsverplichting. ZekerhedenAflossing : het Eerste hypotheek opmet het pand met ondergrond en aan de Dellewal 8zijn en pand met het ondergrond pand ondergrond en erf aan de enaan Heusdeweg erf de aan de erf Heusdeweg 33. panden 33. Biede panden zijn : Eerste hypotheek op het pand met ondergrond en erf Dellewal 8 Biede enen erf Zekerheden : Eerste hypotheek op het pand met ondergrond aan de Dellewal 8 en het pand met ondergrond en erf aan de Heusdeweg 33. Biede panden kadastraal bekend gemeente bekend Terschelling, gemeente Terschelling, sectie A respectievelijk sectie onderzijn de onder de het pand metkadastraal ondergrond enpand erf aan deondergrond Heusdeweg 33.erf Biede zijn A respectievelijk het met en aanpanden deA Heusdeweg 33.onder Biedede panden zijn kadastraal bekend gemeente Terschelling, sectie respectievelijk nummers 3507 nummers en 3504. 3507 en 3504. kadastraal bekend gemeente Terschelling, sectie A respectievelijk onder de A respectievelijk onder de kadastraal bekend gemeente Terschelling, sectie nummers 3507 en 3504. Bijzonderheden Bijzonderheden : Van Van deze kon per lening 31 kon december per 31 2009 december nog €2009 939.500 nog worden € 939.500 opgenomen. worden opgenomen. nummers 3507 endeze 3504.:lening nummers 3507 en 3504. 2009 nog € 939.500 worden opgenomen. Bijzonderheden : Van deze lening kon per 31 december : Van deze lening kon per 31 december 2009 nog € 939.500 worden Bijzonderheden : Van deze lening kon per 31 december 2009 nog € 939.500 worden opgenomen. Ter afdekking Ter afdekking van het renterisico van het renterisico van de leningen van deonder leningen 2.5.1.3 onder en2.5.1.3 2.5.1.4en zijn 2.5.1.4 twee renteswaps zijn twee renteswaps afgesloten: afgesloten: Ter afdekking van het renterisico van de leningen onder 2.5.1.3 en 2.5.1.4 zijn twee renteswaps afgesloten: -Bijzonderheden een in 2008 -Ter een afgesloten in 2008 afgesloten overeenkomst overeenkomst waarin een waarin 1-maands een 1-maands Euribor met Euribor een opslag met een van opslag 0,25% van wordt 0,25% geruild wordt tegen geruild eentegen een afdekking vanovereenkomst het renterisico van de leningen onder 2.5.1.3 eneen 2.5.1.4 zijn twee renteswaps afgesloten: - eenrente in 2008 afgesloten waarin een Euribor met opslag van 0,25% wordt geruild tegen een vaste vaste van 4,43% rente van over4,43% een periode over een vanperiode 10 jaar,van die 10 op1-maands jaar, 1 januari die op2019 1 januari afloopt. 2019 afloopt. Ter afdekking van het renterisico van de leningen onder 2.5.1.3 en 2.5.1.4 zijn twee renteswaps een in 2008 afgesloten overeenkomst waarin een 2019 1-maands Euribor met een opslag van 0,25% wordt geruild tegen een vaste rente-De van 4,43% over een periode van 10 die op 12009 januari afloopt. De marktwaarde marktwaarde (fairvan value) (fair op 31 value) december 31jaar, december 2009 is jaar, € 966.633 is € 966.633 negatief. vaste rente 4,43% over eenop periode van 10 die op 1 negatief. januari 2019 afloopt. afgesloten: De marktwaarde (fair value) op 31 december 2009 is € 966.633 negatief. - een in 2008 -De een afgesloten in 2008 afgesloten overeenkomst overeenkomst waarin een waarin 1-maands een 1-maands Euribor met Euribor een opslag met een vanopslag 0,25%van wordt 0,25% geruild wordt tegen geruild eentegen een marktwaarde (fair value) opwaarin 31 december 2009 is €Euribor 966.633 negatief. -vaste in 2008 afgesloten overeenkomst een 1-maands Euribor met een opslag van 0,25% wordt geruild tegen een • een een in 2008 afgesloten overeenkomst waarin een 1-maands met een opslag van 0,25% rentevaste van 4,54% rente van over4,54% een periode over een vanperiode 10 jaar,van die10 opjaar, 1 januari die op2019 1 januari afloopt. 2019 afloopt. een in 2008 afgesloten overeenkomst waarin een 1-maands Euribor met een opslag van 0,25% wordt geruild tegen een vaste renteDe vanmarktwaarde 4,54% overeen een periode van 10 jaar, die op 1 januari 2019. afloopt. wordt geruild tegen vaste rente van 4,43% over periode van 10.jaar, die op 1 januari 2019 De marktwaarde (fair value) (fair op 31 value) december op 31 2009 december isvan € 1.289.489 2009 iseen € negatief 1.289.489 negatief vaste rente van 4,54% over een periode 10 jaar, die op 1 januari 2019 afloopt. De marktwaarde (fair value) op 31 december 2009 € 1.289.4892009 negatief afloopt. marktwaarde value) 31isdecember is €. 966.633 DeDe marktwaarde (fair (fair value) op 31op december 2009 is € 1.289.489 negatief.negatief.
• e en in 2008 afgesloten overeenkomst waarin een 1-maands Euribor met een opslag van 0,25% wordt geruild tegen een vaste rente van 4,54% over een periode van 10 jaar, die op 1 januari 2019 afloopt. De marktwaarde (fair value) op 31 december 2009 is € 1.289.489 negatief.
KORTLOPENDE 2.6 KORTLOPENDE SCHULDEN SCHULDEN KORTLOPENDE 2.6 KORTLOPENDE SCHULDEN SCHULDEN De De kortlopende DeDe schulden kortlopende kunnen schulden als als volgt kunnen worden alsals volgt samengevat worden :samengevat : : kortlopende schulden kunnen volgt worden samengevat : kortlopende schulden kunnen volgt worden samengevat
2.6.1 2.6.1 2.6.2 2.6.2 2.6.3 2.6.3 2.6.4 2.6.4 2.6.5 2.6.5 2.6.6 2.6.6 2.6.7 2.6.7
Saldo perper Saldo Saldo per per per Saldo Saldo per Saldo Saldo per Saldo per 31-12-09 31-12-08 31-12-09 31-12-09 31-12-09 31-12-08 31-12-08 31-12-08
Rente 2.6.1 hypothecaire Rente hypothecaire lening lening 2.6.1 Rente hypothecaire lening Rente hypothecaire lening Aflossing 2.6.2 kredietinstellingen Aflossing kredietinstellingen komend boekjaar komend (zie(zie boekjaar 2.5) 2.5) 2.6.2 Aflossing kredietinstellingen komend boekjaar (zie 2.5) Aflossing kredietinstellingen komend boekjaar 2.5) (zie Crediteuren 2.6.3 diverse schulden / diverse schulden 2.6.3 /Crediteuren Crediteuren / diverse schulden Crediteuren / diverse schulden Saldi 2.6.4 rijksbijdragen Saldi rijksbijdragen 2.6.4 Saldi rijksbijdragen Saldi rijksbijdragen Belastingen 2.6.5 Belastingen premies sociale ensociale premies verzekeringen sociale verzekeringen 2.6.5 en Belastingen en premies sociale verzekeringen Belastingen en premies verzekeringen Schulden 2.6.6 Schulden pensioenen terzake pensioenen 2.6.6terzake Schulden terzake pensioenen Schulden terzake pensioenen Overlopende 2.6.7 passiva 2.6.7 Overlopende Overlopende passiva Overlopende passiva passiva
1481 1481 2750 2750 12.765 12.765 529529 2.465 2.465 744744 16.189 16.189
1481 1246 1481 1246 1.250 2750 2750 1.250 12.765 7.021 12.765 7.021 529 517 529 517 2.465 3.007 2.465 3.007 744 686 744 686 16.189 13.705 16.189 13.705
1246 1246 1.250 1.250 7.021 7.021 517 517 3.007 3.007 686 686 13.705 13.705
36.923 36.923
36.923 27.432 36.923 27.432
27.432 27.432
9.106 3.317 3.317 9.106 30 433043 349 477 477 349 113 177 177 113 586 (37) 586 (37) 324 361 361 324 1.662 1.021 1.021 1.662 227 4747 227 1.171 812812 1.171
3.317 3.317 4343 477 477 177 177 586 586 361 361 1.021 1.021 227 227 812 812
12.765 12.765
12.765 7.021 7.021 12.765
7.021 7.021
529529
517 529 517 529
517 517
2.531 2.531 (71)(71) - 5 5
2.174 2.531 2.174 2.531 159 (71) 159 (71) 669 -669 55 5 5
2.174 2.174 159 159 669 669 55
2.465 2.465
2.465 3.007 2.465 3.007
3.007 3.007
2.6.3 2.6.3 / diverse schulden / diverse schulden 2.6.3 Crediteuren Crediteuren / diverse schulden 2.6.3 Crediteuren Crediteuren / diverse schulden Handelscrediteuren Handelscrediteuren Handelscrediteuren Handelscrediteuren Accountantskosten Accountantskosten Accountantskosten Accountantskosten Studentengelden Studentengelden Studentengelden Studentengelden Saldi op op magneetkaarten Saldi opop magneetkaarten betaalsysteem betaalsysteem Saldi magneetkaarten betaalsysteem Saldi magneetkaarten betaalsysteem Aandeel andere Aandeel hogescholen andere hogescholen inhogescholen IBMS IBMS Aandeel andere hogescholen in IBMS in in Aandeel andere IBMS VanVan HallHall Larenstein Van Hall Larenstein Larenstein Van Hall Larenstein NogNog uit te uit projecten te voeren projecten uit voeren te Nog voeren projecten Nog uit te voeren projecten Onkostenvergoedingen Onkostenvergoedingen personeel Onkostenvergoedingen personeelpersoneel Onkostenvergoedingen personeel Overig Overig Overig Overig
9.106 9.106 30 30 349349 113113 (37)(37) 324324 1.662 1.662 47 47 1.171 1.171
2.6.4 2.6.4 rijksbijdragen Saldi rijksbijdragen 2.6.4 Saldi Saldi rijksbijdragen 2.6.4 Saldi rijksbijdragen Overige rijksbijdragen Overige rijksbijdragen Overige rijksbijdragen Overige rijksbijdragen In een bijlage het saldo van de overige rijksbijdragen nader gespecificeerd. InisIn een bijlage is is het saldo van de overige rijksbijdragen nader gespecificeerd. In een bijlage is het saldo van de overige rijksbijdragen nader gespecificeerd. een bijlage het saldo van de overige rijksbijdragen nader gespecificeerd. 2.6.5 enBelastingen premies sociale verzekeringen 2.6.5 enen premies sociale verzekeringen 2.6.5 Belastingen Belastingen en premies sociale verzekeringen 2.6.5 Belastingen premies sociale verzekeringen Loonheffing Loonheffing Loonheffing Loonheffing Omzetbelasting Omzetbelasting Omzetbelasting Omzetbelasting Reservering naheffing Reservering omzetbelasting naheffing omzetbelasting detacheringen detacheringen Reservering Reservering naheffing omzetbelasting naheffing omzetbelasting detacheringen detacheringen Overige Overige Overige Overige
2.6.6 2.6.6 Schulden pensioenen terzake pensioenen 2.6.6 Schulden Schulden 2.6.6terzake terzake Schulden pensioenen terzake pensioenen Pensioenbijdragen ABP Pensioenbijdragen ABP Pensioenbijdragen Pensioenbijdragen ABP ABP
744744
744 686 744 686
686 686
10.777 10.777 2.888 2.888 352352 69 69 1.605 1.605 498498
10.777 10.080 10.777 10.080 2.888 750750 2.888 352 513 352 513 69 186918 1.605 1.656 1.605 1.656 498 688 498 688
10.080 10.080 750 750 513 513 1818 1.656 1.656 688 688
2.6.7 2.6.7 passiva 2.6.7 Overlopende Overlopende 2.6.7 Overlopende Overlopende passiva passiva passiva Vooruit ontvangen collegegelden Vooruit ontvangen collegegelden Vooruit ontvangen Vooruit collegegelden ontvangen collegegelden Vooruit ontvangen verkoop *) *) Vooruit ontvangen verkoop pand *)verkoop Vooruit ontvangen Vooruit verkoop ontvangen pand *) pand pand Overige vooruit ontvangen bedragen Overige vooruit ontvangen bedragen Overige vooruit Overige ontvangen vooruit bedragen ontvangen bedragen Lonen 13e maand minus voorschotten Lonen 13e13e maand minus voorschotten Lonen maand Lonen 13e minus maand voorschotten minus voorschotten Vakantie-uitkering juni t/m december Vakantie-uitkering junijuni t/mt/m december Vakantie-uitkering Vakantie-uitkering december juni t/m december Vakantierechten Vakantierechten Vakantierechten Vakantierechten
16.189 16.189
16.189 13.705 16.189 13.705
*) Inde 2009 heeft de NHL haar complex aan dede Tesselschadestraat enen Fonteinland verkocht. 2009 is is dede locatie *) In*) 2009 heeft NHL haar complex aan decomplex Tesselschadestraat en en Fonteinland verkocht. Eind 2009 is Eind de locatie In 2009 heeft *) In de 2009 NHL heeft haar de complex NHL haar aan de Tesselschadestraat aan Tesselschadestraat Fonteinland Fonteinland verkocht. Eind verkocht. 2009 isEind de locatie 2009 locatie 7met afgerekend met een boekwinst van €In2.185.000. Inde 2010 wordt de grond aan dede Vondelstraat overgedragen Fonteinland 7Fonteinland afgerekend eeneen boekwinst van € 2.185.000. wordt grond aanaan de Vondelstraat overgedragen Fonteinland Fonteinland 7 afgerekend 7 afgerekend met boekwinst met een van boekwinst € 2.185.000. van €2010 In 2.185.000. 2010 wordt In de 2010 grond wordt de de grond Vondelstraat aan Vondelstraat overgedragen overgedragen *) In 2009 heeft de NHL haar complex aan de Tesselschadestraat en Fonteinland verkocht. Eind 2009 met een boekverlies circa 745.000. BijBij de sloop van het pand aan dede Tesselschadestraat is is echter asbest metmet eeneen boekverlies van circa € 745.000. Bij€ Bij de sloop van het pand aan de Tesselschadestraat is echter asbest boekverlies met een boekverlies van circa €van 745.000. van circa € 745.000. de sloop van de het sloop pand van aan het de pand Tesselschadestraat aan Tesselschadestraat is echter asbest echter asbest is de locatie Fonteinland 7 totale afgerekend met een boekwinst € 2.185.000. In 2010 wordt de grond aangetroffen. Een totale kostenraming van de verwijdering ismogelijk. nog niet mogelijk. Hierdoor ontstaat onzekerheid aangetroffen. Een totale kostenraming van de de verwijdering daarvan is van nog niet mogelijk. Hierdoor ontstaat onzekerheid aangetroffen. aangetroffen. Een totale kostenraming Een kostenraming van verwijdering van de verwijdering daarvan isdaarvan nog daarvan niet is nog niet Hierdoor mogelijk. ontstaat Hierdoor onzekerheid ontstaat onzekerheid over het uiteindelijke boekresultaat van de verkoop van het complex. over het uiteindelijke boekresultaat van de verkoop van het complex. aan de Vondelstraat overgedragen met een boekverlies van circa € 745.000. Bij de sloop van het over het uiteindelijke over het uiteindelijke boekresultaat boekresultaat van de verkoop van van de verkoop het complex. van het complex. Om deze zijn de ontvangen opbrengsten 2009 op de balans gezet. Het uiteindelijke resultaat van dede verkoop OmOm deze reden zijn dereden ontvangen opbrengsten inopbrengsten 2009 opaangetroffen. deinde balans gezet. Het uiteindelijke resultaat van de verkoop deze Om deze zijn de reden ontvangen zijn de opbrengsten ontvangen in 2009 op in 2009 balans op gezet. de balans Het uiteindelijke gezet. Het uiteindelijke resultaat resultaat de verkoop van verkoop pand aanreden de Tesselschadestraat is echter asbest Een totale kostenraming vanvan de vervan het complex pas nana de definitieve 2010 in in de exploitatie worden verwerkt. vanvan hethet complex zal pas na na dezal definitieve oplevering in oplevering 2010 in de exploitatie worden verwerkt. complex van het zal complex pas de zal definitieve pas de oplevering definitieve inoplevering 2010 in in de in exploitatie 2010 de worden exploitatie verwerkt. worden verwerkt.
wijdering daarvan is nog niet mogelijk. Hierdoor ontstaat onzekerheid over het uiteindelijke boekresultaat van de verkoop van het complex. Om deze reden zijn de ontvangen opbrengsten in 2009 op de balans gezet. Het uiteindelijke resultaat van de verkoop van het complex zal pas na de definitieve oplevering in 2010 in de exploitatie worden verwerkt.
100 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 101
15
15
13.705 13.705
1616
1616
2. Resultaten
1.6 Niet uit de balans blijkende verplichtingen Kenniscampus
De NHL heeft besloten om in het kader van het kenniscampusproject haar gebouwen in Leeuwarden op één locatie aan de Rengerslaan te situeren. Hiervoor heeft de NHL een investering uit haar middelen begroot van € 88,7 mln. De locaties aan de Tesselschadestraat en de Vondelstraat zijn verkocht of buiten gebruik gesteld. Ultimo 2009 zijn in het kader van de nieuwbouw verplichtingen aangegaan ten bedrage van € 2 mln. Begin juni 2008 is een contract gesloten voor de verkoop van de locatie Tesselschadestraat, die wordt afgestoten in verband met het realiseren van de nieuwbouw aan de Rengerslaan.
2.1 Toelichting op de geconsolideerde exploitatierekening TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE TOELICHTING TOELICHTING OP OP EXPLOITATIEREKENING DE DE GECONSOLIDEERDE GECONSOLIDEERDE EXPLOITATIEREKENING EXPLOITATIEREKENING (Bedragen x € 1.000) (Bedragen (Bedragen x € x 1.000) € 1.000) TOELICHTING TOELICHTING OP OP DE GECONSOLIDEERDE DE GECONSOLIDEERDE EXPLOITATIEREKENING EXPLOITATIEREKENING (Bedragen (Bedragen x € 1.000) x € 1.000) 3
BATEN
3.1.1
3 3 B ABT A E TNE N Rijks- en overige bijdragen 3.1.1 3.1.1 RijksRijksenen overige overige bijdragen bijdragen
33
BB AA TT EE NN
Huurverplichtingen
3.1.1 3.1.1RijksRijksen overige en overige bijdragen bijdragen Normatieve rijksbijdrage HBO Normatieve Normatieve rijksbijdrage rijksbijdrage HBO HBO
De NHL huurt diverse panden voor haar vestigingen in Groningen en Zwolle. De totale huurverplichting bedraagt € 447.000.
Normatieve Normatieve rijksbijdrage rijksbijdrage HBO HBO Normatieve rijksbijdrage exploitatiekosten Normatieve Normatieve rijksbijdrage rijksbijdrage exploitatiekosten exploitatiekosten
Juridische procedures
Met een deelneming van de NHL lopen momenteel juridische procedures inzake een beweerdelijke overtreding door de NHL van een met Fintan overeengekomen concurrentiebeding. In 2002 is er een claim ad. € 900.000,- ingediend welke geheel betwist wordt door de NHL. Hoewel onzeker, acht de NHL de kans minimaal dat deze claim daadwerkelijk wordt toegewezen, daarom is hiervoor geen voorziening opgenomen in de balans. Liquiditeitsbijdrage collegegelden
Door het Ministerie van OCW is een liquiditeitsbijdrage van € 1.746.000 verstrekt in verband met de financiering van de regeling gespreide inning van collegegelden. Uit nadere analyse blijkt dat deze bijdrage hooguit bij liquidatie van de instelling zal worden teruggevorderd. Daarom hebben een aantal hogescholen in het verleden deze schuld verrekend met de vordering op het Ministerie in verband met de invoering van de bekostigingssystematiek lumpsum in 1987 (zie financiële vaste activa). Het wegstrepen tegen deze vordering is voor de NHL niet mogelijk, omdat deze vordering volledig is afgeschreven ten laste van het resultaat. De NHL heeft er daarom voor gekozen de mutatie door het vervallen van de schuld rechtstreeks toe te voegen aan het eigen vermogen.
Baten 2009
Begroting 2009
47.087
42.760
Normatieve Normatieve rijksbijdrage rijksbijdrage exploitatiekosten exploitatiekosten Normatieve rijksbijdrage huisvestingskosten Normatieve Normatieve rijksbijdrage rijksbijdrage huisvestingskosten huisvestingskosten
4.860
4.880
Normatieve Normatieve rijksbijdrage rijksbijdrage huisvestingskosten huisvestingskosten Totaal Totaal
51.947
47.640
Totaal
Totaal Totaal 3.1.2
Baten BatenBaten Begroting Begroting 2009 2009 2008 2009 2009 Baten Baten Begroting Begroting
Bat B 200 2 Baten B
2009 2009
2009 2009
2008 2
47.087 47.087 45.056
42.760 42.760
45.05 45.
47.087 47.087 42.760 42.760 4.860 4.8604.860 4.880 4.880
45.056 45. 4.86 4.
4.860 4.860 51.947 51.947 49.916 51.947 51.947
4.880 4.880 47.640 47.640
4.860 4. 49.91 49.
47.640 47.640
49.916 49.
Aanvullende rijksbijdragen 3.1.2 3.1.2 Aanvullende Aanvullende rijksbijdragen rijksbijdragen 3.1.2 3.1.2Aanvullende Aanvullende rijksbijdragen rijksbijdragen - Rijksbijdrage MSTC - -Rijksbijdrage Rijksbijdrage MSTC MSTC
1.669
1.669
1.669 1.6691.674
1.669 1.669
1.67 1.
- Rijksbijdrage - Rijksbijdrage MSTC MSTC - Overige rijksbijdragen HBO- Overige - Overige rijksbijdragen rijksbijdragen HBO HBO
12
1.291
1.669 1.669 1212 817
1.669 1.669 1.291 1.291
1.674 1. 81
1.681
2.960
12 12 1.681 1.6812.491
1.291 1.291 2.960 2.960
817 2.49 2.
2.960 2.960
2.491 2.
- Overige - Overige rijksbijdragen rijksbijdragen HBOHBO Totaal aanvullende rijksbijdragen Totaal Totaal aanvullende aanvullende rijksbijdragen rijksbijdragen Totaal Totaal aanvullende aanvullende rijksbijdragen rijksbijdragen Totaal rijks- en overige bijdragen Totaal Totaal rijksrijksenen overige overige bijdragen bijdragen Totaal Totaal rijks-rijksen overige en overige bijdragen bijdragen
1.681 1.681 53.628
50.600
53.628 53.628 52.407 53.628 53.628
50.600 50.600
52.40 52.
50.600 50.600
52.407 52.
Voor een nadere toelichting van Voor Voor bovenstaande een een nadere nadere toelichting post toelichting verwijzen van van bovenstaande wij bovenstaande u naar de bijlage post post verwijzen verwijzen overige wij rijksbijdragen. wij u naar u naar dede bijlage bijlage overige overige rijksbijdragen. rijksbijdragen. VoorVoor eeneen nadere nadere toelichting toelichting van van bovenstaande bovenstaande postpost verwijzen verwijzen wij uwij naar u naar de bijlage de bijlage overige overige rijksbijdragen. rijksbijdragen. De verantwoording van de rijksbijdrage DeDe verantwoording verantwoording MSTC isvan opgenomen van dede rijksbijdrage rijksbijdrage in een MSTC apart MSTC financieel is is opgenomen opgenomen verslag. in in een een apart apart financieel financieel verslag. verslag.
Voor een nadere toelichting van bovenstaande post verwijzen wij u naar de bijlage overige De verantwoording De verantwoording van van de rijksbijdrage de rijksbijdrage MSTC MSTC is opgenomen is MSTC opgenomen een in een apart apart financieel verslag. verslag. rijksbijdragen. De verantwoording van de rijksbijdrage isinopgenomen infinancieel een apart financieel verslag.
102 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 103
Collegegelden Collegegelden
3.2
Baten 14.889 2009
Begroting 14.564 2009
4.1 4.1
Baten 2008 Baten Baten Begroting 2009 14.466 2008 2009
4.1 4.1 Baten 2008
.1.1 Contractonderwijs Baten werk in opdracht 3.3 van Baten derden werk in opdracht van derden Ontvangen van opdrachtgever Cursus- en examengelden .1.1 Contractonderwijs 3.3.1.1 Contractonderwijs Subsidiegelden Opbrengsten Restauratieve diensten van opdrachtgever Ontvangen van opdrachtgever Ontvangen Opbrengsten Reproductiediensten Cursus- en examengelden Cursus- en examengelden Boekwinkel en AVC-materialen Subsidiegelden Subsidiegelden Advertentieopbrengsten NHL-Krant Opbrengsten Restauratieve Opbrengsten diensten Restauratieve diensten Opbrengsten Reproductiediensten Opbrengsten Reproductiediensten Boekwinkel en AVC-materialen Boekwinkel en AVC-materialen Advertentieopbrengsten NHL-Krant Advertentieopbrengsten NHL-Krant .2 Mutatie onderhanden werk
14.889 9.935
14.564
9.935
14.889 14.466 9.782
14.564
9.935 9.782
14.466 4.1.1 4.1.1
9.782
4.579 2.263 3.602 890 4.579 140 2.263 20 3.602 30 890 140 11.524 20 30 11.524
5.170 1.235 3.018 858 5.170 190 1.235 65 3.018 30 858 190 10.566 65 30 10.566
Totaal Mutatie onderhanden 3.3.2 werkMutatie onderhanden werk
11.524 -
10.566 -
Overige baten Totaal
11.524
10.566
11.524 11.258
Huuropbrengsten Detacheringen Overige baten personeel 3.4 Overige baten Vergoeding inning collegegelden Bijdrage gemeente Terschelling inzake MSTC Huuropbrengsten 3.4.2 Huuropbrengsten Vrijval ten laste personeel van 3.4.3 investeringssubsidie Detacheringen Detacheringen personeel Introductieexamengelden Vergoeding en inning collegegelden 3.4.4 Vergoeding inning collegegelden Uitkering ivm liquidatie Financieel Vangnet HBOTerschelling inzake MSTC Bijdrage gemeente Terschelling 3.4.5 Bijdrage inzake gemeente MSTC Subsidie huisvesting in verband metvan nieuwbouw Vrijval tentijdelijke laste van 3.4.6 investeringssubsidie Vrijval ten laste investeringssubsidie Diverse overige opbrengsten Introductieen examengelden 3.4.7 Introductie- en examengelden Uitkering ivm liquidatie 3.4.8 Financieel Uitkering Vangnet ivm liquidatie HBO Financieel Vangnet HBO Totaal Subsidie tijdelijke huisvesting 3.4.9 Subsidie in verband tijdelijke met nieuwbouw huisvesting in verband met nieuwbouw Diverse overige opbrengsten 3.4.10 Diverse overige opbrengsten
113 379 94 80 113 454 379 118 94 801.318 454 1.780 118 4.3361.318 1.780
115 631 80 80 115 63122 80 802.015 22 2.9432.015
113 379 94 80 454 118 1.318 1.780
158 109 91 80 158 30 109 130 91 417 80 1.450 30 862 130 417 3.327 1.450 862
115 631 80 80 22 2.015
158 109 91 80 30 130 4174.1.a 1.4504.1.a 862
Totaal
4.336
2.943
4.336 3.327
2.943
3.327
Totaal
Totaal
LASTEN LASTEN
4.1 4.1
11.524
5.074 2.304 3.236 928 5.074 199 2.304 109 3.236 30 928 199 11.880 109 30 (622) 11.880
10.566
-
11.258 (622)
-
4.579 2.263 3.602 890 140 20 30
4.1.2 4.1.2 5.170 1.235 3.018 858 190 65 30
10.566
5.074 2.304 3.236 4.1.3 9284.1.3 199 109 30 11.880
LASTEN LASTEN
Personele lasten naar4.1 kostensoorten Personele lasten naar kostensoorten Personele lasten naar 4.1 kostensoorten Personele lasten naar kostensoorten
Beloning voor arbeid Beloning voor arbeid
Collegegelden
Baten werk in opdracht van derden .2.a Aantal ingeschreven3.3.2.a studenten Aantal per ingeschreven 1 oktober studenten per 1 oktober
.2 .3 .4 .5 .2 .6 .3 .7 .4 .8 .5 .9 .6 .10 .7 .8 .9 .10
Begroting 2009
Collegegelden
Collegegelden Collegegelden .2.a Aantal ingeschreven studenten per 1 oktober
.2
Baten 2009
Bruto salarissen Bruto salarissen Vakantietoelagen Vakantietoelagen Overige toelagen Overige toelagen Kortingen Kortingen
Begroting Begroting 2009 2009
Lasten Lasten Begroting Lasten Lasten Begroting 2009 2008 2009 2009 2008 2009
La Last 2 200
Beloning voor arbeid Beloning voor arbeid
4.1.1 Bruto salarissen 4.1.1 Bruto salarissen Vakantietoelagen Vakantietoelagen Overige toelagen Overige toelagen Kortingen Kortingen
36.526 36.526 2.967 2.967 6.916 6.916 (519) (519)
-
36.526 37.007 36.526 37.007 2.9672.909 2.967 2.909 6.9166.110 6.916 6.110 (519)(553) (519) (553)
-
37. 37.00 2. 2.90 6. 6.11 ( (55
45.890 45.890
45.051 45.051
45.890 45.473 45.890 45.473
45.051 45.051
45. 45.47
Sociale lasten (incl. pensioenpremie) 4.1.2 Sociale lasten (incl. pensioenpremie) Sociale lasten (incl. pensioenpremie) 4.1.2 Sociale lasten (incl. pensioenpremie)
7.604 7.604
7.465 7.465
7.6046.600 7.604 6.600
7.465 7.465
6. 6.60
Dotatie BWOO-voorziening 4.1.3 Dotatie BWOO-voorziening Dotatie BWOO-voorziening 4.1.3 Dotatie BWOO-voorziening Dotatie reorganisatievoorzieningen Dotatie reorganisatievoorzieningen Dotatie reorganisatievoorzieningen Dotatie reorganisatievoorzieningen Dotatie voorziening kosten ambtsjubilea Dotatie voorziening kosten ambtsjubilea Dotatie voorziening kosten ambtsjubilea Dotatie voorziening kosten ambtsjubilea Wettelijke deel WW-uitkeringenWettelijke deel WW-uitkeringen Wettelijke deel WW-uitkeringen Wettelijke deel WW-uitkeringen Geactiveerde personeelskosten Geactiveerde personeelskosten Geactiveerde personeelskosten Geactiveerde personeelskosten Overige personele lasten Overige personele lasten Overige personele lasten Overige personele lasten
1.403 1.403 900 900 103 103 (157) (157) 763 763
700 700 (225) (225) 1.479 1.479
1.403 589 1.403 589 900 2 900 2 103 103 - 716 716 (157) (157) 7631.551 763 1.551
700 700 (225) (225) 1.479 1.479
1. 1.55
3.012 3.012
1.954 1.954
3.0122.858 3.012 2.858
1.954 1.954
2. 2.85
4.388 4.388
3.187 3.187
4.3885.862 4.388 5.862
3.187 3.187
5. 5.86
(622) 11.2584.1.3.2 Incidenteel personeel 4.1.3.2 Incidenteel personeel 4.1.3.2 Incidenteel personeel4.1.3.2 Incidenteel personeel 4.1.4 4.1.4
Lasten Lasten 2009 2009
Uitkeringen en inhoudingen 4.1.4 Uitkeringen en inhoudingen Uitkeringen en inhoudingen 4.1.4 Uitkeringen en inhoudingen Sociale Verzekeringsfondsen Sociale Verzekeringsfondsen Sociale VerzekeringsfondsenSociale Verzekeringsfondsen
TOTALE PERSONELE LASTEN TOTALE PERSONELE LASTEN TOTALE PERSONELE LASTEN TOTALE PERSONELE LASTEN
58
71
(196) (196)
(115) (115)
(196)(281) (196) (281)
(115) (115)
( (28
(196) (196)
(115) (115)
(196)(281) (196) (281)
(115) (115)
( (28
60.698 60.698
57.542 57.542
60.698 60.512 60.698 60.512
57.542 57.542
60. 60.51
Aantal fte's per 31 december 4.1.a Aantal fte's per 31 december Aantal fte's per 31 december 4.1.a Aantal fte's per 31 december Onderwijzend personeel Onderwijzend personeel Onderwijzend personeel Onderwijzend personeel Onderwijs Ondersteunend Personeel Onderwijs Ondersteunend Personeel Onderwijs Ondersteunend Personeel Onderwijs Ondersteunend Personeel
429 429 356 356 _____________ _____________ 785 785
429 453 429 453 356 384 356 384 _____________ ___________ _____________ ___________ 785 837 785 837
45 38 ________ _________ 83
In het verslagjaar zijn geen werknemers In het verslagjaar in het buitenland zijn geen werkzaam werknemers geweest. in het buitenland werkzaam geweest. In het verslagjaar zijn geen werknemers In het verslagjaar in het zijn buitenland geen werknemers werkzaam geweest. in het buitenland werkzaam geweest. 4.1.b 4.1.b
Overzicht bezoldigingen 4.1.b CvB/RvT Overzicht bezoldigingen CvB/RvT Overzicht bezoldigingen 4.1.bCvB/RvT Overzicht bezoldigingen CvB/RvT College van Bestuur College van Bestuur Raad van Toezicht Raad van Toezicht
College van Bestuur College van Bestuur Raad van Toezicht Raad van Toezicht
320 320 60 60 _____________ _____________ 380 380
4.2 4.2
AFSCHRIJVINGEN 4.2 AFSCHRIJVINGEN 4.2
AFSCHRIJVINGEN AFSCHRIJVINGEN
4.2.1 4.2.1 4.2.2 4.2.2
Gebouwen 4.2.1 Gebouwen Gebouwen 4.2.1 Gebouwen Inventaris en apparatuur 4.2.2 Inventaris en apparatuur Inventaris en apparatuur 4.2.2 Inventaris en apparatuur
4.2.2 4.2.2
Boekverlies gesloopt pand 4.2.2 Boekverlies gesloopt pand Boekverlies gesloopt4.2.2 pand Boekverlies gesloopt pand TOTALE AFSCHRIJVINGSLASTEN TOTALE AFSCHRIJVINGSLASTEN TOTALE AFSCHRIJVINGSLASTEN TOTALE AFSCHRIJVINGSLASTEN
2.021 2.021 2.760 2.760 _____________ _____________ 4781 4781 448 448 5.229 5.229
104 Jaarverslag 2009
320 312 320 312 60 44 60 44 _____________ ___________ _____________ ___________ 380 356 380 356
2.153 2.0211.911 2.153 1. 2.153 2.021 1.911 2.153 1.91 2.519 2.7602.595 2.519 2. 2.519 2.760 2.595___________ 2.519 2.59 ___________ _____________ ___________ ________ ___________ _____________ ___________ ___________ _________ 4672 4781 4506 4672 4 4672 4781 4506 4672 450 448 448 4.672 4.672
5.2294.506 5.229 4.506
NHL Hogeschool 105
20
20
31 ________4 _________ 35
4.672 4.672
4. 4.50
2.2 Afstudeerfonds OVERIGE INSTELLINGSLASTEN HUISVESTINGSLASTEN OVERIGE INSTELLINGSLASTEN 4.4 OVERIGE INSTELLINGSLASTEN
Lasten 2009 Lasten 2009
Begroting 2009 Begroting 2009
Lasten 2008 Lasten Lasten 2009 2008
Begroting 2009
Lasten 2008
Huur HUISVESTINGSLASTEN 4.4.1 HUISVESTINGSLASTEN Wettelijke lasten Onderhoud en exploitatie Huur Huur Energie enlasten water Wettelijke Wettelijke lasten Schoonmaakkosten Onderhoud en exploitatie Onderhoud en exploitatie Dotatie Energieonderhoudsvoorzieningen en water Energie en water Verhuiskosten Schoonmaakkosten Schoonmaakkosten Overige huisvestingslasten Dotatie onderhoudsvoorzieningen Dotatie onderhoudsvoorzieningen Verhuiskosten Verhuiskosten Overige huisvestingslasten Overige huisvestingslasten
2.154 319 188 2.154 1.244 319 829 188 20 1.244 9 829 102 20 9 4.865 102
1.016 177 264 1.016 874 177 807 264 45 874 8 807 117 45 8 3.308 117
2.209 176 275 2.1542.209 319 938 176 188 813 275 40 1.244 938 12 829 813 20 115 40 9 12 1024.578 115
1.016 177 264 874 807 45 8 117
2.209 176 275 938 813 40 12 115
BEHEERSLASTEN
4.865
3.308
4.8654.578
3.308
4.578
Administratie en beheer 2.323 BEHEERSLASTEN 4.4.2 BEHEERSLASTEN Reis- en verblijfkosten 1.092 Leermiddelen 1.179 Administratie en beheer Administratie en beheer 2.323 Inventarisen apparatuurkosten 1.257 Reis- en verblijfkosten Reis- en verblijfkosten 1.092 Dotatie overige voorzieningen Leermiddelen 260 Leermiddelen 1.179 Overige beheerslasten Inventarisen apparatuurkosten Inventaris- en apparatuurkosten 1.257 inkoop restauratieve diensten 781 Dotatie overige voorzieningen Dotatie overige voorzieningen 260 inkoop reproductiediensten 144 Overige beheerslasten Overige beheerslasten inkoop winkel restauratieve diensten inkoop restauratieve diensten 126 781 advertentieen reclamekosten inkoop reproductiediensten 856 inkoop reproductiediensten 144 bijdrage HBO-raad 135 inkoop winkel inkoop winkel 126 overig advertentie- en reclamekosten advertentie- en reclamekosten2.121 856 bijdrage HBO-raad bijdrage HBO-raad 135 10.274 overig overig 2.121
1.911 1.071 1.202 1.911 1.170 1.071 10 1.202 1.170 700 10 120 107 700 1.429 120 160 107 3.080 1.429 160 10.960 3.080
1.846 1.365 2.3231.292 1.846 1.0921.236 1.365 35 1.1791.292 1.2571.236 260 826 35 136 111 781 826 144 933 136 126 170 111 8562.586 933 135 170 10.536 2.121 2.586
10.274 15.139
10.960 14.268
15.139
14.268
TOTAAL OVERIGE INSTELLINGSLASTEN TOTAAL OVERIGE INSTELLINGSLASTEN TOTAAL OVERIGE INSTELLINGSLASTEN FINANCIËLE BATEN EN LASTEN
1.911 1.071 1.202 1.170 10
1.846 1.365 1.292 1.236 35
700 120 107 1.429 160 3.080
826 136 111 933 170 2.586
10.274 10.536 15.114
10.960
10.536
15.139 15.114
14.268
15.114
FINANCIËLE BATEN EN 5 LASTEN FINANCIËLE BATEN EN LASTEN FINANCIËLE BATEN 5.1 Rente deposito's
FINANCIËLE BATEN
138
567
808
Rente deposito's FINANCIËLE LASTEN
Rente deposito's
138
567
138 808
Hypothecaire FINANCIËLE leningen LASTEN5.2 Overig Hypothecaire leningen Overig
FINANCIËLE LASTEN Hypothecaire leningen Overig
106 Jaarverslag 2009
Beginsaldo Beginsaldo
Beginsaldo
Dotatie Dotatie
Dotatie
Totaal bedrag onttrekkingen Totaal bedrag onttrekkingen Totaal bedrag onttrekkingen (periode 1-1 t/m 31-12) (periode 1-1 t/m 31-12)(periode 1-1 t/m 31-12)
2.555 2.555 2.555-
1.246 37 2.5551.246 151.283 37
2.555 -
1.246 37
2.570
2.555
2.5701.283
2.555
1.283
2008
166 166
209 209 166
209
10 10
10 10 10
10
(95) (95)
(53) (53) (95)
(53)
Totaal terug ontvangen leningen Totaal terug Totaal leningen terug ontvangen leningen (periode 1-1ontvangen t/m 31-12) (periode 1-1 t/m 31-12)(periode 1-1 t/m 31-12)
-
-
-
-
Bestuurskosten fonds Bestuurskosten fonds Bestuurskosten fonds
-
-
-
-
81 81
166 166 81
166
95 95--
53 53- 95 --
53 -
95 95
53 53 95
53
95 9595 95
53 53- 95 53 53 95
53 -
2 2 52 524141 95 95
2 3232- 52 2121 41 53 53 95
Saldo per 31 december Saldo per 31 decemberSaldo per 31 december
Splitsing totaal bedrag onttrekkingen : Splitsing totaal bedrag Splitsing onttrekkingen totaal:bedrag onttrekkingen : Giften Giften Leningen Leningen Overig Overig
Giften Leningen Overig
808
2.555 15 2.555 2.570 15
2008 20082009
AFSTUDEERFONDS AFSTUDEERFONDS (Bedragen x € 1.000) AFSTUDEERFONDS (Bedragen x € 1.000) (Bedragen x € 1.000)
Overschrijding gemengde studiefinancieringsduur Overschrijding gemengde Overschrijding studiefinancieringsduur gemengde studiefinancieringsduur Niet behalen studievoortgangsnorm Niet behalen studievoortgangsnorm Niet behalen studievoortgangsnorm 567
2009 2009
Bestuurswerk Bestuurswerk Ziekte Ziekte Inrichting opleiding Inrichting opleiding Overige redenen Overige redenen
Bestuurswerk Ziekte Inrichting opleiding Overige redenen
NHL Hogeschool 107
53 32 21 53
Naam
Naam
Juridische vorm
BeheersorganisatieBeheersorganisatie Kenniscampus Kenniscampus Leeuwarden BV Leeuwarden BV BV
3. Rijksbijdragen
Totaal
Totaal
Statutaire Code zetel activiteit
Code Eigen vermogenOmzetOmzet Verklaring Eigen vermogen Verklaring activiteit 31 dec 2009 2009 2009 art.art. 2:403 BW 31 dec 2009 2:403 BW
BV Leeuwarden Leeuwarden 4
4
13
13
-
-
nee nee
De Beheersorganisatie is voor 50 %geconsolideerd. in de jaarrekening geconsolideerd. De Beheersorganisatie is voor 50% in de jaarrekening
3.1 Overzicht overige Rijksbijdragen Overzicht overige Rijksbijdragen ( Bedragen x € 1.000 ) Overzicht overigeOverzicht Rijksbijdragen overige Rijksbijdragen ( Bedragen x € 1.000 ( Bedragen ) x € 1.000 ) Omschrijving Toegewezen Ontvangen Besteding Saldo Ontvangen Besteding Saldo Overzicht overigeOverzicht Rijksbijdragen overige Rijksbijdragen bedrag t/m 2008 t/m 2008 31 12 2008 2009 2009 31 12 2009 Toegewezen Besteding Ontvangen Saldo Besteding Ontvangen Saldo Besteding Ontvangen Saldo Besteding Saldo (Omschrijving Bedragen x € 1.000 (Omschrijving Bedragen ) x € 1.000 )Toegewezen Ontvangen bedrag t/m 2008 bedrag t/m 2008 t/m 2008 31 12 2008 t/m 20082009 31 12 2008 2009 2009 31 12 2009 2009 31 12 2009 Regionale samenwerkingsverbanden Omschrijving Omschrijving Toegewezen Ontvangen Toegewezen Besteding Ontvangen Saldo Besteding Ontvangen Saldo Besteding Ontvangen Saldo Besteding Saldo en landelijke expertisecentra Regionale samenwerkingsverbanden Regionale samenwerkingsverbanden bedrag t/m 2008 bedrag t/m 2008 t/m 2008 31 12 2008 t/m 20082009 31 12 2008 2009 2009 31 12 2009 2009 31 12 2009 lerarenopleidingen en landelijke expertisecentra en landelijke expertisecentra BGS/UBT-06/2114406 M 926 926 509 417 417 Regionale samenwerkingsverbanden Regionale samenwerkingsverbanden lerarenopleidingen lerarenopleidingen en landelijke expertisecentra en landelijke expertisecentra BGS/UBT-06/2114406 BGS/UBT-06/2114406 M M 926 926 926 509 926 417 509 417 417 417 Centrum Noord Nederland lerarenopleidingenEVC lerarenopleidingen PLW/2007/37461 100 100 BGS/UBT-06/2114406 BGS/UBT-06/2114406 MCentrum Noord Nederland M 926 926 355 926 509 355 926 417 255 509 417 417 417 EVC Centrum Noord EVC Nederland PLW/2007/37461 PLW/2007/37461 355 355 355 255 355 100 255 100 100 100 Siriusprogramma EVC Centrum Noord EVC Nederland Centrum Noord Nederland OND/ODB-09/69853 M 239 255 355 100 255 24 100 12 12 PLW/2007/37461 355 355 355 100 100 Siriusprogramma PLW/2007/37461 Siriusprogramma OND/ODB-09/69853 OND/ODB-09/69853 M M Siriusprogramma Totaal Siriusprogramma OND/ODB-09/69853 OND/ODB-09/69853 M M Totaal Totaal
Juridische Statutaire vorm zetel
239 239 1520
239 1520 1281 239 12811520 764 1281
764 517 764
24
517 24 517
1520
12811520 764 1281
517 764
24 517
12 12
24 24 24
12 12 12 12 529 12
12 529 12 529
12
24
529 12
529
Overige aanverbonden de Stichting NHL verbonden partijen Overige aan de Stichting NHL partijen Naam
Naam
Juridische Juridische StatutaireStatutaire Code Code vorm zetel zetel activiteit vorm activiteit
NHL Bedrijfsopleidingen ICT BV NHL Bedrijfsopleidingen ICT BV BV Kenniscampus Beheer BV Kenniscampus Beheer BV BV Factory Game Factory Top Game of Holland BV Top of Holland BV BV Kenniscampus CV Kenniscampus CV CV Stichting Leeuwarden Studiestad Stichting Leeuwarden Studiestad Stichting Stichting ThorbeckeStichting Fonds Thorbecke Fonds Stichting SimulatorOnderwijs Training Nautisch Onderwijs Stichting Simulator Stichting Training Nautisch Stichting Stichting Centrum voor LevensbeschouwingStichting Stichting Centrum voor Levensbeschouwing Stichting RVS Kenniscentrum Stichting RVS Kenniscentrum Stichting Stichting Zeevaartschoolbelangen Terschelling Stichting Zeevaartschoolbelangen Terschelling Stichting Stichting Kenniscampus Stichting Kenniscampus Stichting Stichting Bison Stichting Bison Stichting
BV Leeuwarden Leeuwarden BV Leeuwarden Leeuwarden BV Leeuwarden Leeuwarden CV Leeuwarden Leeuwarden Stichting Leeuwarden Leeuwarden Stichting Leeuwarden Leeuwarden Stichting Leeuwarden Leeuwarden Stichting Leeuwarden Leeuwarden Stichting Leeuwarden Leeuwarden Stichting Terschelling Terschelling Stichting Leeuwarden Leeuwarden Stichting Leeuwarden Leeuwarden
1 4 4 4 4 4 1 4 4 4 4 4
1 4 4 4 4 4 1 4 4 4 4 4
BedrijfsBedrijfsactiviteit activiteit gestopt gestopt ja nee nee nee nee ja nee nee nee nee ja nee
Code Activiteit Omschrijving CodeOmschrijving Activiteit 1 = contractonderwijs 1 = contractonderwijs 2 = contractonderzoek 2 = contractonderzoek 3 = onroerende zaken 3 = onroerende zaken 4 = overig 4 = overig
3.2 Overzicht verbonden partijen Stichting NHL Overzicht verbonden partijen Stichting Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Overzicht Overzicht verbonden verbonden partijen partijen Stichting Stichting Noordelijke Noordelijke Hogeschool Hogeschool Leeuwarden Leeuwarden (Bedragen x € 1.000) (Bedragen (Bedragen x € x1.000) € 1.000) Overzicht Overzicht verbonden verbonden partijen partijen Stichting Stichting Noordelijke Noordelijke Hogeschool Hogeschool Leeuwarden Leeuwarden Partijen waarin deStichting Stichting NHL een beslissende zeggenschap heeft en en die die in de jaarrekening zijn geconsolideerd Partijen waarin de NHL eenbeslissende beslissende zeggenschap heeft de jaarrekening zijn Partijen Partijen waarin Stichting de Stichting NHL NHL eeneen beslissende zeggenschap zeggenschap heeft heeft en die en die in de in jaarrekening dein jaarrekening zijnzijn geconsolideerd geconsolideerd (Bedragen (Bedragen xwaarin € 1.000) xde € 1.000)
geconsolideerd:
Partijen Partijen waarin waarin de Stichting de Stichting NHLNHL een een beslissende beslissende zeggenschap zeggenschap heeftheeft en die enin die dein jaarrekening de jaarrekening zijn geconsolideerd zijn geconsolideerd Naam Juridische Statutaire Code Eigen vermogen Omzet Verklaring Naam Naam Juridische Juridische Statutaire Statutaire Code Code Eigen Eigen vermogen vermogen Omzet Omzet Verklaring Verklaring vorm zetel activiteit 31 dec 2009 2009 art. 2:403 BW vorm vorm zetel zetel activiteit activiteit 31 dec 31 dec 2009 2009 2009 2009 art.art. 2:403 2:403 BWBW Naam Naam Juridische Juridische Statutaire Statutaire Code CodeEigen Eigen vermogen Omzet Verklaring Stichting LBS Stichting Leeuwarden 3vermogen 454 Omzet Verklaring 83 Stichting Stichting LBS BV Stichting Stichting Leeuwarden 3activiteit 3 454 4542009 17 83 2009 83 art. 2:403 nee nee vorm vormBVLeeuwarden zetel zetel activiteit 31 4 dec 31 dec 2009 2009 art. 2:403 BW BW NHL LBS Services Leeuwarden 75 NHL NHL Services Services BV BV BV BV Leeuwarden Leeuwarden 4 4 17 17 75 75 nee nee Stichting Gamevalley Stichting Leeuwarden 4 (18) Stichting Stichting Gamevalley Gamevalley Stichting Stichting Leeuwarden Leeuwarden (18)454 (18) neenee Stichting Stichting LBS LBS Stichting StichtingLeeuwarden Leeuwarden 34 43 454 83- 83 nee nee
nee nee nee
NHLNHL Services Services BV BV van deBV BV Leeuwarden 4 van 4 het Hans 17Wiegelhuis 17 75 75 nee De enige activiteit Stichting LBSLeeuwarden is het verhuren (Fonteinland 11, nee Leeuwarden) aan De De enige enige activiteit activiteit vanvan de2009 Stichting de Stichting LBS is het is het verhuren verhuren van het het Hans Hans Wiegelhuis Wiegelhuis (Fonteinland (Fonteinland Leeuwarden) Leeuwarden) aanaan Stichting Stichting Gamevalley Gamevalley Stichting Leeuwarden Leeuwarden 4 van 4van (18) (18) - 11, 11, nee deenige Stichting NHL. In is hetLBS pand verkocht. De activiteit van de Stichting Stichting LBS is het verhuren het Hans Wiegelhuis -(Fonteinland 11,nee de Stichting de Stichting NHL. NHL. In 2009 In 2009 is het is het pand pand verkocht. verkocht.
24
24
Leeuwarden) aan de Stichting NHL. In 2009 is het pand verkocht.
De enige De enige activiteit activiteit van de Stichting de Stichting LBS LBS is het is verhuren het verhuren van van het Hans het Hans Wiegelhuis Wiegelhuis (Fonteinland 11, Leeuwarden) 11,zijn Leeuwarden) aan aan Partijen waarin devan Stichting NHL geen beslissende zeggenschap heeft en die(Fonteinland in de jaarrekening geconsolideerd Partijen Partijen waarin waarin de de Stichting NHL geen geen beslissende beslissende zeggenschap zeggenschap heeft heeft en die en die in de in jaarrekening de jaarrekening zijnzijn geconsolideerd geconsolideerd de Stichting de Stichting NHL. NHL. InStichting 2009 In 2009 is het isNHL pand het pand verkocht. verkocht.
Partijen waarin de Stichting NHL geen beslissende zeggenschap heeft en die in de jaarrekening zijn Naam Juridische Statutaire Code Eigen vermogen Omzet Verklaring geconsolideerd: Naam Naam Juridische Juridische Statutaire Statutaire Code Codeheeft Eigen Eigen vermogen Omzet Omzet Verklaring Verklaring Partijen Partijen waarin waarin de Stichting de Stichting NHL NHL geengeen beslissende beslissende zeggenschap zeggenschap heeft envermogen die en in die deinjaarrekening de jaarrekening zijn geconsolideerd zijn geconsolideerd vorm vorm vorm
zetel zetel
zetel activiteit 31 dec 2009 2009 activiteit activiteit 31 dec 31 dec 2009 2009 2009 2009 art.art. 2:403 2:403 BWBW
Naam Naam Juridische Statutaire Statutaire Code CodeEigen Eigen vermogen vermogen Omzet Omzet Verklaring Verklaring Beheersorganisatie Juridische Beheersorganisatie Beheersorganisatie vormvorm zetelzetel activiteit activiteit 31 dec 31 dec 20092009 20092009 art. 2:403 art. 2:403 BW BW Kenniscampus Kenniscampus Kenniscampus Leeuwarden BV BV Leeuwarden 4 13 Leeuwarden Leeuwarden BV BV BV BV Leeuwarden Leeuwarden 4 4 13 13 - neenee Beheersorganisatie Beheersorganisatie Kenniscampus Kenniscampus De Beheersorganisatie is voor 50 % in de jaarrekening geconsolideerd. De De Beheersorganisatie Beheersorganisatie is voor is BV voor 50BV % 50in %Leeuwarden de in jaarrekening de jaarrekening geconsolideerd. Leeuwarden Leeuwarden BV BV Leeuwarden 4geconsolideerd. 4 13 13
-
-
art. 2:403 BW
nee
nee nee
Overige aan de Stichting NHL verbonden partijen Overige Overige aanaan de Stichting de Stichting NHL verbonden verbonden partijen De Beheersorganisatie De Beheersorganisatie is voor isNHL voor 50 % 50in% deinjaarrekening departijen jaarrekening geconsolideerd. geconsolideerd. Naam Juridische Statutaire Naam Naam Juridische vorm Statutaire Statutaire Code Code Overige Overige aan aan de Stichting de Stichting NHLNHL verbonden verbonden partijen partijen Juridische zetel vorm vorm zetel zetel activiteit activiteit
BedrijfsBedrijfsCode activiteit activiteit activiteit gestopt gestopt BedrijfsBedrijfs-
Naam Naam Juridische Juridische Statutaire Code Code NHL Bedrijfsopleidingen ICT BV BVStatutaire Leeuwarden NHL NHL Bedrijfsopleidingen Bedrijfsopleidingen ICTBV ICT BV BV BVvorm BV Leeuwarden Leeuwarden 1activiteit 1 vorm zetel zetel Leeuwarden activiteit Kenniscampus Beheer BV Kenniscampus Kenniscampus Beheer Beheer BV BV BV BV Leeuwarden Leeuwarden 4 4 Game Factory Top of Holland BV BV Leeuwarden Game Game Factory Factory Top Top of Holland of Holland BV BV BV BV Leeuwarden Leeuwarden 4 41 NHL NHL Bedrijfsopleidingen Bedrijfsopleidingen ICT ICT BV BV BV BV Leeuwarden Leeuwarden 1 Kenniscampus CV CV Leeuwarden 108 Jaarverslag Kenniscampus Kenniscampus CV2009 CV CV CV Leeuwarden Leeuwarden Kenniscampus Kenniscampus Beheer Beheer BV Studiestad BV BV BV Stichting Leeuwarden Leeuwarden 44 44 Stichting Leeuwarden Leeuwarden Stichting Stichting Leeuwarden Leeuwarden Studiestad Studiestad Stichting Stichting Leeuwarden Leeuwarden Game Game Factory Factory Top Top of Holland of Fonds Holland BV BV BV BV Stichting Leeuwarden Leeuwarden 44 44 Stichting Thorbecke Leeuwarden Stichting Stichting Thorbecke Thorbecke Fonds Fonds Stichting Stichting Leeuwarden Leeuwarden Stichting Simulator Training Nautisch Onderwijs Stichting Leeuwarden Kenniscampus Kenniscampus CV CV CV CV Leeuwarden Leeuwarden 44 44 Stichting Stichting Simulator Simulator Training Training Nautisch Nautisch Onderwijs Onderwijs Stichting Stichting Stichting Leeuwarden Leeuwarden Stichting Centrum voor Levensbeschouwing Leeuwarden 23 Stichting Stichting Leeuwarden Leeuwarden Studiestad Studiestad StichtingStichting Leeuwarden Leeuwarden 41 14 Stichting Stichting Centrum Centrum voor voor Levensbeschouwing Levensbeschouwing Stichting Stichting Leeuwarden Leeuwarden 4 4
activiteit activiteit 1 gestopt gestopt 4 4 4 4 4 1 4
Bedrijfsactiviteit gestopt
NHL Hogeschool 109
3.3 Bezoldiging leden College van Bestuur 2009 Bezoldiging leden College van Bestuur 2009 Bezoldiging Bezoldiging ledenleden College Bezoldiging College van Bestuur Bestuur 2009 College 2009 van Bestuur 2009 (Bedragen xvan €leden 1.000) (Bedragen (Bedragen x €leden 1.000) x € College 1.000) (Bedragen x €leden 1.000) Bezoldiging Bezoldiging van Bestuur 2009 College van Bestuur 2009 (Bedragen x € 1.000) (Bedragen x € 1.000) Naam Naam Naam leden College Naam Functie Functie Bezoldiging Bezoldiging van Bestuur leden 2009 College van Bestuur 2009 Drs. W. Smink Drs. W. Drs. Smink W. Smink Drs. W. Smink Voorzitter Voorzitter (Bedragen x € 1.000) (Bedragen x € 1.000) Drs. A.C. Keizer Mastenbroek Naam Naam Functie Drs. Drs. Keizer A.C. Keizer - Mastenbroek -Drs. Mastenbroek A.C. Keizer - Mastenbroek Lid Lid Drs. A.C. W. Smink Drs. W. Smink Voorzitter Drs. A.C. Keizer - Mastenbroek Drs. A.C. Keizer - Mastenbroek Lid Naam Naam Functie Drs. W. Smink Drs. W. Smink Voorzitter Drs. A.C. Keizer - Mastenbroek Drs. A.C. Keizer - Mastenbroek Lid
Functie Functie Periode VoorzitterPeriode Voorzitter 01-01 31-1231-12 Lid Functie Periode 01-01 Lid 31-12 Voorzitter 01-01 01-0101-01 31-1231-12 Lid 01-01 31-12 Functie Periode Voorzitter 01-01 31-12 Lid 01-01 31-12
Bedrag Bedrag Bedrag Bedrag
320
Bezoldiging leden Raad van Toezicht 2009 Bezoldiging Bezoldiging ledenleden Raad Bezoldiging Raad van Toezicht van leden 2009 Raad 2009 vanvan Toezicht 2009 3.4 Bezoldiging leden Raad Toezicht 2009 (Bedragen x €Toezicht 1.000) (Bedragen (Bedragen x € 1.000) x € 1.000) (Bedragen x € 1.000) Bezoldiging leden Raad Bezoldiging van Toezicht leden 2009 Raad van Toezicht 2009 Naam (Bedragen x € 1.000) (Bedragen x € 1.000) NaamNaam Naam Functie Functie G. Ybema G. Ybema G. Ybema G. Ybema Voorzitter Voorzitter Bezoldiging leden Raad Bezoldiging vanWilcke Toezicht leden 2009 Raad van Toezicht 2009 R.C.A. Naam Naam Functie R.C.A. R.C.A. Wilcke Wilcke R.C.A. Wilcke Lid Lid (Bedragen x € 1.000) (Bedragen x € 1.000) R.E.F. Nijhof G. Ybema G. Ybema Voorzitter R.E.F. Nijhof Nijhof R.E.F. Nijhof Lid R. Wenselaar R.C.A.R.E.F. Wilcke R.C.A. Wilcke Lid Lid R. Wenselaar R.Nijhof Wenselaar R. Wenselaar Lid Lid Naam Naam Functie G.A. van der Werf R.E.F. R.E.F. Nijhof Lid G.A. van G.A.der vanWerf der WerfG.A. van der Werf Lid Lid G. Wenselaar Ybema G. Ybema Voorzitter R. R. Lid P. Wenselaar Visschedijk P. Visschedijk P. Visschedijk P. Visschedijk Lid R.C.A. Wilcke R.C.A. Wilcke Lid G.A. van der Werf G.A. vanDijk der Werf Lid Lid J. van R.E.F. Nijhof R.E.F. Nijhof Lid Lid J. van J. Dijk van Dijk J. van Dijk Lid P. Visschedijk P. Visschedijk R. Wenselaar R. Wenselaar Lid J. van Dijk J. van Dijk Lid G.A. van der Werf G.A. van der Werf Lid
Functie Functie Voorzitter Voorzitter Lid Functie Lid Lid Voorzitter Lid Lid Lid Functie Lid Lid Voorzitter Lid Lid Lid Lid Lid Lid Lid Lid Lid Lid Lid
P. Visschedijk J. van Dijk
Lid Lid
P. Visschedijk J. van Dijk
Periode Periode Bedrag Bedrag 01-01 31-12 01-01 31-12 159 159 01-01 Periode Bedrag 31-12 01-01 161 01-01 31-12 31-12 159 161 01-01 31-12 161 Periode Bedrag 320 320 01-01 31-12 159 320 01-01 31-12 161
Lid Lid
Bedrag Bedrag 12 Bedrag 8 12 8 8 8 Bedrag 8 8 12 8 8 8 88 8 8 608 8 60 8
Accountantshonoraria Accountantshonoraria Accountantshonoraria Accountantshonoraria (Bedragen x € 1.000) (Bedragen (Bedragen x € 1.000) x € 1.000) (Bedragen x € 1.000) Accountantshonoraria Accountantshonoraria
159 159 161 161 159 320 161 320 159 320 161 320
Bedrag Bedrag 12 8 8 8 8 8 8 60
60
Bedrag Bedrag
12 12 8 8 8 12 8 8 8 8 8 12 8 8 8 8 8 8 8 60 8 8 60 8 60 8 60
In het boekjaar zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria ten laste van het resultaat gebracht: (Bedragen x € 1.000)3.5 (Bedragen x € 1.000) Accountantshonoraria In hetIn boekjaar het boekjaar zijn dezijn volgende In de het volgende boekjaar bedragen bedragen zijn de aanvolgende accountantshonoraria aan accountantshonoraria bedragen aan ten accountantshonoraria laste ten van lastehet van resultaat het resultaat ten gebracht: laste van gebracht: het resultaat gebracht: Accountantshonoraria Accountantshonoraria In het boekjaar zijn de volgende In het boekjaar bedragen zijn de aanvolgende accountantshonoraria bedragen aan ten accountantshonoraria laste van het resultaat ten gebracht: laste van het resultaat gebracht: 2009 2009 2009 20082009 2008 (Bedragen x € 1.000) (Bedragen x € 1.000)
2008 2008
Controle van de jaarrekening 54 2009 20082009 Controle van de van jaarrekening de Controle van dezijn jaarrekening 54resultaat 54 gebracht: 44 31 54 44 In hetControle boekjaar zijn dejaarrekening In volgende het boekjaar bedragen de aan volgende accountantshonoraria bedragen aan ten accountantshonoraria laste van het resultaat ten laste gebracht: van het Andere controlewerkzaamheden Andere Andere controlewerkzaamheden controlewerkzaamheden Andere controlewerkzaamheden 31 27 27 Fiscale advisering Controle van de jaarrekening Controle van de jaarrekening 54 31 44 31 54 Fiscale Fiscale advisering adviseringAndere Fiscale advisering 2009 2008 niet-controlediensten Andere controlewerkzaamheden controlewerkzaamheden 3127- 2009 31--Andere Andere niet-controlediensten niet-controlediensten Andere niet-controlediensten ----Fiscale advisering Fiscale advisering Controle van de jaarrekening Controle van de jaarrekening 54 44 54 85 Andere niet-controlediensten Andere niet-controlediensten 85 71 85 71 Andere controlewerkzaamheden Andere controlewerkzaamheden 31 85 27 31 Fiscale advisering Fiscale advisering 8571- 85Andere niet-controlediensten Andere niet-controlediensten -
44 2008 44 27 27 442008 27--4471 71 27 71-
85
110 Jaarverslag 2009
71 85
NHL Hogeschool 111
25
71
STICHTING NOORDELIJKE HOGESCHOOL LEEUWARDEN STICHTING NOORDELIJKE HOGESCHOOL LEEUWARDEN 3.6 Enkelvoudige balans STICHTING NOORDELIJKE HOGESCHOOL LEEUWARDEN BALANS ENKELVOUDIGE BALANS ENKELVOUDIGE Stichting NHL ENKELVOUDIGE BALANS STICHTING NOORDELIJKE HOGESCHOOL LEEUWARDEN Bedragen x € 1.000 ENKELVOUDIGE BALANS
Bedragen x € 1.000 Bedragen x € 1.000
31-12-09
31-12-08
31-12-09
31-12-08
31-12-09 31-12-09
31-12-08 31-12-08
Bedragen x € 1.000 ACTIVA
1 1
ACTIVA ACTIVA
2 2
PASSIVA PASSIVA
VASTE ACTIVA ACTIVA
1.1 1.1
VASTE ACTIVA VASTE ACTIVA
2.1 2.1
EIGEN VERMOGEN: 2.1 EIGEN VERMOGEN: 2.1
EIGEN VERMOGEN: EIGEN VERMOGEN:
Algemene reserve 2.1.2 2.1.2 Algemene reserve Overige reserves 2.1.3 2.1.3 Overige reserves Totaal Eigen Vermogen Totaal Eigen Vermogen
Algemene reserve Algemene reserve Overige reserves Overige reserves Totaal Eigen Vermogen Totaal Eigen Vermogen
VOORZIENINGEN VOORZIENINGEN
VOORZIENINGEN VOORZIENINGEN
Materiële vaste activa 1.2 1.2 VASTE ACTIVA
Materiële vaste activa Materiële vaste activa
104.593
75.327
104.593 104.593
Financiële vaste activa1.3 Materiële vaste activa 1.3
Financiële vaste activa Financiële vaste activa
2.383 104.593
502 75.327
2.383 2.383
Totaal vaste activa Financiële vaste activa
Totaal vaste activa Totaal vaste activa
106.976 2.383
75.829 502
106.976 106.976
VLOTTENDE ACTIVA Totaal vaste activa
VLOTTENDE ACTIVA VLOTTENDE ACTIVA
106.976
75.829
1.4 Voorraden VLOTTENDE ACTIVA 1.4
Voorraden Voorraden
71
160
71 71
Vorderingen Voorraden
1.5 1.5
Vorderingen Vorderingen
10.585 71
10.217 160
10.585 10.585
Liquide middelen Vorderingen
1.7 1.7
Liquide middelen Liquide middelen
4.348 10.585
9.583 10.217
4.348 4.348
Totaal vlottende activa Totaal vlottende activa
15.004 4.348
19.960 9.583
15.004 15.004
15.004
19.960
121.980
95.789
121.980
95.789
Totaal vlottende activa Liquide middelen
Totaal vlottende activa TOTAAL ACTIVA
TOTAAL ACTIVA TOTAAL ACTIVA
TOTAAL ACTIVA
121.980 121.980
75.327 2.1.2 2.1.2 75.327 2.1.3 502 2.1.3 502 75.829 2.4 75.829 2.4 2.4.1 2.4.1 2.4.2 160 2.4.2 2.4.3 160 2.4.3 10.217 10.217 9.583 2.5 9.583 2.5 19.960 2.6 19.960 2.6
95.789 95.789
2 2
PASSIVA PASSIVA
31-12-09 31-12-09
31-12-08 31-12-08
31-12-09 31-12-09
23.079 23.079 359 359 23.438 23.438
22.578 22.578 614 614 23.192 23.192
23.079 23.079 359 359 23.438 23.438
22. 22.
Onderhoudsvoorzieningen 2.4.1 Onderhoudsvoorzieningen 2.4.1 Onderhoudsvoorzieningen Onderhoudsvoorzieningen Personeelskostenvoorzieningen 2.4.2 Personeelskostenvoorzieningen 2.4.2 Personeelskostenvoorzieningen Personeelskostenvoorzieningen Overige voorzieningen2.4.3 Overige voorzieningen Overige voorzieningen2.4.3 Overige voorzieningen
2.572 2.572 4.471 4.471 406 406
3.068 3.068 3.080 3.080 242 242
2.572 2.572 4.471 4.471 406 406
3. 3. 3. 3.
Totaal voorzieningen Totaal voorzieningen
7.449 7.449
6.390 6.390
7.449 7.449
6. 6.
LANGLOPENDE SCHULDEN 2.5 LANGLOPENDE SCHULDEN 2.5 LANGLOPENDE SCHULDEN LANGLOPENDE SCHULDEN
55.060 55.060
38.750 38.750
55.060 55.060
38. 38.
KORTLOPENDE SCHULDEN 2.6 KORTLOPENDE SCHULDEN 2.6 KORTLOPENDE SCHULDEN KORTLOPENDE SCHULDEN
36.033 36.033
27.457 27.457
36.033 36.033
27. 27.
121.980 121.980
95.789 95.789
121.980 121.980
95. 95.
TOTAAL PASSIVA TOTAAL PASSIVA
2.4 2.4
Totaal voorzieningen Totaal voorzieningen
TOTAAL PASSIVA TOTAAL PASSIVA
112 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 113
26
26 26
31-12-0 31-12-0
27 27
27 27
23. 23.
De jaarrekening van deDe Stichting jaarrekening Noordelijke deHogeschool Stichting Noordelijke Leeuwarden Hogeschool is opgenomen Leeuwarden in deten is opgenomen de toelichting bij de van geconsolideerde jaarrekening. Dit geldt eveneens aanzien van deinbepaling van geconsolideerde jaarrekening. geconsolideerde jaarrekening. het waardering exploitatieresultaat. De waardering van de activa De en passiva van geschiedt de activavolgens en passiva de grondslagen geschiedt volgens zoals opgenomen de grondslagen in dezoals opgenomen in de
3.7 Enkelvoudige exploitatierekening over 2009 ENKELVOUDIGE EXPLOITATIEREKENING ENKELVOUDIGEOVER EXPLOITATIEREKENING 2008 OVER 2008 ENKELVOUDIGE EXPLOITATIEREKENING OVER 2008 Bedragen x € 1.000 Bedragen x € 1.000 Bedragen x € 1.000
toelichting bij de geconsolideerde toelichting bij jaarrekening. de geconsolideerde Dit geldt eveneens jaarrekening. ten Dit aanzien geldt van eveneens de bepaling ten aanzien van van de bepaling van De van de activa De en passiva vangeschiedt de activa volgens en passiva de grondslagen geschiedt volgens zoals de grondslagen in dezoals opgenomen in de is De financiële vaste activa worden gewaardeerd tegen nettoopgenomen vermogenswaarde voorzover er sprake het waardering exploitatieresultaat. het waardering exploitatieresultaat. toelichting bij de geconsolideerde toelichting bij jaarrekening. de geconsolideerde Ditingeldt eveneens jaarrekening. ten Dit aanzien geldtpartij. van eveneens de bepaling ten aanzien van van de bepaling van van een kapitaaldeelname de betreffende verbonden het exploitatieresultaat. het exploitatieresultaat. Verbonden partijen, waarin beslissende zeggenschap maar geenerkapitaaldeelname, worden De financiële vaste activa De worden financiële gewaardeerd vaste activa tegen worden netto gewaardeerd vermogenswaarde tegen is, netto voorzover vermogenswaarde sprake is voorzover er sprake is uitsluitend in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt en niet in de enkelvoudige jaarrekening. van een kapitaaldeelname van in een dekapitaaldeelname betreffende verbonden in de betreffende partij. verbonden partij. De financiële vaste activa De worden financiële gewaardeerd vaste activa tegen worden netto gewaardeerd vermogenswaarde tegen is, netto voorzover vermogenswaarde erkapitaaldeelname, sprake is voorzover er sprake is Verbonden partijen, waarin Verbonden beslissende partijen, zeggenschap waarin beslissende is, maar geen zeggenschap kapitaaldeelname, maar geen worden worden van een kapitaaldeelname van in een dekapitaaldeelname betreffende verbonden in de betreffende partij. partij. BALANS STG. BUSINESS SCHOOL 31 in DECEMBER uitsluitend in de geconsolideerde uitsluitend jaarrekening in de LEEUWARDER geconsolideerde verwerkt en jaarrekening niet in deverbonden enkelvoudige verwerktPER en niet jaarrekening. de enkelvoudige jaarrekening. Verbonden partijen, waarin Verbonden beslissende zeggenschap waarin beslissende is, maar geen zeggenschap kapitaaldeelname, is, maar geen worden kapitaaldeelname, worden Bedragen xpartijen, € 1.000 uitsluitend in de LEEUWARDER geconsolideerde uitsluitend jaarrekening in de LEEUWARDER geconsolideerde verwerktPER en jaarrekening niet deSCHOOL enkelvoudige verwerktPER en niet jaarrekening. de enkelvoudige jaarrekening. BALANS STG. BALANS BUSINESS STG. SCHOOL BUSINESS 31 in DECEMBER 31 in DECEMBER
BATEN
Bedragen x € 1.000 ACTIVA Bedragen x € 1.000 BALANS STG. LEEUWARDER BALANS BUSINESS STG. LEEUWARDER SCHOOL PER BUSINESS 31 DECEMBER SCHOOL PER 31 DECEMBER Bedragen x € 1.000 Bedragen x € 1.000 Materiële vaste activa ACTIVA ACTIVA
3 3
BATEN BATEN
2009
Begroting 2009
2009 2009
2008 Begroting Begroting 2009 2009
2008 2008
Rijks- en overige bijdragen 3.1 Rijks- en overige bijdragen 3.1 Rijks- en overige bijdragen
53.628
50.600
53.628 52.407 53.628
50.600 50.600
52.407 52.407
College-, cursus en examengelden 3.2 College-, cursus en examengelden 3.2 College-, cursus en examengelden
14.889
14.564
14.889 14.466 14.889
14.564 14.564
14.466 14.466
Opbrengst werk voor3.3 derdenOpbrengst werk voor derden 3.3 Opbrengst werk voor derden
11.524
10.566
11.524 11.258 11.524
10.566 10.566
11.258 11.258
2.943 3.871 3.327 2.943 3.871 2.943 ___________ _____________ ___________ ___________ _____________ ___________ 78.673 83.912 81.458 78.673 83.912 78.673 ___________ _____________ ___________ ___________ _____________ ___________
3.327 3.327 ___________ ___________ 81.458 81.458 ___________ ___________
Overige opbrengsten3.4 3.4
Overige opbrengsten Overige opbrengsten
TOTAAL BATEN
TOTAAL BATEN TOTAAL BATEN
LASTEN
4 4
LASTEN LASTEN
Personele lasten
4.1 4.1
Personele lasten Personele lasten
Afschrijvingen
4.2 4.2
Afschrijvingen Afschrijvingen
Overige instellingslasten 4.4 4.4
Overige instellingslasten Overige instellingslasten
TOTAAL LASTEN
TOTAAL LASTEN TOTAAL LASTEN
SALDO BATEN EN LASTENSALDO BATEN EN LASTEN SALDO BATEN EN LASTEN Financiële baten
5.1 5.1
Financiële baten Financiële baten
Financiële lasten
5.2 5.2
Financiële lasten Financiële lasten
SALDO FINANCIËLE 5 BATEN SALDO EN LASTEN FINANCIËLE BATEN EN LASTEN 5 SALDO FINANCIËLE BATEN EN LASTEN 6 6
3.871 _____________ 83.912 _____________
60.671
57.542
60.671 60.512 60.671
57.542 57.542
60.512 60.512
5.229
4.595
5.229 4.506 5.229
4.595 4.595
4.506 4.506
15.363
14.345
14.698 15.190 14.345 14.698 14.345 ___________ _____________ ___________ ___________ _____________ ___________ 76.482 80.598 80.208 76.482 80.598 76.482 ___________ _____________ ___________ ___________ _____________ ___________
15.190 15.190 ___________ ___________ 80.208 80.208 ___________ ___________
2.191 3.314 1.250 2.191 ___________ _____________ ___________ ___________ 3.314 2.191 _____________ ___________
1.250 ___________ 1.250 ___________
_____________ 81.263 _____________ 2.649 _____________ 120 2.530 _____________ (2.410) _____________
567
798
665 665
239
203
239 239
-
799
3.8 Toelichting enkelvoudige balans en exploitatierekening
De Jaarrekening van de Stichting NHL is opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. De waardering van de activa en passiva geschiedt volgens de grondslagen zoals opgenomen in de toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening. Dit geldt eveneens ten aanzien van de bepaling van het exploitatieresultaat. De financiële vaste activa worden gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde voorzover er sprake is van een kapitaaldeelname in de betreffende verbonden partij. Verbonden partijen, waarin beslissende zeggenschap is, maar geen kapitaaldeelname, worden uitsluitend in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt en niet in de enkelvoudige jaarrekening.
114 Jaarverslag 2009
567 567
2.555 2.530 1.249 2.555 2.530 2.555 ___________ _____________ ___________ ___________ _____________ ___________ (1.988) (2.410) (451) (1.988) (2.410) (1.988) ___________ _____________ ___________ ___________ _____________ ___________
INCIDENTELE LASTEN INCIDENTELE LASTEN
RESULTAAT UIT GEWONE RESULTAAT BEDRIJFSVOERING UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING
120 120
203 203
798 798 1.249 1.249 ___________ ___________ (451) (451) ___________ ___________ -
799 799
ACTIVA Materiële vaste activa Vorderingen Materiële vaste activa Liquide middelen Vorderingen Liquide middelen
Vorderingen ACTIVA Liquide middelen Materiële vaste activa Vorderingen Materiële vaste activa Liquide middelen Vorderingen Liquide middelen PASSIVA
2009 2009
4 1.454___________ 4 1.458 1.454 ___________
1.458 Eigen vermogen PASSIVA Egalisatiereserve PASSIVA PASSIVA Kortlopende schulden Eigen vermogen Eigen vermogen 454 Egalisatiereserve Egalisatiereserve Eigen vermogen vermogen 454 Kortlopende schulden Eigen Kortlopende schulden 1.004 ___________Egalisatiereserve Egalisatiereserve 1.458 Kortlopende schulden Kortlopende schulden 1.004 EXPLOITATIEREKENING STG. LEEUWARDER BUSINESS SCHOOL ___________ Bedragen x € 1.000 1.458 EXPLOITATIEREKENING EXPLOITATIEREKENING STG. LEEUWARDER BUSINESS STG. LEEUWARDER SCHOOL BUSINESS SCHOOL Baten Bedragen x € 1.000 Bedragen x € 1.000 EXPLOITATIEREKENING EXPLOITATIEREKENING STG. LEEUWARDER BUSINESS STG. LEEUWARDER SCHOOL BUSINESS SCHOOL Huuropbrengst 2009 Bedragen x € 1.000 Bedragen € 1.000 Vrijval ten xlaste van egalisatierekening Baten Baten 2009 Huuropbrengst Huuropbrengst 83 Baten Baten Vrijval ten laste van egalisatierekening Vrijval ten laste van egalisatierekening 454 ___________ Huuropbrengst Huuropbrengst 83 Lastenten laste van egalisatierekening 537 Vrijval ten laste van egalisatierekening Vrijval 454 ___________ ___________ Afschrijvingen 537 Vrijval onderhoudsvoorziening Lasten Lasten ___________ Overige kosten Afschrijvingen Afschrijvingen 49 Lasten Lasten Vrijval onderhoudsvoorziening Vrijval onderhoudsvoorziening Afschrijvingen Afschrijvingen 49 Overige kosten Overige kosten 2 ___________Bedrijfsresultaat Vrijval onderhoudsvoorziening Vrijval onderhoudsvoorziening 51 Rente Overige kosten Overige kosten 2 ___________ ___________ Boekwinst gebouwen Bedrijfsresultaat Bedrijfsresultaat 486 51 ___________ Rente Rente (22) Resultaat Bedrijfsresultaat 486 Boekwinst gebouwen Bedrijfsresultaat Boekwinst gebouwen 195 ___________ Rente Rente (22) Resultaat gebouwen Boekwinst Resultaat gebouwen 659 Boekwinst 195 ___________ In 2009 is het pand van de Stichting LBS (Fonteinland 11 te Leeuwarden) verkocht. Resultaat Resultaat 659 Aansluiting eigen vermogen enkelvoudig en11geconsolideerd In 2009 is het pand vanIn de 2009 Stichting is hettussen LBS pand(Fonteinland van de Stichting 11 teLBS Leeuwarden) (Fonteinland verkocht. te Leeuwarden) verkocht. PASSIVA
In 2009 is hettussen pand van In de 2009 Stichting is hettussen LBS pand (Fonteinland van deNoordelijke Stichting teLBS Leeuwarden) (Fonteinland verkocht. te Leeuwarden) verkocht. Eigen vermogen Stichting Hogeschool Leeuwarden enkelvoudig Aansluiting eigen Aansluiting vermogen enkelvoudig eigen vermogen en11geconsolideerd enkelvoudig en11geconsolideerd Eigen vermogen Stichting Leeuwarden Business School Aansluiting tussen eigen Aansluiting vermogen tussen enkelvoudig vermogen enBV geconsolideerd enkelvoudig en geconsolideerd NHLeigen Services Eigen vermogen Stichting Eigen Noordelijke vermogen Hogeschool Stichting Noordelijke Leeuwarden Hogeschool enkelvoudig Leeuwarden enkelvoudig Gamevalley Eigen vermogen Stichting Eigen Leeuwarden vermogen Business Stichting Leeuwarden School Business School Eigen Eigen Noordelijke vermogen Hogeschool Stichting NHL Leeuwarden enkelvoudig enkelvoudig Eigen vermogen vermogen Stichting NHL Services Eigen vermogen BV NHL Services BV Eigen vermogen Stichting Eigen Leeuwarden vermogen Business Stichting Leeuwarden School Business Noordelijke HogeschoolSchool Leeuwarden geconsolideerd Eigen vermogen Stichting Eigen Gamevalley vermogen Stichting Gamevalley Eigen vermogen NHL Services Eigen vermogen BV NHL Services BV Eigen Eigen Gamevalley vermogen Stichting Eigen vermogen vermogen Stichting Stichting Eigen Noordelijke vermogenHogeschool Stichting Gamevalley Noordelijke Leeuwarden Hogeschool geconsolideerd Leeuwarden geconsolideerd Aansluiting tussen resultaat enkelvoudig en geconsolideerd Eigen vermogen Stichting Eigen Noordelijke vermogenHogeschool Stichting NHL Leeuwarden geconsolideerd geconsolideerd Resultaat Stichting Hogeschool Leeuwarden enkelvoudig Aansluiting tussen resultaat Aansluiting enkelvoudig tussenNoordelijke resultaat en geconsolideerd enkelvoudig en geconsolideerd Resultaat Stichting Leeuwarden Business School Aansluiting tussenNoordelijke resultaat Aansluiting enkelvoudig tussen resultaat enBV geconsolideerd enkelvoudig en geconsolideerd Resultaat NHL Services Resultaat Stichting Hogeschool Stichting Noordelijke Leeuwarden Hogeschool enkelvoudig Leeuwarden enkelvoudig Gamevalley Resultaat Stichting Leeuwarden Resultaat Business Stichting Leeuwarden School Business School Resultaat Noordelijke Resultaat Hogeschool Stichting NHL Leeuwarden enkelvoudig enkelvoudig Resultaat Stichting NHL Services Resultaat BV NHL Services BV Resultaat Resultaat Stichting School Business School Noordelijke Hogeschool Leeuwarden geconsolideerd Resultaat Stichting Stichting Leeuwarden Gamevalley Resultaat Business Stichting Leeuwarden Gamevalley Resultaat NHL ServicesResultaat BV NHL Services BV Resultaat Resultaat Stichting Resultaat Stichting Stichting Gamevalley Noordelijke ResultaatHogeschool Stichting Gamevalley Noordelijke Leeuwarden Hogeschool geconsolideerd Leeuwarden geconsolideerd
29
Resultaat Stichting Noordelijke ResultaatHogeschool Stichting NHL Leeuwarden geconsolideerd geconsolideerd
29
29
29
29
2009
2008
20082009 20082009 4 9041.454___________ 41.458 4 9041.454 325 ___________ ___________ 4 4 1.233 1.458 3251.454 ___________ ___________
2008 904 2008 4 325 904 ___________ 4 1.233 904 325 ___________ 4 1.233 325 ___________
1.2331.458 454 1.004 (205) 454 ___________ 4531.458(205) 454 984 1.004 ___________ ___________ 453 1.232 1.458 984 1.004 ___________ ___________
1.233 (205) 453 984 (205) ___________ 453 1.232 (205) 984 ___________ 453 1.232 984 ___________
1.2321.458 2009
1.232 2008
83 20082009 454 ___________ 2008 81 2009 83 537 ___________ 30 454 ___________ ___________ 81 83 111 537 30 454 ___________ ___________ ___________ ___________ 49 111 537___________ ___________ 2 49 49 ___________ 51 ___________ 49 4 49 2 ___________ ___________ - 48653 51 4 (22) 2 ___________ ___________ ___________ ___________ 195 58 486 ___________ 53 51 ___________ ___________ (23) 659 (22) 58- 486 195 ___________ ___________ (23) (22) 35- 195 659 ___________ ___________ 35 659
81 2008 30 ___________ 2008 81 111 ___________ 30 ___________ 81 111 30 ___________ ___________ 49 111___________ 4 49 ___________ 53 ___________ 49 4 ___________ 5853 (23) 4 ___________ ___________ 58 ___________ 53 ___________ (23) 35 58 ___________ (23) 35 ___________-
23.438 454 23.438 17 454 (18) 17 ___________ (18) 23.891 ___________ 23.891
239 659 239 (1) 659 (18) (1) ___________ (18) 879 ___________ 879
NHL Hogeschool 115
35
23.438 454 17 23.438 (18) 454 23.438 ___________ 17 454 23.891 (18) 17 ___________ (18) 23.891 ___________ 23.891 239 659 (1) 239 (18) 659 239 ___________ (1) 659 879 (18) (1) ___________ (18) 879 ___________ 879
Bijlage 10 Accountantsverklaring
116 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 117
118 Jaarverslag 2009
NHL Hogeschool 119
120 Jaarverslag 2009
